Luận văn Điều tra tình hình sử dụng điện và đề xuất các giải pháp tiết kiệm điện cho các hộ gia đình tại TP. Hồ Chí Minh

06, 3 khu chế xuất và 12 khu công nghiệp TP. Hồ Chí Minh đã thu hút được 1.092 dự án đầu tư, trong đó có 452 dự án có vốn đầu tư nước ngoài với tổng vốn đầu tư hơn 1,9 tỉ USD và 19,5 nghìn tỉ VND. Thành phố cũng đứng đầu Việt Nam tổng lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài với 2.530 dự án FDI, tổng vốn 16,6 tỷ USD vào cuối năm 2007. Riêng trong năm 2007, thành phố thu hút hơn 400 dự án với gần 3 tỷ USD. Tuy vậy, nền kinh tế của TP. Hồ Chí Minh vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn. Toàn thành phố chỉ có 10% cơ sở công nghiệp có trình độ công nghệ hiện đại. Trong đó, có 21/212 cơ sở ngành dệt may, 4/40 cơ sở ngành da giày, 6/68 cơ sở ngành hóa chất, 14/144 cơ sở chế biến thực phẩm, 18/96 cơ sở cao su nhựa, 5/46 cơ sở chế tạo máy... có trình độ công nghệ, kỹ thuật sản xuất tiên tiến. Cơ sở hạ tầng của thành phố lạc hậu, quá tải, chỉ giá tiêu dùng cao, tệ nạn xã hội, hành chính phức tạp... cũng gây khó khăn cho nền kinh tế. Ngành công nghiệp thành phố hiện đang hướng tới các lĩnh vực cao, đem lại hiệu quả kinh tế hơn. Xã hội TP. Hồ Chí Minh, với dân số đông, mật độ cao trong nội thành, cộng thêm một lượng lớn dân vãng lai, đã phát sinh nhu cầu lớn về y tế và chăm sóc sức khỏe. Các tệ nạn xã hội, như mại dâm, ma túy, tình trạng ô nhiễm môi trường... gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe dân cư thành phố. Những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở các nước đang phát triển như sốt ret, sốt xuất huyết, tả, thương hàn... hay các bệnh của những quốc gia công nghiệp phát triển, như tim mạch, tăng huyết áp, ung thư, tâm thần, bệnh nghề nghiệp... đều xuất hiện ở TP. Hồ Chí Minh. Tuổi thọ trung bình của nam giơi ở thành phố là 71,19, con số ở nữ giới là 75,00.Sở Y tế thành phố hiện nay quản lý 8 bệnh viện đa khoa và 20 bệnh viện chuyên khoa. Nhiều bệnh viện của thành phố đã liên doanh với nước ngoài để tăng chất lượng phục vụ. Về mặt hành chính, Sở Giáo dục TP. Hồ Chí Minh chỉ quản lý các cơ sở giáo dục từ bậc mầm non tới phổ thông. Các trường đại học, cao đẳng phần lớn thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam. Trong năm học 2008 – 2009, toan thành phố có 638 cơ sở giáo dục mầm non, 467 trường cấp I, 239 trường cấp II, 81 trường cấp III và 55 trường cấp II, III. Ngoài ra, theo con số từ 1994, TP. Hồ Chí Minh còn có 20 trung tâm xóa mù chữ, 139 trung tâm tin học, ngoại ngữ và 12 cơ sở giáo dục đặc biệt. Tổng cộng 1.308 cơ sở giáo dục của thành phố có 1.169 cơ sở công lập và bán công, còn lại là các cơ sở dân lập, tư thục. Hệ thống các trường từ bậc mầm non tới trung học trải đều khắp thành phố. Trong khi đó, những cơ sở xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tập trung chủ yếu vào bốn huyện ngoại thành Củ Chi, Bình Chánh, Nhà Bè, Cần Giờ. Các trường ngoại ngữ ở TP. Hồ Chí Minh không chỉ giảng dạy những ngôn ngữ phổ biến mà còn một trường dạy quốc tế ngữ, một trường dạy Hán Nôm, bốn trường dạy tiếng Việt cho người nước ngoài. TP. Hồ Chí Minh hiện nay cũng có 40 trường quốc tế do các lãnh sự quán, công ty giáo dục đầu tư. Giáo dục bậc đại học, trên địa bàn thành phố có trên 80 trường, đa số do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, trong đó chỉ có 2 trường đại học công lập (đại học Sài Gòn và đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch) do thành phố quản lý. Là thành phố lớn nhất Việt Nam, TP. Hồ Chí Minh cũng là trung tâm giáo dục bậc đại học lớn bậc nhất, cùng với Hà Nội. Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh với năm đại học thành viên. Nhiều đại học lớn khác của thành phố như Đại học Kiến trúc, Đại học Y Dược, Đại học Ngân hàng, Đại học Luật, Đại học Bách khoa, Đại học Kinh tế... đều là các đại học quan trọng của Việt Nam. Trong số học sinh, sinh viên đang theo học tại các trường đại học, cao đẳng của thành phố, 40% đến từ các tỉnh khác của quốc gia. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG ĐÃ ÁP DỤNG TẠI KHÁCH SẠN MAJESTIC (TP. HỒ CHÍ MINH) Khách sạn Majestic là một trong những khách sạn đi đầu trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại TP. Hồ Chí Minh. Được xây dựng từ năm 1925 với kiến trúc kiểu Pháp có nhiều ý nghĩa về mặt lịch sử và có ưu thế về mặt hiệu quả năng lượng. Ngoài việc tận dụng ưu thế về mặt kiến trúc, khách sạn còn áp dụng nhiều biện pháp khác nhau trong việc sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng. Chính vì vậy mà tại cuộc thi: “Tòa nhà hiệu quả năng lượng khu vực Đông Nam Á năm 2008” được tổ chức tại Thái Lan vừa qua, khách sạn Majestic TP. Hồ Chí Minh đã vinh dự đoạt giải ba, loại hình tòa nhà cải tạo lại. Cuộc thi “Tòa nhà hiệu quả năng lượng khu vực Đông Nam Á năm 2008” được tổ chức nhằm khuyến khích hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua các giải pháp thiết kế, xây dựng, công nghệ và sử dụng thiết bị hiệu quả năng lượng. Tại cuộc thi này, ngoài khách sạn Majestic, Việt Nam còn có 2 đơn vị đoạt giải khác là: Khu nghỉ mát Six Senses Hideaway Ninh Van Bay (thành phố Nha Trang) và Tòa nhà Diamond Plaza (Tp.HCM). Bên cạnh đó, Khách sạn Majestic cũng đã vinh dự đoạt giải nhất dành cho loại hình Tòa nhà cải tạo lại trong cuộc thi: “Tòa nhà hiệu quả năng lượng năm 2008”. Hình 2.4. Khách sạn Majestic (TP. HCM) vào ban đêm. Các giải pháp kỹ thuật Thay các bóng đèn đốt tim bằng đèn compact. Thay thế các máy điều hòa không khí cục bộ hiệu suất thấp bằng máy hiệu suất cao. Tận dụng công suất dư hệ thống nước nóng trung tâm lò hơi sử dụng thêm cho 36 phòng khách thay cho bình nước nóng điện. Lắp đặt hệ thống nước nóng năng lượng mặt trời công suất 13,000lít/ngày sử dụng cho 85 phòng khách. Lắp đặt thêm bộ inverter điều khiển hoạt động bơm nước thủy cục 5 Hp. Lắp thêm các cửa Euro Window và Us Window cho các cửa sổ và cửa ra ban công. Lắp đặt thêm thiết bị điều khiển từ xa tắt mở AHU khu vực đại sảnh. Hình 2.5. Một số hình ảnh tiêu biểu nét đẹp bố trí trong khách sạn Majestic. Các giải pháp quản lý Lắp các điện kế phụ để theo dõi và kiểm soát điện tiêu thụ cho từng khu vực. Điều khiển tắt mở các thiết bị, đèn chiếu sáng từng khu vực theo các quy định cụ thể ứng với nhu cầu sử dụng. Kiểm soát nhiệt độ cài đặt máy ĐHKK trung tâm và máy ĐHKK cục bộ các khu vực công