Khóa luận Hiệu quả kinh tế sử dụng đất canh tác ở phường Hương chữ, thị xã Hương trà, tỉnh Thừa Thiên Huế

g chi phí đầu tư. Thấp nhất là CT 3 với chi phí thuốc BVTV là 96,09 nghìn đồng /sào/năm chiếm 3,98% trên tổng mức chi phí đầu tư, do trong những năm gần đây ở địa phương đang có chiến dịch trồng rau sạch, giảm lượng thuốc BVTV góp phần vào bảo vệ môi trường sinh thái. - Về đầu tư lao động Do diện tích đất canh tác bình quân trên mỗi hộ thấp nên hầu hết các khâu gieo trồng, chăm sóc, bón phân, tưới tiêu, thu hoạch, vận chuyển các hộ đều tự làm mà không phải thuê lao động ngoài. Tuy nhiên mức đầu tư lao động CT 2 cao nhất với 1.618,08 nghìn đồng/sào/năm chiếm 49,37% trên tổng chi phí đầu tư, do lạc và rau màu cần nhiều công chăm sóc đặc biệt là lạc. Đứng thứ hai là CT 3 thì mức đầu tư lao động là 1.327,66 nghìn đồng /sào/năm chiếm 54,96% trên tổng mức chi phí đầu tư. Ở CT 1, các hộ thuê máy móc ở khâu thu hoạch và vận chuyển bằng máy nên chi phí lao động ở mức trung bình chỉ tốn chi phí công lao động vào làm đất, gieo; tưới tiêu với mức chi phí lao động là 966,70 nghìn đồng /sào/năm chiếm 42,90% trên tổng mức chi phí đầu tư. - Về chi phí thuê máy Do hiện nay ở địa phương áp dụng máy móc thiết bị vào trong sản xuất nông nghiệp đã làm thay thế được sức lao động của các hộ nông dân và giảm chi phí lao động thuê ngoài. Với CT 1 thì hầu như toàn bộ đều sử dụng máy móc như khâu làm đất, khâu SVTH: Trần Hữu Hiếu 39 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh thu hoạch và luôn cả khâu vận chuyển nên chi phí thuê máy là cao nhất với 610,56 nghìn đồng /sào/năm chiếm 27,10% trên tổng mức chi phí đầu tư. Tiếp đến là CT 2 với mức chi phí thuê máy là 426,44 nghìn đồng /sào/năm chiếm 13,01% trên tổng chi phí sản xuất do đặc tính đất trồng lạc là đất khô, cứng nên cần dùng máy móc để làm đất và còn lại CT 3 không dùng đến chi phí thuê máy. Qua số liệu bảng, ta thấy nguồn vốn để đầu tư trong một năm cho các công thức luân canh là không cao, như vậy nó không gây nhiều khó khăn về vốn sản xuất cho các nông hộ trong sản xuất nông nghiệp. Vấn đề đặt ra là phải có mức đầu tư chi phí sao cho phù hợp với từng loại cây trồng để mang lại năng suất, hiệu quả cao mang lại thu nhập cao nâng cao đời sống của hộ nông dân. 2.3.6.2. Hiệu quả kinh tế sử dụng đất canh tác của các công thức luân canh Hiệu quả kinh tế được đánh giá qua các hệ thống chỉ tiêu như giá trị sản xuất, giá trị gia tăng trên một đơn vị diện tích, hiệu quả đầu tư, giá trị ngày công lao động.Đánh giá hiệu quả kinh tế sử dụng đất là đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực trong nông nghiệp nên trước hết phải tính kết quả trên một đơn vị diện tích như giá trị sản xuất trên một sào đất canh tác (GO/sào), giá trị gia tăng trên một sào đất canh tác (VA/sào) và sau đó là các chỉ tiêu hiệu quả như: hiệu quả sử dụng lao động, hiệu quả sử dụng chi phí. Số liệu bảng 14 cho thấy: Qua bảng số liệu cho thấy, xét về chỉ tiêu giá trị sản xuất (GO) và giá trị tăng thêm (VA) thì công thức luân canh cây trồng CT 3: Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu có giá trị lớn nhất lần lượt là 6866,81 nghìn đồng/sào/năm và 5778,95 nghìn đồng /sào/năm nhưng với chi phí trung gian bỏ ra lại thấp nhất 1087,86 nghìn đồng/sào/năm, tiếp đến là công thức luân canh cây trồng Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu (CT2) thì giá trị sản xuất (GO) là 6641,86 nghìn đồng /sào/năm và giá trị tăng thêm VA là 4982,49 nghìn đồng/ sào/năm, công thức luân canh cây trồng Lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu (CT1) thì giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm lại thấp nhất lần lượt là 2906,20 nghìn đồng/sào/năm và 1619,73 nghìn đồng/sào/năm trong khi đó chi phí trung gian bỏ ra là 1286,47 nghìn đồng/sào/năm. Qua số liệu trên cho thấy các hộ điều tra chỉ tập trung sản xuất Lạc với Rau màu do mang lại hiệu quả cao hơn, còn Lúa là cây lương thực chủ yếu chứ không phải cây trồng chủ lực. SVTH: Trần Hữu Hiếu 40 Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Giá