Luận văn Hoàn thiện mô hình quản trị tập đoàn kinh tế tại tập đoàn bưu chính viễn thông Việt Nam trước yêu cầu hội nhập nền kinh tế quốc tế

tạo có kiến thức về quản lý nhân sự, xác định nhu cầu đào tạo cán bộ trong ngắn hạn, dài hạn để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng lao động phù hợp yêu cầu. Đổi mới hoạt động đào tạo, nghiên cứu của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông phù hợp với lộ trình đổi mới tổ chức và cơ chế quản lý của Tập đoàn. Thứ ba, trong khâu đánh giá, đề bạt và sử dụng, tiến hành rà soát, đánh giá khả năng đảm nhiệm ở từng vị trí công việc, điều chỉnh, sắp xếp phù hợp nhằm phát huy khả năng, thế mạnh của từng người. Công tác đề bạt, bổ nhiệm được tiến hành công khai, dân chủ trên cơ sở chọn đúng người có năng lực, được tín nhiệm của tập thể. Việc đánh giá người lao động phải trên cơ sở phân tích công việc, kết quả đạt được. Cần nghiên cứu, ứng dụng các phương pháp quản lý nhân sự phù hợp vào doanh nghiệp. Mặt khác, có chính sách trợ cấp khuyến khích những lao động nhiều tuổi, trình độ tay nghề yếu về nghỉ trước, nhất là lao động khối bưu chính trong bối cảnh chuyển đổi mô hình sản xuất kinh doanh của VNPT. Lập kế hoạch đào tạo đội ngũ quản lý, lao động giỏi, có khả năng làm việc trong môi trường cạnh tranh và hội nhập hiện nay. VNPT cần đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản trị điều hành theo yêu cầu của mô hình tập đoàn kinh tế: con người luôn luôn là trung tâm là nhân tố quyết định đến vận hành và hiệu quả của mọi hệ thống quản lý, mặt khác việc thành lập tập đoàn chính là sự đổi mới, cải cách mô hình tổ chức- quản lý của VNPT. Do đó, việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chủ chốt để phù hợp với mô hình công ty mẹ, công ty con là giải pháp không thể thiếu được cần được tiến hành ngay. 98 3.2.3 Tăng cƣờng chiếm lĩnh thị trƣờng, sẵn sàng hội nhập kinh tế khu vực và thế giới Theo lộ trình mở cửa thị trường dịch vụ BCVT, năm 2008, Việt Nam sẽ chính thức mở cửa thị trường và đến năm 2009 sẽ cho phép các doanh nghiệp nước ngoài thành lập 100% vốn tại Việt Nam. Để giảm thiểu tối đa các nguy cơ, nâng cao năng lực cạnh tranh, VNPT cần tăng cường tiềm lực của mình; tăng cường các biện pháp thu hút đầu tư mở rộng qui mô về vốn và mạng lưới. VNPT cần đánh giá được những lợi thế, cũng như những điểm yếu của Toàn Tập đoàn và mỗi đơn vị thành viên trong quá trình khai thác, cung cấp các dịch vụ bưu chính, viễn thông, nhanh chóng áp dụng các biện pháp phù hợp để đổi mới hoạt động sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả hoạt động, đóng góp tích cực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển của tập đoàn. Việc xây dựng chiến lược kinh doanh cần có một số điều chỉnh theo định hướng sau: - Chiến lược kinh doanh sắp tới cần đặt trong môi trường kinh doanh có cạnh tranh cả trong nước và quốc tế. Do đó, vấn đề chiếm lĩnh thị trường, đồng thời sử dụng hiệu quả các nguồn lực của doanh nghiệp cần phải đặt lên hàng đầu nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng dịch vụ và lợi nhuận của doanh nghiệp. - Xây dựng chiến lược sản phẩm nhằm tạo ra sự khác biệt về sản phẩm có lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Đồng thời, phát triển đa dạng các loại hình dịch vụ trên nền mạng lưới có sẵn. - Chú trọng vấn đề marketing, chăm sóc khách hàng, xây dựng thương hiệu mạnh của VNPT trên thị trường cả trong nước và quốc tế. Mặc dù đã có những bước nhảy vọt trong việc phát triển và hiện đại hoá mạng lưới, nâng cao chất lượng dịch vụ nhưng nếu xét về qui mô thì 99 mạng Bưu chính Viễn thông của Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn. Chất lượng mạng lưới không đồng đều, khả năng đáp ứng về dịch vụ chưa cao do thiếu vốn đầu tư. Trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay, các doanh nghiệp khác sẽ tìm kiếm cơ hội từ thị trường tiềm năng mà đối thủ cạnh tranh còn thiếu, yếu để đầu tư. Với điều kiện của VNPT, việc bắt tay với các đối tác nước ngoài sẽ rất cần thiết, vừa tranh thủ được vốn, công nghệ, vừa giảm nguy cơ bị cạnh tranh từ các đối thủ nước ngoài. Để hội nhập thành công, tiếp tục phát triển bền vững, cần tập trung vào các vấn đề sau: - Chủ động tìm hiểu luật chơi của WTO, nghiên cứu kỹ những thoả thuận về việc gia nhập WTO, đặc biệt là các văn bản dẫn chiếu, các qui định mang tính quốc tế trong lĩnh vực Bưu chính Viễn thông. - Sắp xếp lại sản xuất kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh. Đối với VNPT, bên cạnh thế mạnh về các dịch vụ truyền thống như điện thoại cố định, dịch vụ chuyển tiền, cần phát triển đa dạng các loại hình dịch vụ trên nền mạng sẵn có. - Nắm bắt thông tin về những biến động thị trường thế giới, tìm hiểu, đón đầu các công nghệ mới và các cơ hội vươn ra nước ngoài. Đồng thời, học tập kinh nghiệm hạn chế các sai sót khi tham gia vào thị trường quốc tế. - Đào tạo và nâng cao trình độ nguồn nhân lực để có đội ngũ lao động lành nghề, các chuyên gia giỏi, thông thạo ngoại ngữ, hiểu biết về luật lệ quốc tế để sẵn sàng cho môi trường làm việc với yêu cầu cao hơn. 3.2.4 Tăng cƣờng việc hạch toán kinh doanh Hạch toán kinh doanh đang là một trong những vấn đề tồn tại của mô hình cũ trong cơ chế quản lý tài chính hiện hành của Tập đoàn và để mô hình 100 mới hoạt động một cách thật sự có hiệu quả thì cần phải sớm khắc phục những hạn chế này, muốn vậy cần thực hiện một số biện pháp như sau: Thứ nhất, Công ty mẹ phải đóng vai trò của nhà đầu tư tài chính, là đầu tư vốn vào thị trường để thông qua thương quyền thương hiệu của doanh nghiệp tạo nên hiệu quả cao hơn cho vốn chủ sở hữu.Vậy nhiệm vụ chính của Công ty mẹ là quản trị mục tiêu các doanh nghiệp và hỗ trợ giải pháp chién lược cho các doanh nghiệp do Công ty mẹ đầu tư vốn, không thực hiện vai trò trực tiếp kinh doanh và nặng nề về quản trị giải pháp. Thứ hai, giữa Công ty mẹ và Công ty con, giữa Công ty con với nhau dần chuyển sang mối quan hệ đầu tư vốn và quan hệ thông qua hợp đồng, thay dần cho mối quan hệ hành chính và giao nhiệm vụ. Thứ ba, thiết lập cơ chế hoạt động của các trung gian tài chính, phân định rõ chức năng nhiệm vụ của Ban kế toán thống kê tài chính của Công ty mẹ và trung gian tài chính trực thuộc tập đoàn. Tiếp tục nghiên cứu phát triểncác trung gian tài chính thành mô