Kinh nghiệm Về việc khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học môn Toán lớp 3

I. C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÓn. 1./ XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®Æt ra trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc míi. ThiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc cã vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt trong d¹y häc to¸n ë TiÓu häc, nhÊt lµ trong tiÕn tr×nh ®æi míi ch­¬ng tr×nh, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay ë tiÓu häc. Nã t¹o ®iÒu kiÖn trùc tiÕp cho ng­êi d¹y vµ ng­êi häc ph¸t huy n¨ng lùc ho¹t ®éng nhËn thøc, tiÕp cËn thùc tiÔn, n©ng cao tÝnh kh¸ch quan khoa häc cña kiÕn thøc. Trªn c¬ së h­íng dÉn, ®iÒu khiÓn cña gi¸o viªn, häc sinh ®­îc trùc tiÕp thao t¸c trªn thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc sÏ gãp phÇn ®¾c lùc cho viÖc h×nh thµnh c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng c¬ b¶n, t¹o sù l«i cuèn, hÊp dÉn, lµm cho lao ®éng s­ ph¹m hiÖu qu¶ h¬n. Thùc hiÖn ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung vµ ch­¬ng tr×nh TiÓu häc nãi riªng, theo nghÞ quyÕt cña quèc héi ngµy 9 -12 -2000 bao gåm viÖc x©y d­ng néi dung, ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc, biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa míi, n©ng cÊp vµ ®æi míi trang thiÕt bÞ d¹y häc, chuÈn ho¸ tr­êng së. Nh­ vËy, thùc chÊt ®©y lµ c«ng cuéc ®æi míi ®ång bé vµ toµn diÖn gi¸o dôc TiÓu häc nh»m gãp phÇn ®¸p øng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tiÕp cËn tr×nh ®é gi¸o dôc TiÓu häc cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÓ giíi. §Ó ®æi míi toµn diÖn vµ ®ång bé gi¸o dôc TiÓu häc nh»m ®æi míi ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi, Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· ®­a ra m­êi gi¶i ph¸p tæng thÓ trong ®ã cã gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c­êng vµ chuÈn ho¸ c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ gi¸o dôc phôc vô d¹y häc. ViÖc t¨ng c­êng vµ chuÈn ho¸ vÒ thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc ®Æt ra ®èi víi ng­êi gi¸o viªn tiÓu häc, ®ã lµ kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông hîp lÝ thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc trong viÖc d¹y häc nãi chung vµ d¹y to¸n nãi riªng lµ mét yªu cÇu hÕt søc quan träng ®Æt ra nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc trong viÖc triÓn khai vµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa TiÓu häc míi. 2./XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h­íng vÒ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc. Trong ®Þnh h­íng ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay, viÖc coi träng vµ khuyÕn khÝch d¹y häc trªn c¬ së ph¸t huy tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o, ®éc lËp cña häc sinh ®Ó gióp häc sinh tù ph¸t hiÖn, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc, ®Ó cã thÓ tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc vµ vËn dông chóng lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh d¹y häc. ViÖc “ D¹y chay - häc chay ” Lµm cho ng­êi häc thô ®éng, kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o, th× víi sù hæ trî cña thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc sÏ lµ cÇu nèi gi÷a ng­êi d¹y vµ ng­êi häc, gióp cho t­ duy vµ nhËn thøc cña ng­êi häc, ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng l« gÝc lµ tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t­ duy trõu t­îng ®Õn thùc tiÔn. Tr­íc ®©y, trong d¹y häc chóng ta chØ chó ý ®Õn truyÒn thô tri thøc thuÇn tuý nh­ng tiÕn hµnh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc chóng ta chó träng c¶ c«ng cô, ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËt chÊt truyÒn t¶i kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña häc sinh. Mét ph­¬ng tiÖn - ®å dïng d¹y häc ®em sö dông trong giê d¹y kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ ph­¬ng tiÖn gióp ng­êi d¹y truyÒn ®¹t hiÖu qu¶ néi dung kiÕn thøc mµ nã cßn lµ ®èi t­îng nhËn thøc cña häc sinh. Nã cßn lµ yÕu tè kÝch thÝch tÝnh tß mß, lßng h¨ng say vµ tÝnh tÝch cùc cña ng­êi häc. Nh÷ng kh¸i niÖm trõu t­îng chØ b»ng lêi nãi kh«ng thÓ diÔn ®¹t nçi, khi ®ã thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc m« h×nh ho¸ kh¸i niÖm, sÏ t¹o chç dùa tin cËy ®Ó häc sinh nhËn biÕt vÒ c¸i trõu t­îng . ViÖc sö dông tèt c¸c thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc trong d¹y häc ®ang lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt ®Æt ra ®èi víi ®ßi hái cña qu¸ tr×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay ë TiÓu häc, nã phô thuéc rÊt lín vµo sù ®Çu t­ c«ng søc, trÝ tuÖ cña ng­êi gi¸o viªn trong viÖc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn d¹y häc còng nh­ viÖc sö dông vµ khai th¸c chóng. 3./ XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng viÖc khai th¸c sö dông ®å dïng d¹y häc m«n to¸n ë TiÓu häc hiÖn nay. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, viÖc khai th¸c vµ sö dông ®å dïng d¹y häc to¸n cã nhiÒu gi¸o viªn ch­a ®ång bé, do ch­a ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸ch triÖt ®Ó, ch­a coi träng ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh lµ trung t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc cho nªn c¸c trang thiÕt bÞ Ýt khi ph¸t huy t¸c dông. Cã n¬i gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh sö dông c¸c thiÕt bÞ d¹y häc to¸n th­êng chØ h­íng dÉn lËp l¹i theo mÉu hoÆc lµm theo hiÖu lÖnh cña gi¸o viªn ®Ó minh ho¹ cho bµi häc s¸ch gi¸o khoa, hÇu nh­ Ýt khi häc sinh sö dông c¸c thiÕt bÞ d¹y häc to¸n ®Ó chiÕm lÜnh tri thøc míi. Cã mét sè gi¸o viªn sö dông ®å dïng d¹y häc ch­a ®óng lóc, ®óng chç, ®óng møc ®é cña néi dung bµi häc, nhiÒu khi cßn l¹m dông. Mét sè gi¸o viªn ®· biÕt sö dông ®å dïng d¹y häc th× l¹i ch­a khai th¸c triÖt ®Ó c¸c ®å dïng ®ã. Qua nghiªn cøu c¸c canh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 3, nghiªn cøu bé ®å dïng biÓu diÔn cña gi¸o viªn vµ bé thùc hµnh cña häc sinh, ®èi chiÕu víi viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc khi lªn líp, qua trao ®æi víi gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y líp 3 t«i rót ra nhËn ®Þnh chung nh­ sau: 1./ ¦u ®iÓm Song song víi viÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc, hiÖn nay hÇu nh­ c¸c tr­êng tiÓu häc ®Òu trang bÞ c¸c ®å dïng d¹y häc to¸n t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi c¸c tiÕt d¹y cña ch­¬ng tr×nh. §Æc biÖt lµ c¸c tr­êng tiÓu häc ë thµnh phè lín th× viÖc trang bÞ c¸c ®å dïng d¹y häc kh«ng chØ ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng, h×nh