trị sản xuất trên một sào đất canh tác trên năm so với tổng chi phí (GO/TC) của CT1 là 1,29 lần, CT2 là 2,03 lần, CT3 là 2,84 lần. Nếu đem so sánh giữa các công thức luân canh thì công thức luân canh cây trồng Rau Đông Xuân - RauHè Thu có trị số lớn nhất, do hiện nay các hộ nông dân có xu hướng trồng rau màu theo hướng kinh tế, trồng rau sạch nên được người tiêu dùng tin dùng, hầu như bữa ăn trong gia đình nào cũng có rau và hiệu quả kinh tế rau màu đưa lại khá cao. Còn CT1 có trị số nhỏ nhất do giá bán lúa khá thấp so với các giống cây trồng khác nên đa số hộ trồng lúa để làm lương thực. Bảng 14: Hiệu quả kinh tế sử dụng đất canh tác của các công thức luân canh của các hộ điều tra (ĐVT : 1000đ/sào/năm) Chỉ tiêu ĐVT CT1 CT2 CT3 I. Tổng chi phí 1000đ 2253,17 3277,45 2415,52 1. CPTG (IC) 1000đ 1286,47 1659,37 1087,86 2. Chi phí tự có 1000đ 966,70 1618,08 1327,66 3. Công lao động Công 4,83 8,09 6,64 II. Các chỉ tiêu hiệu quả Giá trị sản xuất (GO/sào) 1000đ 2906,20 6641,86 6866,81 Giá trị gia tăng (VA/sào) 1000đ 1619,73 4982,49 5778,95 GO/TC Lần 1,29 2,03 2,84 GO/IC Lần 2,28 4,08 6,37 VA/IC Lần 1,28 3,08 5,37 GO/LĐ 1000đ 601,26 821,00 1034,16 VA/LĐ 1000đ 335,11 615,88 870,32 (Nguồn: Số liệu điều tra hộ nông dân năm 2016) CT 1 : Công thức luân canh Lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu CT 2 : Công thức luân canh Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu CT 3 : Công thức luân canh Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu Hiệu quả đầu tư đất đai của các hộ điều tra còn được biểu hiện ở giá trị sản xuất thu được trên một sào đất canh tác so với chi phí trung gian (GO/IC) và giá trị tăng thêm trên một sào đất canh tác so với chi phí trung gian (VA/IC).Giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm so với SVTH: Trần Hữu Hiếu 41 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh chi phí trung gian của CT1 lần lượt là là 2,28 lần và 1,28 lần. Điều này có ý nghĩa là cứ một đồng chi phí trung gian bỏ ra để sản xuất đối với CT1 thu được 2,28 đồng giá trị sản xuất và 1,26 giá trị tăng thêm. Tương tự đối với CT2 giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm trong một năm so với chi phí trung gian lần lượt là 4,08 lần và 3,08 lần. Điều này nói lên rằng cứ một đồng chi phí bỏ ra thu được 4,08 đồng giá trị sản xuất và 3,08 đồng giá trị tăng thêm. Đối với CT 3 giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm trong một năm so với chi phí trung gian lần lượt là 6,37lần và 5,37 lần. Điều này lý giải rằng cứ một đồng chi phí bỏ ra để sản xuất đối với CT3 thu được 6,37 đồng giá trị sản xuất và 5,37 đồng giá trị tăng thêm. Xét về hiệu quả đầu tư lao động, ta thấy công thức luân canh cây trồng Lúa Đông Xuân – Rau Hè Thu là thấp nhất so với hai công thức còn lại. Cụ thể là giá trị sản xuất và giá trị gia tăng so với công lao động công thức CT 1 là 601,26nghìn đồng và 335,11nghìn đồng.Công thức luân canh cây trồng Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu (CT 2) là 821,00nghìn đồng và 615,88nghìn đồng. Và cao nhất với công thức luân canh cây trồng Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu (CT 3) với giá trị sản xuất và giá trị gia tăng so với công lao động lần lượt là 1034,16nghìn đồng và 870,32nghìn đồng. So sánh ba loại hình sử dụng đất canh tác ta thấy, công thức luân cây trồng Lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu và công thức luân cây trồng Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu có giá trị sản xuất và giá trị gia tăng trên một sào thấp hơn so với công thức luân cây trồng Rau Đông Xuân – Ràu Hè Thu. Như vậy các cây trồng như lạc và rau màu vẫn đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn và có xu hướng phát triển mạnh trong thời gian tới. Tuy nhiên để đảm bảo nhu cầu về lương thực và đảm bảo độ phì nhiêu cho đất và chọn thích ứng tốt với điều kiện đất canh tác ở phường nên cây lúa vẫn được đông đảo hộ điều tra lựa. Trong thời gian tới các hộ điều tra cần tập trung hơn nữa cho các công thức luân canh cây trồng bởi một công thức điều có giá trị kinh tế riêng của nó, cần phải cân nhắc đâu tư sao cho phù hợp trên các công thức luân canh cây trồng để đem lại hiệu quả sử dụng đất cao nhất và hơn nữa đem lại nguồn thu nhập ngày càng cao góp phần vào nền kinh tế chung của phường Hương Chữ. SVTH: Trần Hữu Hiếu 42 Đạ i h ọc K nh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh 2.3.6.