Luận án Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp ra đời từ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Hải Phòng
Tính cấp thiết của đề tài Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang đặt nền kinh tế nước ta trước rất nhiều sức ép và thách thức. Vấn đề có tính chất quyết định với nền kinh tế nước ta hiện nay là nâng cao nội lực, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, trong đó việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp (DN) đặc biệt quan trọng. Bởi lẽ, DN là chủ thể trực tiếp thực hiện việc sản xuất hàng hóa và tham gia vào cạnh tranh kinh tế quốc tế. Là tế bào của nền kinh tế, sức cạnh tranh của DN tạo cơ sở cho năng lực cạnh tranh quốc gia và khi DN có sức cạnh tranh cao mới sản xuất được những hàng hóa có năng lực cạnh tranh tốt. Doanh nghiệp ra đời từ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước (DNRĐTCPHNNN) nằm trong hệ thống DN nói chung của nền kinh tế quốc dân, cho nên cũng đang đứng trước đòi hỏi sức cạnh tranh phải được nâng cao hơn nữa. Ngoài những lý do cần thiết phải nâng cao sức cạnh tranh như các DN nói chung, việc nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPHDNNN còn là yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Bởi lẽ, mặc dù những năm qua được Đảng và Nhà nước tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, đa số các DNRĐTCP HDNNN đã nỗ lực vươn lên, có nhiều đóng góp quan trọng cho nền kinh tế, hiệu quả sản xuất kinh doanh (SXKD) tăng, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động . nhưng nhìn chung sức cạnh tranh của các DN còn hạn chế. Bên cạnh đó, cũng còn không ít DNRĐTCPHDNNN hoạt động kém hiệu quả, sản xuất hàng hóa không có lợi thế cạnh tranh dẫn đến năng lực cạnh tranh sút kém, đứng trước nguy cơ phá sản, gây tác động xấu đến các vấn đề kinh tế- xã hội (KT- XH), ảnh hưởng đến mục tiêu, tiến độ CPH DNNN và làm mất niềm tin của xã hội, cũng như các DNNN thuộc đối tượng CPH về tương lai của các DN sau CPH. Vì vậy, sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN được nâng cao không chỉ quyết định sự sống còn, phát triển của DN, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của cả hệ thống DN và nền kinh tế, mà nó còn có vai trò quan trọng trong việc minh chứng sự đúng đắn của chủ trương CPH DNNN và giúp tiến trình này thực sự đạt mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Qua đó, nó còn tạo niềm tin, động viên, khích lệ các DNNN thuộc đối tượng CPH tin tưởng vào tương lai của DN cổ phần; thúc đẩy các DN này tích cực, mạnh dạn tham gia tiến trình CPH DNNN. Nằm trong tình hình chung của cả nước, việc nâng cao sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng cũng đang là đòi hỏi bức thiết. Trước yêu cầu đó, hơn lúc nào hết, việc đánh giá thực trạng sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng thời gian qua và tìm ra những giải pháp thích hợp để nâng cao sức cạnh tranh của các DN này trong thời gian tới là việc làm hết sức cần thiết. Vì thế, "Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp ra đời từ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Hải Phòng" được chọn làm đề tài của luận án này. 2. Tình hình nghiên cứu ở nước ta, đã có nhiều công trình nghiên cứu về các vấn đề về năng lực cạnh tranh quốc gia, DN và hàng hóa, dịch vụ: - Về sách chuyên khảo có thể nêu: "Nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế nước ta trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế " do GS.TS Chu Văn Cấp chủ biên, NXB Chính trị Quốc gia- 2003. “Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia” của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương với sự tài trợ của chương trình phát triển Liên hợp quốc- NXB Giao thông Vận tải- 2003; “Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong điều kiện toàn cầu hoá" của Trần Sửu- NXB Lao động- 2006; "Cạnh tranh kinh tế" của PGS.TS Trần Văn Tùng- NXB Thế giới- Hà Nội- 2004; “Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp thương mại Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế” của TS. Nguyễn Vĩnh Thanh- NXB Lao động- Xã hội, Hà Nội- 2005. Các 2 công trình nghiên cứu trên đi sâu nghiên cứu về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực cạnh tranh DN trong thời kỳ hội nhập kinh tế. - Trên các tạp chí cũng đã đăng tải khá nhiều bài viết về cạnh tranh DN. Những bài viết này chủ yếu bàn về tính tất yếu phải nâng cao sức cạnh tranh của DN, thực trạng sức cạnh và những giải pháp nâng cao sức cạnh tranh của DN Việt Nam trong thời gian tới. Đã có một số bài viết về các DNNN sau CPH, như: “Một số kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển doanh nghiệp sau cổ phần hoá”- “Kinh tế và dự báo” số 9/2002; “Một số vấn đề của doanh nghiệp sau cổ phần hoá và giải pháp tháo gỡ”- “Kinh tế và phát triển” số 61/2002, của ThS. Nguyễn Hoàng Anh; “DNNN sau cổ phần hoá: Kết quả, bất cập và hướng tháo gỡ”- TS.Nguyễn Thị Thơm-“Kinh tế và phát triển” số 73/2003; “Trăm mối lo hậu cổ phần hoá”- Ninh Kiều- “Thời báo kinh tế”, 15/11/2004; “Các ưu đãi đối với DNNN CPH, chuyển đổi sở hữu và cách thức vận dụng”- Vũ Xuân Thuyên -Kinh tế và dự báo- Số 5/2001 . Nhìn chung, các bài trên đã đánh giá tình hình, kết quả hoạt động của các DN sau CPH, những bất cập nảy sinh và đề xuất một số kiến nghị, giải pháp, hướng tháo gỡ và quan tâm nhiều đến quan hệ giữa các cơ quan nhà nước với DN trong việc xử lý nợ, tài sản nhà nước; quản trị và điều hành DN; giải quyết lao động dôi dư; vấn đề chuyển nhượng cổ phần - Luận án cũng đã dẫn ra 1 luận án tiến sĩ và 3 luận văn thạc sĩ viết về cạnh tranh kinh tế và năng lực cạnh tranh của DN. Tuy nhiên nghiên cứu về nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐT CPHDNNN nói chung và ở thành phố Hải Phòng nói riêng thì không nhiều và chưa có công trình nào trùng với đề tài luận án này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án - Mục đích nghiên cứu: Thông qua nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của việc nâng cao sức cạnh tranh của DN (trong đó có DNRĐTCPHDNNN) và trên cơ sở đánh giá thực trạng sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng, luận án đề xuất phương hướng, giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng trong thời gian tới. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Vận dụng lý luận về cạnh tranh, để luận chứng sự cần thiết nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPHDNNN trong cả nước nói chung và ở Hải Phòng nói riêng. + Phân tích và đánh giá thực trạng sức cạnh tranh của các DNRĐTCPH DNNN ở Hải Phòng, từ đó tìm ra tồn tại, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong thời gian tới. + Xác định phương hướng và đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án - Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu về sức cạnh tranh và việc nâng cao sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng. - Phạm vi nghiên cứu: Khảo sát các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng giai đoạn 2000- 2006, bao gồm cả DN do UBND thành phố quản lý và DN thuộc Bộ, ngành Trung ương đóng trên địa bàn thành phố- trong đó, luận án chỉ tập trung khảo sát các DNRĐTCPHDNNN có vốn nhà nước bằng hoặc nhỏ hơn 50% vốn điều lệ, vì theo số liệu thống kê thì số DN này chiếm tỷ lệ 60,3% trong khi các DNRĐTCPHDNNN có vốn nhà nước > 50% (được xếp vào khối DNNN) và nó cùng với nhóm DNRĐTCPHDNNN không có vốn nhà nước (thống kê của Cục Thống kê thành phố Hải Phòng xếp vào các CTCP từ nguồn gốc khác) chỉ chiếm tỷ lệ 39,7%. 5. Phương pháp nghiên cứu 3 Luận án sử dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử, đồng thời vận dụng các phương pháp đặc trưng của Kinh tế chính trị, như: trừu tượng hoá khoa học, kết hợp logic với lịch sử và một số phương pháp khác như: phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, định lượng . 6. Đóng góp khoa học của luận án - Luận án làm rõ thêm khái niệm, tiêu chí phản ánh và các nhân tố ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của DN trong nền kinh tế thị trường, làm rõ các đặc trưng của DNRĐTCPHDNNN, những vấn đề cơ bản về sức cạnh tranh và việc nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPH DNNN; so sánh sức cạnh tranh của nó với trước khi DN CPH, với DNNN và DN tư nhân. - Khảo sát thực tiễn nâng cao sức cạnh tranh của DNRĐTCPHDNNN ở một số địa phương trong nước, rút ra bài học kinh nghiệm để Hải Phòng tham khảo. - Phân tích, đánh giá những kết quả tích cực, những hạn chế về sức cạnh tranh và thực trạng các DNRĐTCPHDNNN khai thác các nhân tố ảnh hưởng nhằm nâng cao sức cạnh tranh của DN giai đoạn 2000- 2006 (so sánh với DN trước CPH, với DNNN và DN tư nhân), từ đó đề xuất những phương hướng và giải pháp chủ yếu để nâng cao sức cạnh tranh của các DNRĐTCPHDNNN ở Hải Phòng trong thời gian tới.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Luận án Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp ra đời từ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Hải Phòng, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Bé gi¸ o dôc vμ ®μo t¹o Häc viÖn ChÝnh trÞ - hμnh chÝnh
Quèc gia Hå ChÝ Minh
ph¹m thÞ huyÒn
n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp
ra ®êi tõ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhμ n−íc
ë H¶i Phßng
Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ chÝnh trÞ
M∙ sè : 62 31 01 01
tãm t¾t LuËn ¸n tiÕn sÜ kinh tÕ
Hμ Néi - 2009
7
Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶
1. Ch¨n Seng Phim Ma V«ng (2003), "Xu h−íng ph¸t triÓn th−¬ng m¹i
quèc tÕ hiÖn nay vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c n−íc chËm ph¸t
triÓn", T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn, sè 4 (73), tr.34-36.
