Luận văn Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh hải dương đến năm 2020

ng rắn (như củi, than...) để đáp ứng nhu cầu về năng lượng của các cơ sở dịch vụ du lịch. - Tiếng ồn do hoạt động của các thiết bị máy móc xây dựng các công trình dịch vụ du lịch, tăng số lượng xe cộ và các phương tiện vui chơi giải trí, do các hoạt động của du khách tập trung đông tại các điểm dịch vụ du lịch. + Tác động đến môi trường đất - Việc thay đổi mục đích sử dụng đất để dành xây dựng khách sạn và các công trình dịch vụ du lịch sẽ ảnh hưởng đến cảnh quan thiên nhiên và các cơ cấu sử dụng đất khác. - Rác thải không được thu gom và xử lý sẽ gây ô nhiễm tầng đất bề mặt và làm suy thoái môi trường đất. - Một số khu vực cảnh quan tự nhiên có giá trị khi được sử dụng khai thác du lịch thường bị ngăn lại không cho dân địa phương vào vì chúng đã trở thành tài sản riêng của các khách sạn hoặc tư nhân kinh doanh ngành du lịch. - Việc xây dựng các công trình du lịch hiện đại và kết cấu hạ tầng thường làm cho cảnh quan và các di tích xuống cấp về mặt thẩm mỹ kiểu cách và kiến trúc truyền thống. Lượng du khách quá đông đến thăm các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử cũng có tác động xấu đến môi trường đất tại đây do các hiện tượng giẫm đạp, sạt lở... + Tác động đến môi trường sinh học - Các yếu tố gây ô nhiễm như rác thải, nước thải do tập trung nhiều tại một điểm tỷ lệ theo sự gia tăng lượng khách du lịch và không được xử lý đúng quy cách sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến các hệ sinh thái, đặc biệt là các hệ sinh thái dưới nước. - Trong các khu vực nhạy cảm về môi trường, rác thải không được thu gom kịp thời gây khó khăn cho công tác bảo tồn vì ngoài việc gây ô nhiễm đến Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 127 các thành phần môi trường khác, các chất phế thải sẽ thu hút các loài động vật ăn xác thối. Thêm nữa, rác thải là nguy cơ làm lây lan bệnh dịch, ảnh hưởng xấu đến sự sinh tồn, phát triển của hệ sinh thái tự nhiên cũng như của khách du lịch và người dân bản địa. - Các hệ sinh thái vùng ngập và bán ngập ven sông bị chặt phá để xây dựng các công trình phục vụ du lịch. - Nhu cầu của du khách về các loài động thực vật đặc hữu trong tự nhiên dẫn tới việc suy giảm, kiệt quệ nguồn thực phẩm tự nhiên do bị khai thác, đánh bắt quá mức để phục vụ cho nhu cầu của khách du lịch. - Các hoạt động du lịch và thể thao mặt nước như đi thuyền gắn máy tham quan, đua mô tô nước... là nguy cơ đe dọa đến nhiều loài sinh vật dưới nước. - Việc sử dụng đất không hợp lý cho phát triển du lịch có thể ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường cảnh quan tự nhiên cũng như sinh hoạt của người dân địa phương. * Tác động đến phát triển kinh tế: Hoạt động phát triển du lịch có 3 tác động tích cực đối với phát triển kinh tế: - Tăng nguồn thu ngoại tệ mạnh tỷ lệ thuận với số lượng du khách gia tăng. - Tạo nhiều việc làm, đặc biệt với dân cư tại các vùng phát triển du lịch. - Phát triển khu vực thông qua phát triển hạ tầng, đẩy mạnh đầu tư và giao lưu liên vùng, liên quốc gia. Tuy nhiên, nếu không được xem xét một cách có cân nhắc, những tác động tích cực này lại thường không được đánh giá do có những vấn đề sau: - Lượng ngoại tệ nhập vào không được tính rõ ràng vì ngành du lịch mang tính liên ngành, các khoản thu được tính vào lợi ích của nhiều ngành kinh tế khác như giao thông, thương mại, nông lâm ngư nghiệp, xây dựng... - Đầu tư khá tốn kém nếu chỉ xét về mặt phát triển hạ tầng ở địa phương. - Du lịch có thể là một nhân tố làm mất sự ổn định về sinh thái ở một số khu vực riêng biệt. - Phát triển của một số hoạt động kinh tế và sự ổn định về xã hội sẽ phụ thuộc vào ngành du lịch, đặc biệt là vào tính thời vụ của hoạt động du lịch. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 128 - Các việc làm tạo ra từ phát triển du lịch không đem lại kết quả như mong muốn cho dân cư địa phương nếu như không có biện pháp đào tạo nghề phù hợp và quản lý được sự di dân tự do. * Tác động đến chất lượng cuộc sống: Do đặc tính riêng, du lịch không chỉ là một ngành kinh tế thuần túy mà còn bao gồm các khía cạnh chính trị, văn hóa, xã hội, y tế, môi trường. Do đó điều quan trọng phải hiểu rằng khi đánh giá tác động của hoạt động du lịch cần chú ý đến không chỉ các hệ quả kinh tế dễ thấy như thu nhập và ngoại tệ, mà còn có các hệ quả phi kinh tế khó nhận biết được, như sức khỏe và các yếu tố văn hóa xã hội. + Khía cạnh sức khỏe Khi hoạt động du lịch gia tăng vượt quá khả năng kiểm soát chặt chẽ có thể sẽ dẫn đến sự xuống cấp của môi trường, do vậy có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và phúc lợi của cả du khách và dân địa phương. Ở đây trình bày một số tác động qua lại giữa du lịch và sức khỏe và chỉ ra những lĩnh vực, nơi mà hoạt động du lịch đã tác động đến sức khỏe của du khách cũng như của dân bản địa, xét về mặt tiêu cực và tích cực. Hoạt động du lịch ngày càng phát triển đã dẫn tới việc tăng đáng kể lượng thực phẩm tiêu thụ tại điểm du lịch. Thực phẩm nếu chỉ được quản lý về mặt cung cấp theo số lượng mà không được quan tâm đến chất lượng thì có thể trở thành một kênh lây lan các bệnh truyền nhiễm như thương hàn, kiết lỵ trực khuẩn, kiết lỵ amip, dịch tả, bạch hầu và lây nhiễm liên cầu khuẩn... Xúc tiến và mở rộng du lịch có thể sẽ là nguy cơ gián tiếp gây ra việc lan truyền những căn bệnh "thế kỷ" dễ lây lan như AIDS, SARS... và còn là điều kiện để lớp trẻ kém hiểu biết theo đuổi nghề mại dâm để kiếm tiền một cách dễ dàng và nhanh chóng. Đối với du khách, quá trình truyền bệnh diễn ra theo cả hai hướng: truyền cho và nhận lại từ người dân nước sở tại. Các chủng tộc khác nhau có khả năng miễn nhiễm tự nhiên khác nhau đối với một số bệnh. Thông qua du lịch, người dân từ nơi này đến nơi khác có thể mang theo mình những vi sinh vật gây bệnh và gây nhiễm cho người bản địa có khả năng miễn dịch tự nhiên thấp hơn và do đó sẽ tăng khả năng mắc bệnh; và quá trình ngược lại cũng có thể xảy ra. + Vệ sinh môi trường Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 129 Việc phát triển nhanh chóng các hoạt động du lịch có thể làm cho điều kiện vệ sinh môi trường tại các khu du lịch trở nên xấu hơn do sự gia tăng