Khảo sát rối loạn chuyển hóa lipid lipoprotein và dấu ấn tiêu xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục hình
Danh mục viết tắt
Chương 1 - MỞ ĐẦU 1
Chương 2 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU .4
2.1. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein . .4
2.1.1. Chuyển hóa lipid và lipoprotein 4
2.1.1.1. Các thành phần lipid máu 4
2.1.1.2. Cấu trúc của lipoprotein . .7
2.1.1.3. Chuyển hóa lipid và lipoprotein . .9
2.1.2. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein . .14
2.1.2.1. Định nghĩa rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein .14
2.1.2.2. Phân loại rối loạn lipid máu 16
2.1.2.3. Vai trò của rối loạn lipid và lipoprotein trong XVĐM 17
2.1.2.4. Sinh bệnh học của XVĐM . .18
2.2. Mãn kinh 21
2.2.1. Một số định nghĩa về mãn kinh .21
2.2.l.l. Mãn kinh (Menopause) . 21
2.2.1.2. Mãn kinh sớm: (Premature menopause) .21
2.2.1.3. Tiền mãn kinh (Menopausal transition) 22
2.2.1.4. Hậu mãn kinh 22
2.2.2. Sinh lý mãn kinh .22
2.2.2.1. Thời kỳ tiền mãn kinh .22
2.2.2.2. Thời kỳ mãn kinh 23
2.3. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein ở phụ nữ mãn kinh .24
2.3.1. Vai trò của sự thiếu hụt estrogen trong rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein ở phụ nữ mãn kinh .24
2.3.1.1. HDL . 25
2.3.l.2. LDL . .25
2.3.1.3. Lipoprotein(a) [Lp(a)] .25
2.3.2. Sự liên quan giữa mãn kinh và các YTNC bệnh động mạch vành26
2.4. Chuẩn đoán bệnh loãng xương qua dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps .29
2.4.1. Khái niệm về bệnh loãng xương . 29
2.4.2. Sự phát triển xương giữa người trẻ tuổi và người già .30
2.4.2.1. Chức năng sinh lý của xương . 30
2.4.2.2. Sự cân bằng canxi trong xương (calci homeostasis) 32
2.4.2.3. Tạo xương và tái tạo xương . 33
2.4.2.4. Xương già đi như thế nào 34
2.4.2.5. Aûnh hưởng của sự mãn kinh lên việc mất khối lượng xương và phát triển của bệnh loãng xương sau thời kỳ mãn kinh 35
2.4.3. Chẩn đoán bệnh loãng xương . 38
2.4.4. Dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps . .45
2.5. Các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein của phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh .45
2.5.1. Các nghiên cứu nước ngoài .45
2.5.1.1. Nghiên cứu về mối liên hệ
giữa RLCH lipid và bệnh ĐMV .46
2.5.1.2. Nghiên cứu về rối loạn
chuyển hóa lipid theo tuổi và giới 46
2.5.1.3. Nghiên cứu về RLCH lipid ở phụ nữ mãn kinh .46
2.5.l.4. Nghiên cứu HMTT trong phòng ngừa nguyên phát và thứ pháùt bệnh ĐMV . . 47
2.5.2. Nghiên cứu trong mước 47
2.5.2.1. Nghiên cứu về RLCH lipid trên người bình thường 47
2.5.2.2. Nghiên cứu về RLCH lipid
trên BN có YTNC bệnh ĐMV .47
Chương 3 - ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP . .49
3.1. Đối tượng nghiên cứu . .49
3.2. Phương pháp nghiên cứu . 49
Chương 4 – KẾT QUẢ
4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu . 61