cộng. Thiết lập và áp dụng qui trình vận hành các thiết bị nhà giặt vào giờ thấp điểm. Kết quả tiết kiệm năng lượng từ các giải pháp thực hiện Các giải pháp về mặt thiết bị sử dụng năng lượng Hệ thống chiếu sáng Sử dụng loại đèn tiết kiệm compact 9W, 11W, 18W ở các khu vực khác nhau như khu phòng khách, khu hành lang, nhà hàng,... giúp tiết giảm 70% điện năng tiêu thụ cho chiếu sáng, giúp giảm khoảng 7.08 % tổng điện năng tiêu thụ năm 2007, tương đương tiết giảm 253,165 KWh/năm và giúp tiết kiệm 360 triệu đồng/năm. Tận dụng tối đa ưu điểm của lối kiến trúc Pháp để luôn nhận được lượng ánh sáng tự nhiên và gió tươi khá lớn, đặc biệt là đối với các khu vực công cộng như sảnh, hội trường, phòng họp, café tầng thượng, hành lang, cầu thang, các phòng khách... giúp giảm thiểu việc sử dụng đèn chiếu sáng cho các khu vực này đồng thời đảm bảo chất lượng không khí tốt. Lắp đặt thêm các bộ định giờ (Timer), thực hiện quản lý giám sát thời gian hoạt động các đèn trang trí, đèn chiếu sáng mặt tiền khách sạn tránh lãng phí năng lượng khi không cần thiết. Hệ thống điều hòa không khí Sử dụng loại máy DaiKin hiệu suất cao có hệ số COP = 3.12, công suất lạnh máy 5.3 KWthermal thay thế cho loại máy cũ. Giúp tiết kiệm hơn 18% điện năng tiêu thụ cho máy. Tổng điện năng tiết kiệm khoảng 120,724 kWh/năm tương đương 205 triệu đồng/năm. Lắp đặt các bộ điều khiển từ xa giúp nhân viên tiếp tân chủ động điều khiển đóng mở các AHU khu vực đại sảnh theo giờ quy định giúp tiết giảm khoảng 5% điện năng tiêu thụ, tương đương giảm khoảng 8 triệu đồng/năm. Hệ thống nước nóng Sử dụng hệ thống máy nước nóng năng lượng mặt trời công suất 13,000lít/ngày ở nhiệt độ 50-600C sử dụng cho 85 phòng khách, giúp tiết giảm gần 90% chi phí điện năng hàng năm cho hệ thống nước nóng dùng điện trước đây, tương đương giảm chi phí khoảng 331 triệu đồng/năm. Tận dụng công suất dư hệ thống nước nóng trung tâm đốt dầu DO thay thế cho các bình nước nóng điện của 36 phòng, giúp tiết giảm lượng điện năng 52,000 kWh/năm ứng với chi phí 74 triệu đồng/năm. Hệ thống bơm nước thủy cục Lắp đặt thêm bộ biến tần nhằm điều chỉnh thích hợp áp lực nước trên đường phân phối cho hai bơm nước thủy cục công suất 5 Hp. Hiệu quả tiết kiệm 40% điện năng tiêu thụ tương ứng tiết giảm 9,855kWh/năm và giúp giảm chi phí điện năng 14 triệu đồng/năm. Hệ thống cửa sổ Sử dụng loại cửa sổ Euro Window và US Window bên ngoài các cửa sổ, cửa ra ban công mặt tiền khách sạn. Với giải pháp đầu tư này, giúp giảm khoảng 40 % phụ tải nhiệt cho hệ thống điều hòa không khí vào thời gian bị nắng chiếu, giảm điện năng tiêu thụ, đảm bảo tiện nghi nhiệt độ cho du khách. Hiệu quả tiết kiệm mang lại khoảng 45,727 kWh/năm. Giải pháp khác Giải pháp đưa ra qui trình vận hành các thiết bị nhà giặt vào giờ thấp điểm. Với giải pháp này đã góp phần giảm tải giờ cao điểm và tiết kiệm được một phần chi phí điện năng. Giải pháp lắp thêm các bộ đóng cửa tự động ở các cửa ra vào chính giảm tổn thất lạnh khu sảnh ra không gian bên ngoài. Sử dụng thang máy có lắp inverter giúp vận hành êm, ổn định và tiết kiệm điện. Trang bị toàn bộ tivi LCD 32 inch chất lượng cao đẹp, sang trọng và tiết kiệm đến 60% điện năng so với loại tivi thông thường. CHƯƠNG III KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG ĐIỆN TRONG CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG ĐIỆN TRONG CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH Việc xây dựng mô hình tiết kiệm điện ở Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng là việc làm hết sức cần thiết cho hiện tại và cả tương lai. Thông qua các tiêu chí độ tuổi, thời gian sử dụng, các thiết bị điện dùng trong nhà, mức tiêu thụ điện hàng tháng để tiến hành khảo sát 100 hộ dân sống trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Bảng 3.1. Thông tin cá nhân trong khảo sát XHH Độ tuổi 20 – 30 30 - 45 % 76 24 Thông qua kết quả khảo sát được tiến hành ở 100 hộ dân tại TP. Hồ Chí Minh, phần đông hộ gia đình trung bình từ 2 - 6 người (80%), còn lại là từ 7- 10 người (20%). Bảng 3.2. Hiện trạng nhà ở theo đầu người Hiện trạng nhà ở (m2) Số người /hộ(%) 2 - 6 7 - 10 25 - 50 70 20 50 - 85 15 85 Nhận xét: Hiện nay tình hình nhà ở tại TP. Hồ Chí Minh nói chung cung chưa đáp ứng đủ cho cầu, vì vậy hiện tượng nhiều thế hệ ở chung với nhau trong cùng gia đình, hay nhiều người ở cùng nhau trong một nhà là điều tất yếu. Bảng 3.3. Kết quả khảo sát mức tiêu thụ điện trung bình tính cho một gia đình tại TP. Hồ Chí Minh. STT Tên thiết bị Số lượng Công suất/ thiết bị (W) Thời gian sử dụng trung bình / ngày Công suất tiêu thụ (Wh) 1 Đèn huỳnh quang 7 50 6 2,100 2 Tủ lạnh 150 lít 1 200 (x 0,5) 24/24 2,400 3 Ti vi 2 250 8 4,000 4 Đầu đĩa 1 50 1 50 5 Quạt 4 70 9 2,520 6 Nồi cơm điện 1 500 4 2,000 7 Máy giặt 1 500 1 500 8 Máy vi tính 2 200 4 1,600 9 Bàn ủi 2 1,000 0,5 1,000 10 Máy lạnh 1 750 (x 0,5) 5 1,875 11 Máy nước nóng 1 1,000 1 1,000 12 Lò nướng vi ba 0 1,000 0,5 0 TỔNG CỘNG 19,045 Wh Bảng 3.4. Định mức tiêu thụ điện trung bình của một gia đình. STT Tên thiết bị Số lượng Công suất/ thiết bị (W) Thời gian sử dụng trung bình / ngày Công suất tiêu thụ (Wh) 1 Đèn huỳnh quang 8 50 4 1,600 2 Tủ lạnh 150 lít 1 200 (x 0,5) 24/24 2,400 3 Ti vi 2 250 6 3,000 4 Đầu đĩa 1 50 1 50 5 Quạt 3 70 5 1,050 6 Nồi cơm điện 1 500 2 1,000 7 Máy giặt 1 500 1 500 8 Máy vi tính 1 200 3 600 9 Bàn ủi 1 1,000 0,5 500 10 Máy lạnh 1 750 (x 0,5) 3 1,125 11 Máy nước nóng 1 1,000 1 1,000 12 Lò nướng vi ba 1 1,000 0,5 500 TỔNG CỘNG 13,325 Wh Nguồn: Trung tâm tiết kiệm điện TP.Hồ Chí Minh, 2009. Nhận xét: So sánh kết quả khao sát khảo sát được ở bảng 3.4 với bảng 3.5 của Trung tâm tiết kiệm năng lượng TP. Hồ Chí Minh ta thấy tổng mức điện tiêu thụ trung bình của một hộ gia đình tại TP. Hồ Chí Minh vượt mức so với một hộ sử dụng bình thường khoảng 5,720Wh. Những thiết bị như máy nước nóng, bàn ủi, đầu đĩa, máy giặt, tủ lạnh thì không có sự chênh lệch nhiều về giờ sử dụng cũng như công suất tiêu thụ, nhưng riêng đèn huỳnh quang, ti vi, máy tính, nồi cơm điện thì thể hiện rõ sự chênh lệch về thời gian sử dụng cũng như công suất tiêu thụ. Điều này cho thấy việc sử dụng thiết bị điện của người dân còn nhiều lãng phí. Cụ thể nồi cơm điện một ngày bình quân một hộ gia đình tiêu tốn cho 2 bữa cơm mất 2h sử dụng điện, nhưng thực tế theo như khảo sát thì một ngày bình quân một hộ tiêu tốn cho 2 bữa nấu là 4h, có sự chênh lệch này là vì thông thường ít gia đình nào nấu cơm trước giờ ăn 1h mà thường là cắm điện từ trước đó ít nhất cũng 1h30 – 2h, điều này vô tình gây lãng phí điện mà người sử dụng chưa nhận ra. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY LÃNG PHÍ ĐIỆN TRONG CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI TP. HCM Thời tiết TP. Hồ Chí Minh có so dân và diện tích tỉ lệ nghịch với nhau. Cùng với 2 mùa mưa nắng đặc trưng, khí hậu nắng, nóng gây cản trở các hoạt động sống của người dân nơi này. Chính vì vậy mà nhà nhà đều chuẩn bị cho mình những thiết bị làm mát phu hợp giúp điều hòa nhiệt độ môi trường sống nhằm có được môi trường học tập và làm việc tốt. Quạt máy Đây là thiết bị được sử dụng rộng rãi và phổ biến tại các hộ gia đình. Theo khảo sát ở trên, hiện nay ở TP. Hồ Chí Minh cứ mỗi gia đình có ít nhất là 3 cái quạt máy như thế này. Chúng được đặt ở nhiều nơi trong nhà từ phòng khách cho tới nhà bếp. Máy điều hòa Khoa học càng phát triển con người càng muốn hưởng thụ cuộc sống đúng nghĩa hơn. Vì sự tiện dụng cao của máy điều hòa nên hiện nay những gia đình có thu nhập khá đã dùng thiết bị làm mát này thay thế cho quạt máy. Hình 3.1. Quạt máy. Hình 3.2. Máy điều hòa. Sử dụng các thiết bị kém hiệu quả Ngày này khoa học kỹ thuật phát triển, bên cạnh những trang thiết bị tối tân, hiện đại thì vẫn còn nhiều hộ gia đình còn sử dụng nhiều thiết lạc hậu, lỗi thời. Màn hình CRT Hình 3.3. Ti vi màn hình CRT. Hình 3.4. Ti vi màn hình LCD. Nhiều hộ gia đình hiện nay vẫn còn sử dụng ti vi, máy vi tính màn hình CRT. So với màn hình LCD, loại màn hình này có nhiều nhược điểm hơn. Cụ thể như sau: Tỏa nhiệt và tốn điện nhiều hơn. Gây hiện tượng mỏi mắt, không có lợi cho người sử dụng. Chiếm nhiều không gian hơn. Bóng đèn dây tóc Tại Anh, việc sử dụng loại bóng truyền thống này đã bị cấm từ năm 2009. Năm 2009 cũng là mốc mà Úc cũng sẽ ngưng sản xuất sản phẩm này. Canada, Israel cũng đã cấm sử dụng loại đèn này. Khoa học phát triển chứng minh rằng hiệu quả của bóng đèn Edison không cao: chỉ 5% năng lượng đi qua kênh dây dẫn biến thành ánh sáng, số còn lại chuyển hóa thành bức xạ nhiệt. Theo một nghiên cứu của Rocky Mountain Institute (Mỹ), đổi một bóng đèn dây tóc công suất 75 watt bằng bóng đèn  Hình 3.5. Bóng đèn dây tóc. huỳnh quang công suất 20 watt với một độ sáng tương đương, người ta sẽ hạn chế được việc thải ra khí quyền tới nửa tấn CO2 đồng thời tiết kiệm cho người tiêu dùng 55 USD nhờ độ bền cao của bóng đèn huỳnh quang. Cấu trúc căn nhà Phong thủy là yếu tố không thể thiếu trong ngôi nhà, trước khi xây dựng nhà cần phải tìm hiểu kỹ vì nó quyết định rất lớn đến sự phồn thịnh cũng như sức khỏe của từng thanh viên trong gia đình. Sử dụng các cửa sổ lấy ánh sáng có ô văng, giếng trời, phối hợp cửa lấy ánh sáng với cửa thông gió. Đa phần các ngôi nhà ở thành phố chưa tận dụng hết luồng khí tự nhiên là mặt trời, với mật độ dân cư đông đúc và cấu trúc căn nhà cũng như vật liệu xây dựng nhà cũng gây tốn kém không ít phần năng lượng, theo như khảo sát đại đa số các hộ dân trong khu vực đều có vật liệu xây nhà bằng bê tông cốt thép. Thiết kế nhà đẹp nhưng không lấy được ánh sáng tự nhiên, trong nhà dùng nhiều bóng đèn. Mặc dù công suất tiêu thụ của các bóng đèn không lớn như nhiều thiết bị điện khác, nhưng do sử dụng nhiều bóng và thời gian sử dụng lâu nên nó chiếm một khoản chi phí khá lớn trong tổng chi phí tiền điện của gia đình. Số lượng thành viên trong gia đình và ý thức người dân Theo kết quả điều tra ở Việt Nam cho thấy lượng điện tiêu thụ tại các hộ gia đình chiếm khoảng 35 - 40% tổng lượng điện tiêu thụ quốc gia. Trung bình, mỗi người dân ở thành phố lớn chi khoảng 6 - 8 triệu đồng/năm cho nhu cầu tiêu thụ năng lượng... Cùng với sự tiêu thụ năng lượng này là lượng khí, rác thải ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Thói quen của người dân dùng điện sinh hoạt, có thể nói là “xa xỉ”. Trong ý thức của mỗi cá nhân, mỗi gia đình hầu như đều cho rằng, người trả tiền cho một dịch vụ nào đó thì hiển nhiên là có quyền sử dụng dịch vụ. Chính từ cái nhìn cố hữu về sử dụng điện năng của đa số bộ phận người này không những gây lãng phí năng lượng, ảnh hưởng rất lớn đến an ninh năng lượng quốc gia mà còn góp phần làm tăng ô nhiễm môi trường. Điều này cho thấy, việc tiết kiệm năng lượng (TKNL) cần thực hiện ngay ở mỗi gia đình và phải trở thành ý thức tự giác của mỗi thành viên, mỗi thế hệ trong gia đình. Bên cạnh ý thức của người dân thì số lượng thành viên trong một hộ gia đình cũng không kém phần quan trọng trong việc sử dụng năng lượng điện. Những gia đình sống chung 3 – 4 thế hệ, con đông..cũng chi khá nhiều tiền cho vấn đề sử dụng đien nhất là trong mùa nắng nóng. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾT KIỆM ĐÃ ĐƯỢC ÁP DỤNG TRONG CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH Về khái niệm tiết kiệm năng lượng tuy chưa được phổ biến rộng rãi nhưng khi tiến hành khảo sát 100 hộ gia đình tại TP. Hồ Chí Minh thì có đến 60% dân số ở độ tuổi 20 – 30 biết đến và nghe thấy cụm từ “ tiết kiệm năng lượng”, nhưng đa phần không biết nhiều về nó. Nhìn chung đa số người dân được khảo sát đều quan tâm đến việc sử dụng nguồn điện sao cho phù hợp nhất, nhưng đa phần vẫn chưa biết được phương pháp cũng như tiết kiệm bằng cách nào là hợp lý. Vì vậy để phương pháp được triển khai rộng rãi thì cần phải tuyên truyền và hướng dẫn người dân một cách cụ thể và rõ ràng. Vì khi khảo sát thì 100% hộ mong muốn tiết kiệm điện, và đa phần ở độ tuổi 23 đến 45 tuổi và đã có gia đình và họ sẵn sàng tham gia các chương trình tiết kiệm điện nếu được hướng dẫn cụ thể. Và thực tế qua khảo sát cũng đã có một số giải pháp tiết kiệm được thực hiện tại một số hộ gia đình như sau: Tắt những vật dụng sử dụng điện không cần thiết vào giờ cao điểm. Tắt bóng đèn ngay sau khi ra khỏi phòng. Một số hộ gia đình đã trang bị ti vi màn hình LCD thay cho màn hình CRT. Một số hộ cũng tiến hành vệ sinh định kỳ máy móc thiết bị điện dùng trong gia đình. Mở cửa sổ tận dụng gió và ánh sáng vào phòng. CHƯƠNG IV ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP TIẾT KIỆM ĐIỆN CHO CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH LỰA CHỌN CÁC THIẾT BỊ TIẾT KIỆM ĐIỆN VÀ BỐ TRÍ HỢP LÝ, KHOA HỌC Các thiết bị điện, thế hệ càng mới khả năng tiết kiệm điện càng cao. Kết hợp với