Khóa luận Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn Việt Nam trong quá trình công nghiệp hoá

o c¸c yªu cÇu sau: [40] - Thóc ®Èy sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN, ®Æc biÖt quan t©m c¸c thÞ tr­êng quan träng nh­ng hiÖn ch­a cã hoÆc cßn s¬ khai nh­: thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng khoa häc vµ c«ng nghÖ. - Ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô; ph¸t huy vai trß nßng cèt, ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt cña kinh tÕ Nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng. §¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vµ n©ng cao søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc, c¶ ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n, chó ý thÞ tr­êng c¸c vïng cã nhiÒu khã kh¨n. Më thªm thÞ tr­êng míi ë n­íc ngoµi. X¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm cÇn thiÕt, tÝch cùc chuÈn bÞ ®Ó më réng héi nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. - Më réng thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc cã sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Nhµ n­íc, b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ cña ng­êi sö dông lao ®éng; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng cã tæ chøc vµ cã hiÖu qu¶. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch t¹o c¬ héi b×nh ®¼ng vÒ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tù t×m viÖc lµm, n©ng cao tr×nh ®é, ®µo t¹o l¹i, häc nghÒ míi. - KhÈn tr­¬ng tæ chøc thÞ tr­êng khoa häc vµ c«ng nghÖ, thùc hiÖn tèt b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ; ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c dÞch vô vÒ th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ. - Ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng thÞ tr­êng vèn, nhÊt lµ thÞ tr­êng vèn dµi h¹n vµ trung h¹n. tæ chøc vµ vËn hµnh thÞ tr­êng ch÷ng kho¸n, thÞ tr­êng b¶o hiÓm an toµn, hiÖu qu¶. H×nh thµnh ®ång bé thÞ tr­êng tiÒn tÖ; t¨ng kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn ViÖt Nam. - H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, bao gåm c¶ quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; tõng b­íc më thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi vµ ng­êi n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­. - §æi míi s©u réng c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ph¸t huy nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, triÖt ®Ó xo¸ bá bao cÊp trong kinh doanh, t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc, ®Êu tranh cã hiÖu qu¶ chèng c¸c hµnh vi tham nhòng, l·ng phÝ, quan liªu, s¸ch nhiÔu g©y phiÒn hµ. - Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi, b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn; b»ng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch, kÕt hîp víi sö dông lùc l­îng vËt chÊt cña Nhµ n­íc ®Ó ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, khai th¸c hîp lý c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc, b¶o ®¶m c©n ®èi vÜ m« nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt thu nhËp; kiÓm tra, kiÓm so¸t, thanh tra mäi ho¹t ®éng kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chèng bu«n lËu, lµm hµng gi¶, gian lËn th­¬ng m¹i. Dï muèn hay kh«ng, c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn dÞch vô th­¬ng m¹i ph¶i h­íng m¹nh vµo ph¸t triÓn, khai th¸c thÞ tr­êng n«ng th«n trªn c¬ së b¶o ®¶m cho ng­êi n«ng d©n b¸n s¶n phÈm, mua vËt t­ s¶n xuÊt, mua hµng ho¸ cho ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy mét c¸ch thuËn lîi, gi¸ c¶ hîp lý. VÊn ®Ò quan träng lµ cÇn ph¸t triÓn c¸c trung t©m th­¬ng m¹i (cã thÓ lµ ë huyÖn, x· hay liªn x·), h×nh thµnh c¸c tô ®iÓm th­¬ng m¹i, d©n c­, c¸c thÞ tø. §©y lµ mét h­íng ph©n bæ l¹i lao ®éng vµ d©n c­ tÝch cùc, cã t¸c dông ®Èy nhanh h¬n qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, vµ ®Æc biÖt quan träng lµ thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh DNNVV ë khu vùc n«ng th«n. 3. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu Phï hîp víi xu thÕ më cöa vµ héi nhËp, nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch ®Ó hç trî vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh­: c¶i tiÕn tæ chøc vµ thñ tôc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu, ­u ®·i tÝn dông ®èi víi thu mua vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, miÔn gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, hç trî b»ng quü b×nh æn gi¸... Nhê ®ã ®· cã t¸c dông më réng vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy vËy sè l­îng c¸c DNNVV còng nh­ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña chóng cßn rÊt h¹n chÕ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho mäi doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu, còng nh­ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho DNNVV tham gia vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. [29] quan ®iÓm vµ c¸c gi¶i ph¸p vÒ hç trî ®æi míi c«ng nghÖ 1. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h­íng ®æi míi c«ng nghÖ Trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua do søc Ðp cña thÞ tr­êng vµ t¸c ®éng tÝch cùc cña c¬ chÕ qu¶n lý c¸c DNNVV ë n«ng th«n ®· cã sù ®æi míi c«ng nghÖ ë møc ®é nhÊt ®Þnh. §ã lµ: dïng ®iÖn vµo s¶n xuÊt, g¾n liÒn víi nã lµ thùc hiÖn nöa c¬ khÝ, c¬ khÝ ho¸ tõng phÇn hoÆc toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh­ng hiÖn nay c«ng nghÖ cña c¸c DNNVV ë n«ng th«n vÇn cßn l¹c hËu vµ ë tr×nh ®é thÊp, hiÖu qu¶ ch­a cao. Nh×n chung trong c¶ n­íc, c¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ ch­a thùc sù g¾n kÕt víi nhu cÇu vµ ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh kinh tÕ, x· héi, chËm ®­a vµo øng dông nh÷ng kÕt qu¶ ®· nghiªn cøu ®­îc. Tr×nh ®é c«ng nghÖ cña n­íc ta cßn thÊp nhiÒu so víi c¸c n­íc xung quanh, ch­a ®¸p søng yªu cÇu CNH, H§H ®Êt n­íc. N¨ng lùc tù t¹o ra c«ng nghÖ míi cßn rÊt cã h¹n. C¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc chËm ®­îc s¾p xÕp cho ®ång bé, cßn ph©n t¸n, thiÕu phèi hîp, do ®ã ®¹t hiÖu qu¶ thÊp. C¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tr­êng ®¹i häc ch­a g¾n kÕt víi nhau. ViÖc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt thiÕu tËp trung vµ døt ®iÓm cho tõng môc tiªu. C¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao tuy cßn Ýt, song ch­a ®­îc sö dông tèt. [7] Nh»m ph¸t huy vai trß cña DNNVV ë n«ng th«n trong qu¸ tr×nh CNH, qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c DNNVV ë n«ng th«n cÇn qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm chñ yÕu sau: [1], [29] - Thø nhÊt, ®æi míi c«ng nghÖ (§MCN) ph¶i lµ nÒn t¶ng, lµ ®éng lùc cña t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn vµ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ë n«ng th«n. - Thø hai, môc tiªu cña §MCN cña c¸c DNNVV kh«ng ph¶i lµ môc tiªu tù th©n mµ lµ sù thèng nhÊt cña c¸c môc tiªu: lîi nhuËn - thu nhËp - viÖc lµm - t¨ng tr­ëng. Tho¶ m·n tèt nhÊt tÊt c¶ c¸c môc tiªu trªn lµ kh«ng thÓ cã ®­îc. Tõng doanh nghiÖp cô thÓ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña m×nh, xu thÕ cña tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ mµ x¸c ®Þnh cho m×nh môc tiªu cô thÓ. - Thø ba, §MCN trong c¸c DNNVV ë n«ng th«n lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc tõ thÊp ®Õn cao, tõ thñ c«ng ®Õn c¬ khÝ ho¸ bé phËn vµ c¬ khÝ ho¸ ®ång bé, tõ c«ng nghÖ truyÒn thèng tiÕn lªn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §ã lµ qu¸ tr×nh kÕ thõa, c¶i tiÕn, H§H, kh«ng thÓ ¸p dông c«ng thøc chung, m« h×nh chung cho mäi DNNVV thuéc nh÷ng ngµnh kh¸c nhau, thËm chÝ cho c¸c DNNVV thuéc cïng mét ngµnh. VÝ dô: ngµnh s¬n mµi, ®iªu kh¾c, ch¹m træ, thªu ren... cÇn sù tinh x¶o; do ®ã chØ cÇn vµ cã thÓ H§H ë mét sè kh©u. Nh­ng víi ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm vµ c¬ khÝ th× cÇn ph¶i H§H c«ng nghÖ truyÒn thèng nhanh h¬n, ®ång bé h¬n. - Thø t­, §MCN cña DNNVV ë n«ng th«n lµ ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp vµ lµ c«ng viÖc cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc ®ãng vai trß t¹o m«i tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn, hç trî, gióp ®ì cho c¸c doanh nghiÖp. - Thø n¨m, §MCN cña DNNVV ph¶i lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm môc tiªu, lµm tiªu chuÈn vµ c¨n cø ®Ó lùa chän ph­¬ng h­íng, tr×nh ®é, gi¶i ph¸p míi. Qu¸n triÖt quan ®iÓm trªn, viÖc §MCN trong c¸c DNNVV ë n«ng th«n cÇn thùc hiÖn theo c¸c ph­¬ng h­íng chñ yÕu sau: + N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ tõ thñ c«ng, c¬ khÝ ho¸ bé phËn ë tr×nh ®é thÊp ®ang phæ biÕn hiÖn nay lªn tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ víi ph¹m vi réng h¬n, ë tr×nh ®é cao h¬n, thùc hiÖn ho¸ häc ho¸ vµ sinh ho¹c ho¸ nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¹o ra c¸c s¶n phÈm míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm. + ¸p dông c«ng nghÖ nhiÒu tr×nh ®é trong khu vùc DNNVV vµ trong tõng doanh nghiÖp. Trong ®ã chó träng H§H c«ng nghÖ truyÒn thèng, c«ng nghÖ hiÖn cã, tranh thñ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®èi víi mét sè kh©u, mét sè s¶n phÈm cã nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §ã lµ c¸c kh©u quyÕt ®Þnh chÊt l­îng s¶n phÈm, lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu, lµ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm ®ßi hái chÊt l­îng cao. + LÊy chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ con ®­êng chñ yÕu ®Ó §MCN trong c¸c DNNVV á n«ng th«n. Cã ba con ®­êng ®Ó thùc hiÖn §MCN ®èi víi c¸c DNNVV ë n«ng th«n: mét lµ, c¶i tiÕn H§H c«ng nghÖ truyÒn thèng; hai lµ, tù nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi; ba lµ, nhËp vµ chuyÓn giao kü thuËt, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tõ n¬i kh¸c (c¸c doanh nghiÖp kh¸c ë trong n­íc hoÆc tõ n­íc ngoµi). [26] Con ®­êng thø hai nh×n chung kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc, do c¸c DNNVV yÕu vÒ kh¶ n¨ng nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o míi vµ vÒ vèn. Con ®­êng thø nhÊt vµ thø ba lµ thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c DNNVV ë n«ng th«n, nhÊt lµ con ®­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c doanh nghiÖp lín vµ doanh nghiÖp võa ë thµnh thÞ. + Qu¸ tr×nh §MCN trong c¸c DNNVV á n«ng th«n cÇn chó träng vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. VÊn ®Ò nµy ®Æt ra kh«ng cßn sím n÷a mµ thùc sù ®· trë thµnh cÊp b¸ch ®èi víi ph¸t triÓn ë mét sè lµng nghÒ. 2. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi c«ng nghÖ trong DNNVV ë n«ng th«n §MCN cña DNNVV chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña c¸c nh©n tè: thÞ tr­êng, nguån vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn, xu thÕ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, thùc tr¹ng vµ kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña quèc gia vµ doanh nghiÖp, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ chiÕn l­îc khoa häc - c«ng nghÖ, c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ b¶n th©n c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý khoa häc - c«ng nghÖ. §Ó thùc hiÖn c¸c quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng trªn cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: [24] - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ sè l­îng, chñng lo¹i, chÊt l­îng, gi¸ c¶ s¶n phÈm mµ lùa chän môc tiªu ph­¬ng h­íng, tr×nh ®é §MCN cña doanh nghiÖp cho thÝch hîp. §MCN lµ viÖc lµm cña doanh nghiÖp, do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh, doanh nghiÖp ®­îc h­ëng kÕt qu¶ do §MCN ®em l¹i vµ chÞu tr¸ch nhiÖm nÕu kh«ng thµnh c«ng. Kh«ng thÓ cã ph­¬ng ¸n §MCN chung cho DNNVV thuéc c¸c ngµnh kh¸c nhau ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi vïng kh¸c nhau cña ®Êt n­íc. §iÓm chung nhÊt lµ ph¶i tõ nhu cÇu thÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô, tõ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n §MCN. Thùc chÊt ®ã lµ thùc hiÖn g¾n bã gi÷a chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ ph­¬ng ¸n s¶n phÈm víi chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n §MCN. - Lùa chän h×nh thøc §MCN thÝch hîp nh»m ®æi míi nhanh vµ hiÖu qu¶. N­íc ta ®ang tiÕn hµnh CNH, H§H trong ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ më vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn nh­ vò b·o. V× vËy DNNVV cÇn thiÕt vµ cã kh¶ n¨ng lùa chän h×nh thøc §MCN phï hîp. Mçi DNNVV th­êng ®øng tr­íc sù lùa chän trong sè c¸c h×nh thøc sau: + ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua liªn doanh víi n­íc ngoµi hoÆc gia c«ng, hîp t¸c lµm hµng xuÊt khÈu cho n­íc ngoµi. + Vay ng©n hµng vµ b»ng vèn tù cã mua thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ë n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ vµo kh©u träng ®iÓm cña d©y chuyÒn hoÆc c¶ d©y chuyÒn. + Tù nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ. + øng dông c«ng nghÖ tiÕn bé tõ c¸c DNL cïng ngµnh ë trong n­íc. - §a d¹ng ho¸ vµ t¨ng nguån vèn cho ®Çu t­ §MCN cña DNNVV ë n«ng th«n. §Ó §MCN, c¸c DNNVV cÇn mét l­îng vèn lín vµ ®­¬ng ®Çu víi rñi ro. HÇu hÕt c¸c DNNVV hiÖn nay ®ang thiÕu vèn cho §MCN, mét phÇn do thùc lùc cña nã, phÇn quan träng cßn do c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch. V× vËy, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vèn cho §MCN cÇn ®æi míi theo h­íng: + T¨ng vèn ®Çu t­ cho §MCN nhê t¨ng l­îng vèn tõ tÊt c¶ c¸c nguån. T¨ng tû lÖ ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho khoa häc vµ c«ng nghÖ. T¨ng nguån vèn vay ng©n hµng nhê gi¶m l·i suÊt vay, ¸p dông l·i suÊt ­u ®·i cho §MCN cña c¸c DNNVV, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vay. T¨ng nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp nhê t¨ng lîi nhuËn vµ cho phÐp doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Ó l¹i 100% vèn khÊu hao (trõ doanh nghiÖp míi thµnh lËp vµ ®­îc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i b»ng vèn cña Nhµ n­íc), t¨ng vèn liªn doanh, liªn kÕt. + T¨ng vèn cæ phÇn nhê ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. + H×nh thµnh quü hç trî cña Nhµ n­íc cho §MCN cña c¸c DNNVV ë n«ng th«n. + Sö dông hiÖu qu¶ vèn ng©n s¸ch th«ng qua ®Çu t­ tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó hç trî cho §MCN cña doanh nghiÖp. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ng©n s¸ch cho §MCN, cÇn ¸p dông réng r·i hîp ®ång nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ gi÷a Nhµ n­íc víi c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ c¸c doanh nghiÖp øng dông c«ng nghÖ ®ã, hç trî kinh phÝ cho c«ng t¸c triÓn khai, thö nghiÖm, s¶n xuÊt thö... - N©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña DNNVV. N¨ng lùc c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp ®­îc ®o b»ng kh¶ n¨ng nghiªn cøu, øng dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, cña ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt c¸c DNNVV hiÖn nay ®Òu lÊy chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ con ®­êng chñ yÕu ®Ó §MCN. §Ó n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt cÇn t¨ng c­êng n¨ng lùc ë c¸c bé phËn: thiÕt kÕ, chÕ t¹o, dÞch vô kü thuËt... Ph¸t triÓn quan hÖ liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c tæ chøc khoa häc - c«ng nghÖ, ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nghiªn cøu øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp theo h­íng g¾n chiÕn l­îc §MCN víi chiÕn l­îc s¶n phÈm vµ chiÕn l­îc thÞ tr­êng, g¾n kÕ ho¹ch nghiªn cøu, øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ víi dù ¸n ®Çu t­ vµ ph­¬ng ¸n tæ chøc s¶n xuÊt. - T¨ng c­êng vµ ®æi míi qu¶n lý, t­ vÊn vµ ®µo t¹o cña Nhµ n­íc ®èi víi §MCN ë DNNVV ë n«ng th«n. Qu¶n lý khoa häc - c«ng nghÖ lµ chøc n¨ng quan träng cña qu¶n lý Nhµ n­íc. Nhµ n­íc cÇn: t¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho viÖc nghiªn cøu g¾n víi øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña c¸c lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n vµ hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu; tæ chøc nghiªn cøu, n©ng cao vµ nh©n réng c¸c c«ng nghÖ truyÒn thèng, c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt ë c¸c vïng n«ng th«n; hç trî vèn víi l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ tiÕn tiÕn cho c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt ë trong n­íc; t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ, ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam (cung cÊp th«ng tin, sö dông m«i giíi, gi¶m bít thñ tôc xÐt duyÖt, gi¶m hoÆc miÔn thuÕ nhËp khÈu, b¶o l·nh, cho vay vèn...); cã chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ®èi víi c¸c c¸n bé khoa häc - c«ng nghÖ ho¹t ®éng trùc tiÕp trªn ®Þa bµn n«ng th«n. Nh×n chung, DNNVV ë n«ng th«n th­êng thiÕu vµ Ýt am hiÓu vÒ c«ng nghÖ míi. MÆt kh¸c, m« h×nh ¸p dông thµnh c«ng vÒ §MCN trong thùc tÕ cã søc thuyÕt phôc rÊt lín ®èi víi DNNVV ë n«ng th«n vµ ®Ó hä b¾t ch­íc. Do ®ã, ho¹t ®éng t­ vÊn, ®µo t¹o, hç trî, gióp ®ì chuyÓn giao c«ng nghÖ nªn tËp trung vµo mét sè gi¶i ph¸p sau: [29] + HuÊn luyÖn, ®µo t¹o t¹i chç g¾n ngµy theo ch­¬ng tr×nh phï hîp víi c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao. + Ph¸t triÓn c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o qua hÖ th«ng truyÒn th«ng ®¹i chóng vÒ c«ng nghÖ tiÕn bé ®­îc ¸p dông. Hç trî kinh phÝ cho c¸c doanh nghiÖp tham gia triÓn l·m, héi chî. + Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî, gióp ®ì viÖc nghiªn cøu øng dông c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ, c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt liªn quan trùc tiÕp ®Õn chÕ biÕn, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp. + Lùa chän c«ng nghÖ mÉu thÝch hîp víi DNNVV ë n«ng th«n. + Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t­ vÊn vÒ marketting, chuyÓn giao c«ng nghÖ... C¸c ho¹t ®éng t­ vÊn, hç trî, gióp ®ì chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c DNNVV ë n«ng th«n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn qua c¸c h×nh thøc tæ chøc sau: + Nhµ n­íc tiÕn hµnh c¸c dÞch vô t­ vÊn, chuyÓn giao c«ng nghÖ..., cÊp kinh phÝ ho¹t ®éng cho c¸c tæ chøc t­ vÊn, ®µo t¹o do Nhµ n­íc ®¶m nhËn. + C¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®¶m nhËn nhiÖm vô t­ vÊn, hç trî, gióp ®ì c¸c DNNVV. Nguån kinh phÝ sÏ do Nhµ n­íc cÊp, c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî mét phÇn vµ mét phÇn do c¸c tæ chøc nµy ph¶i tù trang tr¶i cho mäi ho¹t ®éng. + C¸c tæ chøc t­ nh©n ®¶m nhËn, nh­ng Nhµ n­íc ph¶i kiÓm so¸t vµ cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ. Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay h×nh thøc thø nhÊt vµ thø hai tá ra lµ thÝch hîp cÇn ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p vÒ hç trî tµi chÝnh, vèn, tÝn dông ChÝnh s¸ch vèn, tµi chÝnh, tÝn dông lµ mét bé phËn h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi cña chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, nã cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Vèn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ban ®Çu - vèn ph¸p ®Þnh ®Ó doanh nghiÖp ®­îc chÊp thuËn thµnh lËp vµ sau ®ã vèn trë thµnh c¬ së ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt - kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, DNNVV víi nh÷ng ­u thÕ vÒ tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t, cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia. §èi víi c¸c DNNVV ë n­íc ta, nguån vèn cßn rÊt h¹n hÑp, khiªm tèn vµ lµ khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp. Do vËy viÖc nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn DNNVV lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ c¬ ý nghÜa vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ®èi víi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­ìng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.[9], [17], [29], [32], [35], [39] 1. ChÝnh s¸ch thuÕ Trong thêi gian qua, thuÕ ®· ®­îc sö dông ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ ®· gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña thuÕ ®Õn viÖc thóc ®Èy ®Çu t­ cßn rÊt h¹n chÕ. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc ta hiÖn nay ®ßi hái ph¶i sö dông thuÕ m¹nh mÏ h¬n n÷a trong viÖc khuyÕn khÝch ®Çu t­, nhÊt lµ ®Çu t­ trùc tiÕp t¹o lËp doanh nghiÖp míi vµ ®Çu t­ më réng quy m« cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã. [35] - H¹ thÊp thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nh»m thóc ®Èy ®Çu t­. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ hiÖn nay, thuÕ suÊt c¸c lo¹i thuÕ hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ DNNVV nãi riªng ®Òu lµ qu¸ cao. §Ó cã thÓ ph¸t triÓn lo¹i h×nh DNNVV th× ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ nh­ gi¶m 50% thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho mét sè mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, cho nh÷ng DNNVV ®ang gÆp khã kh¨n trong chuyÓn ®æi c¬ chÕ thuÕ. MÆt kh¸c, ®Ó hç trî ph¸t triÓn DNNVV, cÇn nghiªn cøu ¸p dông thuÕ luü tiÕn tõng phÇn ®èi víi thu nhËp doanh nghiÖp thay thÕ cho møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 32% hiÖn nay. Cïng víi viÖc nghiªn cøu ¸p dông thuÕ luü tiÕn tõng phÇn ®èi víi thu nhËp doanh nghiÖp, Nhµ n­íc còng cÇn hç trî c¸c DNNVV th«ng qua c¸c quy ®Þnh vÒ c¸c kho¶n chi phÝ ®­îc trõ khi x¸c ®Þnh lîi tøc chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. VÒ chi phÝ vay vèn, Nhµ n­íc nªn cho phÐp khÊu trõ sè chi phÝ vay vèn theo møc chi tr¶ thùc tÕ trªn c¬ së cã ®Çy ®ñ chøng tõ. VÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng nªn lÊy tiÒn l­¬ng ghi trong hîp ®ång lao ®éng lµ c¨n cø x¸c ®Þnh chi phÝ tiÒn l­¬ng ®­îc trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. - T¨ng møc vµ më réng diÖn ­u ®·i thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. C¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ DNNVV nãi riªng khi míi thµnh lËp ®Òu ®­îc h­ëng ­u ®·i theo c¸c LuËt thuÕ hiÖn hµnh. C¸c quy ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp míi thµnh lËp ®· cã t¸c dông nhÊt ®Þnh trong viÖc t¹o ra c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh míi, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn khu vùc doanh nghiÖp vµ qu ®ã thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, ®Ó khuyÕn khÝch, hç trî c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp, ®Æc biÖt lµ c¸c DNNVV, viÖc ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp vÉn lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÇn tËp trung vµo mét sè néi dung sau: + Mét lµ, ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh míi ®­îc thµnh lËp. §iÒu nµy lµ phï hîp víi yªu cÇu khuyÕn khÝch d©n chóng bá vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tham gia t¹o lËp doanh nghiÖp míi. ViÖc miÔn gi¶m thuÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp, trong ®ã cã DNNVV, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng. + Hai lµ, ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh nghÒ cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Danh môc nh÷ng ngµnh nghÒ cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn sÏ ®­îc Nhµ n­íc xem xÐt vµ c«ng bè trong tõng thêi kú. + Ba lµ, ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp cã sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Mét vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay lµ sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc. + Bèn lµ, ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp ë c¸c vïng khã kh¨n, miÒn nói, h¶i ®¶o. §Ó ph¸t triÓn c¸c vïng nµy, cÇn c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng, nh­ng ®ã l¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n vµ cÇn thêi gian. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh ch­a ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu, Nhµ n­íc cÇn sö dông c«ng cô thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch, thóc ®Èy d©n chóng bá vèn ®Çu t­ thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó khai th¸c kh¶ n¨ng cña tõng vïng. ViÖc ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy cÇn nhiÒu h¬n vµ víi thêi gian dµi h¬n so víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. Nh­ vËy, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ ph©n bæ cã hiÒu qu¶ h¬n c¸c nguån vèn ®Çu t­ trong x· héi, Nhµ n­íc cÇn më réng h¬n thêi gian miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. §ång thêi ®Ó x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ nªn quy ®Þnh “n¨m ®Çu tiªn kinh doanh cã lîi nhuËn” lµ n¨m ®Çu tiªn cã lîi nhuËn sau khi ®· trõ hÕt sè lç luü kÕ tõ khi thµnh lËp doanh nghiÖp. - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ b¶o hé cã ®iÒu kiÖn hµng ho¸ trong n­íc. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp, ViÖt Nam ®ang më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh héi nhËp víi thÕ giíi. Trong t×nh h×nh ®ã, cÇn ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ cho phï hîp víi viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Thùc hiÖn gi¶m bít vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo phi quan thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô (trõ nh÷ng hµng hãa vµ dÞch vô n»m trong danh môc cÊm xuÊt nhËp khÈu) ®Ó ®Èy m¹nh tèi ®a ho¹t ®éng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc ®Èy c¸c DNNVV tham gia s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, cÇn miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i... ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNNVV x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, c«ng nghÖ; t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p chèng bu«n lËu sÏ gãp phÇn b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, t¹o lËp vµ duy tr× m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. 2. ChÝnh s¸ch tÝn dông ®Çu t­ Vèn lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nãi chung còng nh­ DNNVV nãi riªng. ThiÕu vèn g©y nªn nh÷ng ¸ch t¾c trong s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nhu cÇu vÒ vèn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m tßi, huy ®éng. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî c¸c DNNVV ®Ó sím tiÕp cËn nguån vèn, tho¶ m·n nhu cÇu vèn s¶n xuÊt, kinh doanh.[17], [35] - ChÝnh s¸ch t¹o vèn qua c¸c h×nh thøc tÝn dông. §©y lµ h×nh thøc t¹o vèn chñ yÕu ®­îc ¸p dông phæ biÕn hÇu hÕt ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ë n­íc ta hiÖn nay, c¸c gi¶i ph¸p t¹o vèn qua h×nh thøc tÝn dông cho c¸c DNNVV chñ yÕu lµ tÝn dông ­u ®·i, tÝn dông thuª mua vµ b¶o l·nh tÝn dông. TÝn dông ­u ®·i lµ mét h×nh thøc hç trî tµi chÝnh th«ng qua viÖc cho vay vèn víi møc l·i suÊt thÊp. HÇu hÕt c¸c n­íc ®Õu sö dông tÝn dông ­u ®·i ®Ó hç trî vµ h­íng dÉn sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV. ë ViÖt Nam, Nhµ n­íc ®· ®Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn tÝn dông ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi th«ng qua viÖc h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü nh­ quü xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, quü cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ quü hç trî ®Çu t­ quèc gia. C¸c quü nµy ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®Òu ®· cã t¸c ®éng ®Õn viÖc ph¸t triÓn DNNVV. Trong t×nh h×nh hiÖn nay còng nh­ vÒ l©u dµi, cÇn ph¶i tiÕn tíi thµnh lËp quü quèc gia hç trî ph¸t triÓn DNNVV. ViÖc thµnh lËp quü quèc gia hç trî ph¸t triÓn DNNVV lµ nh»m hç trî tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n cho DNNVV, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp míi vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã. Nguån ho¹t ®éng cña quü quèc gia hç trî ph¸t triÓn DNNVV mét phÇn ph¶i lÊy tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc - trong phÇn chi ®Çu t­ ph¸t triÓn, mét phÇn vèn ho¹t ®éng cña Quü sÏ ®­îc h×nh thµnh tõ vèn gãp cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Ngoµi ra, Quü sÏ nhËn ®­îc sù hç trî tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn DNNVV t¹i ViÖt Nam. TÝn dông thuª mua lµ h×nh thøc tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n th«ng qua viÖc cho thuª tµi s¶n. Bªn cho thuª n¾m quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n cho thuª. Bªn thuª sö dông tµi s¶n thuª vµ thanh to¸n tiÒn thuª trong suèt thêi h¹n thuª ®· ®­îc 2 bªn tho¶ thuËn vµ kh«ng ®­îc huû bá hîp ®ång tr­íc h¹n, khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u, mua l¹i hoÆc tiÕp tôc thuª tµi s¶n ®ã theo c¸c ®iÒu kho¶n tho¶ thuËn trong hîp ®ång. TÝn dông thuª mua cã t¸c ®éng lín ®Õn viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. §èi víi DNNVV, tÝn dông thuª mua lµ h×nh thøc cung cÊp vèn thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn hç trî c¸c DNNVV th«ng qua viÖc ph¸t triÓn m¹ng l­íi c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. Vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó më réng hÖ thèng tÝn dông thuª mua lµ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho cacs c«ng ty cho thuª tµi chÝnh vµ miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu dïng cho ho¹t ®éng thuª mua. B¶o l·nh tÝn dông thùc chÊt lµ h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®Ó b¶o l·nh cho DNNVV cã thÓ ®i vay vèn mét c¸ch thuËn lîi. §Ó viÖc b¶o l·nh tÝn dông thùc sù cã hiÖu qu¶ cho viÖc ph¸t triÓn DNNVV, bªn c¹nh c¸c tæ chøc bo¶ l·nh cÇn cã tæ chøc b¶o hiÓm tÝn dông. Møc phÝ b¶o l·nh tÝn dông phô thuéc vµo hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn ®i vay, cßn møc phÝ b¶o hiÓm tÝn dông ph¶i do tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông vµ ®¬n vÞ cho vay cïng nhau tho¶ thuËn víi tæ chøc b¶o hiÓm tÝn dông. Tuy nhiªn, tæng céng toµn bé chi phÝ tiÒn vay (l·i suÊt cho vay, phÝ bo¶ l·nh tÝn dông, b¶o hiÓm tÝn dông) ph¶i ë møc mµ c¶ hai bªn cho vay vµ ®i vay cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p t¹o lËp nguån vèn trªn, Nhµ n­íc cÇn ®Èy m¹nh viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o thuËn lîi cho viÖc vay, ®i vay cña c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¸c DNNVV. C¸c gi¶i ph¸p nµy tËp trung vµo viÖc c¶i c¸ch, ®æi míi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh nh­: Thµnh lËp hÖ thèng tÝn dông th­¬ng m¹i réng kh¾p trong c¶ n­íc ®Ó huy ®éng tèi ®a nguån vèn dù tr÷ trong d©n; hoµn thiÖn vµ tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô thanh to¸n; c¶i tiÕn vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vay vèn, nghiªn cøu, söa ®æi quy ®Þnh vÒ thÕ chÊp tµi s¶n; cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p b¶o hiÓm thÞ tr­êng vèn... - ChÝnh s¸ch t¹o vèn th«ng qua liªn doanh, liªn kÕt. Nh»m gióp cho c¸c DNNVV n©ng cao kh¶ n¨ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, Nhµ n­íc cÇn më réng quyÒn liªn doanh, liªn kÕt cña DNNVV víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc vµ c¸c c¸ nh©n theo kiÓu cïng bá vèn ®Çu t­ vµ cïng chia lîi nhuËn theo tû lÖ ®ãng gãp. §Ó thóc ®Èy viÖc më réng h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt ®èi víi c¸c DNNVV, Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ hîp ®ång liªn doanh, chÕ ®é ­u ®·i vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kh¸c. - ChÝnh s¸ch t¹o vèn th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. T¹o lËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­ãc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §ã sÏ lµ kªnh bæ sung nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho Nhµ n­íc vµ cho doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam mµ tiÒn th©n lµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®­îc thµnh lËp vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ 20/7/2000. Sau gÇn hai n¨m ho¹t ®éng, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, b­íc ®Çu trë thµnh mét kªnh dÉn vèn míi cho doanh nghiÖp vµ cho x· héi. Tuy nhiªn, ®iÒu kiÖn ph¶i cã vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu 10 tû ®ång ®Ó ®­îc niªm yÕt chøng kho¸n lµ rÊt khã kh¨n ®èi víi DNNVV, trong khi ®ã c¸c DNNVV vÉn mong muèn cã mét thÞ tr­êng mua b¸n, giao dÞch cæ phiÕu cña hä nh»m t¨ng vèn ®Çu t­ còng nh­ t¨ng kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c cæ phiÕu ®ã. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c DNNVV, Nhµ n­íc cÇn x©y dùng m« h×nh tæ chøc giao dÞch cæ phiÕu cho c¸c DNNVV. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ph¸t triÓn, sè l­îng nhµ ®Çu t­ vµ c¸c c«ng ty tham gia niªm yÕt nhiÒu h¬n vµ ®Æc biÖt lµ t¹o ra s©n ch¬i cho c¶ mét sè l­îng lín c¸c DNNVV, Nhµ n­íc cÇn sím nghiªn cøu vµ ®­a vµo vËn hµnh thÞ tr­êng tËp trung vµ thÞ tr­êng phi tËp trung OTC. Nh­ vËy sÏ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c DNNVV ®­îc huy ®éng nhiÒu vèn h¬n cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi còng ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhµ ®Çu t­ ®ang giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n ch­a niªm yÕt trªn thÞ tr­êng tù do. Ngoµi ra, Nhµ n­íc còng cÇn cho phÐp c¸c c«ng ty chøng kho¸n më thªm quÇy giao dÞch c¸c lo¹i cæ phiÕu cña DNNVV ch­a ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Sµn giao dÞch chøng kho¸n chÝnh thøc nh»m t¨ng tÝnh s«i ®éng cho thÞ tr­êng. 3. Mét sè chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh kh¸c. - KhuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp tÝn dông hoÆc gãp vèn vµo c¸c DNNVV. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ c¸c DNNVV mµ ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp nhá th­êng kh«ng ®­îc ng©n hµng th­¬ng m¹i quan t©m ®Õn viÖc cho vay vèn. §Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn DNNVV, mét sè n­íc ®· quy ®Þnh b¾t buéc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i dµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh vèn tÝn dông ®Ó cho c¸c DNNVV vay. ë ViÖt Nam hiÖn nay, sè l­îng DNNVV ®­îc thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp ngµy mét t¨ng, nÕu kh«ng cã sù hç trî tõ nguån vèn tÝn dông chÝnh thøc th× c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ rÊt khã ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ vµ kh¶ thi ë ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ quy ®Þnh tû lÖ tÝn dông tèi thiÕu b¾t buéc dµnh cho DNNVV mµ lµ khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp tÝn dông hoÆc gãp vèn vµo c¸c DNNVV cïng hîp t¸c kinh doanh. Víi viÖc gãp vèn cïng hîp t¸c kinh doanh víi c¸c DNNVV, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ ph¸t huy mét c¸ch tèt nhÊt vai trß t­ vÊn cho doanh nghiÖp, ®ång thêi theo dâi, gi¸m s¸t ®­îc viÖc sö dông vèn cña doanh nghiÖp. C¸c DNNVV khi ®­îc ng©n hµng th­¬ng m¹i gãp vèn còng gÆp thuËn lîi lµ dÔ dµng ®­îc ng©n hµng gi¶i quyÕt cho vay khi thiÕu vèn hoÆc ®­îc ng©n hµng ®øng ra b¶o l·nh khi vay vèn cña c¸c tæ chøc kh¸c. §Ó khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i gãp vèn vµo c¸c DNNVV, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c c¬ chÕ nh­ cho phÐp c¸c ng©n hµng sö dông thu nhËp tr­íc thuÕ ®Ó gãp vèn víi c¸c DNNVV, miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi thu nhËp tõ kho¶n vèn gãp vµo DNNVV... - Cho phÐp c¸c DNNVV khÊu hao nhanh tµi s¶n cè ®Þnh. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu møc khÊu hao cao th× cã thÓ thu håi vèn nhanh vµ ng­îc l¹i, møc khÊu hao thÊp th× thu h«iv vèn chËm vµ cã thÓ mÊt vèn do hao mßn v« h×nh cña tµi s¶n cè ®Þnh g©y ra. MÆt kh¸c, møc khÊu hao cao hay thÊp cßn lµm thay ®æi sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong n¨m. VÒ mÆt lý thuyÕt, tæng thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña doanh nghiÖp trong mét thêi ký dµi lµ kh«ng thay ®æi khi ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong thêi gian ng¾n, nÕu doanh nghiÖp khÊu hao nhanh tµi s¶n cè ®Þnh th× møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép thÊp vµ do ®ã cã thÓ t¨ng c­êng tÝch tô vèn cho doanh nghiÖp, mµ ®Æt biÖt lµ rÊt tèt cho c¸c DNNVV. V× vËy, ®Ó hç trî ph¸t triÓn DNNVV, Nhµ n­íc nªn cho phÐp c¸c DNNVV thùc hiÖn khÊu hao nhanh tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó mét mÆt, c¸c DNNVV cã ®iÒu kiÖn tÝch tô, tËp trung vèn, mÆt kh¸c thu héi nhanh vèn cè ®Þnh sÏ gióp c¸c DNNVV cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, trang bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. - Hç trî