4.1.1. Địa dư . 61
4.1.2. Tuổi 61
4.1.3. Về tuổi mãn kinh 62
4.1.4. Về thời gian mãn kinh 62
4.1.5. Về đái tháo đường . .63
4.1.6. Về huyết áp . .63
4.1.7. Về chỉ số khối cơ thể (BMI) . .63
4.2. Kết quả về CT, TG, HDL-C và LDL-C 66
4.2.1. Kết quả CT .67
4.2.2. Kết quả TG .68
4.2.3. Kết quả HDL-C . .68
4.2.4. Kết quả LDL-C . .69
4.2.5. Kết quả chỉ số xơ vữa: CA = (CT-HDL)/HDL .70
4.2.6. Kết quả CT/HDL . .71
4.2.7. Kết quả LDL/HDL . 72
4.3. Xử lý và so sánh kết quả thu được 73
4.3.1. Về Cholesterol toàn phần 73
4.3.1.1. So sánh với kết quả nghiên cứu của Phạm Thị Mai .73
4.3.1.2. So sánh với nghiên cứu PROCAM 76
4.3.2. Về Triglycerid . .77
4.3.2.1 So sánh kết quả trung bình TG giữa nhóm nghiên cứu
và nhóm chứng của Phạm Thị Mai . .77
4.3.2.2. So sánh kết quả trung bình TG giữa nhóm nghiên cứu với nghiên cứu PROCAM 79
4.3.3. Về HDL-C . .80
4.3.3.1. So sánh kết quả trung bình của HDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng của Phạm Thị Mai .80
4.3.3.2. So sánh kết quả trung bình của HDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nghiên cứu PROCAM .82
4.3.4. Về LDL-C . .83
4.3.4.1. So sánh kết quả trung bình của LDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng . .83
4.3.4.2. So sánh kết quả trung bình của LDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nghiên cứu PROCAM 85
4.3.5. Về chỉ số xơ vữa (CA) 86
4.3.6. Tổng số rối loạn lipid và lipoprotein theo nhóm tuổi và theo từng loại XN 86
4.3.7. Rối loạn lipid và lipoprotein theo thời gian mãn kinh .88
4.4. Tương quan giữa kết quaÛ CT, TG, HDL, LDL, CA với BMI 89
4.5. Dấu ấn tiêu xương . 90
Chương 5 – BÀN LUẬN .94
5.1. Bàn luận về đặc điểm của đối tượng nghiên cứu .94
5.1.1. Về địa dư . .94
5.1.2. Về tuổi 94
5.1.3. Về tuổi mãn kinh trung bình . .96
5.1.4. Về thời gian mãn kinh 97
5.1.5. Về chỉ số khối cơ thể (BMI) . .97
5.1.6. Về tăng huyết áp . .99
5.1.7. Về đái tháo đường . .99
5.1.8. Về các yếu tố nguy cơ khác . 100
5.1.8.1. Hút thuốc . 100
5.1.8.2 Tiền căn gia đình mắc bệnh mạch vành xảy ra sớm.100
5.1.8.3. Ít vận động thể lực . .101
5.2. Bàn luận về đặc điểm của rối loạn lipid và lipoprotein ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh 101
5.2.1. Về Cholesterol toàn phần 102
5.2.2. Về Triglycerid . .103
5.2.3. Về HDL-C . .104
5.2.4. Về LDL-C . .106
5.2.5. Về chỉ số xơ vữa (CA) 106
5.2.6. Về tỷ số CT/HDL-C và LDL-C/HDL-C 107
5.2.7. Về so sánh CT, TG, HDL-C và LDL-C của nghiên cứu này với nghiên cứu Phạm Thị Mai và nghiên cứu PROCAM 108
5.2.8. Đặc điểm của rối loạn CT, TG, HDL-C, LDL-C theo thời gian mãn kinh và theo từng loại xét nghiệm .109
5.3. Bàn luận về kiểu rối loạn lipid và lipoprotein 110
5.4. Bàn luận về rối loạn chuyển hóa lipid và các YTNC 111
5.4.1. Về tỷ lệ các YTNC ở đối tượng nghiên cứu 112
5.4.2. Tỷ lệ rối loạn lipid máu ở đối tượng nghiên cứu có thêm YTBC khác (ngoài mãn kinh) . 112