2. Ch¨n Seng Phim Ma V«ng (2003), "§Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu cña Lµo trong nh÷ng n¨m tíi", T¹p chÝ Th−¬ng m¹i, (20),
tr.12-13.
3. Ch¨n Seng Phim Ma V«ng (2003), "Quan hÖ th−¬ng m¹i song ph−¬ng
Lµo - ViÖt Nam vµ vÊn ®Ò ®Æt ra", T¹p chÝ Quèc phßng toµn d©n, (7),
tr.78-80 + tr.65.
4. Ch¨n Seng Phim Ma V«ng (2003), "§µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò c¸n bé
qu¶n lý nhµ n−íc vÒ th−¬ng m¹i Lµo hiÖn nay - Ph−¬ng h−íng vµ gi¶i
ph¸p", T¹p chÝ LÞch sö §¶ng, (7), tr.56-59.
C«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh
t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PGS,TS NguyÔn Huy O¸nh
2. PGS,TS Ph¹m Quèc Trung
Ph¶n biÖn 1: GS.TS Mai Ngäc C−êng
Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
Ph¶n biÖn 2: PGS,TS Ph¹m ViÕt Mu«n
¨n phßng ChÝnh phñ
Ph¶n biÖn 3: PGS,TS TrÇn §×nh Thiªn
ViÖn Kinh tÕ ViÖt Nam
LuË ¸n sÏ ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhµ
n−íc häp t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh.
Vµo håi giê ngµy th¸ng n¨m 2009
Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i: Th− viÖn Quèc gia
vμ Th− viÖn Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hμnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh
danh môc c¸c c«ng tr×nh khoa häc cña t¸c gi¶
®∙ c«ng bè liªn quan ®Õn ®Ò tμi luËn ¸n
1. Th.S Ph¹m ThÞ HuyÒn (2004), "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy cæ phÇn
hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc ë H¶i Phßng", Kinh tÕ vµ Dù b¸o, (2),
tr.29- 30.
2. Th.S. Ph¹m ThÞ Thóy- Th.S. Ph¹m ThÞ HuyÒn (2006), "Mét sè vÊn ®Ò lý
luËn vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn thÞ tr−êng
chøng kho¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay", Tæng quan khoa häc §Ò tµi cÊp
Bé n¨m 2005 ThÞ tr−êng dÞch vô tµi chÝnh ë ViÖt Nam- Mét sè vÊn
®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn", Häc viÖn chÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.
3. Th.S. Ph¹m ThÞ HuyÒn (2007), "C¹nh tranh kinh tÕ- nh×n tõ gãc ®é kinh
®iÓn", Sinh ho¹t lý luËn, sè 2 (81), tr.16- 18.
4. Th.S. Ph¹m ThÞ HuyÒn (2007), "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao søc
c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty cæ phÇn tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp
nhµ n−íc ë H¶i Phßng", Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, (119), tr.49- 51.
5. PGS.TS. NguyÔn Huy O¸nh- TH.S. Ph¹m ThÞ HuyÒn (2007), "Mét gi¶i
ph¸p quan träng thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ
n−íc ë n−íc ta", Th−¬ng m¹i, (25), tr.5- 6.
6. Th.S. Ph¹m ThÞ HuyÒn (®ång t¸c gi¶) (2008), ThÞ tr−êng dÞch vô tµi
chÝnh ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia,
Hµ Néi.
1
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang ®Æt nÒn kinh tÕ n−íc ta tr−íc rÊt nhiÒu søc Ðp vµ th¸ch
thøc. VÊn ®Ò cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh víi nÒn kinh tÕ n−íc ta hiÖn nay lµ n©ng cao néi lùc, n©ng cao søc c¹nh
tranh cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp (DN) ®Æc biÖt quan
träng. Bëi lÏ, DN lµ chñ thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt hµng hãa vµ tham gia vµo c¹nh tranh kinh tÕ
quèc tÕ. Lµ tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ, søc c¹nh tranh cña DN t¹o c¬ së cho n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia vµ khi
DN cã søc c¹nh tranh cao míi s¶n xuÊt ®−îc nh÷ng hµng hãa cã n¨ng lùc c¹nh tranh tèt.
Doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc (DNR§TCPHNNN) n»m trong hÖ thèng
DN nãi chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, cho nªn còng ®ang ®øng tr−íc ®ßi hái søc c¹nh tranh ph¶i ®−îc
n©ng cao h¬n n÷a. Ngoµi nh÷ng lý do cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh nh− c¸c DN nãi chung, viÖc
n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN cßn lµ yªu cÇu cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn nay. Bëi lÏ,
mÆc dï nh÷ng n¨m qua ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc t¹o m«i tr−êng kinh doanh thuËn lîi, ®a sè c¸c DNR§TCP
HDNNN ®· nç lùc v−¬n lªn, cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng cho nÒn kinh tÕ, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
(SXKD) t¨ng, t¹o thªm viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng... nh−ng nh×n chung søc c¹nh tranh cña
c¸c DN cßn h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, còng cßn kh«ng Ýt DNR§TCPHDNNN ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, s¶n xuÊt
hµng hãa kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh dÉn ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh sót kÐm, ®øng tr−íc nguy c¬ ph¸ s¶n, g©y
t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ- x· héi (KT- XH), ¶nh h−ëng ®Õn môc tiªu, tiÕn ®é CPH DNNN vµ lµm
mÊt niÒm tin cña x· héi, còng nh− c¸c DNNN thuéc ®èi t−îng CPH vÒ t−¬ng lai cña c¸c DN sau CPH.
V× vËy, søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ®−îc n©ng cao kh«ng chØ quyÕt ®Þnh sù sèng cßn,
ph¸t triÓn cña DN, gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¶ hÖ thèng DN vµ nÒn kinh tÕ, mµ nã cßn cã vai trß
quan träng trong viÖc minh chøng sù ®óng ®¾n cña chñ tr−¬ng CPH DNNN vµ gióp tiÕn tr×nh nµy thùc sù ®¹t
môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra. Qua ®ã, nã cßn t¹o niÒm tin, ®éng viªn, khÝch lÖ c¸c DNNN thuéc
®èi t−îng CPH tin t−ëng vµo t−¬ng lai cña DN cæ phÇn; thóc ®Èy c¸c DN nµy tÝch cùc, m¹nh d¹n tham gia
tiÕn tr×nh CPH DNNN.
N»m trong t×nh h×nh chung cña c¶ n−íc, viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë
H¶i Phßng còng ®ang lµ ®ßi hái bøc thiÕt. Tr−íc yªu cÇu ®ã, h¬n lóc nµo hÕt, viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng søc
c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng thêi gian qua vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó
n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DN nµy trong thêi gian tíi lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt.
V× thÕ, "N©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ
n−íc ë H¶i Phßng" ®−îc chän lµm ®Ò tµi cña luËn ¸n nµy.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu
ë n−íc ta, ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia, DN vµ hµng
hãa, dÞch vô:
- VÒ s¸ch chuyªn kh¶o cã thÓ nªu: "N©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ n−íc ta trong qu¸ tr×nh
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ " do GS.TS Chu V¨n CÊp chñ biªn, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia- 2003. “N©ng cao n¨ng
lùc c¹nh tranh quèc gia” cña ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung −¬ng víi sù tµi trî cña ch−¬ng tr×nh
ph¸t triÓn Liªn hîp quèc- NXB Giao th«ng VËn t¶i- 2003; “N¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong
®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸" cña TrÇn Söu- NXB Lao ®éng- 2006; "C¹nh tranh kinh tÕ" cña PGS.TS TrÇn V¨n
Tïng- NXB ThÕ giíi- Hµ Néi- 2004; “N©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ViÖt Nam
trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” cña TS. NguyÔn VÜnh Thanh- NXB Lao ®éng- X· héi, Hµ Néi- 2005. C¸c
2
c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®i s©u nghiªn cøu vÒ c¹nh tranh, n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia, n¨ng lùc c¹nh
tranh DN trong thêi kú héi nhËp kinh tÕ.
