Luận văn Bảo tồn và phát huy di sản văn hoá thời kỳ đẩy mạnh Công nghiệp hóa- hiện đại hóa

ác định quá rộng, bao gồm cả khu vực cư dân đã tồn tại từ nhiều năm trước. Chính vì thế, việc di dân giải phóng mặt bằng rất khó khăn. Những vi phạm như lấn chiếm đất đai, xây dựng trái phép tại các khu vực di tích vẫn không được giải quyết thỏa đáng, ảnh hưởng đến quá trình bảo tồn di tích. Sự phối hợp giữa các cấp các ngành, các cơ quan chức năng còn thiÕu ®ång bé. Có cấp chính quyền chưa thực sự quan tâm đến việc bảo vệ các di tích, còn hiện tượng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong xử lý khiến cho các vụ việc tồn đọng kéo dài. 3.1.4. C«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc cßn kÐm hiÖu qu¶ ChÝnh s¸ch b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH lµ biÖn ph¸p can thiÖp (cÇn thiÕt vµ thÝch hîp) cña Nhµ n-íc vµo mét lÜnh vùc nµy nh»m ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu g×n gi÷ vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng. Võa qua, t¹i ®ång b»ng B¾c Bé, c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n-íc, cô thÓ lµ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra vÉn cßn mang tÝnh h×nh thøc, ch-a thËt sù ®¹t hiÖu qu¶ cao trong viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH. C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH cßn chång chÐo, trïng lÆp, ch-a ®Òu ®Æn, thiÕu sù ph©n c«ng, phèi hîp gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh nªn hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n-íc cßn thÊp, nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ g©y khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n tu bæ, t«n t¹o di tÝch. 3.1.5. HiÖn t­îng b¶o tån DSVH kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt, kh«ng gi÷ ®­îc nguyªn gèc, thËm chÝ lµm biÕn d¹ng DSVH ch­a ®­îc ng¨n chÆn mét c¸ch thuyÕt phôc Qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng th«n ®ång b»ng B¾c Bé ®· gãp phÇn phôc håi c¸c DSVH, ®Æc biÖt lµ c¸c lµng nghÒ nh-ng còng cã thÓ lµm biÕn d¹ng v¨n hãa truyÒn thèng. CNH, H§H ®· ph¸t huy ®-îc tri thøc vµ c«ng nghÖ truyÒn thèng cña ng-êi d©n, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån hµng cho xuÊt khÈu, lµm sèng l¹i c¸c lµng nghÒ cò næi tiÕng nh- Gèm B¸t Trµng, Chu §Ëu; g¹ch ngãi H-¬ng Canh, GiÕng §¸y; dÖt V¹n Phóc, T©n Héi; Kh¶m Chuyªn Mü; Gç §ång Kþ; Tranh thªu QuÊt §éng Th-êng TÝn theo ®ã lµ nh©n cÊy hµng tr¨m nghÒ truyÒn thèng cho c¶ vïng. Tuy nhiªn, kiÕn thøc vµ kü nghÖ d©n gian ®ang cã nguy c¬ biÕn d¹ng. C¸c lµng nghÒ ®ang bÞ mai mét. Thî thñ c«ng lµnh nghÒ bá lµng ®i lËp nghiÖp níi kh¸c víi sù lai c¨ng vÒ c«ng nghÖ vµ vËt liÖu míi cho s¶n phÈm lµng nghÒ truyÒn thèng. Do ¶nh h-ëng bëi mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ë mét sè ®Þa ph-¬ng hiÖn nay (kÓ c¶ trong c¸c lµng nghÒ cæ truyÒn), nhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng cã tÝnh c«ng nghÖ cæ truyÒn ®éc ®¸o, chøa ®ùng nh÷ng nÐt ®Æc s¾c v¨n hãa d©n téc, thÓ hiÖn ®Æc tr-ng lµng nghÒ cæ truyÒn ®ang bÞ biÕn d¹ng vµ thÊt truyÒn. Theo ®ã lµ m«i tr-êng c¶nh quan thiªn nhiªn ®ang bÞ « nhiÔm vµ x©m h¹i nghiªm träng do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bõa b·i, thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu khoa häc. Ch-a kÓ ®Õn sù gia t¨ng c¸c lo¹i téi ph¹m vµ tÖ n¹n x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lµng nghÒ. VÊn ®Ò b¶o tån vµ ph¸t huy v¨n hãa truyÒn thèng cña s¶n phÈm lµng nghÒ ch-a ®-îc tró träng vµ quan t©m ®óng møc. ViÖc ph¸t triÓn nghÒ vµ lµng nghÒ cæ truyÒn cßn mang tÝnh tù ph¸t, ph©n t¸n, thiÕu tÝnh bÒn v÷ng, quy m« s¶n xuÊt cßn nhá lÎ, chñ yÕu lµ hé gia ®×nh nªn ®Çu t-, c¶i tiÕn vµ ¸p dông c«ng nghÖ gÆp khã kh¨n; lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ tr-êng, h¹ tÇng c¬ së cßn bÊt cËp ch-a ®ång bé vµ h¹n chÕ trong c¸c lµng nghÒ. Ngµy nay, t¹i mét sè tØnh ë ®ång b»ng B¾c Bé, hÖ thèng DSVH vËt thÓ ®ang ®øng tr-íc nguy c¬ biÕn d¹ng do c¸ch thøc b¶o tån, ph¸t huy kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu khoa häc vµ kü thuËt phôc chÕ. Cã n¬i “b¶o tån” xong th× di tÝch biÕn mÊt. Cã n¬i di tÝch bÞ x©y l¹i míi tõ ®Çu mµ kh«ng qua sù gi¸m s¸t, gi¸m ®Þnh nghiªm tóc cña chuyªn m«n. Cã n¬i dùng bia, t« t-îng lße loÑt, tïy tiÖn, ph¶n c¶m, trang trÝ di tÝch theo ý thÝch chñ quan cña mét sè ng-êi kh«ng cã tr×nh ®é b¶o tån DSVH. Thực tế cho thấy, vẫn còn di tích bị dư luận lên tiếng phản đối về các sai phạm như đền Và, đình Mông Phụ, đình Xuân Tảo (Hà Nội) đền Đô, chùa Dâu (Bắc Ninh). Theo kết luận của thanh tra Bộ VH TT&DL, các dự án trùng tu, tôn tạo bằng nguồn vốn công đức, thậm chí bằng nguồn vốn của địa phương, thường không thực hiện đúng quy trình tu bổ di tích, kỹ thuật không đảm bảo, yếu tố nguyên gốc của di tích ít được coi trọng. Hầu hết các di tích này sai phạm ở kết cấu hoặc đưa một số vật liệu mới không đúng với tính chất của di tích. Tại đền Đô, việc đưa hai con voi bằng đá để trước cửa đền và lắp đèn chùm trong nội tự đền là sai quy cách và chưa xin phép, không phù hợp cảnh quan và tính chất di tích. Việc sử dụng mạch vữa trên tường đá ong khi tu bổ đình Mông Phụ là không đúng kỹ thuật. Tại chùa Trăm Gian, đoàn thanh tra còn phát hiện quy trình tu bổ không được thực hiện đầy đủ, trong đó hồ sơ thiết kế chi tiết chưa hề được Bộ phê duyệt. T¹i Xuân Tảo (Xuân Đỉnh, Hà Nội), ®×nh lµng đã được “dỡ trắng” ra làm lại với những vì kèo, cột hoàn toàn mới, chưa xong đã nứt nẻ, dở dang, cấu trúc hoàn toàn thay đổi. Muèn b¶o tån vµ ph¸t huy di s¶n v¨n hãa trong qu¸ tr×nh CNH, H§H ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, cÇn nªu cao ý thøc coi träng gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng vµ n©ng cao tr×nh ®é khoa häc, tr×nh ®é qu¶n lý cña c¬ quan chøc n¨ng kÕt hîp chÆt chÏ víi tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng. Tại Hải Dương, công tác bảo tồn di sản văn hóa vật thể mới tiến hành được chủ yếu tại các di tích tôn giáo, tín ngưỡng. Các công trình kiến trúc gỗ nhà ở cổ truyền của người Việt và của các dân tộc thiểu số ở Chí Linh, các công trình kiến trúc thời Pháp thuộc thì hầu hết được thay bằng các công trình mới, chưa có biện pháp lưu giữ. Hiện tượng xâm phạm di tích lịch sử danh lam thắng cảnh vẫn còn, tiêu biểu là việc khai thác đá ở khu vực hang động thuộc núi đá huyện Kinh Môn. Việc giao quyền sử dụng đất cho các di tích cấp tỉnh chưa được thực hiện đồng bộ với công tác lập hồ sơ xếp hạng, nên khi tu bổ, tôn tạo, gây nên sự thiếu chủ động đối với các đơn vị chủ quản và chính quyền cơ sở. Công tác xếp hạng di tích cấp tỉnh còn chậm, hàng năm mới thực hiện được từ một đến hai di tích. Còn nhiều cổ vật, hiện vật được nhân dân lưu giữ, chưa được tổ chức điều tra, thống kê. Hiện tượng tự ý đưa các tượng mới vào các chùa còn diễn ra. Nhìn chung, việc