5.4.2.1. Phụ nữ MK có tăng HA .112
5.4.2.2. Phụ nữ MK bị đái tháo đường .112
5.4.2.3. Phụ nữ MK bị đái tháo đường kèm với tăng HA 112
5.4.2.4. Phụ nữ mãn kinh bị thừa cân .113
5.4.3. Về số lượng các YTNC trên từng cá thể .113
5.5. Bàn luận về dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps 114
5.5.1. Về nồng độ β-CrossLaps theo nhóm tuổi 114
5.5.2. Về nồng độ β-CrossLaps theo tình trạng mãn kinh .115
5.5.3. Về nồng độ β-CrossLaps theo tỉ số khối (BMI) cơ thể 115
5.5.4. Về nồng độ β-CrossLaps theo số năm mãn kinh .116
5.5.4. Về nồng độ β-CrossLaps theo mật độ khoáng xương 117
Chương 6 – KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 119
6.1. Kết luận .119
6.2. Đề xuất 12 1
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
13 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3200 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem nội dung tài liệu Khảo sát rối loạn chuyển hóa lipid lipoprotein và dấu ấn tiêu xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chöông 3
ÑOÁI TÖÔÏNG –
PHÖÔNG PHAÙP
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 49
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Goàm 446 phuï nöõ tieàn maõn kinh vaø maõn kinh ñang soáng taïi TP-HCM vaø moät soá
tænh khaùc, ñeán khaùm taïi phoøng khaùm Maõn kinh BV Töø Duõ.
Tieâu chuaån choïn ñoái töôïng nghieân cöùu
TaÁt caû phuï nöõ coù roái loaïn tieàn maõn kinh vaø maõn kinh töø 40 tuoåi trôû leân (khoâng
naèm trong tieâu chuaån loaïi tröø). Töï nguyeän tham gia nghieân cöùu.
Tieâu chuaån loaïi tröø
Loaïi tröø nhöõng phuï nöõ:
- Coøn trong tuoåi sinh saûn, chöa coù daáu hieäu tieàn maõn kinh.
- Ñaõ caét töû cung vaø/hoaëc 2 phaàn phuï.
- ÔÛ trong nhöõng tình traïng coù theå laøm thay ñoåi lipid vaø lipoprotein:
+ Ñang duøng thuoác: Thuoác ñieàu trò roái loaïn lipid vaø lipoprotein, lôïi tieåu
Thiazid, Thuoác cheïn beta, caùc thuoác coù chöùa noäi tieát toá höôùng sinh duïc nhö
androgen, estrogen…
+ Trong tình traïng vieâm nhieãm caáp tính, chaán thöông, phaãu thuaät.
+ Ñang maéc caùc beänh: Nhöôïc giaùp, HC thaän hö, beänh gan do taét maät.
3.2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Loaïi hình nghieân cöùu
Tieàn cöùu – Moâ taû caét ngang.
Côõ maãu
Côõ maãu döôïc tính theo coâng thöùc:
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 50
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Do khoâng tìm ñöôïc nghieân cöùu naøo veà roái loaïn CHLP ôû phuï nöõ TMK vaø MK
tröôùc ñaây, neân khoâng bieát tyû leä p veà roái loaïn CHLP ôû ñoái töôïng naøy laø bao nhieâu.
Chuùng toâi choïn p = 0.5 vì luùc naày côõ maãu seõ lôùn nhaát (theo coâng thöùc treân vôùi p =
0.5 seõ lôùn nhaát ).
Vôùi z =1.96 thì ñoä tin caäy laø 95%.
d =0.05
p =0.5
Ta coù: n =384
Trong nghieân cöùu naøy n = 446, nhö vaäy côõ maãu ñuû lôùn ñeå caùc pheùp tính coù ñoä
chính xaùc cao.
Caùch choïn maãu
Phöông phaùp laáy maãu lieân tieáp trong voøng 06 thaùng, ñöôïc söû duïng ñeå choïn caùc
phuï nöõ tham gia nghieân cöùu.
Phöông phaùp tieán haønh
Soá lieäu ñöôïc thu thaäp döïa vaøo khaùm laâm saøng, baûng caâu hoûi vaø xeùt nghieäm
sinh hoaù.
• Baûng caâu hoûi
Baûng caâu hoûi ñöôïc soaïn saün (baûng caâu hoûi naøy ñaõ ñöôïc tham khaûo yù kieán cuûa
caùc chuyeân gia veà tim maïch vaø saûn phuï khoa veà noäi dung vaø hình thöùc), qua ñoù thu
thaäp ñöôïc caùc döõ lieäu sau:
- Ñaëc ñieåm ngöôøi ñöôïc hoûi.
- Tieàn caên veà saûn phuï khoa.
- Caùc yeáu toá nguy cô veà ñoäng maïch vaønh.
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 51
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
- Caùc tieâu chuaån loaïi tröø.
• Khaùm laâm saøng
Thu thaäp caùc soá lieäu: Caân naëng, chieàu cao, huyeát aùp.
Phaùt hieän caùc beänh lyù naèm trong tieâu chuaån loaïi tröø.
• XN Sinh hoùa
- XN Cholesterol toaøn phaàn, Triglycerid, HDL-C vaø LDL-C hieän nay laø caùc
xeùt nghieäm chính ñöôïc söû duïng thöôøng quy trong taàm soaùt roái loaïn lipid vaø
lipoprotein maùu ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi.
- Kieåm tra ñöôøng huyeát khi ñoùi.
Caùc xeùt nghieäm treân ñöôïc thöïc hieän taïi phoøng xeùt nghieäm BV Töø Duõ vôùi caùc
ñieàu kieän sau:
- Ñoái töôïng nghieân cöùu phaûi nhòn ñoùi ít nhaát 12 giôø.
- Maùu ñöôïc laáy vaø ñònh löôïng trong voøng buoåi saùng.
Ñònh löôïng caùc chæ soá lipid maùu:
( Taøi lieäu höôùng daãn söï duïng thuoác thöû cuûa haõng DiaSys-Ñöùc)
-Cholesterol total (CT):
Phương pháp
Thử nghiệm cholesterol bằng kỹ thuật enzym, sử dụng cholesterol esterase và
cholesterol oxidase và đo mật độ quang ở bước sóng khả kiến.
Nguyên tắc
Mẫu + Thuốc thử R1 (thuốc thử cholesterol)
Cholesterol esterase thủy phân hoàn toàn các cholesterol ester trong huyết thanh và
phóng thích ra cholesterol tự do và các acid béo.
cholestrol esterase
Cholesterol Ester ----------------------> Cholesterol + RCOOH
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 52
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Dưới sự hiện diện của oxygene và bị xúc tác bởi enzym cholesterol oxidase,
cholesterol tự do phóng thích ra hydrogene peroxide.
cholesterol oxidase
Cholesterol + O2 ------------------------> H2O2 + Cholesterone
Hydrogene peroxide sẽ tạo ra một phức hợp quinone màu đỏ. Nồng độ màu của chất
này khi đo mật độ quang ở bước sóng 500nm tỷ lệ với nồng độ cholesterol trong mẫu
thử.
peroxidase
2H2O2 + 4-aminophenazone + phenol --------------> 4H2O +
4-(p-benzoquinone-monoimino)-phenazone
-Triglycerides (TG):
Phương pháp
Phương pháp thừ nghiệm triglycerides bằng glycerol phosphate oxydase (GPO) dựa
trên sự xác định bằng enzyme của glycerol với GPO sau khi thủy phân bằng
lipoprotein lipase phát hiện được triglycerides toàn phần, bao gồm mono và
diglycerides, và các thành phần glycerol tự do
Nguyên tắc
Mẫu + Thuốc thử R1 (đệm/4-chlorophenol/enzym)
Phản ứng:
Triglycerides trong huyết thanh được phân giải thành glycerol và các acid béo tự do
bởi enzym lipoprotein lipase (LPL).
