Luận án Nghiên cứu tạo, nhân phôi vô tính và rễ bất định cây ngũ gia bì chân chim (Schefflera octophylla Lour. Harms)

môi trường có 2 mg/L NAA ở 14 NSC, 21 NSC; C,D. Sinh khối rễ trong môi trường có 2 mg/L NAA ở 28 NSC, 35 NSC; E,F. Sinh khối rễ trong môi trường có 2 mg/L NAA ở 42 NSC, 49 NSC; G,H. Sinh khối rễ trong môi trường có 2 mg/L IBA ở 28 NSC, 42 NSC, theo thứ tự (thanh ngang 2 cm). Nói chung, rễ NGBCC đã thể hiện các pha tăng trưởng trong nuôi cấy như pha mở đầu, tăng trưởng rất nhanh, pha ổn định và cần thời lượng 5 – 6 tuần để đạt mức khối lượng tươi rễ cao nhất (Biểu đồ 3.1) - phù hợp với nghiên cứu nuôi rễ của một số tác giả nêu trên. Qua nuôi cấy dài hạn rễ NGBCC, không ghi nhận được trường hợp hóa thuỷ tinh thể dẫn đến mô ở trạng thái bị ‘trong’, có thể hoại tử sau đó – hiện tượng sinh lý thường gặp ở nuôi cấy mẫu ngập một phần/toàn phần (thường là chồi) trong môi trường lỏng [205]; cũng nhận thấy rễ không giảm khả năng phát sinh rễ thứ cấp, tạo tiền đề thuận lợi cho thử nghiệm nuôi nhân rễ ở quy mô lớn hơn. 127 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ KẾT LUẬN Trên cơ sở ứng dụng phương pháp nuôi cấy mô tế bào thực vật, lần đầu tiên trên đối tượng NGBCC, đã xác định được: Sự phát sinh phôi vô tính trực tiếp từ mô lá hiệu quả nhất ở môi trường đặc SH có bổ sung 5 mg/L NAA, 0,25 mg/L BA, 50 g/L sucrose, 10% nước dừa; điều kiện chiếu sáng 4.000 lux. Phát sinh phôi gián tiếp qua mô sẹo mảnh lá ở môi trường đặc SH có 2 mg/L NAA, 0,25 mg/L BA, 30 g/L sucrose. Môi trường nuôi cấy lỏng SH có bổ sung 2 mg/L NAA, 0,25 mg/L BA, 50 g/L sucrose, 10% nước dừa ở điều kiện chiếu sáng 4.000 lux là tối ưu cho sự phát sinh phôi thứ cấp, với khối lượng phôi nuôi cấy 2% và kích thước phôi nuôi cấy ~ 10 mm là hiệu quả nhất. Phôi thứ cấp hình thành trong môi trường lỏng lắc hiệu quả hơn so với môi trường đặc. Sự tăng trưởng của cây con từ phôi vô tính hiệu quả nhất ở môi trường ½MS (20 g/L sucrose), cây con sinh trưởng bình thường ở điều kiện ex vitro. Rễ bất định phát sinh trực tiếp từ mô lá hiệu quả cao nhất trên môi trường đặc ½MS có bổ sung 3 mg/L NAA, 30 g/L sucrose, điều kiện chiếu sáng 4.000 lux. Thu nhận sinh khối rễ bất định thông qua sự tạo rễ thứ cấp bằng phương pháp nuôi lỏng lắc trong môi trường ½MS có bổ sung 2 mg/L NAA, 30 g/L sucrose; khối lượng rễ nuôi cấy ban đầu thích hợp là 2% đạt hiệu quả cao nhất. Rễ bất định phát sinh từ chồi đốt thân (cây vườn ươm/in vitro) nuôi cấy trên môi trường thích hợp ½MS có 0,2 mg/L NAA có 20 g/L sucrose. Chồi có nguồn gốc phôi vô tính tạo rễ hiệu quả qua nuôi cấy trên môi trường đặc ½MS có 0,1 mg/L NAA (20 g/L sucrose). Khảo sát hình thái giải phẫu phôi vô tính (ở các giai đoạn phát triển khác nhau) và rễ bất định bằng phương pháp nhuộm kép đã được thực hiện có kết quả. Các kết quả nghiên cứu trên góp phần phát triển hướng nghiên cứu về cơ sở sinh lý của tính toàn thế của tế bào thực vật nói chung, ở đối tượng Schefflera octophylla nói riêng. 128 KIẾN NGHỊ Nghiên cứu nuôi nhân phôi vô tính, rễ bất định ở quy mô lớn bằng hệ thống bioreactor. Sử dụng sản phẩm sinh khối phôi vô tính (từ kết quả nhân phôi theo cơ chế tạo phôi thứ cấp), rễ bất định trong nghiên cứu nhân giống, thu nhận các hợp chất thứ cấp phục vụ lĩnh vực y dược/mỹ phẩm và trong một số nghiên cứu quan trọng khác như bảo quản nguồn gen, biến nạp gen,... 129 DANH MỤC CÔNG TRÌNH 1. Huỳnh Thị Lũy, Nguyễn Hữu Hổ, Bùi Văn Lệ, Tạo phôi vô tính trực tiếp từ nuôi cấy in vitro mô lá cây Ngũ gia bì chân chim Schefflera octophylla (Lour.) Harms, Kỷ yếu Hội nghị Công nghệ Sinh học toàn quốc, TP. HCM, 2019, 405-410. 2. Huỳnh Thị Lũy, Nguyễn Hữu Hổ, Bùi Văn Lệ, Tạo rễ bất định trực tiếp từ mô lá cây Ngũ gia bì chân chim Schefflera octophylla (Lour.) Harms nuôi cấy in vitro, Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2021, 19(3), 495-507. 3. Huỳnh Thị Lũy, Nguyễn Hữu Hổ, Bùi Văn Lệ, Nhân rễ bất định cây Ngũ gia bì chân chim Schefflera octophylla (Lour.) Harms bằng phương pháp nuôi lỏng lắc, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 2021, 6(3), 12-20. 130 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lã Đình Mỡi, Châu Văn Minh, Trần Văn Sung, Phạm Quốc Long, Phan Văn Kiệm, Trần Huy Thái, Trần Minh Hợi, Ninh Khắc Bản, Lê Mai Hương, Họ Nhân sâm (Araliaceae Juss.) - Nguồn hoạt chất sinh học đa dạng và đầy triển vọng ở Việt Nam, Tuyển tập Hội nghị khoa học toàn quốc lần thứ 5 về Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, 2013, 1152-1158. 2. J. Kitajima, M. Shindo, Y. Tanaka, Two new triterpenoid sulfates from the leaves of Schefflera octophylla, Chemical Pharmaceutical Bulletin, 1990, 38(3), 714-716. 3. Y.L. Li, D.X. Shi, M.L. Wang, Tissue culture and rapid propagation of Schefflera octophylla, Plant Physiology Communications, 2004, 40(2), 193. 4. Y.L. Li, P.P. But, V.E.C. Ooi, Antiviral activity and mode of action of caffeoylquinic acids from Schefflera heptaphylla (L.) Frodin, Antiviral Research, 2005, 68(1), 1-9. 5. Y.L. Li, R.W. Jiang, L.M.S. Ooi, P.P.H. But , V.E.C. Ooi, Antiviral triterpenoids from the medicinal plant Schefflera heptaphylla. Phytother Research, 2007, 21(5), 466-470. 6. Y.L. Li, C.M. Yeung, L.C.M. Chiu, Y.Z. Cen, V.E.C. Ooi, Chemical composition and antiproliferative activity of essential oil from the leaves of a medicinal herb, Schefflera heptaphylla, Phytother Research, 2009, 23(1), 140- 142. 7. Y.F. Chen, S.H. Tao, F.L. Zeng, L.W. Xie, Z.B. Shen, Antinociceptive and anti- inflammatory activities of Schefflera octophylla extracts, Journal Ethnopharmacology, 2015, 171, 42-50. 8. X. Liu, Y. Niu, J. Liu, R. Xu, M. Shi, W. Kang, Efficient extraction of anti- inflammatory active ingredients from Schefflera octophylla leaves using ionic liquid-based ultrasonic-assisted extraction coupled with HPLC, Molecules, 2019a, 24(16), 2942. 9. X. Liu, J. Dong, Q. Liang, H.M.D. Wang, X.H. Liu, Coagulant effects and mechanism of Schefflera heptaphylla (L.) Frodin, Molecules, 2019b, 24(24), 4547. 131 10. Đỗ Huy Bích, Đặng Quang Chung, Bùi Xuân Chương, Nguyễn Thượng Dong, Đỗ Trung Đàm, Phạm Văn Hiền, Vũ Ngọc Lộ, Phạm Duy Mai, Phạm Kim Mẫn, Đoàn Thị Thu, Nguyễn Tập, Trần Toàn, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Viện Dược liệu, 2006, 2, 411-414. 