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất canh tác của các công thức luân canh • Ảnh hưởng mức đầu tư chi phí trung gian đến hiệu quả sử dụng đất canh tác Chi phí trung gian là toàn bộ chi phí bằng tiền mà người nông dân đầu tư trực tiếp vào sản xuất (giống, phân bón, thuốc BVTV, thuê máy móc, phí dịch vụ thuê ngoài) ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất do đó tác động rất lớn đến kết quả sản xuất của các nông hộ. Phân tích ảnh hưởng của nhân tố chi phí trung gian đến hiệu quả sản xuất cho ta thấy sự khác nhau của hiệu quả sản xuất ở các mức đầu tư khác nhau. Xét cụ thể trên từng CTLC ta thấy rằng: Đối với công thức luân canh cây trồng lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu: + Lúa Đông Xuân Với tổ I1 : Chi phí trung gian bình quân trên sào nhỏ hơn 600 nghìn đồng, với mức chi phí trung gian là 579,18 nghìn đồng /sào thì có 17 hộ đầu tư sản xuất chiếm 19,10% với giá trị sản xuất và giá trị gia tăng trong vụ này hộ điều tra thu được là 1434,71 nghìn đồng và 853,82 nghìn đồng. Với tổ II2: Chi phí trung gian trên sào từ 600-690 nghìn đồng thì có 55 hộ đầu tư sản xuất chiếm 61,80 %, với mức đầu tư chi phí trung gian trung bình trên sào là 637,02 nghìn đồng với giá trị sản xuất là 1473,09 nghìn đồng và giá trị gia tăng là 836,05 nghìn đồng. Với tổ III3: Chi phí trung gian trên sào lớn hơn 690 nghìn đồng, với mức chi phí bình quân là 733,76 nghìn đồng/sào, giá trị sản xuất và giá trị gia tăng lần lượt là 1360,59 nghìn đồng/sào và 626,82 nghìn đồng/sào. Nói về các chỉ tiêu GO/IC và VA/IC ta có thể thấy rằng những hộ ở tổ I1 có chi phí bỏ ra thấp thì GO/IC và VA/IC lại lớn nhất: 2,47 lần và 1,47 lần, tức là 1 đồng chi phí bỏ ra thì tổ này thu về được 2,47 đồng giá trị sản xuất và 1,47 đồng giá trị gia tăng. Ngược lại, với tổ có chi phí trung gian cao nhấttổ III3 thì chỉ thu được 1,87 đồng giá trị sản xuất và 0,87 đồng giá trị gia tăng khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian. SVTH: Trần Hữu Hiếu 43 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Điều này cho thấy rằng chi phí trung gian bỏ ra càng lớn thì hiệu quả không hẳn thu về đã cao, vì vậy, hộ nông dân cần phải chú ý đến những khoản chi phí mìn bỏ ra, cần phải tính toán hợp lý, tránh lãng phí. + Lúa Hè Thu Với tổ I1 : Chi phí trung gian bình quân trên sào nhỏ hơn 600 nghìn đồng, với mức chi phí trung gian là 575,67 nghìn đồng /sào thì có 18 hộ đầu tư sản xuất chiếm 20,22% với giá trị sản xuất và giá trị gia tăng trong vụ này hộ điều tra thu được là 1403,61 nghìn đồng và 827,94 nghìn đồng. Với tổ II2: Chi phí trung gian trên sào từ 600-690 nghìn đồng thì có 54 hộ đầu tư sản xuất chiếm 60,67 %, với mức đầu tư chi phí trung gian trung bình trên sào là 637,72 nghìn đồng /sào với giá trị sản xuất là 1450,50 nghìn đồngvà giá trị gia tăng là 812,78 nghìn đồng. Với tổ III3: Chi phí trung gian trên sào lớn hơn 690 nghìn đồng, với mức chi phí bình quân là 724,18 nghìn đồng /sào, giá trị sản xuất và giá trị gia tăng lần lượt là 1560,00 nghìn đồng và 835,82 nghìn đồng. Nói về các chỉ tiêu GO/IC và VA/IC ta có thể thấy rằng những hộ ở tổ I1 có chi phí bỏ ra thấp thì GO/IC và VA/IC lại lớn nhất: 2,46 lần và 1,46 lần, tức là 1 đồng chi phí bỏ ra thì tổ này thu về được 2,46 đồng giá trị sản xuất và 1,46 đồng giá trị gia tăng. Ngược lại, với tổ có chi phí trung gian cao nhất tổ III3 thì chỉ thu được 2,16 đồng giá trị sản xuất và 1,16 đồng giá trị gia tăng khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian. Thực tế điều tra ta thấy rằng chi phí trung gian tỷ lệ thuận với giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm, tuy