thøc mÉu m· ®Ñp, phong phó vÒ chñng lo¹i, hiÖn ®¹i mµ cßn dÓ sö dông, thu hót ®­îc sù chó ý cña häc sinh. Qua thùc tÕ d¹y häc s¸ch gi¸o khoa míi, gi¸o viªn ngµy cµng nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ tÇm quan träng cña ®å dïng trùc quan trong d¹y häc to¸n tiÓu häc. NhiÒu gi¸o viªn ®· x¸c ®Þnh ®­îc d¹y häc ®¶m b¶o tÝnh trùc quan lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n. ViÖc d¹y häc nµy kh«ng nh÷ng lµm cho qu¸ tr×nh nhËn thøc cña häc sinh ®­îc dÔ dµng mµ nã cßn gãp phÇn rÌn luyÖn t­ duy ®éc lËp, s¸ng t¹o vµ g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. Ngoµi nh÷ng ®å dïng th«ng th­êng ®· ®­îc trang bÞ ®ång lo¹t cho gi¸o viªn ë c¸c tr­êng tiÓu häc th× mét sè gi¸o viªn cßn tÝch cùc s¸ng t¹o, thiÕt kÕ mét sè ®å dïng d¹y häc. ChÝnh nh÷ng kÕt qu¶ s¸ng t¹o ®ã cña mét sè gi¸o viªn ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë nhµ tr­êng, g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. H»ng n¨m mét sè ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc ®· tæ chøc héi thi lµm ®å dïng d¹y häc cña gi¸o viªn lµm cho gi¸o viªn vµ häc sinh cµng thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt cña ®å dïng d¹y häc trong d¹y häc to¸n. §å dïng m«n to¸n líp 3 nãi riªng vµ m«n to¸n nãi chung lµ c«ng cô ®¾c lùc, ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc theo h­íng tÝch cùc ho¸ ng­êi häc hiÖn nay. Bé ®å dïng ®­îc trang bÞ hiÖn nay cã mµu s¾c ®Ñp, dÔ lÊy, dÔ sö dông, häc sinh rÊt høng thó häc tËp. ViÖc sö dïng ®å dïng d¹y häc to¸n 3 lµ rÊt cÇn thiÕt phï hîp víi nhËn thøc cña häc sinh tõ 6 ®Õn 11 tuæi. §å dïng d¹y häc gióp häc sinh cã chç dùa cho ho¹t ®éng t­ duy, bæ sung vèn hiÓu biÕt ®Ó n¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc trõu t­îng. Bé ®å dïng to¸n 3 hç trî cho gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cho häc sinh . Khi sö dông bé ®å dïng häc sinh ®­îc tæ chøc ho¹t ®éng b»ng tay, ®­îc quan s¸t m« h×nh, h×nh vÏ trùc quan ®Ó h×nh thµnh kiÕn thøc cña m«n to¸n . Bé ®å dïng biÓu diÔn gióp gi¸o viªn minh ho¹, t­êng minh c¸c ho¹t ®éng c¸ nh©n ®Ó h×nh thµnh kiÕn thøc cho häc sinh. 2./Tån t¹i * VÒ phÝa gi¸o viªn +Gi¸o viªn khi lªn líp ng¹i sö dông thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc míi v× sö dông ®å dïng d¹y häc lÊy ra, lÊy vµo phøc t¹p, mÊt thêi gian, häc sinh lµm ån líp vµ cßn cã gi¸o viªn ch­a hiÓu t¸c dông cña ®å dïng d¹y häc cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc míi nh­ thÕ nµo, kh«ng biÕt sö dông nã ra sao. §Æc biÖt mét sè gi¸o viªn ch­a n¾m ®­îc thao t¸c sö dông ®å dïng. + Cã gi¸o viªn khi lªn líp cã sö dông thiÕt bÞ d¹y häc nh­ng kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cho giê d¹y v× kh«ng hiÓu ®­îc ngô ý cña kªnh h×nh hoÆc ch­a nghiªn cøu kÜ ®å dïng d¹y häc tr­íc khi lªn líp dÉn ®Õn viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc kh«ng phï hîp, kh«ng ®óng lóc, ®óng chç. + HoÆc trong tiÕt ®Çu cña m«n häc to¸n, gi¸o viªn kh«ng giíi thiÖu s¬ l­îc tõng ®å dïng d¹y häc to¸n trong bé thùc hµnh nªn khi sö dông c¸c em kh«ng thùc hµnh kÞp cïng gi¸o viªn. +Mét sè tr­êng TiÓu häc, c¸n bé phô tr¸ch thiÕt bÞ th­êng kiªm nhiÖm nh÷ng viÖc kh¸c nªn viÖc m­în, tr¶ gÆp nhiÒu khã kh¨n. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn gi¸o viªn lªn líp sö dông ®å dïng häc tËp thiÕu th­êng xuyªn . +Cã gi¸o viªn kh«ng thµnh th¹o, thËm chÝ kh«ng chó ý nh÷ng thao t¸c kÜ thuËt trong khi sö dông ®å dïng. V× thÕ ®«i khi hä dïng mét c¸ch h×nh thøc trªn líp mµ kh«ng cã hiÖu qu¶ . VÝ dô1 : Khi d¹y bµi h×nh vu«ng gi¸o viªn ®· kh«ng coi träng lÊy häc sinh lµm trung t©m mµ sî mÊt thêi gian. Khi ®­a ra mét h×nh vu«ng ®¸ng lÏ gi¸o viªn nªn gäi mét häc sinh cÇm th­íc e ke kiÓm tra c¸c c¹nh cña h×nh vu«ng vµ rót ra nhËn xÐt vµ gäi mét häc sinh kh¸c kiÓm tra c¸c gãc cña h×nh vu«ng b»ng ª ke hoÆc cã thÓ cho häc sinh d­íi líp lÊy ra mét h×nh vu«ng trong bé ®å dïng vµ thùc hiÖn kiÓm tra c¸c c¹nh vµ gãc råi rót ra nhËn xÐt th× gi¸o viªn coi nh­ häc sinh ®· biÕt råi vµ ®­a ra kÕt luËn, b¾t häc sinh c«ng nhËn: H×nh vu«ng cã 4 gãc vu«ng vµ 4 c¹nh b»ng nhau. VÝ dô 2: Khi vÏ ®o¹n th¼ng viÖc dïng th­íc kÎ ®Ó nèi 2 ®iÓm, mµ ®Æt th­íc kÎ phÝa trªn hai ®iÓm vµ dïng bót ( phÊn ) ®Ó nèi ë mÐp d­íi cña th­íc kÏ th× kh«ng ph¶i lµ thao t¸c ®óng, thao t¸c ®óng nh­ sau : +Mét sè gi¸o viªn sö dông ®å dïng d¹y häc kh«ng ®óng lóc, ®óng chç, ®óng møc ®é cña bµi d¹y . VÝ dô : Khi d¹y häc sinh b¶ng chia 9 gi¸o viªn vµ häc sinh chØ cÇn ®­a ra c¸c tÊm nhùa ®Ó lËp mét hoÆc hai phÐp tÝnh trong b¶ng nh©n 9 tõ ®ã lËp phÐp chia 9 t­¬ng øng, nh­ng cã gi¸o viªn ®· h­íng dÉn häc sinh dïng c¸c tÊm nhùa ®Ó lËp l¹i hÕt b¶ng nh©n 9 vµ b¶ng chia 9 võa mÊt thêi gian vµ kh«ng cã kÕt qu¶ . +B¶n th©n ®å dïng d¹y häc kh«ng nãi hÕt néi dung to¸n häc chøa ®ùng trong nã, mµ ph¶i th«ng qua lêi nãi cña gi¸o viªn kÕt hîp víi ®éng t¸c sö dông ®å dïng theo quy ®Þnh nhÊt ®Þnh th× häc sinh míi thÊy ®­îc néi dung to¸n häc Èn sau c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña ®å dïng d¹y häc. Trong khi ®ã lêi nãi cña gi¸o viªn sö dông ®å dïng cßn h¹n chÕ, nãi ch­a hay, ®ång thêi mét sè thao t¸c thùc hµnh ch­a ¨n khíp víi lêi nãi nªn kh«ng g©y ®­îc sù chó ý cho häc sinh. V× vËy sö dông ®å dïng ch­a hiÖu qu¶. + Song song víi ®iÒu ®ã, kh«ng Ýt gi¸o viªn ng¹i lµm ®å dïng. Hä cho r»ng sö dông nh÷ng ®å dïng cã s½n lµ ®ñ, hoÆc ë s¸ch gi¸o khoa cã c¸c h×nh minh ho¹ rÊt ®Ñp, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lµm thªm ®å dïng. Vµ nÕu cã lµm th× hä ch­a ®Çu t­ thùc sù do kinh phÝ qu¸ cao mµ nhµ tr­êng kh«ng hç trî. Do ®ã sù s¸ng t¹o trong viÖc lµm ®å dïng vµ sö dông ®å dïng ch­a cao, ch­a thùc sù g©y høng thó cho häc sinh. VÝ dô : Cho häc sinh «n l¹i b¶ng nh©n, chia ®· häc gi¸o viªn cã thÓ tù lµm mét ®å dïng linh ho¹t kh«ng tèn kÐm nh­ng l¹i rÊt hiÖu qu¶. + Bªn c¹nh ®ã cã gi¸o viªn mÊt thêi gian lµm ®å dïng song l¹i sö dông kh«ng hîp lÝ chØ sö dông khi cã dù giê, hoÆc nh÷ng ®å dïng ®ã qu¸ r­êm rµ, ®«i khi kh«ng cÇn thiÕt. + Th¸i ®é gi÷ g×n ®å dïng d¹y häc cña mét sè gi¸o viªn vµ häc sinh cßn ch­a tèt, dÉn ®Õn tr×nh tr¹ng thÊt l¹c hoÆc mÊt m¸t mét sè bé phËn cña ®å dïng, hoÆc háng kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông. Do ®ã khi sö dông nh÷ng ®å dïng ®ã vµo bµi gi¶ng kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶. + HiÖn nay ë mét sè tr­êng TiÓu häc cßn ch­a cã hoÆc Ýt nh÷ng ph­¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh­ : M¸y tÝnh ®Ìn chiÕu, b¨ng ®Üa h×nh. ë mét sè tr­êng cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®ã th× gi¸o viªn l¹i kh«ng biÕt sö dông, khai th¸c chóng phôc vô cho d¹y vµ häc. HoÆc sè l­îng cña nh÷ng thiÕt bÞ ®ã rÊt Ýt, kh«ng ®ñ cho