LPL
Triglycerides + 3 H2O -----------> diglycerol + RCOOH
Glycerol sau đó chuyển hóa thành glycerol-3-phosphate bởi enzym glycerol kinase
(GK) dưới sự hiện diện của ATP và Mg2+.
GK, Mg2+
Glycerol + ATP --------------> glycerol- 3- phosphate + ADP
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 53
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Glycerol-3-phosphate phản ứng với oxygen với sự hiện diện của glycerol-3-phosphate
oxidase (GPO) để tạo nên hydrogen peroxide.
GPO
Glycerol-3-phosphate + O2 -------------------->dihydroxyacetone phosphate + H2O2
Hydrogen peroxidase sẽ tạo nên phúc hợp màu với 4-aminophenazone và 4-
chlorophenol dưới sự xúc tác của enzym peroxidase (POD).
POD
H2O2 + 4-aminophenazone + 4-chlorophenol -----------> dihydroxyacetone + H2O2
Nồng độ màu của phức hợp tỉ lệ trực tiếp với nồng độ triglycerides trong mẫu thử và
được đo bằng phương pháp điểm cuối của bước sóng 500 nm.
-HDL Cholesterol (HDL-C):
Phương pháp
Các lipoprotein thường được định lượng bằng một trong các phương pháp sau: điện di,
siêu ly tâm, và định lượng bằng kỹ thuật đo cholesterol sau khi tách HDL-cholesterol
(High Density Lipoprotein – lipoprotein tỉ trọng cao) ra khỏi LDL-cholesterol (Low
Density Lipoprotein – lipoprotein tỉ trọng thấp) và VLDL-cholesterol (Very Low
Density Lipoprotein – lipoprotein tỉ trọng rất thấp). Các phương pháp khác nhau sử
dụng các loại hóa chất gây tủa khác nhau.
LDL được gây tủa bằng polyethylene glycol (PEG) và dextran sulfate. Hai enzym
cholesterol esterase và cholesterol oxidase dưới sự hiện diện của PEG sẽ xúc tác phản
ứng chọn lọc theo hướng tăng dần độ phản ứng của các lipoprotein: LDL < VLDL <
HDL.
Nguyên tắc
Mẫu + Thuốc thử R1 (đệm)
Dưới sự có mặt của ion magnesium, dextran sulfate sẽ chỉ tạo phức hợp tan với LDL,
VLDL và chịu sự kìm hãm của PEG.
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 54
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Thêm thuốc thử R2 (PEG/4-amino-antipyrine/đệm). Phản ứng xảy ra:
Cholesterol esters phản ứng tạo thành tạo thành cholesterol tự do và acid béo dưới sự
xúc tác của enzym cholesterol esterase.
PEG-cholesterol esterase
HDL-cholesterol esters + H2O ---------------------> HDL-cholesterol + RCOOH
Với sự có mặt của oxygen, cholesterol bị oxy hóa thành Δ4-cholestenone và hydrogene
peroxide bởi enzym cholesterol oxidase.
PEG-cholesterol oxidase
HDL-cholesterol + O2 ----------------------------> Δ4-cholestenone + H2O2
Hydrogen peroxide phản ứng với 4-amino-antipyrine và sodium N-(2 hydroxy-3-
sulfopropyl)-3,5-dimethoxyaniline (HSDA) tạo thành phức hợp màu tím xanh dưới sự
xúc tác của enzym peroxidase.
peroxidase
2 H2O2 + 4-amino-antipyrine + HSDA + H+ + H2O ----------> chất màu tím xanh + 5
H2O
Nồng độ màu của phức hợp tỉ lệ trực tiếp với nồng độ HDL-cholesterol trong mẫu thử
và được đo bằng phương pháp điểm cuối của bước sóng 500 nm.