lớn của các chất gây ô nhiễm (rác, nước thải, khí thải) và các điều kiện tại chỗ chưa đủ khả năng xử lý, thiếu nước cấp, trạng thái ồn ào, bụi bặm, tắc nghẽn giao thông. Môi trường vệ sinh xấu sẽ là nguyên nhân cho bệnh dịch hoành hành và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của du khách và dân địa phương. + Các khía cạnh văn hóa xã hội Những tác động về văn hóa và xã hội của du lịch được thể hiện góp phần thay đổi các hệ thống giá trị, tư cách cá nhân, quan hệ gia đình, lối sống tập thể, hành vi đạo đức, những lễ nghi truyền thống và tổ chức của cộng đồng. Nói cách khác, du lịch tác động đến người dân địa phương trong quá trình họ quan hệ trực tiếp và gián tiếp với du khách. Khó có thể định lượng được ảnh hưởng văn hóa xã hội của du lịch vì phần lớn đó là tác động gián tiếp, cần theo dõi qua thời gian dài và thậm chí không thể lượng hóa được. * Tác động tăng dân số học: Hoạt động phát triển du lịch là tác động đến việc thuyên chuyển và nhập cư sức lao động. Nhân công nhập cư là một hiện tượng phổ biến ở các khu du lịch. Dưới tác động đó, thành phần, cơ cấu, mật độ phân bố và nhiều chỉ tiêu dân số học liên quan đều bị thay đổi. * Tác động về nghề nghiệp: Về mặt kinh tế, du lịch tồn tại dưới dạng tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ, do đó có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến cơ hội kinh doanh và việc làm. Du lịch phát triển tạo ra việc làm có những ảnh hưởng tích cực làm cho xã hội ổn định, bao gồm: - Tạo thêm sự gắn kết và ngăn chặn sự tan rã của các cộng đồng địa phương. - Giảm bớt lượng nhân công lao động bỏ quê hương đi nơi khác tìm việc làm. - Củng cố tính đồng nhất và lòng tự hào về di sản của địa phương qua việc cung cấp những sản phẩm mỹ nghệ và thủ công nghiệp cho khách du lịch. Du lịch cũng ảnh hưởng đến cách thức làm việc. Nét đặc biệt của hoạt động du lịch là làm thêm ngoài giờ, nhiều loại việc làm và tính thời vụ. Việc phát triển các hoạt động du lịch sẽ làm giảm bớt các hoạt động ngành nghề truyền thống ở địa Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 130 phương (cả về tính chất, thời gian và nhân công tham gia làm việc), nhưng lại phát triển một số những nghề mới liên quan đến dịch vụ du lịch. * Chuyển biến về chuẩn mực xã hội: Quá trình tiếp xúc giữa du khách và người dân địa phương gây lên sự thay đổi về xã hội, đặc biệt là trong xã hội biệt lập. Thông qua sự giao lưu đó, nhiều nét tương đồng về chuẩn mực xã hội sẽ có tác dụng tích cực vì tính cộng hưởng, nhưng những nét khác biệt thì sẽ phải chịu 2 loại tác động ngược chiều nhau, có thể sẽ được nhấn mạnh vì đó là những nét đặc trưng, nhưng cũng có thể sẽ bị lu mờ dần đi nếu như bị đồng hóa. Dưới một góc độ khác, quan niệm của xã hội về giới cũng có những thay đổi theo chiều hướng tích cực. Báo cáo kinh tế của Tổ chức Du lịch Thế giới UNWTO cho thấy nhiều công việc trong ngành du lịch do phụ nữ đảm nhiệm. Điều này đã làm thay đổi cách nhìn nhận về vai trò truyền thống của phụ nữ trong xã hội, đặc biệt là đối với các quốc gia Hồi giáo, Nho giáo và Phật giáo. * Thay đổi phương thức tiêu dùng: Phát triển du lịch đồng thời có những tác động tích cực và tiêu cực đối với phúc lợi và phương thức tiêu dùng của người dân tại các khu du lịch (Bảng 22). Bảng 22: Tác động của hoạt động du lịch đối với phương thức tiêu dùng Tác động tích cực Tác động tiêu cực - Tăng mức sống cùng với việc cải thiện kết cấu hạ tầng (đường xá, cầu cống, sân bay, bến tàu) hỗ trợ du lịch. - Tăng sức mua các sản phẩm của địa phương. - Tăng thu nhập của người dân địa phương. - Tăng mức sống vật chất do thu nhập và nhu cầu tăng lên. - Tăng giá hàng và nguyên vật liệu sinh hoạt. - Thiếu hàng hóa và thực phẩm truyền thống. * Tác động về văn hóa: Hoạt động du lịch tác động đến văn hóa theo hai hướng. Hướng thứ nhất, du lịch có thể là phương tiện bảo tồn nền văn hóa truyền thống, trong khi hướng thứ hai lại tác động ngựơc lại. Du lịch đảm bảo cho du khách có cơ hội tốt để gặp gỡ và tiếp xúc với dân địa phương có tiếng nói, cách nghĩ và nếp sống khác hẳn. Du lịch cũng chấp nhận các hình thức giao lưu văn hóa khác nhau, kể cả trao đổi quan điểm và luyện tập các thứ tiếng khác. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 131 Ngoài ra, ảnh hưởng của hoạt động phát triển du lịch đến văn hóa còn bao gồm: - Kiến trúc truyền thống thay đổi theo thị hiếu của du khách. - Cố ý tạo ra "nền văn hóa tiêu biểu" và trong một số trường hợp biến các lễ hội ở đình chùa thành các loại hình trình diễn cho du khách nước ngoài xem. - Thay đổi cách nghĩ, quan niệm truyền thống để làm cho nền văn hóa địa phương thích nghi với khẩu vị, đáp ứng thị hiếu của du khách. - Thương mại hóa các hoạt động văn hóa truyền thống. - Tạo ra tình trạng chật chội, mất vệ sinh và có thể làm mất tính trang trọng đối với các nghi thức tôn giáo thiêng liêng truyền thống trong các lễ hội. - Nhu cầu của du khách về vật kỷ niệm, các đồ thủ công mỹ nghệ, các văn hóa phẩm đều có tác dụng tích cực và tiêu cực đối với văn hóa truyền thống , ví dụ như: . Tác động tiêu cực là tạo cho người thợ thủ công thói quen thay đổi kiểu cách, mẫu mã sản phẩm truyền thống của mình để phù hợp hơn với nhu cầu của du khách vì mục tiêu lợi nhuận. . Tác động tích cực là làm sống lại những truyền thống và nghề thủ công cũ hoặc đã biến mất, và tạo ra những vật kỷ niệm và mỹ nghệ phẩm để đáp ứng thị trường được mở rộng, từ đó bảo tồn và quảng bá truyền thống văn hóa bản địa. 2.2. Hiện trạng môi trường và ảnh hưởng từ hoạt động du lịch Khi đánh giá những tác động qua lại giữa môi trường và hoạt động du lịch, cần xem xét đến những tác động đến môi trường tự nhiên và môi trường nhân văn. Tuy nhiên, do điều kiện nghiên cứu đánh giá không cho phép, trong khuôn khổ dự án này chỉ đề cập đến những ảnh hưởng của hoạt động du lịch đến môi trường tự nhiên. * Môi trường nước Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 132 Hải Dương có nguồn nước ngọt tương đối dồi dào với hệ thống các sông, tuy nhiên chất lượng nguồn nước cần đặc biệt quan tâm. Việc thoát nước và xử lí nước thải cũng cần hết sức lưu ý nhằm hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường, đặc biệt tại các khu vực nhạy cảm về môi trường. Việc