c¸c líp, nªn muèn sö dông gi¸o viªn ph¶i thay nhau m­în. Do vËy nã còng bÞ h¹n chÕ vµ phô thuéc. * VÒ phÝa häc sinh 1. ¦u ®iÓm Qua viÖc t×m hiÓu, ®iÒu tra cho thÊy thùc tÕ c¸c giê d¹y to¸n cã sö dông ®å dïng d¹y häc ®· lµm cho c¸c em høng thó trong häc tËp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em ho¹t ®éng tÝch cùc s¸ng t¹o, chñ ®éng trong viÖc tiÕp thu kiÕn thøc. §Æc biÖt c¸c em rÊt høng thó víi viÖc sö dông ®å dïng häc sinh khi häc tËp. 2. Tån t¹i + Do ®Þa bµn ë ®©y lµ vïng n«ng th«n miÒn nói kinh tÕ cßn khã kh¨n, ®a sè häc sinh ®Õn tr­êng gia ®×nh chØ quan t©m khi c¸c em vµo líp 1. Tõ líp 2 trë ®i gia ®×nh phã mÆc cho nhµ tr­êng. Sè häc sinh tù gi¸c tÝch cùc häc tËp ch­a nhiÒu mÆc dï ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi quan t©m ®Õn luyÖn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t, gi¶i quyÕt t×nh huèng cã vÊn ®Ò song b¶n th©n c¸c em Ýt ®­îc thùc hµnh nªn ®«i khi cßn lóng tóng, vông vÒ, thiÕu tù tin khi ®­îc thÓ hiÖn kh¶ n¨ng cña m×nh. +Tõ nhu cÇu thùc tÕ ®Æt ra , t«i thÊy viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng giê d¹y m«n to¸n líp 3 lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ ph¶i lµm ngay. N¾m ®­îc thùc tr¹ng ®ã , t«i ®· kh¶o s¸t t×nh h×nh líp 3 B qua mét tiÕt d¹y bµi : B¶ng nh©n 6 T«i thÊy kÕt qu¶ sau khi kh¶o s¸t nh­ sau: 3. KÕt qu¶ kh¶o s¸t SÜ sè Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu S l % S l % S l % S l % 24 2 8,3 3 12,5 15 62,7 4 16,5 Bµi tËp kh¶o s¸t Bµi 1 : TÝnh nhÈm 6 x 5 = 6 x 3 = 6 x 8 = 6 x 9 = 3 x 6 = 6 x 7 = Bµi 2 : Mçi rç cã 6 qu¶ cam . Hái cã 4 rç nh­ thÕ cã tÊt c¶ bao nhiªu qu¶ cam ? Bµi 3 : ViÕt tiÕp sè thÝch hîp vµo chç chÊm : a/ 6; 12; 18; …;….;…..; b/ 12 ; 18 ; 24 ; ….;….;….. NÕu gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò ®· nªu ë trªn th× chÊt l­îng d¹y häc m«n to¸n sÏ tèt h¬n nhiÒu. T«i m¹nh d¹n nªu cô thÓ c¸ch khai th¸c vµ sö dông thiÕt bÞ d¹y häc gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y m«n to¸n 3. II/ Mét sè biÖn ph¸p vÒ viÖc Khai th¸c vµ sö dông ®å dïng d¹y häc to¸n 3 Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y, mÆc dï mçi ng­êi gi¸o viªn ®­îc trang bÞ mét bé ®ång bé biÓu diÔn cña m«n to¸n t­¬ng ®èi cÇu k×, mµu s¾c phong phó vµ rÊt ®Ñp. Song muèn sö dông cã hiÖu qu¶ ®å dïng d¹y häc vµo tõng tiÕt d¹y cô thÓ th× tr­íc tiªn chóng ta cÇn n¾m ®­îc trong bé ®å dïng d¹y häc To¸n gåm cã nh÷ng g×, sö dông ra sao vµ sö dông trong m¹ch kiÕn thøc nµo? Sau ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p cô thÓ: BiÖn ph¸p 1 T×m hiÓu bé thiÕt bÞ d¹y häc m«n to¸n líp 3 1 ThiÕt bÞ d¹y häc to¸n 3 cña gi¸o viªn: 1-1 Bé c¸c tÊm nhùa tr¾ng ghi sè xanh gåm: + C¸c tÊm b×a h×nh ch÷ nhËt ghi sè1000 vµ lo¹i ghi sè10.000, kÝch th­íc 6 x 9cm ( dïng cho gi¸o viªn ) vµ 4 x 6 cm ( dïng cho häc sinh ) + C¸c tÊm h×nh elÝp lo¹i ghi sè 1, ghi sè 10 vµ ghi sè 100 1-2 Bé c¸c tÊm nhùa tr¾ng cã kÏ « vu«ng gåm: + TÊm h×nh vu«ng dïng cho gi¸o viªn vµ häc sinh cã 100 « vu«ng , kÝch th­íc 10 x 10 cm . + TÊm h×nh ch÷ nhËt cã 10 « vu«ng , kÝch th­íc 10 x 1 cm . + C¸c « vu«ng rêi , kÝch th­íc 1x1 cm . 1-3 Bé chÊm trßn dïng ®Ó d¹y b¶ng nh©n vµ b¶ng chia: C¸c chÊm trªn mµu ®á sÉm in trªn tÊm nhùa tr¾ng cã kÝch th­íc 8x8 cm dïng cho gi¸o viªn; kÝch th­íc 4x4 dïng cho hoc sinh . 1-4 Bé l¾p ghÐp h×nh gåm 8 tam gi¸c vu«ng c©n b»ng nhau, c¹nh 4 x 4 nhùa mµu tr¾ng. 1-5 L­íi « vu«ng kÝch th­íc 10 x 10 cm , mçi « vu«ng cã c¹nh 1 cm vµ mét sè h×nh häc trong s¸ch gi¸o khoa. 1-6 Mét sè dông cô vÏ h×nh : com pa ( dïng cho gi¸o viªn ); ª ke vu«ng ( b»ng nhùa trong ) kÝch th­íc 30 x 40 x 50cm, th­íc ®o ®é dµi c¸c ®¬n vÞ mm, cm , dm , vµ m , loai 1m , 50 cm . 1-7 Ngoµi ra cßn cã bé thiÕt bÞ bæ sung : L­u ý khi sö dông bé ®å dïng nµy ph¶i phï hîp víi tõng bµi cô thÓ vµ nªn cã m« h×nh to h¬n s¸ch gi¸o khoa ®Ó c¸c em dÔ nh×n vµ ®Ô quan s¸t. Bé ®å dïng nµy cã b¶ng phô: t¸c dông gióp gi¸o viªn gi¶m bít lêi, häc sinh thÊy ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a bµi thùc hµnh vµ bµi hiÖn cã. Ngoµi ra cßn cã ®å dïng lµ « vu«ng, tÊm b×a h×nh ch÷ nhËt tÊm l­íi chia d¹y víi bµi cô thÓ lµ diÖn tÝch c¸c h×nh vµ cßn cã ®å dïng ®Ó d¹y sè La M· . 2 Giíi thiÖu thiÕt bÞ d¹y häc to¸n 3 ( dïng cho häc sinh ) 2-1 Bé c¸c sè 1,10,100,1000, vµ 10.000 + 10 tÊm nhùa tr¾ng ghi sè 1000 +10 tÊm nhùa tr¾ng ghi sè 10000 + 10 tÊm nhùa tr¾ng h×nh elÝp ghi sè 1 + 10 tÊm nhùa tr¾ng h×nh elÝp ghi sè 10 + 10 tÊm nhùa tr¾ng h×nh elÝp ghi sè 100 2-2 Bé c¸c tÊm nhùa tr¾ng cã 100 « vu«ng, 10 « vu«ng lµ mét « vu«ng : + 15 h×nh vu«ng b»ng nhùa in 100 « vu«ng . + 10 tÊm nhùa in 10 « vu«ng. + 10 tÊm nhùa in 1 « vu«ng. 2-3 Bé chÊm trßn häc b¶ng nh©n , b¶ng chia . + 10 tÊm nhùa in 6 chÊm trßn . + 10 tÊm nhùa in 7 chÊm trßn . + 10 tÊm nhùa in 8 chÊm trßn . + 10 tÊm nhùa in 9 chÊm trßn . 2- 4 Bé l¾p ghÐp h×nh + 8 tam gi¸c vu«ng c©n b»ng nhau . 2 – 5 L­íi « vu«ng kÝch th­íc 10 cm x 10 cm mçi « vu«ng cã c¹nh 1 cm vµ mét sè h×nh häc : + 1 h×nh ch÷ nhËt . + 1 h×nh vu«ng . Tõ viÖc n¾m ®­îc c¬ b¶n c¸c thiÕt bÞ d¹y häc trong bé ®ång bé cña gi¸o viªn vµ bé thiÕt bÞ häc to¸n 3 cña häc sinh gi¸o viªn sÏ dÔ dµng biÕt c¸ch sö dông chóng trong tõng phÇn kiÕn thøc cña tõng bµi, tõng tiÕt cô thÓ. sau ®©y t«i xin tr×nh bµy c¸ch sö dông thiÕt bÞ d¹y häc m«n to¸n líp 3 víi tõng phÇn kiÕn thøc nh­ sau: BiÖn ph¸p 2 khai th¸c sö dông ®å dïng thiÕt bÞ d¹y häc m«n to¸n líp 3 Bé thiÕt bÞ d¹y häc to¸n líp 3 ®­îc thiÕt kÕ trªn c¬ së danh môc tèi thiÓu mµ Bé Gi¸o Dôc vµ §µo T¹o ®· ban hµnh. Bé thiÕt bÞ d¹y häc ®­îc thiÕt kÕ sö dông theo c¸c phÇn kiÕn thøc hîp lÝ võa ®ñ kh«ng l¹m dông ®å dïng d¹y häc, mµ thùc chÊt bé thiÕt bÞ d¹y häc chØ hç trî ®óng møc cho d¹y häc To¸n theo ch­¬ng tr×nh líp 3, chñ yÕu bé biÓu diÔn ë nh÷ng tiÕt d¹y bµi míi - ®Æt ra c¸c c©u hái dÉn d¾t häc sinh cïng thao t¸c, gióp häc sinh tiÕp cËn kiÕn thøc míi vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc mét c¸ch tÝch cùc tù gi¸c. Th«ng qua c¸c b­íc thao t¸c sö dông bé thiÕt bÞ d¹y häc gióp häc sinh tËp kh¸i qu¸t ho¸ ( theo møc ®é phï hîp ), c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi. Th«ng qua sö dông Bé thiÕt bÞ d¹y häc h­íng dÉn häc sinh thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc míi vµ c¸c kiÕn thøc cã liªn quan ®· häc, t¹o ra sù hç trî, còng cè lÉn nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhËn thøc cña häc sinh, gióp häc sinh häc liªn hÖ víi hµnh . Trong qu¸ tr×nh sö dông Bé thiÕt bÞ d¹y häc, häc sinh ®­îc thùc hµnh ngay trong giê häc bµi míi d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn gióp c¸c em ph¸t triÓn tr×nh ®é t­ duy, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t b»ng lêi, b»ng c¸c thao t¸c thùc hµnh trªn líp, ph¸t triÓn n¨ng lùc trõu t­îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ … Tuy nhiªn Bé thiÕt bÞ d¹y häc To¸n ë líp 3 yªu cÇu gi¸o viªn ph¶i c¨n cø vµo tr×nh ®é chung cña líp häc mµ sö dông ®óng møc, nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc häc tËp cña häc sinh, h¹n chÕ nh÷ng ¸p ®Æt vµ yªu cÇu v­ît qu¸ sù cè g¾ng cña häc sinh. D¹y phÇn kiÕn thøc vÒ “ sè häc” . 