- Trªn c¸c t¹p chÝ còng ®· ®¨ng t¶i kh¸ nhiÒu bµi viÕt vÒ c¹nh tranh DN. Nh÷ng bµi viÕt nµy chñ yÕu
bµn vÒ tÝnh tÊt yÕu ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN, thùc tr¹ng søc c¹nh vµ nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao
søc c¹nh tranh cña DN ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
§· cã mét sè bµi viÕt vÒ c¸c DNNN sau CPH, nh−: “Mét sè kiÕn nghÞ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn
doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸”- “Kinh tÕ vµ dù b¸o” sè 9/2002; “Mét sè vÊn ®Ò cña doanh nghiÖp sau
cæ phÇn ho¸ vµ gi¶i ph¸p th¸o gì”- “Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn” sè 61/2002, cña ThS. NguyÔn Hoµng Anh;
“DNNN sau cæ phÇn ho¸: KÕt qu¶, bÊt cËp vµ h−íng th¸o gì”- TS.NguyÔn ThÞ Th¬m-“Kinh tÕ vµ ph¸t
triÓn” sè 73/2003; “Tr¨m mèi lo hËu cæ phÇn ho¸”- Ninh KiÒu- “Thêi b¸o kinh tÕ”, 15/11/2004; “C¸c
−u ®·i ®èi víi DNNN CPH, chuyÓn ®æi së h÷u vµ c¸ch thøc vËn dông”- Vò Xu©n Thuyªn -Kinh tÕ vµ dù
b¸o- Sè 5/2001... Nh×n chung, c¸c bµi trªn ®· ®¸nh gi¸ t×nh h×nh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DN sau
CPH, nh÷ng bÊt cËp n¶y sinh vµ ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p, h−íng th¸o gì vµ quan t©m nhiÒu
®Õn quan hÖ gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n−íc víi DN trong viÖc xö lý nî, tµi s¶n nhµ n−íc; qu¶n trÞ vµ ®iÒu
hµnh DN; gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d−; vÊn ®Ò chuyÓn nh−îng cæ phÇn…
- LuËn ¸n còng ®· dÉn ra 1 luËn ¸n tiÕn sÜ vµ 3 luËn v¨n th¹c sÜ viÕt vÒ c¹nh tranh kinh tÕ vµ n¨ng lùc
c¹nh tranh cña DN.
Tuy nhiªn nghiªn cøu vÒ n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§T CPHDNNN nãi chung vµ ë thµnh phè
H¶i Phßng nãi riªng th× kh«ng nhiÒu vµ ch−a cã c«ng tr×nh nµo trïng víi ®Ò tµi luËn ¸n nµy.
3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn ¸n
- Môc ®Ých nghiªn cøu:
Th«ng qua nghiªn cøu c¬ së lý luËn, c¬ së thùc tiÔn cña viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN (trong ®ã
cã DNR§TCPHDNNN) vµ trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i
Phßng, luËn ¸n ®Ò xuÊt ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña
DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng trong thêi gian tíi.
- NhiÖm vô nghiªn cøu:
+ VËn dông lý luËn vÒ c¹nh tranh, ®Ó luËn chøng sù cÇn thiÕt n©ng cao søc c¹nh tranh cña
DNR§TCPHDNNN trong c¶ n−íc nãi chung vµ ë H¶i Phßng nãi riªng.
+ Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng, tõ ®ã t×m
ra tån t¹i, nguyªn nh©n vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi.
+ X¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña
DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng trong thêi gian tíi.
4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n
- §èi t−îng nghiªn cøu: LuËn ¸n nghiªn cøu vÒ søc c¹nh tranh vµ viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña
c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Kh¶o s¸t c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng giai ®o¹n 2000- 2006, bao gåm
c¶ DN do UBND thµnh phè qu¶n lý vµ DN thuéc Bé, ngµnh Trung −¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn thµnh phè- trong
®ã, luËn ¸n chØ tËp trung kh¶o s¸t c¸c DNR§TCPHDNNN cã vèn nhµ n−íc b»ng hoÆc nhá h¬n 50% vèn ®iÒu
lÖ, v× theo sè liÖu thèng kª th× sè DN nµy chiÕm tû lÖ 60,3% trong khi c¸c DNR§TCPHDNNN cã vèn nhµ
n−íc > 50% (®−îc xÕp vµo khèi DNNN) vµ nã cïng víi nhãm DNR§TCPHDNNN kh«ng cã vèn nhµ n−íc
(thèng kª cña Côc Thèng kª thµnh phè H¶i Phßng xÕp vµo c¸c CTCP tõ nguån gèc kh¸c) chØ chiÕm tû lÖ
39,7%.
5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
3
LuËn ¸n sö dông ph−¬ng ph¸p luËn cña Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ Chñ nghÜa duy vËt lÞch
sö, ®ång thêi vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p ®Æc tr−ng cña Kinh tÕ chÝnh trÞ, nh−: trõu t−îng ho¸ khoa häc, kÕt
hîp logic víi lÞch sö vµ mét sè ph−¬ng ph¸p kh¸c nh−: ph−¬ng ph¸p thèng kª, ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ®Þnh
l−îng...
6. §ãng gãp khoa häc cña luËn ¸n
- LuËn ¸n lµm râ thªm kh¸i niÖm, tiªu chÝ ph¶n ¸nh vµ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña
DN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, lµm râ c¸c ®Æc tr−ng cña DNR§TCPHDNNN, nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ søc
c¹nh tranh vµ viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPH DNNN; so s¸nh søc c¹nh tranh cña nã víi tr−íc
khi DN CPH, víi DNNN vµ DN t− nh©n.
- Kh¶o s¸t thùc tiÔn n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN ë mét sè ®Þa ph−¬ng trong n−íc,
rót ra bµi häc kinh nghiÖm ®Ó H¶i Phßng tham kh¶o.
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc, nh÷ng h¹n chÕ vÒ søc c¹nh tranh vµ thùc tr¹ng c¸c
DNR§TCPHDNNN khai th¸c c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN giai ®o¹n 2000-
2006 (so s¸nh víi DN tr−íc CPH, víi DNNN vµ DN t− nh©n), tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng ph−¬ng h−íng vµ gi¶i
ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng trong thêi gian tíi.
7. KÕt cÊu cña luËn ¸n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸c phô lôc, néi dung luËn ¸n gåm 3
ch−¬ng víi 8 tiÕt.
Ch−¬ng 1
c¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn cña viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c
doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhμ n−íc
1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt chung vÒ c¹nh tranh vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr−êng
1.1.1. C¹nh tranh vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp
Trong tõng thêi kú, c¸c nhµ nghiªn cøu cã nhiÒu c¸ch hiÓu, quan niÖm kh¸c nhau vÒ c¹nh tranh kinh
tÕ. C¹nh tranh kh«ng chØ mang tÝnh chÊt kinh tÕ ®¬n thuÇn mµ cßn mang tÝnh chÊt x· héi vµ tÝnh chÊt chÝnh
trÞ. C¹nh tranh võa bao hµm mÆt tÝch cùc võa cã mÆt tiªu cùc, nh−ng mÆt tÝch cùc vÉn lµ chÝnh vµ hÕt søc
quan träng.
N¨ng lùc c¹nh tranh cña mét quèc gia th−êng ®−îc ®¸nh gi¸ ë ba ph−¬ng diÖn c¬ b¶n: quèc gia;
DN vµ hµng ho¸, dÞch vô, trong ®ã n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN cã vai trß ®Æc biÖt quan träng. Cã nhiÒu
c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ søc c¹nh tranh DN, tæng hîp l¹i cã thÓ quan niÖm søc c¹nh tranh cña DN chÝnh
lµ sù ph¸t triÓn cña nã tr−íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh (nhÊt lµ trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, t¨ng lîi
nhuËn).
1.1.2- C¸c tiªu chÝ chñ yÕu ph¶n ¸nh søc c¹nh tranh cña DN lµ: (i) hiÖu qu¶ SXKD; (ii) thÞ phÇn
cña DN trªn thÞ tr−êng.
1.1.3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña DN. (i) nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ b¶n th©n
DN cã: chiÕn l−îc kinh doanh cña DN; nguån nh©n lùc; tr×nh ®é c«ng nghÖ; quy m« vèn; n¨ng lùc qu¶n lý,
®iÒu hµnh DN; (ii) nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi DN lµ: m«i tr−êng kinh doanh vµ thÓ chÕ kinh tÕ .
4
1.2. Doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ viÖc n©ng cao søc c¹nh
tranh cña doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc.
1.2.1. §Æc tr−ng cña DNR§TCPHDNNN vµ søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN.