11. Đặng Thị Thanh Tâm, Nghiên cứu tạo rễ tơ của cây Tam thất, Ngũ gia bì chân chim và thử nghiệm quá trình sản xuất sinh khối bằng bioreactor, Báo cáo tổng hợp đề tài KC.04.TN10/11-15 thuộc Chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước (KC.04/11-15), Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, 2012. 12. W. Gaoyin, W. Xiaoli, W. Xiao, L. Xian, W. Yi, Changes in biochemistry and histochemical characteristics during somatic embryogenesis in Ormosia henryi Prain, BioRxiv, 2020; https://doi.org/10.1101/2020.09.21.307009. 13. L. Guan, Y. Li, K. Huang, Z.M. Cheng, Auxin regulalation and MdPIN expression during adventitious root initiation in apple cuttings, Hoticulture Reseach, 2020, 7: 143. 14. S.K.Verma, A.K.Das, S.Gantait, S. Gurel, E. Gurel, Influence of auxxin and its polar transport inhibitor on the development of somatic embryos in Digitalis trojana, 2018, 8 (2), 99. 15. Y.H. Su, L.P. Tang, X.Y. Zhao, X.S. Zhang, Plant cell totipotency: Insights into cellular reprogramming, Plant Biology Journal of Integrative, 2021, 63, 228– 240. 16. N. Vidal, C. Sanchez, Use of bioreactor systems in the propagation of forest trees, Engineering in Life Sciences, 2019, 19 (12), 896-915. 17. B. Qiang, J. Miao, N. Phillips, K. Wei, Y. Gao, Recent advances in the tissue culture of American ginseng (Panax quinquefolius), Chemistry and Biodiversity, 2020, 17(10), e2000366. 18. F. Engelmann, In vitro conservation of tropical plant germplasm - a review, Euphytica, 1991, 57, 227-243. 19. Y. Guan, S.G. Li, X.F. Fan, Z.H. Su, Application of somatic embryogenesis in woody plants, Front Plant Science, 2016, 7, 938. 20. V. Pikulthong, T. Teerakathiti, A. Thamchaipenet, S. Peyachoknagul, Development of somatic embryos for genetic transformation in Curcuma longa 132 L. and Curcuma mangga Valeton & Zijp. Agriculture and Natural Resources, 2016, 50, 276-285. 21. F. Afreen, S.M.A. Zobayed, T. Kozai, Photoautotrophic culture of Coffea arabusta somatic embryos: Development of a bioreactor for large-scale plantlet conversion from cotyledonary embryos. Annals of Botany, 2002, 90, 21-29. 22. H. Etienne, D. Breton, J.C. Breitler, B. Bertrand, E. Déchamp, R. Awada, P. Marraccini, S. Léran, E. Alpizar, C. Campa, P. Courte, F. Georget, J.P. Ducos, Coffee somatic embryogenesis: How did research, experience gained and innovations promote the commercial propagation of elite clones from the two cultivated species? Frontiers in Plant Science, 2018, 9, 01630. 23. Nguyễn Trung Thành và Paek Kee Yoeup, Nhân nhanh rễ bất định Nhân sâm Panax ginseng C. A. Meyer: Ảnh hưởng của một số nhân tố lý hóa lên sự tăng trưởng sinh khối và sản phẩm trao đổi chất ginsenosides, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, 2008, 24, 318-323. 24. Dương Tấn Nhựt, Trần Hiếu, Nguyễn Thị Nhật Linh, Hoàng Thanh Tùng, Nguyễn Bá Nam, Nguyễn Phúc Huy, Vũ Quốc Luận, Vũ Thị Hiền. Tối ưu hóa quá trình nhân nhanh và tích lũy saponin của rễ bất định sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) trong các hệ thống nuôi cấy, Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2015, 13(3), 853-864. 25. Y. Wang, S. Jia, Z. Wang, Y. Chen, S. Mo, N.N. Sze, Planning considerations of green corridors for the improvement of biodiversity resilience in suburban areas, Journal of Infrastructure Preservation and Resilience, 2021, 2:6. 26. H.G.A. Engler and K.A.E. Prantl, Die Natürlichen Pflanzenfamilien, 1894, 3(8): 38, Angelmann Publisher. 27. Tự điển Bách khoa Dược học, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa Hà Nội, 1999, 433-434. 28. Trần Văn Sung, G. Adam, A sulphated triterpenoid saponin from Schefflera octophylla. Phytochemistry, 1991, 30 (8), 2717-2720. 29. Trần Văn Sung, J. Peter, Katalinic, G. Adam, A bisdesmosidic triterpenoid saponin from Schefflera octophylla, Phytochemistry, 1991a, 30 (11), 3717- 3720. 30. Trần Văn Sung, Steglich, G. Adam, Triterpenoid glycosides from Schefflera 133 octophylla, Phytochemistry, 1991b, 30 (7), 2349-2356. 31. Trần Văn Sung, C. Lavaud, A. Porzel, W. Steglich, G. Adam, Triterpenoids and their glycosides from the bark of Schefflera octophylla, Phytochemistry, 1992, 31(1), 227-231. 32. C. Wu, Y.H. Duan, M.M. Li, W. Tang, X. Wu, G.C. Wang, Triterpenoid saponins from the stem barks of Schefflera heptaphylla, Planta Medica, 2013, 79(14), 1348-1355. 33. C. Wu, Y.H. Duan, W. Tang, M.M. Li, X. Wu, G.C. Wang, W.C. Ye, G.X. Zhou, New ursane-type triterpenoid saponins from the stem bark of Schefflera heptaphylla, Fitoterapia, 2014, 92, 127-132. 34. S. Arya, I.D. Arya, T. Eriksson, Rapid multiplication of adventitious somatic embryos of Panax ginseng, Plant Cell Tissue and Organ Culture, 1993, 34, 157- 162. 35. Y.E. Choi, J.H. Jeong, C.K. Shin, Hormone-independent embryogenic callus production from ginseng cotyledons using high concentrations of NH4NO3 and progress towards bioreactor production. Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2003, 72(3), 229-235. 36. S. Zhou and D.C. Brown, High efficiency plant production of North American ginseng via somatic embryogenesis from cotyledon explants, Plant Cell Reports, 2006, 25(3), 166-173. 37. Y.L. Kim, K. Kim, O.R. Lee, D.C. Yang, High frequency of plant regeneration through cyclic secondary somatic embryogenesis in Panax ginseng. Journal Ginseng Research, 2012, 36(4), 442-448. 38. Vũ Thị Hiền, Vũ Quốc Luận, Nguyễn Phúc Huy, Nguyễn Bá Nam, Bùi Văn Thế Vinh, Thái Xuân Du, Dương Tấn Nhựt, Phát sinh phôi trực tiếp từ lá, cuống lá và thân rễ cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), Tạp chí Sinh học, 2014, 36(1), 277-282. 39. Vũ Thị Hiền, Vũ Quốc Luận, Nguyễn Phúc Huy, Nguyễn Bá Nam, Nguyễn Thị Kim Loan, Nguyễn Thanh Sang, Vũ Thị Thủy, Nguyễn Hồng Hoàng, Thái Xuân Du, Dương Tấn Nhựt, Sử dụng kỹ thuật nuôi cấy lớp mỏng tế bào trong nghiên cứu quá trìmh phát sinh hình thái của cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) in vitro, Tạp chí Khoa học và Phát triển, 2015, 13(4), 657-664. 