1-1 D¹y phÐp nh©n vµ phÐp chia trong ph¹m vi 1000: a. C¸ch lµm chung . Dïng c¸c thÎ tõ 6 ®Õn 9 chÊm trßn ®Ó thÓ hiÖn ®­îc c¸c b­íc nh­ ý ®å trong s¸ch gi¸o khoa, tõ ®ã x©y dùng b¶ng nh©n ( b¶ng chia ): PhÇn nµy, gi¸o viªn nªn tù lµm ®å dïng lµ mét b¶ng nh©n ( b¶ng chia ) cho tõng bµi ( cã thÓ ®å dïng ®ã lµ b¶ng phô ®Ó viÕt s½n b¶ng nh©n hoÆc b¶ng chia cña bµi d¹y h«m ®ã )®Ó cñng cè vµ cho häc sinh thùc hµnh ngay trong tiÕt häc bµi míi, sau ®ã gi¸o viªn treo b¶ng nh©n ( b¶ng chia ) ®ã trªn líp häc ®Ó häc sinh quan s¸t vµ nhí, thuéc ngay trªn líp. HoÆc víi gi¸o viªn cã ®iÒu kiÖn th× cã thÓ lµm tÊt c¶ c¸c b¶ng nh©n ( b¶ng chia ) trªn giÊy r«ki vµ treo trªn líp ®Ó c¸c em ®­îc quan s¸t h»ng ngµy vµ gióp nh÷ng häc sinh häc chËm sÏ dÇn thuéc b¶ng nh©n ( b¶ng chia ) ®Ó ¸p dông vµo viÖc gi¶i c¸c bµi tËp. b. Minh ho¹ c¸ch lµm cô thÓ : TiÕt 18 : “ B¶ng nh©n 6 ” Sau khi giíi thiÖu bµi xong, gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh thµnh lËp b¶ng nh©n 6. * LÇn 1: Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng lÊy mét tÊm nhùa h×nh vu«ng cã 6 chÊm trßn. + Gi¸o viªn hái: TÊm nhùa cã mÊy chÊm trßn? ( cã 6 chÊm trßn ). + Gi¸o viªn hái: 6 chÊm trßn ®­îc lÊy mÊy lÇn? ( ®­îc lÊy 1 lÇn ). + Gi¸o viªn kÕt luËn vµ ghi b¶ng: 6 chÊm trßn ®­îc lÊy 1 lÇn ta viÕt: x 1 = 6 + Gi¸o viªn gäi ®Õn 2 – 3 häc sinh ®äc l¹i phÐp nh©n 6 x 1 = 6 * LÇn 2 : Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng lÊy 2 tÊm nhùa ®Æt trªn b¶ng nh­ h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa: + Gi¸o viªn hái: Mét tÊm nhùa cã 6 chÊm trßn. VËy 6 chÊm trßn lÊy 2 lÇn th× ®­îc mÊy chÊm trßn. ( ®­îc 12 chÊm trßn ) + Gi¸o viªn hái: Lµm thÕ nµo ®Ó ®­îc 12 chÊm trßn? ( LÊy 6 +6 = 12 ;6 x 2 =12) + Gi¸o viªn kÕt luËn vµ ghi b¶ng : 6 lÊy 2 lÇn ta cã 6 x 2= 6 + 6=12 + Gi¸o viªn hái : vËy 6x2 b»ng bao nhiªu ? ( 6 x 2 b»ng 12 ) Gi¸o viªn ghi b¶ng : VËy 6 x 2= 12 * LÇn 3 : Gi¸o viªn vµ häc sinh tiÕp tôc lÊy 3 tÊm b×a ®Ýnh lªn b¶ng vµ nãi: “ mçi tÊm b×a c« cã 6 chÊm trßn, vËy 6 chÊm trßn ®­îc lÊy 3 lÇn ta ®­îc bao nhiªu chÊm trßn ” + Gi¸o viªn hái : Lµm thÕ nµo ®Ó ®­îc 18 chÊm trßn ? ( 6 +6 +6 =18 , 6 x 3= 18 ) + Gi¸o viªn hái : Ta cã phÐp nh©n 6 nh©n víi mÊy ? ( 6 x 3 ) + Gi¸o viªn hái : VËy 6 x 3 b»ng bao nhiªu ? ( 6 nh©n 3 bµng 18 ) + Gi¸o viªn ghi b¶ng vµ kÕt luËn: 6 ®­îc lÊy 3 lÇn , ta cã 6 x 3 = 6 +6 +6 = 18 VËy 6 x 3 = 18 * Sau mçi lÇn t×m ra phÐp nh©n t­¬ng øng víi c¸c tÊm b×a ®· lÊy, råi tiÕp ®ã gi¸o viªn ghi l¹i c¸c phÐp nh©n 6 x 1 = 6 , 6 x 2 = 12 , 6 x 3 = 18 gièng nh­ c¸ch tr×nh bµy trong s¸ch gi¸o khoa ( trang 19 ) * TiÕp ®ã gi¸o viªn gäi vµi häc sinh ®äc l¹i 3 phÐp nh©n trªn b¶ng ( C¸c phÐp nh©n ®· viÕt s½n ë b¶ng phô ) + Gi¸o viªn hái : Quan s¸t 3 phÐp nh©n ta võa t×m ®­îc, ta thÊy thõa sè thø nhÊt cña phÐp nh©n lµ bao nhiªu ? ( ®Òu lµ 6 ) Thõa sè thø 2 cña phÐp nh©n lµ mÊy ? ( lµ 1,2,3 ) TÝch cña c¸c phÐp nh©n lµ bao nhiªu ? ( lµ 6, 12 ,18 ) + Gi¸o viªn kÕt luËn :Trong c¸c phÐp nh©n ta võa t×m ®­îc, ta thÊy c¸c phÐp nh©n ®Òu cã thõa sè thø nhÊt lµ 6; thõa sè thø 2 cã sè ë phÐp nh©n liÒn sau h¬n sè ë phÐp nh©n liÒn tr­íc lµ 1 ®¬n vÞ nªn tÝch ë phÐp nh©n liÒn sau h¬n tÝch ë phÐp nh©n liÒn tr­íc lµ 6 ®¬n vÞ. Tøc lµ ta lÊy tÝch ë phÐp nh©n liÒn tr­íc céng víi 6 ta ®­îc tÝch ë phÐp nh©n liÒn sau : VÝ dô 6 x 1 = 6 Ta lÊy 6 + 6 = 12 . VËy ë phÐp nh©n liÒn sau lµ : 6 x 2 = 12 Ta lÊy 12 + 6 =18 VËy ë phÐp nh©n liÒn sau tiÕp lµ 6 x 3 = 18 Gi¸o viªn h­íng dÉn c¸c em dùa vµo phÐp nh©n võa t×m ®­îc ®Ó thµnh lËp hoµn chØnh b¶ng nh©n 6 TiÕt 23 : B¶ng chia 6 Còng víi c¸c tÊm nhùa h×nh vu«ng, mçi tÊm nhùa cã 6 chÊm trßn. * LÇn 1: Gi¸o viªn ®Æt tÊm nhùa cã 6 chÊm trßn vµ hái: 6 chÊm trßn ®­îc chia lµm 6 phÇn b»ng nhau. Hái mét phÇn cã mÊy chÊm trßn ? (cã 1 chÊm trßn ) + Gi¸o viªn hái tiÕp: vËy 6 chia cho 6 ®­îc mÊy lÇn ? ( ®­îc 1 lÇn ) + Gi¸o viªn ghi b¶ng: 6 : 6 = 1 khi thµnh lËp phÐp chia nµy gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh cïng ®Æt mét thÎ trªn bµn, 1 thÎ cã 6 chÊm trßn vµ yªu cÇu c¸c em chia lµm 6 phÇn b»ng nhau vµ nh×n vµo ®ã ®Ó nªu phÐp tÝnh chia * LÇn 2 : Gi¸o viªn ®Æt 2 tÊm thÎ lªn b¶ng vµ nãi : “ Mçi tÊm thÎ cã 6 chÊm trßn. VËy muèn biÕt c¶ 2 tÊm thÎ cã bao nhiªu chÊm trßn, ta lµm tÝnh g× ? ( tÝnh nh©n ) +Gi¸o viªn hái : “ T a cã phÐp nh©n nh­ thÕ nµo vµ b»ng bao nhiªu ? ( 6 x 2 b»ng 12 ). §ång thêi gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®Æt 2 thÎ trªn mÆt bµn, mçi thÎ cã 6 chÊm trßn. + Gi¸o viªn dïng th­íc khoanh c¶ 2 tÊm nhùa vµ nãi: 2 tÊm nhùa cã 12 chÊm trßn, ta ®em chia ®Òu lµm 6 phÇn b»ng nhau. Hái mçi phÇn cã mÊy chÊm trßn ? ( cã 2 chÊm trßn ) + Gi¸o viªn hái : M­êi hai chia cho 6 b»ng mÊy ? ( b»ng 2 ) + Gi¸o viªn hái : Ta cã nhËn xÐt g× vÒ 2 phÐp tÝnh : 6 nh©n 2 b»ng 12 vµ 12 : 6 = 2 ( phÐp tÝnh chia lµ phÐp tÝnh ng­îc cña phÐp tÝnh nh©n . LÊy tÝch chia cho thõa sè nµy, ®­îc thõa sè kia ) * LÇn 3: Gi¸o viªn ®Æt 3 tÊm thÎ lªn b¶ng vµ h­íng dÉn t­¬ng tù lÇn 2 ®Ó cã: 6 x 3 = 18 vµ 18 : 6 = 3. §ång thêi gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®Æt 3 thÎ trªn mÆt bµn mçi thÎ cã 6 chÊm trßn. * TiÕp ®ã gi¸o viªn treo b¶ng nh©n 6 lªn b¶ng vµ h­íng dÉn häc sinh dùa vµo b¶ng nh©n 6 ®Ó thµnh lËp b¶ng chia 6 . 1-2 D¹y phÇn kiÕn thøc vÒ “ C¸c sè trong ph¹m vi 10. 000" c¸c sè trong ph¹m vi 100.000 a/ C¸ch lµm chung Dïng c¸c thÎ ch÷ ghi sè 1,10,100,1000,10.000. sau ®ã b»ng c¸c thao t¸c khÐo lÐo, chÝnh x¸c, khoa häc vµ dÔ hiÓu cña ng­êi gi¸o viªn nh»m gióp häc sinh hÖ thèng ®­îc c¸c hµng ®¬n vÞ, hµng chôc, hµng tr¨m, hµng ngh×n, hµng chôc ngh×n . Qua ®å dïng trùc quan cô thÓ gióp häc sinh ®äc, viÕt, so s¸nh c¸c sè cã 4 ch÷ sè vµ c¸c sè cã 5 ch÷ sè . b/ Minh ho¹ c¸ch lµm cô thÓ > TiÕt 90 : “ c¸c sè cã 4 ch÷ sè” * Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng lÊy 10 h×nh vu«ng cã 100 « vu«ng xÕp thµnh 2 cét däc ( nh­ s¸ch gi¸o khoa trang 91 ), mçi cét cã 5 h×nh vu«ng vµ nãi: - Mét h×nh vu«ng cã 100 « vu«ng. vËy 10 h×nh vu«ng ta cã bao nhiªu « vu«ng? (cã 1000 « vu«ng ) - Gi¸o viªn ghi sè “ 1000” d­íi 2 cét h×nh vu«ng. * Gi¸o viªn cïng häc sinh lÊy tiÕp 4 h×nh vu«ng nh­ trªn b¶ng. vËy c« cã bao nhiªu « vu«ng? ( c« cã thªm bèn tr¨m « vu«ng ) - Gi¸o viªn ghi sè 400 ë d­íi cét h×nh vu«ng3 * Gi¸o viªn vµ häc sinh lÊy tiÕp 2 h×nh ch÷ nhËt cã 10 « vu«ng xÕp thµnh 2 cét däc