nhiên không bỏ ra càng lớn thì hiệu quả không hẳn thu về đã cao. Đối với lúa đông xuân thì mức đâu tư dưới 600 nghìn đồng sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. Còn đối với vụ hè thu thì mức đầu tư chi phí trung gian trên 690 nghìn đồng sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Vì vậy, hộ nông dân cần phải chú ý đến những khoản chi phí bỏ ra, cần phải tính toán hợp lý, tránh lãng phí. SVTH: Trần Hữu Hiếu 44 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Bảng 15: Ảnh hưởng của mức đầu tư chi phí trung gian đến kết quả và hiệu quả kinh tế sử dụng đất canh tác Bảng 15.1. Công thức luân canh Lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu (Đvt: 1000đ/sào/năm) Tổ Phân tổ theo CPTG/sào Số hộ CPTG GO VA GO/IC VA/IC SL Cơ cấu ĐVT Hộ % 1000đ 1000đ 1000đ Lần Lần Lúa Vụ ĐX 89 100 644,45 1444,27 799,48 2,26 1,26 I1 <600 17 19,10 579,18 1434,71 853,82 2,47 1,47 II2 600-690 55 61,80 637,02 1473,09 836,05 2,31 1,31 III3 >690 17 19,10 733,76 1360,59 626,82 1,87 0,87 Lúa Vụ HT 89 100 641,69 1461,93 820,25 2,29 1,29 I1 <600 18 20,22 575,67 1403,61 827,94 2,46 1,46 II2 600-690 54 60,67 637,72 1450,50 812,78 2,28 1,28 III3 >690 17 19,10 724,18 1560,00 835,82 2,16 1,16 BQC 1286,13 2906,20 1619,73 2,28 1,28 (Nguồn: Số liệu điều tra hộ nông dân 2016) SVTH: Trần Hữu Hiếu 45 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Bảng 15.2. Công thức luân canh Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu (Đvt: 1000đ/sào/năm) Tổ Phân tổ theo CPTG/sào Số hộ CPTG GO VA GO/IC VA/IC SL Cơ cấu ĐVT Hộ % 1000đ 1000đ 1000đ Lần Lần Lạc Vụ ĐX 59 100 876,94 2920,847 2043,9068 3,36 2,36 I1 <810 12 20,34 760,96 2.835,83 2.074,88 3,68 2,68 II2 810-1000 40 67,80 872,98 2.967,63 2.094,65 3,41 2,41 III3 >1000 7 11,86 1098,43 2.799,29 1.700,86 2,56 1,56 Rau Vụ HT 59 100 782,43 3721,02 1648,151 4,81 3,81 I1 <730 10 16,95 672,35 3.832,50 3.160,15 5,70 4,70 II2 730-830 39 66,10 788,90 3.822,69 3.033,79 4,85 3,85 III3 >830 10 16,95 867,30 3.213,00 2.345,70 3,72 2,72 BQC 1659,37 6641,86 3692,06 4,08 3,08 (Nguồn: Số liệu điều tra hộ nông dân 2016) Đối với công thức luân canh cây trồng Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu: + Với vụ Lạc Đông Xuân: - Tổ I với mức đầu tư chi phí trung gian < 810 nghìn đồng/sào (có 12 hộ chiếm 20,34%). Mức chi phí trung gian là 760,96 nghìn đồng/sào thì giá trị sản xuất trung bình mà các hộ thu được là 2835,83 nghìn đồng/sào đem lại phần giá trị tăng thêm là 2074,88 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 3,68 đồng giá trị sản xuất và 2,68 đồng giá trị tăng thêm. - Tổ II với mức đầu tư chi phí trung gian 810-1000 nghìn đồng/sào (có 40 hộ chiếm 67,80 %), giá trị sản xuất trung bình mà các hộ đạt được là 2967,63 nghìn đồng/sào. Mức chi phí trung gian là 872,98 nghìn đồng/sào đem lại cho hộ phần giá trị tăng thêm là 2094,65 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 3,41 đồng giá trị sản xuất và 2,41 đồng giá trị tăng thêm. - Tổ III là nhóm có mức đầu tư chi phí trung gian cao nhất, với mức đầu tư >1000 nghìn đồng/sào (có 7 hộ chiếm 11,86%), giá trị sản xuất trung bình mà các hộ đạt được là SVTH: Trần Hữu Hiếu 46 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh 2799,29 nghìn đồng/sào. Mức chi phí trung gian là 1098,43 nghìn đồng/sào đem lại cho hộ phần giá trị tăng thêm là 1700,86 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 2,56 đồng giá trị sản xuất và 1,56 đồng giá trị tăng thêm Qua kết quả cho thấy, đối với cây lạc đông xuân nếu đầu tư ở thích hợp với chi phí trung gian khoảng 900 ngìn đồng thì hiệu quả kinh tế sử dụng mang lại của đất canh tác cao nhất. Do vậy cần có mức đầu tư chi phí trung gian thích hợp để đem lại hiệu quả cao tránh gây lãng phí và ảnh hưởng đến hiệu quả đất canh tác. + Với vụ Rau Đông Xuân: - Tổ I với mức đầu tư chi phí trung gian <730 nghìn đồng/sào (có 10 hộ chiếm 16,95 %). Mức chi phí trung gian là 672,35 nghìn đồng/sào thì giá trị sản xuất trung bình mà các hộ thu được là 3832,50 nghìn đồng/sào đem lại phần giá trị