1.2.1.1. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña DNR§TCPHDNNN: (i) Tõ DN mét chñ së h÷u duy nhÊt lµ Nhµ
n−íc trë thµnh DN nhiÒu chñ së h÷u; (ii) do t¸ch quyÒn së h÷u ph¸p lý víi quyÒn chiÕm h÷u thùc tÕ vµ quyÒn
sö dông TLSX nªn còng t¸ch quyÒn qu¶n lý nhµ n−íc víi quyÒn qu¶n lý doanh nghiÖp; (iii) quan hÖ ph©n
phèi trong DN võa theo kÕt qu¶ lao ®éng võa theo lîi tøc cæ phÇn.
Do cã nhiÒu c¸ch thøc, cÊp ®é CPH nªn DNR§TCPHDNNN chia thµnh 3 lo¹i h×nh: CTCP Nhµ n−íc
n¾m cæ phÇn chi phèi trªn 50%; CTCP cã vèn Nhµ n−íc b»ng hoÆc nhá h¬n 50% vèn ®iÒu lÖ vµ CTCP kh«ng
cã vèn nhµ n−íc.
1.2.1.2. Søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN
DNR§TCPHDNNN cã ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña chñ thÓ kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng,
n»m trong hÖ thèng DN cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ho¹t ®éng trong mét m«i tr−êng thèng nhÊt cïng víi c¸c
lo¹i h×nh DN kh¸c. Do vËy, søc c¹nh tranh cña DNR§T CPHDNNN còng nh− c¸c lo¹i h×nh DN kh¸c, ®−îc
ph¶n ¸nh qua hai tiªu chÝ chñ yÕu lµ: hiÖu qu¶ SXKD cña DN vµ thÞ phÇn cña DN trªn thÞ tr−êng. VÒ c¬ b¶n,
nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña DN nãi chung còng lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc
c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN. Tuy nhiªn, do nh÷ng ®Æc tr−ng riªng cã cña lo¹i h×nh DN nµy mµ
¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè ®ã cã sù kh¸c biÖt víi c¸c h×nh thøc DN kh¸c, nhÊt lµ kh¸c víi DNNN lµ tiÒn th©n
cña nã. §iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn cô thÓ nh− sau: (i) vÒ chiÕn l−îc kinh doanh: DN cã lîi thÕ vÒ c¬ cÊu tæ chøc,
bé m¸y qu¶n lý, c¬ chÕ ho¹t ®éng nªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh ®óng ®¾n. Tuy nhiªn,
nÕu bé m¸y l·nh ®¹o DN Ýt ®æi míi, vÉn duy tr× lèi t− duy cò mßn, th× viÖc x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh
cña DN ®ã sÏ nhiÒu h¹n chÕ; (ii) vÒ nguån nh©n lùc: lîi thÕ tõ kÕ thõa cã chän läc ®éi ngò lao ®éng cña
DNNN tr−íc ®ã vµ cã kh¶ n¨ng thu hót nguån nh©n lùc míi cã chÊt l−îng cao; ng−êi lao ®éng cã cæ phiÕu
nªn cã ®éng lùc kinh tÕ m¹nh mÏ, v× thÕ NSL§ t¨ng. Tuy nhiªn, còng cã kh«ng Ýt DN gÆp khã kh¨n khi gi¶i
quyÕt lao ®éng d«i d−, ®µm ph¸n l¹i hîp ®ång hay c¬ cÊu l¹i lùc l−îng lao ®éng. Cæ ®«ng lµ ng−êi lao ®éng
ch−a thùc hiÖn ®óng vai trß, quyÒn h¹n cña m×nh; (iii) vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ: cã −u thÕ nhÊt ®Þnh vÒ vÞ trÝ, c¬
së vËt chÊt do kÕ thõa tõ DNNN; huy ®éng ®−îc vèn, DN cã ®iÒu kiÖn ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ; ng−êi lao
®éng cã ®éng lùc tÝch cùc ph¸t huy s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn lü thuËt; DN cã nhiÒu c¬ héi tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn
tiÕn. Tuy nhiªn, DN còng gÆp nhiÒu khã kh¨n do ph¶i kÕ thõa nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x−ëng cò kü, l¹c
hËu tõ DNNN. NhiÒu DN do quy m« vèn nhá, sau CPH l¹i kh«ng huy ®éng, thu hót ®−îc thªm vèn nªn
kh«ng cã kh¶ n¨ng ®æi míi c«ng nghÖ; (iv) vÒ quy m« vèn tµi chÝnh: t×nh h×nh tµi chÝnh ®· ®−îc lµm trong
s¹ch, lµnh m¹nh, cã kh¶ n¨ng thu hót vèn qua nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau; qu¶n lý, sö dông vèn tiÕt kiÖm,
hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn, DN khã tiÕp cËn c¸c nguån vèn tÝn dông, vèn vay ng©n hµng; (v) vÒ n¨ng lùc qu¶n
lý, ®iÒu hµnh: víi c¬ cÊu tæ chøc cã sù ph©n c«ng, ph©n cÊp, gi¸m s¸t lÉn nhau chÆt chÏ vµ sö dông nh÷ng
ng−êi l·nh ®¹o cã n¨ng lùc... DN cã sù ®æi míi trong c«ng t¸c qu¶n trÞ DN. DN cã thÓ thuª gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh, chÕ ®é th−ëng hoÆc sa th¶i ®· t¹o ®−îc “luång sinh khÝ” míi cho DN. Tuy nhiªn cßn nh÷ng DN ch−a
®−îc tæ chøc, qu¶n lý, ho¹t ®éng theo ®óng quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp vµ §iÒu lÖ c«ng ty, bé m¸y l·nh
®¹o DN ch−a ®æi míi; cßn nhiÒu v−íng m¾c trong quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi DN; gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ vµ
Ban gi¸m ®èc. Ngoµi ra, vÒ phÝa m«i tr−êng kinh doanh, thÓ chÕ kinh tÕ: søc c¹nh tranh cña c¸c
DNR§TCPHDNNN kh«ng chØ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè thuéc vÒ m«i tr−êng kinh doanh gièng nh−
c¸c DN nãi chung, mµ cßn chÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch Nhµ n−íc ban hµnh cho tiÕn
5
tr×nh CPH vµ c¸c DNR§TCPHDNNN. §ång thêi, sù thay ®æi trong mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi DN sau
CPH còng t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn søc c¹nh tranh cña c¸c DN nµy.
1.2.2. Sù cÇn thiÕt n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§T CPHDNNN
HiÖn nay, viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DN ë n−íc ta hÕt søc cÇn thiÕt, bëi c¸c lý do sau ®©y:
Mét lµ, do t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Hai lµ, ë n−íc ta, søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, DN vµ hµng
hãa cßn rÊt yÕu. Ba lµ, søc c¹nh tranh cña c¸c DN lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.
Bèn lµ, do yªu cÇu bøc thiÕt cÇn ®−îc ®æi míi cña c¸c DN.
Ngoµi nh÷ng lý do cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN nh− c¸c DN nãi chung,
viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DN nµy cßn thËt sù trë nªn cÊp b¸ch: Mét lµ, nã kh«ng chØ quyÕt ®Þnh sù
sèng cßn, ph¸t triÓn cña b¶n th©n mçi DN, mµ cßn gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¶ hÖ thèng DN,
cho nÒn kinh tÕ nãi chung. Hai lµ, cã ý nghÜa minh chøng sù ®óng ®¾n cho mét chñ tr−¬ng CPH DNNN cña §¶ng
vµ Nhµ n−íc, khÝch lÖ c¸c DNNN thuéc ®èi t−îng CPH tÝch cùc tham gia CPH DNNN. Ba lµ, søc c¹nh tranh cña
c¸c DNR§TCPHDNNN mµ Nhµ n−íc n¾m trªn 50% vèn ®iÒu lÖ ®−îc n©ng cao cßn cã vai trß cñng cè hÖ thèng
DNNN.
1.3. Kinh nghiÖm n©ng cao søc c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp
nhµ n−íc ë mét sè tØnh, thµnh phè trong n−íc
1.3.1. Kinh nghiÖm tõ nh÷ng m« h×nh n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN thµnh
c«ng: (i) Nh÷ng DNR§TCPH DNNN nµo cã chiÕn l−îc kinh doanh ®óng ®¾n, thay ®æi ph−¬ng thøc qu¶n lý,
huy ®éng thªm vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, x©y dùng l¹i quy chÕ tµi chÝnh, lao ®éng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, c¶i
tiÕn chÊt l−îng mÉu m·, x©y dùng ®−îc th−¬ng hiÖu uy tÝn trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÞ tr−êng ngoµi
n−íc th× ®Òu t¨ng søc c¹nh tranh, ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cao; (ii) Sù quan t©m cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng
ph¶i s¸t sao c¶ tr−íc, trong vµ sau CPH.