tiÕp theo vµ nãi: Hai h×nh ch÷ nhËt c« võa xÕp cã bao nhiªu « vu«ng ( c« cã 20 « vu«ng ) - Gi¸o viªn viÕt tiÕp sè 20 d­íi 2 h×nh ch÷ nhËt võa xÕp . * lÇn cuèi gi¸o viªn vµ häc sinh lÊy 3 « vu«ng rêi xÕp thµnh mét cét däc tiÕp theo vµ nãi: - C« võa xÕp mÊy « vu«ng ( C« võa xÕp 3 « vu«ng ). Gi¸o viªn nãi: - C« võa xÕp tÊt c¶ mÊy lÇn sè cét « vu«ng? ( C« võa xÕp tÊt c¶ 4 lÇn sè cét « vu«ng ) - Mçi lÇn cã sè « vu«ng lµ bao nhiªu ? + lÇn 1 cã 1000 « vu«ng . LÇn 2 cã 400 « vu«ng . LÇn 3 cã 20 « vu«ng . LÇn 4 cã 3 « vu«ng . - Ta ®­a lÇn l­ît tõng lÇn ®ã vµo c¸c hµng trong b¶ng t­¬ng øng sau. - Gi¸o viªn treo b¶ng kÎ s½n c¸c hµng råi hái häc sinh vµ ghi lÇn l­ît nh­ sau: B¶ng 1 Hµng Ngh×n Tr¨m Chôc §¬n vÞ 1000 100 10 1 100 10 1 100 1 100 1 4 2 3 Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc: h·y ®äc sè võa t×m ®­îc qua sè l­îng c¸c « vu«ng theo thø tù c¸c hµng tõ tr¸i sang ph¶i ( Mét ngh×n bèn tr¨m hai chôc ba ®¬n vÞ) + Gi¸o viªn h­íng dÉn c¸ch viÕt vµ c¸ch ®äc : Sè ®ã viÕt lµ : 1423. §äc lµ : Mét ngh×n bèn tr¨m hai m­¬i ba . + Gi¸o viªn hái: Sè 1423 gåm cã mÊy ch÷ sè? ( sè 1423 lµ sè gåm cã 4 ch÷ sè). §ã lµ nh÷ng ch÷ sè hµng nµo? ( ®ã lµ ch÷ sè ë hµng ngh×n lµ 1, ch÷ sè ë hµng tr¨m lµ 4, ch÷ sè ë hµng chôc lµ 2, ch÷ sè ë hµng ®¬n vÞ lµ 3 ). + Gi¸o viªn ®­a ra mÉu b¶ng 2 ®Ó häc sinh tù xÕp c¸c sè råi viÕt vµ ®äc nh»m còng cè mÉu b¶ng 1 . B¶ng 2 Hµng Ngh×n Tr¨m Chôc §¬n vÞ 1000 100 10 1 1000 100 10 1000 10 1000 4 2 3 1 + Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh xÕp c¸c sè vµo tõng hµng. - Hµng ngh×n: 4 Hµng tr¨m: 2 Hµng chôc: 3 Hµng ®¬n vÞ: 1 + Gi¸o viªn hái ®ã lµ sè bao nhiªu? ( ®ã lµ sè: “ Bèn ngh×n hai tr¨m ba m­¬i mèt” Gi¸o viªn gäi mét häc sinh lªn b¶ng viÕt sè trªn vµ ®äc: - ViÕt sè 4231 - §äc sè: Bèn ngh×n hai tr¨m ba m­¬i mèt . + Gi¸o viªn hái: Sè ®ã gåm mÊy ngh×n, mÊy tr¨m, mÊy chôc, mÊy ®¬n vÞ? TiÕp ®ã gi¸o viªn h­íng dÉn c¸c em lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa trang 92. TiÕt 129 ; C¸c sè cã 5 ch÷ sè Gi¸o viªn ®­a b¶ng phô cã kÏ s½n c¸c hµng nh­ h×nh vÏ ; Hµng Chôc ngh×n Ngh×n Tr¨m Chôc ®¬n vÞ 10000 1000 100 10 1 10000 1000 100 1 10000 100 1 10000 1 1 1 4 2 3 1 6 * LÇn 1: Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng xÕp 4 tÊm nhùa ghi sè 10000 vµo cét chôc ngh×n nh­ ë b¶ng trªn vµ nãi: Mét tÊm nhùa lµ mét chôc ngh×n. VËy bèn tÊm nhùa ta cã mÊy chôc ngh×n? ( 4 tÊm nhùa ta cã 4 chôc ngh×n ) Ta ph¶i ghi ë hµng chôc ngh×n ch÷ sè mÊy ( Ta ghi ch÷ sè 4 ë hµng chôc ngh×n ) * LÇn 2: Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng xÕp 2 tÊm nhùa ghi sè 1000 vµo cét ngh×n vµ h­íng dÉn t­¬ng tù nh­ ë hµng chôc ngh×n ®Ó häc sinh nªu ®­îc ë hµng ngh×n lµ 2 ngh×n . * LÇn 3 : Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng xÕp 3 tÊm e lÝp ghi sè 100 ngh×n vµ nãi : C¸c em h·y quan s¸t ë cét tr¨m vµ cho biÕt cã mÊy tr¨m ( häc sinh nªu vµ gi¸o viªn ghi sè 3 vµo cét tr¨m ) * LÇn 4 : Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng xÕp 1 tÊm elÝp cã ghi sè 10 . * LÇn 5 : Gi¸o viªn vµ häc sinh cïng xÕp 6 tÊm elÝp cã ghi sè 1 vµ hái c« cã mÊy chôc vµ mÊy ®¬n vÞ ( Häc sinh tr¶ lêi vµ gi¸o viªn ghi sè 1 ë cét chôc vµ ghi sè 6 ë cét ®¬n vÞ .) + Gi¸o viªn yªu cÇu: - H·y nªu c¸c ch÷ sè ë tõng hµng ( bèn chôc ngh×n, hai ngh×n, ba tr¨m, mét chôc vµ 6 ®¬n vÞ ) - Ta viÕt sè nµy nh­ thÕ nµo? ( mét häc sinh lªn b¶ng viÕt : 42 316 ) Sè nµy lµ sè cã mÊy ch÷ sè ? ( Sè ®ã lµ sè cã 5 ch÷ sè ) §ã lµ nh÷ng ch÷ sè hµng nµo ? C¸ch ®äc sè ®ã ra sao ? ( bèn m­¬i hai ngh×n ba tr¨m m­êi s¸u ) * TiÕp ®ã gi¸o viªn cñng cè cho häc sinh vÒ sè cã 5 ch÷ sè vµ c¸ch g¾n ®å dïng qua c¸c hµng b»ng c¸ch: + Gi¸o viªn nãi: c« cã sè 33214 vµ c¸c tÊm b×a cã ghi c¸c sè 10000, 1000,100,10 vµ 1. C¸c em h·y ®Æt c¸c tÊm b×a vµo c¸c hµng cho ®óng víi c¸c thø tù c¸c ch÷ sè cña sè c« võa cho vµo b¶ng sau: B¶ng ch­a g¾n tÊm nhùa vµ sau ®ã goi häc sinh lªn g¾n. Hµng Chôc ngh×n Ngh×n Tr¨m Chôc ®¬n vÞ 10000 1000 100 10 1 10000 1000 100 1 10000 1000 1 1 3 3 2 1 4 + Sau ®ã gi¸o viªn gäi mét häc sinh lªn ®iÒn tõng ch÷ sè ë d­íi c¸c cét cña tõng hµng. + Gi¸o viªn yªu cÇu: - h·y viÕt l¹i sè trªn cho c« (33 214 ) - §äc sè ®ã nh­ thÕ nµo? Ba m­¬i ba ngh×n hai tr¨m m­êi bèn ) +TiÕp ®ã gi¸o viªn cho häc sinh luyÖn tËp th«ng qua c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa. ( 141 ) 2 . D¹y phÇn kiÕn thøc vÒ “ §¹i l­îng vµ ®o ®¹i l­îng” : 2-1 Giíi thiÖu c¸ch lµm chung : §å dïng th­íc ®o ®é dµi 1m hoÆc 0,5m ®Ó d¹y häc vÒ quan hÖ gi÷a mÐt vµ cm vµ thùc hµnh ®o ­íc l­îng ®é dµi. + D¹y häc vÒ ®¬n vÞ ®o khèi l­îng ( gam ), ®¬n vÞ ®o thêi gian ( ngµy, th¸ng, n¨m ). Gi¸o viªn tù t×m tê lÞch ghi th¸ng, n¨m,c©n ®ång hå, qu¶ c©n 5 g, 10 g,100g, ®ång hå ®iÖn tö . + D¹y häc vÒ diÖn tÝch, ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch ( X¨ng ti mÐt vu«ng ) dïng thÎ c¸c « vu«ng c¹nh 1cm, l­íi « vu«ng c¹nh 10 cm. Ngoµi ra trong phÇn chu vi h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng gi¸o viªn sö dông tranh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa nh­ mét ®å dïng d¹y häc, dÉn d¾t häc sinh quan s¸t, ph©n tÝch ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn. Muèn gióp c¶ líp cïng quan s¸t, gi¸o viªn cã thÓ vÏ phãng to h×nh trong s¸ch gi¸o khoa. 2-2 Minh ho¹ c¸ch lµm : Cô thÓ víi tiÕt 46 “ Thùc hµnh ®o ®é dµi” * C¸c ®å dïng cÇn cã th­íc th¼ng 20cm ,30cm vµ 1m . * H­íng dÉn häc sinh vÏ mét ®o¹n th¼ng cã ®é dµi lµ 7 cm . +Gi¸o viªn yªu cÇu mét häc sinh lªn vÏ ®o¹n th¼ng - Gi¸o viªn kiÓm tra vµ h­íng dÉn l¹i c¸ch vÏ . + §Çu tiªn chóng ta ®Æt th­íc th¼ng n»m ngang trªn trang giÊy ®Þnh vÏ vµ ®¸nh dÊu mèc ®Çu tiªn tõ v¹ch chØ sè o vµ ®¸nh dÊu mèc cuèi cïng dõng ë ®iÓm mµ cã ®é dµi ta ®Þnh vÏ lµ 7 cm. Sau ®ã nèi 2 ®iÓm ®¸nh dÊu l¹i ta cã ®o¹n th¼ng víi ®é dµi theo yªu cÇu lµ 7 cm. - Víi ®é dµi ®o¹n th¼ng 12cm cho häc sinh thùc hµnh tù vÏ . * H­íng dÉn häc sinh ®o ®é dµi råi cho biÕt kÕt qu¶ ®o. - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®o chiÒu dµi c¸i bót: häc sinh cã thÓ ®Ó n»m ngang chiÕc bót trªn mÆt bµn ®Ó ®o hoÆc cã thÓ ®Ó dùng chiÕc bót ®Ó ®o lµ tuú thuéc vµo tay thuËn cña c¸c em. sau ®ã c¸c em b¸o c¸o kÕt qu¶ ®o cña m×nh. - Gi¸o viªn hái: C¸c em dïng dông cô nµo ®Ó ®o chiÕc bót cña m×nh.