-LDL Cholesterol (LDL-C):
Thoâng thöôøng, ngöôøi ta chỉ XN CT, TG vaø HDL-C, töø ñoù tính ra LDL-C theo
coâng thöùc cuûa Friedwald :
LDL-C (mmol/l) = CT - HDL-C - TG/ 2,2.
Hoaëc LDL-C (mg/dl) = CT - HDL-C - TG/ 5.
TG/ 5 = Cholesterol cuûa VLDL.
Coâng thöùc naày chæ aùp duïng ñöôïc neáu TG < 4,5mmol/ 1 hoaëc < 400mg/dl.
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 55
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Taát caû XN treân ñöôïc thöïc hieän baèng maùy sinh hoaù töï ñoäng Hitachi 911, theá heä
1999-2003, thuoác thöû cuûa Haõng DiaSys (Ñöùc). Maùy ñöôïc ñònh chuaån haøng ngaøy
baèng Serum control cuûa Coâng ty Bio-Rad (Myõ) ôû 2 möùc bình thöôøng vaø beänh lyù.
Ñònh löôïng Elecsys β-CrossLaps:
Vieäc ñònh löôïng Elecsys β-CrossLaps ñöôïc thöïc hiện treân maùy Mieãn dòch töï
ñoäng Elecsys 2010 cuûa Haõng Roche Diagnostic (Ñöùc) baèng phöông phaùp Ñieän hoùa
Mieãn dòch.
Hình 3: Thöû nghieäm cô baûn cuûa β-CrossLaps/serum test
Nguyeân taéc:”sandwich” (“keïp chaû”). Thôøi gian ño: 18 phuùt [35]
-UÛ laàn 1: 50 μl huyeát thanh ñöôïc uû chung vôùi khaùng theå ñôn doøng khaùng β-
CrossLaps biotinyl hoùa, khaùng nguyeân coù trong maãu thöû ñöôïc taùch khoûi caùc thaønh
phaàn khaùc cuûa huyeát thanh.
-UÛ laàn 2: Sau khi caùc vi haït coù phuû streptavidin vaø moät loaïi khaùng theå ñôn
doøng ñaëc hieäu vôùi β-CrossLaps ñöôïc ñaùnh daáu vôùi 1 phöùc hôïp ruthenium ñöôïc cho
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 56
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
vaøo, moât phöùc hôïp “keïp chaû” ñöôïc taïo thaønh, phöùc hôïp naøy ôû daïng raén do bôûi phaûn
öùng cuûa biotin vaø streptavidin.
-Hoãn hôïp phaûn öùng ñöôïc cho vaøo coùng ño, nôi caùc vi haït ñöôïc töø tính hoùa gaén
leân beà maët cuûa ñieän cöïc. Caùc chaát khoâng gaén keát ñöôïc loaïi boû vôùi dung dòch
ProCell. Söï gia taêng hieäu ñieän theá cuûa ñieän cöïc seõ laøm gia taêng caùc tín hieäu hoùa
phaùt quang, tín hieäu naøy ñöôïc ño bôûi 1 ñaàu ñoïc ña keânh.
-Keát quaû ñöôïc tính toaùn döïa vaøo 1 ñöôøng cong chuaån döïng bôûi 2 ñieåm, hình
daïng ñöôøng cong chuaån ñöôïc cung caáp bôûi barcode thuoác thöû.
Caùc döõ lieäu thu thaäp :
Ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu:
Hoï vaø teân – Tuoåi – Ñòa chæ – Ngheà nghieäp
Döïa theo tuoåi, chia ñoái töôïng nghieân cöùu thaønh 4 nhoùm, ñeå so saùnh keát quaû
lipid maùu cuûa ñoái töôïng nghieân cöuù vôùi nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai vaø nghieân
cöùu cuûa PROCAM, ñoàng thôøi khaûo saùt söï roái loaïn lipid maùu theo söï tích tuoåi:
N1: 40—49 tuoåi; N2: 50—59 tuoåi; N3: 60—69 tuoåi; N4: ≥ 70tuoåi.
Tuoåi maõn kinh (tính ra thôøi gian maõn kinh).
Caùc yeáu toá nguy cô beänh ñoäng maïch vaønh:
- Chæ soá khoái cô theå (BMI: Body Mass Index).
BMI= Caân naëng (kg) chia cho chieàu cao (m) bình phöông
- Huyeát aùp.
Taêng HA khi HA ≥ 140/90 mmHg hay ñang uoáng thuoác choáng taêng HA.
- Ñöôøng huyeát khi ñoùi:
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 57
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Ñaùi thaùo ñöôøng khi khi ñöôøng huyeát khi ñoùi ≥126mg% hoaëc BN ñang ñieàu trò
ÑTÑ [12].
- Caùc thoâng soá lipid vaø lipoprotein: CT, TG, LDL-C vaø HDL-C.
-Chæ soá daáu aán tieâu xöông β-CrossLaps.
Xöû lyù soá lieäu:
Töø caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc, phaân tích ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu.
Töø caùc thoâng soá lipid vaø lipoprotein thu thaäp ñöôïc:
- Tính ra trò soá trung bình vaø ñoä leäch chuaån cuûa CT, TG, HDL-C vaø LDL-C cho
töøng nhoùm theo tuoåi.
- Tính chæ soá xô vöõa: CA= (CT—HDL)/HDL.
- Tyû soá CT/HDL-C
So saùnh vôùi trò soá lipid vaø lipoprotein cuûa nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc:
Choïn nghieân cöùu coù ñoái töôïng nghieân cöùu laø nöõ coù cuøng ñoä tuoåi.
Trong nöôùc, so saùnh vôùi trò soá lipid cuûa phuï nöõ coù cuøng ñoä tuoåi trong nghieân
cöùu veà söï thay ñoåi noàng ñoä lipid vaø lipoprotein huyeát thanh theo tuoåi vaø giôùi cuûa
Phaïm Thò Mai (n = 2640) (1990) [18]. Töø ñoù ruùt ra ñöôïc:
- Tyû leä roái loaïn cuûa töøng loaiï xeùt nghieäm
- Söï lieân quan giöõa taàn suaát roái loaïn lipid vôùi thôøi gian MK.
Nöôùc ngoaøi , so saùnh vôùi trị soá lipid cuûa ngöôøi phuï nöõ coù cuøng ñoä tuoåi ôû nghieân
cöùu PROCAM (Propecctive Cardiovascular Munster Study) treân 3948 ngöôøi . Qua
ñoù xem coù söï khaùc nhau naøo khoâng trong RLCH lipid giöõa phuï nöõ Vieät Nam vaø phuï
nöõ Phöông Taây coù cuøng ñoä tuoåi.
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 58
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
Baûng 3.1: Caùc trò soá trung bình cuûa lipid ôû phuï nöõ bình thöôøng theo nghieân cöùu
cuûa Phaïm Thò Mai
Nhoùm tuoåi Cholesterol TP Tryglycerid HDL-C LDL-C
40-49 188 ± 32,7 79 ± 35,1 51 ±12,8 119 ± 1,2
50-59 192 ± 36,0 83 ±38,0 50 ± 12,8 122 ± 31,4
60-69 189 ±- 32,4 70 ± 27,5 50 ± 87,0 124 ±29,2
≥70 175 ± 11,1 58 ±15,2 40 ± 11,0 97 ± 14,0
Baûng 3.2. Caùc trò soá trung bình cuûa lipid ôû phuï nöõ thay ñoåi theo tuoåi trong
nghieân cöùu PROCAM
Nhoùm tuoåi Cholesterol TP Tryglycerid HDL-C LDL-C
40-49 206,0±37,5 94,2±56,5 57,4 ± 14,6 129,8 ± 34,7
50-59 229,5 ± 42,5 105,3 ± 61,5 58,0±14,9 150,0± 39,4
60-69 248,5 ±41,2 120,0 ±83,3 58,4 ±15,0 166,8 ± 38,8
Nghieân cöùu PROCAM khoâng coù nhoùm tuoåi ≥70.
Xaùc ñònh kieåu roái loaïn lipid
• Theo kieåu De Gennes:
• Theo Fredrickson (theo Baûng 2.3.)
Rieâng veà HDL-C, döïa vaøo tieâu chuaån HDL-C thaáp ôû phuï nöõ Vieät Nam: HDL-
C < 50mg/dl cuûa Phaïm Thò Mai [17].
Töø caùc thoâng soá Elecsys β-CrossLaps thu thaäp ñöôïc: Tính ra trò soá trung bình
vaø ñoä leäch chuaån cuûa Elecsys β-CrossLaps cho töøng nhoùm theo tuoåi.
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 59
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
- Vì chöa coù soá lieäu nghieân cöùu veà Elecsys β-CrossLaps ôû Vieät Nam neân
chuùng toâi tieán haønh so saùnh vôùi trò soá Elecsys β-CrossLaps cuûa nghieân cöùu ôû nöôùc
ngoaøi [35]: Choïn ñoái töôïng nghieân cöùu laø nöõ coù cuøng ñoä tuoåi.
n Mean SD Mean +
2SD
-Tìm moái lieân quan giöõa tæ soá khoái cô theå (BMI) vaø daáu aán tieâu xöông Elecsys
β-CrossLaps.
-Tìm moái lieân quan giöõa soá naêm maõn kinh vaø daáu aán tieâu xöông Elecsys β-
CrossLaps.
-Tìm moái lieân quan giöõa maät ñoä xöông (BMD) vaø daáu aán tieâu xöông Elecsys
β-CrossLaps.
Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu
Soá lieäu ñöôïc nhaäp vaøo maùy tính vaø phaân tích thoáng keâ vôùi phaàn meàm SPSS
version 17.0. Caùc bieán soá ñònh löôïng ñöôïc trình baøy vôùi soá trung bình vaø ñoä leäch
chuaån neáu coù phaân phoái chuaån vaø ñöôïc trình baøy baèng trung vò vaø khoaûng töù phaân vò
neáu phaân phoái bò leäch. Bieán soá ñònh tính ñöôïc trình baøy vôùi taàn soá tuyeät ñoái vaø tæ leä
phaàn traêm.
Ñeå so saùnh phaân phoái bieán ñònh tính giöõa caùc nhoùm, kieåm ñònh chi bình
phöông ñöôïc söû duïng. Kieåm ñònh student t ñöôïc duøng ñeå so saùnh bieán soá ñònh löôïng
Men ng/ml pg/ml ng/ml pg/ml ng/ml pg/ml
30-50 years 165 0.300 300 0.142 142 0.584 584
> 50-70 years 109 0.304 304 0.282 282 0.704 704
< 70 years 365 0.394 394 0.230 230 0.854 854
Women
premenopausal 254 0.299 299 0.137 137 0.573 573
postmenopausal 429 0.556 556 0.226 226 1.008 1008
maõn kinh vaø maõn kinh
Chöông 3 - Ñoái töôïng - phöông phaùp 60
Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn
giöõa 2 nhoùm vaø kieåm ñònh ANOVA ñöôïc duøng ñeå so saùnh bieán ñònh löôïng cuûa
nhieàu hôn 2 nhoùm.
Kieåm ñònh moái lieân quan giöõa 2 bieán ñònh löôïng söû duïng heä soá töông quan R
cuûa Pearson. Kieåm ñònh ñöôïc xem laø coù yù nghóa thoáng keâ neáu giaù trò p < 0.05.
maõn kinh vaø maõn kinh