1.3.2. Bµi häc tõ nh÷ng m« h×nh kh«ng thµnh c«ng: (i) Quy m« DNR§TCPH DNNN nhá, khã thu
hót thªm vèn, kh«ng ®æi míi ®−îc c«ng nghÖ, ch−a tÝch cùc ®æi míi trong c«ng t¸c qu¶n trÞ; (ii) ph−¬ng ¸n
CPH kh«ng chÆt chÏ, chÝnh x¸c th× kh«ng ®−îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt, nªn ch−a thÓ chuyÓn sang
CTCP vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®−îc. HoÆc ®Þa ph−¬ng cßn thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý ®èi víi lo¹i h×nh DN nµy
còng g©y c¶n trë kh«ng nhá ®Õn viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN.
Ch−¬ng 2
thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c Doanh NghiÖp ra ®êi tõ Cæ PHÇn hãa
Doanh NghiÖp Nhμ N−íc ë h¶i phßng giai ®o¹n 2000- 2006
2.1. Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ
n−íc ë H¶i Phßng
2.1.1. DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng víi nh÷ng t¸c ®éng tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn- kinh tÕ-x∙ héi
cña thµnh phè
TÝnh ®Õn 31/12/2006, ë H¶i Phßng ®· cã 131 DNR§TCPH DNNN víi c¶ 3 lo¹i h×nh, ®−îc nªu trong
b¶ng 2.1.
B¶ng 2.1: Sè DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng cã ®Õn 31/12/2006
6
§¬n
vÞ
tÝnh
Tæng sè
CTCP Nhµ
n−íc n¾m cæ
phÇn chi phèi
trªn 50%
CTCP cã vèn
nhµ n−íc
≤50% vèn
®iÒu lÖ
CTCP
kh«ng cã
vèn nhµ
n−íc
DN 131 42 79 10
% 100 32,06 60,3 7,64
Nguån: Sè liÖu do t¸c gi¶ luËn ¸n tæng hîp tõ nguån cña Ban chØ ®¹o §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh
nghiÖp thµnh phè H¶i Phßng vµ Côc Thèng kª thµnh phè H¶i Phßng.
XÐt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn- kinh tÕ-x· héi cña H¶i Phßng cã kh¸ nhiÒu thuËn lîi vµ khã kh¨n ¶nh h−ëng
®Õn søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN (Xem phô lôc trong luËn ¸n). §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh, DN ph¶i
biÕt khai th¸c nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña thµnh phè.
2.1.2. Nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc vÒ søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng: (i)
HiÖu qu¶ kinh doanh: kho¶ng gÇn 80% - 90% DN ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n so víi tr−íc khi CPH (Xem b¶ng
2.2 trong luËn ¸n). KÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña DNR§TCPH DNNN (tõ 1 n¨m trë lªn) thuéc UBND thµnh
phè qu¶n lý (bao gåm c¶ ba lo¹i h×nh) ®· cã hiÖu qu¶ SXKD cao h¬n so víi tr−íc khi CPH ®−îc nªu trong
b¶ng 2.3.
B¶ng 2.3: KÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD c¸c DNR§TCPHDNNN cña H¶i Phßng (tõ 1 n¨m trë lªn)
§¬n vÞ: TriÖu ®ång
N¨m tr−íc CPH N¨m 2006
Doanh thu 2.664.609 3.038.951
Lîi nhuËn sau thuÕ -11.428,52 93.084,36
Nép ng©n s¸ch 98.304 165.978
Nguån: Chi côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp - Së Tµi chÝnh H¶i Phßng.
C¸c chØ tiªu lîi nhuËn, tû suÊt lîi nhuËn, hiÖu suÊt tµi s¶n cè ®Þnh, suÊt tiªu hao tµi s¶n cè ®Þnh cña
c¸c CTCP cã vèn nhµ n−íc ≤50% vèn ®iÒu lÖ trung b×nh tõ n¨m 2000- 2006 cho thÊy c¸c DN nµy ho¹t ®éng
hiÖu qu¶ h¬n DNNN vµ DN t− nh©n. Tuy nhiªn, tû lÖ nép ng©n s¸ch trªn vèn kinh doanh vµ trang bÞ tµi s¶n
cè ®Þnh cña c¸c CTCP cã vèn nhµ n−íc ≤50% vèn ®iÒu lÖ cßn ë møc thÊp.
2.1.2.2. ThÞ phÇn cña DNR§TCPHDNNN trªn thÞ tr−êng.
NhiÒu DNR§TCPHDNNN ®· t¨ng thÞ phÇn nh− CTCP GiÊy H¶i Phßng, CTCP S¬n H¶i Phßng, CTCP
nhùa ThiÕu niªn TiÒn phong... ThÞ phÇn më réng nªn doanh thu cña c¸c DNR§TCPHDNNN ®· t¨ng. Thèng
kª kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña 85 DNR§TCPH DNNN thuéc UBND thµnh phè H¶i Phßng qu¶n lý ®−îc nªu trong
b¶ng 2.3 cho thÊy, tæng doanh thu cña c¸c DN nµy n¨m tr−íc CPH lµ 2.664.609 triÖu ®ång, ®Õn n¨m 2006 ®·
®¹t 3.038.951 triÖu ®ång, t¨ng 14%. Cã ®−îc kÕt qu¶ nh− vËy lµ do ®a sè DNR§TCPH DNNN ®· tõng b−íc
n©ng cao søc c¹nh tranh cho c¸c hµng ho¸- dÞch vô mµ DN kinh doanh. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chÊt l−îng, mÉu
m·, gi¸ c¶, c¸c dÞch vô tr−íc, trong vµ sau b¸n hµng ngµy cµng tèt h¬n, hoµn thiÖn h¬n nªn ®−îc ng−êi tiªu
dïng chÊp nhËn.
2.1.3. Nh÷ng h¹n chÕ vÒ søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§T CPHDNNN ë H¶i Phßng
7
Mçi n¨m vÉn cßn kho¶ng tõ 10- 20% DNR§TCPHDNNN bÞ lç vèn vµ 3 n¨m gÇn ®©y t×nh
tr¹ng ®ã cã xu h−íng t¨ng. Bªn c¹nh ®ã, møc lç b×nh qu©n/ DN còng cã sù t¨ng cao vµo n¨m 2004 vµ 2005
(Xem b¶ng 2.11 trong luËn ¸n). Sè DNR§TCPHDNNN ho¹t ®éng hiÖu qu¶, nh− ®· ph©n tÝch trong môc
2.1.2.1, mÆc dï kinh doanh cã l·i, søc c¹nh tranh cao h¬n so víi tr−íc CPH, còng nh− so víi khu vùc DNNN
vµ DN t− nh©n trªn ®Þa bµn thµnh phè, nh−ng hiÖu qu¶ kinh doanh ®ã còng cßn rÊt thÊp, møc lîi nhuËn ch−a
cao. ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp nhá bÐ, t¨ng chËm. NhiÒu DN ®øng tr−íc nguy c¬ bÞ mÊt thÞ tr−êng, nhÊt lµ
nh÷ng DN SXKD bÞ lç. Nguyªn nh©n do søc c¹nh tranh cña hµng hãa mµ DN kinh doanh cßn rÊt thÊp: s¶n
phÈm ®¬n ®iÖu, mÉu m· ch−a phï hîp, chÊt l−îng kÐm, gi¸ thµnh cao. C¸c DN cßn thê ¬ víi viÖc x©y dùng
h×nh ¶nh DN, ch−a chó ý ®Õn c¸c dÞch vô mang l¹i sù tiÖn Ých cho ng−êi tiªu dïng.
2.2. Thùc tr¹ng khai th¸c vµ sö dông c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc ë H¶i Phßng: (i) Hoµn thiÖn chiÕn l−îc kinh doanh;
(ii) Gia t¨ng vèn ®Çu t−, më réng quy m« doanh nghiÖp; (iii) TËn dông nguån nh©n lùc; (iv) TiÕp thu vµ øng
dông c«ng nghÖ míi; (v) C¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖp; (vi) Hoµn thiÖn m«i tr−êng kinh doanh vµ thÓ chÕ
kinh tÕ.
2.3. §¸nh gi¸ chung vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi yªu cÇu n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c
doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc ë H¶i Phßng
2.3.1. §¸nh gi¸ chung: (i) KÕt qu¶ tÝch cùc vµ nguyªn nh©n: HiÖu qu¶ SXKD cña DN ®−îc n©ng cao;
thÞ phÇn cña DN ®−îc më réng do hµng ho¸ mµ DN kinh doanh ®· cã søc c¹nh tranh cao h¬n. Do: sù thay ®æi
trong quan hÖ së h÷u t− liÖu s¶n xuÊt; sù thay ®æi tÝch cùc trong c¸ch thøc tæ chøc, qu¶n lý, quan hÖ ph©n
phèi vµ m«i tr−êng kinh doanh tõng b−íc ®−îc hoµn thiÖn, thèng nhÊt. (ii) H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n: cßn
kh«ng Ýt DN hiÖu qu¶ s¶n xuÊt bÞ gi¶m sót so víi tr−íc khi CPH; nhiÒu s¶n phÈm cßn yÕu kÐm vÒ chÊt l−îng,
mÉu m·, gi¸ thµnh cao. ThÞ phÇn cña DN cßn nhá bÐ, ch−a x©m nhËp ®−îc thÞ tr−êng n−íc ngoµi. Do: DN
ch−a thu hót ®−îc nhiÒu nhµ ®Çu t− bªn ngoµi; nh©n sù bé m¸y qu¶n lý vµ ph−¬ng thøc ®iÒu hµnh DN Ýt ®æi
míi; kh«ng t¹o ®−îc ®éng lùc ng−êi lao ®éng n©ng cao NSL§; mét sè néi dung chÝnh s¸ch ch−a ®−îc thÓ
chÕ ho¸, triÓn khai cßn chËm, viÖc qu¶n lý phÇn vèn nhµ n−íc t¹i DN ch−a ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt.