phân cấp trong công tác quản lý bảo tồn di sản văn hóa vật thể chưa tạo ra sự chủ động cho các cấp chính quyền, ngành cơ sở. 3.1.6. HiÖn t­îng b¶o tån H­¬ng ­íc lµng quª kh«ng hîp lý B¶o tån vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ DSVH ®ßi hái ph¶i cã sù chän läc vµ kÕ thõa ®óng møc, h¹n chÕ nh÷ng hñ tôc l¹c hËu ®ang chi phèi lµng x·. ë ®ång b»ng B¾c Bé hiÖn nay ®ang næi cém lªn vÊn ®Ò thùc hiÖn H-¬ng -íc. Trong thùc tÕ, H-¬ng -íc ë mét sè lµng quª ®ång b»ng B¾c Bé ®· g©y ra t- t-ëng bÌ ph¸i, côc bé ®Þa ph-¬ng, t- t-ëng ®Þa vÞ, ng«i thø chi phèi ®êi sèng n«ng th«n vµ ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ. H-¬ng -íc lµm t¨ng thªm t- t-ëng ganh ®ua, bon chen, lµm trÇm träng nh÷ng hñ tôc g©y tæn phÝ vÒ søc lùc, tiÒn cña, thêi gian, khoÐt s©u thªm ph©n ho¸ giµu nghÌo, ng«i thø vµ nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé lµng x·, truyÒn b¸ mª tÝn dÞ ®oan, t«n thê vµ lÖ thuéc vµo nh÷ng lùc l-îng siªu nhiªn, kh«ng tån t¹i trong thùc tÕ. H-¬ng -íc lµm cho lÖ lµng t¨ng thªm tÝnh chÊt nghiÖt ng·. H-¬ng -íc gãp phÇn hîp thøc ho¸ quyÒn lùc cña mét bé phËn nhãm ng-êi ë lµng quª. Bëi vËy khi t¸i lËp H-¬ng -íc trong n«ng th«n hiÖn nay ph¶i lo¹i bá nh÷ng mÆt tiªu cùc nªu trªn. Kh«ng nªn chÊp nhËn quan niÖm xem H-¬ng -íc míi nh- mét c«ng cô qu¶n lý lµng x·, cô thÓ ho¸ luËt vµ chuyÓn t¶i luËt vµo hoµn c¶nh thùc tÕ cña tõng lµng. 3.1.7. Qu¸ tr×nh CNH, H§H, ®« thÞ hãa ®ang t¹o ra xu hướng xa rêi truyÒn thèng, chi phèi ®Õn ho¹t ®éng b¶o tån ph¸t huy DSVH ë ®ång b»ng B¾c Bé CNH, H§H tÊt yÕu dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®æi trong ®¹o ®øc lèi sèng cña ng-êi d©n tõ c¸ch nghÜ, nÕp lµm, hµnh vi ®¹o ®øc, phong tôc, tËp qu¸n, nh÷ng chuÈn t- c¸ch vµ quy t¾c sinh ho¹t cña céng ®ång trong x· héi. Thùc tÕ cßn cho thÊy, cã nh÷ng quan niÖm gi¸ trÞ tr-íc ®©y lu«n ®-îc ®Æt ë vÞ trÝ hµng ®Çu th× nay ®· kh¸c. Kinh tÕ hµng hãa ë chõng mùc nµo ®ã, ®· lµm biÕn ®æi thø h¹ng c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng nh- phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ n¨ng lùc, lßng vÞ tha, träng nghÜa t×nh ®¹o lý cña con ng-êi n«ng th«n. Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®· t¸c ®éng nhiÒu tíi kh«ng gian v¨n hãa lµng x·. §ång b»ng B¾c Bé lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa qu¸ nhanh. Cïng víi sù mäc lªn cña c¸c khu c«ng nghiÖp lµ sù co hÑp cña ®ång ruéng. Trong truyÒn thèng, lèi sèng, nÕp sèng, phong tôc, tËp qu¸n cña ng-êi n«ng d©n g¾n bã chÆt víi ruéng ®ång, víi nhÞp sèng mïa vô. Ngµy nay, khi ®Êt canh t¸c kh«ng cßn th× còng cã nghÜa lµ n«ng d©n ph¶i ®èi mÆt víi sù tæn thÊt cña mét trong nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n tõng t¹o nªn v¨n hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n. NhÞp sèng c«ng nghiÖp ®« thÞ ®· lÊy ®i kh¸ nhiÒu thêi gian cña con ng-êi. Lèi sèng ®« thÞ len lái vµo c¸c lµng quª. Ho¹t ®éng sinh ho¹t v¨n hãa lµng x· nh- héi hÌ, ®×nh ®¸m ngµy cµng thu hÑp l¹i. Thªm n÷a, hiÖn nay líp trÎ kh«ng mÆn mµ víi nghÖ thuËt truyÒn thèng nh- quan hä, chÌo, tuång, ca trï mµ l¹i thÝch ¨n mÆc, th-ëng thøc v¨n hãa hiÖn ®¹i theo lèi thÞ d©n. NhiÒu nÕp sèng, thuÇn phong mü tôc lµng quª ®ang cã nguy c¬ biÕn mÊt trong qu¸ tr×nh CNH, H§H ®« thÞ hãa n«ng th«n. Ng-êi ta ®ang thê ¬ víi c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn quª h-¬ng vµ dÇn dÇn thay ®æi thÞ hiÕu thÈm mü, nhu cÇu tinh thÇn: ¨n uèng nhµ hµng, kh¸ch s¹n, sö dông « t«, xe m¸y, ®i mua s¾m t¹i siªu thÞ, häc khiªu vò, thøc khuya, dËy muén, ch×m ngËp trong thÕ giíi ¶o cña interrnet, truyÒn h×nh, thÝch sèng ë phè x¸, x©y nhµ lÇu, biÖt thù, ch¬i ten nit, bi-a, thÓ h×nh, quª nhµ v-ên t-îc chØ lµ n¬i nghØ cuèi tuÇn. §iÒu ®¸ng b¸o ®éng lµ ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH ë n«ng th«n phÇn lín trë thµnh viÖc lµm cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ bé phËn d©n c- cao tuæi vÒ h-u, an trÝ tuæi giµ, ch-a thu hót ®-îc giíi trÎ. 3.1.8. V¨n hãa lÔ héi ®ang bÞ biÕn d¹ng, lai căng, “thương mại hóa” HiÖn nay, ng-êi ta ®ang lîi dông lÔ héi ®Ó kinh doanh, x©y chïa gi¶, thu c«ng ®øc tr¸i phÐp, ho¹t ®éng mª tÝn dÞ ®oan, lîi dông t«n gi¸o, tÝn ng-ìng ®Ó trôc lîi; l¹m dông viÖc ®èt vµng m·, ¨n mµy ¨n xin, ®¸nh b¹c, l-u hµnh v¨n ho¸ phÈm xÊu ®éc h¹i, thËm chÝ ®µo c¶ ®-êng giao th«ng rồi bắc cầu ®Ó thu tiÒn tr¸i phÐp khi xe cña du kh¸ch ®i qua. Trong thùc tÕ, các cơ quan chức năng ®· cè g¾ng ®iÒu chØnh các hiện tượng nãi trªn. Tuy nhiªn ®iÒu ®¸ng chó ý lµ lÔ héi ®ang cã nguy c¬ bÞ biÕn d¹ng c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi dung. PhÇn lín lÔ héi ë c¸c ®Þa ph-¬ng ®ång b»ng B¾c Bé ®ang diÔn ra trµn lan, g©y l·ng phÝ thêi gian vµ tiÒn b¹c, thËm chÝ cßn b¾t ch-íc gièng nhau vÒ “kÞch b¶n”, c¸ch tæ chøc ®¬n ®iÖu, nhµm ch¸n. C¸c lÔ héi cæ truyÒn th× tæ chøc gi¶n tiÖn, “®Ïo gät” nhiÒu c¸c nghi thøc ngµy x-a riªng biÖt ë ®Þa ph-¬ng, hoÆc “bæ sung” nh÷ng “nghi thøc míi” mét c¸ch tïy tiÖn. C¸c c¬ quan qu¶n lý ch-a cã c¸ch thøc l-u gi÷ “kÞch b¶n” nghi thøc lÔ héi cæ truyÒn mét c¸ch hiÖu qu¶. ThËm chÝ chÝ cã ®Þa ph-¬ng cßn û l¹i viÖc nµy vµo mét sè nghÖ nh©n, c¸c “b¸u vËt nh©n v¨n” hiÕm hoi ®ang mai mét dÇn (Ch¼ng h¹n ë lÔ héi B×nh §µ, Thanh Oai, Hµ T©y c¸ch lµm “b¸nh vÝa” ®Ó tÕ lÔ §øc Quèc Tæ L¹c Long Qu©n chØ cßn l-u gi÷ ë mét gia ®×nh nghÖ nh©n, lµng tranh §«ng Hå, B¾c Ninh chØ cßn hai gia ®×nh nghÖ nh©n vÏ tranh vµ gi÷ bÝ quyÕt kh¾c gç in tranh). Hiện nay, người ta đến lễ hội chủ yếu là đi lễ xin léc cÇu may, thậm chí sa đà vào mê tín dị đoan, còn phần hội thì hầu như không tham gia. Tại một số địa phương vẫn tồn tại quan niệm coi lễ hội là dịp để kinh doanh kiếm lợi thuần túy. Việc ghi nhớ và bảo tồn nghi thức lễ hội là thuộc về cơ quan chức năng chứ người dân không quan tâm đến lĩnh vực này, hoặc ghi nhớ vụn vặt, sai lệch, mỗi người một ý, dẫn đến nguy cơ mai một thất truyền các nghi thức, kịch bản lễ hội truyền thống có từ ngàn xưa. Một vấn đề đáng chú ý là hiện nay các lÔ héi n-íc ngoµi (nh- §ªm héi t×nh yªu, ho¸ trang; Hoa Anh ®µo NhËt B¶n; N«en; Valentin) ®ang du nhập vµo ViÖt Nam phong phú và phức tạp, đòi hỏi các cơ quan chức năng có kế hoạch giám sát, kiÓm tra chÆt chÏ để ®¶m b¶o an ninh chÝnh trÞ, thuần phong mỹ tục và trËt tù, an toµn x· héi (tránh những hiện tượng vô văn hóa ph¶n c¶m như mµn múa khỏa thân ở công ty FPT năm 2007) 3.1.9. VÊn ®Ò ®Çu t­ x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa cßn ch­a hîp lý Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc trong x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa ë Hµ Néi, Hµ T©y (cò), H¶i D-¬ng vµ B¾c Ninh vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò kh¸c ®ang ®Æt ra: Mét lµ, trong ®iÒu kiÖn CNH, H§H ngµy cµng ®-îc ®Èy m¹nh, t¹i Hµ néi, H¶i D-¬ng vµ B¾c Ninh xuÊt hiÖn nhiÒu khu c«ng nghiÖp - chÕ xuÊt, nh-ng