hình Công ty đầu tư tài chính của tập đoàn Bưu chính Viễn thông. Cần đưa ra những tách biệt rõ ràng giữa doanh thu và chi phí của công ty mẹ với doanh thu và chi phí của các doanh nghiệp thành viên, không được là sự cộng dồn doanh thu và chi phí của tất cả. Kinh phí hoạt động của bộ máy quản lý và điều hành công ty mẹ phải do chính công ty mẹ gánh chịu, không được huy động từ các doanh nghiệp thành viên. Trong quy chế tài chính, khi Nhà nước giao vốn cho công ty mẹ, người nhận vốn phải là Chủ tịch HĐQT, và sẽ là người đứng ra đại diện cho công ty mẹ trả lại vốn khi Nhà nước yêu cầu, cũng như báo cáo tình hình vốn ngân sách tại công ty mẹ cho những cơ quan có thẩm quyền. Cần xác định rõ trách 101 nhiệm và quyền hạn của người quản lý vốn là Chủ tịch HĐQT và người nhận lại để sử dụng là Tổng Giám đốc. - HĐQT là đại diện chủ sở hữu duy nhất của Nhà nước, có toàn quyền quyết định đối với nguồn vốn Nhà nước giao, tự chủ trong hoạt động kinh doanh của mình, không bị các cơ quan nhà nước khác chi phối quá nhiều. - Lợi nhuận của công ty mẹ hoàn toàn là riêng biệt, không có sự cộng dồn tất cả lợi nhuận của công ty con; cũng như trong việc trích lập các quỹ của doanh nghiệp, công ty mẹ và công ty con tự trích trên lợi nhuận của mình. Ngoài ra nên dành vào quỹ dự trữ tài chính của ngân hàng cổ phần (nếu có) để đề phòng trường hợp quỹ dự trữ tài chính của Công ty mẹ không thể gách vác hết được những thiệt hại xảy ra. 3.2.5 Thực hiện Cổ phần hóa các doanh nghiệp trong Tập đoàn gắn với niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán Đẩy mạnh cổ phần hoá các doanh nghiệp thành viên của VNPT theo đúng lộ trình đã cam kết. Các doanh nghiệp thành viên của VNPT nên có chủ trương mua cổ phiếu của nhau với tư cách là những nhà đầu tư pháp nhân và thâm nhập vào nhau thông qua con đường đầu tư chứng khoán để từng bước thiết lập những mối quan hệ ràng buộc tài chính theo kiểu “chuỗi”, “mạng lưới”... Thông qua thị trường chứng khoán có thể thúc đẩy sự hình thành, củng cố và phát triển mô hình tập đoàn nhờ các hoạt động chủ yếu sau: - Phát hành cổ phiếu để huy động vốn trên thị trường tài chính, hoặc đầu tư kinh doanh chứng khoán trên thị trường để thâm nhập bằng vốn. - Huy động một phần vốn đầu tư nước ngoài để trở thành tập đoàn có vốn đầu tư nước ngoài; từng bước thành lập tập đoàn xuyên quốc gia thông 102 qua việc phát hành cổ phiếu trên các thị trường chứng khán trong và ngoài nước. - Tham gia thị trường chứng khoán để thực hiện việc đa dạng hoá danh mục đầu tư, đa dạng hoá lĩnh vực hoạt động; từ đó thực hiện việc phân bố rủi ro để đảm bảo việc phát triển ổn định, bền vững cho tập đoàn kinh tế. Cùng với việc cổ phần hoá, thành lập Công ty Đầu tư chứng khoán - doanh nghiệp trực thuộc VNPT là cần thiết và bức xúc: đây là một loại hình kinh doanh đặc biệt, thực hiện chức năng quản lý tập trung; thống nhất phần vốn Nhà nước ở các công ty cổ phần; đồng thời là giải pháp hữu hiệu để khắc phục những khó khăn về nhân sự và nghiệp vụ để quản lý phần vốn thuộc sở hữu Nhà nước ở các công ty cổ phần. Khi bộ máy quản trị điều hành của VNPT chuyển thành hoding company của công ty mẹ theo mô hình concern, thì công ty Đầu tư chứng khoán sẽ chuyển thành một bộ phận chuyên nghiệp, thực hiện việc kinh doanh các danh mục đầu tư chứng khoán của nó. Ngoài việc thành lập công ty dầu tư chứng khoán như đã nêu trên VNPT cần đổi mới việc quản lý phần vốn Nhà nước tại các công ty cổ phần bằng việc ký kết hợp đồng thuê chuyên gia thực hiện việc quản trị phần vốn của VNPT ở các công ty cổ phần. 3.2.6 Thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung vốn Một trong những mục tiêu chính của quá trình chuyển đổi VNPT thành tập đoàn kinh tế Nhà nước và tổ chức theo mô hình Công ty mẹ - con là nhằm tăng cường tích tụ về vốn, tập trung khả năng cạnh tranh của Tập đoàn và tối đa hoá lợi nhuận, trong đó điểm mấu chốt là tập trung sắp xếp đổi mới quản lý, xác lập lại cơ cấu sản xuất kinh doanh, lành mạnh hoá các quan hệ tài chính, tạo điều kiện mới thuận lợi hơn cho các đơn vị đủ sức cạnh tranh trong bối cảnh kinh doanh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Mặt khác, việc chuyển 103 đổi cũng nhằm khắc phục những bất cập và tồn tại mà mô hình tổ chức hiện nay không còn phù hợp: điều hành quản lý tập trung; số thành viên hạch toán phụ thuộc quá lớn; tốc độ đầu tư chậm, hiệu quả thấp; thiếu tính chủ động sáng tạo; ít năng động trong cạnh tranh ...v.v; Đồng thời cũng nhằm đẩy mạnh đầu tư, tạo dựng nòng cốt cho phát triển, hình thành cơ cấu phân cấp mạnh cho các công ty con nhằm tạo sự chủ động sáng tạo để phát huy nội lực mỗi đơn vị. Theo đó, cơ chế tài chính của VNPT sẽ chuyển hoàn toàn từ cơ chế tập trung hành chính của Tổng công ty Nhà nước hoạt động doanh nghiệp sang cơ chế liên kết tài chính. Đối với tập đoàn, phần vốn đầu tư ban đầu của Nhà nước sẽ được coi như phần vốn góp; Nhà nước sẽ chi phối và hưởng lợi nhuận từ tập đoàn theo phần vốn góp đó. Đối với các đơn vị thành viên, tập đoàn sẽ lấy cơ chế vận hành - hoạt động của vốn để làm trục trung tâm mà đặt ra các giải pháp chiến lược về thị trường, công nghệ, về cơ cấu tổ chức quản lý, về nguồn nhân lực, về vốn để đạt được mục tiêu - hiệu quả của quá trình vận hành - hoạt động của cả tập đoàn. Các quan hệ bên trong và ngoài tập đoàn đều là quan hệ theo hợp đồng kinh tế. Mỗi Tổng công ty, công ty do Tập đoàn đầu tư vốn sẽ có số vốn chủ sở hữu ấn định trong điều lệ. Số vốn đó chủ yếu dựa trên qui mô hoạt động hiện tại được hiện diện trên tổng tài sản tại các đơn vị. Qui mô hoạt động của từng Tổng công ty, công ty độc lập sau này lớn nhỏ tuỳ thuộc vào chiến lược phát triển nhưng chắc chắn lớn hơn hiện nay. Mức vốn cần thiết bởi vậy cũng tăng lên và tăng bằng nhiều nguồn. Hiện tại vốn trong các đơn vị chủ yếu là vốn do tập đoàn đầu tư thuộc nguồn vốn chủ sở hữu. Sau đó cơ cấu đó sẽ thay đổi, trong đó tỷ lệ vốn nợ sẽ tăng dần. Doanh nghiệp nào có cơ cấu nguồn vốn 1/3 của chủ sở hữu, 1/3 vốn vay ngân hàng, 1/3 vay phát hành trái phiếu là doanh 104 nghiệp phát triển và có khả năng cạnh tranh cao. Theo đó, mỗi doanh nghiệp BCVT hiện tại còn có khả năng phát triển gấp 3 lần mà không cần tăng vốn chủ sở hữu. Hiện nay, nguồn vốn kinh doanh của tập đoàn chủ yếu là: vốn khấu hao cơ bản, vốn