Luận án Quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn

LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Trong khi trên thế giới có nhiều công trình nghiên cứu về phát triển thì các nhà nghiên cứu tại Trường Đại học Luật thuộc Đại học tổng hợp Virginia - Hoa kỳ đã đưa ra một kết luận bất ngờ là: trong giai đoạn 1960-1992, sự tăng trưởng kinh tế của các nước theo hệ thống luật án lệ nhanh hơn và lớn hơn so với các nước theo hệ thống luật dân sự. Một trong những lý do của sự khác biệt đó là: pháp luật của các nước theo hệ thống luật án lệ đưa ra những bảo đảm tốt hơn đối với các quyền tài sản và quyền hợp đồng so với các nước theo hệ thống pháp luật dân sự [100]. Kết luận đã gây ra sự chú ý không chỉ của giới luật gia mà của cả các nhà quản lý. Có thể kiểm nghiệm kết luận này bằng chính thực tiễn của Việt Nam trong hơn 20 năm đổi mới vừa qua. Sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cũng chủ yếu là do Nhà nước đã đưa ra các quy định pháp luật bảo vệ quyền tự chủ của doanh nghiệp và tự do hợp đồng. Việc ban hành Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế (1989), Bộ luật Dân sự (1995), Luật Thương mai (1997) và sau đó là Bộ luật Dân sự (2005), Luật Thương mại (2005) thay thế các văn bản trên, đã đánh dấu những bước phát triển quan trọng của pháp luật về hợp đồng ở Việt Nam. Quyền tự do hợp đồng đã từng bước được pháp luật bảo vệ. Sau 20 năm đổi mới, hệ thống các văn bản pháp luật về hợp đồng, về cơ bản, được xây dựng và hoàn thiện theo hướng ngày càng bảo đảm quyền tự do hợp đồng, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên, pháp luật về hợp đồng còn bộc lộ những bất cập, hạn chế trong việc bảo vệ quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại, như: sự thiếu thống nhất, mâu thuẫn, hạn chế của các văn bản pháp luật chuyên ngành quy định về các hợp đồng trong những hoạt động thương mại đặc thù so với các quy định về hợp đồng của Bộ luật Dân sự (2005), nhất là các văn bản được ban hành trước Bộ luật Dân sự (2005). Ngay trong Bộ luật Dân sự (2005), Luật Thương mại (2005) vẫn còn có những hạn chế trong việc bảo đảm quyền tự do hợp đồng. Trong quá trình nước ta đang chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường, dưới sức ép mạnh mẽ của tự do thương mại và quá trình toàn cầu hoá, pháp luật về hợp đồng của Việt Nam tuy đã được hoàn thiện nhưng vẫn còn ảnh hưởng của cơ chế cũ: Nhà nước vẫn còn can thiệp sâu vào quyền tự do khế ước, vừa không bảo vệ được trật tự công, đôi khi làm cho doanh nghiệp thế yếu và người tiêu dùng bị thiệt thòi trước các hành vi kinh doanh thiếu bình đẳng, lợi dụng vị thế thị trường gây thiệt hại cho đối tác. Việc bảo vệ quyền tự do xác lập hợp đồng của bên ở vị trí thế yếu trước các hành vi lạm dụng quyền tự do hợp đồng của bên có thế mạnh trong quan hệ hợp đồng chưa được pháp luật điều chỉnh cụ thể Trong thực tiễn giao kết hợp đồng ở Việt Nam đang tồn tại khá phổ biến việc các doanh nghiệp lạm dụng các “điều kiện thương mại chung”, các “hợp đồng mẫu” (hợp đồng được soạn trước), nhất là các hợp đồng được ký kết bởi các doanh nghiệp có vị trí độc quyền. Do vậy, cần phải nghiên cứu xác định bản chất của các loại hợp đồng này. Các nhà lập pháp và Toà án, Thẩm phán cần phải tạo ra các công cụ pháp lý bảo vệ quyền tự do hợp đồng của bên yếu thế trước bên có thế mạnh hơn, bảo vệ sự “công bằng” trong giao kết hợp đồng [22]. Những hạn chế, bất cập này của pháp luật hợp đồng đặt ra yêu cầu cấp thiết cần được tiếp tục nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện kịp thời. Do đó, tôi mạnh dạn chọn vấn đề:"Quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” làm đề tài luận án tiến sĩ luật học của mình. Việc này có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở nước ta là vấn đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học thuộc các lĩnh vực khác nhau. Trong những năm qua, giới nghiên cứu khoa học pháp lý đã có một số công trình, bài nghiên cứu liên quan đến vấn đề này, như: "Pháp luật về hợp đồng” của TSNguyễn M­ạnh Bách (1995),"Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng ở Việt Nam" của PGS.TS Dương Đăng Huệ (2002), "Chế định hợp đồng kinh tế - Tồn tại hay không tồn tại" của GS.TS Lê Hồng Hạnh (2003), "Điều kiện thương mại chung và nguyên tắc tự do khế ước" của PGS.TS Nguyễn Như Phát (2003), "Điều chỉnh thông tin bất cân xứng và quản lý rủi ro trong pháp luật hợp đồng Việt Nam" của PGS.TS Phạm Duy Nghĩa (2003), "Một số vấn đề liên quan đến việc sửa đổi pháp luật Việt Nam về hợp đồng" (2004) và "Hoàn thiện pháp luật về biện pháp bảo đảm nhìn từ quyền tự do hợp đồng" của TS. Nguyễn Am Hiểu (2004),“Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) và vấn đề cải cách pháp luật hợp đồng ở Việt Nam”của PGS.TSPhạm Hữu Nghị (2005), "Hoàn thiện chế định hợp đồng" của TS Phan Chí Hiếu (2005), Luận án tiến sĩ "Hợp đồng kinh tế vô hiệu và hậu quả của hợp đồng kinh tế vô hiệu" của Lê Thị Bích Thọ (2002), Luận án tiến sĩ "Chế độ hợp đồng trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam giai đoạn hiện nay" của Phạm Hữu Nghị (1996) Đề tài này cũng thu hút được sự quan tâm chú ý của các tổ chức nghề nghiệp (như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam), các tổ chức và định chế quốc tế tại Việt Nam, như: Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Châu Á, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Dự án Star Việt Nam Các tổ chức này cũng đã có một số nghiên cứu về lĩnh vực này. Trong những công trình nghiên cứu trên, các tác giả đã tập trung luận giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn xung quanh yêu cầu xây dựng và hoàn thiện pháp luật hợp đồng của Việt Nam. Tuy nhiên, do mục đích nghiên cứu của các công trình đặt ra khác nhau, nên các công trình này mới dừng lại ở một số vấn đề nghiên cứu cụ thể khi đề cập đến thực trạng pháp luật về hợp đồng của Việt Nam nhìn từ góc độ bảo đảm quyền tự do khế ước. Qua đó, các công trình chỉ ra một số hạn chế, bất cập nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện cụ thể, như: về tính thống nhất của pháp luật hợp đồng; hiệu lực của hợp đồng Chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách cơ bản, toàn diện, mang tính hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn về quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại, nhằm đưa ra cơ sở khoa học, phương hướng, giải pháp việc hoàn thiện pháp luật về hợp đồng ở Việt Nam. Tuy vậy, các công trình nói trên là những tài liệu rất quí giá cho tác giả luận án tham khảo phục vụ việc nghiên cứu của mình. Luận án này sẽ nghiên cứu một cách đầy đủ hơn, sâu sắc hơn quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại theo pháp luật Việt Nam và đưa ra những phương hướng, giải pháp để hoàn thiện. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án Đối tượng nghiên cứu của luận án là: một số học thuyết, quan điểm luật học cơ bản về quyền tự do hợp đồng, hợp đồng và pháp luật về hợp đồng trong hoạt động thương mại; pháp luật nước ngoài, pháp luật quốc tế và pháp luật của Việt Nam về hợp đồng trong hoạt động thương mại; thực tiễn xây dựng pháp luật, áp dụng pháp luật hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu của luận án: việc giới hạn phạm vi nghiên cứu của luận án đối với hợp đồng trong hoạt động thương mại không nhằm đưa ra cách phân biệt truyền thống giữa hợp đồng thương mại và hợp đồng dân sự. Mục đích của việc giới hạn phạm vi nghiên cứu chỉ nhằm loại ra khỏi phạm vi nghiên cứu của luận án các hợp đồng dân sự không có mục đích kinh doanh (hợp đồng phục vụ mục đích tiêu dùng, hợp đồng lao động .). Tuy vậy, pháp luật về hợp đồng thương mại là một lĩnh vực pháp luật có nội dung rất rộng và phức tạp, không chỉ bao gồm các giao dịch thương mại nhằm cung cấp hay trao đổi hàng hoá, dịch vụ, mà còn liên quan đến nhiều lĩnh vực kinh tế khác (như: đầu tư, ngân hàng, chứng khoán, hàng hải, hàng không, sở hữu trí tuệ, xây dựng .). Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu ở những vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. Khi phân tích thực trạng pháp luật về hợp đồng thương mại ở Việt Nam, tác giả giới hạn phạm vi đánh giá thực trạng pháp luật thông qua một số văn bản pháp luật cơ bản còn có những điểm hạn chế, bất cập chưa bảo đảm tốt quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại. Các lĩnh vực pháp luật thương mại có tính chuyên ngành cao, như: đầu tư, ngân hàng, chứng khoán, hàng hải, hàng không, sở hữu trí tuệ, xây dựng . là những vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu sâu ở các công trình nghiên cứu khoa học pháp lý khác. 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài Khi nghiên cứu đề tài, tác giả luận án sử dụng phương pháp luận biện chứng duy vật của Chủ nghĩa Mác - Lênin và các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát trển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể, như: phương pháp tổng hợp, phân tích, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh luật học, phương pháp logic và lịch sử, nghiên cứu lý luận kết hợp với thực tiễn . 5. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về hợp đồng, góp phần vào việc đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Để đạt được mục đích trên, việc nghiên cứu đề tài có các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại; vai trò, ý nghĩa của việc bảo vệ quyền tự do hợp đồng. - Phân tích những nội dung cơ bản của pháp luật về hợp đồng. Đánh giá những ưu điểm và nhược điểm của pháp luật Việt Nam hiện hành trong việc bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại. - Đề xuất các quan điểm, phương hướng và những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. 6. Những đóng góp mới của luận án Luận án có những đóng góp mới sau: - Nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại; mối quan hệ giữa Bộ luật Dân sự với Luật Thương mại và các văn bản pháp luật chuyên ngành trong việc điều chỉnh quan hệ hợp đồng thương mại; trên cơ sở đó xây dựng nguyên tắc áp dụng pháp luật nhằm bảo đảm tính thống nhất của pháp luật. - Xác định các yếu tố chi phối pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại. - Xác định vai trò và sự tác động của Nhà nước đối với việc bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại và tác động của nó tới sự phát triển kinh tế - xã hội. - Đánh giá một cách khách quan thực trạng pháp luật điều chỉnh các quan hệ hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. Trên cơ sở chỉ ra những điểm bất cập, hạn chế, luận án khẳng định sự cần thiết phải tiếp tục hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. - Trên cơ sở nghiên cứu xu hướng phát triển và thực tiễn áp dụng pháp luật hợp đồng ở một số nước và ở Việt Nam, luận án đề xuất những phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. 7. Cơ cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận án bao gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại. Chương 2: Thực trạng pháp luật về quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam.