134 40. Mai Trường, Trần Thị Ngọc Hà, Phan Tường Lộc, Lê Tấn Đức, Trần Trọng Tuấn, Đỗ Đăng Giáp, Bùi Đình Thạch, Nguyễn Thị Thanh, Phạm Đức Trí, Nguyễn Đức Minh Hùng, Nguyễn Văn Kết, Trần Công Luận, Nguyễn Hữu Hổ, Nghiên cứu tạo và nhân phôi soma sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) trong môi trường lỏng, Tạp chí Khoa học và Phát triển, 2014, 12(7), 1085-1095. 41. J.Y. Zhang, H.J. Sun, I.J. Song, T.W. Bae, H.G. Kang, S.M. Ko, Y.I. Kwon, I.W. Kim, J. Lee, S.Y. Park, P.O. Lim, Y.H. Kim, H.Y. Lee, Plant regeneration of Korean wild ginseng (Panax ginseng Meyer) mutant lines induced by γ- irradiation (60Co) of adventitious roots. Journal Ginseng Research. 2014, 38(3), 220-225. 42. Đỗ Mạnh Cường, Hoàng Thanh Tùng, Hoàng Đắc Khải, Vũ Quốc Luận,Vũ Thị Hiền, Trương Thị Bích Phượng, Dương Tấn Nhựt, Increasing the somatic embryogenesis frequency of Panax vietnamensis Ha et Grushv. by disinfection of leaf explant using nano silver and the addition of nano silver in culture medium, Vietnam Journal of Biotechnology, 2020, 18, 517-527. 43. Nguyễn Thị Ngọc Hương, Trần Hùng, Trương Thị Đẹp, Biến đổi hình thái trong phát sinh phôi soma thông qua nuôi cấy mô sẹo Tam thất hoang (Panax stipuleanatus H.T.Tsai et K.M.Feng), Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2018, 16(2), 279-284. 44. X. Gao, C. Zhu, W. Jia, W. Gao, M. Qiu, Y. Zhang, P. Xiao, Induction and characterization of adventitious roots directly from the explants of Panax notoginseng, Biotechnology Letters, 2005, 27(22), 1771-1775. 45. Mai Trường, Trần Thị Ngọc Hà, Phan Tường Lộc, Lê Tấn Đức, Trần Trọng Tuấn, Đỗ Đăng Giáp, Bùi Đình Thạch, Nguyễn Thị Thanh, Phạm Đức Trí, Nguyễn Đức Minh Hùng, Nguyễn Văn Kết, Trần Công Luận, Nguyễn Hữu Hổ, Một số kết quả nghiên cứu tạo và nuôi rễ bất định sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2014, 12(2), 355- 364. 46. Nguyễn Thị Ngọc Hương, Trần Hùng, Trương Thị Đẹp, Tìm hiểu các biến đổi hình thái trong sự phát sinh rễ Tam thất hoang (Panax stipuleanatus H.T.Tsai et K.M.Feng) nuôi cấy in vitro và bước đầu định tính oleanolic acid trong rễ 135 tạo thành, Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2016, 14(1), 49-54. 47. Nguyễn Thị Nhật Linh, Nghiên cứu nuôi cấy rễ thứ cấp sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) và khảo sát ảnh hưởng của một số elicitor lên sự tích lũy saponin, Luận án TS chuyên ngành Sinh lý học Thực vật (Mã số: 62.42.01.12), Trường ĐH Khoa học Huế - ĐH Huế, 2017. 48. Z. Gui, Z. Guo, S. Ke, R.M. Skirvin, Somatic embryogenesis and plant regeneration in Acanthopanax senticosus, Plant Cell Reports, 1991, 9(9), 514- 516. 49. Y.E. Choi, J.W. Kim, W.Y. Soh, Somatic embryogenesis and plant regeneration from suspension cultures of Acanthopanax koreanum Nakai, Plant Cell Reports, 1997, 17(2), 84-88. 50. S.Y. Park, J.K. Ahn, W.Y. Lee, H.N. Murthy, K.Y. Paek, Mass production of Eleutherococcus koreanum plantlets via somatic embryogenesis from root cultures and accumulation of eleutherosides in regenerants, Plant Science, 2005, 168(5), 1221-1225. 51. A.M. Shohael, H.N. Murthy, E.J. Hahn, K.Y. Paek, Methyl jasmonate induced overproduction of eleutherosides in somatic embryos of Eleutherococcus senticosus cultured in bioreactors. Electronic Journal of Biotechnology, 2007, 10(4), 633-637. 52. J.M. Seo, C.G. Shin, Y.E. Choi, Mass production of adventitious roots of Eleutherococcus sessiliflorus through the bioreactor culture, Journal of Plant Biotechnology, 2003, 5(3), 187-191. 53. E.J. Lee and K. Y. Paek, Effect of nitrogen source on biomass and bioactive compound production in submerged cultures of Eleutherococcus koreanum Nakai adventitious roots, Biotechnology Progress, 2012, 28(2), 508-514. 54. A. Sliwinska, O. Olszowska, M. Furmanowa, A. Nosov, Rapid multiplication of Polyscias filicifolia by secondary somatic embryogenesis, In vitro Cellular and Developmental Biology, Plant, 2008, 44(2), 69-77. 55. Trịnh Việt Nga, Nguyễn Đức Minh Hùng, Bùi Minh Trí, Ngô Thị Anh Khôi, Triệu Thị Bích, Phạm Thị Minh Tâm, Nguyễn Hữu Hổ, Nuôi nhân in vitro phôi vô tính cây Đinh lăng lá nhỏ (Polyscias fruticosa (L.) Harms) trên hệ thống nuôi cấy lỏng lắc, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 2019, 5, 25-34. 136 56. T.P. Murali, P.K. Rajeevan, K. Sheeja, V.V. Ranjan, In vitro propagation and improvement of foliage plants, Final Report, Department of Pomology and Floriculture, College of Horticulture, Kerala Agricultural University, Velhmikkara, India, 2000, 52 pages. 57. A.S. Misra, Micropropagation studies with some ornamental plants, PhD Thesis in Botany, Department of Botany, Faculty of Science, Maharaja Sayajirao University of Baroda, Vadodara, India, 2001, 390002. 58. Thuc Dinh Ngoc and Thanh Le Nguyen, Chemical composition and antimicrobial activity of essential oils from the leaves and stems of Schefflera arboricola (Hayata) Merr. collected in Vietnam. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 2019, 22(5), 1401-1406. 59. O.R. Baghbidi and A. Jowkar, Micropropagation of dwarf Schefflera [Schefflera arboricola (Hayata) Merr.] via direct shoot regeneration. Advances in Horticultural Science, 2018, 32(2), 205-212. 60. B. Potduang, C. Chongsiriroeg, Y. Benmart, R. Giwanon, W. Supatanakul, S. Tanpanich, Biological activities of Schefflera leucantha, African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 2007, 4 (2), 157-164. 61. Y. Chirakiattikun and S. Prakaisrithongkham, Micropropagation of Schefflera leucantha, Thai Science and Technology Journal, 2004, 12(2), 34-40. 62. T.B.C. Da Silva, C.O. D’Sousa Costa, A.F.C. Galvao, L.M. Bomfim, A.B.C. Da C. Rodrigues, M.C.S. Mota, A.A. Dantas, T.R. Dos Santos, M.B.P. Soares, D.P. Bezerra, Cytotoxic potential of selected medicinal plants in northeast Brazil, BMC Complementary and Alternative Medicine, 2016, 16(1), 199. 63. E.T.H Franco, L.B. Gavioli, A.G. Ferreira, In vitro regeneration of Didymopanax morototoni, Brazilan Journal Biology, 2006, 66(2A), 455-462. 64. G. Lloy and B. McCown, Commercially feasible micropropagation of moutain leurel, Kalmia latifolia, by use of shoot tip culture. Combined Proceedings - International Plant Propagator Society. Soc, 1980, 30(5), 421-427. 