mÆt b»ng s¶n xuÊt - kinh doanh. HiÖn nay, phÇn lín c¸c DNNVV thiÕu mÆt b»ng s¶n xuÊt - kinh doanh. NhiÒu doanh nghiÖp sö dông chÝnh nhµ ë cña chñ doanh nghiÖp ®Ó lµm trô së giao dÞch, kinh doanh. ViÖc sö dông nhµ ë th­êng g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp do diÖn tÝch chËt hÑp, ®iÒu kiÖn vµ ph­¬ng tiÖn lµm viÖc kh«ng thuËn lîi. V× vËy, viÖc hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNNVV cã mÆt b»ng s¶n xuÊt - kinh doanh phï hîp lµ rÊt cÇn thiÕt. C¸c ®Þa ph­¬ng cã thÓ dµnh quü ®Êt vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Ó x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c côm c«ng nghiÖp cho c¸c DNNVV cã bÆt b»ng x©y dùng trô së, nhµ x­ëng s¶n xuÊt - kinh doanh. Ngoµi ra, Nhµ n­íc còng cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i cho c¸c DNNVV trong viÖc thuª ®Êt, chuyÓn nh­îng, thÕ chÊp vµ c¸c quyÒn kh¸c vÒ sö dông ®Êt theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Hç trî th«ng tin, thÞ tr­êng, xuÊt khÈu vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, th«ng tin, thÞ tr­êng, xuÊt khÈu vµ nh©n lùc lµ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®èi víi c¸c DNNVV. C¸c DNNVV rÊt cÇn sù hç trî cña Nhµ n­íc ®Ó cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch chÕ ®é, th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶, th«ng tin vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ... qua c¸c Ên phÈm vµ qua m¹ng m¸y tÝnh. Trong ®iÒu kiÖn nguån lùc cña c¸c DNNVV cßn nhá bÐ, Nhµ n­íc cã thÓ hç trî th«ng qua viÖc cung cÊp miÔn phÝ c¸c Ên phÈm vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, gi¶m gi¸ c¸c Ên phÈm vµ dÞch vô qua m¹ng m¸y tÝnh vÒ th«ng tin thÞ tr­êng, gi¸ c¶. Bªn c¹nh ®ã, c¸c DNNVV còng cÇn ®­îc sù hç trî gióp ®ì cña Nhµ n­íc trong viÖc trî gióp kinh phÝ ®Ó t­ vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é, ®Æc biÖt lµ t­ vÊn, ®µo t¹o c¸n bé cã tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, ®¸p øng yªu cÇu cña thêi kú míi, thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n­íc. Nhµ n­íc còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vµ trî gióp vÒ tµi chÝnh ®Ó thµnh lËp nh÷ng “v­ên ­¬m doanh nghiÖp” ®Ó cung cÊp cho c¸c DNNVV c¸c dÞch vô nh­: hç trî vÒ chuyªn m«n qu¶n lý cho tõng doanh nghiÖp; t­ vÊn, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp; hç trî cho viÖc liªn kÕt víi c¸c m¹ng l­íi hç trî chuyªn m«n kh¸c; cho thuª c¬ së h¹ tÇng... nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®Æc biÖt cña c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp vµ c¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu ph¸t triÓn. c¸c biÖn ph¸p vÒ tæ chøc ®µo t¹o ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ lùc l­îng lao ®éng cho c¸c DNNVV ë n«ng th«n Ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ chÝnh s¸ch rÊt quan träng, lu«n ®­îc ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Ò cËp ®Õn khi nghiªn cøu ph¸t triÓn DNNVV víi quan ®iÓm cho r»ng sù ®Çu t­ vµo con ng­êi sÏ t¹o ra thu nhËp trong t­¬ng lai vµ ®Çu t­ cµng nhiÒu th× thu nhËp ph¸t sinh cµng lín. V× vËy ®Çu t­ ®Ó ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ mét chÝnh s¸ch cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc.[29] 1. §µo t¹o c¸c nhµ doanh nghiÖp §µo t¹o c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp Muèn x©y dùng ®­îc néi dung vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o phï hîp cho c¸c chñ doanh nghiÖp, tr­íc hÕt cÇn ph¶i n¾m ®­îc chÊt l­îng cña c¸c nhµ qu¶n lý còng nh­ nhu cÇu ®µo t¹o cña hä. C«ng viÖc nµy ®­îc tiÕn hµnh th«ng qua viÖc pháng vÊn trùc tiÕp hoÆc göi c¸c b¶n ®iÒu tra qua b­u ®iÖn cho c¸c chñ doanh nghiÖp. Néi dung ®µo t¹o nhµ qu¶n lý cÇn tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò: - Nh÷ng c¬ së lý luËn chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. - C¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - ThÞ tr­êng, nghiªn cøu thÞ tr­êng, tiÕp thÞ, chÊt l­îng s¶n phÈm. - Kü thuËt, c«ng nghÖ. - Tµi chÝnh - kÕ to¸n doanh nghiÖp. - Qu¶n lý lao ®éng trong doanh nghiÖp. - C¸c kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt, nhÊt lµ luËt ®Çu t­, luËt doanh nghiÖp, c¸c luËt thuÕ, luËt ph¸ s¶n... §a sè c¸c DNNVV ë n«ng th«n hiÖn nay th­êng b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh do “b¾t ch­íc” c¸c c¬ së kh¸c lµm ¨n cã l·i vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh th­êng theo ph­¬ng thøc thêi vô. V× vËy néi dung ®µo t¹o cÇn ph¶i lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý n¾m ®­îc ph­¬ng thøc kinh doanh trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ®Ó hä cã thÓ x©y dùng ®­îc mét chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt - kinh doanh t­¬ng ®èi l©u dµi cho doanh nghiÖp. Sau mçi kho¸ häc, c¸c häc viªn ®­îc cÊp chøng chØ ®· qua c¸c kho¸ ®µo t¹o. §Ó khuyÕn khÝch c¸c c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp tham gia c¸c kho¸ häc, c¸c trung t©m ®µo t¹o cã thÓ lµm ®èi t¸c giíi thiÖu nguån tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c doanh nghiÖp, hoÆc m«i giíi liªn doanh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Kinh phÝ cho ®µo t¹o lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n do nguån tµi chÝnh cña Nhµ n­íc vµ c¸c cÊp, c¸c ngµnh rÊt h¹n hÑp. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Nhµ n­íc cÇn phèi hîp víi c¸c khu vùc t­ nh©n. víi ph­¬ng ch©m “®Çu t­ vµo con ng­êi sÏ t¹o ra thu nhËp lín trong t­¬ng lai” vµ ®Ó thóc ®Èy c¸c DNNVV ph¸t triÓn, ChÝnh phñ nªn thµnh lËp c¸c quü ®µo t¹o nh©n lùc cho c¸c DNNVV, ®Æc biÖt ­u tiªn vïng n«ng th«n. Quü nµy sÏ do Ban ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp tØnh qu¶n lý vµ chi tiªu cho viÖc thµnh lËp c¸c c¬ së ®µo t¹o, tr¶ l­¬ng cho c¸n bé gi¶ng d¹y, mua s¾m ®å dïng, tµi liÖu häc tËp. Ngoµi ra, quü nµy còng dµnh mét phÇn kinh phÝ ®Ó hç trî ®µo t¹o cho lùc l­îng lao ®éng ngay t¹i c¸c DNNVV. §ång thêi mçi doanh nghiÖp còng ph¶i cã quü ®µo t¹o ®Ó chi phÝ cho c¸c kho¸ häc n©ng cao kiÕn thøc cña c¸n bé qu¶n lý vµ ph¸t triÓn tay nghÒ cho ®éi ngò lao ®éng trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, cã thÓ t¹o nguån kinh phÝ cho ®µo t¹o c¸c nhµ doanh nghiÖp th«ng qua nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc vµ c«ng ty n­íc ngoµi. ViÖt Nam cã thÓ tranh thñ sù gióp ®ì cña mét sè tæ chøc quèc tÕ vµ cña c¸c n­íc hoÆc hîp t¸c víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ®Ó thµnh lËp nh÷ng c¬ së ®µo t¹o cho c¸c chñ doanh nghiÖp. Ph¸t hiÖn, ®µo t¹o nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng nh­ng ch­a thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó hä m¹nh b¹o b­íc vµo thµnh lËp doanh nghiÖp vµ qu¶n lý kinh doanh tèt Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nµy dµnh cho nh÷ng c«ng nh©n, c¸n bé ®ang lµm viÖc trong c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp... cã kh¶ n¨ng vµ nguyÖn väng trë thµnh «ng chñ. Nh÷ng ®èi t­îng kh¸c cã vèn vµ nguyÖn väng thµnh lËp doanh nghiÖp còng ®­îc khuyÕn khÝch tham gia kho¸ ®µo t¹o. §Æc biÖt chó träng vµ ®éng viªn nh÷ng thanh niªn n«ng th«n nãi riªng vµ n«ng d©n nãi chung, cã kh¶ n¨ng, triÓn väng vµ cã nguyÖn väng sÏ thµnh lËp doanh nghiÖp. Nh÷ng ng­êi tham gia vµo kho¸ häc cÇn cã c¸c tiªu chuÈn sau: - Ýt nhÊt tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc. - Tá ra cã n¨ng lùc t­ duy trong lÜnh vùc s¶n xuÊt - kinh doanh, biÕt tù tin, n¨ng ®éng vµ cã ý chÝ d¸m lµm. - Yªu cÇu, nguyÖn väng ®­îc thµnh lËp doanh nghiÖp. §Ó tæ chøc tèt c¸c kho¸ ®µo t¹o nh÷ng chñ doanh nghiÖp t­¬ng lai, cÇn thiÕt ph¶i cã sù trî gióp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng huyÖn, tØnh vµ cña ChÝnh phñ. ChÝnh quyÒn cÊp huyÖn, tØnh cã tr¸ch nhiÖm th¨m dß, t×m hiÓu nhu cÇu vµ ph¸t hiÖn c¸c thanh niªn ë ®Þa ph­¬ng cã kh¶ n¨ng, nguyÖn väng thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó ®éng viªn, khuyÕn khÝch hä tham gia c¸c kho¸ häc vµ giíi thiÖu cho c¸c c¬ së ®µo t¹o. Ngoµi ra, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng tØnh cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã tr¸ch nhiÖm ®øng ra lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o vµ gióp c¸c trung t©m nµy më c¸c kho¸ häc c¶ vÒ mÆt thñ tôc hµnh chÝnh vµ mét phÇn kinh phÝ. ë ®©y, vai trß cña ChÝnh phñ còng rÊt quan träng. ChÝnh phñ ph¶i cã kÕ ho¹ch phèi hîp víi Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm hç trî c¸c DNNVV ë c¸c tØnh, thµnh phè ®Ó lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o, cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ vµ ®éi ngò gi¶ng viªn cho c¸c trung t©m nµy. H¬n n÷a, ChÝnh phñ cã thÓ t×m nguån tµi trî tõ n­íc ngoµi qua c¸c tæ chøc ®µo t¹o quèc tÕ ®Ó trî gióp ®µo t¹o c¸c doanh gia cho c¸c DNNVV. 2. §µo t¹o lùc l­îng lao ®éng cho c¸c DNNVV Lùc l­îng lao ®éng hiÖn ®ang lµm viÖc trong c¸c DNNVV ë n«ng th«n ®a sè lµ lao ®éng phæ th«ng, kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt, tay nghÒ. ë c¸c doanh nghiÖp nµy còng thiÕu nh÷ng c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n trong c¸c lÜnh vùc: qu¶n lý kü thuËt, tiÕp thÞ, nghiªn cøu thÞ tr­êng, nghiÖp vô vÒ tµi chÝnh - kÕ to¸n doanh nghiÖp. V× vËy, néi dung ®µo t¹o cho lùc l­îng lao ®éng trong c¸c DNNVV chñ yÕu tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc sau: [1], [29] - §µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ n©ng cao kü thuËt tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Båi d­ìng kiÕn thøc cho c¸n bé nghiÖp vô trong c¸c lÜnh vùc: + Qu¶n lý kü thuËt: ®µo t¹o vÒ quy tr×nh vµ n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt. + TiÕp thÞ, nghiªn cøu thÞ tr­êng. + Tµi chÝnh - kÕ to¸n doanh nghiÖp. + Tæ chøc hµnh chÝnh - th­ ký v¨n phßng trong doanh nghiÖp. Tuú theo tr×nh ®é tay nghÒ cã thÓ tæ chøc ®µo t¹o cho c«ng nh©n lao ®éng trùc tiÕp trong c¸c doanh nghiÖp d­íi c¸c h×nh thøc sau: - §µo t¹o häc nghÒ tr­íc khi vµo lµm ë doanh nghiÖp: cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kü thuËt nghÒ nghiÖp cho häc viªn. §µo t¹o theo ph­¬ng ph¸p chÝnh quy: häc lý thuyÕt vµ kÕt hîp víi thùc hµnh ë c¸c doanh nghiÖp. - §µo t¹o n©ng cao kü thuËt tay nghÒ: nh»m n©ng cao tay nghÒ cña c«ng nh©n vµ t¹o cho hä cã thÓ lµm viÖc víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n. §µo t¹o lý thuyÕt kÕt hîp víi thùc hµnh tay nghÒ. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ mêi gi¶ng viªn hoÆc kü thuËt viªn ®ªn ®µo t¹o ngay t¹i doanh nghiÖp. Sau kho¸ häc c«ng nh©n ®­îc tæ chøc thi tay nghÒ vµ cÊp chøng chØ n©ng bËc. §èi víi c¸c c¸n bé ®­îc båi d­ìng kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kü thuËt, tiÕp thÞ, nghiªn cøu thÞ tr­êng... sÏ ®­îc göi ®Õn c¸c trung t©m ®µo t¹o. Kinh phÝ ®µo t¹o cho c¸c kho¸ häc ®ã chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp tù trang tr¶i. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ sö dông mét phÇn kinh phÝ tõ ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng tµi trî. * Mét vÊn ®Ò ®¸ng ®­îc quan t©m lµ ®µo t¹o nghÒ cho thanh niªn n«ng th«n ch­a cã viÖc lµm. Hµng n¨m cã tõ 60 - 70% thanh niªn ë n«ng th«n trong t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ph¶i ®i lµm thuª víi ®ñ c¸c d¹ng ®Ó kiÕm sèng. Cã kh¸ nhiÒu ng­êi ph¶i ®i tíi c¸c thµnh phè lín ®Ó gia nhËp vµo c¸c chî lao ®éng. §©y thùc sù lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc, cÇn ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt. V× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho lùc l­îng ®«ng ®¶o thanh niªn n«ng th«n cã c¬ héi t×m ®­îc viÖc lµm trong c¸c DNNVV vµ ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt kh¸c, tr­íc hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn më c¸c trung t©m ®µo t¹o ®Ó trang bÞ cho hä nh÷ng chuyªn m«n kü thuËt c¬ b¶n cÇn thiÕt. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong vÊn ®Ò nµy b»ng c¸ch kÕt hîp víi c¸c ban ngµnh, c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh hç trî vÒ vèn vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së ®µo t¹o cã thÓ ho¹t ®éng tèt. C¸c trung t©m ®µo t¹o nªn tËp trung më c¸c kho¸ häc vÒ: - §µo t¹o kü thuËt c¬ b¶n, chñ yÕu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô (kü thuËt ®iÖn, m¸y mãc, hµn...) - §µo t¹o c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh, dÞch vô (th­ ký, tiÕp viªn...) §èi t­îng tham gia c¸c kho¸ häc nµy lµ nh÷ng thanh niªn ch­a cã viÖc lµm, tèt nghiÖp tiÓu häc hoÆc phæ th«ng trung häc. C¸c häc viªn ®­îc häc lý thuyÕt kÕt hîp víi thùc hµnh ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh. Tèt nghiÖp kho¸ häc, c¸c häc viªn ®­îc cÊp chøng chØ ®Ó cã thÓ vµo lµm trong c¸c doanh nghiÖp. C¸c häc viªn xuÊt s¾c sÏ ®­îc c¸c trung t©m ®µo t¹o giíi thiÖu vµo lµm viÖc ë c¸c doanh nghiÖp vµ c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh cña ®Þa ph­¬ng. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng ®µo t¹o, c¸c trung t©m ®µo t¹o ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu sau: - Ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i ®­îc so¹n th¶o phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng th«ng qua viÖc tiÕp thu ý kiÕn cña ®¹i diÖn c¸c doanh nghiÖp. - C¸c ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i th­êng xuyªn ®­îc cËp nhËt ®Ó theo kÞp sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng. - §éi ngò gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é vµ ®­îc trang thiÕt bÞ nh÷ng kiÕn thøc theo kÞp kü thuËt hiÖn ®¹i. * * * C¸c biÖn ph¸p nªu ra trong Ch­¬ng nµy chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao vai trß cña c¸c DNNVV, ®Æc biÖt lµ c¸c DNNVV n«ng th«n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Trªn thùc tÕ, ®Ó thùc sù ph¸t huy hÕt néi lùc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn quan t©m h¬n n÷a tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV. ChØ cã thÕ míi tõng b­íc ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ngnghiÖp vµo n¨m 2020 nh­ ®­êng lèi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi mµ §¹i héi §¶ng lÇn thø 9 ®· ®Ò ra. kÕt luËn Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét xu h­íng tÊt yÕu kh¸ch quan. Chóng tån t¹i ®ång thêi, xen kÏ trong mèi quan hÖ c¹nh tranh, hîp t¸c liªn kÕt víi c¸c DNL vµ lµ c¬ së nÒn t¶ng t¹o lËp nªn c¸c DNL. Chóng cã vai trß to lín ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt ®èi víi khu vùc n«ng th«n ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c DNNVV ë ViÖt Nam b­íc ®Çu ®· cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ vÒ sè l­îng, ®ãng gãp kh¸ quan träng vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu, t¹o viÖc lµm vµ lµm t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn lµm thay ®æi dÇn bé mÆt n«ng th«n míi. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn vµ sù ®ãng gãp cña chóng ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n cßn ë møc khiªm tèn, ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña chóng cßn Ýt vÒ sè l­îng, kÐm vÒ chÊt l­îng vµ ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. trong ®ã, næi bËt lªn lµ thÞ tr­êng tiªu thô, vèn vµ c«ng nghÖ. §Ó xóc tiÕn ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c DNNVV ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë n«ng th«n nãi riªng, trªn ph­¬ng diÖn vÜ m«, cÇn ph¶i thùc thi ®ång bé nhiÒu chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p kinh tÕ - x· héi nh»m khuyÕn khÝch, hç trî, gióp ®ì, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chóng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Trong ®ã, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ®ång bé ho¸ thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî chuyÓn giao c«ng nghÖ, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p vÒ tµi chÝnh - tÝn dông ®Ó hç trî t¹o lËp vµ t¨ng c­êng vèn vµ thµnh lËp c¸c trung t©m th«ng tin, t­ vÊn. Quan träng h¬n c¶ lµ viÖc ®µo t¹o c¸c doanh gia cïng lùc l­îng lao ®éng, nguån lùc dåi dµo, mang l¹i hiÖu qu¶ lín trong c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi - 2001. NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§ - CP ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001 cña ChÝnh phñ vÒ trî gióp vµ ph¸t triÓn DNNVV. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ DNNVV. NXB Lao ®éng - x· héi 2002. Côc Thèng kª Phó Thä. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2000 tØnh Phó Thä (tõ trang 75 ®Õn 80). Tãm t¾t dù th¶o "§Ò ¸n CNH - H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n thêi kú 1998 - 2020". Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. TrÝch tõ Héi nghÞ hai n¨m thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp, tæ chøc t¹i Hµ Néi, ngµy 23/1/2002. Mét sè v­íng m¾c chñ yÕu tõ thùc tiÔn sau hai n¨m thùc hiÖn luËt Doanh nghiÖp. T¹p chÝ Kinh tÕ - KÕ ho¹ch, Sè 3/2002. Tæng luËn khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt Sè 3/2002 (169). Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Trung t©m th«ng tin t­ liÖu khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia. VÊn ®Ò "®æi ®iÒn, dån thöa" ruéng ®Êt n«ng nghiÖp. T¹p chÝ Céng s¶n, Sè 11 th¸ng 6/2001. TrÇn Ngäc Bót. Ph¸t triÓn lµng nghÒ thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. T¹p chÝ Tµi chÝnh, Sè th¸ng 7/2002. ThS. NguyÔn H¶i §¹t. Ph¸t triÓn DNNVV ë ViÖt Nam. T¹p trÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, Sè th¸ng 1 - 2/2001 TS. Nghiªm Xu©n §¹t, GS.TS. T« Xu©n D©n, TS. Vò Träng L©m (Chñ biªn). Ph¸t triÓn vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. NXB Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi - 2002. Vò B¸ §Þnh. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, Sè th¸ng 7/2002. GS.TS. Ng« §×nh Giao (chñ biªn). Suy nghÜ vÒ CNH - H§H ë n­íc ta - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn. NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1996. TS. Ph¹m ThÞ Thu H»ng. T¹o viÖc lµm tèt b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá. NXB ChÝnh trÞ quèc gia – 2002. Vò D­¬ng HiÒn. ChÊt l­îng s¶n phÈm víi viÖc hiÖn ®¹i ho¸ ë DNNVV. T¹p trÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o, Sè 10/921. NguyÔn §øc Hu©n. VÒ thµnh lËp ng©n hµng chuyªn phôc vô doanh nghiÖp võa vµ nhá. T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, Sè th¸ng 7/2002. NguyÔn M¹nh Hïng. T×nh h×nh th­¬ng m¹i n¨m 2001 vµ mét sè nÐt vÒ kÕ ho¹ch 2002. T¹p chÝ Tµi chÝnh, Sè th¸ng 7/2002. TS. NguyÔn Ngäc HuyÒn. VÒ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp võa vµ nhá. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, Sè th¸ng 12/2001. Thanh HuyÒn. C«ng nghiÖp Phó Thä giai ®o¹n míi. T¹p chÝ ThÞ tr­êng - Gi¸ c¶, Sè 2/2002. Kh­¬ng V¨n Kh«i. Ngµnh n«ng nghiÖp Phó Thä thµnh tùu vµ ph¸t triÓn.T¹p chÝ ThÞ tr­êng - Gi¸ c¶, Sè 2/2002. TrÇn H÷u KhuyÕt. Thµnh tùu cña Phó Thä n¨m 2001. B¸o Phó Thä, Sè Xu©n 2002. Duy Linh. DNNVV: §éng lùc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. B¸o Doanh nghiÖp, Sè th¸ng 3/1999. Lª ThÞ Linh. Phó Thä trªn ®­êng ®æi míi. B¸o Phó Thä, Sè 695 (4062). TS. Vâ §¹i L­îc. Nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ sù lùa chän m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña n­íc ta. NXB khoa häc x· héi, Hµ néi - 1999. PTS. Ph¹m ViÕt Mu«n. §iÒu h¹n chÕ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng quy m« võa vµ nhá ph¸t huy thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng. T¹p trÝ C«ng nghiÖp nhÑ sè th¸ng 10/1995. NguyÔn Träng NghÜa. Ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá ë §µi Loan, vÊn ®Ò ë ViÖt Nam. T¹p chÝ ThÞ tr­êng - Gi¸ c¶, Sè 1/2002. TSKH. Phan NhiÖm, ThS §ç Thanh N¨m, NguyÔn V¨n Thô. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn c¸c DNNVV trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. T¹p trÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, Sè th¸ng 11/2000. Chñ nhiÖm: GS.TS. NguyÔn §×nh Phan. §Ò tµi: Nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n vïng ®ång b»ng s«ng Hång. PTS. D­¬ng B¸ Ph­îng (Chñ biªn). Ph¸t triÓn DNNVV ë n«ng th«n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi - 1996. TrÇn Quèc Quýnh. TÝn dông Ng©n hµng tr­íc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n theo nghÞ quyÕt Trung ­¬ng 5. T¹p trÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, Sè 7/2002. Gi¸o s­ Yumio Sakurai (Khoa x· héi häc vµ nh©n v¨n §¹i häc Tæng hîp Tokyo). CNH n«ng th«n ë ViÖt Nam. (TrÝch trong Héi th¶o vÒ c«ng nghiÖp n«ng th«n do Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­ vµ C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n tæ chøc ngµy 25 - 26/6/2000). TS. Lª Hång Th¸i. N«ng nghiÖp ViÖt Nam: Thµnh tùu 2001 vµ môc tiªu, kÕ ho¹ch 2002. T¹p chÝ Tµi chÝnh, Sè th¸ng 7/2002. NguyÔn Minh Th«ng - Phã tr­ëng ban th­êng trùc Ban §æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung ­¬ng. ChÝnh phñ ®Æc biÖt chó ý ph¸t triÓn DNNVV. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp, Sè th¸ng 3/2000. L­u Xu©n TÝnh. CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n c¸c n­íc Ch©u ¸ vµ ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1997. §ç Minh TuÊn. Sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa. T¹p chÝ Tµi chÝnh, Sè th¸ng 7/2002. GS.TS. §µo ThÕ TuÊn. CNH n«ng th«n. (TrÝch trong Héi th¶o vÒ c«ng nghiÖp n«ng th«n do Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­ vµ C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n tæ chøc ngµy 25 - 26/6/2000). HuyÒn V©n. Phó Thä trªn ®­êng ®æi míi. T¹p chÝ ThÞ tr­êng - Gi¸ c¶, Sè 3/2002. Lª ThÞ Thanh V©n. Thùc tr¹ng n«ng nghiÖp n«ng th«n hiÖn nay. T¹p trÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o, Sè 4/2002. Hoµng ViÖt. MÊy ý kiÕn vÒ n©ng cao thu nhËp cho d©n c­ n«ng th«n. T¹p chÝ Tµi chÝnh, Sè th¸ng 7/2002. Hång Vinh (Chñ biªn). C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn. NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi - 1998.