doc200 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2701 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Quyền tự do hợp đồng trong hoạt động thương mại ở Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
¨n b¶n, nªu râ lý do cho doanh nghiÖp biÕt. 3. ViÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ®­îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau: a) Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng tæ chøc hiÖp th­¬ng gi÷a c¸c bªn. Thêi h¹n hiÖp th­¬ng gi÷a c¸c bªn tèi ®a kh«ng qu¸ 60 ngµy kÓ tõ ngµy Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh gi¶i quyÕt tranh chÊp; b) NÕu sau khi hiÖp th­¬ng, c¸c bªn vÉn kh«ng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn th× Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng sÏ ®­a ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc hiÖp th­¬ng. Sau khi Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng ®­a ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp: Hai bªn tranh chÊp ph¶i thi hµnh quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp; tr­êng hîp doanh nghiÖp kh«ng nhÊt trÝ víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp cña Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp tôc yªu cÇu gi¶i quyÕt tranh chÊp hoÆc khëi kiÖn ra toµ ®Ó ®­îc gi¶i quyÕt theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong thêi gian tiÕp tôc yªu cÇu gi¶i quyÕt tranh chÊp hoÆc khëi kiÖn ra toµ, hai bªn vÉn ph¶i tiÕp tôc chÊp hµnh quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp cña Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng”. T«i cho r»ng quy ®Þnh trªn vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ho¹t ®éng viÔn th«ng lµ tr¸i víi quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång, vi ph¹m quyÒn tù do hîp ®ång, v×: thø nhÊt, vÒ nguyªn t¾c khi ph¸t sinh tranh chÊp hîp ®ång, c¸c bªn cã quyÒn lùa chän mét trong c¸c c¸c h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp: th­¬ng l­îng, hoµ gi¶i hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n hay Träng tµi gi¶i quyÕt. Nh­ng theo §iÒu 55 Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng, khi xÈy ra tranh chÊp hîp ®ång th× tho¶ thuËn, hoµ gi¶i lµ thñ tôc b¾t buéc. NÕu tho¶ thuËn kh«ng thµnh th× c¸c bªn míi ®­îc quyÒn yªu cÇu c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt. Thø hai, viÖc quy ®Þnh thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp kÕt nèi (§iÒu 60 NghÞ ®Þnh sè 160/2004/N§-CP), ph¶i cã thñ tôc b¾t buéc qua Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng gi¶i quyÕt tr­íc khi doanh nghiÖp ®­îc quyÒn khëi kiÖn ra Toµ ®· hµnh chÝnh ho¸ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång. §Ó b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ trong ho¹t ®éng viÔn th«ng, t«i cho r»ng cÇn söa quy ®Þnh t¹i §iÒu 55 Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng vµ §iÒu 60 NghÞ ®Þnh sè 160/2004/N§-CP theo h­íng: viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång trong ho¹t ®éng viÔn th«ng cÇn ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh chung vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång. Theo ®ã, c¸c bªn tranh chÊp cã quyÒn lùa chän c¸c h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp: th­¬ng l­îng, hoµ gi¶i hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n hay Träng tµi gi¶i quyÕt. - VÒ quy ®Þnh båi th­êng thiÖt h¹i: §iÒu 31 vµ §iÒu 56 Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng quy ®Þnh vÒ båi th­êng thiÖt h¹i do vi ph¹m hîp ®ång trong cung cÊp, sö dông dÞch vô b­u chÝnh, viÔn th«ng nh­ sau: “Bªn tham gia cung cÊp, sö dông dÞch vô b­u chÝnh, viÔn th«ng kh«ng ph¶i båi th­êng c¸c thiÖt h¹i gi¸n tiÕp hoÆc nh÷ng nguån lîi kh«ng thu ®­îc do viÖc cung cÊp sö dông dÞch vô kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng g©y ra”. Quy ®Þnh nµy ch­a phï hîp víi b¶n chÊt cña hîp ®ång vµ nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, c«ng b»ng trong giao kÕt hîp ®ång. Bëi v×: thø nhÊt, vÒ lý luËn, môc ®Ých cña viÖc giao kÕt hîp ®ång lµ mang l¹i lîi Ých cho c¸c bªn. Theo quy ®Þnh cña §iÒu 123 Bé luËt D©n sù (2005) “Môc ®Ých cña giao dÞch d©n sù lµ lîi Ých hîp ph¸p mµ c¸c bªn mong muèn ®¹t ®­îc khi x¸c lËp giao dÞch ®ã”. Trong hîp ®ång cung cÊp dÞch vô viÔn th«ng, môc ®Ých cña doanh nghiÖp viÔn th«ng lµ thu lîi nhuËn. Môc ®Ých cña kh¸ch hµng lµ ®­îc sö dông dÞch vô cã chÊt l­îng mµ doanh nghiÖp viÔn th«ng ®· cam kÕt. Nh­ vËy, nÕu doanh nghiÖp b­u chÝnh, viÔn th«ng kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång, th× trong tr­êng hîp nµy, môc ®Ých giao kÕt hîp ®ång cña ng­êi sö dông dÞch vô kh«ng ®¹t ®­îc. §èi víi doanh nghiÖp viÔn th«ng, viÖc cung cÊp dÞch vô kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng cam kÕt lµ hµnh vi vi ph¹m nghÜa vô c¬ b¶n quy ®Þnh trong hîp ®ång. V× vËy, doanh nghiÖp viÔn th«ng cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i xÈy ra (Kho¶n 13 §iÒu 3 LuËt Th­¬ng m¹i n¨m 2005). Theo quy ®Þnh cña §iÒu 302 LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vÒ båi th­êng thiÖt h¹i, doanh nghiÖp viÔn th«ng ph¶i båi th­êng nh÷ng tæn thÊt do hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång g©y ra cho bªn bÞ vi ph¹m. Gi¸ trÞ båi th­êng thiÖt h¹i bao gåm gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ, trùc tiÕp mµ bªn bÞ vi ph¹m ph¶i chÞu do bªn vi ph¹m g©y ra vµ kho¶n lîi trùc tiÕp mµ bªn bÞ vi ph¹m ®¸ng lÏ ®­îc h­ëng. Nh­ vËy, quy ®Þnh t¹i §iÒu 56 Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh cña §iÒu 302 LuËt Th­¬ng m¹i (2005). Thø hai, trong thùc tÕ, viÖc ng­êi sö dông dÞch vô viÔn th«ng bÞ thiÖt h¹i, mÊt nh÷ng nguån lîi kh«ng thu ®­îc do viÖc cung cÊp chÊt l­îng dÞch vô viÔn th«ng kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng g©y ra nh­ng kh«ng ®­îc båi th­êng, kh«ng b¶o ®¶m nguyªn t¾c c«ng b»ng trong giao kÕt hîp ®ång [22], vÝ dô: doanh nghiÖp A, dù ®Þnh sÏ tr¶ lêi chÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c trong ngµy 1/4/2006 (lµ h¹n ph¶i tr¶ lêi chÊp nhËn giao kÕt hîp ®ång), nh­ng vµo ngµy 1/4/2006 doanh nghiÖp A kh«ng thÓ gäi ®iÖn tho¹i, kh«ng thÓ sö dông fax, kh«ng thÓ sö dông dÞch vô internet (nguyªn nh©n lµ do chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô nµy kh«ng b¶o ®¶m) ®Ó giao kÕt mét hîp ®ång quan träng theo yªu cÇu cña bªn ®èi t¸c. Do ®ã, dÉn ®Õn doanh nghiÖp nµy bÞ mÊt nh÷ng nguån lîi nhuËn hµng tr¨m triÖu ®ång mµ ®¸ng lÏ hä cã ®­îc, nÕu c¸c dÞch vô viÔn th«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng nh­ hîp ®ång hai bªn ®· ký kÕt. Theo quy ®Þnh Kho¶n 3 §iÒu 56 NghÞ ®Þnh sè 160/2004/N§-CP, th× doanh nghiÖp A kh«ng ®­îc doanh nghiÖp viÔn th«ng båi th­êng nh÷ng lîi Ých ®¸ng lÏ hä ®­îc h­ëng. Quy ®Þnh nµy kh«ng b¶o ®¶m nguyªn t¾c c«ng b»ng trong giao kÕt hîp ®ång, v× nã h¹n chÕ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp viÔn th«ng. VÝ dô nµy còng t­¬ng tù tr­êng hîp: nhµ thÇu x©y dùng A ë Hµ Néi göi hå s¬ dù thÇu tíi chñ ®Çu x©y dùng c«ng tr×nh lµ doanh nghiÖp B ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh b»ng ®­êng chuyÓn ph¸t nhanh. Theo tÝnh to¸n, hå s¬ dù thÇu sÏ ®­îc chuyÓn ®Õn Bªn B chËm nhÊt vµo 16 giê 30 phót lµ giê lµm viÖc cuèi cïng cña ngµy h«m sau. Nh­ng qu¸ h¹n, Bªn B míi nhËn ®­îc hå s¬ dù thÇu chuyÓn ®Õn tõ doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh. V× vËy, Bªn A ®· kh«ng ®­îc tham gia ®Êu thÇu vµ hä bÞ thiÖt h¹i. Tr­êng hîp nµy, Bªn A khëi kiÖn doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh ®Ó ®ßi båi th­êng lîi Ých hä ®¸ng lÏ ®­îc h­ëng, nÕu hå s¬ ®­îc chuyÓn ®óng thêi gian quy ®Þnh lµ 24 giê. Nh­ng theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng, Bªn A chØ ®­îc båi hoµn l¹i phÇn c­íc ®· tr¶ cho doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh vµ mét phÇn tiÒn båi th­êng kh«ng ®¸ng kÓ theo quy ®Þnh cña C«ng ty chuyÓn ph¸t nhanh, chø kh«ng ®­îc båi th­êng thiÖt h¹i do bÞ mÊt nh÷ng lîi Ých lín cã thÓ ®¹t ®­îc nÕu doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh kh«ng vi ph¹m hîp ®ång. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt c¸c n­íc, tr­êng hîp nµy doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng, v× ®· vi ph¹m nghÜa vô c¬ b¶n trong hîp ®ång. T«i cho r»ng viÖc ph¸p luËt quy ®Þnh; “c¸c bªn tham gia cung cÊp, sö dông dÞch vô viÔn th«ng kh«ng ph¶i båi th­êng c¸c thiÖt h¹i gi¸n tiÕp hoÆc nh÷ng nguån lîi kh«ng thu ®­îc do viÖc cung cÊp sö dông dÞch vô viÔn th«ng kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng g©y ra” (Kho¶n 3 §iÒu 56 NghÞ ®Þnh sè 160/2004/N§-CP); hay quy ®Þnh doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh kh«ng ph¶i båi th­êng nh÷ng thiÖt h¹i trong tr­êng hîp tµi liÖu, hµng ho¸… kh«ng ®­îc chuyÓn ®Õn ®óng thêi gian quy ®Þnh, lµ nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô viÔn th«ng, doanh nghiÖp chuyÓn ph¸t nhanh. V× vËy, cÇn huû bá quy ®Þnh trªn nh»m b¶o ®¶m phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vÒ båi th­êng thiÖt hai (§iÒu 302) vµ b¶o ®¶m quyÒn lîi cña bªn sö dông dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng. 3.2.5. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ gi¸ HiÖn nay, ë n­íc ta, viÖc qu¶n lý gi¸ ®­îc thùc hiÖn theo Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý gi¸ cña Nhµ n­íc ®­îc quy ®Þnh ë ch­¬ng 2 Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002), bao gåm: b×nh æn gi¸ thÞ tr­êng; ®Þnh gi¸, hiÖp th­¬ng gi¸; thÈm ®Þnh gi¸; kiÓm so¸t gi¸ ®éc quyÒn; chèng b¸n ph¸ gi¸. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh ®Þnh gi¸ hµng ho¸, dÞch vô cña m×nh theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan (§iÒu 27). ViÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) ®· kh¼ng ®Þnh sù c¶i c¸ch, ®æi míi râ nÐt, nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch gi¸ vµ c¬ chÕ gi¸ cña Nhµ n­íc trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Theo ®ã, chÝnh s¸ch gi¸ bao cÊp còng nh­ c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh tËp trung quan liªu tr­íc ®©y ®· ®­îc xo¸ bá ®Ó chuyÓn dÇn sang hÖ thèng gi¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, tr­íc yªu cÇu cña viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta, Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) ®· béc lé nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ, bÊt cËp g©y c¶n trë quyÒn tù do hîp ®ång trong c¬ chÕ thÞ tr­êng trong lÜnh vùc gi¸ c¶. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua nh÷ng ®iÓm sau: thø nhÊt, mÆc dï Kho¶n 1 §iÒu 2 Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) quy ®Þnh: Nhµ n­íc t«n träng quyÒn tù ®Þnh gi¸ vµ c¹nh tranh vÒ gi¸ cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy, trong nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cña Ph¸p lÖnh cßn nhiÒu quy ®Þnh can thiÖp ®Õn quyÒn tù do ®Þnh gi¸ cña c¸c chñ thÓ (§iÒu 27). Thø hai, Ph¸p lÖnh vÉn cßn quy ®Þnh biÖn ph¸p Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ cho kh¸ nhiÒu mÆt hµng nh­ trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò g©y ra hËu qu¶ k×m h·m s¶n xuÊt rÊt lín [75, tr.11]. ViÖc quy ®Þnh Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ nhiÒu lo¹i hµng ho¸, dÞch vô ®· g©y c¶n trë viÖc b¶o ®¶m nguyªn t¾c tù do hîp ®ång trong nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt kinh tÕ, nã cã thÓ g©y ra t¸c h¹i kh«ng l­êng hÕt, lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh vµ k×m h·m s¶n xuÊt, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn viÖc t¹o dùng m«i tr­êng kinh tÕ an toµn cho c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh. Sù ¶nh h­ëng tõ sù biÕn ®éng gi¸ x¨ng dÇu thêi gian qua víi viÖc c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam liªn tôc “ch¹y theo” nh÷ng “b­íc nhÈy” cña gi¸ c¶ x¨ng, dÇu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ ®· phÇn nµo cho thÊy ®iÒu nµy. Trong n¨m 2005 vµ 2006, do nh÷ng biÕn ®éng cña gi¸ x¨ng dÇu trªn thÕ giíi, Nhµ n­íc ®· ®iÒu chØnh gi¸ x¨ng, dÇu trªn m­êi lÇn. §iÒu nµy g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng tèt, t¹o ra nh÷ng hiÖn t­îng ®Çu c¬, bu«n lËu, gian lËn vÒ ®o l­êng vµ chÊt l­îng x¨ng dÇu [53]. Nã cßn g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn c¸c doanh nghiÖp, ®Õn m«i tr­êng kinh doanh do gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh, bÞ phô thuéc vµo c¸c quyÕt ®Þnh (th­êng mang yÕu tè bÝ mËt) cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. VÒ vÊn ®Ò nµy, Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i Tr­¬ng §×nh TuyÓn ®· thõa nhËn: viÖc ®iÒu chØnh gi¸ x¨ng thêi gian qua g©y rÊt nhiÒu rñi ro cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kh«ng biÕt ph¶i h¹ch to¸n vµ lªn kÕ ho¹ch kinh doanh nh­ thÕ nµo. §©y lµ mét ph­¬ng ¸n ch­a thùc sù phï hîp thùc tÕ [52]. ë Ph¸p vµ hÇu hÕt c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, ph¸p luËt ®Òu kh¼ng ®Þnh nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸ theo quy luËt c¹nh tranh vµ ®­a ra nh÷ng b¶o ®¶m ph¸p luËt ®èi víi nguyªn t¾c nµy trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña m×nh (§iÒu L.410-2 Bé luËt Th­¬ng m¹i cña Ph¸p). Nhµ n­íc chØ t¸c ®éng vµo quan hÖ gi¸ c¶ trong nh÷ng tr­êng hîp rÊt ®Æc biÖt, chñ yÕu nh»m chèng l¹i viÖc l¹m dông ®éc quyÒn hoÆc c¸c tr­êng hîp xÈy ra khñng ho¶ng, th¶m ho¹ c«ng céng... nh»m b¶o vÖ lîi Ých chung. Khi nghiªn cøu LuËt chèng ®éc quyÒn vµ c¸c ®¹o luËt vÒ c¹nh tranh vµ gi¸ c¶ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, PGS.TS TrÇn HËu Thù ®· nhËn xÐt: Nhµ n­íc kiÓm so¸t rÊt chÆt chÏ qu¸ tr×nh h×nh thµnh gi¸ c¶, nhÊt lµ víi c¸c s¶n phÈm quan träng, ®ång thêi xö ph¹t nghiªm kh¾c hiÖn t­îng ®Çu c¬, t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ v« c¨n cø. Trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt víi c¸c s¶n phÈm quan träng, Nhµ n­íc cã thÓ quyÕt ®Þnh khung gi¸. ViÖc Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ lµ rÊt h·n h÷u vµ cÇn ph¶i hÕt søc thËn träng, v× t¸c h¹i cña nã nhiÒu khi kh«ng l­êng hÕt [75, tr.54-55]. T«i cho r»ng, Nhµ n­íc kh«ng nªn sö dông phæ biÕn biÖn ph¸p ®Þnh gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ cÇn gi¶m tèi ®a danh môc c¸c mÆt hµng do Nhµ n­íc ®Þnh gi¸. ViÖc kiÓm so¸t gi¸ cÇn ®­îc tiÕn hµnh b»ng nhiÒu c«ng cô gi¸n tiÕp phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­: t¨ng c­êng c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn, chèng ®Çu c¬ b»ng ®iÒu hoµ cung cÇu, kiÓm so¸t tån kho hoÆc dù tr÷, ®ång thêi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh (thuÕ), tÝn dông, më réng c¸c h×nh thøc ®¨ng ký, niªm yÕt gi¸ vµ ph¸t triÓn v¨n minh th­¬ng m¹i… C¸c gi¶i ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông tÝch cùc vµ thiÕt thùc h¬n nhiÒu so víi c¸c biÖn ph¸p trùc tiÕp ®Þnh gi¸ th­êng g©y ra hËu qu¶ tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ, c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ng­êi tiªu dïng, lµm sai lÖnh c¸c quy luËt thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc cÇn më réng tèi ®a quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña doanh nghiÖp, ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸ trªn c¬ së c¸c quy luËt thÞ tr­êng. ViÖc Nhµ n­íc thùc hiÖn qu¶n lý gi¸ lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång bé tõ tµi chÝnh ®Õn tiÒn tÖ, tõ cÇu ®Õn cung, tõ gi¸ trong n­íc ®Õn gi¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tõ c¹nh tranh ®Õn chèng ®éc quyÒn... CÇn h¹n chÕ tèi ®a viÖc Nhµ n­íc sö dông c¸c biÖn ph¸p can thiÖp trùc tiÕp vµo viÖc h×nh thµnh gi¸ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh nh­ trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò. §Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng "tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý gi¸" phï hîp c¬ chÕ thÞ tr­êng [16, tr.280], b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Mét lµ, cÇn kh¼ng ®Þnh (quy ®Þnh) nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸, tù do gi¸ c¶ trong v¨n b¶n ph¸p luËt vµ cã c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m cho nguyªn t¾c nµy, nghiªm cÊm viÖc can thiÖp vµo quyÒn tù do x¸c ®Þnh gi¸ c¶ theo quy luËt c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Theo nguyªn t¾c nµy, gi¸ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô do c¸c doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh theo kÕt qu¶ cña c¹nh tranh vµ c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, trong nh÷ng lÜnh vùc h¹n chÕ c¹nh tranh do tån t¹i ®éc quyÒn hoÆc tr­êng hîp khã kh¨n kÐo dµi vÒ cung øng hµng ho¸ hoÆc trong c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt, nh­: t¨ng gi¸ qu¸ møc do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng, t×nh tr¹ng khÈn cÊp, bÊt th­êng râ rÖt trªn thÞ tr­êng trong mét sè ngµnh kinh tÕ; th× c¬ quan nhµ n­íc míi can thiÖp nh»m ®iÒu chØnh gi¸ c¶ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Hai lµ, cÇn söa ®æi Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002), xuÊt ph¸t tõ c¸c lý do sau: thø nhÊt, ph¹m vi ®iÒu chØnh cña Ph¸p lÖnh nµy ®Õn nay ®· ®­îc quy ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n, nh­: LuËt C¹nh tranh, LuËt §iÖn lùc, Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng, LuËt Hµng kh«ng d©n dông, LuËt §Êt ®ai, LuËt Kinh doanh nhµ ë, LuËt §­êng s¾t,… Cô thÓ: viÖc Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô thuéc c¸c lÜnh vùc h¹n chÕ c¹nh tranh do tån t¹i ®éc quyÒn nh­: ®iÖn, b­u chÝnh, viÔn th«ng, ®Êt ®ai, mÆt n­íc, tµi nguyªn, dÞch vô vËn chuyÓn kh¸ch b»ng m¸y bay, n­íc s¹ch… ®· ®­îc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh. Thø hai, mét sè hµng ho¸, dÞch vô thuéc danh môc Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ tr­íc ®©y (x¨ng, dÇu, xi m¨ng…) nay kh«ng cÇn qu¶n lý b»ng biÖn ph¸p ®Þnh gi¸ trùc tiÕp cña Nhµ n­íc n÷a, mµ thùc hiÖn viÖc qu¶n lý gi¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh gi¸n tiÕp (trong néi dung NghÞ ®Þnh sè 55/2007/N§-CP ngµy 6/4/2007 cña ChÝnh phñ vÒ kinh doanh x¨ng, dÇu còng xo¸ bá viÖc Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ x¨ng, dÇu. Gi¸ x¨ng, dÇu sÏ do c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh). Thø ba, chÕ ®Þnh vÒ hiÖp th­¬ng gi¸ theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) ®Õn nay kh«ng cßn phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, v× nã h¹n chÕ quyÒn tù do hîp ®ång, tù do ®Þnh gi¸ cña c¸c doanh nghiÖp. Thø t­, c¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm so¸t ®éc quyÒn, chèng b¸n ph¸ gi¸, niªm yÕt gi¸ ®· ®­îc quy ®Þnh trong LuËt C¹nh tranh (2004), LuËt Th­¬ng m¹i (2005), v× vËy kh«ng nªn quy ®Þnh vÊn ®Ò nµy trong Ph¸p lÖnh Gi¸. Víi viÖc thõa nhËn nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸, mét sè quy ®Þnh liªn quan ®Õn qu¶n lý gi¸ ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh trong Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) (vÝ dô: §iÒu 27) kh«ng cßn phï hîp n÷a, v× nã tr¸i víi nguyªn t¾c tù do kinh doanh, tù do c¹nh tranh, tù do ®Þnh gi¸ ®· ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh vµ b¶o ®¶m, v× vËy còng nªn xem xÐt lo¹i bá quy ®Þnh nµy. Thø n¨m, viÖc ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña WTO ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i thõa nhËn vµ b¶o ®¶m gi¸ c¶ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®­îc h×nh thµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nhµ n­íc kh«ng ®­îc can thiÖp trùc tiÕp vµo viÖc h×nh thµnh gi¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. §©y lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cña WTO ®Ó c«ng nhËn nÒn kinh tÕ cña n­íc thµnh viªn lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®­îc h­ëng c¸c quyÒn ®Çy ®ñ cña thµnh viªn theo c¸c quy ®Þnh cña WTO. VÒ néi dung, t«i cho r»ng Ph¸p lÖnh Gi¸ cÇn cã nh÷ng söa ®æi c¬ b¶n sau: Mét lµ, cÇn quy ®Þnh nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸ (tù do gi¸ c¶) theo quy luËt c¹nh tranh vµ ®­a ra c¸c quy ®Þnh b¶o vÖ nguyªn t¾c nµy. Hai lµ, cÇn b·i bá danh môc mét sè hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn b×nh æn gi¸, nh­: KhÝ ho¸ láng, b«ng x¬, b«ng h¹t, mÝa c©y nguyªn liÖu, cµ phª, muèi, c­íc vËn t¶i b»ng hµnh kh¸ch... Bëi v×, c¸c hµng ho¸, dÞch vô nµy kh«ng ph¶i lµ lo¹i hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng mµ khi gi¸ cña chóng cã biÕn ®éng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Ba lµ, cÇn söa ®æi danh môc c¸c tµi s¶n, hµng ho¸, dÞch vô do Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ theo h­íng gi¶m tèi ®a c¸c hµng ho¸, dÞch vô do Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ mµ kh«ng ph¶i lµ lo¹i hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. VÝ dô: cÇn b·i bá danh môc “x¨ng, dÇu theo quy ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ” ®Ó chuyÓn sang thùc hiÖn gi¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng (Nhµ nøoc kh«ng ®Þnh gi¸ ®èi víi hµng ho¸ nµy mµ nªn chuyÓn sang thùc hiÖn theo c¸c biÖn ph¸p b×nh æn gi¸). Nguyªn t¾c tù do ®Þnh gi¸ lµ quyÒn ph¸i sinh tõ quyÒn tù do kinh doanh vµ tù do hîp ®ång vµ lµ nguyªn t¾c hÕt søc quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× vËy, nã ph¶i ®­îc quy ®Þnh vµ b¶o ®¶m bëi v¨n b¶n cã gi¸ trÞ lµ mét ®¹o luËt. T«i cho r»ng, viÖc söa ®æi Ph¸p lÖnh Gi¸ cÇn n©ng lªn thµnh v¨n b¶n cã gi¸ trÞ ph¸p lý lµ mét ®¹o luËt (LuËt vÒ Gi¸). ViÖc qu¶n lý gi¸ cña Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn theo h­íng ®æi míi chÝnh s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý gi¸ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, cÇn tËp trung vµo c¸c yªu cÇu sau: Mét lµ, thùc hiÖn tù do ho¸ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶. §©y lµ quan ®iÓm mang tÝnh tiÒn ®Ò. Bëi v×, kh«ng cã tù do ho¸ thÞ tr­êng th× kh«ng cã s¶n xuÊt hµng ho¸ thùc sù, kh«ng ®¶m b¶o sù ho¹t ®éng kh¸ch quan cña c¸c quy luËt vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, kh«ng tù do ho¸ thÞ tr­êng th× còng kh«ng lµm béc lé ®Çy ®ñ nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng h¹n chÕ néi t¹i cña kinh tÕ thÞ tr­êng. ChÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý gi¸ cña Nhµ n­íc ph¶i h­íng ®Õn viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. Suy cho cïng, c¸c chÝnh s¸ch nh»m h¹n chÕ tù do ho¸ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ lµ mét trong sè nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc triÖt tiªu ®éng lùc cña ho¹t ®éng kinh doanh, h¹n chÕ s¶n xuÊt. Do ®ã, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng chØ lµ h×nh thøc [75, tr.84-86]. MÆc dï kinh tÕ thÞ tr­êng cã mÆt tr¸i cña nã, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ chóng ta c¶n trë viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái tr­íc hÕt ph¶i thÓ chÕ ho¸ mäi ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng kh¸ch quan cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Cèt lâi cña nã lµ b¶o ®¶m quyÒn tù do c¹nh tranh, tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh. MÆt kh¸c, còng ph¶i thõa nhËn sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶. ChØ cã Nhµ n­íc, víi vai trß trung gian, míi b¶o ®¶m cho sù tù do ho¸ thÞ tr­êng, tù do ho¸ gi¸ c¶. §iÒu nµy ®ßi hái trong lÜnh vùc qu¶n lý gi¸: a) Nhµ n­íc chØ can thiÖp vµo c¸c quan hÖ mÊt tù do, bÊt b×nh ®¼ng, kh«ng c«ng b»ng trªn thÞ tr­êng; b) chèng l¹i mäi sù can thiÖp triÖt tiªu tÝnh tù do. Hai lµ, tuú thuéc vµo tõng lÜnh vùc kinh tÕ, lo¹i hµng ho¸, dÞch vô ®èi víi ®êi sèng x· héi vµ ®Æc ®iÓm h×nh thµnh gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy trªn thÞ tr­êng mµ Nhµ n­íc can thiÖp víi møc ®é vµ h×nh thøc phï hîp. CÇn sö dông chñ yÕu c¸c biÖn ph¸p gi¸n tiÕp. Cã nghÜa lµ, ®èi víi ®a sè hµng ho¸, dÞch vô trong nÒn kinh tÕ, viÖc h×nh thµnh gi¸ lµ do sù tho¶ thuËn gi÷a bªn mua vµ bªn b¸n. Nhµ n­íc chØ thùc hiÖn sù qu¶n lý gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc t¸c ®éng vµo quan hÖ cung - cÇu trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, nh»m b¶o ®¶m cho sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña gi¸ c¶ ®i theo ®óng môc tiªu qu¶n lý. ViÖc Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ chØ giíi h¹n ë nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô quan träng mang tÝnh ®éc quyÒn nhµ n­íc cao vµ mét sè nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng x· héi. Ba lµ, chó träng ®Õn c¸c biÖn ph¸p b×nh æn gi¸ b»ng c¸c biÖn ph¸p c¬ b¶n ë tÇm vÜ m« nh­: ®iÒu hoµ cung - cÇu gi÷a hµng ho¸ trong n­íc, gi÷a c¸c vïng, miÒn vµ hµng ho¸ xuÊt, nhËp khÈu; mua vµo, b¸n ra hµng dù tr÷, kiÓm so¸t hµng tån kho; kiÓm so¸t c¸c yÕu tè h×nh thµnh gi¸; trî gi¸ trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ®èi víi mét sè hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng x· héi… Bèn lµ, thùc hiÖn viÖc ®­a gi¸ trong n­íc xÝch gÇn víi gi¸ thÕ giíi, nh»m xo¸ bao cÊp ®Çu vµo cho nÒn kinh tÕ (®èi víi hµng nhËp khÈu), thóc ®Èy tiÕt kiÖm vµ sö dông vËt t­ cã hiÖu qu¶, ®ång thêi lµm cho tiªu chuÈn, hiÖu qu¶ cña gi¸ còng béc lé ®Çy ®ñ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. 