cách bố trí hợp lý, khoa học sẽ giúp tiết kiệm điện rất lớn. Thiết bị chiếu sáng Sử dụng đèn chiếu sáng nên sử dụng sử dụng loại đèn chiếu sáng có hiệu suất cao (bảo đảm độ sáng nhưng tiết kiệm điện năng) như đèn compact, đèn huỳnh quang T5, T8 thay cho bóng đèn sợi đốt thông thường vì loại này tỏa nhiệt lớn, rất tốn điện năng (bóng đèn tròn tiêu thụ điện gấp 3 - 4 lần). Bóng compact tuy giá thành cao hơn nhưng năng lượng tiêu thụ giảm 70% và tuổi thọ bóng lại dài hơn. Hơn nữa đèn compact tỏa rất Hình 4.1. Nên sử dụng bóng compact thay cho bóng đèn sợi đốt. ít nhiệt làm cho ngôi nhà bạn luôn có cảm giác mát mẻ. Hình 4.2. Hình ảnh các ballast điện tử. Bảng 4.1. Bảng so sánh công suất tiêu thụ của hai loại đèn Quang thông (Lumens) Công suất tiêu thụ Đèn dây tóc Đèn compact 250 25 5 400 40 7 600 60 11 700 70 13 Ghi chú: Lumens là đơn vị đánh giá cường độ phát sáng của nguồn sáng, đèn. Cần lắp đặt đèn tại vị trí hợp lý (không quá cao trên 4m, không bị đồ vật che khuất); cần có công tắc điều khiển riêng cho neon. Nên tận dụng chiếu sáng tự nhiên bằng cách: Sử dụng các tấm tôn nhựa trong, mờ; sử dụng các cửa sổ lấy ánh sáng có ô văng, giếng trời; phối hợp cửa lấy sáng với cửa thông gió. Nên sử dụng ballast điện tử vì có thể tiết kiệm hơn khoảng 50% điện năng tiêu thụ so với sử dụng ballast truyền thống (ballast điện tử) và làm tăng gấp đôi tuổi thọ bóng đèn. Sử dụng bộ cảm biến hồng ngoại để tự động tắc khi không có người. Hợp lý hóa mục tiêu sử dụng điện. Ti vi, máy vi tính Khi mua hệ thống máy tính hoặc thiết bị điện mới, bạn nên lựa chọn các thiết bị có chứng nhận Energy Star (tiết kiệm điện năng). Ví dụ như máy tính của hãng Dell, HP, Toshiba Nếu bạn đang sử dụng màn hình CRT (màn hình loại cũ) thì nên chuyển sang sử dụng màn hình LCD. Một màn hình LCD chỉ sử dụng 1/3 năng lượng so với loại màn hình CRT. Nên chọn kích cỡ ti vi hoặc máy vi tính phù hợp với diện tích nhà bạn vì kích cỡ thiết bị càng lớn càng tốn điện. Nồi cơm điện Sử dụng nồi cơm điện có dung tích/ công suất phù hợp cũng giúp tiết kiệm điện. Tủ lạnh Muốn sử dụng tủ lạnh tốt, hiệu quả, và tiết kiệm điện, trước hết, bạn nên chọn mua những tủ lạnh có gắn tem chứng nhận sản phẩm tiết kiệm năng lượng, không nên mua và dùng những tủ đã cũ, đã sửa lại vì những loại tủ này sẽ tiêu tốn khá nhiều điện. Chỉ nên chọn những loại tủ lạnh có kích thước phù hợp nhu cầu (đối với gia đình 4 người nên chọn loại 120 đến 180 lít), loại tủ có nhiều cửa như ngăn đông, ngăn mát, ngăn rau, có cửa đển lấy nước uống, và đá viên sẽ giúp tiết kiệm điện năng hơn tủ lạnh thông thường. Nếu dùng tủ to, nên chọn loại ngăn làm đá và ngăn làm lạnh chồng lên nhau, không chọn loại 2 ngăn đặt bên nhau, sẽ tiết kiệm được 20% năng lượng. Tủ lạnh phải được đặt ở nơi thông thoáng, vách tủ phải cách tường ít nhất 10cm, tránh xa các nguồn sinh nhiệt, tránh ánh nắng mặt trời rọi trực tiếp, tránh môi trường quá ẩm. Hạn chế đặt các đồ đạc lên trên nóc tủ. Máy giặt Khi mua máy giặt bạn cũng nên biết máy giặt lồng ngang có ưu thế hơn hẳn máy giặt lồng đứng về tiết kiệm điện và nước. Máy giặt lồng ngang giảm tiêu thụ điện năng hơn máy giặt lồng đứng khoảng 60% và lượng nước sử dụng chỉ bằng 1/2 lượng nước của máy giặt lồng đứng để giặt. Đồng thời chế độ vắt của máy giặt lồng ngang cũng hiệu quả hơn, nó sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí để sấy quần áo. Nên chọn loại máy có công suất phù hợp với số lượng người trong gia đình. Nên đặt máy ở nơi thông gió, thoáng khí. Không nên đặt máy trong nhà bếp, vì hơi nước, hơi dầu mỡ, hơi mặn... bám vào máy dễ làm ẩm, gỉ... máy giặt. Máy điều hòa không khí (máy lạnh) Nên mua máy lạnh loại tốt, sử dụng máy có công suất tương thích với phòng (với phòng 20-25m2 thì công suất sử dụng là 1 HP (một “ngựa”). Việc thiết kế phòng ốc, vị trí đặt máy lạnh... là yếu tố quan trọng để tiết giảm điện năng; đối với phòng có sử dụng máy lạnh, cần tránh ánh nắng mặt trời chiếu vào các cửa kính. Không để các nguồn nhiệt trong phòng. Dàn nóng đặt nơi thoáng gió, không bị nắng chiếu trực tiếp. Máy nước nóng Có điều kiện nên sử dụng máy nước nóng năng lượng mặt trời thay cho máy nước nóng dùng đien. Nên mua máy nước nóng loại tốt có lắp bộ an toàn điện, không nên mua loại cũ đã qua sửa chữa. Lò vi sóng (viba) Không đặt gần các đồ điện khác để không ảnh hưởng đến hoạt động của các đồ vật này. HỢP LÝ HÓA THƠI GIAN VÀ ĐIỀU CHỈNH THÓI QUEN SỬ DỤNG ĐỒ ĐIỆN TRONG GIA ĐÌNH Thiết bị chiếu sáng Khi lắp đèn nên sử dụng máng/ chóa đèn để phát huy hiệu quả chiếu sáng của bóng đèn. Thường xuyên vệ sinh máng (chóa) sẽ phát huy hiệu qua chiếu sáng của bóng đèn vì một lớp bụi mỏng có thể làm giảm độ sáng từ 10 - 20%. Đừng quên tắt bóng đèn ngay sau khi ra khỏi phòng. Ti vi, máy vi tính Màn hình máy tính, ti vi có độ sáng càng cao, màu càng đậm thì càng tốn điện. Bạn nên giảm độ sáng màn hình. Nếu độ sáng màn hình càng lớn thì năng lượng tiêu thụ cũng tăng theo. Không nên tắt ti vi bằng điều khiển từ xa mà nên tắt bằng út ấn ở máy. Không xem ti vi khi đang nối với đầu video. Nên tắt máy tính nếu như bạn không có ý định dùng trong vòng 15 phút. Nếu không định sử dụng máy tính hoặc các thiết bị điện khác trong một thời gian dài (ví dụ trong thời gian đi nghỉ), bạn nên rút phích điện ra khỏi ổ cắm. Bạn nên tắt toàn bộ hệ thống máy tính của mình một cách hoàn toàn mỗi khi kết thúc quá trình làm việc, thay vì để máy ở chế độ “ngủ” (Hibernate hoặc Stand by). Bạn nên kích hoạt tất cả tính năng tiết kiệm năng lượng có trên hệ thống máy tính, màn hình, các thiết bị kết nối (ví dụ máy in, máy scan). Đối với máy tính xách tay: khi sạc pin không nên cắm bộ sạc liên tục vào ổ nguồn, chỉ cắm khi can sử dụng. Chúng ta cắm thường xuyên thì thiết bị vẫn luôn tiêu thụ năng lượng dù có sạc pin hay không. Hình 4.3. Không nên cắm bộ sạc liên tục. Nồi cơm điện Không nên nấu cơm quá sớm, vì thời gian hâm nóng cũng làm hao tốn điện năng, chỉ nên nấu cơm trước khi ăn 30 - 40 phút. Lau chùi sach đáy nồi cơm và mâm nhiệt của nồi cơm điện để tiếp xúc tốt hơn. Tủ lạnh Tủ lạnh là thiết bị tiêu thụ khá nhiều điện so với các thiết bị khác trong gia đình, một số giải pháp sau đây sẽ giúp chúng ta tiết kiệm điện khi sử dụng tủ lạnh: Cài nhiệt độ các ngăn vừa phải, thường không cần mức lạnh nhất. Xác định nhiệt độ cần thiết trên nấc điều chỉnh. Các nấc điều chỉnh theo mùa. Mùa hè để ở