ë ®©y kh«ng cã c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa vµ ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ thao cho ng-êi lao ®éng. Bëi vËy, khi cÊp giÊy phÐp ®Çu t-, c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam ph¶i tháa thuËn víi chñ doanh nghiÖp trong c¸c khu c«ng nghiÖp- khu chÕ xuÊt ph¶i chó träng tæ chøc ®êi sèng v¨n hãa cho ng-êi lao ®éng. T¹i c¸c khu c«ng nghiÖp thiÕu thiÕt chÕ v¨n hãa, c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn cÇn can thiÖp vµ t¸c ®éng ®Ó chñ sö dông lao ®éng thay ®æi nÕp suy nghÜ, sao cho ng-êi lao ®éng kh«ng chØ biÕt kiÕm sèng mµ cßn cã quyÒn ®-îc h-ëng thô v¨n hãa. HiÖn nay t×nh tr¹ng thiÕu thiÕt chÕ v¨n hãa cßn kh¸ nhiÒu, nh- ë th«n BÇu, x· Kim Chung, §«ng Anh, Hµ Néi, h¬n 14.000 c«ng nh©n ë mét th«n gÇn 5.000 d©n mµ kh«ng hÒ cã ®Þa ®iÓm sinh ho¹t v¨n hãa. Hai lµ, viÖc ®Çu t- x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa míi dõng l¹i ë h×nh thøc bªn ngoµi, ch-a chó ý ®Õn nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh bªn trong. Bëi vËy, kÕ ho¹ch ®Çu t- c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa cÇn toµn diÖn ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng vµ ph¸t huy t¸c dông. Trªn thùc tÕ, nhiÒu nhµ v¨n hãa, th- viÖn ë c¸c cÊp c¬ së ph-êng, x· x©y xong råi kh«ng ho¹t ®éng ®-îc v× thiÕu c¬ së vËt chÊt, ph-¬ng tiÖn, nh©n lùc vµ quy chÕ ho¹t ®éng. Nguån kinh phÝ bæ sung cßn h¹n chÕ, c¸n bé chuyªn ngµnh v¨n hãa thiÕu hoÆc yÕu kÐm n¨ng lùc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng. C¸n bé lµm c«ng t¸c v¨n ho¸ lµ bé phËn cÊu thµnh cã tÝnh quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò thiÕt chÕ v¨n ho¸ c¬ së. Bëi vËy cÇn ph¶i t¨ng c-êng ®Çu t- c¸n bé cã n¨ng lùc, së tr-êng v¨n ho¸ cho c¸c ®Þa ph-¬ng. Ba lµ, bªn c¹nh viÖc khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc liªn doanh ®Çu t- x©y dùng thiÕt chÕ v¨n hãa, cÇn t¨ng c-êng vai trß qu¶n lý vµ ®Çu t- cña Nhµ n-íc ®èi víi viÖc x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa ®a n¨ng, ®¸p øng nhu cÇu h-ëng thô v¨n hãa nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ng-êi lao ®éng. 3.1.10 . Nguy c¬ mai mét nghÖ thuËt d©n gian truyÒn thèng ®ang tiÒm Èn ch­a ®­îc kh¾c phôc mét c¸ch hiÖu qu¶ ViÖc s-u tÇm ®· ®-îc tiÕn hµnh, nh-ng vÊn ®Ò phôc dùng, nghiªn cøu vµ phæ biÕn nghÖ thuËt d©n gian cßn nhiÒu h¹n chÕ. Hå s¬ vÒ mét sè m«n nghÖ thuËt kh¸c vÉn cßn dë dang. §éi ngò nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ tõng bé m«n nghÖ thuËt ch-a nhiÒu. Qu¸ tr×nh nh©n b¶n c¸c ®Üa CD, VCD, DVD, giíi thiÖu c¸c thÓ lo¹i, c¸c tiÕt môc d©n gian míi chØ tËp trung ë Quan hä, h¸t ChÌo... cßn víi c¸c m«n nghÖ thuËt d©n gian kh¸c ch-a ®-îc chó träng. Mét sè m«n nghÖ thô©t d©n gian ®· ®-îc kh«i phôc mét c¸ch tïy tiÖn nªn bÞ biÕn d¹ng. Sinh ho¹t v¨n hãa, v¨n nghÖ d©n gian cã xu h-íng chuyªn nghiÖp trªn s©n khÊu, kh«ng g¾n víi céng ®ång (NÕu thiÕu yÕu tè diÔn x-íng sinh häat céng ®ång th× kh«ng cßn lµ v¨n nghÖ d©n gian n÷a). ViÖc ®µo t¹o vµ båi d-ìng c¸c diÔn viªn, nghÖ nh©n v¨n nghÖ d©n gian cßn mang tÝnh mïa vô, t¶n m¹n tïy tiÖn. VÉn cßn hiÖn t-îng ®Æt lêi míi, c¶i tiÕn nh¹c ®iÖu qu¸ hiÖn ®¹i vµ tïy tiÖn cho c¸c lµn ®iÖu d©n ca. §iÒu ®ã g©y ph¶n c¶m ®èi víi sè ®«ng c«ng chóng. 3.2. Phương hướng và giải pháp bảo tồn, phát huy di sản văn hoá vùng đồng bằng Bắc Bộ thời kỳ tiếp tục đẩy mạnh CNH, HĐH hiện nay 3.2.1 Quan điểm ®­êng lèi của Đảng, chính sách của Nhà nước về bảo tồn và phát huy DSVH thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH hiÖn nay Nh×n l¹i qu¸ tr×nh §æi míi, tõ n¨m 1986, trong NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI ®· ®-a ra kh¸i niÖm B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Sù hoµn thiÖn dÇn vÒ luËt ph¸p ®èi víi lÜnh vùc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®-îc b¾t ®Çu b»ng nh÷ng quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p n¨m 1992, trong ®ã, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n-íc, c¸c tæ chøc nh©n d©n vÒ b¶o vÖ, gi÷ g×n vµ ph¸t huy DSVH d©n téc ®-îc nhÊn m¹nh: Nhµ n-íc chñ tr-¬ng b¶o tån vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam, c¸c DSVH d©n téc, nh÷ng gi¸ trÞ cña nÒn v¨n hiÕn ViÖt Nam. Th¸ng 11/1993, Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng (kho¸ VII) häp Héi nghÞ lÇn thø IV ®· dµnh riªng mét NghÞ quyÕt vÒ mét sè nhiÖm vô v¨n ho¸ v¨n nghÖ trong nh÷ng n¨m tr-íc m¾t. Trong s¸u ®Þnh h-íng vÒ c«ng t¸c t- t-ëng, cã mét ®Þnh h-íng lín lµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ víi hai néi dung c¬ b¶n lµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vµ tiÕp thu tinh ho¸ v¨n ho¸ nh©n lo¹i. Trong v¨n b¶n sè 4739/KG-T¦ ngµy 28/6/1994, Thñ t-íng ChÝnh phñ ®· cho phÐp Bé VHTT triÓn khai Ch-¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ v¨n ho¸. §©y lµ sù thÓ hiÖn mét sù ®Çu t- ®óng h-íng, trªn c¬ së c¸c ®Þnh h-íng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ®èi víi sù nghiÖp b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸. ViÖt Nam ®· ký vµo "C«ng -íc b¶o vÖ v¨n ho¸ phi vËt thÓ" cña UNESCO víi t- c¸ch lµ mét thµnh viªn. N¨m 1997, Bé V¨n ho¸ - Th«ng tin (nay lµ Bé V¨n ho¸, ThÓ thao vµ Du lÞch) ®· bæ sung môc tiªu s-u tÇm, b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ trong Ch-¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ v¨n ho¸ tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2005. Môc tiªu ®Æt ra trong ch-¬ng tr×nh nµy ®· ®-îc thùc hiÖn t-¬ng ®èi trän vÑn. ChØ riªng n¨m 2001 ®Õn n¨m 2005, ®· cã 405 dù ¸n s-u tÇm, b¶o tån vµ ph¸t huy di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ ®-îc thùc hiÖn. Trong ®ã cã 287 dù ¸n do ®Þa ph-¬ng, 102 dù ¸n do ViÖn V¨n ho¸ NghÖ thuËt ViÖt Nam, 18 dù ¸n do Häc viÖn ¢m nh¹c quèc gia ViÖt Nam thùc hiÖn (nguån: Bé V¨n ho¸, ThÓ thao vµ Du lÞch). NghÞ quyÕt TW V khãa VIII ®· ®-a ra quan ®iÓm chiÕn l-îc vÒ "X©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc", t¹o nªn mét søc ®Èy m¹nh mÏ ®èi víi v¨n hãa ViÖt Nam. N¨m 2001 "LuËt di s¶n v¨n ho¸" lÇn ®Çu tiªn ®-îc Quèc héi th«ng qua, t¹o khung ph¸p lý cho sù nghiÖp b¶o tån vµ ph¸t huy di s¶n v¨n ho¸ d©n téc. Trong v¨n b¶n luËt nµy cã c¸c ch-¬ng ®Ò cËp quyÒn vµ nghÜa vô cña tæ chøc, c¸ nh©n ®èi DSVH; viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH phi vËt thÓ, viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH vËt thÓ. Víi c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ, bé luËt trªn ®· quy ®Þnh cô thÓ viÖc kiÓm kª, s-u tÇm vèn v¨n ho¸ truyÒn thèng (bao gåm v¨n ho¸ b¸c häc vµ v¨n ho¸ d©n gian) cña ng-êi ViÖt; b¶o tån c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, c¸c tri thøc vÒ y, d-îc cæ truyÒn, v¨n ho¸ Èm thùc; t«n vinh vµ träng ®·i nh÷ng nghÖ nh©n, nghÖ sÜ bËc thÇy trong c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng. Nh÷ng S¾c lÖnh, NghÞ quyÕt, LuËt, Ph¸p lÖnh, NghÞ ®Þnh... cña §¶ng vµ Nhµ n-íc mét mÆt thÓ hiÖn râ quan ®iÓm, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®èi víi c«ng t¸c gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, mÆt kh¸c, ®©y lµ nh÷ng c¨n cø ph¸p lý quan träng ®Ó tiÕn hµnh b¶o tån vµ ph¸t huy v¨n hãa d©n téc nãi chung, v¨n hãa lµng vïng ®ång b»ng B¾c Bé nãi riªng. Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m qua, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa vµ danh lam th¾ng c¶nh cña Nhµ n-íc ®· gãp phÇn quan träng lµm thay ®æi nhËn thøc cña toµn x· héi vÒ vai trß, gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa, ®ång thêi c¶i thiÖn mét b-íc t×nh tr¹ng kü thuËt, gãp phÇn b¶o vÖ vµ chuyÓn giao di s¶n v¨n hãa d-íi d¹ng nguyªn gèc cho c¸c thÕ hÖ t-¬ng lai, ®Æc biÖt lµ b-íc ®Çu t¹o ®-îc c¬ së ph¸p lý ®Ó tõng b-íc thùc hiÖn chñ tr-¬ng lín "x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa". Trong b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH, §¶ng vµ Nhµ n-íc cã mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ tæ chøc lÔ héi cæ truyÒn. §ã lµ qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ lÔ héi cæ truyÒn ®Ó nh»m gãp phÇn gi¸o dôc truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc vÒ lÞch sö, v¨n ho¸ trong sù nghiÖp dùng n-íc vµ gi÷ n-íc; t-ëng nhí c«ng ®øc c¸c danh nh©n lÞch sö, v¨n ho¸, nh÷ng ng-êi cã c«ng víi d©n víi n-íc; t×m hiÓu, th-ëng ngo¹n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ th«ng qua c¸c di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc nghÖ thuËt; vui ch¬i gi¶i trÝ lµnh m¹nh; ®¸p øng nhu cÇu t©m linh cña bé phËn nh©n d©n. Qu¶n lý Nhµ n-íc ®èi víi tæ chøc lÔ héi cæ truyÒn ph¶i gãp phÇn x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®©m ®µ b¶n s¾c d©n téc. Nh÷ng ho¹t ®éng v¨n ho¸ t¹i lÔ héi lµ nh÷ng biÓu hiÖn sinh ®éng cña v¨n ho¸ ViÖt Nam ®-îc l-u truyÒn tõ thÕ hÖ nµy qua thÕ hÖ kh¸c. CÇn cã c¸c biÖn ph¸p b¶o tån ®Ó c¸c nÐt v¨n ho¸ ®Æc s¾c nµy kh«ng bÞ mai mét, thÊt truyÒn hoÆc bÞ biÕn d¹ng kh«ng phï hîp víi thuÇn phong mü tôc cña d©n téc. Qu¶n lý ho¹t ®éng lÔ héi cæ truyÒn võa gãp phÇn g×n gi÷ truyÒn thèng v¨n ho¸ võa gãp phÇn x©y dùng con ng-êi míi. Qua ho¹t ®éng trong lÔ héi gãp phÇn ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña lÔ héi trong cuéc sèng, lao ®éng, x©y dùng quª h-¬ng, ®Êt n-íc. Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ lÔ héi cæ truyÒn ph¶i t«n träng tù do tÝn ng-ìng, nh÷ng sinh ho¹t v¨n ho¸ truyÒn thèng cña nh©n d©n. Nghiªm cÊm viÖc lîi dông lÔ héi ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cã néi dung ph¶n ®éng ®åi truþ, mª tÝn dÞ ®oan hoÆc tr¸i víi thuÇn phong mü tôc cña nh©n d©n. B¶o tån vµ ph¸t huy mét sè nghÒ thñ c«ng chÝnh t¹i c¸c lµng nghÒ cæ truyÒn trong nh÷ng n¨m tíi cÇn tËp trung vµo c¸c nghÒ vµ lµng nghÒ truyÒn thèng mµ s¶n phÈm ®ßi hái chuyªn m«n vµ thî cã tay nghÒ cao, cã gi¸ trÞ kinh tÕ, gi¸ trÞ v¨n hãa, cã thÞ tr-êng tèt c¶ trong vµ ngoµi n-íc nh- c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ: gèm sø, s¬n mµi, kh¶m trai, thªu ren, ®iªu kh¾c, kim hoµn. Ph¸t triÓn lµng nghÒ kÕt hîp víi du lÞch th«ng qua viÖc c¶i thiÖn kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c khu du lÞch, du lÞch sinh th¸i vµ khuyÕn khÝch ®Çu t- vµo c¬ së h¹ tÇng lµng nghÒ. CÇn nh©n réng m« h×nh du lÞch céng ®ång, du lÞch t¹i chç, toµn d©n lµm du lÞch và hç trî ph¸t triÓn s¶n phÈm míi sö dông tay nghÒ truyÒn thèng, nguyªn vËt liÖu, lao ®éng t¹i chç, kÕt hîp víi tæ chøc khai th¸c nguån nguyªn liÖu sẵn cã trong n-íc. §Çu t- ®ång bé tõ viÖc ®µo t¹o båi d-ìng n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho líp trÎ, g¾n víi ®Çu t- x©y dung c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ë n«ng th«n vµ ®Çu t- xö lý m«i tr-êng lµng nghÒ ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong qu¸ tr×nh b¶o tån c¸c DSVH vËt thÓ, phi vËt thÓ cÇn cè g¾ng ®¶m b¶o nguyªn d¹ng nh÷ng gi¸ trÞ gèc cña di s¶n, kh«ng ®-îc lµm biÕn d¹ng DSVH, t×m mäi c¸ch ®Ó “phôc nguyªn” di s¶n, thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH. Khi ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH, phải x¸c ®Þnh quan ®iÓm kÕ thõa cã chän läc nh÷ng tinh hoa v¨n hãa cña ®êi tr-íc ®Ó l¹i, lµm cho c¸c gi¸ trÞ cña di s¶n thÊm s©u, lan táa vµo ®êi sèng cña céng ®ång x· héi, duy tr× vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cao quý cña d©n téc trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n-íc. 3.2.2 Các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bảo tồn và phát huy di sản văn hoá đồng bằng Bắc Bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH 3.2.2.1. Tăng cường giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo tồn và phát huy DSVH Muốn bảo tồn và phát huy giá trị các DSVH, trước hết cần nâng cao nhận thức hiểu biết của con người về lĩnh vực này, từ đó có cơ sở để điều chỉnh hành vi xã hội của mỗi cá nhân con người và toàn thể cộng đồng. Cần nâng cao nhận thức cho người dân vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a b¶o tån, ph¸t huy DSVH víi quá trình đẩy mạnh CNH, H§H ë ®ång b»ng B¾c Bé, nh»m ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña mèi quan hÖ hai chiÒu nãi trªn, thùc hiÖn t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mµ vÉn b¶o tån, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Thường xuyên đào tạo nâng cao phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ c¸c cÊp lãnh đạo quản lý, cán bộ chuyên trách trong công tác bảo tồn và phát huy DSVH. Tiếp tục xây dựng hoàn thiện và vận dụng hệ thống chính sách bảo tồn và phát huy DSVH. Phát triển truyền thông, giáo dục nâng cao trình độ dân trí vùng đồng bằng Bắc bộ về bảo tồn và phát huy DSVH. Tiếp cận và làm chủ trình độ khoa học công nghệ trong công tác bảo tồn và phát huy DSVH. Th«ng qua c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, th-êng xuyªn tuyªn truyÒn gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc cho nh©n d©n (®Æc biÖt lµ n«ng d©n) vÒ nh÷ng gi¸ trÞ vµ c¶ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña v¨n hãa lµng x· (v¨n hãa lµng x· cßn hay mÊt tr-íc hÕt lµ do nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña chÝnh nh÷ng ng-êi n«ng d©n). Trªn c¬ së cã nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n, nh÷ng ng-êi cã tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n sÏ cã nh÷ng kÕ ho¹ch cô thÓ nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x·, cßn ng-êi d©n sÏ cã nh÷ng hµnh ®éng thiÕt thùc ®Ó b¶o tån nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa do chÝnh hä vµ tæ tiªn cña hä s¸ng t¹o nªn. CÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vÒ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x·. Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. §Ó tiÕn hµnh ®« thÞ hãa, nhiÒu gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x· sÏ bÞ xãi mßn, thất truyền, mai một. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i khÈn tr-¬ng tiÕn hµnh c¸c nghiªn cøu khoa häc nh»m x©y dùng ®-îc nh÷ng hå s¬ vÒ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x· cña mçi vïng quª. Trªn c¬ së ®ã, kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan h÷u quan vÒ nh÷ng biÖn ph¸p b¶o tån phï hîp. §èi víi viÖc tu bæ c¸c DSVH lµng x·, còng cÇn sù t- vÊn sâu sắc cña c¸c héi ®ång khoa häc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng lµm biÕn d¹ng (dÉn ®Õn biÕn mÊt) di tÝch lịch sử văn hóa, tiÕn tíi có thể phục nguyên, bảo tồn những di vật, cổ vật bằng công nghệ hiện đại. CÇn nghiªn cøu tiÕn tíi thiết lập “bản đồ di sản” trong không gian văn hoá đồng bằng Bắc Bộ nh»m x©y dùng chiÕn l-îc có tính khoa học trong hoạt động b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c DSVH n¬i ®©y; tr¸nh những việc làm tùy tiện, manh mún, nhá lÎ, thiÕu cân đối, thiếu quy m«, tæ chøc, thiếu luận chứng khoa học dẫn đến những sai lầm không đáng có. 3.2.2.2. Th-êng xuyªn nâng cao chất lượng hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hoá §Ó nâng cao chất lượng hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy DSVH, cÇn tăng cường bộ máy lãnh đạo quản lý giữ gìn bảo tồn DSVH ë vùng đồng bằng Bắc Bộ, kiÖn toµn bé m¸y lµm c«ng t¸c qu¶n lý v¨n hãa ë c¸c ®Þa ph-¬ng, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho c¸n bé v¨n hãa. C¸n bé v¨n hãa chuyên trách ®Þa ph-¬ng ph¶i lµ ng-êi am hiÓu s©u s¾c v¨n hãa lµng x·, lµ ng-êi tiªn phong trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x·, ®ång thêi còng lµ ng-êi cã kh¶ n¨ng tham gia vµo c¸c kÕ ho¹ch b¶o tån, ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x·. Liªn quan trùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c b¶o tån, ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH cßn cã nh÷ng ng-êi trùc tiÕp tham gia vµo viÖc tu bæ, t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa (tõ ng-êi lËp kÕ ho¹ch, dù ¸n ®Õn nh÷ng ng-êi thî trực tiếp thi công). CÇn cã sù phèi hîp chặt chẽ gi÷a nhµ khoa häc, nhµ nghiªn cøu víi nhµ qu¶n lý vµ nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c v¨n hãa. Cã nh- vËy, viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa lµng x· míi cã ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp. Nghiªn cøu vµ xây dựng hÖ thèng thiết chế văn hoá phù hợp theo yêu cầu từng vùng, từng địa phương. 3.2.2.3. Tăng cường đầu tư ng©n s¸ch để bảo tồn và phát huy DSVH CÇn bæ sung th-êng xuyªn, tăng cường ngân sách cho các địa phương có di sản văn hoá quan trọng, t×m mäi biÖn ph¸p thu hút đầu tư xây dựng cơ bản về cơ sở vật chất, thiết bị cho công tác bảo tàng, cho hoạt động văn hoá du lịch để bảo tồn và phát huy DSVH. ChÝnh phñ, c¸c bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn chó träng ®Çu t- cho khu vùc n«ng th«n. §Ó b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x· cã hiÖu qu¶ kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña Bé VH,TT&DL mµ cßn ®ßi hái sù tËp trung chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, sù phèi hîp cña c¸c bé ngµnh h÷u quan nh- Bé KÕ ho¹ch §Çu t-, Bé Tµi chÝnh, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n cïng víi ho¹t ®éng tÝch cùc cña chính quyền địa phương các cấp ë nh÷ng níi tËp trung nhiÒu DSVH. 3.2.2.4. Đảm bảo kết hợp gắn bó mối quan hệ biÖn chøng giữa bảo tồn, phát huy DSVH và đẩy mạnh CNH, HĐH ở đồng bằng Bắc Bộ Trªn thùc tÕ, tr-íc hÕt cÇn ®ảm bảo mối quan hệ biÖn chøng giữa bảo tồn và phát huy DSVH. Bëi lÏ, bảo tồn được DSVH míi có điều kiện để phát huy DSVH. Như vậy, trong b¶o tån ®· hµm chøa yếu tố ph¸t huy, trong ho¹t ®éng ph¸t huy DSVH ®· hµm Èn yÕu tè b¶o tån. Nếu không bảo tồn di sản tốt thì chẳng có gì để phát huy. Ph¸t huy DSVH lµ c¸ch b¶o tån v¨n hãa cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiên, bảo tồn DSVH không chỉ đơn thuần là giữ gìn, duy trì về mặt hình thức bề ngoài của di tích, di vật, cổ vật hay phong tục tập quán, mà bảo tồn chính là mét cách phát huy sức mạnh của DSVH, làm cho vÎ ®Ñp gi¸ trÞ di sản ấy tỏa sáng trong đời sống cộng đồng, làm cho hình ảnh của DSVH sống mãi trong tâm hồn và trí tuệ của con người, sống mãi trong ký ức cộng đồng xã hội, tån t¹i mãi với thời gian. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta cần nhận thức đầy đủ mối quan hệ biện chứng giữa CNH, HĐH với bảo tồn và phát huy DSVH, từ đó thực hiện hai lĩnh vực này một cách đồng bộ. 3.2.2.5. Tăng cường hoạt động xã hội hoá trong b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH §Ó b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH, nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng c-êng ho¹t ®éng x· héi hãa trong bảo tồn và phát huy DSVH, thu hót sù quan t©m cña toµn x· héi, kích thích quần chúng sáng tạo những giá trị văn hoá mới trên cơ sở kế thừa phát huy DSVH dân tộc. X· héi hãa ho¹t ®éng v¨n hãa lµ mét chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc nh»m huy ®éng mäi nguån lùc cña x· héi nh»m ph¸t triÓn v¨n hãa. ViÖc ®Èy m¹nh x· héi hãa c«ng t¸c b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x· sÏ gãp phÇn khai th¸c ®-îc søc ng-êi, søc cña trong nh©n d©n nh»m b¶o tån, ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ, h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña v¨n hãa lµng x·. ViÖc ®Èy m¹nh x· héi hãa cã thÓ ®-îc tiÕn hµnh trªn nhiÒu ph-¬ng diÖn, tõ viÖc huy ®éng søc m¹nh cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, c¸c dßng hä ®Õn søc m¹nh cña c¸ nh©n, tõ viÖc ®ãng gãp vÒ trÝ tuÖ ®Õn viÖc ®ãng gãp vÒ tµi chÝnh…V¨n hãa lµng x· nãi chung vµ v¨n hãa lµng vïng ®ång b»ng B¾c Bé nãi riªng lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam. §Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, ph¶i b¾t ®Çu tõ v¨n hãa lµng. Mµ viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña v¨n hãa lµng x· ®ång b»ng B¾c Bé lµ nh÷ng b-íc ®i ®Çu tiªn vµ cÇn thiÕt, nhËn diÖn nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng h¹n chÕ cña nã nh»m t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa lµng x·. §Èy m¹nh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ quÇn chóng, ph¸t huy vai trß lµm chñ cña nh©n d©n trong tæ chøc x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ë c¬ së. 3.2.2.6. Liên doanh liên kết với nước ngoài, thu hút nguồn vốn ®Çu t- để bảo tồn và phát huy DSVH §©y lµ ho¹t ®éng giao l-u héi nhËp vÒ v¨n hãa víi quèc tÕ vµ khu vùc. Qua ®ã, cã thÓ thu hót nguån vèn vµ khoa häc c«ng nghÖ trong b¶o tồn vµ ph¸t huy DSVH b»ng nh÷ng ph-¬ng ¸n hiÖn ®¹i nhÊt, tèi -u nhÊt. Qua ®ã, võa qu¶ng bá h×nh ¶nh văn hoá ViÖt Nam ra thế giới, võa mở rộng hoạt động bảo tồn và phát huy DSVH, đẩy mạnh hoạt động giao lưu văn hoá giữa các vùng miền trong nước và quốc tế . 