2.3.2. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi yªu cÇu n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN ë H¶i
Phßng
* VÒ phÝa DN: (i) coi träng x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh h÷u hiÖu; (ii) n©ng cao chÊt l−îng ®éi ngò
lao ®éng; (iii) tranh thñ øng dông c«ng nghÖ míi; (iv) më réng quy m« DN, t¨ng nguån vèn tµi chÝnh vµ n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn; (v) tiÕp tôc c¶i tiÕn qu¶n lý, ®iÒu hµnh DN, xo¸ bá t×nh tr¹ng “b×nh míi, r−îu cò”
cña bé m¸y l·nh ®¹o.
* VÒ phÝa Nhµ n−íc:(i) ban hµnh vµ bæ sung kÞp thêi chÝnh s¸ch vÒ “hËu CPH”; (ii) xo¸ bá sù ph©n
biÖt ®èi víi DN trong viÖc vay vèn ng©n hµng, khoanh nî, d·n nî, miÔn gi¶m thuÕ, ®Çu t− x©y dùng, giao ®Êt,
thuª ®Êt, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt...; (iii) thèng nhÊt cao trong quan ®iÓm, nhËn thøc vÒ qu¶n lý DNR§T
CPHDNNN.
Ch−¬ng 3
ph−¬ng h−íng vμ gi¶I ph¸p chñ yÕu nh»m
n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c Doanh NghiÖp ra ®êi tõ Cæ PHÇn hãa
doanh nghiÖp nhμ n−íc ë h¶I phßng
8
3.1. Ph−¬ng h−íng n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ phÇn hãa doanh
nghiÖp nhµ n−íc ë H¶i Phßng tõ nay ®Õn 2015: (i) Dù b¸o m«i tr−êng c¹nh tranh cña c¸c
DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng trong thêi gian tíi; (ii) Ph−¬ng h−íng n©ng cao søc c¹nh tranh søc cña c¸c
DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng: §èi víi lo¹i h×nh DNR§TCPHDNNN mµ Nhµ n−íc n¾m cæ phÇn chi
phèi (trªn 50% vèn ®iÒu lÖ): thay ®æi tæ chøc vµ con ng−êi trong bé m¸y qu¶n lý, kh¾c phôc t×nh tr¹ng “b×nh
míi, r−îu cò”; ®¹i diÖn së h÷u nhµ n−íc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh; l·nh ®¹o DN cÇn khai th«ng,
tËn dông tÝnh linh ho¹t cña DN cæ phÇn. §èi víi lo¹i h×nh DNR§TCPHDNNN mµ Nhµ n−íc kh«ng n¾m
cæ phÇn chi phèi: Nhµ n−íc can thiÖp hÖu qu¶ trªn c¬ së cæ phÇn cña m×nh vµ tËn dông tèt vai trß ®ßn bÈy,
can thiÖp xóc t¸c ®Õn cæ ®«ng phi nhµ n−íc; cã chÕ tµi thanh tra, kiÓm tra vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña cæ ®«ng
cã cæ phiÕu −u ®·i biÓu quyÕt; DN tËn dông tèt lîi thÕ cña cæ ®«ng nhµ n−íc vµ sö dông hiÖu qu¶ cæ ®«ng phi
nhµ n−íc; §èi víi lo¹i h×nh DNR§TCPHDNNN mµ Nhµ n−íc kh«ng n¾m cæ phÇn: t¨ng c−êng qu¶n lý vÜ
m« , c«ng t¸c gi¸m s¸t cña Nhµ n−íc; phÝa DN cã dù b¸o tèt c¸c chiÕn l−îc vÒ thÞ tr−êng, s¶n phÈm...
3.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ra ®êi tõ cæ
phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc ë H¶i Phßng tõ nay ®Õn 2015
3.2.1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ phÝa DNR§TCPHDNNN
3.2.1.1- TËp trung x©y dùng chiÕn l−îc c¹nh tranh: (i) x¸c ®Þnh môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n cho DN.
(ii) ph©n tÝch t×nh h×nh néi bé DN. (iii) ph©n tÝch m«i tr−êng kinh doanh bªn ngoµi DN; (iv) DN x¸c ®Þnh
h−íng ®i cña m×nh vµ cô thÓ hãa th«ng qua c¸c quan ®iÓm, môc tiªu chiÕn l−îc. (v) dù tÝnh c¸c kh¶ n¨ng vµ
gi¶i ph¸p chiÕn l−îc; (vi) lùa chän chiÕn l−îc.
3.2.1.2. TiÕp tôc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò së h÷u vµ x¸c ®Þnh râ h¬n vai trß chñ së h÷u trong c¸c
DNR§TCPHDNNN: (i) t¹o tiÒn ®Ò cho nh÷ng DNR§TCPHDNNN trong thêi gian s¾p tíi ®i vµo ho¹t ®éng
®¹t c¸c môc tiªu dù kiÕn, tiÕn tr×nh CPH DNNN tiÕp tôc tiÕn hµnh hiÖn nay ph¶i ®¶m b¶o khuynh h−íng ®a
së h÷u; (ii) ®èi víi DNR§T CPHDNNN: ph¸t huy −u thÕ cña lo¹i h×nh DN cæ phÇn; kh¾c phôc t×nh tr¹ng
CPH khÐp kÝn trong néi bé DN; DN cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ h¬n quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ së h÷u
trong DN.
3.2.1.3.§æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸ch thøc ®iÒu hµnh DNR§TCPH DNN: Kh¾c phôc t×nh tr¹ng "b×nh
míi r−îu cò"; ®iÒu hµnh DN ®óng víi m« h×nh CTCP; sö dông ®óng vµ hÕt thÈm quyÒn do LuËt vµ §iÒu lÖ
c«ng ty quy ®Þnh; gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc, c¸c c¬ quan nhµ n−íc víi DN.
3.2.1.4. Thùc hiÖn tèt quan hÖ ph©n phèi trong c¸c DNR§TCPHDNNN: (i) kh¾c phôc t×nh tr¹ng
"CPH khÐp kÝn"; (ii) gióp ng−êi lao ®éng mua hÕt sè cæ phÇn −u ®·i vµ cã biÖn ph¸p b¶o vÖ cæ phÇn cña
ng−êi lao ®éng l©u dµi; (iii) h−íng dÉn cho c¸c cæ ®«ng, ®Æc biÖt c¸c cæ ®«ng lµ nguêi lao ®éng hiÓu râ vÒ
c¸ch chia cæ tøc, chÝnh s¸ch cña c«ng ty vÒ vÊn ®Ò nµy; (iv) chó ý tíi c¸c h×nh thøc ph©n phèi tõ c¸c quü tiªu
dïng c«ng céng; (v) cñng cè, ph¸t triÓn c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ vµ ý thøc lµm chñ cña ng−êi lao ®éng.
3.2.1.5. Nhanh chãng huy ®éng vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, më réng thÞ tr−êng: (i) vÒ vÊn ®Ò huy ®éng
vèn: tÝch cùc chuÈn bÞ ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; tiÕp tôc CPH phÇn vèn cña Nhµ n−íc ë
nh÷ng DN mµ Nhµ n−íc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i n¾m cæ phÇn chi phèi; kªu gäi vèn cña cæ ®«ng ®Ó thùc hiÖn
dù ¸n; sö dông vèn hiÖu qu¶; (ii) vÒ viÖc ®æi míi c«ng nghÖ: ®Çu t− vµo viÖc ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ; ®Èy
m¹nh liªn doanh, liªn kÕt; m¹nh d¹n, chñ ®éng trong ®Çu t− chiÒu s©u, ¸p dông th−¬ng m¹i ®iÖn tö; (iii) vÒ
9
viÖc më réng thÞ tr−êng:cÇn chó träng x©y dùng chiÕn l−îc thÞ tr−êng ®óng ®¾n; lùa chän chiÕn l−îc
marketing phï hîp.