tăng thêm là 3160,15 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 5,70 đồng giá trị sản xuất và 4,70 đồng giá trị tăng thêm. - Tổ II với mức đầu tư chi phí trung gian 730- 830 nghìn đồng/sào (có 39 hộ chiếm 66,10%), giá trị sản xuất trung bình mà các hộ đạt được là 3822,69 nghìn đồng/sào. Mức chi phí trung gian là 788,90 nghìn đồng/sào đem lại cho hộ phần giá trị tăng thêm là 3033,79 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 4,85 đồng giá trị sản xuất và 3,85 đồng giá trị tăng thêm. - Tổ III là nhóm có mức đầu tư chi phí trung gian cao nhất, với mức đầu tư >830 nghìn đồng/sào (có 10 hộ chiếm 16,95 %), giá trị sản xuất trung bình mà các hộ đạt được là 3123,00 nghìn đồng/sào. Mức chi phí trung gian là 867,30 nghìn đồng/sào đem lại cho hộ phần giá trị tăng thêm là 2345,70 nghìn đồng/sào. Khi bỏ ra 1 đồng chi phí trung gian sẽ thu lại được 3,72 đồng giá trị sản xuất và 2,72 đồng giá trị tăng thêm. Nhìn chung đối với vụ rau hè thu thì mức đầu tư chi phí trung gian vào khoảng thấp hơn 730 nghìn đồng/sào thì mang lại hiệu quả kinh tế cao cho hộ điều tra. Nếu càng tăng chi phí trung gian như phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật sẽ gây ảnh hưởng đến đất canh tác và làm giảm năng suất cho các vụ sau. SVTH: Trần Hữu Hiếu 47 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Bảng 15.3. Công thức luân canh Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu ( Đvt: 1000đ/sào/năm) Tổ Phân tổ theo CPTG/sào Số hộ CPTG GO VA GO/IC VA/IC SL Cơ cấu ĐVT Hộ % 1000đ 1000đ 1000đ Lần Lần Rau Vụ ĐX 47 100 520,12 3493,62 2973,50 6,76 5,76 I1 <500 12 25,53 442,88 3.033,75 2590,88 6,80 5,80 II2 500-620 33 70,21 541,30 3.664,55 3123,24 6,83 5,83 III3 >620 2 4,26 634,00 3.432,50 2798,50 5,41 4,41 Rau Vụ HT 47 100 567,74 3373,19 2805,45 5,97 4,97 I1 <500 8 17,02 455,38 2.975,63 2520,25 6,37 5,37 II2 500-630 31 65,96 575,42 3.444,84 2869,42 6,02 5,02 III3 >630 8 17,02 650,38 3.493,13 2842,75 5,40 4,40 BQC 1087,86 6866,81 5778,95 6,37 5,37 (Nguồn: Số liệu điều tra hộ nông dân 2016) Đối với công thức luân canh cây trồng Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu: + Rau Đông Xuân Với tổ I1 : Chi phí trung gian bình quân trên sào nhỏ hơn 500 nghìn đồng, với mức chi phí trung gian là 442,88 nghìn đồng/sào thì có 12 hộ đầu tư sản xuất chiếm 25,53 % với giá trị sản xuất và giá trị gia tăng trong vụ này hộ điều tra thu được là 3033,75 nghìn đồng và 2590,88 nghìn đồng. Với tổ II2: Chi phí trung gian trên sào từ 500-620 nghìn đồng thì có 33 hộ đầu tư sản xuất chiếm 70,21%, với mức đầu tư chi phí trung gian trung bình trên sào là 541,30 nghìn đồng/sào với giá trị sản xuất là 3664,55 nghìn đồng và giá trị gia tăng là 3123,24 nghìn đồng. Với tổ III3: Chi phí trung gian trên sào lớn hơn 620 nghìn đồng, với mức chi phí bình quân là 633,00 nghìn đồng/sào, giá trị sản xuất và giá trị gia tăng lần lượt là 3432,50 nghìn đồng và 2798,50 nghìn đồng. SVTH: Trần Hữu Hiếu 48 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh + Rau Hè Thu Với tổ I1 : Chi phí trung gian bình quân trên sào nhỏ hơn 500 nghìn đồng, với mức chi phí trung gian là 455,38 nghìn đồng/sào thì có 8 hộ đầu tư sản xuất chiếm 17,02 % với giá trị sản xuất và giá trị gia tăng trong vụ này hộ điều tra thu được là 2975,63 nghìn đồng và 2520,25 nghìn đồng. Với tổ II2: Chi phí trung gian trên sào từ 500-630 nghìn đồng thì có 31 hộ đầu tư sản xuất chiếm 65,95 %, với mức đầu tư chi phí trung gian trung bình trên sào là 575,42 nghìn đồng/sào với giá trị sản xuất là 3444,84 nghìn đồng và giá trị gia tăng là 2869,42 nghìn đồng. Với tổ III3: Chi phí trung gian trên sào lớn hơn 630 nghìn đồng, với mức chi phí bình quân là 650,38 nghìn đồng /sào, giá trị sản xuất và giá trị gia tăng lần lượt là 3493,13 nghìn đồng và 2842,75 nghìn đồng. Đối với công thức luân canh rau đông xuân – rau hè thu thì với mức đầu tư chi phí trung gian từ 500-620 nghìn đồng/sào thì mang lại GO/IC và VA/IC cao nhất lần lượt là rau đông xuân 6,80 và 5,80; vụ rau hè thu là 6,37 và 5,37. Nếu xét