sử dụng các chất bảo vệ thực vật, cũng như xử lí chất thải của các khu, cụm công nghiệp cũng cần được lưu ý. * Môi trường đất và sinh thái: - Mặc dù là một tỉnh đồng bằng, song Hải Dương không phải là địa phương có quỹ đất lớn, vì vậy việc phát triển du lịch cần đặc biệt quan tâm tới vấn đề sử dụng đất. Cân đối nhu cầu sử dụng đất cho nông nghiệp, dân sinh, du lịch với các ngành kinh tế khác. Tại khu vực phía nam tỉnh chú trọng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp để người dân có nguồn thu bổ sung từ ngay hoạt động sản xuất nông nghiệp, khai thác có hiệu quả quỹ đất. - Tại các khu vực phát triển du lịch hiện nay ở Hải Dương, đặc biệt là các cơ sở du lịch khu vực TP. Hải Dương và Côn Sơn - Kiếp Bạc xử lí rác thải cần được đặc biệt quan tâm, cần có các biện pháp bền vững hơn so với giải pháp chôn lấp thường được sử dụng hiện nay (ví dụ: xây dựng các trung tâm xử lí chất thải rắn tập trung, chế biến phân hữu cơ, phát điện...) đặc biệt cần nghiên cứu sớm đưa vào quy định phân loại rác thải từ ngay từng hộ dân, từng cơ sở du lịch. * Môi trường không khí - Hiện tại, nhìn chung môi trường không khí tại Hải Dương còn khá trong lành (ngoại trừ khu vực dọc tuyến quốc lộ 5). Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề cần được lưu tâm, đặc biệt tại các khu vực phụ cận các khu công nghiệp, hoặc tại khu vực nội thành, dọc các tuyến giao thông huyết mạch... 3. Các biện pháp giảm thiểu tác động của du lịch đến môi trường 3.1. Kiện toàn về tổ chức và cơ chế quản lý Để có thể thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường du lịch trong chiến lược chung của cả nước, một trong những giải pháp quan trọng hàng đầu là kiện toàn tổ chức và cơ chế quản lý. Một số biện pháp cấp bách bao gồm: Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 133 - Kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về du lịch nói chung và môi trường du lịch nói riêng. Gắn mô hình đổi mới tổ chức quản lý với yêu cầu bảo đảm tính hiệu quả, đồng bộ, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ trong nhiệm vụ chung bảo vệ môi trường. - Từng bước hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp quy về quản lý tài nguyên môi trường du lịch trên cơ sở triển khai Luật Bảo vệ Môi trường và Luật Du lịch. - Có chính sách ưu đãi trong việc huy động vốn đầu tư phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực bảo vệ và tôn tạo nâng cao chất lượng môi trường du lịch. 3.2. Bổ sung và hoàn thiện dần từng bước các cơ chế chính sách Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, vì vậy các hoạt động của ngành ngoài việc tuân thủ các quy định của Luật Du lịch còn phải phù hợp với hệ thống pháp luật Việt Nam và có sự kết hợp chặt chẽ với hệ thống các quy định về bảo vệ môi trường. Các cơ chế chính sách cần ưu tiên bao gồm: - Cơ chế chính sách về thuế: Ưu tiên miễn giảm hoặc không thu thuế trong thời gian nhất định với các hình thức đầu tư thuần túy cho việc bảo vệ môi trường du lịch hoặc đầu tư trong các lĩnh vực khác của ngành với các công nghệ đồng bộ về bảo vệ môi trường. - Cơ chế và chính sách đầu tư: Ưu tiên các dự án đầu tư du lịch có các giải pháp cụ thể trong vấn đề giảm thiểu và giải quyết ô nhiễm để giữ môi trường trong sạch, mang lại các hiệu quả trực tiếp cho cộng đồng và lâu dài cho toàn xã hội. - Chính sách về khoa học kỹ thuật: Đảm bảo sự đầu tư thích đáng cho công tác nghiên cứu khoa học công nghệ du lịch đạt hiệu quả và thu hút trí tuệ của các nhà khoa học, đặc biệt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. 3.3.Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ Trong bối cảnh hiện nay khi sự suy thoái môi trường đã rõ rệt, các công nghệ xử lý ô nhiễm lạc hậu và không đem lại các hiệu quả lâu dài, đối với ngành du lịch, các sản phẩm nghiên cứu khoa học và việc triển khai ứng dụng thực tế trong lĩnh vực bảo vệ môi trường sẽ là cơ sở để bảo vệ, tôn tạo các giá trị tài nguyên và môi Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 134 trường, đồng thời cũng sẽ là cơ sở để xây dựng các giải pháp đồng bộ trong chiến lược bảo vệ môi trường chung của cả nước. 3.4. Đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá du lịch Tăng cường tuyên truyền quảng bá du lịch "có trách nhiệm" trên các phương tiện khác nhau, với các loại hình khác nhau. Trong du lịch, phương pháp quảng cáo hiệu quả nhất là tự bản thân người khách quảng cáo cho cơ sở du lịch, vì vậy chất lượng môi trường và tài nguyên là một trong những biện pháp quảng cáo xúc tiến du lịch có hiệu quả nhất và bền vững nhất. 3.5. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực Quan tâm đào tạo lại và đào tạo mới những nhận thức về vai trò của môi trường du lịch với sự phát triển bền vững của ngành, đảm bảo cho việc bảo vệ và gìn giữ môi trường được bắt đầu và giám sát từ chính bản thân những người đảm nhận vai trò trực tiếp phát triển du lịch. Gắn giáo dục môi trường du lịch với các chương trình đào tạo cho mọi đối tượng tham gia vào hoạt động du lịch. 3.6. Tăng cường hợp tác liên ngành và quốc tế Đồng thời với các giải pháp phát huy nội lực, chú trọng hợp tác liên ngành và mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế về mọi mặt nói chung và bảo vệ môi trường du lịch, phát triển cộng đồng nói riêng thông qua hoạt động hợp tác với các tổ chức về du lịch như WTO, PATA, WTTC... hoặc các tổ chức quan tâm đến việc bảo vệ các nguồn tài nguyên và môi trường như GEF, IUCN, WWF, FFI, SNV... đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đào tạo và nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, góp phần nhanh chóng nâng cao chất lượng môi trường du lịch cũng như sản phẩm du lịch của Hải Dương. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 135 CHƯƠNG III CÁC CHÍNH SÁCH, GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN 1. Các chính sách Kinh nghiệm thực tế trong những năm qua cho thấy vai trò quan trọng của cơ chế chính sách đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung, của từng ngành kinh tế nói riêng trong đó có du lịch. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong điều kiện nền kinh tế thị trường, khi Việt Nam nói chung và Hải Dương nói riêng đang hội nhập với trào lưu phát triển ở khu vực và trên thế giới. Để đảm bảo sự phát triển du lịch bền vững của Hải Dương trong giai đoạn mới với các mục tiêu đã đề ra, Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương cần chỉ đạo các ngành chức năng tập trung nghiên cứu xây dựng một số cơ chế chính sách cơ bản sau: 1.1. Cơ chế chính sách về thuế Trên cơ sở các chính sách về thuế của Nhà nước, UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng nghiên cứu xây dựng một số cơ chế đặc thù của địa phương có thể áp dụng được. Theo hướng đó có thể đề xuất áp dụng việc ưu tiên miễn giảm thuế (đặc biệt là thuế sử dụng đất ở những khu vực có điều kiện phát triển khó khăn, nơi mà hệ thống cơ sở hạ tầng còn yếu kém...); miễn giảm thuế hoặc không thu thuế trong những năm đầu đối với một số lĩnh vực kinh doanh du lịch còn mới mẻ ở Hải Dương, đặc biệt những hoạt động kinh doanh khai thác du lịch của cộng đồng. Ngoài ra cũng cần nghiên cứu xây dựng và đề xuất Chính phủ cho phép áp dụng các cơ chế chính sách giảm thuế nhập khẩu đối với một số loại tư liệu sản xuất trong ngành du lịch - khách sạn mà trong nước chưa sản xuất được (các thiết bị vui chơi giải trí, máy bảo quản và chế biến thực phẩm, các phương tiện vận chuyển chuyên dùng v.v...) vì đây được coi là những tư liệu sản xuất trong ngành du lịch để tạo ra những sản phẩm du lịch có chất lượng cao phục vụ khách du lịch. 1.2. Cơ chế chính sách về huy động vốn đầu tư Trên cơ sở Luật pháp của Nhà nước và tình hình thực tế của địa phương, Hải Dương có thể tạo mọi điều kiện thuận lợi và đơn giản hóa các thủ tục hành chính để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nghiên cứu xây dựng một số cơ chế ưu Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 136 đãi đối với các nhà đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên (du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa - làng nghề - lễ hội, du lịch sinh thái...); Một trong những nội dung quan trọng cần nghiên cứu xây dựng của "cơ chế chính sách về huy động vốn đầu tư" là đảm bảo được sự công bằng và điều hòa lợi ích trong quá trình đầu tư khai thác kinh doanh giữa các chủ đầu tư, chủ thể quản lý lãnh thổ hành chính, chủ thể có quyền quản lý sử dụng tài nguyên du lịch, tài nguyên đất, nước... và cộng đồng dân cư địa phương... “Xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách khuyến khích thu hút đầu tư phát triển các ngành dịch vụ, nhất là đầu tư xây dựng hạ tầng : chợ, khu, điểm du lịch, bến xe, bến cảng, ngân hàng, siêu thị, khách sạn cao cấp, khu du lịch vui chơi giải trí, v.v” (Nghị quyết Đại hội đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XV) 1.3. Cơ chế chính sách về thị trường Trên cơ sở các nghiên cứu về thị trường du lịch của Hải Dương (như đã đề cập ở trên) bao gồm cả thị trường trong và ngoài nước, các ngành chức năng của thành phố cần nghiên cứu xây dựng các cơ chế và chính sách thích hợp nhằm khai thác tối đa tiềm năng của các thị trường này. Kèm theo đó là các cơ chế chính sách về dịch vụ bảo hiểm, dịch vụ ngân hàng, dịch vụ y tế, về các chương trình khuyến mại giá cả (có giá cả ưu đãi đối với các đoàn du lịch lớn; đối với khách lưu trú dài ngày; đối với khách là người già, trẻ em và người tàn tật; đối với những đoàn khách đến vào mùa thấp điểm v.v...) nhằm tạo môi trường thuận lợi nhất đối với khách du lịch quốc tế khi đến Hải Dương. 1.4. Chính sách về đất Đất đai là nguồn tài nguyên hữu hạn và quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung và du lịch nói riêng. Các chính sách hợp lí và khả thi về đất đai sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích đầu tư phát triển du lịch. Các nhóm chính sách về đất đai đối với Hải Dương bao gồm: - Nhóm chính sách hỗ trợ việc quản lí chặt đất đai tại các khu vực đã có quy hoạch, hoặc chưa có quy hoạch nhưng thuận lợi (hoặc được xác định là ưu tiên) cho phát triển du lịch, nhằm tránh các xáo trộn lớn, các hiện tượng đầu cơ bất động sản... cản trở việc giải tỏa, phát triển các dự án du lịch trong tương lai. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 137 - Nhóm chính sách hỗ trợ, ưu đãi về thuê đất cho các nhà đầu tư, đặc biệt đối với các dự án du lịch có quy mô lớn về vốn đầu tư, hoặc các khu vực ưu tiên đầu tư hoặc các dự án có chính sách hỗ trợ cộng đồng tốt. Các chính sách này có thể bao gồm miễn, giảm tiền thuê đất, hỗ trợ công tác đền bù, giải tỏa, hỗ trợ hạ tầng ngoài rào... - Dành quỹ đất phù hợp với nhu cầu phát triển du lịch, đặc biệt ở các đô thị lớn như TP. Hải Dương, thị xã Chí Linh nơi tập trung chủ yếu cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch của Hải Dương 1.5. Chính sách về khoa học kỹ thuật Có chính sách khuyến khích và đầu tư thích đáng từ ngân sách Nhà nước (đặc biệt là nguồn Ngân sách dành cho nghiên cứu khoa học thông qua Sở Khoa học - Công nghệ Hải Dương) cho công tác nghiên cứu khoa học công nghệ trong ngành du lịch nhằm thu hút khả năng và trí tuệ của các nhà chuyên môn, các nhà khoa học trong và ngoài ngành du lịch để phục vụ cho sự nghiệp phát triển du lịch Hải Dương. 2. Các giải pháp Các giải pháp để thực hiện Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 bao gồm: - Giải pháp đầu tư phát triển du lịch - Giải pháp đa dạng hóa sản phẩm du lịch - Giải pháp tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến - Giải pháp đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế - Giải pháp về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về du lịch - Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực du lịch - Giải pháp bảo vệ tài nguyên môi trường và phát triển bền vững 2.1. Giải pháp về đầu tư phát triển du lịch + Tập trung đầu tư từ nguồn vốn Ngân sách Nhà nước (cả Trung ương và địa phương) theo hướng đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm làm cơ sở kích thích phát triển du lịch trên địa bàn toàn tỉnh; trước mắt ưu tiên đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng tại các trọng điểm phát triển du lịch, các khu du lịch, các điểm du lịch Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 138 mũi nhọn của tỉnh. “Xây dựng chiến lược xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại” ( Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XV) + Thực hiện xã hội