( Dïng th­íc kÎ cã v¹ch chia cm.) -ThÕ ®Ó ®o mÐp bµn cña em ta dïng ®å dïng nµo? ( Ta dïng th­íc mÐt ®Ó ®o) - Häc sinh thùc hµnh ®o vµ gi¸o viªn kiÓm tra l¹i. 2-3 C¸ch lµm cô thÓ cña tiÕt 65 (gam ) * ChuÈn bÞ C¸c ®å dïng d¹y häc cÇn cã : + Gi¸o viªn Mét chiÕc c©n 2 ®Üa 1 chiÕc c©n ®ång hå C¸c lo¹i qu¶ c©n 1 kg , 2 kg , 5kg , 1g, 2g ,5g, 10g,20g 100g, 200g , 500g . - C¸c ®å vËt: Mét gãi muèi I èt nÆng 1 kg, mét hép ®­êng nÆng 200g, 3 qu¶ t¸o c©n nÆng 700 g, 1 gãi m× chÝnh c©n nÆng 210 g, mét qu¶ lª c©n nÆng 400g, mét qu¶ ®u ®ñ c©n nÆng 800g, mét chiÕc b¾p c¶i c©n nÆng 600g. * C¸ch thùc hiÖn : - Tõ viÖc kiÓm tra bµi cò gi¸o viªn hái : + Em ®· ®­îc häc nh÷ng ®¬n vÞ ®o khèi l­îng nµo ( ®¬n vÞ ®o khèi l­îng ®· häc lµ ki –l« -gam ) + Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi: H«m nay c« xin giíi thiÖu víi c¶ líp mét ®¬n vÞ ®o khèi l­îng míi lµ . gam viÕt t¾t lµ “g” - Gi¸o viªn ®­a c©n 2 ®Üa vµ gãi muèi nÆng 1kg.C¸c qu¶ c©n lµ 500g, 200g, 100g , vµ hái? + Em cã biÕt tªn gäi cña chiÕc c©n nµy kh«ng? ( lµ c©n 2 ®Üa ) - Ai cã thÓ dïng c¸c qu¶ c©n vµ c©n cho c« xem gãi muèi nÆng bao nhiªu g ®­îc kh«ng? ( Hai häc sinh lªn c©n vµ nªu gãi muèi nÆng 1000g ) . -Lµm thÓ nµo em biÕt gãi muèi nÆng 1000 g (Em ®Ó gãi muèi ë ®Üa bªn ph¶i , ®Üa bªn tr¸i em ®Æt c¸c qu¶ c©n 500g, 200g ,100g,200g ®Õn khi 2 ®Üa th¨ng b»ng.Tæng sè 4 qu¶ c©n nÆng 1000g th× gãi muèi còng nÆng 1000g ) - Gi¸o viªn kÕt luËn : Gãi muèi nÆng 1000g hay ng­êi ta cßn nãi gãi muèi nÆng 1kg. VËy 1000 g = 1kg ( 3 ®Õn 5 häc sinh nh¾c l¹i kÕt luËn .) * H­íng dÉn häc sinh thùc hµnh bµi tËp 1 ( trang 65 ) C©u a : Gi¸o viªn ®Æt 2 c©n ®Üa lªn bµn vµ ®· chØnh cho 2 ®Üa b»ng nhau råi hái. + NÕu 2 ®Üa c©n ch­a ®Ó ®å vËt lªn ta thÊy 2 ®Üa thÕ nµo? ( Hai ®Üa c©n b»ng nhau.) +B©y giê ®Üa bªn tr¸i c« ®Ó hép ®­êng), ®Üa bªn ph¶i c« ®Ó qu¶ c©n nÆng 200g. Em h·y nhËn xÐt vÒ 2 ®Üa c©n? ( hai ®Üa c©n b»ng ). VËy hép ®­êng nÆng bao nhiªu? ( Hép ®­êng nÆng 200 g ) C©u b : Gi¸o viªn h­íng dÉn t­¬ng tù víi 3 qu¶ lª song ®Üa bªn tr¸i gi¸o viªn ®Æt 2 qu¶ c©n: 1 qu¶ nÆng 500g vµ 1 qu¶ nÆng 200g . + sau khi h­íng dÉn häc sinh nªu ®­îc 3 qu¶ lª nÆng 700g th× gi¸o viªn hái tiÕp: lµm thÕ nµo em biÕt 3 qu¶ lª nÆng 700g ( Em lÊy 500g cña qu¶ c©n 1 céng 200g cña qu¶ c©n 2 . - C©u c,d: Häc sinh tù lªn thùc hµnh c©n . * Thùc hµnh c©n bµi 2 (trang 66 ) + Gi¸o viªn ®­a c©n ®ång hå vµ hái: ®©y lµ c©n g× ? ( ®©y lµ c©n ®ång hå ) - Khi ch­a ®Æt vËt lªn ®Üa c©n th× c©n ®ång hå chi vµo sè mÊy? ( Kim chØ sè 0) + Gi¸o viªn kÕt luËn:VËy víi chiÕc c©n nµy, khi ch­a ®Æt vËt lªn th× kim chØ sè 0. Tøc lµ trªn c©n kh«ng cã g× . Khi ta ®Æt ®å vËt lªn, kim ®ång hå chØ vµo sè bao nhiªu th× ta kÕt ®å vËt ®ã nÆng bÊy nhiªu. - Häc sinh lªn thùc hµnh c©n qu¶ ®u ®ñ nÆng 800g vµ chiÕc b¾p c¶i nÆng 600g. * C¸c bµi tËp cßn l¹i h­íng dÉn häc sinh gi¶i bµi tËp . TiÕt :107 : “th¸ng – n¨m” * ChuÈn bÞ c¸c ®å dïng d¹y häc gåm cã: + Gi¸o viªn: C¸c lo¹i lÞch cña n¨m 2005 ( cã 12 th¸ng ) - Häc sinh: Mçi häc sinh 1 tê lÞch n¨m 2005 . * C¸ch thùc hiÖn: - Gi¸o viªn treo tê lÞch cã ®ñ 12 th¸ng cña n¨m 2005 vµ hái: + Em cho c« biÕt ®©y lµ tê lÞch cña n¨m nµo? ( §©y lµ tê lÞch cña n¨m 2005 ) + Tê lich nµy gåm bao nhiªu th¸ng ? ®ã lµ nh÷ng th¸ng nµo? ( Tê lÞch gåm cã 12 th¸ng, ®ã lµ th¸ng 1, th¸ng 2, th¸ng 3, th¸ng 4, th¸ng 5, th¸ng 6, th¸ng 7, th¸ng 8, th¸ng 9, th¸ng 10, th¸ng 11, th¸ng 12.) + Quan s¸t tõng th¸ng vµ cho c« biÕt th¸ng nµo cã 30 ngµy? th¸ng nµo cã 31 ngµy vµ th¸ng nµo cã 28 ngµy? Th¸ng cã 30 ngµy lµ : Th¸ng 4, th¸ng 6 , th¸ng 9 , th¸ng 11 . Th¸ng cã 31 ngµy lµ : Th¸ng 1 , th¸ng 3,th¸ng 5, th¸ng 8, th¸ng 7, th¸ng 10,th¸ng 12. Riªng th¸ng 2 cã 28 ngµy , Gi¸o viªn kÕt luËn ®ã lµ néi dung bµi tËp sè 1 ( 108 ) . - Häc sinh thùc hµnh xem lÞch cña m×nh mang ®Õn : - Gi¸o viªn hái : + Em mang ®Õn tê lÞch cña th¸ng mÊy trong n¨m? ( tê lÞch cña th¸ng 8 ) + Quan s¸t tê lÞch th¸ng 8 em thÊy ngµy 18 lµ thø mÊy ? ( ngµy 18 lµ thø 5 ) + Ngµy cuèi cïng cña th¸ng 8 lµ thø mÊy? ( Ngµy cuèi cïng cña th¸ng 8 lµ thø 4 ) . + Chñ nhËt cuèi cïng cña th¸ng 8 lµ ngµy nµo? ( ngµy 28 ) - Gi¸o viªn cho 7 ®Õn 8 häc sinh nªu t­¬ng tù nh­ trªn víi tê lÞch cña m×nh ë c¸c th¸ng bÊt k×. Gi¸o viªn kÕt luËn chóng ta võa hoµn thµnh néi dung bµi tËp sè 2 (108 ) TiÕt : “ Thùc hµnh xem ®ång hå” (Trang 123 ) * ChuÈn bÞ C¸c ®å dïng d¹y häc gåm cã: - Gi¸o viªn : + §ång hå thËt ( Lo¹i chØ cã 1 kim ng¾n, 1 kim dµi ) + M« h×nh ®ång hå b»ng nhùa ( cã kim ng¾n, kim dµi, cã ghi sè, cã c¸c v¹ch chia phót ) * C¸ch thùc hiÖn : - Gi¸o viªn ®­a chiÕc ®ång hå thËt vµ hái: + Trªn mÆt ®ång hå cã nh÷ng g×: Trªn mÆt ®ång hå cã “ Kim ng¾n, kim dµi vµ cã v¹ch chia sè ghi c¸c giê trong ngµy ) LÇn 1 : Gi¸o viªn vÆn ®ång hå, kim ng¾n chØ sè 6 , kim dµi chØ sè 2 vµ hái ? + §ång hå chØ mÊy giê? ®ång hå chØ 6 giê 10 phót ) LÇn 2 : Gi¸o viªn vÆn ®ång hå ( kim ng¾n chØ sè 6 ,kim dµi chØ qu¸ sè 2 vµ hái : +§ång hå chØ mÊy giê ? ( ®ång hå chØ 6 giê 13 phót ) LÇn 3: Gi¸o viªn vÆn ®ång hå kim ng¾n chØ sè 7 , kim dµi chØ sè11 vµ hái: + §ång hå chØ mÊy giê ? ( 6 giê 55 phót hay 7 giê kÐm 5 phót ) -Víi bµi tËp sè 1: Gi¸o viªn ®­a m« h×nh nhùa vµ lÇn l­ît cho kim ®ång hå chi 2 giê 10 phót (14 giê 10 phót ) 5 giê 15 phót, ( 17 giê 15 phót ),11 giê 22 phót ®Ó häc sinh nãi c¸c giê. Cßn l¹i víi 10 giê kÐm 25 phót ( 9 giê 35 phót ), 11 giê kÐm 20 phót ( 10 giê 40 phót ) , 4 giê kÐm 3 phót ( 15 giê 57 phót ) ®Ó cho mét häc sinh lªn ®iÒu chØnh kim trªn m« h×nh ®ång hå vµ mét häc sinh nãi giê. - Sau ®ã gi¸o viªn kÕt luËn giê kÐm vµ giê h¬n cho häc sinh biÕt. + NÕu kim dµi ch­a v­ît qu¸ sè 6 ( Theo chiÒu quay cña kim ®ång hå ) th× nãi theo c¸ch thø nhÊt , ch¼ng h¹n (5 giê 10 phót) + NÕu kim dµi v­ît qu¸ sè 6 ( theo chiÒu quay cña kim ®ång hå ) th× nãi theo c¸ch thø 2, ch¼ng h¹n ( 8 giê kÐm 5 phót ) 3 D¹y phÇn kiÕn thøc vÒ ; “ YÕu tè h×nh häc” : 3 – 1 Giíi thiÖu c¸ch lµm chung : + §å dïng lµ dông cô vÏ gãc; lµ th­íc th¼ng vµ ª ke, gi¸o viªn gióp häc sinh biÕt vÏ gèc vu«ng trªn b¶ng, trang vë. Dïng m« h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng ®Ó d¹y mét sè ®Æc ®iÓm cña nh÷ng h×nh ®ã. Dïng l­íi « vu«ng cho häc sinh thùc hµnh tÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng tõ ®ã ®i ®Õn c¸ch tÝnh, quy t¾c tÝnh .Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh dïng c¸c h×nh tam gi¸c vu«ng c©n ®Ó xÕp c¸c h×nh vÏ nh­ trong s¸ch gi¸o khoa.( cã 15 h×nh) . 