mức 3 hoặc 4, mùa đông chỉ ở mức 1-2. Như vậy là đủ để bảo quản thức ăn ngắn hạn. Nếu bạn vặn quá mức cần thiết, lập tức tiêu thụ năng lượng tăng 25%. Nên quy định ngăn làm lạnh trong khoảng 3,5 đến 5,50C và ngăn đá từ -10 đến -30C là đủ. Hợp lý hóa thao tác để giảm thiểu số lần mở tủ và thời gian mở cửa tủ để đỡ tốn điện. Nhiệt độ bên trong tủ lạnh nên để ở chế độ từ 3 – 60C. Với chế độ đông lạnh thì để - 150C đến -180C. Cứ lạnh hơn 100C là tốn thêm 25% điện năng. Không cho thức ăn còn nóng vào tủ. Không để lớp tuyết bám vào dàn lạnh (tủ đông tuyết) dày quá 5mm. Không nên vừa mở tủ lạnh vừa uống nước. Nên thường xuyên kiểm tra gioăng cao su làm kín cửa có bị nứt gãy, hở hoặc dính thực phẩm vào không. Nếu bị hở thì bộ phận nén khí của tủ lạnh sẽ phải làm việc nhiều nên rất tốn điện. Luôn luôn chú ý xem cửa tủ đã đóng thật chặt chưa. Máy giặt Giặt khối lượng đồ phù hợp với công suất máy và chỉ dùng máy giặt khi có đủ lượng quần áo để giặt. Tuy giặt quần áo bằng nước nóng có thể sạch hơn nhưng không nên chọn chế độ nước nóng, nếu thật sự không cần thiết. Thay vì giặt nước nóng bạn có thể tiết kiệm được 75% năng lượng và giảm được khoảng 200 kg CO2/năm. Chọn chế độ “tiết kiệm” nếu máy giặt bạn dùng có chế độ này. Phơi quần áo ngoài trời, dưới nắng vừa kéo dài tuổi thọ của quần áo, vừa tiết kiệm năng lượng vì sấy khô trong máy sẽ sản sinh thêm ít nhất 650kg khí CO2 mỗi năm. Nên gom quần áo bẩn giặt một lần vừa hết công suất máy, không giặt lắt nhắt nhiều lần, mỗi lần một ít vì mở máy nhiều lần sẽ tốn điện hơn nhiều. Sau khi dùng xong, nên lau sạch các vết bẩn trong và ngoài máy giặt, tránh vi khuẩn sinh sôi. Định kỳ một năm một lần tháo bánh sóng làm vệ sinh sạch sẽ những vết bụi bẩn bám lâu ngày. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để có biện pháp tra dầu mỡ vào những chi tiết quy định như các ổ trục của bộ phận chuyển động. Khi sử dụng máy giặt không nên bỏ đi, hay đi ngủ. Cần chú ý để xử lý những sự cố có thể xảy ra. Nếu thấy máy nóng hoặc phát ra tiếng động lạ nên ngưng giặt để kiểm tra. Nhớ tắt điện ngay khi không sử dụng. Áp dụng tương tự với máy rửa bát đĩa trong gia đình. Máy điều hòa không khí (máy lạnh) Tùy theo nhiệt độ trong ngày và thói quen chịu nóng (lạnh) của bạn mà điều chỉnh nhiệt độ cho thích hợp. Hãy để nhiệt độ ở mức trên 200C: ban ngày 24 - 250C, ban đêm (phòng ngủ) 25 - 270C (ưu tiên tăng tốc độ quạt). Nếu đã đặt sẵn 230C trở lên thì cứ tăng 0,50C giảm được 3% năng lượng. Cứ tăng 20C sẽ giảm được việc xả khoảng 200kg khí CO2 mỗi năm. Cứ cao hơn 100C là bạn đã tiết kiệm được 10% điện năng. Không để thất thoát gió lạnh: làm kín các khe cửa sổ, cửa ra vào; hạn chế số lần mở cửa ra vào (lắp bộ lò xo đóng cửa tự động). Nếu thường xuyên lau chùi bộ phận lọc thì sẽ tiết kiệm được từ 5 - 7% điện năng. Nếu đặt máy xa tường bạn sẽ tiết kiệm 20 - 25% điện năng. Nên tắt máy điều hòa nếu bạn vắng nhà 1 giờ trở lên. Quạt trần và quạt bàn cũng có tác dụng, nhất là với nhà có nhiều bóng râm của cây xanh. Không nhất thiết lúc nào cũng dùng máy điều hoà, vì công suất của quạt nhỏ hơn máy điều hoà nhiều lần. Làm vệ sinh máy định kỳ (3 - 6 tháng/lần). Tắt máy lạnh khi không sử dụng và chỉ sử dụng máy lạnh khi thật cần thiết. Máy nước nóng Nên sắp xếp thời gian tắm rửa bằng nước nóng của các thành viên trong gia đình gần nhau để tiết kiệm điện. Không nên cài đặt nhiệt độ nước quá nóng. Nên dùng vòi sen lưu lượng thấp. Nên sử dụng máy nước nóng trực tiếp thay cho máy nước nóng gián tiếp. Lò vi sóng (viba) Trước khi sử dụng lò vi sóng, nên xem kỹ và tuân theo các hướng dẫn của mỗi lò nấu. Nên dùng đồ đựng thực phẩm an toàn trong lò vi sóng như dụng cụ bằng thủy tinh, đồ sứ, đồ gốm, một vài loại plastic, giấy cứng. Luôn luôn dùng đồ nấu lớn hơn món ăn để khỏi tràn ra ngoài. Không bật lòvi sóng trong phong có điều hoà nhiệt độ, không đặt gần các đồ điện khác để không ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của các đồ điện này. Không nên dùng đồ sứ có viền kim loại vì sẽ gây ra tia điện. Đồ kim loại hút giữ nhiệt, làm thực phẩm lâu chín và cũng gây ra tia điện. Không dùng các hộp làm bằng chất dẻo đựng thực phẩm bán sẵn, các hộp xốp, bao giấy nâu vì hóa chất độc từ các thứ này khi nóng có thể lẫn vào thức ăn. Không dùng đồ đựng bằng gỗ vì khi nóng sẽ nứt. Không dùng đồ đựng bằng nylon hoặc poly-ester vì có thể chảy mềm. Đừng đậy món ăn quá kín vì áp lực bên trong lên cao sẽ nổ tung. Nên phủ đồ nấu với miếng khăn giấy áp hoặc miếng plastic mong để giữ hơi ẩm cho món ăn. Để nấu ăn an toàn, chúng ta không nấu khi cửa lò không đóng kín hoặc bị vênh. Luôn luôn có nước hoặc thực phẩm ướt khi dùng lò, để ống magnetron không bị hư hao. Khi món ăn quá khô, có thể để một ly nước trong lò. Quạt Nên cho quạt chạy ở tốc độ thích hợp để tiết kiệm điện vì quạt càng chạy nhanh càng tốn điện. Thường xuyên vệ sinh quạt định kỳ. Nhớ rút phích cắm điều khiển từ xa ở quạt sau mỗi lần sử dụng. Bàn là Không ủi đồ vào những giờ cao điểm. Tập trung nhiều đồ để ủi một lần (có thể ủi một lúc vào đầu tuần hoặc cuối tuần). Khi ủi nên thực hiện ủi theo thứ tự: ủi đồ mỏng rồi ủi đồ dày sau đó rút phích cắm và tận dụng sức nóng còn lại để ủi đồ mỏng. Sau khi tắt điện, bạn còn có thể là được 2 bộ quần áo nữa vì nhiệt của bàn là giảm chậm. Khi ủi nên kiểm tra cài đặt nhiệt độ của bàn ủi thích hợp cho loại vải cần ủi. Không dùng bàn ủi trong phòng có bật máy điều hoà nhiệt độ hoặc khi quần áo còn ướt. Lau sạch bề mặt kim loại sẽ giúp bàn ủi hoạt động có hiệu quả hơn. THAY ĐỔI CẤU TRÚC CĂN NHÀ Ngày nay khoa học phát triển không ngừng kéo theo hàng loạt nguồn năng lượng không thể tái tạo đang dần dần cạn kiệt. Để tránh tình trạng cạn kiệt nguồn năng lượng và để dành cho thế hệ mai sau thì ngày nay con người đã biết tạo ra cho mình môi trường sống hạn chế được việc sử dụng quá nhiều, hay phụ thuộc quá nhiều vào nguồn năng lượng không thể tái tạo đó mà thể hiện rõ nhất đó là họ đã có những giải pháp riêng cho ngôi nhà mà họ sống, họ quan tâm hơn đến môi trường sống, đến khí hậu cũng như mong muốn được sống trong môi trường trong lành và gần gũi với thiên nhiên chẳng hạn như: bố trí cây xanh trong nhà, sử dụng cửa sổ thông minh. Bố trí cây xanh trong nhà Khí hậu TP. Hồ Chí Minh có 02 mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa nắng. Cùng với những tác động của con người lên thiên nhiên như