3.2.6. Néi luËt ho¸ c¸c nguyªn t¾c, quy ph¹m, tËp qu¸n quèc tÕ trong quan hÖ hîp ®ång HiÖn nay, ViÖt Nam ®· gia nhËp c¸c tæ chøc vµ c¸c diÔn ®µn kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc nh­: WTO, APEC, AFTA… Qu¸ tr×nh nµy ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò hoµn thiÖn ph¸p luËt th­¬ng m¹i còng nh­ ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ phï hîp víi c¸c chuÈn mùc, th«ng lÖ quèc tÕ trong giao l­u th­¬ng m¹i. §iÒu nµy ®ßi hái sù t­¬ng thÝch gi÷a c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña n­íc ta so víi ph¸p luËt vµ tËp qu¸n quèc tÕ. CÇn nghiªn cøu kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c tËp qu¸n quèc tÕ, ¸n lÖ trong qu¸ tr×nh ¸p dông ph¸p luËt vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i theo c¸c quy ®Þnh mµ ViÖt Nam ®· cam kÕt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu nµy, t«i cho r»ng cÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: Mét lµ, nghiªn cøu x©y dùng vµ ¸p dông c¸c chÕ ®Þnh, nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ quèc tÕ vÒ giao kÕt hîp ®ång nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ë n­íc ta. Sau khi Nhµ n­íc ban hµnh Bé luËt D©n sù (2005), LuËt Th­¬ng m¹i (2005), ph¸p luËt hîp ®ång n­íc ta ®­îc hoµn thiÖn theo h­íng ngµy cµng phï hîp víi ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Tuy nhiªn, hiÖn nay mét sè quy ®Þnh vÉn ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, do vËy, cÇn nghiªn cøu x©y dùng, hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh nµy, nh­: quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c c«ng b»ng, nguyªn t¾c b×nh ®¼ng trong giao kÕt hîp ®ång th­¬ng m¹i; vÊn ®Ò ®iÒu chØnh ph¸p lý ®èi víi “®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i chung”, vÊn ®Ò vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô do m×nh cung cÊp… Hai lµ, cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu lËp ph¸p ®Ó tiÕp nhËn vµ ¸p dông c¸c gi¸ trÞ ph¸p luËt, c¸c quy t¾c, tËp qu¸n quèc tÕ trong quan hÖ hîp ®ång vµ giao l­u th­¬ng m¹i qua nhiÒu kªnh tiÕp nhËn kh¸c nhau, nh­: ¸p dông trùc tiÕp c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ cã hiÖu lùc ®èi víi ViÖt Nam; néi luËt ho¸ c¸c cam kÕt, hiÖp ®Þnh ph¸p lý, ®iÒu ­íc quèc tÕ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng; tiÕp nhËn th«ng qua thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh héi nhËp c¸c tæ chøc ASEAN, WTO … Ba lµ, cÇn nghiªn cøu hoµn thiÖn ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë n­íc ta th«ng qua viÖc tiÕp nhËn c¸c luËt mÉu liªn quan ®Õn hîp ®ång cña c¸c tæ chøc quèc tÕ (nh­: Bé C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Unidroit, LuËt MÉu vÒ träng tµi th­¬ng m¹i...); tiÕp nhËn c¸c ®iÒu lÖ cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp quèc tÕ trong c¸c lÜnh vùc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô nh­: vËn t¶i hµng h¶i, hµng kh«ng, b¶o hiÓm... C¸c quy ®Þnh nµy ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc hµi hoµ ho¸ ph¸p luËt gi÷a c¸c quèc gia. Bèn lµ, cÇn t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch cña ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §©y lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng khi chóng ta tham gia WTO. §Ó thùc hiÖn viÖc nµy, ph¸p luËt hîp ®ång cña ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c ®¹o luËt chuyªn ngµnh ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®Æc thï ph¶i b¶o ®¶m sù nhÊt qu¸n, c«ng khai, dÔ tiÕp cËn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi d©n, ph¶i b¶o ®¶m tÝnh tin cËy, æn ®Þnh vµ dù ®o¸n tr­íc ®­îc [67, tr.16]. §ång thêi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy, v¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¬ quan hµnh ph¸p can thiÖp vµo c¸c quan hÖ tµi s¶n, hîp ®ång trong nÒn kinh tÕ. N¨m lµ, trong qu¸ tr×nh thùc thi, ¸p dông ph¸p luËt, cÇn nghiªn cøu viÖc ¸p dông ¸n lÖ, tËp qu¸n quèc tÕ, c¸c häc thuyÕt ph¸p lý trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hîp ®ång th­¬ng m¹i. ViÖc nghiªn cøu ¸p dông c¸c häc thuyÕt ph¸p lý cã vai trß ngµy cµng quan träng nh»m gi¶i thÝch c¸c nguyªn lý ph¸p luËt. Nh­ng ë n­íc ta, viÖc nµy cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. Trong lÜnh vùc hîp ®ång, c¸c häc thuyÕt liªn quan ®Õn quyÒn tù do tho¶ thuËn, tù do ý chÝ, vÒ x¸c lËp hîp ®ång, h×nh thøc hîp ®ång, hiÖu lùc hîp ®ång... cã vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh quan hÖ hîp ®ång, quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn, nh»m b¶o vÖ mét c¸ch khoa häc, hîp lý quyÒn lîi cña c¸c bªn liªn quan trong quan hÖ hîp ®ång. KÕt luËn ch­¬ng 3 1. Qua nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cho thÊy viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt hîp ®ång nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë n­íc ta cÇn dùa trªn nh÷ng ®Þnh h­íng vµ quan ®iÓm thèng nhÊt, cã c¬ së khoa häc vµ kh¶ thi. §iÒu nµy ®ßi hái ph¸p luËt hîp ®ång cña ViÖt Nam ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt trong viÖc b¶o vÖ quyÒn tù do hîp ®ång, tõ c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù víi vai trß lµ luËt chung ®Õn c¸c quy ®Þnh cña LuËt Th­¬ng m¹i vµ c¸c luËt chuyªn ngµnh víi vai trß lµ luËt chuyªn ngµnh, tõ viÖc x©y dùng, hoµn thiÖn ph¸p luËt ®Õn thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt vÒ hîp ®ång vµ ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ ¸n. 2. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam cÇn b¶o ®¶m nh÷ng néi dung sau: phï hîp ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ yªu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam; B¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt, nhÊt qu¸n cña ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ quyÒn tù do hîp ®ång; ph¶i ®Æt trong gi¶i ph¸p tæng thÓ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång vµ ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i, kinh doanh vµ ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp cña nÒn kinh tÕ. 3. Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu sau: (i) Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bao gåm c¶ viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c ¸p dông ph¸p luËt vÒ hîp ®ång; (ii) X©y dùng c¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh “c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i chung” tr¸i ph¸p luËt; (iii) Söa ®æi mét sè quy ®Þnh trong Bé LuËt D©n sù (2005) nh»m b¶o ®¶m ®Çy ®ñ h¬n néi dung quyÒn tù do hîp ®ång; (iv) Söa ®æi mét sè quy ®Þnh cña LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vµ c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh, nh»m b¶o ®¶m sù phï hîp, thèng nhÊt víi quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù (2005);(v) söa ®æi Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) vµ (vi) Néi luËt ho¸ c¸c nguyªn t¾c, quy ph¹m, tËp qu¸n quèc tÕ trong quan hÖ hîp ®ång. 4. Bªn c¹nh c¸c gi¶i ph¸p vÒ x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt, còng cÇn ®Ò cao hiÖu qu¶, vai trß ho¹t ®éng cña ThÈm ph¸n trong ho¹t ®éng xÐt xö c¸c hµnh vi vi ph¹m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Trong ®ã, viÖc quy ®Þnh cho ThÈm ph¸n quyÒn gi¶i thÝch ph¸p luËt hîp ®ång vµ thõa nhËn ¸n lÖ lµ nguån bæ trî cho ph¸p luËt hîp ®ång lµ rÊt cÇn thiÕt. KÕt luËn 1. Theo quan niÖm truyÒn thèng, tù do hîp ®ång lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt hîp ®ång. MÆc dï ra ®êi trªn c¬ së nguyªn t¾c tù do ý chÝ víi viÖc ®Ò cao mét c¸ch tuyÖt ®èi quyÒn tù do, d©n chñ c¸ nh©n trong x· héi t­ b¶n cuèi thÕ kû XVIII ®Çu thÕ kû XIX, nh­ng thùc tÕ ph¸t triÓn cña hîp ®ång vµ ph¸p luËt hîp ®ång qua h¬n 200 n¨m ®· kh¼ng ®Þnh c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn: kh«ng thÓ cã c«ng b»ng vµ c«ng lý trong quan hÖ hîp ®ång, nÕu nh­ quyÒn tù do hîp ®ång ®­îc thõa nhËn tuyÖt ®èi, ®Æt ngoµi sù t¸c ®éng cña Nhµ n­íc. Bëi v×, viÖc quyÒn tù do hîp ®ång ®­îc thõa nhËn mét c¸ch tuyÖt ®èi dÉn ®Õn nguy c¬ bÞ "mÊt tù do hîp ®ång", do bªn thÕ m¹nh th­êng l¹m dông ­u thÕ cña m×nh ®Ó ®­a ra nh÷ng ®iÒu kho¶n bÊt lîi cho bªn ë vµo vÞ trÝ thÕ yÕu nh»m môc ®Ých hoÆc cã hËu qu¶ lµm h¹n chÕ quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ kh¸c. 2. Xu h­íng ph¸t triÓn cña ph¸p luËt hîp ®ång c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam cho thÊy, víi môc ®Ých b¶o ®¶m c«ng b»ng trong quan hÖ hîp ®ång, lîi Ých chung cña x· héi vµ trËt tù c«ng céng, Nhµ n­íc cÇn t¸c ®éng vµo quan hÖ hîp ®ång th«ng qua con ®­êng: ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång, th«ng qua ho¹t ®éng qu¶n lý cña c¸c c¬ quan hµnh ph¸p vµ th«ng qua ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ ¸n. Sù t¸c ®éng cña Nhµ n­íc xuÊt ph¸t tõ c¬ së nh»m