đầu tư phát triển, vốn ngân sách, lợi nhuận để lại; vốn vay thương mại trong và ngoài nước, nguồn vốn ODA, ... Cùng với quá trình sắp xếp, cổ phần hoá doanh nghiệp, VNPT cần đa dạng hoá các kênh huy động vốn mới, đa dạng, chuyên nghiệp và có khả năng tiếp cận nhiều nguồn vốn thông qua thị trường chứng khoán. Điều đó có quan hệ mật thiết với việc hoàn thiện tổ chức Công ty Tài chính Bưu điện, với nhiệm vụ tư vấn cho tập đoàn trong việc quản lý và huy động các nguồn vốn nhàn rỗi trên cơ sở tính toán hợp lý chu kỳ luân chuyển của đồng tiền và nhu cầu sử dụng các quỹ, các nguồn vốn cả ưu đãi và thương mại trong và ngoài nước... Mặt khác, mối quan hệ tài chính của Tập đoàn đang được thiết lập chủ yếu theo chiều dọc, tức là tập đoàn đầu tư vốn vào các đơn vị thành viên, còn chiều ngược lại và việc đầu tư giữa các đơn vị thành viên với nhau chưa thể hiện rõ. Trong khi đó, tập đoàn nắm giữ mạng đường trục và thực hiện các nghĩa vụ công ích mà đầu tư của tập đoàn lại phân tán tại các đơn vị thành viên, sẽ hạn chế khả năng đầu tư tập trung hoặc phát triển theo hướng đa ngành của tập đoàn. Việc hình thành Quỹ đầu tư và các cơ quan quản lý quỹ sẽ là một yếu tố quyết định trong việc khai thông kênh vốn của các thành viên tập đoàn nhằm mục tiêu đo lường và đạt được hiệu quả cao nhất trong hoạt động và hoạt động tài chính của tập đoàn, mặt khác phản ánh hiệu quả hoạt động của tập đoàn trên một số mặt như sau: Thứ nhất, khi quỹ đầu tư rót vốn xuống các đơn vị thành viên theo từng dự án thì hiệu quả sử dụng vốn được hiện thực hoá qua các chỉ tiêu hoàn 105 vốn, nhờ vậy, hiệu quả đồng vốn đầu tư của tập đoàn sẽ được phảp ánh chính xác nhất. Mặt khác, do sự chênh lệch giữa chu kỳ kinh doanh của ngành viễn thông (bình quân là 7 năm) và kỳ thu tiền tại các đơn vị thành viên hình thành nên các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi lại được tập đoàn huy động thông qua quỹ đầu tư, sử dụng đầu tư một năm đem lại thu nhập cho các đơn vị thành viên, tập đoàn tiết kiệm được chi phí đầu tư cho mạng đường trục, giảm số vốn phải vay bên ngoài, tránh việc thừa hoặc thiếu vốn cục bộ trong tập đoàn. Thứ hai, nhờ việc tách bạch giữa quỹ đầu tư và đơn vị quản lý đường trục hay đơn vị thực hiện công ích nên chức năng đầu tư và kinh doanh, công ích tại tập đoàn đã được phân tách rõ ràng. Qua đó phản ánh rõ hiệu quả hoạt động kinh doanh đường trục, hoạt động công ích và các hoạt động còn lại của tập đoàn. Thứ ba, trong mối quan hệ của tập đoàn với các tổ chức còn lại là các đơn vị hoạt động theo luật doanh nghiệp, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các đơn vị sự nghiệp thì việc hình thành quỹ giúp sử dụng vốn của tập đoàn một cách hiệu quả nhất trong việc kinh doanh cổ phiếu đang nắm giữ tại các đơn vị hoặc đầu tư cho các dự án của khối sự nghiệp. Đặc biệt đối với các đơn vị nghiên cứu thì nguồn quỹ đầu tư của tập đoàn càng có vai trò quan trọng khi mà Việt Nam chưa có các quỹ đầu tư mạo hiểm cho các hoạt động nghiên cứu triển khai. Thứ tư, tập đoàn đầu tư cho các thành viên chủ yếu theo dự án, hoạt động kinh doanh ngân quỹ của quỹ đầu tư đối với đơn vị thành viên sẽ giúp sử dụng hiệu quả các tài sản của tập đoàn, kể cả cổ phiếu đạt hiệu quả cao nhất. Nhờ vậy mà tài sản của tập đoàn có tính “lỏng” hơn, tạo điều kiện để tập đoàn tham gia vào thị trường chứng khoán an toàn và hiệu quả nhất. Thứ năm, sự tồn tại của quỹ giúp tập đoàn dễ dàng hơn trong việc tái cấu trúc các đơn vị thành viên. Trong giai đoạn hình thành tập đoàn thì việc 106 hình thành quỹ cũng chính là bước đầu của việc cấu trúc lại các đơn vị thành viên thông qua việc điều chỉnh các nguồn vốn về quỹ đầu tư. Thứ sáu, sự tham chiếu các quan hệ tài chính theo hai chiều dưới lên và trên xuống thể hiện mối quan hệ biện chứng trong quan hệ tài chính của tập đoàn, tạo lập cơ sở cho tập đoàn xây dựng chiến lược đầu tư và các chiến lược khác của tập đoàn. Thứ bảy, sự khách quan và độc lập của quỹ đầu tư với các thành viên còn lại của tập đoàn góp phần tách bạch giữa các hoạt động đầu tư, điều hành và tài chính của tập đoàn, tạo lập cơ sở cho tập đoàn xây dựng các kế hoạch tài chính, kế hoạch đầu tư và kế hoạch điều hành năng động, hiệu quả. Thứ tám, theo phân tích ở nội dung thứ nhất về chênh lệch giữa chu kỳ kinh doanh và kỳ thu tiền thì nhu cầu về vốn lưu động sẽ là nhu cầu phổ biến trong các quan hệ tài chính của tập đoàn. Trong khi vẫn tồn tại mối quan hệ kinh tế phụ thuộc ở các Tổng công ty Viễn thông vùng và Tổng công ty Bưu chính, ngoài giải pháp cổ phần hoá thì giải pháp thành lập quỹ đầu tư sẽ góp phần minh bạch các quan hệ tài chính và thúc đẩy sự liên kết kinh tế trong tập đoàn. 3.3 Một số kiến nghị với Chính phủ và Bộ Thông tin & Truyền thông Do cấu trúc đặc thù của tập đoàn kinh tế nên vai trò quản lý nhà nước rất quan trọng đối với việc hình thành và phát triển tập đoàn, đặc biệt trong chính sách về thuế, về chống độc quyền, .... Nếu không tính toán hợp lý thì việc xây dựng và thực thi những chính sách này sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của các tập đoàn kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường, có hai tác nhân chính tham gia vào quá trình tăng trưởng kinh tế là Nhà nước và doanh nghiệp; mỗi tác nhân đều có 107 quyền lợi và trách nhiệm của mình về theo đuổi mục tiêu tăng trưởng. Lợi ích của Nhà nước được đảm bảo bằng sự tăng trưởng của nền kinh tế và đó cũng là nghĩa vụ được khẳng định trong Hiến pháp. Nhà nước với tư cách là người quản lý vĩ mô nền kinh tế, có vai trò quan trọng với sự tồn tại, phát triển các chủ thể kinh tế xã hội, thể hiện thông qua việc tạo dựng, duy trì và thúc đẩy môi trường kinh tế - xã hội thuận lợi cho các tập đoàn hoạt động; Điều đó được thể hiện như: (i) Duy trì trật tự và ổn định xã hội; (ii) Xây dựng môi trường pháp lý đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh, vừa khuyến khích các tập đoàn phát triển vừa đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ; vừa bảo vệ được lợi ích của người tiêu dùng; (iii) Định hướng phát triển kinh tế - xã hội làm tiền đề cho các quyết định của các tập đoàn và các tổ chức kinh tế khác. Các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và phát triển các ngành kinh tế của Chính phủ có ảnh hưởng lớn đến hoạt động và sự phát