phá rừng làm nương rẫy, sử dụng các thiết bị điện tử có khả năng gây hiệu ứng nhà kính, các nhà máy xí nghiệp thải hóa chất, khói thải chưa xử lý ra môi trường. Những tác động này gây ảnh hưởng to lớn đến khí hậu toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng. Để giảm bớt phần nào nguồn năng lượng tiêu tốn vào làm mát mỗi khi trời nóng chúng ta phải có các tổ chức kêu gọi người dân chung tay bảo vệ trái đất, ngăn chặn tình trạng chặt phá rừng bừa bãi. Đối với các hộ gia đình có diện tích nhà rộng, để giảm nhiệt độ bên ngoài mà không phải dùng các thiết bị điện tử thì có thể trồng cây bên hông nhà, trên sân thượng Trường hợp nhà nhỏ thì cũng có thể đặt cây cảnh trong nhà. Việc đưa cây xanh vào nội thất nhà cũng không kém phần quan trọng để hình thành nên các cảnh quan thiên nhiên thu nhỏ, cải thiện môi trường ở và điều chỉnh luồng khí. Cây xanh cho nội thất nên là những loại cây xanh tốt, có nhiều mầm lộc phù hợp với môi trường sống ít ánh sáng trực tiếp và chịu bóng râm. Nên tránh các loại cây thô nhám, xù xì, gai góc. Bước chân vào nhà cũng như đang dạo chơi trong vườn cùng với chuối cảnh, cọ và dương xỉ. Tùy theo kiến trúc của ngôi nhà và và sở thích của gia chủ mà sẽ có những vị trí đặt cây xanh nhất định, xu hướng chung nên đặt cây xanh vào những vị trí nhiều ánh sáng, vị trí trống của ngôi nhà, những vị trí mà bạn muốn che khuất tầm nhìn, điểm nhấn trong ngôi nhà cần làm nổi bật Hình 4.4. Cây cảnh được trồng bên ngoài nội thất. Hình 4.5. Bố trí cây xanh bên trong nội thất. Với người Việt, khi mang cây xanh vào nhà đều có sự cân nhắc về ý mặt nghĩa của chúng. Ở những không gian đối ngoại như tiền sảnh, phòng ăn vào dịp lễ tiệc thường chọn đặt các cây có dáng cân đối, bề thế. Ví dụ chậu mai thế hay quất, đào ngày Tết, chậu phát tài đặt ở góc phòng khách hoặc phát tài núi đặt đầu cầu thang đều là những cây có dáng đẹp, hoa tươi, đem lại điều tốt đẹp trong quan niệm của người Việt. Cần chú ý cây có sắc xanh, đỏ và vàng tượng trưng cho mùa xuân – hè, kích hoạt nguồn khí. Cây đại đề cùng những bình cây treo với ánh sáng đèn đã biến góc chết gầm cầu thang thành một tiểu cảnh sinh động. Ở ban công hay cửa sổ, nên dùng những loai cây treo và những chậu cây nhỏ để trên bờ tường. Có khi chỉ cần dùng một bồn cây hình chữ nhật trồng rau má kiểng, các giống cây cùng họ với trầu bà dễ sống. Bồn cây cảnh này có thể di chuyển nhiều vị trí khác nhau trong nhà do gọn và nhẹ. Trên thành cửa sổ, dùng những bình cắm cây cũng là một cách, những bình mộc mạc đem lại sự gần gũi với tự nhiên hơn. Trên sân thượng, những chậu cây xếp gần nhau sẽ tạo cảm giác giống như vườn cây nhỏ. Với khu vực nhiều người đi lại như cầu thang, hành lang bạn nên bố trí các cây nhỏ, ít gai nhọn, thân cành gọn không vướng víu như: Trúc nhật, trúc quân tử, hay một số cây bụi nhỏ khác không cản trở việc đi lại như hồng môn, đỏ môn, hoàng yến. Với những không gian riêng như phòng ngủ, phòng làm việc thiên về không gian tĩnh ta nên bố Hình 4.6. Đặt cây ở chân cầu thang che bớt không gian trống. trí các loại cây dung dị không nên quá sặc sỡ hay tưng bừng sắc hoa và nên bổ sung tính dương như: các loại cây xương rồng, các cây bonsai, những chậu cây lá sáng màu. Trong khu vực phòng ăn và bếp bạn nên bố trí các loại cây gọn, tán nhỏ và có chức năng khử mùi như: dương xỉ, ngũ gia bì, Trong khu vực đặt bàn ăn nên có những chậu hoa màu sắc tươi sáng, kích thích sự tiêu hóa như: tía tô cảnh, đỗ quyên Với những không gian chuyển tiếp phía ngoài nhà thì việc bố trí cây xanh tùy theo ý thích của bạn vì khu vực này là nơi cây có thể tiếp xúc với điều kiện tự nhiên nên dễ sinh sống phát triển bình thường. Nếu bạn bố trí cây xanh trong nhà ở vị trí ít ánh sáng thì bạn có thể dùng đèn chiếu sáng cho cây. Loại đèn này phát ra ánh sáng giống ánh sáng mặt trời giúp cây sinh trưởng và quang hợp một cách bình thường. Hình 4.7. Cây đại phú gia. Sử dụng cửa sổ thông minh Cửa sổ, cũng tương tự như cửa chính, có chức năng thu hút ánh sáng và không khí tự nhiên vào nhà, vừa giúp lấy ánh sáng và lấy khí tươi vào nhà, giúp không khí lưu thông làm cho ngôi nhà thoáng đãng. KTS. Phạm Minh Hiếu, Công ty Cổ phần Sông Đà Thăng Long cho biết, khi thiết kế cửa sổ cho bất kỳ không gian kiến trúc nào cũng cần lấy sự đối lưu không khí làm trọng tâm. Tùy theo kết cấu của ngôi nhà và sở thích, có thể thiết kế kích cỡ cửa sổ khác nhau. Tuy nhiên, cần chú ý rằng mỗi không gian sống trong nhà ở đều có một chức năng riêng. Do đó, việc bố trí cửa sổ nên chú ý đến sự cân đối, hợp lý cho từng không gian này. Đặc biệt, phòng khách là nơi cần có hệ thống cửa sổ lớn vì đây là không gian sinh hoạt chung của cả gia đình nên cần nhiều ánh sáng và không khí. Tận dụng ánh sáng mặt trời sẽ giúp bạn cắt giảm được một khoản khá lớn cho chi phí điện chiếu sáng. Tuy nhiên, nếu ánh sáng mặt trời chiếu qua cửa sổ vào nhà quá mạnh, sẽ mang theo khí nóng và các tia tử ngoại không có lợi cho sức khỏe. Bạn có thể sử dụng rèm cửa để tạo nên sự cân bằng ánh sáng cho ngôi nhà, ví dụ như rèm cửa dày và sẫm màu có thể giúp giảm bớt ánh nắng chói, trong khi rèm cửa mỏng, mờ đục sẽ thích hợp với nắng sáng chiếu vừa phải... Ngoài các cửa sổ chính và phụ cho ngôi nhà, bạn cũng có thể thiết kế các ô lấy ánh sáng trời cho ban công, cầu thang hay các góc khuất trong nhà. Ở những vị trí này, có thể sử dụng gạch kính hoặc các tấm vách kính, vừa sang trọng, hiện đại, vừa có tác dụng cách nhiệt cho gian nhà. Bên cạnh việc lấy gió từ cửa sổ, các ống thông gió được bố trí khéo léo cũng giúp cung cấp khí mát trong mùa hè và khí ấm trong mùa đông. Để tận dụng ánh sáng và không khí thiên nhiên, cửa sổ kính đóng mở được coi là lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, các loại kính thông thường có tính cách nhiệt rất kém. Theo ThS.KTS Trần Quốc Bảo, khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Đại học Xây dựng Hà Nội, vào mùa hè, kính có thể hấp thụ nhiệt vào nhà, làm cho nhiệt độ phòng tăng lên, còn mùa đông lại truyền nhiệt trong nhà ra ngoài làm nhà lạnh đi. Do vậy, khi lắp cửa sổ kính, bạn nên chọn dùng kính hai lớp. Ở giữa hai lớp kính này nhà sản xuất sẽ làm chân không hoặc khí trơ khiến khả năng cách nhiệt và âm tốt hơn rất nhiều. Ngoài ra, hiện nay cũng có những loại cửa kính có tráng lớp sơn phủ phản xạ ánh sáng để chống thoát nhiệt hay lớp màng dẻo trong suốt lên khung để trám khít các khe hở. Với các biện pháp mới này, kính có khả năng đáp ứng được cả hai yêu cầu là tiết kiệm năng lượng và cách nhiệt. Cũng theo ThS.KTS Quốc Bảo, gạch kính cũng là một biện pháp tận dụng ánh sáng trời để tiết kiệm năng lượng hiện đang được sử dụng ngày càng nhiều. Theo tài liệu của Cơ quan Năng lượng Hoa Kỳ, việc sử dụng cửa sổ một cách thông minh có thể giảm chi phí hóa đơn tiền điện hằng tháng của gia đình từ 10 - 25%. Tuy nhiên, gạch kính có hạn chế là chỉ lấy được ánh sáng chung như lòng cầu thang, nhà vệ sinh... Theo một số tài liệu, gạch kính có khoảng chân không với áp suất 0,3atm, có khả năng cách nhiệt cao hơn  Hình 4. 8. Dùng gạch kính vừa sang trọng hiện đại lại có tác dụng cách nhiệt cho gian nhà. gạch bình thường. Ngoài ra, gạch kính cũng đảm bảo về độ chắc chắn vì thế khi thay thế tường gạch ở một số vị trí nhất định vẫn đảm bảo tốt vấn đề an ninh mà không cần rào chắn bảo vệ. Trồng cỏ trên mái nhà Hình 4.9. Trồng cỏ trên mái nhà. Hình 4.10. Cấu trúc vật liệu trồng cỏ trên mái nhà. CỎ LỚP ĐẤT Hình 4.11. Kỹ thuật trồng cỏ. LỚP THẤM NƯỚC LỚP GIỮ NƯỚC MÀNG CHỐNG THẤM TRẦN NHÀ Đưa gió vào công trình Hướng gió thông thoáng đi qua các phòng khách, học, làm việc và ra ngoài qua cửa chính, cửa sổ, cửa mái, tránh đi qua phòng ngủ. Hình 4.12. Mô hình hướng gió vào nhà. MỘT SỐ MÔ HÌNH NHÀ Ở SINH THÁI TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG Vật liệu xây dựng nhà cũng phần nào tác động đến việc tiêu tốn năng lượng điện, vì vậy thay đổi vật liệu xây nhà bằng cách sử dụng nhiều gỗ và lá cũng góp phần tiết kiệm năng lượng, hay tận dụng nguồn năng lượng mặt trời, thông qua các kiểu nhà: Nhà mặt trời (Solar House) Du chỉ là những căn nhà nhỏ nhưng chúng được cung cấp 100% năng lượng mặt trời. Mặc dù bên trong căn nhà không rộng hơn 240 m2 nhưng những khoảng hành lang và sân nhỏ lại tạo cảm giác thông thoáng. Sử dụng năng lượng duy nhất từ mặt trời, những căn nhà này tự cung cấp đủ năng lượng để chạy TV, máy vi tính, máy giặt, bếp lò, máy điều hòa và những tiện nghi khác. Hình 4.13. Một số mô hình nhà mặt trời. Bên trong căn nhà có một thác nước với giải pháp hấp thu độ ẩm trong không khí. Không khí khô giúp chúng ta dễ chịu hơn, vì vậy không cần đến máy điều hòa không khí. Bên ngoài là sàn nhà với những chỗ ngồi và chậu cây. Căn nhà mặt trời này được thiết kế với những căn phòng có thể hoán đổi, nhờ vậy chủ nhân có thể bố trí từng căn phòng phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình. Sinh viên Đại học Cornell đã tạo nên một mái vòm ánh sáng để hỗ trợ những tấm hấp thu, ống nhiệt năng lượng mặt trời. Thiết kế ngôi nhà mặt trời với hồ nước trên mái nhà để cung cấp cho máy bơm tản nhiệt. Căn nhà mặt trời của Viện Kĩ thuật Georgia sử dụng ánh sáng để chuyển đổi và mở ra không gian sống. Bức tường trong suốt khiến không gian như rộng ra. Bức tường trong suốt của căn nhà mặt trời này tỏa sáng trong đêm. Hình 4.14. Nhà mặt trời từ tấm cách nhiệt. Hàng rào với 120 ống góp nhiệt mặt trời được lắp trong căn nhà mặt trời. Để mở rộng tối đa không gian và khả năng linh hoạt, ngôi nhà mặt trời được sắp xếp thành những khu vực sinh hoạt thay vì chia phòng. Hình 4.15. Nhà mặt trời mái hắt bằng gỗ sồi. Nhà vòm (Geodesic Dome) Phía trên căn nhà sử dụng năng lượng mặt trời này, mái hắt bằng gỗ sồi tạo nên bóng mát và không gian riêng biệt. Căn nhà cũng của Darmstadt. Căn nhà được bao phủ bằng cửa chớp gỗ. Mái hắt trên của chớp có tấm năng lượng mặt trời điều khiển bằng máy tính để theo dõi hướng đi của mặt trời. Bên trong căn nhà này có dùng một tấm vữa đặc biệt có chứa paraffin. Suốt cả ngày, paraffin hấp thụ nhiệt và mềm đi. Đến tối chúng cứng lại và tỏa nhiệt. Ngôi nhà mái vòm Geodesic – loại mái vòm được kết cấu bởi nhiều mặt phẳng tam giác. Nhưng kiểu nhà mái vòm này là kiểu nhà tiết kiệm năng lượng và bền vững nhất. Nhà vòm Geodesic được cấu trúc giống hình cầu với một hệ thống tam giác phức tạp. Hệ thống những tam giác này tạo nên khung nhà giúp tăng sự bền vững cho cấu trúc nhà trong khi chỉ dùng rất ít vật liệu. Công nghệ khéo léo này của nhà vòm Geodesic cho phép nó bao phủ một không gian rộng mà không cần trụ chống bên trong. Thuật ngữ Geodesic có nguồn gốc Latin, nghĩa là phân giới mặt đất. Đường Geodesic là khoảng cách ngắn nhất giữa 2 điểm trên một hình cầu. Hình 4.16. Nhà Vòm Geodesic. Tiến sĩ người Đức Walther Bauersfel đã tiên phong về ý tưởng kết nối những tam giác thành vòm khi ông thiết kế dự án cung thiên văn đầu tiên của thế giới, được xây dựng tại Jena, Đức năm 1922. Tuy nhiên, Buckminster Fuller mới là người phát triển khái niệm về nhà mái vòm. Và Fuller được cấp bằng sáng chế đầu tiên về nhà vòm Geodesic năm 1954. Nhà vòm Geodesic không những tiết kiệm năng lượng mà còn rất bền vững và không hề tốn kém khi xây dựng. Một gia đình có kinh tế khó khăn chỉ tốn 350$ để cất nên căn nhà như vậy. Mô hình nhà vòm Geodesic còn rất lý tưởng cho nhà cấp cứu lưu động và những căn nhà mini như lán trại quân đội. Sáng kiến về nhà vòm với kết cấu nhiều mặt phẳng tam giác giúp nó trông nhà như một căn nhà hạng sang. Đó là lí do mà nhà vòm Geodesic thừa sức là một căn nhà tức thời của cả những gia đình giàu có. Nhà vòm (Monolithic Dome) Nếu có kiểu nhà nào chắc chắn hơn nhà vòm Geodesic thì đó hẳn là nhà vòm Monolithic. Được cấu trúc bằng thép và bê tông, nhà vòm Monolithic có thể tồn tại bất chấp bão táp, cuồng phong, động đất, hỏa hoạn. Hơn thế nữa, bức tường bê tông của căn nhà có thể giữ ấm trong mùa lạnh hoặc cách nhiệt trong mùa nóng rất tốt. Điều này giúp kiểu nhà vòm Monolithic đặc biệt tiết kiệm năng lượng. Nhà vòm Monolithic được kết cấu một mảnh bằng bê tông và thép nhưng chỉ tốn một nửa so với nhà truyền thống. Học viện Nhà vòm Monolithic dùng thuật ngữ EcoShells nghĩa là tiết kiệm, thân thiện với môi trường và bề ngoài thanh mảnh để mô tả cấu trúc nhà vòm Monolithic. Ý tưởng xây nhà cấu trúc mái vòm có từ thời tiền sử nhưng sự phát triển của nhà vòm Monolithic hiện đại với bê tông cốt thép bắt nguồn từ nhà thiết kế rộng 32 m cao 11 m, kiến trúc này được xem là nhà vòm Monolithic hiện đại đầu tiên trên thế giới. Xây dựng cấu trúc nhà vòm Monolithic với mục đích là nhà ở, trường học, nhà thờ, sân vận động và các công trình thương mại. Hình 4.17. Nhà vòm Monolithic. Nhà lắp ráp (Modular House) Không phải tất cả nhà lắp ráp đều tiết kiệm năng lượng nhưng nếu lựa chọn cẩn thận, bạn có thể mua một căn nhà sản xuất tại nhà máy được tinh chỉnh các yếu tố kỹ thuật để tối thiểu sự tiêu thụ năng lượng. Chẳng hạn như sự bền vững của căn nhà, tỉ lệ ứng dụng sử dụng năng lượng mặt trời. Hơn nữa, các bộ phận đươc tính toán và sản xuất trước đó tại nhà máy sẽ giảm những tác động lên môi trường trong quá trình bạn xây nhà. Hình 418. Một dạng nhà Modular. Nhà lắp ráp được xây từ những bộ phận làm sẵn có thể sắp xếp thành một tổng thể. Một căn bếp hay phòng tắm hoàn chỉnh có thể được đặt trước trong nhà. Ván tường, khung nhà và các bộ phận đúc sẵn của căn nhà được xe tải chuyển từ nhà máy đến nơi xây dựng. Bạn có thể thấy một nửa căn nhà di chuyển dọc trên xa lộ. Tại nơi xây dựng, từng phần căn nhà được đặt lên móng nơi căn nhà được dựng lên cố định. Không giống nhà lưu động, nhà lắp ráp phải tuân theo các quy định về vị trí xây dựng tại nơi chúng được dựng lên. Nhà lắp rắp được biết đến với các tên gọi như Modular house, factory- built, panelized, prefab hay pre-fab.Nói đến nhà lắp ráp phải nhắc đến nhà thiết kế những căn nhà thôn dã Katrina Cottage. Chắc hẳn chúng ta đều biết về bão Katrina tại Mỹ đã phá hủy nhà cửa và cướp đi sinh mạng của nhiều người. Nhiều kiến trúc sư đã đối phó với cơn khủng hoảng bằng cách thiết kế những căn nhà cứu trợ giá rẻ. Những căn nhà Katrina Cottage trở thành giải phap phổ biến vì sự đơn giản và ấm cúng. Katrina Cottage được phát triển bởi Marianne Cusato và những kiến trúc sư hàng đầu khác, bao gồm kiến trúc sư lừng danh Andres Duany. Sau này, nguyên mẫu căn nhà rộng 94 m được nhiều kiến trúc sư và các hãng xây dựng phỏng theo để tạo ra hơn 20 phiên bản nhà khác nhau. Katrina Cottage điển hình nhỏ gọn, khoảng 150m2 – 300m2. Trong khi kích thước và sơ đồ tầng lầu có thể khác nhau, Katrina Cottage có nhiều đặc điểm chung. Những căn nhà xinh xắn đều là nhà tiền chế, được cấu trúc từ những tấm ghép được làm sẵn từ nhà máy. Với lý do này, Katrina Cottage được xây khá nhanh (chỉ trong vài ngày) và rất tiết kiệm. Kiểu nhà này cũng rất bền vững. Nó đáp ứng được các quy định xây dựng quốc tế cũng như hầu hết các yêu cầu ứng cứu khi bão lụt xảy ra. Hình 4.19. Nhà Katrina Cottage. Nhà Katrina Cottage thường có những đặc điểm sau: thường chỉ một tầng, hành lang phía trước, những chi tiết như cột chống, dầm chia (công-xon) được mài gọt láng bong, ván ghép chống mối mọt, nắm cửa, mái nhà bằng thép, tường khô chống ẩm mốc, thiết bị tiết kiệm năng lượng. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Thiếu điện là điệp khúc diễn ra nhiều năm nay ở nước ta nói chung và tại Tp. HCM nói riêng. Để khắc phục tình trạng này cần hai giải pháp chính: Tăng sản lượng điện và thực hành tiết kiệm điện. Vẫn biết việc tăng giá bán điện vào thời điểm này là thực sự cần thiết để bù lỗ và tăng vốn đầu tư cho ngành điện nhằm khắc phục tình trạng thiếu điện. Tuy nhiên, bên cạnh việc tăng giá điện để thêm vốn đầu tư cho sản xuất điện, cả nước phải cùng với ngành điện quyết liệt triển khai các biện pháp thực hành tiết kiệm điện thì tình trạng thiếu điện mới nhanh chóng được khắc phục. Đồng thời, nếu tiết kiệm điện hiệu quả thì sẽ hạn chế việc tăng giá điện tiếp theo. Dù biết rằng việc tiết kiệm điện mang lại rất nhiều lợi ích như: tiết kiệm tiền cho gia đình, góp phần đảm bảo nhu cầu điện cho hiện tại và cho các thế hệ sau, góp phần hạn chế cắt điện luân phiên, góp phần bảo vệ sự trong lành của môi trường, tiết kiệm năng lượng là sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, sử dụng một lượng năng lượng ít nhất mà vẫn thỏa mãn nhu cầu sử dụng. Thực tế nói tiết kiệm điện thì dễ, nhưng thực hiện không hề đơn giản. Thời gian qua cho thấy, mặc dù Nhà nước đã xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về tiết kiệm điện; ngành điện và các phương tiện truyền thông thường xuyên cảnh báo, nhắc nhở người dân và các tổ chức, doanh nghiệp thực hành tiết kiệm điện, nhưng việc tiết kiệm điện chưa được như mong muốn. Không ít tổ chức, cá nhân sử dụng điện vô cùng lãng phí. Có 4 nguyên nhân cơ bản khiến việc tiết kiệm điện chưa đạt hiệu quả cao, đó là công tác tuyên truyền chưa đủ sức làm chuyển biến nhận thức của mọi người; người dân chưa được tiếp cận nhiều thông tin về các loại thiết bị tiết kiệm điện; không có khả năng mua những thiết bị này và chưa biết cách sử dụng sao cho ít hao tổn điện năng nhất; bên cạnh đó, chế tài xử lý những nơi để xảy ra lãng phí điện cũng chưa đủ mạnh... Theo tính toán của các chuyên gia ngành điện, hiện nay hầu hết các doanh nghiệp, tổ chức và hộ gia đình ở nước ta đều có thể tiết kiệm điện từ 20% trở lên. Nhiều hộ gia đình nhờ sử dụng bóng đèn com-pắc thay cho đèn sợi đốt, sử dụng các thiết bị điện hợp lý mà giảm chi phí tiền điện từ 20 đến 40%. Như vậy, khả năng tiết kiệm điện của nước ta là rất lớn và nếu tiết kiệm được 20% lượng tiêu thụ điện năng thì nguy cơ thiếu điện cũng đã cơ bản được khắc phục. Cùng với nỗ lực của ngành điện, mỗi cơ quan, doanh nghiệp và người dân cần nhận thức rõ: Thực hành tiết kiệm điện là một nét văn hóa, vừa mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực cho gia đình mình, đồng thời thể hiện trách nhiệm với cộng đồng trong việc góp phần hạn chế tình trạng thiếu điện, giảm nguy cơ tăng giá điện. Kiến nghị Đề nghị ngành điện cần quyết liệt triển khai ngay những biện pháp thực hành tiết kiệm điện. Bên cạnh việc phối hợp với các phương tiện thông tin đại chúng tăng cường tuyên truyền cho mọi người hiểu rõ lợi ích của việc tiết kiệm điện; đội ngũ nhân viên ngành điện cần đến từng gia đình, cơ quan, doanh nghiệp để tuyên truyền, vận động; hướng dẫn người tiêu dùng mua và sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện; xử lý nghiêm những nơi lãng phí điện; rà soát cải tạo hệ thống truyền tải điện để hạn chế thấp nhất hao hụt. Bên cạnh đó người dân cần xem xét và lựa chọn các giải pháp tiết kiệm điện phù hợp với điều kiện thực tế tại căn hộ mà mình sinh sống nhằm góp phần chung vào chương trình tiết kiệm điện của Nhà nước, tiết kiệm ngân sách gia đình. Cấu trúc căn nhà, nguyên vật liệu xây dựng và cách bố trí các thiết bị điện trong nhà cũng không kém phần quan trọng, vì vậy trước khi xây dựng nhà cần phải tìm hiểu kỹ nên dùng vật liệu gì, bố trí như thế nào vì nó quyết định rất lớn đến sự phồn thịnh cũng như sức khỏe của từng thành viên trong gia đình.