65. H.A. Méndez-Hernández, M. Ledezma-Rodríguez, R.N. Avilez-Montalvo, Y.L. Juárez-Gómez, A. Skeete, J. Avilez-Montalvo, C. De-la-Peña, V.M. Loyola- Vargas, Signaling overview of plant somatic embryogenesis. Frontiers in Plant Science, 2019, 10,77. 137 66. A. Smertenko and P.V. Bozhkov, Somatic embryogenesis: life and death processes during apical-basal patterning, Jounal of Experimental Botany, 2014, 65 (5), 1343-1360. 67. A. Iantcheva, A. Barbulova, M. Vlahova, A. Atanassov, Primary asymmetric division and embryo formation in a single cell suspension of embryogenic Medicago falcata, Biotechnology and Biotechnological Equipment, 2004, 18(3), 27-33. 68. S. Von Arnold, I. Sabala, P. Bozhkov, J. Dyachok, L. Filonova, Developmental pathways of somatic embryogenesis, Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2002, 69, 233-249. 69. S. Kadokura, K. Sugimoto, P. Tarr, T. Suzuki, S. Matsunaga, Characterization of somatic embryogenesis initiated from the Arabidopsis shoot apex, Developmental Biology, 2018, 442 (1), 13-27. 70. M. Zhang, A. Wang, M. Qin, X. Qin, S. Yang, S. Su, Y. Sun, L. Zhang, Direct and indirect somatic embryogenesis induction in Camellia oleifera Abel, Frontiers in Plant Science, 2021, 12, 644389. 71. L. Kharwanlang, MC. Das, S. Kumaria, P. Tandon, High frequency somatic embryos induction from the rhizome explant of Panax pseudoginseng Wall. using thin cell layer section. International Journal of Applied Biology and Pharmaceutical Technology, 2016a, 7(3), 32-40. 72. O.T. Kim, T.S. Kim, D.S. In, K.H. Bang, Y.C. Kim, Y.E. Choi, S.W. Cha, N.S. Seong, Optimization of direct somatic embryogenesis from mature zygotic embryo78s of Panax ginseng C.A. Meyer, Journal of Plant Biology, 2006, 49(5), 348-352. 73. Y.J. Kim, K. Kim, O.R. Lee, D.C. Yang, High frequency of plant regeneration through cyclic secondary somatic embryogenesis in Panax ginseng, Journal of Ginseng Research, 2012, 36(4), 442-448. 74. D.T. Nhut, B.V.T. Vinh, T.T. Hien, N.P. Huy, N.B. Nam, H.X. Chien, Effects of spermidine, proline and carbohydrate sources on somatic embryogenesis from main root transverse thin cell layers of Vietnamese ginseng (Panax vietnamensis Ha et. Grushv.), African Journal of Biotechnology, 2012, 11(5), 1084-1091. 138 75. A.H. Naing, C.K. Kim, B.J. Yun, J.Y. Jin, K.B. Lim, Primary and secondary somatic embryogenesis in Chrysanthemum cv. Euro. Plant Cell Tiss Organ Culture, 2013, 112, 361-368. 76. R. Zegzouti, M.F. Arnould, J.M. Favre, Histological investigation of the multiplication step in secondary somatic embryogenesis of Quercus robur L., Annals of Forest Science, 2001, 58(6), 681-690. 77. H.S.M. Khierallah and N.H. Hussein, The role of coconut water and casein hydrolysate in somatic embryogenesis of date palm and genetic stability detection using RAPD markers. Research in Biotechnology, 2013, 4(3), 20-28. 78. Tô Thị Nhã Trầm, Trương Phi Yến, Tôn Trang Ánh, Hoàng Thanh Tùng, Hà Thị Mỹ Ngân, Dương Tấn Nhựt, Phát sinh phôi soma cây đinh lăng lá xẻ nhỏ (Polyscias fruticosa L. Harms) thông qua nuôi cấy mẫu lá ex vitro, Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2020, 18(3), 497-506. 79. G.I. Nic-Can and V.M. Loyola-Vargas, The role of the auxins during somatic embryogenesis, Somatic Embryogenesis: Fundamental Aspects and Applications, 2016, 171-181. 80. M.A. Abohatem, Y. Bakil, M. Baaziz, Plant regeneration from Somatic Embryogenic Suspension Cultures of Date Palm, Methods in Molecular Biology, 2017, 1637, 203-214. 81. T. Keshvari, A. Najaphy, D. Kahrizi, A. Zebarjadi, Callus induction and somatic embryogenesis in Stevia rebaudiana Bertoni as a medicinal plant, Cellular and Molecular Biology, 2018, 64(2), 46-49. 82. O. Novák and K. Ljung K, Zooming in on plant hormone analysis: tissueand cell-specific approaches, Annual review of Plant Biology, 2017, 68, 323-348. 83. X. Yang and X. Zhang, Regulation of somatic embryogenesis in higher plants. Critical Reviews Plant Science, 2010, 29, 36-57. 84. R.E. Márquez-López, C.A. Pérez-Hernández, Á. Kú-González, R.M. Galaz- Ávalos, V.M. Loyola-Vargas, Localization and transport of indole-3-acetic acid during somatic embryogenesis in Coffea canephora. Protoplasma, 2018, 255, 695-708. 85. B. Jones, S.A. Gunneras, S.V. Petersson, P. Tarkowski, N. Graham, S. May, K. Dolezal, G. Sandberg, K.Ljung, Cytokinin regulation of auxin synthesis in 139 Arabidopsis involves a homeostatic feedback loop regulated via auxin and cytokinin signal transduction, Plant Cell, 2010, 22(9), 2956-2969. 86. V. M. Loyola-Vargas and N. Ochoa-Alejo, Somatic Embryogenesis. An Overeview, Somatic Embryogenesis: Fundamental Aspects and Applications, 2016, 1-8. 87. D. Leljak-Levanic, S. Mihaljevic, and N. Bauer, Somatic and zygotic embryos share common developmental features at the onset of plant embryogenesis. Acta Physiologiae Plantarum, 2015, 37, 1-14. 88. L. Michalczuk, T.J. Cooke, J.D. Cohen, Auxin levels at different stages of carrot somatic embryogenesis, Phytochemistry, 1992, 31, 1097-1103. 89. D.M. Ribnicky, N. IliC, J.D. Cohen, T.J. Cooke, The effects of exogenous auxins on endogenous indole-3-acetic acid metabolism - The implications for carrot somatic embryogenesis, Plant Physiol, 1996, 112, 549-558. 90. B. Ayil-Gutiérrez, R.M. Galaz-Ávalos, E. Peña-Cabrera, V.M. Loyola-Vargas, Dynamics of the concentration of IAA and some of its conjugates during the induction of somatic embryogenesis in Coffea canephora, Plant Signaling & Behavior, 2013, 8, e26998. 91. H.H. Chung, J.T. Chen, W.C. Chang, Plant regeneration through direct somatic embryogenesis from leaf explants of Dendrobium. Biologia Plantarum, 2007, 51, 346-350. 92. W.P. Gow, J.T. Chen, W.C. Chang, Effects of genotype, light regime explants possion and orientation on direct somatic embryogenesis from leaf explants of Phalaenopsis orchids, Acta Physiologiae Plantarum, 2009, 31(2), 363-369. 93. C.S. Raju, A. Aslam, K. Kathiravan, P. Palani, A. Shajahan, Direct somatic embryogenesis and plant regeneration from leaf sheath explants of mango ginger (Curcuma amada Roxb.), In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant, 2014, 50, 752-759. 94. Y. Wang, F. Chen, Y. Wang, X. Li, H. Liang, Plant regeneration from immature embryos of Tapiscia sinensis Oliv., an endemic and endangered species in China, Hortscience, 2014, 49(12), 1558-1562. 95. Bùi Văn Thế Vinh, Vũ Thị Thủy, Thái Thương Hiền, Đỗ Khắc Thịnh, Dương Tấn Nhựt, Nghiên cứu hình thái giải phẫu và cấu trúc phôi trong quá trình phát 140 sinh phôi vô tính sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), Tạp chí Khoa học và Phát triển, 2014, 7, 1140-1148. 96. H.J. Shen, J.T. Chen, H.H. Chung, W.C. Chang, Plant regeneration via direct somatic embryogenesis from leaf explants of Tolumnia Louise Elmore ‘Elsa’. Botanical Studies, 2018, 59, 4. 97. H. Liang, Y. Xiong, B. Guo, H. Yan, S. Jian, H. Ren, X. Zhang, Y. Li, S. Zeng, K. Wu, F. Zheng, J.A. Teixeira da Silva, Y. Xiong, G. Ma, Shoot organogenesis and somatic embryogenesis from leaf and root explants of Scaevola sericea. Scientific Reports, 2020, 10, 11343. 98. E. Rahmat and Y. Kang, Adventitious root culture for secondary metabolite production in medicinal plants, A Review, Journal of Plant Biotechnology, 2019, 46(3), 143-157. 99. J. Yu, W. Liu, J. Liu, P. Qin, L. Xu, Auxin control of root organogenesis from callus in tissue culture, Frontiers in Plant Science, 2017, 8, 1835. 100. X.H. Cui, H.N. Murthy, C.H. Wu, K.Y. Paek, Sucrose-induced osmotic stress affects biomass, metabolite, and antioxidant levels in root suspension cultures of Hypericum perforatum L., Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2010, 103, 7-14. 101. A.H. Ahkami, M. Melzer, M.R. Ghaffari, S. Pollmann, M.G. Javid, F. Shahinnia, M.R. Hajirezaei, U. Druege, Distribution of indole-3-acetic acid in Petunia hybrida shoot tip cuttings and relationship between auxin transport, carbohydrate metabolism and adventitious root formation, Planta, 2013, 238, 499–517. 102. L. Guan, R. Tayengwa, Z. Cheng, W.A. Peer, A.S. Murphy, M. Zhao, Auxin regulates adventitious root formation in tomato cuttings, Plant Biology, 2019, 19, 435. 103. K.H. Lo, Factor affecting shoot organogenesis in leaf disc culture of African violet, Scientia Hoticulturae, 1997, 72(1), 49-57. 104. R.J. Rose, X.D. Wang, K.E. Nolan and B.G. Rolfe, Root meristems in Medicago truncatula tissue culture arise from vascular-derived procambial-like cells in a process regulated by ethylene, Journal of Experimental Botany, 2006, 57(10), 2227-2235. 141 105. T. Murashige and F. Skoog, A revised medium for rapid growth and bioassay with tobacco tissue culture, Physiol Plant, 1962, 15, 473-497. 106. O.L. Gamborg, R.A. Miller, K. Ojima, Nutrient requirement of suspensions cultures of soybean root cells, Experimental cell research, 1962, 50(1), 151-158. 107. R.U. Schenk and A.C. Hildebrandt, Medium and techniques for induction and growth of monocotyledonous and dicotyledonous plant cell culture, Canadian Journal Botany, 1972, 50, 199-204. 108. S. Merkle, W. Parrott, B. Flinn, Morphogenic Aspects of Somatic Embryogenesis, In vitro Embryogenesis in Plants (Current Plant Science and Biotechnology in Agriculture), 1995, 20, 155-203. 109. R. Fernández-Da Silva, L. Hermoso-Gallardo, A. Menéndez-Yuffá, Primary and secondary somatic enbryogenesis in leaf sections and cell suspensions of Coffea arabica cv. Catimor, Interciencia, 2005, 30(11), 694-698. 110. H.M.S. Aboshama, Direct somatic embryogenesis of pepper (Capsicum annuum L.), World Journal of Agricultural Sciences, 2011, 7 (6), 755-762. 111. E. Minyaka, N. Niemenak, Fotso, A. Sangare, D.N. Omokolo, Effect of MgSO4 and K2SO4 on somatic embryo diffirentiation in Theobroma cacao L., Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2008, 94(2), 149-160. 112. M.S.D. Ibrahima, R.S. Hartatib, R. Rubiyoa, A. Purwitoc, S. Sudarsono, Direct and indirect somatic embryogenesis on Arabica coffee (Coffea arabica), Indonesian Journal of Agricutural Science, 2013, 14(2), 79-86. 113. Y. Aoshima Y, Efficient embryogenesis in the callus of tea (Camellia sinensis) enhanced by the osmotic stress or antibiotics treatment, Plant Biotechnol, 2005, 22, 277-280. 114. C. Anjaneyulu, B. Shyamkuma, C. Giri, Somatic embryogenesis from callus cultures of Terminalia chebula Retz.: An important medicinal tree, Trees – Structure and function, 2004, 18(5), 547-552. 115. Y.J. Kim, M.K. Kim, J.S. Shim, R.K. Pulla, D.C. Yang, Somatic embryogenesis of two new Panax ginseng cultivars, Yun-Poong and Chun-Poong, Russian Journal of Plant Physiology, 2010, 57(2), 283-289. 116. A. Prades, M. Dornier, N. Diop, J.P. Pain, Coconut water uses, composition and properties: A review, Fruits, 2012, 67, 87–107. 142 117. Mai Trường, Trần Thị Ngọc Hà, Phan Tường Lộc, Lê Tấn Đức, Trần Trọng Tuấn, Đỗ Đăng Giáp, Bùi Đình Thạch, Phạm Đức Trí, Nguyễn Đức Minh Hùng, Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Văn Kết, Trần Công Luận, Nguyễn Hữu Hổ, Nghiên cứu nuôi cấy mô sẹo có khả năng sinh phôi và mô phôi sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv., Tạp chí Sinh học, 2013, 35(3se), 145-157. 118. J.Y. Kim, P.B. Adhikari, C.H. Ahn, D.H. Kim, Y.C. Kim, J.K. Han, S. Kondeti, Y.E. Choi, High frequency somatic embryogenesis and plant regeneration of interspecific ginseng hybrid between Panax ginseng and Panax quinquefolius, Journal Ginseng Research, 2019, 43,38-48. 119. M. Ali, A. Mujib, D. Tonk, N. Zafar, Plant regeneration through somatic embryogenesis and genome size analysis of Coriandrum sativum L, Protoplasma, 2017, 254(1), 343-352. 120. W.M. Irene, H.L. Alumiro, K.K. Asava, C.O. Agwanda, S.E. Anami, Effects of genotype and plant growth regulators on callus induction in leaf cultures of Coffea arabica L. F1 hybrid, Journal Plant Biochemistry Physiology, 2019, 7, 236. 121. P. Giridhar, V. Kumar, E.P. Indu, G.A. Ravishankar, A. Chandrasekar, Thidiazuron induced somatic embryogenesis in Coffea arabica L. and Coffea canephora P ex Fr, Acta Botanica Croatica, 2004, 63 (1), 25–33. 122. N. Burbulis, A. Blinstrubiene, V. Jonytiene, In vitro regeneration from leaf explants of Petunia hybrida L. Propag Ornam Plants, 2015, 15, 47–52. 