3-2 minh ho¹ c¸ch lµm cô thÓ : TiÕt : “DiÖn tÝch h×nh ch÷ ”( Trang 152 ) * ChuÈn bÞ : Víi tiÕt nµy khi d¹y häc gi¸o viªn chuÈn bÞ : + Mét sè h×nh ch÷ nhËt (b»ng b×a cã kÝch th­íc 3cm x4 cm, 6cm x 5cm ; 20 cm x 30 cm vµ tÊm l­íi « vu«ng cã diÖn tÝch cm C¸ch thùc hiÖn : + Gi¸o viªn ®­a h×nh ch÷ nhËt ( B»ng b×a ) cã chia 12 « vu«ng vµ hái: Trªn b¶ng c« cã h×nh g× ( Trªn b¶ng c« cã h×nh ch÷ nhËt ) - H×nh ch÷ nhËt ®ã cã chiÒu dµi lµ mÊy « vu«ng? ( cã chiÒu dµi lµ 4 « vu«ng) - Cßn chiÒu réng lµ mÊy « vu«ng? ( chiÒu réng lµ 3 « vu«ng ) + Gi¸o viªn ®­a tÊm l­íi « vu«ng: §©y lµ tÊm l­íi « vu«ng cø 1 « vu«ng lµ cã diÖn tÝch lµ 1 cm2 vµ hái häc sinh ? - VËy h×nh ch÷ nhËt cã 12 « vu«ng th× sÏ cã diÖn tÝch lµ bao nhiªu cm2 ? (h×nh ch÷ nhËt ®ã cã diÖn tÝch lµ 12 cm2 ) + Gi¸o viªn nãi tiÕp: Quan s¸t h×nh ch÷ nhËt ta thÊy chiÒu dµi lµ 4 « vu«ng tøc lµ chiÒu dµi lµ 4 cm vµ chiÒu réng lµ 3 cm . - Muèn tÝnh ®­îc diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt ta lµm thÕ nµo? ( Ta lÊy sè ®o chiÒu dµi nh©n víi sè ®o chiÒu réng “ cïng ®¬n vÞ ®o ” Mét häc sinh lªn b¶ng lµm DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lµ : 4 x 3 = 12 (cm2 ) Cho häc sinh nhËn xÐt vµ nªu kÕt luËn . * L­u ý : Khi sö dông ®å dïng d¹y häc trong khi d¹y bµi diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt , gi¸o viªn nªn cho häc sinh lÊy ®­îc “ biÓu t­îng” diÖn tÝch cña h×nh ch÷ nhËt 4 x3 (cm2 )nh­ lµ diÖn tÝch cña mét con tem , mét nh·n vë ,…( hoÆc diÖn tÝch mét miÕng b×a cã ®óng kÝch th­íc nh­ vËy ). Kh«ng nªn vÏ to ( cm) trªn b¶ng dÉn ®Õn häc sinh dÔ hiÓu sai biÓu t­îng vÒ ( cm ). - TiÕt: “ DiÖn tÝch h×nh vu«ng “.( Trang 153 ) * ChuÈn bÞ : Víi tiÕt nµy gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ 1 sè « vu«ng (b»ng b×a ) - Cã c¹nh 3 cm ,10 cm ,…vµ tÊm l­íi « vu«ng cã diÖn tÝch 1 cm2. * C¸ch thùc hiÖn: + Gi¸o viªn ®­a h×nh vu«ng vµ hái: Em cã biÕt ®©y lµ h×nh g× kh«ng? ( H×nh vu«ng cã c¹nh 3x3 = 9 ( « vu«ng ) +Gi¸o viªn ®­a ra tÊm l­íi « vu«ng: Nãi “ Mçi tÊm cã diÖn tÝch 1 cm2, mçi tÊm l­íi « vu«ng trïng víi 1 « vu«ng cña h×nh vu«ng” . VËy 9 « vu«ng cã diÖn tÝch lµ bao nhiªu cm2 ( 9 « vu«ng cã diÖn tÝch lµ 9 cm2 ) + Gi¸o viªn nãi: Ta cã thÓ tÝnh diÖn tÝch h×nh vu«ng b»ng c¸ch lÊy ®é dµi 1 c¹nh nh©n víi chÝnh nã . Tøc lµ lÊy bao nhiªu nh©n víi bao nhiªu? ( LÊy 3x3=9 (cm2 ). * VËy muèn tÝnh diÖn tÝch h×nh vu«ng ta lµm thÕ nµo? ( Muèn tÝnh diÖn tÝch h×nh vu«ng ta lÊy ®é dµi 1 c¹nh nh©n víi chÝnh nã ). * L­u ý víi gi¸o viªn khi d¹y bµi diÖn tÝch h×nh vu«ng “ ch­a sö dông : coi h×nh vu«ng lµ h×nh ch÷ nhËt ®Æc biÖt” ®Ó ®­a ra quy t¾c tÝnh diÖn tÝch h×nh vu«ng. BiÖn ph¸p 3 ®Ò xuÊt c¸ch sö dông ®å dïng d¹y häc trong tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc to¸n 3 mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 1/ Nh÷ng ®Ò xuÊt liªn quan ®Õn c¬ së vËt chÊt , trang thiÕt bÞ , ®å dïng d¹y häc . ViÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ - ®å dïng d¹y häc trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y lµ mét yªu cÇu hÕt søc quan träng nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc. §Ó gãp phÇn sö dông cã hiÖu qu¶ ®å dïng d¹y häc khi d¹y m«n to¸n ë tiÓu häc nãi chung vµ m«n to¸n líp 3 nãi riªng b¶n th©n t«i cã mét sè ®Ò xuÊt nh­ sau: §Ò nghÞ ban so¹n th¶o ch­¬ng tr×nh TiÓu häc cÇn biªn so¹n c¸c tµi liÖu h­íng dÉn cô thÓ, chi tiÕt cho tõng khèi líp , in Ên nhiÒu ®Ó phæ biÕn réng r·i tíi tõng gi¸o viªn. - ThiÕt kÕ vµ cung cÊp c¸c lo¹i ®å dïng phong phó, ®a d¹ng cã chÊt l­îng tèt ®Õn c¸c tr­êng tiÓu häc ®Ó phôc vô kÞp thêi cho viÖc d¹y häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh ngay tõ ®Çu n¨m häc. - §Ò nghÞ c¸c cÊp l·nh ®¹o triÓn khai c¸c chuyªn ®Ò dù ¸n hoÆc tæ chøc héi th¶o c¸c ®ît tËp huÊn ®Ó gi¸o viªn cã thÓ tiÕp cËn, trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm, s¸ng kiÕn vÒ thiÕt kÕ, sö dông ®å dïng d¹y häc. 2/ nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ c¸c biÖn ph¸p gióp gi¸o viªn kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong viÖc khai th¸c vµ sö dông ®å dïng d¹y häc to¸n 3. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tån t¹i trong viÖc khai th¸c vµ sö dông ®å dïng d¹y häc to¸n 3, t«i ®Ò xuÊt c¸ch kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i nh­ sau: Tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i hiÓu ®­îc: H­íng d¹y häc to¸n hiÖn nay lµ t¸c ®éng vµo ng­êi häc, nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. D¹y häc to¸n theo h­íng tæ chøc c¸c “ Ho¹t ®éng d¹y häc” chøng tá lóc nµo häc sinh ®· cã “ Ho¹t ®éng häc” th× qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp míi cã hiÖu qu¶. ViÖc ®­a ®å dïng thiÕt bÞ häc to¸n ®Õn tõng häc sinh, c¸c em thao t¸c, tù th¶o luËn, tù suy nghÜ trªn mçi ®å dïng häc tËp, tøc lµ ®· t¹o ra “ M«i tr­êng häc to¸n”tèt, t¹o ra c¬ héi ®Ó c¸c em: ho¹t ®éng häc tËp t¹o ra sù “hîp t¸c” gi÷a trß víi trß, gi÷a thÇy vµ trß vµ viÖc häc tËp theo c¸ch ®ã sÏ hÊp dÉn vµ l«i cuèn c¸c em vµo qu¸ tr×nh häc mét c¸ch tù gi¸c, tù nhiªn h¬n, phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ häc sinh tiÓu häc. §å dïng d¹y häc cã ph¸t huy ®­îc t¸c dông hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc gi¸o viªn sö dông nã nh­ thÕ nµo. §Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong sö dông ®å dïng d¹y häc m«n to¸n cÇn: + Mçi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng danh môc ®å dïng m«n to¸n líp 3 cã trong thiÕt bÞ ®ång bé ®­îc cung cÊp. + Trong c«ng t¸c chuÈn bÞ bµi vµ so¹n bao giê ng­êi gi¸o viªn còng ph¶i nghiªn cøu kÜ néi dung tiÕt häc ®Ó x¸c ®Þnh râ ®å dïng d¹y häc nµo cÇn ph¶i sö dông, sö dông víi môc ®Ých g× ( dÉn d¾t kiÕn thøc míi hay minh ho¹, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ). + x¸c ®Þnh thêi ®iÓm thÝch hîp , ®é dµi thêi gian sö dông ®å dïng ®ã trong tiÕt häc. + T×m biÖn ph¸p, c¸ch thøc thÝch hîp, chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái dÉn d¾t häc sinh thùc hµnh, quan s¸t ®å dïng theo ®óng môc ®Ých sö dông. + Chó ý viÖc sö dông ng«n ng÷ trong qu¸ tr×nh sö dông ®å dïng d¹y häc. Khi giíi thiÖu vµ sö dông ®å dïng d¹y häc gi¸o viªn nªn tr¸nh tr×nh tr¹ng gi¶i thÝch dµi dßng vÒ ®å dïng d¹y häc võa lµm mÊt thêi gian vµ kh«ng cÇn thiÕt, võa lµm rèi vÊn ®Ò. Tuy nhiªn gi¸o viªn còng x¸c ®Þnh ®­îc r»ng lêi nãi cña gi¸o viªn còng lµ ph­¬ng tiÖn trùc quan ng«n ng÷. V× vËy mét khi sö dông ®å dïng d¹y häc gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh râ ®å dïng d¹y häc ®ã cã t¸c dông g× trong viÖc khai th¸c néi dung kiÕn thøc cña bµi ®Ó cã thÓ kÕt hîp viÖc sö dông ng«n ng÷ víi sö dông ®å dïng d¹y häc mét c¸ch hîp lÝ ®Ó gióp häc sinh hiÓu biÕt vÊn ®Ò râ rµng h¬n, m¹ch l¹c h¬n. +§Ó tr¸nh tr×nh tr¹ng lóng tóng mÊt thêi gian trong viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc gi¸o viªn cÇn dµnh thêi gian thùc hµnh tr­íc c¸c thao t¸c sö dông ®å dïng d¹y häc tr­íc khi lªn líp. Cuèi cïng gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng ph­¬ng ch©m sö dông vµ khai th¸c ®å dïng d¹y häc to¸n líp 3 nh­ sau: + TÊt c¶ c¸c thao t¸c mµ häc sinh lµm ®­îc, yªu cÇu ®Ó häc sinh tù tiÕn hµnh. +TÊt c¶ nh÷ng thao t¸c mµ häc sinh lµm sai cÇn ph¶i ®­îc gi¸o viªn chØ râ vµ h­íng dÉn c¸ch lµm. + ChØ khi häc sinh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc thao t¸c trªn ®å dïng th× gi¸o viªn míi lµm mÉu vµ h­íng dÉn cô thÓ, râ rµng ®Ó häc sinh cã thÓ tiÕn hµnh thao t¸c. +C¸c yªu cÇu cña gi¸o viªn ®Æt ra ph¶i râ rµng, theo tr×nh tù c¸c b­íc mét c¸ch l«gÝc, lêi nãi vµ hµnh ®éng ph¶i kÕt hîp mét c¸ch nhÞp nhµng. + Gi¸o viªn chØ tiÕn hµnh c¸c thao t¸c mÉu trªn ®å dïng ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ lµm viÖc cña häc sinh, chuÈn ho¸ c¸c thao t¸c ®Ó ®­a ra h×nh ¶nh trùc quan ®Ñp nhÊt ( Chó ý: NÕu häc sinh ®ã thao t¸c tèt trªn ®å dïng th× gi¸o viªn gäi häc sinh ®ã lªn b¶ng thùc hiÖn c¸c thao t¸c mÉu ) + S¸ch gi¸o khoa to¸n 3 ®­îc biªn so¹n theo h­íng thiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng cho häc sinh. Gi¸o viªn cÇn khai th¸c triÖt ®Ó néi dung s¸ch gi¸o khoa, sö dông s¸ng t¹o s¸ch gi¸o khoa, coi s¸ch gi¸o khoa nh­ lµ ®å dïng d¹y häc to¸n ®Ó h­íng dÉn häc sinh thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng häc tËp. + Qua thùc tÕ cho thÊy viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc lµ gi¸o viªn ®· x¸c ®Þnh ®­îc c¸i ®Ých cÇn ®¹t cña mçi bµi, cña mçi m«n, lµ sù thiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña häc sinh trong viÖc t×m tßi, chiÕm lÜnh tri thøc to¸n häc. ChÝnh v× vËy viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc còng gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, n©ng cao chÊt l­îng bé m«n to¸n ë tr­êng TiÓu häc. §Ó cã mét bé m«n to¸n chÊt l­îng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu th× viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc cÇn ®­îc kÕt hîp hµi hoµ víi c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc sao cho l« gÝc, ®Ó cã hiÖu qu¶ cao thùc sù trong viÖc ®æi míi h¬n n÷a, c«ng viÖc nµy tÊt c¶ mäi gi¸o viªn trong nhµ tr­êng ®Òu cã thÓ sö dông trong gi¶ng d¹y ë tÊt c¶ c¸c khèi líp khi d¹y m«n to¸n ë bËc TiÓu häc. 3/ KÕt qu¶ ®¹t ®­îc Sau khi ¸p dông vµo d¹y theo ph­¬ng ph¸p ®æi míi vµ khai th¸c sö dông ®å dïng d¹y häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n líp 3B t«i ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: SÜ sè Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu S l % S l % S l % S l % 24 8 33,3 11 45,9 4 16,7 1 4,1 iii : kÕt luËn. 1/nh÷ng bµi häc rót ra cho b¶n th©n vµ ®ång nghiÖp. * Qu¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p “ Khai th¸c vµ sö dông ®å dïng d¹y d¹y häc gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc to¸n 3”T«i nhËn thÊy: Gi¶i ph¸p sö dông trùc quan trong qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n ë tiÓu häc lµ phï hîp víi con ®­êng nhËn thøc cña häc sinh vµ phï hîp víi ®Æc thï m«n häc bËc häc. Tuy nhiªn viÖc sö dông sao cho ®óng lóc ®óng chç,®óng møc ®é vµ ®óng víi ®èi t­îng häc sinh cô thÓ th× lu«n lµ mét “ Bµi to¸n më ”§èi víi mäi gi¸o viªn ®øng líp. – Qua thùc hiÖn, t«i thÊy cïng mét bé ®å dïng, cïng mét tiÕt d¹y, cïng nh÷ng gîi ý cña s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn nh­ng viÖc sö dông ®å dïng trùc quan ®Ó thùc hiÖn c¸c ý t­ëng d¹y häc cña mçi gi¸o viªn l¹i mang tÝnh s¸ng t¹o, tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó ë møc ®é nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã ®· mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt kh¸c nhau cho c¸c tiÕt häc mµ kh«ng cã tµi liÖu nµo nãi ®ñ. Cã thÓ nãi: Khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®å dïng d¹y häc lµ qu¸ tr×nh thÓ hiÖn nhuÇn nhuyÔn gi÷a c¸c yÕu tè, tr×nh ®é chuyªn m«n cña gi¸o viªn vµ n¨ng lùc s­ ph¹m víi nh÷ng thao t¸c thùc hµnh khÐo lÐo, víi ng«n ng÷ gi¶ng gi¶i ng¾n gän, râ rµng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy kh«ng thÓ h×nh thµnh “ngµy mét, ngµy hai “mµ ph¶i cã qu¸ tr×nh tÝch luü l©u dµi , liªn tôc. §©y còng lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®Ó t«i tiÕp tôc hoµn thiÖn h¬n nghiÖp vô cña m×nh trong nh÷ng n¨m d¹y tiÕp theo. §Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc, b¶n th©n ng­êi gi¸o viªn tù häc hái, tù båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña m×nh, trong ®ã cã kÜ n¨ng sö dông vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®å dïng d¹y häc, kh«ng nh÷ng thÕ ng­êi gi¸o viªn ph¶i cã t©m huyÕt víi nghÒ nghiÖp, cÇn t×m tßi s¸ng t¹o tù lµm ra nh÷ng ®å dïng d¹y häc ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n vÒ c¬ së vËt chÊt. * Mét sè l­u ý khi sö dông ®å dïng trong d¹y häc To¸n 3 TÊt c¶ c¸c chi tiÕt trong bé ®å dïng biÓu diÔn cña gi¸o viªn ®Òu ®­îc g¾n trªn b¶ng phô hoÆc g¾n trªn b¶ng tõ. Mét sè ®å dïng ®­îc gi¸o viªn g¾n thªm nam ch©m vµo mÆt sau cña c¸c ®å dïng ®Ó tiÖn sö dông. §èi víi bé ®å dïng thùc hµnh cña häc sinh, gi¸o viªn cho c¸c em sö dông trªn líp b»ng c¸ch ®Æt ngay trªn bµn mµ kh«ng cÇn thanh gµi ( hoÆc b¶ng gµi ) gióp c¸c em thao t¸c nhanh, gän trªn líp. + Sö dông ®å dïng d¹y häc trong c¸c tiÕt d¹y lµm cho giê häc ®ã sinh ®éng h¼n lªn, s«i næi h¼n lªn ,l«i cuèn ®­îc tÊt c¶ häc sinh cïng lµm viÖc vµ suy nghÜ. V× sö dông ®å dïng d¹y häc trong tr­êng tiÓu häc rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ vµ løa tuæi cña c¸c em lµ häc b»ng trùc quan. Tõ ®ã gióp c¸c em rÊt høng thó häc tËp vµ cã hiÖu qu¶ häc tËp cao h¬n. + Bªn c¹nh ®ã khi sö dông ®å dïng d¹y häc th× ng­êi gi¸o viªn cÇn n¾m ch¾c c¸c ®èi t­îng häc sinh, nhÊt lµ ®èi t­îng häc sinh giái vµ häc sinh yÕu. V× ®èi t­îng giái lµ nguån båi d­ìng kiÕn thøc, lµ mòi nhän trong chuyªn m«n lµ nh©n tè gi¶i quyÕt c¸c ®Ò khã. Cßn nh÷ng ®èi t­îng yÕu ph¶i t¹o c¬ héi phô ®¹o thªm kiÕn thøc cho c¸c em. TÊt c¶ nh÷ng ®èi t­îng häc sinh Êy gi¸o viªn ®Òu ph¶i h­íng dÉn cô thÓ, tØ mØ vÒ ph­¬ng ph¸p còng nh­ c¸c thao t¸c trong viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc. §Ó tõ ®ã gi¸o viªn cã hÖ thèng c©u hái hoÆc c¸c yªu cÇu phï hîp víi tõng ®èi t­îng. X©y dùng c¸c em häc tèt,cã n¨ng lùc ®Ó c¸c em cã ®iÒu kiÖn tù qu¶n vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc cña nhãm, tæ khi cïng nghiªn cøu vµ sö dông §å dïng d¹y häc ®Ó ®i ®Õn sù thèng nhÊt chung vµ ®å dïng ®ã sö dông cã hiÖu qu¶, c¸c em l¹i tho¶i m¸i trong khi häc vµ häc ®¹t kÕt qu¶. 2/ KiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt §Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc, song song víi viÖc ®æi míi néi dung vµ ph­¬ng ph¸p th× ng­êi gi¸o viªn ph¶i n¾m ch¾c ®­îc c¸ch sö dông ®å dïng d¹y häc trong m«n häc To¸n nãi riªng. Thùc tr¹ng cho thÊy h­íng ®æi míi vÒ viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc trong c¸c tiÕt häc hiÖn nay lµ cßn h¹n chÕ vµ nÕu cã sö dông còng chØ lµ ®¹i kh¸. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Qu¶ng S¬n, ngµy 12 th¸ng 4 n¨m 2011 §¸nh gi¸ Ng­êi viÕt cña héi ®ång khoa häc nhµ tr­êng. Mai ThÞ Lý §¸nh gi¸ cña héi ®ång khoa häc Phßng GD-§T Qu¶ng Tr¹ch MaiThÞLý  ĐÁNH GIÁ Quảng Sơn, ngày15 tháng 1 năm 2011 CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG Người viết Nguyễn Thị Quỳnh Hoa