3.2.1.6. N©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc: (i) khi tiÕn hµnh CPH, DN rµ so¸t l¹i ®éi ngò lao ®éng,
gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d− kh¾c phôc t×nh tr¹ng "võa thõa, võa thiÕu" lao ®éng sau nµy; (ii) lËp kÕ ho¹ch dµi
h¹n vÒ nh©n lùc; (iii) nh×n nhËn nghiªm tóc vµ ®Çu t− ®óng møc cho viÖc tuyÓn dông, ®µo t¹o nguån nh©n lùc
l©u dµi cho DN; (iv) x©y dùng v¨n ho¸ DN; (v) tuyªn truyÒn gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cña ng−êi lao ®éng
vÒ t¸c ®éng cña c¹nh tranh kinh tÕ; (vi) cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, kü s−, c«ng nh©n cã tr×nh ®é
cao ®Ó tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc trong t−¬ng lai.
3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n−íc
3.2.2.1. Bæ sung, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n−íc nh»m t¹o m«i tr−êng thèng nhÊt,
thuËn lîi cho c¸c DNR§TCPH DNNN n©ng cao søc c¹nh tranh: (i) tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt
Doanh nghiÖp; (ii) xö lý nî tån ®äng, lµnh m¹nh ho¸, minh b¹ch ho¸ tµi chÝnh DN; (iii)
gi¶i quyÕt v−íng m¾c trong mèi quan hÖ Nhµ n−íc vµ DN; (iv) n¾m ®−îc thùc tr¹ng qu¶n lý phÇn vèn nhµ
n−íc t¹i c¸c DN, thiÕt lËp mét chÝnh s¸ch chung ®Ó h−íng dÉn qu¶n lý c¸c DNR§TCPHDNN; (v) ph¸t triÓn
thÞ tr−êng chøng kho¸n.
3.2.2.2. ChÝnh quyÒn thµnh phè H¶i Phßng cÇn sím hoµn thiÖn m«i tr−êng kinh doanh cho c¸c
DNR§TCPHDNNN ho¹t ®éng, n©ng cao søc c¹nh tranh: (i) tiÕp tôc kiÖn toµn Ban ChØ ®¹o §æi míi vµ Ph¸t
triÓn doanh nghiÖp thµnh phè, thµnh lËp mét tæ chuyªn tr¸ch th−êng xuyªn nghiªn cøu, ph¸t hiÖn c¸c vÊn ®Ò
n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña DN; (ii) t¨ng c−êng tæ chøc to¹ ®µm, tËp huÊn vÒ qu¶n lý DN sau CPH
DNNN cho l·nh ®¹o DNR§TCPHDNNN; (iii) båi d−ìng, n©ng cao kiÕn thøc vÒ kinh tÕ thÞ tr−êng cho c¸n
bé l·nh ®¹o DNR§TCPH DNNN; (iv) tæ chøc tèt viÖc tuyªn truyÒn ph¸p luËt; (v) tæ chøc tËp huÊn cho
ng−êi lao ®éng, l·nh ®¹o DN vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña cæ ®«ng; (vi) gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng d«i d−
cña c¸c DN; (vii) gÆp gì víi DN, nghe ý kiÕn cña DN, qua ®ã c¶i thiÖn m«i tr−êng kinh doanh; (viii)
biÓu d−¬ng, t«n vinh c¸c DNR§TCPH DNNN lµm ¨n hiÖu qu¶, cã søc c¹nh tranh cao; phæ biÕn nh÷ng
bµi häc kinh nghiÖm; (ix) gióp c¸c DNR§TCPH DNNN s¾p tíi ®i vµo ho¹t ®éng hiÖu qu¶, H¶i Phßng
tiÕp tôc thùc hiÖn tèt viÖc CPH DNNN.
kÕt luËn
CPH DNNN lµ mét chñ tr−¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, nh»m ®æi míi, s¾p xÕp l¹i vµ n©ng cao hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN. §ång thêi, chñ tr−¬ng nµy còng nh»m c¬ cÊu l¹i së h÷u ë nh÷ng DNNN mµ
Nhµ n−íc kh«ng nhÊt thiÕt n¾m gi÷ 100% vèn ®Çu t−. Sau h¬n m−êi l¨m n¨m thùc hiÖn tiÕn tr×nh nµy, ë n−íc
ta ra ®êi lo¹i h×nh DNR§TCPHDNNN vµ ®· ®Æt ra rÊt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ “hËu CPH”. Trong ®ã, ®Æc biÖt næi lªn
vÊn ®Ò søc c¹nh tranh cña c¸c DN nµy. Nh»m gióp c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng n©ng cao søc c¹nh
tranh, luËn ¸n ®· chän néi dung nµy ®Ó nghiªn cøu. Qua nghiªn cøu viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña lo¹i
h×nh DN nµy ë H¶i Phßng, luËn ¸n rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y:
1. C¹nh tranh cã vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Nã võa bao hµm mÆt tÝch cùc võa cã mÆt
tiªu cùc nh−ng mÆt tÝch cùc vÉn lµ chÝnh vµ hÕt søc quan träng. Trong n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, 3
cÊp ®é c¹nh tranh: quèc gia, DN vµ hµng hãa, dÞch vô cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau,
chÕ ®Þnh vµ phô thuéc lÉn nhau, trong ®ã søc c¹nh tranh cña DN cã vai trß ®Æc biÖt quan träng. Cßn nhiÒu ý
10
kiÕn kh¸c nhau, song nh×n chung c¸c quan ®iÓm ®Òu cho r»ng søc c¹nh tranh cña DN lµ thÓ hiÖn thùc lùc
vµ lîi thÕ cña DN so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong viÖc ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó thu lîi
nhuËn ngµy cµng cao. Tæng hîp l¹i cã thÓ quan niÖm søc c¹nh tranh cña DN chÝnh lµ sù ph¸t triÓn cña nã
tr−íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh (nhÊt lµ trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, t¨ng lîi nhuËn).
LuËn ¸n x¸c ®Þnh hai tiªu chÝ chñ yÕu ph¶n ¸nh søc c¹nh tranh cña DN lµ: (i) hiÖu qu¶ SXKD cña DN;
(ii) thÞ phÇn cña DN trªn thÞ tr−êng. Cã thÓ c¸c tiªu chÝ nµy ch−a ph¶n ¸nh ®−îc toµn diÖn, song nã ®· nªu bËt
®−îc ®Æc tr−ng c¬ b¶n søc c¹nh tranh cña DN.
Søc c¹nh tranh cña DN chÞu ¶nh h−ëng bëi nhiÒu nh©n tè, cã nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ b¶n th©n DN vµ
cã nh÷ng nh©n tè thuéc m«i tr−êng kinh doanh, thÓ chÕ kinh tÕ. Nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ b¶n th©n DN cã: (i)
ChiÕn l−îc kinh doanh cña DN; (ii) nguån nh©n lùc; (iii) tr×nh ®é c«ng nghÖ; (iv) quy m« vèn; (v) n¨ng lùc
qu¶n lý, ®iÒu hµnh DN. Cßn nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi DN lµ: (i) m«i tr−êng kinh doanh (gåm m«i tr−êng
chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi; trong ®ã kÓ c¶ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi); (ii) thÓ chÕ kinh tÕ (quy chÕ, thiÕt
chÕ, ý thøc, tËp qu¸n).
2. DNR§TCPHDNNN thùc chÊt lµ c¸c CTCP ra ®êi sau qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi së h÷u trong tiÕn tr×nh
CPH DNNN. DNR§TCPH DNNN h×nh thµnh cã QHSX víi nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n:(i) Tõ DN mét chñ së
h÷u duy nhÊt lµ Nhµ n−íc trë thµnh DN nhiÒu chñ së h÷u nªn xÐt vÒ b¶n chÊt DNR§TCPHDNNN ®· cã sù
thay ®æi quan träng; (ii) do t¸ch quyÒn së h÷u ph¸p lý víi quyÒn chiÕm h÷u thùc tÕ vµ quyÒn sö dông t− liÖu
s¶n xuÊt, nªn còng t¸ch quyÒn qu¶n lý nhµ n−íc víi quyÒn qu¶n lý doanh nghiÖp, t¹o ra sù thay ®æi tÝch
cùc trong quan hÖ tæ chøc, qu¶n lý ®iÒu hµnh DN; (iii) Quan hÖ ph©n phèi trong DN võa theo kÕt qu¶ lao
®éng võa theo lîi tøc cæ phÇn. Do cã nhiÒu c¸ch thøc, cÊp ®é CPH kh¸c nhau nªn ë c¸c lo¹i h×nh kh¸c
nhau cña DNR§TCPHDNNN còng cã nh÷ng ®Æc tr−ng b¶n chÊt kh¸c nhau.