123. A. Blinstrubiene, N. Burbulis, V. Jonytiene, R. Masiene R, Evaluation of factors affecting direct organogenesis in a somatic tissue culture of Sinningia speciosa (Lodd.) Hiern, Agronomy, 2020, 10(11), 1783. 124. Y. Zhang, T.A. Bozorov, D.X. Li, P. Zhou, X.J. Wen, Y. Ding, D.Y. Zhang, An efficient in vitro regeneration system from different wild apple (Malus sieversii) explants, Plant Methods, 2020, 16,56. 125. S.B. Mostafiz, A. Wagiran, Efficient callus induction and regeneration in selected indica rice, Agronomy, 2018, 8, 77. 126. X. Deng, Y. Xiong, J. Li, D. Yang, J. Liu, H. Sun, H. Song, Y. Wang, J. Ma, Y. Liu, M. Yang, The establishment of an efficient callus induction system for lotus (Nelumbo nucifera), Plants, 2020, 9(11),1436. 143 127. S.L. Zhong, S.G. Zhong, Morphological and ultrastructural characteristics of the embryogenic callus of American ginseng, Chin J Bot, 1992, 4, 92-98. 128. M.D. Gaj, Factors influencing somatic embryogenesis induction and plant regeneration with particular reference to Arabidopsis thaliana (L.) Heynh, Plant Growth Regulation, 2004, 43: 27–47. 129. S. Hussein, R. Ibrahim, A.L.P. Kiong, Somatic embryogenesis: an alternative method for in vitro micropropagation, Iranian Journal of Biotechnology, 2006, 4(3), 156-161. 130. Y. Sun, X. Zhang, S. Jin, S. Liang, Y. Nie, Somatic embryogenesis and plant regeneration in wild cotton (Gossypium klotzschianum), Plant Cell Tissue Organ Culture, 2003, 75, 247-253. 131. K.P. Martin, Plant regeneration through direct somatic embryogenesis on seed coat explants of cashew (Anacardium occidentale L.), Science Horticulturae, 2003, 98(3), 299-304. 132. M. Umehara and H. Kamada H, Development of the embryo proper and the suspensor during plant embryogenesis, Plant Biotechnology, 2005, 22, 253-260 133. O.J. Parra-Penalosa and G.O. Cancino-Escalante, Evaluation of induction of somatic embryogenesis from cotyledonary leaves of banana passion fruit (Passiflora mollissima) L.H Bailey, Respuestas, 2019, 24(3), 31-38. 134. SA. Kahrawat and S. Chand, Continuous somatic embyogenesis and plant regeneration from hypocotyl segments of Psoralea corylifolia Linn., an endangered and medicinally important Fabaceae plant, Current Science Assocation, 2001, 81, 1328-1331. 135. D. Sharada, P.S. Krishna, N.R. Swamy, Plant Regeneration via somatic embryogenesis in Solanum nigrum L. (Black nightshade) (Solanaceae), Biotechnology Journal International, 2019, 23(1), 1-9. 136. E. Corredoira, A. Ballester, A.M. Vieitez, Proliferation, maturation and germination of Castanea sativa Mill. somatic embryos originated from leaf explants, Annals of Botany, 2003, 92(1), 129–136. 137. T. Hazubska-Przybyl, E. Ratajczak, A. Obarska, E. Pers-Kamczyc, Different roles of auxins in somatic embryogenesis efficiency in two Picea species, International Journal of Molecular Sciences, 2020, 21(9), 3394. 144 138. D.E. Sakr and R.M.S. Sayed, Morpho- histological observations on somatic embryogenesis in mature embryo derived callus of Oryza sativa L. cv. Sakha, 101, Journal of Scientific Reseach in Science, 2018, 35(1), 126-141. 139. J.L.D. Cipriano, A.C.F. Cruz, K.C. Mancini, E.R. Schmildt, J.C. Lopes, W.C. Otoni, R.S. Alexandre, Somatic embryogenesis in Carica papaya as affected by auxins and explants, and morphoanatomical-related aspects. Anais da Academia Brasileia de Ciencias, 2018, 90(1), 385-400. 140. E. Grzebelus, M. Szklarczyk, R. Baranski, An improved protocol for plant regeneration from leaf and hypocotyl-derived protoplasts of carrot. Plant Cell Tissue Organ Culture, 2012, 109, 101-109. 141. J. Friml, A. Vieten, M. Sauer, D. Weijers, H. Schwartz, T. Hamann, R. Offringa, G. Jürgens, Efflux-dependent auxin gradients establish the apical basal axis of Arabidopsis. Nature, 2003, 426, 147-153. 142. G.D. Ascough and C.W. Fennell, The regulation of plant growth and development in liquid culture, South African Journal of Botany, 2004, 70(2), 181–190. 143. J.A. Teixeira da Silva, J. Dobranszki, Plant thin cell layers: update and perspectives, Folia Hort, 2015, 27(2), 183-190. 144. V.T. Hien, N.P. Huy, B.V.T. Vinh, H.X. Chien, H.T. Tung, N.B. Nam, V.Q. Luan, D.T. Nhut. Somatic embryogenesis from leaf transverse thin cell layer derived-callus of Vietnamese ginseng (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), Tạp chí Công nghệ Sinh học, 2016, 14(1), 63-73. 145. N. Sabooni and A. Shekafandeh, Somatic embryogenesis and plant regeneration of blackberry using the thin cell layer technique, Plant Cell Tissue Organ Culture, 2017, 130: 313–321. 146. J.E. Scherwinski-Pereira, R.S. da Guedes, Jr P.C.P Fermino, T.L. Silva, F.H.S. Costa, Somatic embryogenesis and plant regeneration in oil palm using the thin cell layer technique, In Vitro Cellular and Development Biology Plant, 2010, 46, 378-385. 147. M. Pandey, U. Dhar, S.S. Samant, M.V. Shirgurkar, S.R. Thengane, Recurrent somatic embryogenesis and plant regeneration in Angelica glauca Edgew., a 145 critically endangered medicinal plant of the Western Himalaya, Journal of Horticultural Science & Biotechnology, 2011, 86(5), 493–498. 148. I. Sivanesan, M.S. Son, S. Jana, B.R. Jeong, Secondary somatic enbryogenesis in Crocus vernus (L.) Hill, Propagation of Ornamental Plants, 2012, 12(3), 163- 170. 149. G. Wang, C. Xu, S. Yan, B. Xu, An efficient somatic embryo liquid culture system for potential use in large-scale and synchronic production of Anthurium andraeanum seedlings, Fronties in Plant Science, 2019, 10,29. 150. M. Malik, Comparison of different liquid/solid culture systems in the production of somatic embryos from Narcissus L. ovary explants, Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2008, 94, 337–345. 151. A.L. De Rezende Maciel, F.A. Rodrigues, M. Moacir Pasqual, C.H.S. De Carvalho, Large-scale, high-efficiency production of coffee somatic embryos, Crop Breeding and Applied Biotechnology, 2016, 16, 102-107. 152. T.S. Mariani, Sjafrullatif, N.G. Wardjo, H. Miyake, Initiation and proliferation of globular somatic embryos of oil palm (Elaeis guineensis, Jacq.) observed by inverted and transmission electron microscopy. International Journal of Basic & Applied Sciences, IJBAS-IJENS 2014, 14(1), 1-7. 