3.2.2.7. T¨ng c-êng c«ng t¸c kiÓm tra xö lý vi ph¹m ®èi víi c¸c di s¶n v¨n hãa KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ ho¹t ®éng rÊt quan träng trong viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c DSVH. Qu¸ tr×nh b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH diÔn ra theo thêi gian, cÇn ®-îc c¬ quan chøc n¨ng quan t©m, cËp nhËt th«ng tin. T×nh h×nh thùc tÕ cã thÓ thay ®æi nhanh chãng, ®«i khi chØ sau mét thêi gian ng¾n, l¬ lµ, thiÕu tr¸ch nhiÖm th× di tÝch cã thÓ thµnh phÕ tÝch. ChÝnh v× thÕ, c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc thi hµnh ph¸p luËt vÒ b¶o tån DSVH cÇn ®-îc tiÕn hµnh th-êng xuyªn ®Ó xö lý kÞp thêi nh÷ng hµnh vi x©m h¹i hoÆc ng¨n c¶n viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ DSVH, ®ång thêi gi¸m s¸t quá trình sö dông nguån ng©n s¸ch nhµ n-íc vµ kinh phÝ cña nh©n d©n ®ãng gãp c«ng ®øc vµo viÖc tu bæ, ph¸t huy DSVH. 3.2.2.8. Xây dựng kế hoạch nghiên cứu nhân cấy phục hồi tri thức, ngành nghề truyền thống, có chính sách hợp lý để bảo tồn và phát huy các báu vật nhân văn sống (nghệ nhân dân gian) T¹i NhËt B¶n vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, ng-êi ta ®· ph¸t ®éng phong trµo x©y dùng lµng nghÒ truyÒn thèng trong x· héi hiÖn ®¹i. Chñ tr-¬ng cña chÝnh phñ lµ: Mçi lµng mét s¶n phÈm cã nÐt riªng biÖt, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ph¹m vi céng ®ång. KÕt qu¶ lµ c¸c HiÖp héi Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ®-îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶ theo nhu cÇu kh¸ch quan cña x· héi. Kinh tÕ n«ng th«n ®-îc ph¸t triÓn, dÇn dÇn xãa bá ng¨n c¸ch víi thµnh thÞ. V¨n hãa lµng nghÒ ®-îc b¶o tån mét c¸ch s¸ng t¹o. ý thøc d©n téc ®-îc cñng cè, ph¸t huy. Lµng nghÒ cæ truyÒn víi tri thức kü thuËt ®éc ®¸o ë Hµ Néi, Hµ T©y (cò), B¾c Ninh, H¶i D-¬ng nói riêng và ở đồng bằng Bắc Bộ nói chung ®· cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m. C¸c s¶n phÈm thñ c«ng n¬i ®©y ®-îc ®¸nh gi¸ cao c¶ vÒ chÊt l-îng, mü thuËt vµ kü x¶o. HÇu hÕt tÇng líp nghÖ nh©n, thî thñ c«ng ®· ®-îc rÌn luyÖn tay nghÒ gia truyÒn nhiÒu ®êi. Trªn thùc tÕ, c«ng nghÖ truyÒn thèng kết hợp với việc c¶i tiÕn mÉu m· vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i kh«ng lµm mÊt ®i phong c¸ch cæ truyÒn, vẫn ®¶m b¶o chÊt l-îng v¨n hãa kü thuËt cña s¶n phÈm. Do vËy, yÕu tè cæ truyÒn lµ tiÒm n¨ng to lín ph¶i ®-îc khai th¸c vµ truyÒn b¸ mét c¸ch nghiªm tóc. Trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, cần phải xây dựng hệ thống chương trình đào tạo nhân cấy những nghề thủ công đặc sắc đang có nguy cơ thất truyền. Muốn vậy cần chú ý khai thác và bảo tồn các báu vật nhân văn sống (các nghệ nhân dân gian trội nổi, nơi lưu giữ các giá trị tinh thần, ký ức xã hội). Cần có chính sách phù hợp để gìn giữ, phát huy vai trò của các nghệ nhân cao tuổi kết hợp với đào tạo các nghệ nhân trẻ tuổi. Đây là trách nhiệm lín lao của Nhà nước, các cấp chính quyền, đoàn thể, các cơ quan chức năng ë ®Þa ph-¬ng và toàn xã hội để thực hiện thành công qu¸ tr×nh bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 Thực tiễn bảo tồn và phát huy DSVH thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH ở đồng bằng Bắc Bộ đang đặt ra những vấn đề bức xúc về nhận thức và về hành vi của con người. Quan điểm đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước là kết hợp vừa bảo tồn và phát huy DSVH, vừa tiến hành đẩy mạnh sự nghiêp CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn. Để giải quyết các vấn đề đang đặt ra từ thực tiễn nêu trên cần tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng xã hội, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan chức năng và cán bộ chuyên trách, tích cực thực hiện xã hội hóa, thu hút nhiều nguồn lực đầu tư để phát huy tác dụng của phát triển kinh tế đối với phát triển văn hóa xã hội, tăng cường hoạt động kiểm tra giám sát, xây dựng kế hoạch nhân cấy làng nghề cổ truyền, bảo lưu những văn hóa vật thể bằng công nghệ hiện đại tiên tiến, có chính sách thỏa đáng để bảo vệ và gìn giữ các Báu vật nhân văn sống (các nghệ nhân dân gian), lập hồ sơ cho các di tích, các DSVH phi vật thể cần bảo tồn khẩn cấp, kịp thời điểu chỉnh những hoạt động bảo tồn DSVH không hợp lý. kÕt luËn B¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ DSVH ë ®ång b»ng B¾c Bé nãi riªng, trong ph¹m vi c¶ n-íc nãi chung trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H nh»m h-íng tíi x©y dùng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc lµ mét nhiÖm vô to lín, ®ßi hái sù cè g¾ng nç lùc cña §¶ng, Nhµ n-íc, cña nh©n d©n vµ toµn x· héi. Víi ý nghÜa lµ mét kh«ng gian v¨n hãa vïng ®Æc thï cña d©n téc trong lÞch sö, ngµy nay ®ång b»ng B¾c Bé l¹i cµng chøng tá vÞ trÝ quan träng, then chèt trong bøc tranh chung cña nÒn v¨n hãa ViÖt Nam hiÖn ®¹i. H¬n hai m-¬i n¨m qua, víi nh÷ng thµnh tùu cña thêi kú §æi míi, ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ DSVH t¹i ®ång b»ng B¾c Bé ngµy cµng gÆt h¸i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn. §ång b»ng B¾c Bé lµ n¬i quÇn tô cña nhiÒu di tÝch lÞch sö v¨n hãa tiªu biÓu cho truyÒn thèng v¨n hãa ViÖt Nam qua c¸c thêi kú lÞch sö. NhiÒu ®×nh, chïa, ®Òn, miÕu, còng nh- c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa ®· ®-îc b¶o vÖ, trïng tu, nhiÒu lÔ héi v¨n hãa ®· ®-îc b¶o tån vµ phôc nguyªn; nhiÒu gi¸ trÞ v¨n hãa phi vËt thÓ nh- ca dao d©n ca, ng÷ v¨n truyÒn miÖng, nghÖ thuËt d©n gian ®· ®-îc s-u tÇm, g×n gi÷, nh©n b¶n; nh÷ng kinh nghiÖm lµng nghÒ cæ truyÒn ®-îc l-u gi÷ vµ khai th¸c ®Ó qu¶ng b¸ h×nh ¶nh ViÖt Nam trªn tr-êng quèc tÕ. Ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH ®· ®-îc x· héi hãa mét c¸ch thµnh c«ng t¹i nhiÒu ®Þa ph-¬ng, tiªu biÓu lµ Hµ Néi (Hµ T©y cò), H¶i D-¬ng vµ B¾c Ninh. T¹i c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c Bé, vÎ ®Ñp tiÒm Èn cña v¨n minh n«ng nghiÖp, v¨n hãa lóa n-íc truyÒn thèng §«ng Nam ¸, v¨n hãa lµng x· n«ng th«n nh- nÕp sèng lµng quª, thuÇn phong mü tôc, nÒ nÕp lµng quª cæ truyÒn ®· ®-îc nghiªn cøu, b¶o vÖ, khai th¸c, ph¸t huy trong x· héi hiÖn ®¹i, t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh CNH, H§H. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ DSVH ®ång b»ng B¾c Bé cung ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc, ®ßi hái c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ x· héi cÇn quan t©m t×m c¸ch gi¶i quyÕt nh- : c¸ch nhËn thøc vµ tiÕp cËn DSVH ch-a toµn diÖn, ch-a ®Çy ®ñ; m« h×nh tæ chøc qu¶n lý DSVH ch-a hîp lý; hiÖn t-îng vi ph¹m, x©m hại di tÝch cßn diÔn ra kh¸ phæ biÕn; c«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc cßn kÐm hiÖu qu¶; hiÖn t-îng b¶o tån kh«ng nguyªn d¹ng, ph¸ vì gi¸ trÞ DSVH cã chiÒu h-íng gia t¨ng; b¶o tån vµ vËn dông h-¬ng -íc lµng quª ch-a hîp lý (kh«i phôc hñ tôc ë mét sè ®Þa ph-¬ng); qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH, H§H vµ ®« thÞ hãa ®ang cã xu hướng lµm biÕn d¹ng v¨n hãa n«ng th«n; v¨n hãa lÔ héi bÞ biÕn d¹ng mÊt gèc, lai căng, “thương mại hãa”; ®Çu t- x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa cßn kÐm hiÖu qu¶; vai trß cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong vÊn ®Ò x· héi hãa ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH ch-a thËt sù næi bËt, cã n¬i cã chç cßn bu«ng láng qu¶n lý, c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa phi vËt thÓ ®ang bÞ mai mét vµ biÕn d¹ng, ch-a cã chÝnh s¸ch thËt sù cã hiÖu qu¶ trong viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c B¸u vËt nh©n v¨n sèng (nghÖ nh©n d©n gian)... §Ó gi¶i quyÕt thùc tr¹ng nµy, ®ßi hái mçi cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn c¸c cÊp, c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ toµn d©n ph¶i n©ng cao nhËn thøc vÒ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ DSVH, thËt sù cã nh÷ng chuyÓn biÕn tõ nhËn thøc ®Õn hµnh vi x· héi, nh»m tham gia b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH b»ng c¸c quan ®iÓm biÖn chøng, khoa häc, kÕ thõa cã phª ph¸n, bµi trõ nh÷ng hñ tôc mª tÝn dÞ ®oan, nh-ng tÖ n¹n x· héi, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña v¨n hãa cæ x-a, ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng kinh tÕ mµ vÉn gi÷ ®-îc b¶n s¾c v¨n hãa, tr¸nh ®-îc sù “®øt gÉy” vÒ mÆt v¨n hãa truyÒn thèng. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn vµ ph¸t huy vai trß cña tæ chøc MÆt trËn vµ c¸c ®oµn thÓ, ph¶i lµm cho nh©n d©n hiÓu ®-îc t¸c dông, ý nghÜa thiÕt thùc cña viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH truyÒn thèng, ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n, hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi ®Çu t- ph¸t triÓn v¨n ho¸. Cô thÓ lµ khi x©y dùng chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, nhÊt thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh quy ho¹ch chiÕn l-îc vÒ b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH, coi träng viÖc ®Çu t- x©y dùng c¸c thiÕt chÕ v¨n ho¸ ®ång bé hµi hoµ víi ®Çu t- ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së. Trong tiÕn tr×nh ®Èy m¹nh CNH, H§H cÇn ph¶i võa kÕ thõa, b¶o tån vµ ph¸t huy DSVH truyÒn thèng, ®ång thêi l¹i võa tiÕp tôc s¸ng t¹o nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa míi, hiÖn ®¹i, nh»m tiÕn tíi mét n-íc ViÖt Nam d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh, ph¸t triÓn toµn diÖn vµ bÒn v÷ng vÒ mäi mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi, tÝch cùc chñ ®éng héi nhËp víi thÕ giíi mµ vÉn gi÷ ®-îc b¶n s¾c d©n téc. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ác-nôn-đôp (1981), Cơ sở lý luận văn hoá Mác – Lê nin, NXB Văn hoá, Hà Nội. 2. Bộ văn hoá Thông tin, Tài liệu sơ kết 10 năm công tác xây dựng làng (thôn, bản…) văn hoá giai đoạn 1991 – 2001(Khu vực các tỉnh phía Bắc) 3. Bộ Văn hoá - Thông tin (2003), Quy định của Nhà nước về hoạt động và quản lý văn hoá thông tin, NXB Văn hoá thông tin, Hà Nội. 4. Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch (2007), Bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể. 5. Trần Văn Bính (chủ biên)(2000), Văn hoá Thăng Long – Hà Nội hội tụ và toả sáng, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 6. Phan Kế Bính (1992), Việt Nam Phong tục, NXB TP Hồ Chí Minh. 7. Trường Chinh (1974), Chủ nghĩa Mác và văn hoá Việt Nam, NXB Sự thật. Hà Nội. 8. Nguyễn Sinh Cúc (1999), Tổng quan nông nghiệp Việt Nam 1998, Tạp chí Kinh tế nông nghiệp số 2. 9. Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá Thông tin (2006), Một con đường tiếp cận di sản văn hoá, Tập 3, Hà Nội. 10. Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch (2007), Bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể, Hà Nội. 11. CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn đồng bằng sông Hồng, Đề tài khoa học cấp Nhà nước KHXH 02, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 12/1999. 12. Nguyễn Văn Can ( 1996), Gốm Bát Tràng, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 1, Hà Nội, tr.38 – 39. 13. Bùi Hạnh Cẩn – Tô Hoài (1982), Kẻ Dộc Đông Ngàn làng Dục Tú, Hội Văn nghệ Hà Nội. 14. Tống Văn Chung (2000), Xã hội học nông thôn, NXB Đại học Quốc gia , Hà Nội. 15. Nguyễn Sinh Cúc - Lê Mạnh Hùng (1998), Thực trạng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn Việt Nam, NXB Thống kê, Hà Nội. 16. Trương Kim Chi (2000), Di tích và lễ hội đình làng Vẽ, Luận văn Thạc sĩ Văn hoá dân gian, Viện nghiên cứu dân gian, Hà Nội. 17. UNESCO (2004), “Công ước về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể”, Thông báo khoa học Viện văn hóa - Thông tin, số 9, 6/2004. 18. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 20. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006): Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 21. Lê Quý Đức (2005), Vai trò của văn hoá trong Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng, NXB Văn hoá Thông tin - Viện Văn hoá, Hà Nội. 22. Diêm Thị Đường (1998), Bảo tồn và phát huy giá trị danh nhân văn hoá truyền thống Việt Nam, Viện văn hoá, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 23. Bùi Xuân Đính (2003), Tục rước bánh dày ở Nguyệt Áng, Văn hoá nghệ thuật ăn uống (Hội Văn nghệ dân gian Việt nam), số 97, Hà Nội, tr. 14 – 22. 24. Bùi Xuân Đính (1993), Hương ước và quản lý làng xã, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. 25. Bùi Xuân Đính (2002), Các làng khoa bảng của Thăng Long Hà Nội, mấy ghi nhận bước đầu, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 2, Hà Nội, tr. 22 – 32. 26. Bùi Xuân Đính - Lê Thị Hương Nga (2002), Đông Ngạc - Làng khoa bảng, Tạp chí Dân tộc học, số 2, Hà Nội. 27. Phan Đại Doãn (chủ biên) (1996), Quản lý xã hội nông thôn ở nước ta hiện nay - Một số vấn đề và giải pháp, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 28. Nguyễn Điền (1997), Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn các nước và Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 29. Bùi Huy Đáp - Nguyễn Điền (1996), Nông nghiệp Việt Nam từ cội nguồn đến đổi mới, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 30. Cao Huy Đỉnh (1969), Nghệ thuật diễn xướng anh hùng ca ở hội Dóng, Tạp chí Tác phẩm mới, Hà Nội. 31. Địa lý các tỉnh, thành phố Việt nam, Phần I: Các tỉnh, thành phố đồng bằng sông Hồng (2001), NXB Giáo dục Hà Nội. 32. Diệp Đình Hoa (1994), Làng Nguyễn - Tìm hiểu làng Việt II, NXB Khoa học xã hội. 33. Tô Duy Hợp (chủ biên) (2000), Sự biến đổi của làng xã Việt Nam ngày nay ở đồng bằng sông Hồng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. 34. Tô Duy Hợp (chủ biên) (1997), Ninh Hiệp - truyền thống và phát triển, NXB Chính trị Quốc gia , Hà Nội. 35. Tô Duy Hợp (chủ biên) (1993), Tam Sơn - truyền thống và hiện đại, NXB Chính trị Quốc gia. 36. Mai Thế Hởn (chủ biên) Hoàng Ngọc Hoà - Vũ văn Phúc (2002), Phát triển làng nghề truyền thống trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Đề tài khoa học. 37. Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu con người và nguồn nhân lực đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 38. Trần Thị Lan Hương (1998), Tác động của phân tầng mức sống vào quá trình phát triển văn hoá nông thôn, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 39. Nguyễn Hải Kế (1996), Một làng Việt cổ của đồng bằng Bắc bộ (Tìm hiểu cấu trúc kinh tế - xã hội), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. 40. Đinh Gia Khánh - Trần Tiến (chủ biên) (1991), Địa chí văn hoá dân gian Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 41. Đỗ Thiên Kính (chủ Đề án) (1997), Đề án : Tác động của sự chuyển đổi cơ cấu lao động - nghề nghiệp xã hội đến phân tầng mức sống qua khảo sát mẫu ba xã ở vùng nông thôn đồng bằng sông Hồng, Viện Xã hội học. 42. Niên giám thống kê 1999, NXB Thống Kê, Hà Nội. 43. Nhiều tác giả (2001), Giữ gìn, phát huy di sản văn hoá các dân tộc Tây Bắc, NXB Văn hoá Dân tộc- Tạp chí Văn hoá nghệ thuật. 44. Trung tâm tư vấn hỗ trợ phát triển nông nghiệp nông thôn VACVINA (CECARDE) (1997), Nông nghiệp nông thôn trong giai đoạn công nghiệp hoá - hiện đại hoá, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 45. Hoàng Nam (1998), Bước đầu tìm hiểu văn hoá tộc người văn hoá Việt Nam, NXB Văn hoá dân tộc, Hà Nội. 46. Nguyễn Quang Lê (2001), Khảo sát thực trạng văn hoá lễ hội truyền thống của người Việt ở Đồng bằng Bắc bộ, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. 47. Tương Lai (1999), Một số vấn đề xã hội trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 48. Ngành nghề nông thôn Việt Nam (1998), NXB Nông nghiệp Hà Nội. 49. Chu Hữu Quý (1996), Phát triển toàn diện kinh tế xã hội nông thôn Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 50. Chu Hữu Quý, Bùi Ngọc Thanh, Kết quả nghiên cứu của đề tài KX. 08.04 thuộc chương trình khoa học cấp Nhà nước KX.08 (1991 – 1995) : Các chính sách xã hội nông thôn. 51. Lương Hồng Quang (1999), Dân trí và sự hình thành văn hoá cá nhân, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 52. Lương Hồng Quang (chủ biên) (2001), Văn hoá nhóm nghèo ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp, Viện văn hoá và NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 53. Nguyễn Trung Quế (1995), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 54. Bộ Kế hoạch - Đầu tư và Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (4/1996), Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bằng sông Hồng thời kỳ 1996 – 2000. 55. Nguyễn Văn Sáu - Hồ Văn Thông (chủ biên) (2001), Cộng đồng làng xã Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 56. Bùi Hoài Sơn ( 2007), Quản lý lễ hội truyền thống của người Việt ở châu thổ Bắc Bộ từ 1945 đến nay, Luận án TS. 57. Ngô Đức Thịnh (1994), Trang phục cổ truyền các dân tộc Việt Nam, NXB Văn hoá dân tộc, Hà Nội. 58. Trần Từ (1984), Cơ cấu tổ chức làng Việt cổ truyền ở Bắc bộ, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội. 59. Nguyễn Đức Truyền (1990), Hệ thống nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng, Tạp chí Xã hội học số 4. 60. Đào Thế Tuấn và Pascal Bergeret (chủ biên) (1998), Hệ thống nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 61. Tổng cục Thống kê (2005), Số liệu thống kê về cơ sở hạ tầng của nông thôn Việt Nam, NXB Thống kê. Hà Nội. 62. Nguyễn Tiến Thuận (2000), Luận án TS: Đặc điểm và giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. 63. Hà Văn Tăng (2001), Nhà văn hoá với việc xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở, Kỷ yếu Hội nghị Giám đốc các Nhà văn hoá trung tâm tỉnh, thành phố toàn quốc tại Thái Bình. 64. Ngô Phương Thảo (2008), Bảo vệ di sản, cuộc chiến từ những góc nhìn, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số289, tháng 07/2008, tr.7 - 11 65. Trần Ngọc Thêm (1997), Cơ sở văn hoá Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội. 66. Trần Ngọc Thêm (1998), Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam, NXB Trẻ Thành phố Hồ Chí Minh. 67. Đàm Hoàng Thụ (2006), Nghiên cứu vấn đề bảo tồn di sản văn hoá nghệ thuật trong giai đoạn hiện nay (Luận án TS) 68. Trần Quốc Trị (1993), Các văn hoá trước hoà bình và hoà bình ở Bắc Đông Dương, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 69. Chu Quang Trứ (1996), Di sản văn hoá dân tộc trong tín ngưỡng và tôn giáo Việt Nam, NXB Thuận Hoá, Huế. 70. Lưu Trần Tiêu (2002), Bảo tồn và phát huy di sản văn hoá Viêt Nam, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, Hà Nội. tr. 25 - 30 71. Võ Quang Trọng (2004), Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể của Thăng Long Hà Nội, Đề tài khoa học cấp Nhà nước, Viện nghiên cứu Văn hoá- Viện Khoa học xã hội Việt Nam 72. Hồng Vinh (1998), Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nôị. 73. Trần Quốc Vượng - Đỗ Thị Hảo (2000), Làng nghề phố nghề Thăng Long – Hà Nội, Trung tâm triển lãm văn hoá nghệ thuật Việt Nam xuất bản, Hà Nội. 74. Hoàng Vinh (1997), Một số vấn đề về bảo tồn và phát triển di sản văn hoá dân tộc, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 75. Viện Văn hoá và phát triển, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (2000), Lý luận văn hoá và đường lối văn hoá của Đảng cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia. 76. Viện Văn hoá nghệ thuật Việt Nam (1997), Văn hoá nông thôn trong phát triển, Đề tài nghiên cứu khoa học, Hà Nội. 77. Viện nghiên cứu Văn hoá dân gian (1999), Nghề thủ công mỹ nghệ đồng bằng sông Hồng - tiềm năng, thực trạng và một số kiến nghị, Đề tài cấp Bộ, Hà Nội. 78. UNDP (1999), Báo cáo phát triển con người 1999, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 79. Lê Hữu Xanh (chủ biên) (2001), Tác động của tâm lý làng xã trong việc xây dựng đời sống kinh tế xã hội ở nông thôn đồng bằng Bắc bộ nước ta hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 80. Hồ Chí Minh toàn tập (1995 – 2000), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 81. Luật di sản văn hoá và văn bản hướng dẫn thi hành (2002), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 82. Phương Lựu (1984), Từ trong di sản, NXB Tác phẩm mới, Hà Nội. 83. Hiếu Giang (2003), Về giá trị văn hoá phi vật thể Thăng Long – Hà Nội, Tạp chí Di sản văn hoá (Bộ Văn hoá Thông tin), số 3, Hà Nội, tr. 90 – 92. 84. Hoàng Phê (2005), Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, Trung tâm Từ điển học. 85. Louise Merzeau, “Những chiếc máy để du hành trong thời gian”, Tạp chí Người đưa tin UNESCO, số 6-1997.