b¶o vÖ quyÒn tù do hîp ®ång, b¶o vÖ lÏ c«ng b»ng trong quan hÖ hîp ®ång, chèng l¹i c¸c hµnh vi l¹m dông quyÒn tù do hîp ®ång cña bªn cã vÞ trÝ thÕ m¹nh nh»m môc ®Ých hoÆc cã hËu qu¶ lµm h¹n chÕ quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ kh¸c, b¶o vÖ trËt tù c«ng c«ng vµ lîi Ých chung cña x· héi. 3. Ph¸p luËt quy ®Þnh néi dung quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bao gåm: quyÒn quyÕt ®Þnh lùa chän ®èi t¸c ký kÕt, quyÒn tù do tho¶ thuËn néi dung c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång, quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn; quyÒn lùa chän h×nh thøc hîp ®ång vµ quyÒn quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång. Tuú thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ë mçi n­íc, c¸c néi dung trªn cña quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau do bÞ chi phèi bëi c¸c yÕu tè: chÕ ®é së h÷u, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ yÕu tè héi nhËp quèc tÕ. Do vËy, viÖc Nhµ n­íc b¶o ®¶m sù ®a d¹ng c¸c h×nh thøc së h÷u, t«n träng tÝnh thÞ tr­êng trong viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc; ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ… lµ c¸c c¬ së cã ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Bëi v×, viÖc x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i phï hîp c¬ chÕ thÞ tr­êng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o ®¶m sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. 4. ë ViÖt Nam, quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n phï hîp víi nh÷ng ®Æc thï cña hoµn c¶nh kinh tÕ - x· héi. Trong thêi kú nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, do bÞ chi phèi bëi chÕ ®é së h÷u vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ quan liªu bao cÊp, quyÒn tù do hîp ®ång kh«ng ®­îc t«n träng ®· lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i kÐm ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ r¬i vµo khñng ho¶ng. Khi chuyÓn sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ ®­îc ph¸p luËt tõng b­íc b¶o ®¶m. Thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc h¬n 20 n¨m qua ®· chøng minh cho viÖc Nhµ n­íc ®­a ra c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp vµ quyÒn tù do hîp ®ång ®· gãp phÇn quan träng vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 5. Nghiªn cøu thùc tr¹ng quyÒn tù do hîp ®ång trong ph¸p luËt hîp ®ång ViÖt Nam cho thÊy: HiÖn nay, quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt D©n sù (2005), LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh. Trong ®ã, Bé luËt D©n sù (2005) ®ãng vai trß lµ luËt chung, quy ®Þnh nh÷ng nh÷ng vÊn ®Ò chung, cã tÝnh kh¸i qu¸t vÒ hîp ®ång, quyÒn tù do hîp ®ång. LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vµ c¸c v¨n b¶n luËt chuyªn ngµnh kh¸c víi vai trß lµ luËt chuyªn ngµnh, quy ®Þnh c¸c ®iÓm ®Æc thï vÒ hîp ®ång th­¬ng m¹i trong nh÷ng lÜnh vùc th­¬ng m¹i ®Æc thï. Bªn c¹nh tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt vÒ hîp ®ång, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ hîp ®ång cßn béc lé nh÷ng h¹n chÕ ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, nh­: i) ph¸p luËt hîp ®ång n­íc ta cßn thiÕu c¸c quy ®Þnh b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh xö lý c¸c hîp ®ång mÉu, "®iÒu kho¶n th­¬ng m¹i chung" do c¸c doanh nghiÖp (th­êng lµ doanh nghiÖp ®éc quyÒn) ®­a ra vi ph¹m nguyªn t¾c tù do hîp ®ång vµ nguyªn t¾c "c«ng b»ng" trong quan hÖ hîp ®ång; ii) nhiÒu quy ®Þnh cña Bé LuËt D©n sù (2005) cßn h¹n chÕ quyÒn tù do hîp ®ång, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc hîp ®ång, néi dung hîp ®ång…; iii) sù thiÕu thèng nhÊt, m©u thuÉn vµ nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh so víi c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù (2005) trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång trong c¸c v¨n b¶n: LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm (2000), LuËt §iÖn lùc (2004), Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng (2002), Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002); iv) viÖc ch­a quy ®Þnh cho ThÈm ph¸n cã quyÒn gi¶i thÝch ph¸p luËt hîp ®ång trong qu¸ tr×nh xÐt xö vµ thõa nhËn ¸n lÖ lµ nguån cña ph¸p luËt hîp ®ång còng lµ mét h¹n chÕ lµm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong thùc tiÔn… 6. ViÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë n­íc ta lµ yªu cÇu kh¸ch quan vµ lµ mét qu¸ tr×nh, ®ßi hái ph¶i ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn nh÷ng c¬ së khoa häc. Qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cña quyÒn tù do hîp ®ång vµ thùc tr¹ng quyÒn tù do hîp ®ång ë n­íc ta hiÖn nay, luËn ¸n ®· tr×nh bÇy ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt hîp ®ång nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam bao gåm nh÷ng ®iÓm sau: i) phï hîp ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ yªu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam; ii) B¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt, nhÊt qu¸n cña ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ quyÒn tù do hîp ®ång; iii) Hoµn thiÖn ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång ph¶i ®Æt trong gi¶i ph¸p tæng thÓ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång vµ ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i, kinh doanh; iv) §¸p øng yªu cÇu héi nhËp cña nÒn kinh tÕ. LuËn ¸n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. C¸c gi¶i ph¸p nµy tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu sau: i) Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bao gåm c¶ viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c ¸p dông ph¸p luËt vÒ hîp ®ång, quy ®Þnh cho ThÈm ph¸n cã quyÒn gi¶i thÝch ph¸p luËt hîp ®ång vµ thõa nhËn ¸n lÖ lµ nguån bæ sung trong gi¶i thÝch vµ ¸p dông ph¸p luËt trong lÜnh vùc hîp ®ång; ii) X©y dùng c¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh “c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i chung”; iii) Söa ®æi c¸c quy ®Þnh trong Bé LuËt D©n sù (2005) nh»m b¶o ®¶m ®Çy ®ñ h¬n néi dung quyÒn tù do hîp ®ång, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc, néi dung hîp ®ång; iv) söa ®æi mét sè quy ®Þnh cña LuËt Th­¬ng m¹i (2005) vµ c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh (bao gåm: LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm, LuËt §iÖn lùc, Ph¸p lÖnh B­u chÝnh, ViÔn th«ng), nh»m b¶o ®¶m sù phï hîp, thèng nhÊt víi quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù (2005) trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång cña c¸c chñ thÓ; v) söa ®æi Ph¸p lÖnh Gi¸ (2002) vµ vi) néi luËt ho¸ c¸c nguyªn t¾c, quy ph¹m, tËp qu¸n quèc tÕ trong quan hÖ hîp ®ång. Hoµn thiÖn ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vÒ c¶ lý luËn vµ thùc tiÔn. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu lµm c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ó chØ ra ph­¬ng h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p lµ mét c«ng viÖc cÊp b¸ch còng nh­ l©u dµi vµ gåm nhiÒu néi dung liªn quan. C¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn quyÒn tù do hîp ®ång trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam nh­: së h÷u, quyÒn tù do kinh doanh, c¹nh tranh,… lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æc thï cÇn ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu luËn gi¶i ë c¸c c«ng tr×nh khoa häc ph¸p lý kh¸c./.  Danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t¸c gi¶ liªn quan ®Õn luËn ¸n ®· ®­îc c«ng bè 1. Ph¹m Hoµng Giang (2006), "Sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt hîp ®ång: tõ nguyªn t¾c tù do hîp ®ång ®Õn nguyªn t¾c c«ng b»ng", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (10). 2. Ph¹m Hoµng Giang (2007), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ vai trß cña Toµ ¸n vµ ¸n lÖ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt hîp ®ång", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (2); T¹p chÝ Toµ ¸n nh©n d©n, (3). 3. Ph¹m Hoµng Giang (2007), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ h×nh thøc hîp ®ång vµ ¶nh h­ëng cña h×nh thøc hîp ®ång ®Õn hiÖu lùc cña hîp ®ång", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (3). Danh môc tµi liÖu tham kh¶o A. Tµi liÖu tiÕng ViÖt NguyÔn M¹nh B¸ch (1995), Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn M¹nh B¸ch (1998), NghÜa vô d©n sù trong LuËt D©n sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn M¹nh B¸ch (2004), LuËt d©n sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Bé T­ ph¸p (2004), Tê tr×nh ChÝnh phñ cña Bé T­ ph¸p vÒ viÖc söa ®æi Bé luËt D©n sù (1995). Corinne Renault (2002), §¹i c­¬ng vÒ ph¸p luËt hîp ®ång, Nxb V¨n ho¸ - th«ng tin, Hµ Néi. Bïi Ngäc C­êng, Hoµn thiÖn ph¸p luËt kinh tÕ b¶o ®¶m quyÒn tù do kinh doanh, LuËn ¸n tiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. Bïi Ngäc C­êng (2004), Mét sè vÊn ®Ò vÒ quyÒn tù do kinh doanh trong ph¸p luËt kinh tÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn V¨n C­êng, T­ëng Duy L­îng (2005), Mét vµi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp t¹i Toµ ¸n liªn quan ®Õn hîp ®ång kinh tÕ, d©n sù, th­¬ng m¹i - Nh÷ng khã kh¨n vµ v­íng m¾c, B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o Khoa häc "Ph¸p luËt hîp ®ång d©n sù, kinh tÕ, th­¬ng m¹i - Nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt", ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p. DiÔn ®µn doanh nghiÖp (VCCI) - C©u l¹c bé LuËt gia ViÖt - §øc (2003), Tµi liÖu héi th¶o vÒ xö lý hîp ®ång v« hiÖu, Hµ Néi. TrÇn Ngäc Dòng (2002), "HÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng - Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn", T¹p chÝ LuËt häc, (4). TrÇn Ngäc Dòng (2004), "Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ theo ph­¬ng thøc th­¬ng l­îng, hoµ gi¶i", T¹p chÝ LuËt häc, (1). L­u TiÕn Dòng (2006), "Vai trß cña ¸n lÖ ë c¸c n­íc theo hÖ thèng ph¸p luËt ¸n lÖ (Common law) vµ c¸c n­íc theo hÖ thèng d©n luËt (Civil law)", T¹p chÝ Toµ ¸n nh©n d©n, (1). Dù ¸n hç trî th­¬ng m¹i §a Biªn (2006), Hái ®¸p vÒ WTO, Hµ Néi. Dù ¸n Star - Vietnam (2002), HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú Sù t¸c ®éng tíi LuËt Th­¬ng m¹i. Dù ¸n Star - Vietnam (2004), B×nh luËn vÒ dù th¶o LuËt Th­¬ng m¹i (söa ®æi). §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn Ngäc §iÖn (2005), B×nh luËn c¸c hîp ®ång th«ng dông trong Bé luËt D©n sù ViÖt Nam, Nxb TrÎ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Francis Lemnnier (1993), Nguyªn lý vµ thùc hµnh LuËt Th­¬ng m¹i, LuËt Kinh doanh, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Ph¹m Hoµng Giang (2007), “Mét sè vÊn ®Ò vÒ h×nh thøc hîp ®ång vµ ¶nh h­ëng cña h×nh thøc hîp ®ång ®Õn hiÖu lùc cña hîp ®ång”, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (3). Ph¹m Hoµng Giang (2003), "B¶n chÊt cña hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ ®éc quyÒn trong ph¸p luËt c¹nh tranh", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). Ph¹m Hoµng Giang (2003), "Ph¸p luËt kiÓm so¸t ®éc quyÒn: §èi t­îng ®iÒu chØnh vµ c¬ chÕ b¶o ®¶m thi hµnh", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (2). Ph¹m Hoµng Giang (2006), "Sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt hîp ®ång: tõ nguyªn t¾c tù do hîp ®ång ®Õn nguyªn t¾c c«ng b»ng", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (10). Ph¹m Hoµng Giang (2007), "Vai trß cña Toµ ¸n vµ ¸n lÖ víi sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt hîp ®ång", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p (2). NguyÔn Linh Giang (2005), "¸n lÖ trong hÖ thèng ph¸p luËt mét sè n­íc trªn thÕ giíi", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (12). Lª Hång H¹nh (2000), "Kh¸i niÖm th­¬ng m¹i trong ph¸p luËt ViÖt Nam vµ nh÷ng bÊt cËp d­íi gãc ®é thùc tiÔn ¸p dông vµ chÝnh s¸ch héi nhËp", T¹p chÝ LuËt häc, (2). Lª Hång H¹nh (chñ biªn) (2002), Nh÷ng nÒn t¶ng ph¸p lý c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, Trung t©m häc liÖu - §HSP, Hµ Néi. Lª Hång H¹nh (2003), "ChÕ ®Þnh hîp ®ång kinh tÕ - Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i", T¹p chÝ LuËt häc, (3). Lª Hång H¹nh (2003), "Bµn thªm vÒ hoµn thiÖn ph¸p luËt kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). Lª Hång H¹nh (2006), "Gia nhËp WTO - Th¸ch thøc vÒ mÆt ph¸p luËt vµ nh÷ng ®iÒu cÇn quan t©m", T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, (11). TrÇn §×nh H¶o (2000), "Hoµ gi¶i, th­¬ng l­îng trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (1). NguyÔn Thuý HiÒn (2006), "Nh÷ng quy ®Þnh nghÜa vô d©n sù vµ hîp ®ång trong Bé luËt D©n sù 2005", T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, Sè chuyªn ®Ò vÒ BLDS 2005. NguyÔn Am HiÓu (1996), Hoµn thiÖn LuËt Kinh tÕ ë ViÖt Nam trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, LuËn ¸n Phã tiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. NguyÔn Am HiÓu, Qu¶n ThÞ Mai H­êng (2000), T×m hiÓu ph¸p luËt vÒ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, Nxb §µ N½ng. NguyÔn Am HiÓu (2004), "Mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc söa ®æi ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ hîp ®ång", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). NguyÔn Am HiÓu (2004), "Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ biÖn ph¸p b¶o ®¶m nh×n tõ quyÒn tù do hîp ®ång", T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, (7). NguyÔn Am HiÓu, VÒ ph¸p luËt hîp ®ång trong Bé luËt D©n sù, http//www.vibonline.com.vn/vi-VN/Topic Deltai aspx?TopicID241. Phan ChÝ HiÕu (2005), "Hoµn thiÖn chÕ ®Þnh hîp ®ång", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (4). D­¬ng §¨ng HuÖ (2005), Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång - Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn, B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o vÒ Bé luËt D©n sù (söa ®æi). D­¬ng §¨ng HuÖ (2002), "Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ë ViÖt Nam", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (6). D­¬ng §¨ng HuÖ (2005), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ së h÷u ë n­íc ta hiÖn nay", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (4). TrÇn H÷u Huúnh (2004), Ph¸p luËt hîp ®ång hiÖn hµnh - Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ThÈm ph¸n, doanh nghiÖp, Träng tµi viªn, B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ngµy 29/4/2004, Hµ Néi. NguyÔn Ngäc Kh¸nh (2006), "Hîp ®ång: ThuËt ng÷ vµ kh¸i niÖm", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (8). TriÖu Quang Kh¸nh (2006), "ViÖc sö dông ¸n lÖ trong hÖ thèng ph¸p luËt d©n sù", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (7). Vò §øc KhiÓn (2004), "ViÖc sö dông thùc tiÔn xÐt xö trong ho¹t ®éng gi¶i thÝch ph¸p luËt cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi - Quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ thùc tiÔn triÓn khai", B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o khoa häc "Vai trß cña thùc tiÔn xÐt xö trong viÖc hoµn thiÖn vµ ¸p dông thèng nhÊt ph¸p luËt", Th«ng tin Khoa häc ph¸p lý, ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T­ ph¸p, (8). §µo §¨ng Kiªn (2002) “Hîp ®ång hµnh chÝnh trong qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ”, T¹p chÝ nghiªn cøu Kinh tÕ (7). V.I.Lªnin (1989), Toµn tËp, TËp 36, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Hoµng ThÕ Liªn, Ph¹m H÷u NghÞ, TrÇn H÷u Huúnh (1993), Hîp ®ång kinh tÕ vµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. C.M¸c (1973), T­ b¶n, QuyÓn 1, TËp 1, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Merrishima Akio (2000), "Nguyªn lý cña LuËt Hîp ®ång vµ Bé luËt D©n sù NhËt B¶n", T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (2), ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p, Hµ Néi, tr.47-57. NguyÔn ThÞ M¬ (2002), Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i vµ hµng h¶i trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Michel Fromont (2001), C¸c hÖ thèng ph¸p luËt c¬ b¶n trªn thÕ giíi, Nxb T­ ph¸p, Hµ Néi. "N¨m sau sÏ th¶ næi gi¸ x¨ng" (3/3/2006), http:/www.vnexpress.net/ Vietnam/kinh-doanh/2006/03/3 B9E7461/. "Ng­êi tiªu dïng x¨ng dÇu bÞ "mãc tói" 540 tû ®ång/n¨m" (10/11/2006), http:/www.dantri.com.vn/news/printview.aspx? ID=146047. Ph¹m H÷u NghÞ (1996), ChÕ ®é hîp ®ång trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam giai ®o¹n hiÖn nay, LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. Ph¹m H÷u NghÞ (2005), Dù th¶o Bé luËt D©n sù (söa ®æi) vµ vÊn ®Ò c¶i c¸ch ph¸p luËt hîp ®ång ë ViÖt Nam, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt (4). Ph¹m H÷u NghÞ, Dù th¶o Bé luËt D©n sù (söa ®æi) vµ vÊn ®Ò c¶i c¸ch ph¸p luËt hîp ®ång ë ViÖt Nam, http//www.vibonline. com.vn/vi-VN/Topic Deltai aspx? TopicID251. Ph¹m Duy NghÜa (2000), "Ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam tr­íc th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (6). Ph¹m Duy NghÜa (2002), "QuyÒn tµi s¶n trong c¶i c¸ch kinh tÕ: quan niÖm, mét vµi bµi häc n­íc ngoµi vµ kiÕn nghÞ", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (11). Ph¹m Duy NghÜa (2003), "§iÒu chØnh th«ng tin bÊt c©n xøng vµ qu¶n lý rñi ro trong ph¸p luËt hîp ®ång ViÖt Nam", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (5). Phan Th¶o Nguyªn (2005), "VÒ hîp ®ång mÉu trong cung øng th­¬ng m¹i, dÞch vô", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). Nhµ ph¸p luËt ViÖt - Ph¸p (1997), Tµi liÖu héi th¶o sù ph¸t triÓn cña LuËt D©n sù vµ LuËt Th­¬ng m¹i, Hµ Néi. Nhµ ph¸p luËt ViÖt - Ph¸p (2004), Tµi liÖu héi th¶o 200 n¨m Bé luËt D©n sù cña Ph¸p, Hµ Néi. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia (1993), Nh÷ng quy ®Þnh chung cña LuËt hîp ®ång ë Ph¸p, §øc, Anh, Hoa Kú, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia (1993), LuËt mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn Nh­ Ph¸t (2003), "§iÒu kiÖn th­¬ng m¹i chung vµ nguyªn t¾c tù do khÕ ­íc", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (6). NguyÔn Nh­ Ph¸t (2005), VÊn ®Ò ¸p dông ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i chung trong quan hÖ hîp ®ång, B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o vÒ Bé luËt D©n sù (söa ®æi) t¹i Bé T­ ph¸p, Hµ Néi. NguyÔn Nh­ Ph¸t (2005), "Minh b¹ch ho¸ ph¸p luËt vµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi hÖ thèng ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (1). Cao Xu©n Phong (2005), Mét sè quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ hîp ®ång cña Hoa Kú vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo ph¸p luËt ViÖt Nam, B¸o c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o khoa häc vÒ ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù, kinh tÕ, th­¬ng m¹i - Nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång, kh¸c biÖt vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn, ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T­ ph¸p ngµy 05/4/2005, Hµ Néi, tr.69-80. Tµo H÷u Phïng (2002), "Ph¸p luËt kinh tÕ trong thêi kú ®æi míi: Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn", T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, (7). §inh Mai Ph­¬ng (2005), "§æi míi ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ë ViÖt Nam hiÖn nay - Nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). §inh Mai Ph­¬ng (2005), Thèng nhÊt LuËt Hîp ®ång ë ViÖt Nam, Nxb T­ ph¸p, Hµ Néi. NguyÔn V¨n Th¹o, NguyÔn H÷u §¹t (®ång chñ biªn) (2004), Mét sè vÊn ®Ò vÒ së h÷u ë n­íc ta hiÖn nay, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Lª ThÞ BÝch Thä (2002), "H×nh thøc hîp ®ång kinh tÕ vµ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång", T¹p chÝ LuËt häc, (2). Lª ThÞ BÝch Thä (2002), "Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu", LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. TrÇn HËu Thù (1994), Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc vÒ gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2001), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000 vµ ph­¬ng h­íng n¨m 2001 cña ngµnh Toµ ¸n, Hµ Néi. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2005 vµ ph­¬ng h­íng n¨m 2006 (tr.17); B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2003 vµ ph­¬ng h­íng n¨m 2004 (tr.23) cña ngµnh Toµ ¸n, Hµ Néi. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2004), "QuyÕt ®Þnh gi¸m ®èc thÈm cña Héi ®ång thÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao n¨m 2003-2004 - QuyÓn 1 (C¸c quyÕt ®Þnh gi¸m ®èc thÈm vÒ d©n sù, kinh doanh, th­¬ng m¹i, lao ®éng", §Æc san cña T¹p chÝ Toµ ¸n nh©n d©n. Toµ ¸n Liªn bang §øc (1923), QuyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n Liªn bang §øc ngµy 28/11/1923, ThuyÕt vÒ tr­êng hîp kh«ng dù tÝnh ®­îc. Trung t©m Tõ ®iÓn häc, Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb §µ N½ng. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2002), Gi¸o tr×nh LuËt Kinh tÕ, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2002), Gi¸o tr×nh LuËt Th­¬ng m¹i, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2003), Gi¸o tr×nh LuËt D©n sù, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2003), Gi¸o tr×nh LuËt La M·, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Trung t©m Träng tµi Quèc tÕ ViÖt Nam (2002), “50 ph¸n quyÕt träng tµi quèc tÕ chän läc”, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Unidroit (1999), C¸c nguyªn t¾c hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ 1994, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh, TP. Hå ChÝ Minh. Unidroit (2005), Bé nguyªn t¾c cña Unidroit vÒ hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ 2004, Nxb T­ ph¸p, Hµ Néi. Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ n­íc (1990), KÕ ho¹ch ho¸ kinh doanh vµ hîp ®ång kinh tÕ, Nxb Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ n­íc, Hµ Néi. Uû ban Quèc gia vÒ hîp t¸c quèc tÕ, Ch­¬ng tr×nh hç trî ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ (2004), Tµi liÖu héi th¶o LuËt Th­¬ng m¹i (söa ®æi). V¨n phßng Quèc héi (2006), B¸o c¸o nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®Õn ho¹t ®éng lËp ph¸p cña Quèc héi, Tµi liÖu to¹ ®µm ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®Õn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam do Bé T­ ph¸p vµ Dù ¸n Star ViÖt Nam tæ chøc, H¹ Long th¸ng 8/2006. ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (1995), B×nh luËn khoa häc ph¸p lý Bé luËt D©n sù NhËt B¶n, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (1998), "Chuyªn ®Ò vÒ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ nhu cÇu ph¸t triÓn khung ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (2). ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (1998), "Chuyªn ®Ò vÒ giao kÕt trôc lîi trong kinh doanh", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (11). ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (2000), "Chuyªn ®Ò nghiªn cøu so s¸nh ph¸p luËt vÒ hîp ®ång gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (2). ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (2000), "Chuyªn ®Ò mét sè vÊn ®Ò söa ®æi, bæ sung Bé luËt D©n sù ViÖt Nam", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý (11+12). ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (2005), Tµi liÖu héi th¶o khoa häc "Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù, kinh tÕ, th­¬ng m¹i - Nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång, kh¸c biÖt vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn", Hµ Néi. ViÖn Khoa häc ph¸p lý - Bé T­ ph¸p (2004), "Chuyªn ®Ò vÒ vai trß cña thùc tiÔn xÐt xö trong viÖc hoµn thiÖn vµ ¸p dông thèng nhÊt ph¸p luËt", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (8). NguyÔn V¨n YÓu (2004), "X©y dùng luËt, ph¸p lÖnh ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ", B¸o Nh©n d©n ngµy 7/4/2004. B. Tµi liÖu tiÕng Anh E.Allou Farnsworth, Alfred Mc Carmack (1991), United States Contract law, Transnational juris publications, New York. Paul B. Maloney (2000), The Guman law and Economic Growth: Heayek Might be Right, University of Virginia School law/ http:/papers.ssrn. taf? abstract-id=206809. William J.Robert, N. Cerley, Essel R.Dullavou, Chartles G.Hawrd ( ), Principles of Business Law, Eighth Edition - Prentice Hall, tr.109. C. Tµi liÖu tiÕng Ph¸p BoirisStarck, Henri Roland (1993), Obligations (2. Contrat), Ðditon Litec. Denis Mazeaud (2005), Revue des Contrats, LGDJ. Francois Collart Dutilleul (2001), Contrats civils et commerciaux, Dalloz. Jean Calais-Auloy (1990), Propositions pour un code de la consommation, La documentation francaise. Loicienne Topor (1994), Les Contrats, Ðdition Litec. Martine Lambard et Gilles Dumont (2005), Droit Administratif, Dalloz. Sophie Schiller (2002), Les limites de la libertÐ contractuelle en droit des sociÐtÐs, LGDJ.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docLuan an - Nop Bao ve Nha nuoc.doc
  • docBan sua LA sau BV co so.doc
  • docbia cong trinh.doc
  • docbia danh muc.doc
  • docbia ngoai.doc
  • docbia tom tat.doc
  • docbia tom tat.doc kin.doc
  • docBia.doc
  • doccong trinh.doc
  • pptHONTHI~1.PPT
  • docLy lich KH.doc
  • pptQUYNTD~1.PPT
  • docTom tat luan an (nop Bo GD&DT2 - sua lai).doc
  • docTomtat noi dung sua LA.doc
  • docTrich yeu luan an.doc
  • doc_¬n xin bv LA cap Nha nuoc.doc
  • doc_¬n xin bv LA.doc
Luận văn liên quan