153. C. Guillou, A. Fillodeau, E. Brulard, D. Breton, S. De Faria Maraschin, D. Verdier, M. Simon, J.D. Ducos, Indirect somatic embryogenesis of Theobroma cacao L. in liquid medium and improvement of embryo-to-plantlet conversion rate, In Vitro Cellular & Developmental Biology, Plant, 2018, 54, 377-391. 154. B.B. Misra and S. Dey, Culture of East Indian sandalwood tree somatic embryos in air-lift bioreactors for production of santalols, phenolics and arabinogalactan proteins, AoB Plants, 2013, 5, plt 025. 155. L. García-Águila, R. Gómez-Kosky, Y. Alvarado Capó, Z. Sarría Hernández, N. Albany, J. Vílchez, M. Reyes Vega, B. Pérez Pérez, A. Rodríguez Concepción, Effect of inoculation density of somatic embryos for obtaining plantain FHIA-21 (AAAB) cultivars, Cultivos Tropicales, 2016, 37(1), 57-64. 156. R.R. Nair and S.D. Gupta, High-frequency plant regeneration through cyclic secondary somatic embryogenesis in black pepper (Piper nigrum L.), Plant Cell Reports, 2006, 24(12), 699-707. 146 157. S. Te-chato and A. Hilae, High-frequency plant regeneration through secondary somatic embryogenesis in oil palm (Elaeis guineensis Jacq. var. Tenera). Journal of Agricultural Technology, 2007, 3(2), 345-357. 158. S. Hussein, R. Ibrahim, A.L.P. Kiong, N.M. Fadzillah, S.K. Daud, Micropropagation of Eurycoma longifolia Jack via formation of somatic embryogenesis, Asian Journal of Plant Sciences, 2005, 4(5),472-485. 159. T. Cosic, B. Vinterhalter, D. Vinterhalter, N. Mitic, A. Cingel, J. Savic, B. Bohanec, S. Ninkovic, In vitro plant regeneration from immature zygotic embryos and repetitive somatic embryogenesis in kohlrabi (Brassica oleracea var. gongylodes), In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant, 2013, 49(3), 294-303. 160. M.S.D. Ibrahima, R.S. Hartatib, Rubiyoa, A. Purwitoc, Sudarsono. Direct and indirect somatic embryogenesis on Arabica coffee (Coffea arabica), Indonesian Journal of Agricultural Science, 2013, 14(2), 79-86. 161. E. Corredoira, A. Ballester, M. Ibarra, A.M. Vieitez, Induction of somatic embryogenesis in explants of shoot cultures established from adult Eucalyptus globulus and E. saligna × E. maidenii trees. Tree Physiology, 2015, 35, 678- 690. 162. G. Daigny, H. Paul, R.S. Sangwan, B.S. Sangwan-Norreel, Factors influencing secondary somatic embryogenesis in Malus x domestica Borkh. (cv 'Gloster 69'), Plant Cell Reports, 1996, 16(3-4), 153-157. 163. M. Al Shamari, H.Z. Rihan, M.P. Fuller, An effective protocol for the production of primary and secondary somatic embryos in cauliflower (Brassica oleraceae var. Botrytis), Agri Res & Tech, 2018, 14(1), 38-46. 164. J.W.H. Yong, L. Ge, Y.F. Ng, S.N. Tan, The chemical composition and biological properties of coconut (Cocos nucifera L.) water, Molecules, 2009, 14, 5144-5164. 165. S.M. Khalil, K.T. Cheah, E.A. Perez, D.A. Gaskill, J.S. Hu, Regeneration of banana (Musa spp. AAB cv. Dwarf Brazilian) via secondary somatic embryogenesis, Plant Cell Reports, 2002, 20,1128-1134. 166. H.K. Moon, S.Y. Park, Y.W. Kim, S.H. Kim, Somatic embryogenesis and plantlet production using rejuvenated tissues from serial grafting of a mature 147 Kalopanax septemlobus tree, In Vitro Cellular & Developmental Biology.- Plant, 2008, 44(2), 119-127. 167. I.M. Al-Khayri, Somatic Embryogenesis of Date Palm (Phoenix dactylifera L.) Improved by Coconut Water. Biotechnology, 2010, 9(4), 477-484. 168. Y. Chirakiattikun and S. Prakaisrithongkham, Micropropagation of Schefflera leucantha. Thai Science and Technology Journal, 2004, 12(2), 34-40. 169. J.L. Yang, E.S. Seong, M.J. Kim, B.K. Ghimire, W.H. Kang, C.Y. Yu, C.H, Direct somatic embryogenesis from pericycle cells of broccoli (Brassica oleracea L. var. Italica) root explants. Plant Cell Tissue and Organ Culture, 2010, 100(1), 49-58. 170. K.D. Xu, W. Wang, D.S. Yu, X.L. Li, J.M. Chen, B.J. Feng, Y. Zhao, M.J. Cheng, X.X. Liu, C.W. Li, NAA at a high concentration promotes efficient plant regeneration via direct somatic embryogenesis and SE-mediated transformation system in Ranunculus sceleratus, Scientific Reports, 2019, 9, 18321. 171. M. Sukhada, K.Y. Prathibha, H.D. Soumya, R.M. Ranganath, The origin and development of secondary somatic embryos in banana cv. Nanjangud Rasbale (Silk GP. Rasthali, AAB). Acta Horticulture, 2010, 865, 349-351. 172. E.U. Kurczynska, M.D. Gaj, A. Ujczak, E. Mazur, Histological analysis of direct somatic embryogenesis in Arabidopsis thaliana (L.) Heynh. Planta, 2007, 226(3), 619-628. 173. A. Onay, Histology of somatic embryogenesis in cultured leaf explants of pistachio (Pistacia vera L.), Turkisk Journal Botany, 2000, 24, 91-95. 174. N. Imin, M. Nizamidin, D. Daniher, K.E. Nolan, R.J. Rose and B.G. Rolfe. Proteomic analysis of somatic embryogenesis in Medicago truncatula, Plant Physiology, 2005, 137, 1250-1260. 175. C. Thomas, D. Meyer, C. Himber C and A. Steinmetz, Spatial expression of a sunflower SERK gene during induction of somatic embryogenesis and shoot organogenesis. Plant Physiology and Biochemistry, 2004, 42, 35-42. 176. S.V. Eduardo, In vitro root induction and plumule explants of Helianthus annuus, Environmental and Experimental Botany, 1998, 39, 271-277. 177. J. Yu, W. Liu, J. Liu, P. Qin, L. Xu, Auxin control of root organogenesis 148 from callus in tissue culture, Frontiers in Plant Science, 2017, 8, 1835. 178. Dương Tấn Nhựt, Một số phương pháp, hệ thống mới trong nghiên cứu công nghệ sinh học thực vật, NXB Nông nghiệp TP. HCM, 2010, 218 tr. 179. A.P.K. Ling, K.P. Tan, S. Hussein, Comparative effects of plant growth regulators on leaf and stem explants of Labisia pumila var, Alata. Journal of Zhejiang University-SCIENCE B (Biomedicine & Biotechnology), 2013, 14(7), 621-631. 180. K. Roberts, Auxin, In: Handbook of Plant Science, John Wiley & Sons Ltd., USA, 2007, 352-360. 181. S. Hussein, A.P.K. Ling, T.H. Ng, R. Ibrahim and K.Y. Paek, Adventitious roots induction of recalcitrant tropical woody plant, Eurycoma longifolia. Romanian Biotechnological Letters, 2012, 17(1), 7026-7025. 