hóa phát triển du lịch, khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế tham gia hoạt động kinh doanh du lịch dưới các hình thức khác nhau; thực hiện xã hội hóa đầu tư, bảo vệ, tôn tạo di tích, thắng cảnh, các lễ hội, hoạt động văn hóa dân gian, các làng nghề phục vụ phát triển du lịch. Tiếp tục hoàn chỉnh cơ chế quản lý đầu tư, tạo môi trường thông thoáng về đầu tư phát triển du lịch, đơn giản hóa các thủ tục hành chính và phát triển các dịch vụ hỗ trợ đầu tư để thu hút các nhà đầu tư. Tạo sự bình đẳng giữa đầu tư trong nước và nước ngoài, giữa tư nhân với Nhà nước; mở rộng các hình thức thu hút đầu tư cả trong và ngoài nước như các hình thức BOT, BTO, BT... + Có chính sách và giải pháp tạo nguồn vốn phát triển du lịch, huy động mọi nguồn vốn để giải quyết về nhu cầu đầu tư, đảm bảo tốc độ tăng trưởng GDP du lịch theo tính toán dự báo, bao gồm: - Vốn từ nguồn tích lũy GDP của các doanh nghiệp du lịch trong tỉnh; vốn vay ngân hàng; thu hút vốn đầu tư từ các doanh nghiệp trong cả nước, vốn trong dân thông qua Luật khuyến khích đầu tư; vốn thông qua cổ phần hóa các doanh nghiệp; dùng quỹ đất để tạo nguồn vốn thông qua hình thức cho thuê đất trả tiền trước, đổi đất lấy cơ sở hạ tầng có giới hạn thời gian v.v... - Tạo mọi điều kiện thuận lợi (có thể xây dựng các cơ chế ưu đãi về thuế, về thủ tục hành chính) để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hoặc liên doanh với nước ngoài... Với nguồn vốn này cần ưu tiên cho các nhà đầu tư có đủ năng lực để đầu tư xây dựng các dự án du lịch trọng điểm của tỉnh. - Vốn ngân sách Nhà nước (cả trung ương và địa phương) ưu tiên sử dụng vào việc phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng nội bộ tại các khu du lịch trọng điểm; vào công tác bảo vệ và tôn tạo tài nguyên, xúc tiến quảng bá du lịch... 2.2. Giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đặc thù cùng với đa dạng hóa sản phẩm du lịch Để tăng mức độ hấp dẫn của điểm đến Hải Dương và nâng cao tính cạnh tranh du lịch Hải Dương, rất cần tập trung xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù của Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 139 địa phương đã được đề xuất trong định hướng. Đây được xem là giải pháp quan trọng góp phần tạo sự bứt phá của du lịch Hải Dương trong giai đoạn phát triển đến năm 2020. Ngoài sản phẩm du lịch đặc thù, Hải Dương cần tiếp tục đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch bổ trợ. Các sản phẩm bổ sung này vừa có tác dụng nâng cao sức cạnh tranh, sức hấp dẫn của sản phẩm đặc thù còn có tác dụng thu hút thêm các thị trường khách mới, nhằm đa dạng hóa thị trường khách, đảm bảo tính bền vững, ổn định, tăng cường khả năng chống đỡ với các diễn biến phức tạp của thị trường du lịch (khủng hoảng kinh tế, thiên tai, dịch bệnh...). 2.3. Giải pháp về tăng cường công tác xúc tiến, quảng bá du lịch - Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về ngành kinh tế du lịch trong các cấp, các ngành và nhân dân; tạo lập và nâng cao hình ảnh của du lịch Hải Dương trong cả nước, khu vực và trên thế giới để qua đó thu hút khách du lịch và nguồn vốn đầu tư vào du lịch Hải Dương. - Xây dựng hệ thống các trung tâm hướng dẫn và cung cấp thông tin về Du lịch Hải Dương, về tiềm năng - đất nước và con người Hải Dương cho khách du lịch ở những đầu mối giao thông quan trọng, tiến tới kết hợp mở văn phòng đại diện du lịch Hải Dương tại các thị trường trọng điểm trong và ngoài nước. - Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, phối hợp các cơ quan thông tin đại chúng, các lực lượng thông tin đối ngoại, đặt các văn phòng xúc tiến du lịch tại các thị trường trọng điểm (cả trong nước và quốc tế); tranh thủ sự hỗ trợ quốc tế để xúc tiến quảng bá du lịch Hải Dương có hiệu quả. Xây dựng trang WEB về du lịch Hải Dương (hoặc Chuyên mục trong trang Cổng điện tử tỉnh Hải Dương). - Thực hiện các chương trình thông tin tuyên tuyền, quảng bá về những sự kiện sẽ diễn ra hàng năm trên địa bàn tỉnh, đặc biệt tại thành phố Hải Dương như triển lãm, hội chợ, văn hóa thể thao, lễ hội truyền thống...; tổ chức các chiến dịch xúc tiến, quảng bá, phát động thị trường theo chuyên đề; tổ chức và tham gia hội chợ, triển lãm, hội nghị, hội thảo du lịch ở trong nước và quốc tế để giới thiệu rộng rãi tiềm năng du lịch của địa phương, kích thích nhu cầu du lịch trong nước và quốc tế. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 140 2.4. Giải pháp về đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế - Tăng cường nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ phục vụ công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch, xây dựng các chiến lược về thị trường - sản phẩm du lịch Hải Dương, đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch đảm bảo các chỉ tiêu đã đề ra trong quy hoạch, tiến tới công nghiệp hóa và hiện đại hóa ngành du lịch và tạo khả năng hội nhập của du lịch Hải Dương với hoạt động phát triển du lịch ở trong nước, khu vực và trên thế giới. - Khuyến khích nghiên cứu khoa học phục vụ việc giải quyết các vấn đề bức xúc của ngành. - Khuyến khích ứng dụng khoa học - công nghệ, kết hợp với việc nâng cao ý thức của khách du lịch nhằm các mục tiêu tiết kiệm năng lượng, nước sạch, hạn chế rác thải... góp phần bảo vệ môi trường như việc xây dựng và khuyến khích áp dụng mô hình "khách sạn xanh" (khách sạn tiêu thụ ít điện năng và nước sạch, sử dụng vật liệu tự nhiên, vật liệu địa phương, hạn chế tối đa rác thải, tăng cường tái chế, tái sử dụng...). Nhiệm vụ này có thể thực hiện với hỗ trợ của chính quyền trong việc xây dựng tiêu chuẩn, xây dựng mô hình, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, ưu đãi về thuế đối với các khách sạn đạt chuẩn. - Đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ du lịch. - Hướng dẫn, khuyến khích và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp du lịch trực tiếp tham gia nghiên cứu khoa học để phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả cao; nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh lành mạnh trên thị trường... - Tăng cường tính chủ động trong việc hội nhập và hợp tác quốc tế nhằm tranh thủ nguồn lực bên ngoài, tăng nguồn khách, nguồn vốn đầu tư và kinh nghiệm góp phần đảm bảo thực hiện các chỉ tiêu đã đề ra trong điều chỉnh quy hoạch. 