triển của các tập đoàn kinh tế; (iv) Sự điều hành của Chính phủ luôn nhằm kích thích, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các tập đoàn hình thành và hoạt động có hiệu quả; (v) Tạo ra mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ và các Tập đoàn kinh tế vì lợi ích chung của quốc gia và của bản thân các Tập đoàn. Sự tác động của Chính phủ đối với sự phát triển của các tập đoàn kinh doanh ở các nước khác nhau có mức độ không giống nhau. Chẳng hạn ở Mỹ rất coi trọng sự phát triển của các tập đoàn kinh tế lớn. Họ cho rằng sức mạnh của nền kinh tế Mỹ hoàn toàn phụ thuộc vào sự thành công của tập đoàn kinh doanh. Nhưng Chính phủ Mỹ chỉ tác động tới sự phát triển của tập đoàn kinh tế như một chất xúc tác chứ không chi phối hoạt động của tập đoàn đó. Trong khi đó, vai trò của Chính phủ Nhật Bản và các nước công nghiệp mới (NICs) đối với sự hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế lớn hơn rất nhiều. Đôi khi những tác động mang tính chất chi phối phương 108 hướng chiến lược và hoạt động của các tập đoàn kinh tế vì mục tiêu phát triển nền kinh tế quốc dân. Tạo ra môi trường thuận lợi để tăng cường hiệu quả cho các liên kết kinh tế chính là thiết lập các điều kiện để hình thành và phát triển nhanh các tập đoàn kinh tế. Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp là nhiệm vụ quản lý Nhà nước quan trọng nhất. Môi trường thích hợp để hình thành và bảo đảm hiệu quả hoạt động của các Tập đoàn kinh tế bao gồm: - Môi trường pháp lý: Được tạo nên bằng hệ thống pháp luật, đặc biệt là hệ thống pháp luật kinh tế và các quy định về tổ chức và hoạt động của các loại hình DN và một hệ thống thực thi luật pháp hiệu quả. - Môi trường kinh tế: Bao gồm sự phát triển của thị trường đồng bộ và các quan hệ kinh tế trên thị trường, sự phát triển của các quan hệ cạnh tranh và liên kết kinh tế giữa các chủ thể, sự phát triển các quan hệ phân công, hợp tác kinh tế. Tuy nhiên, chúng ta chưa có được tất cả những điều kiện thuận lợi để thành lập và tổ chức hoạt động các tập đoàn kinh tế - thương mại. Xét cả điều kiện bên trong và bên ngoài, còn tồn tại một số khó khăn như kinh tế thị trường còn ở trình độ sơ khai, các thị trường chưa được hình thành đồng bộ, trình độ phát triển kinh tế còn chậm so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. - Về môi trường xã hội: Việc tạo nên hệ thống quan điểm đánh giá cao vai trò và địa vị của người kinh doanh, tôn vinh những nhà kinh doanh giỏi, nâng cao tinh thần trọng pháp, trọng chữ tín, trung thực và tính cộng đồng ..., là những điều kiện của một môi trường xã hội thuận lợi cho việc thúc đẩy sự hình thành và phát triển tập đoàn kinh tế, thương mại. Để thực hiện điều đó thì nhà nước cần thực hiện các biện pháp như là: + Ổn định môi trường kinh tế vĩ mô, môi trường Kinh tế - Chính trị - Xã hội; 109 + Phải có chiến lược và chính sách phát triển kinh tế phù hợp. Lựa chọn ngành nghề, lĩnh vực phát triển TĐKT; + Phải có hệ thống pháp luật đồng bộ, chặt chẽ, thống nhất tạo điều kiện cho TĐKT hoạt động một cách thuận lợi , theo đúng pháp luật; + Phát triển các thị trường ( thị trường chứng khoán, thị trường lao động, công nghệ, thị trường bất động sản...) làm môi trường cho sự hình thành và phát triển các TĐKT; + Đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung vốn , thông qua: Ngân sách nhà nước, thị trường chứng khoán, hoàn thiện chính sách đầu tư.... + Khuyến khích phát triển các TPKT và sự liên doanh liên kết giữa các TPKT , tạo tiền đề cho sự hình thành TĐKT; + Cải cách thể chế kinh tế đối ngoại theo hương mở cửa và hội nhập để tăng cường sự hợp tác và cạnh tranh kinh tế với thế giới; + Xây dựng kết cấu hạ tầng cần thiết cho sự phát triển các TĐKT , đó là điều kiện thuận lợi khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất cũng như rất cần thiết cho sự phát triển của các tập đoàn; + Tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) để phát triển các TĐKT và ngành hỗ trợ. Sự cần thiêt của “Bàn tay hữu hình” đối với việc phát triển các doanh nghiệp nói chung và các Tập đoàn kinh tế nói riêng hoạt động trong lĩnh vực Bưu chính Viễn thông thể hiện ở những mặt sau: Tăng cường vai trò điều tiết và quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực Bưu chính Viễn thông phù hợp tiến trình mở của hội nhập kinh tế quốc tế Khi cạnh tranh xuất hiện, các nhà khai thác đặt mục tiêu lợi ích thương mại lên trên lợi ích công cộng. Khả năng cạnh tranh không lành mạnh ở một số dịch vụ dễ xảy ra do hiện tượng nhà khai thác thực hiện bù lỗ chéo. Với tình hình đó, vai trò điều tiết của Nhà nước ngày càng trở nên cần thiết và đặc 110 biệt quan trọng, nhằm mục tiêu phổ cập dịch vụ bưu chính viễn thông đến mọi người dân, đồng thời, thực hiện điều tiết thị phần để tạo thế cân bằng trong cạnh tranh, nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp. Xuất phát từ mục đích trên, chức năng chính của điều tiết là: điều tiết dịch vụ phổ cập, điều tiết cạnh tranh và điều tiết khả năng kết nối của các đối thủ cạnh tranh vào mạng lưới của nhà khai thác chủ đạo. Điều tiết việc cung cấp dịch vụ phổ cập: Mục tiêu của điều tiết là đảm bảo cho mọi người dân có khả năng sử dụng dịch vụ phổ cập. Điều tiết cạnh tranh tập trung vào các vấn đề sau: - Ngăn cản bù lỗ chéo từ các dịch vụ độc quyền cho các dịch vụ cạnh tranh; - Ngăn cấm bán phá giá để thôn tính cạnh tranh; - Ngăn cấm các nhà khai thác lợi dụng vị thế thống trị trên thị trường, hoặc liên kết thoả thuận với nhau để khống chế giá cả, sản lượng gây thiệt hại cho khách hàng; - Bảo đảm chống lại các hành vi độc quyền, kể cả việc bù chéo giữa các nhà độc quyền hay các công ty khác có sức mạnh thị trường, kết nối kịp thời và dựa trên chi phí với các điều kiện không phân biệt đối xử; các yêu cầu dịch vụ phổ cập không phân biệt và rõ ràng; các tiêu chí cấp phép rõ ràng và công khai; tách các nhà quản lý và các nhà khai thác các dịch vụ viễn thông cơ bản. Điều tiết kết nối: Việc kết nối vào mạng của nhà khai thác chủ đạo giúp các nhà khai thác khác đạt được hiệu quả theo qui mô. Điều này giúp các nhà khai thác mới chưa có mạng lưới hoàn chỉnh vẫn triển khai kinh doanh các dịch vụ được nếu được sử dụng một phần trong chuỗi dịch vụ của nhà khai thác chủ đạo. 111 Để thực hiện vai trò điều tiết, Nhà nước cần có các qui định cụ thể nhằm quản lý hiệu quả các nguồn tài nguyên quốc gia như: phổ tần số vô tuyến điện, kho số, mã số; tên vùng, miền; địa chỉ; thương quyền; tạo bình đẳng cho các doanh nghiệp hoạt động. Nhà nước định hướng cho các doanh nghiệp thực hiện theo lộ trình mở cửa thị trường bưu chính - Viễn thông; Thiết lập các tiền đề cần thiết cho Bưu chính, Viễn thông, Tin học trong quá trình Việt Nam tham gia AFTA, APEC, WTO. Khuyến khích các doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông tham gia mọi mặt hoạt động của các tổ chức quốc tế để thu thập, bổ sung kiến thức, kinh nghiệm và đóng góp thiết thực; nâng cao vị thế, uy tín và quyền lợi của Việt Nam trên trường quốc tế. Chủ động trong lộ trình mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế. Đa dạng hoá các hoạt động hợp tác với nước ngoài để tranh thủ các nguồn lực từ bên ngoài (vốn đầu tư, công nghệ, kỹ thuật, đào tạo đội ngũ...) và tạo sự cạnh tranh về Bưu chính, Viễn thông, Internet. Tạo mọi điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước đứng vững tại thị trường trong nước và mở rộng kinh doanh ra thị trường thế giới và khu vực. Tạo môi trường bình đẳng cho các doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông cùng phát triển; phân định rõ chức năng kinh doanh, công ích; dịch vụ phổ cập và dịch vụ cơ bản (bắt buộc). Với nguyên tắc ủng hộ cạnh tranh của Nhà nước, các doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông sẽ được hoạt động trong một môi trường bình đẳng mà ở đó, tất cả đều được giải quyết theo pháp luật, không có sự can thiệp bằng các biện pháp hành chính. Đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, khi mở rộng thị trường và hợp tác với các đối tác nước ngoài, mỗi doanh nghiệp đều phải được đặt trong những điều kiện và cơ hội như nhau. 112 Chính phủ đã ban hành các Nghị định về hướng dẫn thi hành Pháp lệnh Bưu chính Viễn thông, về hoạt động công ích. Các Nghị định này bước đầu đã qui định được một số vấn đề công ích trong các hoạt động bưu chính, viễn thông như khái niệm dịch vụ bưu chính công ích (bao gồm dịch vụ bưu chính phổ cập, dịch vụ bưu chính bắt buộc), mạng bưu chính công cộng; dịch vụ viễn thông công ích (bao gồm dịch vụ viễn thông phổ cập, dịch vụ viễn thông bắt buộc). Tuy nhiên, để có thể triển khai các hoạt động công ích và được nhà nước cấp bù phần chênh lệch nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng của doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ công ích, đảm bảo bình đẳng cho các doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh, nhiều khái niệm cần được cụ thể hoá để có thể áp dụng trong thực tiễn như: Vấn đề định dạng kích cỡ mạng bưu chính công cộng để thực hiện nhiệm vụ công ích; Phạm vi áp dụng phạm trù dịch vụ viễn thông công ích; Cơ chế cấp bù cho các hoạt động công ích đặc biệt là cơ chế hỗ trợ cho các hoạt động công ích trong lĩnh vực bưu chính khi triển khai mô hình tập đoàn - tách bưu chính viễn thông ra hoạt động độc lập, xoá bỏ cơ chế bù chéo... Tiếp tục hoàn thiện cơ chế hoạt động của Quỹ Viễn thông công ích Chính sách giá cước thích hợp Giá cước dịch vụ: Với chủ trương tạo điều kiện cho doanh nghiệp mới phát triển, thời gian qua Bộ Thông tin và Truyền thông đã có những qui định ràng buộc về giá, trong đó cho phép các doanh nghiệp mới được áp dụng các mức giá thấp hơn nhà khai thác chủ đạo VNPT. Sự chênh lệch giá khá lớn dẫn đến tình trạng thuê bao luôn thay đổi mạng để chuyển sang sử dụng ở nơi có giá cước thấp hơn, gây khó khăn cho các nhà khai thác trong việc quản lý kho số, quản 113 lý khách hàng và thu cước phí. Chính vì vậy, những ràng buộc về giá cước phân biệt đối xử không còn phù hợp trong môi trường cạnh tranh sắp tới, gây bất lợi cho doanh nghiệp chủ đạo VNPT trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Nhà nước có thể can thiệp bằng việc đưa ra một khung giá nhất định, trên cơ sở giá mà các nhà khai thác xây dựng đảm bảo (i) phù hợp với mức giá chung giữa các nhà khai thác (ii) được tính toán theo những căn cứ khoa học. Các nhà khai thác được phép thay đổi trong khung giá đó. Giá cước kết nối: Kết nối mạng là vấn đề quan trọng trong việc mở cửa thị trường viễn thông và khuyến khích các doanh nghiệp mới tham gia thị trường. Khi mở của thị trường viễn thông, pháp luật các nước đều phải điều chỉnh vấn đề kết nối mạng. Tại Việt Nam, kết nối mạng không chỉ đảm bảo lợi ích của các danh nghiệp mới mà còn phải đảm bảo cả lợi ích của doanh nghiệp chủ đạo VNPT. Pháp lệnh Bưu chính Viễn thông qui định: tất cả các doanh nghiệp viễn thông đều có quyền kết nối mạng của họ với mạng của các công ty viễn thông khác và có nghĩa vụ cho phép các mạng của các công ty khác kết nối và truy nhập mạng hoặc dịch vụ của họ trên cơ sở các điều kiện công bằng và hợp lý.. Truy nhập và kết nối tại mọi điểm khả thi về kinh tế và kỹ thuật là bắt buộc đối với các nhà cung cấp dịch vụ nắm giữ thiết bị và cơ sở hạ tầng thiết yếu. Các thoả thuận về kết nối do các doanh nghiệp tự thương thảo và xây dựng. Cước kết nối được điều tiết bởi Bộ Thông tin và Truyền thông. Điều này tạo ra lợi thế cho các doanh nghiệp mới, nhưng là hạn chế tạo ra sự mất chủ động của VNPT trong hoạch định chính sách kinh doanh. Trên thực tế, việc kết nối giữa VNPT và các doanh nghiệp khác đều đã được thực hiện trên cơ sở thoả thuận kết nối do hai bên ký kết và được Bộ Thông tin và Truyền thông phê chuẩn. Nhưng các thoả thuận này lại chưa thực sự là căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp giữa các bên. 114 Vấn đề xác định cước kết nối theo những căn cứ thuyết phục đang được đặt ra với mục đích đảm bảo sự bình đẳng của các doanh nghiệp cùng tham gia cung cấp dịch vụ. Theo kinh nghiệm của các nước, có thể lựa chọn áp dụng những phương pháp xác định giá cước như sau: (i) Tính giá cước trên cơ sở chi phí thực: với các nghiên cứu về chi phí và nguyên lý về tính hiệu quả kinh tế, giá cước kết nối được xây dựng để hoàn lại các khoản chi phí mà các nhà khai thác phải chịu. Mức giá cước chuẩn gồm giá cước lắp đặt ban đầu, giá thuê thiết bị, giá cước biến đổi đối với các dịch vụ phụ trợ và giá cước liên quan đến lưu lượng. (ii) Tính giá cước trên cơ sở bán lẻ: Nguyên lý của phương pháp này là cơ quan quản lý sẽ dựa trực tiếp trên mức giá bán lẻ của nhà khai thác để đưa ra mức giá đảm bảo có một chênh lệch hợp lý giữa giá bán lẻ và giá cước kết nối. Ví dụ, nếu giá cước kết nối được đặt ở mức 60% giá bán lẻ thì theo lý thuyết, công ty cạnh tranh sẽ hưởng 40% chênh lệch, cho phép bù đắp được chi phí của mình và có lãi. Phương pháp này được coi là tạo ra mức giá kết nối tương tự giá bán buôn. (iii) Khung giá: phương pháp này đặt ra một mức giá trần hay khung giá cho một nhóm dịch vụ có bản chất tương tự nhau. Nhiệm vụ khó khăn và quan trọng nhất trong thiết lập thể chế về khung giá là đưa ra khung giá ban đầu tiệm cận với chi phí. (iv) “Tính và giữ lại” hay “người gửi giữ tất cả” (“Bill and Keep” or “Sender Keeps all”: phương pháp này là việc không áp dụng bất cứ mức giá nào đối với các nhà khai thác kết nối. Mỗi nhà khai thác tính (bill) hoá đơn cho khách hàng của mình về lưu lượng chiều đi và gửi chúng cho nhà khai thác mạng khác, đồng thời giữ (keep) tất cả doanh thu cước thu được. Mô hình này nhìn chung hoạt động tốt nhất khi lưu lượng thông tin từ mạng này sang mạng khác là cân bằng. 115 (v) Chia doanh thu: các nhà khai thác thoả thuận tỷ lệ ăn chia theo doanh thu đạt được giữa các mạng nhằm đảm bảo bù đắp được chi phí mà mỗi bên đã bỏ ra. Mỗi phương pháp tính đều có những hạn chế nhất định và chỉ đúng trong từng trường hợp cụ thể. Chính vì vậy, Nhà nước nên để cho các doanh nghiệp tự thoả thuận và đề nghị mức cước mà các bên đều chấp nhận với nhau. Tiếp tục đổi mới doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông; Ban hành cơ chế hoạt động của tập đoàn kinh tế, làm cơ sở cho các doanh nghiệp xây dựng cơ chế quản lý mới phù hợp với môi trường kinh doanh hiện nay. Tiến trình đổi mới, sắp xếp lại doanh nghiệp trong thời gian qua đã đạt được những thành công nhất định, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế Nhà nước. Với chủ trương chuyển đổi hoạt động của các doanh nghiệp theo hướng hình thành các tập đoàn kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam, giải pháp cho các doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông Việt Nam là: - Đẩy nhanh sắp xếp lại các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông trên cơ sở phân định loại hình : doanh nghiệp do Nhà nước nắm 100% vốn; doanh nghiệp do Nhà nước nắm cổ phần chi phối hoặc cổ phần đặc biệt; doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế - xã hội. Từng bước bãi bỏ chế độ bao cấp chéo, thực hiện hạch toán độc lập, phân định rõ nhiệm vụ công ích và kinh doanh. Tiếp tục cổ phần hoá các doanh nghiệp Bưu chính, Vễn thông, tin học theo lộ trình cụ thể; - Đổi mới cơ chế tài chính: Xoá bỏ hoàn toàn cơ chế xin - cho trong đầu tư và quan hệ tài chính giữa Nhà nước và doanh nghiệp nhà nước, giữa đơn vị cấp trên và đơn vị cấp dưới trong doanh nghiệp. Nhà nước chỉ đầu tư mới hoặc khi cần hiện đại hoá, phát triển doanh nghiệp theo chương trình 116 quốc gia; Công ty mẹ đầu tư vào những dự án, những công ty con làm ăn có hiệu quả. Ngay việc đầu tư này cũng không theo phương thức cấp phát như trước mà chuyển sang hình thức quỹ đầu tư hoặc công ty đầu tư tài chính của Nhà nước. Các thiết chế tài chính công này chịu trách nhiệm đầu tư vào các doanh nghiệp Nhà nước, bảo toàn vốn, điều phối vốn theo kiểu các công ty đầu tư tài chính trên thế giới; - Tăng cường hoạt động các công ty tài chính chuyên xử lý nợ, chấm chứt tình trạng công nợ khó đòi ngày càng tăng ở các doanh nghiệp nhà nước; - Mở rộng các hình thức huy động thêm vốn cho doanh nghiệp. Mở rộng và đa dạng hoá các hình thức thuê, mua tài chính, đi đôi với việc sớm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động này tồn tại và phát triển ổn định. Đổi mới chế độ phân phối, ưu tiên dành lợi nhuận trả nợ vốn vay và tái đầu tư, gắn lợi ích vật chất với hiệu quả kinh doanh; - Tiếp tục phân cấp thực hiện các quyền chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước. Việc xác lập quyền sở hữu vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp phải được qui định cụ thể và phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp Nhà nước. Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến việc bảo toàn và phát triển vốn tại doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tạo mọi điều kiện cần thiết cho doanh nghiệp hoàn toàn tự chủ, tự chịu trách nhiệm về mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với những doanh nghiệp nhà nước có hội đồng quản trị thì hội đồng quản trị là cơ quan nhà nước đại diện trực tiếp chủ sở hữu tại doanh nghiệp nhà nước, giao cho chủ tịch hội đồng quản trị trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn nhà nước. Đối với doanh nghiệp Nhà nước độc lập qui mô vừa và nhỏ có 100% vốn nhà nước giao thì giao cho giám đốc và từng bước đa dạng hoá sở hữu để hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hoá và công ty hoá hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thì giao cho người đại diện phần vốn của Nhà nước. 117 Đến thời điểm hiện nay, mặc dù nhà nước đã ban hành một số chính sách có liên quan đến hoạt động của các doanh nghiệp được tổ chức theo mô hình công ty mẹ - công ty con như nghị định 153/2004/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức quản lý tổng công ty nhà nước và chuyển đổi công ty nhà nước, công ty nhà nước độc lập theo mô hình Công ty mẹ - công ty con, Nghị định 199/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 về quản lý tài chính và hạch toán kinh doanh của công ty mẹ nhà nước... nhưng đó mới chỉ là một số văn bản riêng lẻ qui định cho các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con. Các văn bản luật hiện đang có hiệu lực dường như xây dựng để áp dụng cho các doanh nghiệp độc lập, không nằm trong cơ cấu của một tổ chức kinh tế theo loại hình công ty mẹ - công ty con. Bên cạnh đó, vấn đề Tập đoàn kinh tế lại gần như chưa có văn bản nào đề cập đến. Dường như mới có Luật doanh nghiệp 2005 đề cập tại Điều 149: “Tập đoàn kinh tế là nhóm công ty có qui mô lớn. Chính phủ qui định hướng dẫn tiêu chí, tổ chức quản lý và hoạt động của tập đoàn kinh tế”. Như vậy điều khoản này chỉ mang tính định hướng, các doanh nghiệp khó có thể áp dụng được mà cần phải chờ các Nghị định, Thông tư hướng dẫn cụ thể của Chính phủ. Vì thế, khi ban hành văn bản hướng dẫn áp dụng cho các loại hình doanh nghiệp này, cần giải quyết một số vấn đề cơ bản mang tính chất chung của tất cả các Tập đoàn kinh tế và một số vấn đề mang tính đặc thù của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Do quá trình lịch sử để lại, cơ chế quản lý doanh nghiệp ngành Bưu chính Viễn thông Việt Nam, trong đó có Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam đã và đang diễn ra với nhiều tồn tại và bất cập. Trong bối cảnh mới, yêu cầu đặt ra đối với ngành Bưu chính Viễn thông là phải thay đổi để các doanh nghiệp tiếp tục đứng vững và phát triển. Sự ra đời của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông đã đánh dấu mốc thay đổi lớn của ngành, với mục đích 118 chuyển căn bản từ cơ chế quản lý hành chính sang quản lý bằng hiệu quả sản xuất kinh doanh. Mặc dù hiện nay các quy định về pháp luật, chính sách của Nhà nước chưa được đồng bộ, nhất quán, năng lực, kinh nghiệm quản lý theo mô hình tập đoàn của cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu v.v....Điều này sẽ tạo ra những trở ngại trong quá trình hoạt động của tập đoàn. Vì vậy trong quá trình xây dựng, hoàn thiện mô hình mới chắc chắn có nhiều nội dung phải được đặt ra để đạt được phương án tổ chức sản xuất kinh doanh tối ưu nhất. Nhưng với sự ủng hộ và quyết tâm của Chính phủ và ngành Bưu điện, mô hình Tập đoàn Bưu chính Viễn thông sẽ vượt qua được các trở ngại ban đầu để tiếp tục giữ vững vai trò chủ lực trong ngành Bưu chính, Viễn thông và Công nghệ thông tin cũng như xứng đáng với sứ mệnh mà Đảng và Nhà nước đã giao cho. 119 KẾT LUẬN Hoàn thiện mô hình quản trị tập đoàn kinh tế tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam là vấn đề đang được giới chuyên môn trong và ngoài nước hết sức quan tâm; đặc biệt trong điều kiện Việt Nam đã chính thức gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, trong đó, Bưu chính Viễn thông là một trong những lĩnh vực đi đầu về mở cửa hội nhập. Với phạm vi nghiên cứu rộng, lại trong bối cảnh chuyển đổi chung của nền kinh tế cũng như của ngành, đây thực sự là một đề tài khó đối với tác giả. Tuy nhiên, với mong muốn được nghiên cứu sâu và có những đóng góp nhất định trong lĩnh vực công tác của mình, tác giả đã cố gắng để tổng hợp, phân tích những vấn đề về lý luận và thực tiễn đang diễn ra ở Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Nội dung luận văn gồm các vấn đề cơ bản sau: Thứ nhất, hệ thống hoá lý luận về tập đoàn kinh tế. Trong đó có phân tích tính tất yếu khách quan của việc hình thành các TĐKT, vai trò của các TĐKT đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia, chu kỳ phát triển, xu hướng phát triển của các TĐKT và kinh nghiệm về phát triển TĐKT của một số nước trên thế giới. Thứ hai, thông qua thực tiễn hoạt động của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông đánh giá sát thực mô hình quản trị tập đoàn kinh tế tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Phân tích những kết quả đạt được và những vấn đề cần giải quyết để hoàn thiện mô hình quản trị tập đoàn tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Thứ ba, một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện mô hình quản trị TĐKT tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam trong điều kiện chuyển đổi và hội nhập kinh tế quốc tế. Có những giải pháp đã thử nghiệm thực tế tại Việt Nam, một số khác là tham khảo kinh nghiệm từ các nước khác 120 trong cùng lĩnh vực, có tính khả thi cho Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Tác giả đã rất cố gắng để đạt được mong muốn theo mục đích nghiên cứu đề tài. Tuy nhiên, do phạm vi nghiên cứu rộng, cũng như một vài hạn chế khác của bản thân tác giả nên chắc chắn kết quả đề tài còn nhiều khiếm khuyết. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các Thầy, Cô giáo, các chuyên gia, đồng nghiệp và những ai quan tâm đến lĩnh vực này để đề tài được hoàn thiện hơn, thiết thực hơn với thực tiễn của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam nói riêng và các Tập đoàn khác trong nước nói chung. 121 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Bưu chính Viễn thông (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông) (2005, 2006, 2007), Báo cáo tổng kết các năm 2005, 2006, 2007. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004), Giáo trình Kinh tế Chính trị Mác- Lênin, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 3. Chính phủ (1995), Quyết định số 51/CP ngày 1/8/1995, phê chuẩn Điều lệ Tổ chức hoạt động của Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 4. Đảng Cộng Sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng IX, X. 5. Vũ Hữu Ngoạn - chủ biên (2001), Tìm hiểu một số khái niệm trong văn kiện Đại hội IX của Đảng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 6. PGS, PTS.Nguyễn Đình Phan (1996), Thành lập và quản lý các tập đoàn kinh doanh ở Việt Nam”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 7. Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Báo cáo tổng kết, báo cáo tài chính các năm từ 2005 đến 2007 8. Thủ tướng Chính phủ (1995), Quyết định số 249/TTg ngày 29/4/1995, về việc thành lập Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 9. Thủ tướng Chính phủ (2005), Quyết định số 58/QĐ-TTg ngày 23/3/2005, về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 10. Thủ tướng Chính phủ (2006), Quyết định số 06/2006/QĐ-TTg ngày 9/1/2006, về việc thành lập Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 11. Thủ tướng Chính phủ (2006), Quyết định số 265/2006/QĐ-TTg ngày 17/11/2006, phê duyệt Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 122 12. Thủ tướng Chính phủ (2006), Điều lệ Tổ chức và hoạt động của Công ty mẹ-Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, (Ban hành kèm theo Quyết định số 265/2006/QĐ-TTg ngày 17/11/2006 của Thủ tướng Chính phủ). 13. Lê Minh Toàn, Lê Minh Thắng, Dương Hải Hà (2005), Đổi mới doanh nghiệp Nhà nước và Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Nxb Bưu điện, Hà Nội. 14. Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam (2000), Quy chế tài chính của Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam (Ban hành kèm theo Quyết định số 91/QĐ-KTTKTC-HĐQT), Hà Nội. 15. Trung tâm thông tin Bưu điện (2006), Đặc san tài liệu tham khảo phục vụ lãnh đạo và cán bộ quản lý, Hà Nội. 16. www.vnpt.com.vn 17. www.mic.gov.vn 18.www.tapchibcvt.gov.vn 19.www.vnexpress.net 123 PHỤ LỤC Mô hình tổ chức Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam ở Hình 2.1 được diễn giải như sau: * “Tập đòan Bƣu chính Viễn thông Quốc gia Việt Nam” là tổ hợp doanh nghiệp, không có tư cách pháp nhân, bao gồm: Công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam và các đơn vị thành viên, được hình thành trên cơ sở tổ chức lại Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam và các đơn vị thành viên theo Quyết định số 58/2005/QĐ-TTg ngày 23 tháng 3 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. * Công ty mẹ: “Tập đoàn Bƣu chính Viễn thông Việt Nam”: là Công ty mẹ trong Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Quốc gia Việt Nam, là công ty nhà nước, có tư cách pháp nhân, được thành lập theo Quyết định số 06/2006/QĐ-TTg ngày 09 tháng 01 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam bao gồm cơ quan quản lý, điều hành VNPT và các đơn vị trực thuộc sau: - Bộ phận quản lý viễn thông đường trục + Công ty Viễn thông Quốc tê (VTI) + Công ty Viễn thông Liên tỉnh (VTN) - Cơ quan tham mƣu và ủy nhiệm điều hành + Ban Đề án Bệnh viện Bưu điện II + Ban Quản lý Dự án BCCS + Ban Chuẩn bị đầu tư các dự án kiến trúc + Văn phòng + Văn phòng đại diện + Ban Viễn thông 124 + Ban Giá cước – Tiếp thị + Ban Đầu tư – Phát triển + Ban Kế hoạch + Ban Hợp tác – Quốc tế + Ban Kế toán – Thống kê – Tài chính + Ban Tổ chức Cán bộ - Lao động + Ban Đào tạo và Phát triển nguồn nhân lực + Ban Khoa học Công nghệ - Công nghiệp + Ban thi đua – Truyền thống + Ban Kiểm toán nội bộ + Ban thanh tra + Ban Bảo vệ + Ban Post-Net + Ban QLDA Vinasat + Ban QLDA 62-64 Trần Phú + Ban QLDA Cáp quang biển + Ban QLDA C30 + Ban QLDA các công trình VT-TH - Cục Bưu điện Trung ương: Cục Bưu điện Trung ương hiện đang làm nhiệm vụ quản lý, khai thác mạng thông tin phục vụ Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ. Nhiệm vụ này có tầm quan trọng đặc biệt, cần phải đảm bảo trong mọi tình huống, không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của Tập đoàn. Vì vậy, Cục sẽ được chuyển về Bộ Thông tin và Truyền thông quản lý. Tuy nhiên, mô hình của Cục trong Bộ thông tin và Truyền thông sẽ là một đơn vị sự nghiệp hay là một Công ty Nhà nước thực hiện nhiệm vụ công ích sẽ tiếp tục được nghiên cứu 125 đề xuất với Thủ tướng Chính phủ khi xây dựng Đề án chuyển Cục về Bộ Thông tin và Truyền thông. - Trung tâm Thông tin và Quan hệ công chúng (ICPT) * Công ty con bao gồm : - Công ty con do VNPT nắm giữ 100% vốn điều lệ + 64 Viễn thông tỉnh, thành phố + Công ty Điện toán và Truyền số liệu - VDC (thực hiện chuyển đổi thành Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Điện toán và Truyền số liệu) + Công ty Phần mềm và Truyền thông - VASC (thực hiện chuyển đổi thành Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Phần mềm và Truyền thông) + Các đơn vị sự nghiệp đào tạo, y tế - các đơn vị cung ứng dịch vụ, bao gồm: Học viện Công nghệ Bưu chính - Viễn thông (đặt tại thành phố Hà Nội và có Phân viện trực thuộc đặt tại thành phố Hồ Chí Minh) Bệnh viện Bưu điện I (đặt tại thành phố Hà Nội) Bệnh viện Bưu điện II (đặt tại thành phố Hồ Chí Minh) Bệnh viện Bưu điện III (đặt tại thành phố Đà Nẵng) Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng Bưu điện I (đặt tại thành phố Hải Phòng) Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng Bưu điện II (đặt tại thành phố Hồ Chí Minh) Trung tâm Điều dưỡng và Phục hồi chức năng Bưu điện III (đặt tại tỉnh Quảng Nam). - Công ty con do VNPT nắm trên 50% vốn điều lệ: 126 + Công ty Thông tin di động - VMS (thực hiện cổ phần hoá để hình thành Công ty cổ phần Thông tin di động + Công ty Dịch vụ viễn thông - GPC (thực hiện cổ phần hoá để hình thành Công ty cổ phần Dịch vụ viễn thông) + Công ty Tài chính Bưu điện ( PTF) (thực hiện chuyển bộ phận đầu tư tài chính thuộc Công ty về VNPT và cổ phần hoá Công ty để hình thành Công ty Cổ phần Dịch vụ tài chính bưu điện) + Các công ty tư vấn chuyên ngành - Công ty con do VNPT nắm ít hơn 50% vốn điều lệ: Nhóm 1: Các công ty sản xuất công nghiệp viễn thông: + Công ty Cổ phần Thiết bị Bưu điện (POSTEF) + Công ty Cổ phần Công nghệ Viễn thông (VITECO) + Công ty Cổ phần Cáp và Vật liệu Viễn thông (SACOM) + Công ty Cổ phần Viễn thông (VTC) + Công ty Cổ phần Điện nhẹ (LTC) + Công ty Cổ phần Vật liệu Bưu điện (PMC) + Công ty Cổ phần Viễn thông – Tin học – Điện tử (KASATI) Nhóm 2: Các công ty xây lắp, thương mại Bưu điện: + Công ty Cổ phần Niên giám điện thoại và Trang vàng 2 + Công ty Cổ phần Niên giám điện thoại và Trang vàng 1 + Công ty Cổ phần Phát triển Công trình Viễn thông (TELCOM) + Công ty Cổ phần Vật liệu Xây dựng Bưu điện ( PCM) + Công ty Cổ phần Xây lắp Bưu điện (CPT) + Công ty Cổ phần Xây lắp và Phát triển dịch vụ Bưu điện Quảng Nam (QTC) + Công ty Cổ phần Xây lắp Bưu điện Hà Nội (HACISCO) + Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bưu điện (PTIC) 127 + Công ty Cổ phần Tư vấn và Đầu tư Xây dựng Bưu điện (PTICC) + Công ty Cổ phần Thương mại Bưu chính Viễn thông (COKYVINA) + Công ty Cổ phần Vật tư Bưu điện (POTMASCO) + Công ty Cổ phần Khách sạn Bưu điện Nha Trang + Công ty Cổ phần Kỹ thuật Dịch vụ Viễn thông (TST) + Công ty Cổ phần Viễn thông Tin học (CT-IN) + Công ty Cổ phần Điện tử - Viễn thông – Tin học Bưu điện (ETIC) + Công ty Cổ phần In Bưu điện ( PTPrinting) - Nhóm 3: Các công ty khác * Các công ty Liên doanh về viễn thông (tự nguyện liên kết): - Công ty Liên doanh thiết bị viễn thông – ANSV - Công ty TNHH thiết bị viễn thông – TELEQ - Công ty Liên doanh Sản xuất Cáp quang và Phụ kiện – FOCAL - Công ty TNHH Hệ thống Viễn thông – VFT - Công ty Liên doanh Sản xuất Cáp sợi quang – VINA LSC - Công ty Liên doanh Thiết bị Tổng đài – VKX - Công ty TNHH Hệ thống Viễn thông – VINECO * Tổng Công ty Bƣu chính Việt Nam ( Tổng Công ty do Nhà nƣớc quyết định đầu tƣ và thành lập), bao gồm: - Các đơn vị hoạch toán phụ thuộc: 64 Bưu điện tỉnh thành, Công ty Phát hành Báo chí Trung Ương, Công ty Dịch vụ Tiết kiệm Bưu điện - Các công ty cổ phần: Công ty Cổ phần Chuyển phát nhanh, Công ty Cổ phần In tem Bưu điện, Công ty Cổ phần Tem Bưu chính, Công ty Cổ phần Du lịch Bưu điện - Các công ty Liên doanh : Công ty Liên doanh DHL-VNPT