Trªn thÞ tr−êng, biÓu hiÖn søc c¹nh tranh cña DNR§TCPH DNNN còng nh− c¸c lo¹i h×nh DN kh¸c,
chÝnh lµ sù ph¸t triÓn cña DN tr−íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh (nhÊt lµ trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, t¨ng
lîi nhuËn) vµ ®−îc ph¶n ¸nh qua hai tiªu chÝ chñ yÕu lµ: hiÖu qu¶ kinh doanh cña DN vµ thÞ phÇn cña
DN trªn thÞ tr−êng. VÒ c¬ b¶n, nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña DN nãi chung còng lµ
nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§T CPHDNNN. Tuy nhiªn, do nh÷ng ®Æc
tr−ng riªng cã cña lo¹i h×nh DN nµy mµ ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè ®ã cã sù kh¸c biÖt víi c¸c h×nh thøc
DN kh¸c, nhÊt lµ kh¸c víi DNNN lµ tiÒn th©n cña nã. Víi sù biÕn ®æi tÝch cùc c¸c quan hÖ thuéc QHSX,
DNR§TCPHDNNN cã kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng søc c¹nh tranh cña DN tèt
h¬n so víi DNNN tr−íc khi CPH. Do vËy, nÕu DNR§TCPHDNNN muèn n©ng cao søc c¹nh tranh ph¶i
coi träng c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng, ph¶i biÕt tËn dông c¸c nh©n tè ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc lµm nµy
hÕt søc cÇn thiÕt cho DN còng nh− cho nÒn kinh tÕ. Bëi lÏ, søc c¹nh tranh cña DNR§TCPHDNNN n©ng cao,
kh«ng chØ quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña DN trong m«i tr−êng c¹nh tranh gay g¾t, gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh
tranh cho c¸c DN cña nÒn kinh tÕ nãi chung, mµ nã cßn cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc minh chøng
sù ®óng ®¾n cho chñ tr−¬ng CPH DNNN cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. Tõ ®ã, nã gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®æi
míi, s¾p xÕp l¹i DNNN, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò KT- XH.
3. Th«ng qua kh¶o s¸t thùc tiÔn viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh c¸c DNR§T CPHDNNN ë mét sè ®Þa
ph−¬ng trong c¶ n−íc, luËn ¸n ph©n tÝch vµ rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®Ó c¸c DNR§TCPH DNNN ë
H¶i Phßng vµ chÝnh quyÒn thµnh phè H¶i Phßng tham kh¶o. Muèn n©ng cao ®−îc søc c¹nh tranh,
DNR§TCPHDNNN ph¶i cã chiÕn l−îc kinh doanh ®óng ®¾n, qu¶n lý, ®iÒu hµnh tèt, huy ®éng ®−îc thªm
vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, x©y dùng l¹i quy chÕ tµi chÝnh, lao ®éng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, c¶i tiÕn chÊt l−îng
11
mÉu m·, x©y dùng ®−îc th−¬ng hiÖu uy tÝn trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÞ tr−êng ngoµi n−íc, ®¹t hiÖu
qu¶ kinh doanh cao. §ång thêi, sù quan t©m cña chÝnh quyÒn ph¶i s¸t sao c¶ tr−íc vµ sau CPH. Bªn c¹nh ®ã,
nh÷ng DN cã quy m« nhá, khã thu hót thªm vèn, kh«ng ®æi míi ®−îc c«ng nghÖ, ch−a tÝch cùc ®æi míi trong
c«ng t¸c qu¶n trÞ, l¹i thiÕu sù quan t©m cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®· gÆp trë ng¹i lín trong viÖc n©ng cao søc
c¹nh tranh cña DN.
4. Qua ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng giai
®o¹n 2000- 2006, trªn c¬ së so s¸nh c¸c tiªu chÝ ph¶n ¸nh søc c¹nh tranh cña c¸c DN víi tr−íc khi CPH vµ so
víi khu vùc DNNN vµ DN t− nh©n ®ang ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn thµnh phè, cho thÊy søc c¹nh tranh cña c¸c
DN nµy ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc nhÊt ®Þnh. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ SXKD vµ thÞ phÇn cña DN
trªn thÞ tr−êng ®· cao h¬n h¼n so víi tr−íc khi DN tiÕn hµnh CPH. Ph©n tÝch vÒ hiÖu qu¶ SXKD cña DN cßn
cho thÊy c¸c chØ tiªu: tû suÊt lîi nhuËn, hiÖu suÊt vµ tiªu hao tµi s¶n cè ®Þnh, nép ng©n s¸ch, trang bÞ tµi s¶n
cè ®Þnh... cña c¸c DNR§TCPH DNNN còng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c DNNN vµ DN t− nh©n ®ang ho¹t
®éng trªn ®Þa bµn thµnh phè. Tuy nhiªn, nh×n chung søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN còng cßn rÊt
h¹n chÕ, nhÊt lµ ë nh÷ng DN SXKD thua lç, bÞ mÊt thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm.
5. Søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nh− vËy, chÝnh lµ
do c¸c DN ®· nç lùc khai th¸c vµ sö dông c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc c¹nh tranh DN. Sau CPH, ®i vµo
ho¹t ®éng, c¸c DN ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn chiÕn l−îc kinh doanh; më réng quy m« DN; tËn dông nguån
nh©n lùc; tiÕp thu, øng dông c«ng nghÖ míi; c¶i tiÕn qu¶n lý DN vµ Nhµ n−íc c¸c cÊp ®· kh«ng ngõng hoµn
thiÖn m«i tr−êng kinh doanh vµ thÓ chÕ kinh tÕ. Tuy nhiªn, viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c nh©n tè nµy ë c¸c
DNR§TCPHDNNN còng cßn nhiÒu h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc.
6. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ chung, luËn ¸n x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi yªu cÇu n©ng cao søc c¹nh
tranh cña c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng trong thêi gian tíi: (i) §èi víi DNR§TCPH DNNN ph¶i tËp
trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nh−: coi träng x©y dùng chiÕn l−îc c¹nh tranh; n©ng cao chÊt l−îng ®éi ngò
lao ®éng, øng dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn qu¶n lý. (ii) Nhµ n−íc còng ph¶i gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò lµ: ban
hµnh vµ bæ sung kÞp thêi chÝnh s¸ch vÒ “hËu CPH”; ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c DNR§TCPHDNNN víi
c¸c DN kh¸c; thèng nhÊt cao trong quan ®iÓm, nhËn thøc vÒ qu¶n lý DNR§T CPHDNNN.
7. C¨n cø vµo nh÷ng dù b¸o vÒ m«i tr−êng c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPH DNNN ë H¶i Phßng
trong thêi gian tíi, ph−¬ng h−íng n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DN nµy ®−îc x¸c ®Þnh ®èi víi: (i) lo¹i
h×nh DNR§T CPHDNNN mµ Nhµ n−íc n¾m cæ phÇn chi phèi (trªn 50% vèn ®iÒu lÖ)- DN vÉn gi÷ tÝnh chÊt
lµ DNNN; (ii) lo¹i h×nh DNR§TCPH DNNN mµ Nhµ n−íc kh«ng n¾m cæ phÇn chi phèi; (iii) lo¹i h×nh
DNR§TCPH DNNN mµ Nhµ n−íc kh«ng n¾m cæ phÇn
8. Nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng tõ nay ®Õn n¨m 2015, luËn
¸n tËp trung lµm râ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu: VÒ phÝa DNR§TCPHDNNN: (i) ph¶i tËp trung x©y dùng chiÕn
l−îc c¹nh tranh; (ii) tiÕp tôc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò së h÷u vµ x¸c ®Þnh râ h¬n vai trß chñ së h÷u trong c¸c
DNR§TCPHDNNN; (iii) ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸ch thøc ®iÒu hµnh DN; (iv) thùc hiÖn tèt quan hÖ ph©n
phèi trong DN nh»m t¹o ®éng lùc cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng hiÖu qu¶, t¨ng søc c¹nh tranh; (v) nhanh
chãng huy ®éng vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, më réng thÞ tr−êng; (vi) n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc. VÒ
phÝa Nhµ n−íc: Nhµ n−íc bæ sung, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó t¹o m«i tr−êng kinh doanh thèng nhÊt,
thuËn lîi cho c¸c DNR§TCPHDNNN ho¹t ®éng. Ngoµi viÖc bæ sung c¸c NghÞ ®Þnh vÒ CPH DNNN, ban
hµnh chÝnh s¸ch vÒ “hËu CPH”, ®Æc biÖt rÊt cÇn Nhµ n−íc ph¸t triÓn, më réng thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Ó c¸c
DNR§TCPHDNNN cã ®iÒu kiÖn tham gia. Qua ®ã, DN thu hót c¸c nguån vèn, minh b¹ch ho¸ ho¹t ®éng...
12
nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh quyÒn thµnh phè H¶i Phßng kh«ng ngõng hoµn thiÖn
m«i tr−êng kinh doanh cho c¸c DNR§TCP HDNNN ho¹t ®éng.
ViÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNR§TCPHDNNN ë H¶i Phßng, ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc
chung, ®ång bé cña c¶ nÒn kinh tÕ. Trong ®ã, ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, ngµnh ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc ®Ò
ra chÝnh s¸ch vµ t¹o m«i tr−êng cho c¸c DNR§TCPHDNNN ho¹t ®éng. Cßn c¸c DNR§TCPHDNNN ph¶i nç
lùc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp ra đời từ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Hải Phòng.pdf