2.5. Giải pháp về nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về du lịch - Nhiệm vụ nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước về du lịch cần được thực hiện với việc thành lập các cơ quan chuyên trách phát triển du lịch tại các địa bàn trọng Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 141 điểm du lịch như TP. Hải Dương, khu vực Côn Sơn - Kiếp Bạc. Đối với các dự án phát triển các khu du lịch, công trình quan trọng cần thành lập ban chuẩn bị (kêu gọi, xúc tiến) đầu tư, và sau này trở thành các ban quản lí dự án có năng lực, hoạt động hiệu quả. - Tỉnh cần sớm xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật về du lịch (quy chế quản lý các khu du lịch trong tỉnh, quy chế quản lý quy hoạch, quy chế xây dựng các công trình du lịch v.v...) nhằm tạo cơ sở pháp lý thuận lợi để quản lý và khuyến khích phát triển du lịch trên địa bàn. - Tỉnh cần sớm đầu tư xây dựng và hoàn thành một số quy hoạch chi tiết và thực hiện quản lí chặt chẽ việc xây dựng theo quy hoạch ở các khu du lịch trọng điểm. - Tăng cường công tác thống kê du lịch, xây dựng cơ sở dữ liệu du lịch làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách phát triển du lịch của tỉnh. - Tăng cường phối hợp hành động liên ngành và liên vùng (đặc biệt với Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Ninh Bình, Hà Nam, Bắc Ninh, Bắc Giang) trong việc thực hiện Điều chỉnh quy hoạch dưới sự chỉ đạo thống nhất của UBND tỉnh để giải quyết những vấn đề có liên quan đến quản lý phát triển du lịch như đầu tư phát triển sản phẩm, xúc tiến quảng bá du lịch, bảo vệ môi trường, bảo tồn và khai thác tài nguyên tự nhiên, quản lý sử dụng đất, cơ sở hạ tầng, ngăn ngừa, kiểm soát dịch bệnh... 2.6. Giải pháp đào tạo nguồn nhân lực Là nhóm giải pháp mang tính toàn diện không chỉ là những kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ, về môi trường sinh thái, đối với cán bộ quản lý và kinh doanh du lịch mà cần đối với du khách và cộng đồng dân cư địa phương, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc giáo dục thường xuyên thành ý thức hệ đối với mọi thành viên trong tổ chức bảo vệ môi trường và tài nguyên cho phát triển du lịch. Bên cạnh việc đào tạo cán bộ ngành tại các trường nghiệp vụ ở Hà Nội, Hải Dương cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia chương trình đào tạo nguồn nhân lực du lịch, tổ chức các khóa đào tạo tại chỗ nhằm nhanh chóng cung cấp nguồn nhân lực du lịch đáp ứng nhu cầu trước mắt. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 142 Ngoài nhiệm vụ đào tạo nghiệp vụ, các chương trình về nhận thức du lịch cũng cần được lồng ghép trong chương trình giáo dục phổ thông tại địa phương nhằm tạo sự chuẩn bị bước đầu cho sự tham gia trong tương lai của các thế hệ mai sau trong hoạt động du lịch. 2.7. Giải pháp về bảo vệ tài nguyên - môi trường, đảm bảo sự phát triển bền vững của du lịch Đối với bất kỳ ngành kinh tế nào, sự phát triển bền vững cũng gắn liền với vấn đề tài nguyên - môi trường. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với sự phát triển của ngành du lịch, nơi mà tài nguyên - môi trường được xem là yếu tố sống còn quyết định sự tồn tại của các hoạt động du lịch. Thực trạng môi trường du lịch ở Hải Dương hiện nay mặc dù chưa có những vấn đề nghiêm trọng song từng lúc, từng nơi đã có sự suy thoái tài nguyên và ô nhiễm môi trường gây những tác động tiêu cực đến các hoạt động phát triển du lịch. Chính vì vậy, để đảm bảo cho việc ngăn chặn sự suy thoái tài nguyên và ô nhiễm môi trường; đảm bảo cho sự phát triển bền vững của du lịch cần thiết phải xem xét một số giải pháp cơ bản sau: - Về quy hoạch: Để tránh sự chồng chéo trong khai thác tài nguyên lãnh thổ giữa các ngành kinh tế trên địa bàn tỉnh, dẫn đến tình trạng cạn kiệt tài nguyên và suy thoái môi trường, cần thiết phải xây dựng quy hoạch tổng thể với đầy đủ ý nghĩa của nó trên quan điểm khai thác hợp lý và có hiệu quả nhất những tiềm năng về tài nguyên, đồng thời phải đảm bảo sự phát triển bền vững của môi trường sinh thái. Mọi phương án khai thác tài nguyên phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đều phải được cân nhắc kỹ trên cơ sở những luận cứ khoa học vững chắc có tính đến mối quan hệ với các ngành kinh tế có liên quan và các tác động đến môi trường tự nhiên và kinh tế - xã hội của khu vực. Đây sẽ là một giải pháp tương đối toàn diện và có hiệu quả nếu như việc xây dựng quy hoạch được tiến hành nghiêm túc, bài bản cũng như việc tổ chức thực hiện quy hoạch được đảm bảo. - Về luật pháp và chính sách: Thực hiện nghiêm túc Luật bảo vệ Môi trường và các quy định khác về bảo vệ môi trường của nhà nước. Tuy nhiên để thực hiện có hiệu quả các điều khoản của Luật và căn cứ vào các đặc thù của địa phương, cần thiết phải xây dựng hệ thống các quy định và chính sách cụ thể, đặc biệt là các quy định về chế tài. Mọi hành vi vi phạm các điều khoản đã được quy định đều phải được xử lý hành chính và có các hình phạt tương ứng từ phạt kinh tế đến truy tố trước pháp luật đối với những hành động phá hoại tài nguyên - môi trường nghiêm trọng. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 143 Cần nghiêm túc thực hiện quy định bắt buộc lập báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với mọi dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội nói chung và du lịch nói riêng. Tuy nhiên giải pháp này chỉ thực sự có hiệu quả nếu như thiết lập được hệ thống quản lý và kiểm soát sự biến động môi trường dưới tác động của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội. - Về kỹ thuật: xây dựng các kịch bản sự cố môi trường có thể xảy ra tại địa phương, từ đó lên phương án phòng ngừa, khắc phục. - Về đào tạo: Trong mọi trường hợp, yếu tố con người có vị trí quan trọng hàng đầu, đặc biệt trong vấn đề bảo vệ môi trường. Chính vì vậy, để đảm bảo cho một chiến lược phát triển môi trường bền vững trong phát triển du lịch Hải Dương, cần thiết phải có một đội ngũ cán bộ quản lý, khoa học kỹ thuật và nghiệp vụ có trình độ và hiểu biết về các vấn đề môi trường, về mối quan hệ giữa môi trường và phát triển kinh tế - xã hội, về luật môi trường cũng như về các chính sách, quy