trên mức bình quân chung của các CTLC trên một năm ta có thể thấy rõ: - Đối với CTLC Lúa ĐX – Lúa HT , giá trị sản xuất bình quân mà mỗi hộ nhận được là 1286,13 nghìn đồng/sào/năm. Với chi phí sản xuất một năm là 2906,20 nghìn đồng/sào/năm thì đem lại phần giá trị gia tăng là 1619,73 nghìn đồng/sào/năm. Cứ một đồng chi phí trung gian bỏ ra sẽ thu được mức bình quân chung là 2,28 đồng giá trị sản xuất và 1,28 đồng giá trị tăng thêm. - Đối với CTLC Lạc ĐX–Rau HT, bình quân giá trị sản xuất một năm của mỗi hộ 6641,86 nghìn đồng/sào/năm. Với chi phí bỏ ra một năm là 1659,37 nghìn đồng/sào/năm thì mang lại giá trị tăng thêm là 4982,49 nghìn đồng/sào/năm. Khi bỏ ra một đồng chi phí trung gian sẽ thu được 4,08 đồng giá trị gia tăng và 3,08 đồng giá trị tăng thêm. - Đối với CTLC Rau ĐX – Rau HT, bình quân giá trị sản xuất một năm của mỗi hộ là 6866,81 nghìn đồng/sào/năm. Với mức chi phí trung gian bình quân một năm là 1087,86 nghìn đồng/sào/năm thì mang lại 5778,97 nghìn đồng/sào/năm giá trị tăng thêm. SVTH: Trần Hữu Hiếu 49 Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Cứ bình quân một đồng chi phí bỏ ra thu được 6,37 đồng giá trị sản xuất và 5,37 đồng giá trị tăng thêm. Với CTLC này nếu càng tăng mức đầu tư chi phí trung gian có thể làm tăng hiệu quả kinh tế nhưng cũng có thể với CTLC khác nếu càng tăng mức đầu tư thì dần dần cũng sẽ giảm hiệu quả. Như vậy cho thấy ở các mức đầu tư chi phí trung gian khác nhau của các hộ điều tra đem lại hiệu quả khác nhau. Không phải cứ đầu tư nhiều sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn phải tùy thuộc vào từng thửa đất, từng công thức luân canh khác nhau. Do đó cần phải lựa chọn CTLC phù hợp từng loại đất với mức đầu tư hợp lý nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao và nâng cao thu nhập cho hộ nông dân. • Ảnh hưởng của quy mô đất canh tác Đất đai là tư liệu sản xuất chính của các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Quy mô ruộng đất cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả sản xuất. Nếu quy mô đất đai đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất và các hoạt động được tổ chức tốt, trình độ thâm canh cao thì mức thu nhập sẽ được nâng lên và ngược lại. Khi ruộng đất được tập trung thì việc sản xuất được tiến hành thuận lợi hơn, giảm được những chi phí không cần thiết, góp phần làm tăng hiệu quả sản xuất. Để đánh giá ảnh hưởng của yếu tố này đến hiệu quả sản xuất tôi tiến hành phân tổ các hộ sản xuất theo quy mô đất đai. - Đối với công thức luân canh cây trồng Lúa Đông Xuân – Lúa Hè Thu : Với diện tích gieo trồng tổ I1 < 2 sào có số hộ là 1 chiếm 1,12 %. Đây là những hộ có được năng suất bình quân là 250,00 kg/sào. Tuy nhiên, giá trị sản suất hộ điều tra thu được lại cao nhất là 3120,00 nghìn đồng /sào, đem lại giá trị gia tăng cao nhất là 1902,00 nghìn đồng/sào. Cứ bỏ ra một nghìn đồng chi phí trung gian sẽ thu được 2,56 đồng giá trị sản xuất và 1,56 đồng giá trị tăng thêm. Qua số liệu cho thấy nếu sản xuất trên diện tích nhỏ thì mức giá trị sản xuất và giá trị gia tăng cao và mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Với diện tích gieo trồng tổ II2 từ 2 – 10 sào thì có số lượng hộ nông dân cao nhất với 83 hộ chiếm 93,26 %, năng suất mà hộ này thu được là 235,73 kg/sào, với mức năng suất như thế này; giá trị sản xuất trung bình mà hộ nông dân đạt được trong một năm là 2913,28 nghìn đồng, mang lại 1628,55 nghìn đồng giá trị tăng thêm. Cứ một nghìn đồng SVTH: Trần Hữu Hiếu 50 Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh chi phí bỏ ra thu được 2,28 đồng giá trị sản xuất và 1,28 đồng giá trị gia tăng. Với diện tích gieo trồng tổ III3 > 10 sào thì có 5 hộ nông dân chiếm 5,62 % trên tổng số hộ gieo trồng lúa với năng suất là 239,00 kg/sào, giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm của hộ nông dân là 2746,00 nghìn đồng và 1416,80 nghìn đồng/sào một năm. Cứ một nghìn đồng chi phí sản xuất bỏ ra thu được 2,10 đồng giá trị sản xuất và 1,10 đồng giá trị tăng thêm. Còn với số lượng diện tích gieo trồng lớn thì có giá trị sản xuất và gia tăng thấp do đó hiệu quả kinh tế mang lại cũng thấp - Đối với công thức luân canh cây trồng Lạc Đông Xuân – Rau Hè Thu : Với diện tích gieo trồng tổ I1 < 1 sào là tổ có số lượng hộ nông dân ít nhất với 2 hộ chiếm 3,39 %. Đây là những hộ có được năng suất bình quân là 127,50 kg/sào, giá trị sản suất hộ điều tra thu được là 3037,50 nghìn đồng/sào/năm, đem lại giá trị gia tăng là 1479,00 nghìn đồng/sào. Cứ bỏ ra một nghìn đồng chi phí trung gian sẽ thu được 2,38 đồng giá trị sản xuất và 1,38 đồng giá trị tăng thêm. Với diện tích gieo trồng tổ II2 từ 1 – 3 sào thì có số lượng hộ nông dân cao nhất là 56 hộ chiếm 94,92% trên tổng số hộ gieo trồng, năng suất mà hộ này thu được là 256,16 kg/sào, với mức năng suất như thế này; giá trị sản xuất trung bình mà hội nông dân đạt được trong một năm là 6755,80 nghìn đồng/sào, mang lại 5085,00 nghìn đồng giá trị tăng thêm. Cứ một nghìn đồng chi phí bỏ ra thu được 4,14 đồng giá trị sản xuất và 3,14 đồng giá trị gia tăng. Với diện tích gieo trồng tổ III3 từ 3sào trở lên thì có số lượng hộ nông dân thấp nhất với 1 hộ chiếm 6,78 %, năng suất mà hộ này thu được là 300,00 kg/sào, với mức năng suất như thế này; giá trị sản xuất trung bình mà hội nông dân đạt được trong một năm là 7470,00 nghìn đồng/sào, mang lại 5709,00 nghìn đồng giá trị tăng thêm. Cứ một nghìn đồng chi phí bỏ ra thu được 4,30 đồng giá trị sản xuất và 3,30 đồng giá trị gia tăng. - Đối với công thức luân canh cây trồng Rau Đông Xuân – Rau Hè Thu : Với diện tích gieo trồng tổ I1 < 1 sào là tổ có số lượng hộ nông dân thấp nhất với 4 hộ chiếm 8,51%. Đây là những hộ có được năng suất bình quân thấp nhất là 147,50 kg/sào. Tuy nhiên, giá trị sản suất hộ điều tra thu được là 2815,00 nghìn đồng/sào/năm SVTH: Trần Hữu Hiếu 51 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh đem lại giá trị gia tăng là 1932,75 nghìn đồng/sào. Cứ bỏ ra một nghìn đồng chi phí trung gian sẽ thu được 3,46 đồng giá trị sản xuất và 2,46 đồng giá trị tăng thêm. Với diện tích gieo trồng tổ II2 từ 1 – 2 sào thì có số lượng hộ nông dân cao nhất là 42 hộ chiếm 89,36% trên tổng số hộ gieo trồng, năng suất mà hộ này thu được đạt là 334,88 kg/sào, với mức năng suất như thế này; giá trị sản xuất trung bình mà hội nông dân đạt được trong một năm là 7161,19 nghìn đồng/sào, mang lại 6065,06 nghìn đồng giá trị tăng thêm. Cứ một nghìn đồng chi phí bỏ ra thu được 6,57 đồng giá trị sản xuất và 5,57 đồng giá trị gia tăng. Với diện tích gieo trồng tổ III3 từ 2 sào trở lên thì có số lượng hộ nông dân ở mức trung bình với 1 hộ chiếm 2,13% trên tổng số hộ gieo trồng, năng suất mà hộ đạt cao nhất là 465,00 kg/sào, với mức năng suất như thế này; giá trị sản xuất trung bình mà hội nông dân đạt được trong một năm là 10710,00 nghìn đồng/sào, mang lại 9567,00 nghìn đồng giá trị tăng thêm. Cứ một nghìn đồng chi phí bỏ ra thu được 9,41 đồng giá trị sản xuất và 8,41 đồng giá trị gia tăng. Nhìn chung hai công thức luân canh lạc đông xuân – rau hè thu và rau đông xuân – rau hè thu ta thấy diện tích gieo trồng càng lớn sẽ mang lại hiệu quả kinh tế càng cao. Qua đây các hộ nông dân nên chuyển đất đang gieo trồng lúa sang diện tích gieo trồng lạc và rau màu để mang lại hiệu quả kinh tế cao và ngày càng nâng cao việc sử dụng đất canh tác có hiệu qủả kinh tế hơn. SVTH: Trần Hữu Hiếu 52 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thùy Linh Bảng 16 : Ảnh hưởng của quy mô ruộng đất đến kết quả và hiệu quả sử dụng đất canh tác của các hộ điều tra (ĐVT : 1000đ/sào/năm) CTLC Tổ Phân tổ theo quy mô đất canh tác (sào) Hộ Cơ cấu (%) NS GO VA GO/IC VA/IC Kg/sào 1000đ 1000đ Lần Lần Lúa ĐX – Lúa HT I1 < 2 1 1,12 250,00 3120,00 1902,00 2,56 1,56 II2 2 – 10 83 93,26 238,73 2.913,28 1628,55 2,28 1,28 III3 >10 5 5,62 239,00 2.746,00 1416,80 2,10 1,10 BQ chung 89 100 238,88 2906,20 1619,73 2,28 1,28 Lạc ĐX – Rau HT I1 < 1 2 3,39 127,50 3.037,50 1749,00 2,38 1,38 II2 1 – 3 56 94,92 256,16 6.755,80 5085,00 4,14 3,14 III3 >3 1 1,69 300,00 7.470,00 5709,00 4,30 3,30 BQ chung 59 100 252,54 6641,86 4982,49 4,08 3,08 Rau ĐX – Rau HT I1 <1 4 8,51 147,50 2815,00 1932,75 3,46 2,46 II2 1 – 2 42 89,36 334,88 7161,19 6055,06 6,57 5,57 III3 >2 1 2,13 465,00 10710,00 9567,00 9,41 8,41 BQ chung 47 100 321,70 6.866,81 5.778,95 6,37 5,37 (Nguồn: Số liệu điều tra hộ nông dân năm 2016) SVTH: Trần Hữu Hiếu 53 Đạ i h ọc K inh tế H uế 2.3.7. Những khó khăn gặp phải trong quá trình sản xuất Bảng 17: Khó khăn trong quá trình sản xuất của các hộ điều tra Khó khăn SL Tỷ lệ (%) 1. Vốn 13 4,53 2. Giá cả đầu vào 56 19,51 3. Chất lượng đất thấp 28 9,76 4. Thiếu kỹ thuật sx 30 10,45 5. Giá đấu đất cao 28 9,76 6. Thời tiết 64 22,30 7. Giá bán nông sản thấp 68 23,69 Tổng khó khăn 287 100,00 ( Nguồn : Số liệu điều tra hộ nông dân năm 2016) Mặc dù đã có rất nhiều nỗ lực và cố gắng trong quá trình sản xuất nhưng các hộ điều tra vẫn đối mặt với những khăn không tránh khỏi như: thời tiết, giá đấu thầu cao, chi phí đầu vào cao.Qua điều tra phỏng vấn 90 hộ nông dân trên địa bàn thì có đến 68 hộ gặp khó khăn về giá bán nông sản thấp so với chi phí đầu tư bỏ ra chiếm 23,69 %, đứng thứ hai là khó khăn về thời tiết trong những năm trở lại đây thì thời tiết biến đổi thất thường gây cản trở việc sản xuất với 64 hộ gặp phải khó khăn chiếm 22,30 %. Việc chi phí đầu vào cao trong lúc giá bán nông sản thấp cũng gây khó khăn trong quá trình sản xuất khiến cho các hộ nông dân e ngại trong việc đầu tư sản xuất dẫn đến năng suất, sản lượng cây trồng thấp. Với các khó khăn đó khiến cho nông dân khó khăn trong việc đầu tư sản xuất cũng như lựa chọn cây trồng với CTLC thích hợp để mang lại hiệu quả cao mà phần lớn các hộ nông dân ở đây đều trồng lúa là chính và mục đích sản xuất ra phần lớn nhằm phục vụ tiêu dùng. SVTH: Trần Hữu Hiếu 54 Đạ i h ọc K i h tế H uế CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT CANH TÁC Ở PHƯỜNG HƯƠNG CHỮ - THỊ XÃ HƯƠNG TRÀ 3.1. ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SỬ DỤNG ĐẤT CANH TÁC Ở PHƯỜNG HƯƠNG CHỮ 3.1.1. Định hướng chung Xuất phát từ thực tế sản xuất trên địa bàn phường, muốn nâng cao hiệu quả kinh tế của việc sử dụng đất canh tác hơn nữa thì đòi hỏi chính phường cũng như bà con nông dân trong thời gian tới cần phối hợp làm tốt các mục tiêu sau: - Dựa vào điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội sẵn có của phường để áp dụng những giống mới có năng suất cao, chất lượng tốt phù hợp với đất canh tácđể đưa vào sản xuất đại trà đem lại nguồn thu ổn định cho nông dân. - Tiếp tục phát huy tiềm năng, thế mạnh vốn có của đất, không ngừng nâng cao năng suất, sản lượng và giá trị hàng hóa sản xuất ra trên đơn vị diện tích đất vốn có. - Đảm bảo chủ động vấn đề thủy lợi trong cả 2 vụ sản xuất cũng như phải chuẩn bị đấy đủ máy móc và hệ thống kênh mương nội đồng phục vụ tưới tiêu cho các hộ nông dân tăng gia sản xuất. - Mở thêm các lớp tập huấn nâng cao kỹ thuật sản xuất cho bà con, xây dựng các mô hình sản xuất phù hợp và thân thiện với môi trường tuy nhiên không được khai thác quá mức tiềm năng đất đai. Để phát triển sản xuất nông nghiệp cần quy hoạch các vùng chuyên canh tập trung để có thể đầu tư cơ sở hạ tầng, vật chất, kỹ thuật phục vụ phát triển thị trường và chế biến nông sản nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sử dụng đất. 3.1.2. Lựa chọn phát triển loại hình sử dụng đất canh tác bền vững Trong sản xuất nông nghiệp hiện nay phải chịu ảnh hưởng rất lớn từ điều kiện tự nhiên như đất đai, khí hậu, thiên tại lũ lụt hạn hán, chế độ mưa, bên cạnh đó còn chịu ảnh SVTH: Trần Hữu Hiếu 55 Đạ i h ọc K i h tế H uế hưởng của trình độ sản xuất, thâm canh – canh tác của người dân. Do vậy, việc bố trí cây trồng hợp lí với từng điều kiện đất đai, khí hậu thời tiết sẽ làm cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt mang lại năng suất cao ổn định, phát huy được hết tiềm năng vốn có của đất canh tác và hộ nông dân. Qua quá trình điều tra thực tiễn địa phương, căn cứ vào hiệu quả của các loại cây trồng trên địa bàn phường cho thấy các cây như lạc, rau màu.