182. M.Z. Saiman, N.R. Mustafa, A.E. Schulte, R. Verpoorte, Y.H. Choi, Induction, characterization, and NMR-based metabolic profiling of adventitious root cultures from leaf explants of Gynura procumbens, Plant Cell Tissue Organ Culture, 2012, 109, 465–475. 183. S.N. Sharmaa, Z. Jhaa and R.K. Sinha, Establishment of in vitro adventitious root cultures and analysis of andrographolide in Andrographis paniculata, Natural Product Communications, 2013, 8(8), 1045-1047. 184. S. Nandagopal and B.D.R. Kumari, Effectiveness of auxin induced in vitro root culture in chicor, Journal of Central European Agriculture, 2007, 8(1), 73-80. 185. M.M. Khalafalla, H.M. Daffalla, H.A. El-Shemy and E. Abdellatef, Establishment of in vitro fast-growing normal root culture of Vernonia amygdalina - a potent African medicinal plant, African Journal of Biotechnology, 2009, 8(21), 5952-5957. 186. K.W. Yu, W.Y. Gao, E.J. Hahn and K.Y. Paek, Effects of macro elements and nitrogen source on adventitious root growth and ginsenoside production in ginseng (Panax ginseng C.A. Meyer), Journal of Plant Biology, 2001, 44(4), 179-184. 187. Nguyễn Thị Liễu, Nguyễn Trung Thành, Nguyễn Văn Kết, Nghiên cứu khả năng tạo rễ bất định của sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) trong nuôi cấy in vitro, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và 149 Công nghệ, 2011, 27, 30-36. 188. H.J. Kim, E.J. Chang, H.I. Oh, Saponin production in submerged adventitious root culture of Panax ginseng as affected by culture conditions and elicitors. Asia Pacific Journal Molecular Biology Biotechnology, 2005, (13), 87-91. 189. D.J. James, Adventitious root formation in vitro in apple rookstock (Malus pumila), Phyosilogia Plantarum, 1983, 57, 213 -218. 190. A.P.K. Ling, M.F. Chin, S. Hussein, Adventitious roots production of Centella asiatica in response to plant regulators and sucrose concentration, Medicinal and Aromatic Plant Science and Biotechnology, 2009a, 3(1), 36-41. 191. F. Taj, M.A. Khan, H. Ali and R.S. Khan, Improved production of industrially important essential oils through elicitation in the adventitious roots of Artemisia amygdalina, Plants, 2019, 8(10), 430. 192. V.P. Pandey, E. Cherian and G. Patani, Effect of growth regulators and culture conditions on direct root induction of Rauwolfia serpentina L. (Apocynaceae) Benth by leaf explants, Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 2010, 9(1), 27-34. 193. A.P.K. Ling, K.M. Kok, S. Hussein and S.L. Ong SL, Effects of plant growth regulators on adventitious roots induction from different explants of Orthosiphon stamineus, American-Eurasian Journal of Sustainable Agriculture, 2009b, 3(3), 493-501. 194. J. Samaj, M. Bobak, D. Kubosnikova, J. Kristin, E. Kolarik, M. Ovecka, A. Blehova, Bundle sheet cells are responsible for direct root regeneration from leaf explants of Helianthus occidentalis, Journal Plant Physiology, 1999, 154, 89-94. 195. N.A. Yusuf, N.S.M. Rahim, S.Z.A. Azhar, K.A. Ghani, S. Sommano, N. Khalid, Adventitious root cultures of Boesenbergia rotunda as a source of pinostrobin. International Journal on Advanced Science, Engineering and Information Technology, 2018, 8(2), 377-383. 196. H. Fazal, B.H. Abbasi, N. Ahmad, Optimization of adventitious root culture for production of biomass and secondary metabolites in Prunella vulgaris L, Applied Biochemistry and Biotechnology, 2014, 174(6), 2085-2095. 150 197. P.S. Kaushik, M.K. Swamy, S. Balasubramanya, M. Anuradha, Rapid plant regeneration, analysis of genetic fidelity and camptothecin content of micropropagated plants of Ophiorrhiza mungos Linn. - a potent anticancer plant, Journal of Crop Science and Biotechnology, 2015, 18, 1-8. 198. P. Baskaran and N. Jayabalan, Psoralen production in hairy roots and adventitious roots cultures of Psoralea coryfolia, Biotechnology Letters, 2009, 31, 1073-1077. 199. N. Praveen, S.H. Manohar, P.M. Naik, A. Nayeem, J.H. Jeong, H.N. Murthy, Production of andrographolide from adventitious root cultures of Andrographis paniculata, Current Science, 2009, 96(5), 694-697. 200. T. Khan, B.H. Abbasi, M.A. Khan, M. Azeem, Production of biomass and useful compounds through elicitation in adventitious root cultures of Fagonia indica. Industrial Crops and Products, 2017, 108(1), 451-457. 201. P.K. Silja and K. Satheeshkumar, Establishment of adventitious root cultures from leaf explants of Plumbago rosea and enhanced plumbagin production through elicitation, Industrial Crops and Products, 2015, 76, 479-486. 202. H. Wu, Y.H. Dewir, E.J. Hahn, K.Y. Paek, Optimization of culturing conditions for the production of biomass and phenolics from adventitious roots of Echinacea angustifolia, Journal of Plant Biology, 2006, 49(3), 193-199. 203. J.Y. Zhang, T.W. Bae, K.H. Boo, H.J. Sun, I.J. Song, C.H. Pham, M. Ganesan, D.H. Yang, H.G. Kang, S.M. Ko, K.Z. Riu, P.O. Lim, H.Y. Lee, Ginsenoside Production and morphological characterization of wild ginseng (Panax ginseng Meyer) mutant lines induced by g-irradiation (60Co) of adventitious roots, Journal Ginseng Research, 2011, 35(3), 283-293. 204. A. Ahmad, H. Ali, H. Khan, A. Begam, S. Khan, S.S. Ali, N. Ahmad, H. Fazal, M. Ali, C. Hano, N. Ahmad and B.H. Abbasi, Effect of gibberellic acid on production of biomass, polyphenolics and steviol glycosides in adventitious root cultures of Stevia rebaudiana (Bert.), Plants, 2020, 9, 420. 205. M. Ziv, Quality of micropropagated plants - vitrification. In Vitro Cellular Biology, 1991, 27, 64–69. 0 PHỤ LỤC Thành phần môi trường MS (Murashige và Skoog, 1962), SH (Schenk và Hildebrandt, 1972) và B5 (Gamborg và cs., 1968) Thành phần MS (mg/L) SH (mg/L) B5 (mg/L) Khoáng đa lượng KNO3 1.900 2.500 2.500 NH4NO3 1.650 NH4H2PO4 300 (NH4)2SO4 134 MgSO4.·7H2O 370 400 250 CaCl2·2H2O 440 200 150 KH2PO4 170 NaH2PO4·H2O 150 Khoáng vi lượng MnSO4·H2O 10,0 10,0 MnSO4·4H2O 22,3 KI 0,83 1,0 0,75 H3BO3 6,2 5,0 3,0 ZnSO4·7H2O 8,6 1,0 2,0 CuSO4·5H2O 0,025 0,2 0,025 Na2MoO4·2H2O 0,25 0,1 0,25 CoCl2·6H2O 0,025 0,1 0,025 FeSO4·7H2O 27,8 15,0 27,8 Na2EDTA 37,3 20,0 37,3 Vitamin Nicotinic acid 0,5 5,0 1,0 Pyridoxine-HCl 0,5 0,5 1,0 Thiamine-HCl 0,1 5,0 10,0 myo-Inositol 100 1.000 100 Glycine 2.0