định của Nhà nước trong việc bảo vệ môi trường. Điều này đòi hỏi Hải Dương cần phải tổ chức các khóa tập huấn về môi trường cho đội ngũ cán bộ quản lý... - Về tuyên truyền, quảng bá: Đây là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao ý thức người dân trong việc bảo vệ môi trường. Bằng các hình thức tuyên truyền qua các phương tiện truyền thông đại chúng như đài báo, truyền hình, những hiểu biết về lợi ích của việc bảo vệ môi trường đối với đời sống sinh hoạt và sức khỏe cộng đồng sẽ dần dần được nâng cao trong nhận thức của người dân. Chính những hành động cụ thể, tuy rất nhỏ nhưng có ý thức của người dân về môi trường sẽ là sự đảm bảo quan trọng đối với sự phát triển bền vững của môi trường. Bên cạnh những hình thức trên, trong những điều kiện thuận lợi có thể tổ chức những buổi sinh hoạt, nói chuyện chuyên đề môi trường, đặc biệt ở các vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa - nơi môi trường đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với tài nguyên du lịch. - Về kinh tế: Đây là giải pháp có tính xã hội cao và có ý nghĩa quan trọng đối với dân cư ở khu vực có tiềm năng du lịch, đặc biệt tại các trung tâm đô thị, khu vực Côn Sơn - Kiếp Bạc; các cảnh quan đẹp, các di tích văn hóa lịch sử nổi tiếng v.v. Việc nâng cao đời sống cộng đồng, tạo công ăn việc làm của người dân gắn với các hoạt động phát triển du lịch tại các điểm này sẽ là yếu tố đảm bảo để người dân tham Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 144 gia tích cực vào việc bảo vệ tài nguyên du lịch, bảo vệ môi trường khu vực và là một điều kiện tiên quyết bảo đảm việc phát triển du lịch bền vững và có hiệu quả cao. 3. Tổ chức triển khai 3.1. Công bố quy hoạch Sau khi Điều chỉnh quy hoạch được phê duyệt, UBND tỉnh chỉ đạo việc công bố rộng rãi nội dung của Điều chỉnh quy hoạch trên các phương tiện thông tin đại chúng để các cấp các ngành biết và phối hợp thực hiện các dự án quy hoạch chi tiết theo mục tiêu của Điều chỉnh quy hoạch tổng thể đồng thời tạo cơ hội thu hút các nhà đầu tư và khách du lịch trong và ngoài nước. 3.2. Triển khai quy hoạch Với những định hướng về phát triển ngành và tổ chức không gian du lịch đã lựa chọn cần triển khai những việc cụ thể sau: - UBND tỉnh chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cấp các ngành có liên quan lập kế hoạch xúc tiến ngay các dự án quy hoạch chi tiết ở những điểm, cụm du lịch theo thứ tự ưu tiên đầu tư để tạo tiền đề cho việc phát triển du lịch các khu vực tiếp theo. Xây dựng quy hoạch chi tiết phát triển du lịch đối với Khu di tích lịch sử - văn hóa Côn Sơn - Kiếp Bạc (Chí Linh), khu du lịch đồng quê gắn với làng nghề gốm Chu Đậu (Nam Sách); du lịch sinh thái tại khu vực Bến Tắm (Chí Linh); vùng dọc sông Hương (Thanh Hà); dọc bờ sông Thái Bình, sông Sặt. - UBND tỉnh tích cực chỉ đạo, kiểm tra tiến độ thực hiện các dự án đầu tư vào lĩnh vực du lịch đã được tỉnh phê duyệt (Dự án xây dựng khu du lịch vui chơi, giải trí Đảo Ngọc...), thu hồi đất giao cho chủ đầu tư khác đối với các dự án không triển khai thực hiện theo quy hoạch, tiến độ, mục tiêu và quy mô đầu tư. - Xúc tiến và làm tốt công tác tuyên truyền quảng bá về du lịch để các nhà quản lý kinh doanh du lịch và khách du lịch hiểu biết thêm về tiềm năng, thế mạnh du lịch và con người Hải Dương - vùng đất có truyền thống về lịch sử - văn hoá, làm tăng khả năng thu hút khách du lịch và hấp dẫn đầu tư phát triển du lịch theo các bước: Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 145 + Biên soạn và phát hành ấn phẩm với những thông tin chính thức về du lịch và những thứ tự ưu tiên đầu tư phát triển du lịch tại các điểm, cụm. + Xây dựng các phim ảnh, tư liệu về tự nhiên, lịch sử, văn hoá, di tích danh thắng, làng nghề, lễ hội, sản phẩm du lịch đặc thù làm tư liệu cho du khách. + Tham gia hội nghị - hội thảo - hội chợ du lịch để tiếp thị sản phẩm du lịch với thị trường trong và ngoài nước. + Đặt văn phòng đại diện du lịch của Hải Dương tại các thị trường du lịch có tiềm năng trong và ngoài nước. + Xây dựng kế hoạch đăng cai tổ chức các hội nghị, sự kiện, hội chợ, triển lãm nhằm kết hợp tốt với nhiệm vụ quảng bá du lịch Hải Dương. - Thiết lập mối quan hệ giữa du lịch của Hải Dương với du lịch của các địa phương trong vùng đồng bằng sông Hồng nhằm tạo ra sự tương trợ, giúp đỡ nhau bằng những sản phẩm du lịch có sức hấp dẫn đối với khách trên địa bàn cũng như các địa phương trong vùng. - Xây dựng chương trình hành động cụ thể nhằm đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo Phát triển du lịch. - Sau khi công bố quy hoạch, chú trọng thực hiện tốt công tác quản lí và đôn đốc kiểm tra việc thực hiện các nội dung của quy hoạch. Xác định rõ lộ trình và cơ cấu nguồn kinh phí, tranh thủ tối đa nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương, đẩy mạnh công tác xã hội hóa thu hút đầu tư và tập trung trước hết vào các công trình mang tính trọng điểm. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 146 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. CÁC KẾT LUẬN CƠ BẢN: Kết quả nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch phát triển tổng thể phát triển du lịch Hải Dương đến 2020 cho phép rút ra một số kết luận cơ bản sau đây: 1. Về hiện trạng phát triển du lịch của tỉnh 1.1. Du lịch và các dịch vụ du lịch của Hải Dương phát triển với xuất phát điểm không cao thể hiện trong các lĩnh vực như: Quản lý, kinh doanh, đầu tư phát triển, công tác quy hoạch, kế hoạch và đào tạo. 1.2. Lượng khách du lịch đến Hải Dương ngày một tăng cả khách trong và ngoài nước cũng như về chỉ số ngày khách, đó là một cơ hội và thách thức đối với ngành du lịch tỉnh trong những năm tiếp theo. 1.3. Đóng góp của ngành du lịch Hải Dương vào cơ cấu kinh tế chung tuy còn khiêm tốn nhưng ngày càng tỏ rõ vị trí quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội toàn tỉnh. 2. Về tiềm năng, nguồn lực phát triển du lịch 2.1. Tiềm năng, tài nguyên du lịch Hải Dương khá phong phú và đa dạng hội tụ được nhiều yếu tố quan trọng để hình thành các loại hình, sản phẩm du lịch thế mạnh, đặc biệt loại hình du lịch sinh thái, du lịch văn hóa. 2.2. Cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội nói chung đang được tập trung đầu tư xây dựng là điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch của tỉnh. Tuy nhiên, để du lịch có thể phát triển với tốc độ nhanh và bền vững hệ thống kết cấu hạ tầng cần được nâng cấp hoàn thiện hơn nữa, đặc biệt ở các trọng điểm du lịch đã được xác định. 2.3. Trong thời gian qua, Hải Dương đã đang chú trọng công tác tôn tạo, bảo tồn hệ thống di tích lịch sử, phát triển nền văn hoá nghệ thuật dân gian kết hợp với việc khôi phục, phát triển hệ thống làng nghề truyền thống góp phần làm phong phú thêm nguồn tài nguyên du lịch nhân văn của tỉnh. Đặc biệt Quy hoạch tổng thể bảo tồn Khu di tích lịch sử-văn hóa Côn Sơn-Kiếp Bạc gắn với phát triển du lịch đã Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 147 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 920/QĐ-TTg ngày 18/6/2010. Đây là yếu tố quan trọng để phát triển du lịch Hải Dương trong giai đoạn tới. 2.4. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho phát triển du lịch đã được các thành phần kinh tế tham gia kinh doanh du lịch và dịch vụ du lịch đầu tư, nâng cấp nhưng còn thiếu đồng bộ. Chất lượng trang thiết bị, lao động phục vụ tại các cơ sở lưu trú, nhà hàng, vui chơi giải trí v.v... còn chưa tương xứng với yêu cầu ngày càng cao của du khách. Hoạt động du lịch còn chịu ảnh hưởng nhiều của tính mùa vụ, nên hiệu quả kinh doanh chưa cao. 3. Về điều chỉnh quy hoạch phát triển du lịch Hải Dương đến năm 2020 3.1. Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương là việc làm hết sức quan trọng và cấp bách góp phần khai thác hợp lý, phát huy thế mạnh về vị trí, tiềm năng du lịch đưa du lịch Hải Dương đi lên phù hợp với tiềm năng và những điều kiện, bối cảnh phát triển mới trong xu thế hội nhập với du lịch vùng Đồng bằng sông Hồng, với du lịch cả nước và khu vực. 3.2. Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến 2020, là bước cụ thể hoá Chiến lược và Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hải Dương giai đoạn 2006-2020, là bước triển khai các nghị quyết của Đảng, Chính phủ về phát triển du lịch trên địa bàn địa phương và làm cơ sở cho các quy hoạch chi tiết, các dự án đầu tư phát triển ngành. II. CÁC KIẾN NGHỊ Để thực hiện có hiệu quả "Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020" đề xuất một số kiến nghị đối với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch, các Ban, ngành Trung ương và Chính quyền địa phương như sau: 1. Đối với Chính phủ và các cơ quan Trung ương 1.1. Kiến nghị Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa các dự án phát triển du lịch trọng điểm của Hải Dương vào danh mục các dự án kêu gọi đầu tư trong và ngoài nước trong đó coi thu hút vốn và kinh nghiệm đầu tư trong nước là ưu tiên hàng đầu. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 148 1.2. Kiến nghị Bộ VH, TT&DL, Tổng cục Du lịch xác định vị trí quan trọng của Hải Dương trong chiến lược phát triển du lịch đồng bằng sông Hồng và cả nước, từ đó có kế hoạch hỗ trợ về vốn và các chính sách ưu tiên thuận lợi phát triển hạ tầng kỹ thuật, cơ sở vật chất, chiến lược phát triển sản phẩm, cũng như hỗ trợ du lịch tỉnh Hải Dương về công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến phát triển du lịch và đào tạo nguồn nhân lực. 2. Đối với chính quyền địa phương 2.1. Phê duyệt Điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 làm cơ sở cho việc phát triển du lịch địa phương trong thời gian tới. 2.2. Củng cố Ban chỉ đạo: đây là nhiệm vụ quan trọng, then chốt đối với phát triển du lịch Hải Dương. Có thể thí điểm mở rộng thành phần Ban Chỉ đạo phát triển du lịch tỉnh tới đại diện một số doanh nghiệp du lịch, doanh nghiệp có đầu tư du lịch, đại diện các tổ chức hiệp hội nhằm tăng cường khả năng trao đổi thông tin giữa chính quyền và doanh nghiệp, các nhà đầu tư. 2.3. Có chính sách cụ thể về ưu đãi đầu tư phát triển du lịch, đặc biệt tại các khu vực khó khăn, miễn thuế cho các dự án đầu tư phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp. 2.4. Kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cấp, các ngành, các huyện, thị, thành triển khai rà soát lại những quy hoạch chi tiết, các dự án khả thi phát triển du lịch đã được thực hiện trong thời gian qua đồng thời tiếp tục triển khai quy hoạch chi tiết những khu vực đã được xác định. Đặc biệt chú trọng đối với thực hiện quy hoạch chi phát triển du lịch Khu di tích lịch sử-văn hóa Côn Sơn - Kiếp Bạc theo tinh thần Quyết định 920/QĐ-TTg ngày 18/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ. 2.5. Quản lí nghiêm túc việc thực hiện đầu tư và xây dựng theo quy hoạch cũng như tiến độ triển khai dự án, có các biện pháp kiên quyết với các dự án chậm triển khai, thu hồi quỹ đất và giao cho các nhà đầu tư có năng lực và tâm huyết. Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hải Dương đến năm 2020 149 2.6. Căn cứ vào quy hoạch chỉ đạo các cấp chính quyền phối hợp với các ngành chức năng bảo vệ tốt tài nguyên du lịch, bảo vệ môi trường cảnh quan thiên nhiên là những nguồn lực vô giá để phát triển bền vững du lịch của địa phương. 2.7. Chú trọng vấn đề phát triển bền vững, đảm bảo các dự án mang lại hiệu quả không chỉ về mặt kinh tế mà còn có ích lợi đối với bảo tồn phát huy văn hóa truyền thống, cải thiện đời sống người dân và bảo vệ môi trường. 2.8. Để tạo thế đột phá cho phát triển du lịch Hải Dương, kiến nghị tập trung hai dự án lớn về du lịch của tỉnh là khu du lịch lịch sử - văn hóa Côn Sơn - Kiếp Bạc và phát triển khu du lịch làng quê gắn với làng nghề gốm Chu Đậu. Rà soát, điều chỉnh mục tiêu sử dụng đất ở rừng văn hóa - lịch sử - môi trường Côn Sơn để có quỹ đất hợp lý phát triển du lịch tương xứng vai trò khu du lịch trọng điểm của tỉnh và của quốc gia. Du lịch Hải Dương xác định giai đoạn từ nay đến năm 2020 là tiền đề hết sức quan trọng, là giai đoạn bản lề cho phát triển đột phá du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị di sản lịch sử văn hóa của tỉnh trong các năm tiếp theo, đồng thời đây là bước khởi đầu cho sự nghiệp phát triển du lịch bền vững trên cơ sở khai thác một cách có hiệu quả tiềm năng và tài nguyên với sự quản lý khai thác bảo vệ môi trường theo kế hoạch. VIỆN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH