Mâu thuẫn và vấn đề xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ

Lêi nãi ®Çu Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt lu«n lu«n xÈy ra m©u thuÉn, ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c yÕu tè trong b¶n th©n sù vËt hay m©u thuÉn gi÷a c¸c sù vËt víi nhau. TriÕt häc M¸c-Lªnin ®· chØ ra, m©u thuÉn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mang tÝnh phæ biÕn vµ cã ®a d¹ng c¸c lo¹i m©u thuÉn. X¸c ®Þnh ®óng tõng lo¹i m©u thuÉn sÏ cho phÐp con ng­êi t×m ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp, tèi ­u ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù vËt ph¸t triÓn. Tõ lÝ luËn m©u thuÉn, ta xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan trong giai ®o¹n hiÖn nay, xu thÕ nµy ®ang bÞ mét sè n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ t­ b¶n xuyªn quèc gia chi phèi, chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn, võa cã mÆt tÝch cùc võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c võa cã ®Êu tranh, võa t¹o ra nh÷ng c¬ héi cho sù ph¸t triÓn nh­ng còng võa cã nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c quèc gia, nhÊt lµ c¸c quèc gia ®ang ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam. V× toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ, mét qu¸ tr×nh kh¸ch quan cho nªn kh«ng thÓ ®¶o ng­îc. Trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi ngµy nay, c¸c quèc gia kh«ng thÓ tÈy chay hoµn toµn toµn cÇu ho¸ hoÆc ®øng ngoµi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. VÊn ®Ò ®èi víi c¸c quèc gia lµ, ph¶i cã chiÕn l­îc thÝch øng vµ kh«n ngoan ®Ó v­ît qua th¸ch thøc vµ chíp lÊy thêi c¬, ®ång thêi ph¶i cã ý thøc gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia, ®éc lËp d©n téc, b¶o vÖ toµn vÑn l·nh thæ ®Ó ®­a quèc gia d©n téc m×nh ®Õn chç ph¸t triÓn vµ phån vinh. Tøc lµ ph¶i t×m ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt tèt m©u thuÉn gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tr­íc yªu cÇu thùc tÕ ®Æt ra nh­ vËy, nªn t«i ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu "PhÐp biÖn chøng vÒ m©u thuÉn vµ viÖc ph©n tÝch m©u thuÉn gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ". KÕt cÊu bµi viÕt gåm hai phÇn: PhÇn I lµ lÝ luËn phÐp biÖn chøng vÒ m©u thuÉn, trong ®ã ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ m©u thuÉn, c¸c lo¹i m©u thuÉn vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng. PhÇn II lµ ph©n tÝch m©u thuÉn gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; trªn c¬ së ®ã ®­a ra khuyÕn nghÞ ®Ó gi¶i quyÕt mét c¸ch tèt nhÊt c¸c m©u thuÉn ®ã. Chän ®Ò tµi phï hîp víi b¶n th©n, em lËp kÕ ho¹ch nghiªn cøu vµ ®· tr¶i qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu khoa häc thùc sù, tõ thu thËp, xö lý th«ng tin ®Õn tæng hîp vµ viÕt b¸o c¸o. Bµi tiÓu luËn ®· ph¶n ¸nh mét nh·n quan khoa häc cña ng­êi viÕt vÒ lÝ luËn m©u thuÉn vµ xö lý m©u thuÉn trong thùc tiÔn gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy nhiªn, do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ tr×nh ®é nhËn thøc, bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ nh÷ng ng­êi quan t©m ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Qua bµi viÕt nµy, em xin göi lêi c¶m ¬n ®Õn PGS.TS §oµn Quang Thä vµ TS Ph¹m V¨n Sinh, nh÷ng ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt bµi tiÓu luËn nµy! Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2003 PhÇn I PhÐp biÖn chøng vÒ m©u thuÉn 1. Kh¸i niÖm vÒ m©u thuÉn M©u thuÉn cña sù vËt, cña thÕ giíi ®· ®­îc rÊt nhiÒu nhµ triÕt häc trong lÞch sö bµn ®Õn. Ch¼ng h¹n, thuyÕt ©m d­¬ng ngò hµnh cña Trung Hoa ®· ®Ò cËp tíi c¸c m©u thuÉn ¢m – D­¬ng, m©u thuÉn gi÷a c¸c yÕu tè b¶n nguyªn Kim, Méc, Thuû, Ho¶ vµ Thæ. Nhµ triÕt häc Hy L¹p cæ ®¹i HªraclÝt còng nhÉn m¹nh m©u thuÉn cña c¸c hiÖn t­îng, qu¸ tr×nh kh¸ch quan. Hªghen ®Ò cËp tíi m©u thuÉn cña t­ duy. Nãi chung, c¸c quan niÖm trªn ®Òu ®· m« t¶ m©u thuÉn kh¸ch quan nh­ng ch­a lµm râ ®­îc sù chuyÓn ho¸ biÖn chøng cña c¸c mÆt ®èi lËp. V× thÕ, kh¸i niÖm m©u thuÉn cßn nÆng vÒ h×nh thøc mµ ch­a ®i s©u vµo néi dung biÖn chøng cña c¸c mÆt ®èi lËp. §Õn triÕt häc M¸c - Lªnin ®· ®­a ra mét kh¸i niÖm khoa häc vÒ m©u thuÉn: M©u thuÉn lµ sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp. Nh­ vËy, cã hai ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh mét m©u thuÉn biÖn chøng: Thø nhÊt lµ, c¸c xu h­íng ®èi lËp nhau. Thø hai lµ, c¸c xu h­íng lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhau. Tuy nhiªn, theo c¸ch hiÓu biÖn chøng, cÇn l­u ý kh«ng ph¶i mäi c¸i ®èi lËp ®Òu t¹o nªn m©u thuÉn mµ chØ cã nh÷ng xu h­íng ®èi lËp nµo lµ tiÒn ®Ò tån t¹i cña nhau míi t¹o thµnh m©u thuÉn. 2. C¸c lo¹i m©u thuÉn M©u thuÉn cã tÝnh kh¸ch quan, phæ biÕn vµ ®a d¹ng. D­íi ®©y lµ mét sè lo¹i m©u thuÉn: * M©u thuÉn bªn trong vµ m©u thuÉn bªn ngoµi M©u thuÉn bªn trong lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh mét sù vËt nhÊt ®Þnh. M©u thuÉn bªn ngoµi lµ m©u thuÉn gi÷a mÆt ®èi lËp cña sù vËt nµy víi mÆt ®èi lËp cña sù vËt kh¸c. ViÖc ph©n chia m©u thuÉn bªn trong vµ m©u thuÉn bªn ngoµi cÇn cã quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ, tuú ph¹m vi ph©n tÝch. M©u thuÉn bªn trong cã vai trß quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®èi víi qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. Cßn m©u thuÉn bªn ngoµi cã vai trß hç trî. M©u thuÉn bªn ngoµi tù nã kh«ng thÓ ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh, mµ ph¶i th«ng qua m©u thuÉn bªn trong ®Ó ph¸t huy t¸c dông nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, gi÷a m©u thuÉn bªn trong vµ m©u thuÉn bªn ngoµi cã sù t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn kia. * M©u thuÉn c¬ b¶n vµ m©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n C¨n cø vµo ý nghÜa ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña toµn bé sù vËt, c¸c m©u thuÉn ®­îc chia thµnh m©u thuÉn c¬ b¶n vµ m©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n. M©u thuÉn c¬ b¶n lµ m©u thuÉn quy ®Þnh b¶n chÊt cña sù vËt, quy ®Þnh sù ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña sù vËt. Nã tån t¹i g¾n liÒn víi sù vËt tõ khi sinh ra cho ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. M©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n lµ m©u thuÉn ®Æc tr­ng cho mét ph­¬ng diÖn nµo ®ã cña sù vËt, nã quy ®Þnh sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña mét mÆt nµo ®ã cña sù vËt. M©u thuÉn c¬ b¶n ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù vËt. M©u thuÉn c¬ b¶n lµ c¬ së h×nh thµnh vµ chi phèi c¸c m©u thuÉn kh¸c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sù vËt. Khi m©u thuÉn c¬ b¶n ®­îc gi¶i quyÕt th× sù vËt sÏ thay ®æi vÒ chÊt. M©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n tån t¹i bao giê còng g¾n liÒn víi m©u thuÉn c¬ b¶n, vµ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, m©u thuÉn c¬ b¶n cã thÓ lµm n¶y sinh m©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n. * M©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu Dùa vµo vai trß cña m©u thuÉn ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña sù vËt trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, c¸c m©u thuÉn ®­îc chia thµnh m©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu. M©u thuÉn chñ yÕu lµ m©u thuÉn næi lªn hµng ®Çu ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña mäi sù vËt. Nã cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c m©u thuÉn kh¸c tån t¹i trong cïng sù vËt ë giai ®o¹n ®ã. M©u thuÉn thø yÕu lµ m©u thuÉn kh«ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sù vËt. M©u thuÉn c¬ b¶n vµ m©u thuÉn chñ yÕu cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Trong ®ã, m©u thuÉn chñ yÕu lµ biÓu hiÖn cô thÓ cña m©u thuÉn c¬ b¶n ë mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Do ®ã, viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn chñ yÕu chÝnh lµ tõng b­íc gi¶i quyÕt m©u thuÉn c¬ b¶n. M©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu còng cã thÓ chuyÓn ho¸ cho nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sù vËt. * M©u thuÉn ®èi kh¸ng vµ m©u thuÉn kh«ng ®èi kh¸ng M©u thuÉn ®èi kh¸ng lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c giai cÊp, nh÷ng tËp ®oµn ng­êi, nh÷ng xu h­íng x· héi cã lîi Ých c¬ b¶n ®èi lËp nhau. M©u thuÉn kh«ng ®èi kh¸ng lµ m©u thuÉn gi÷a nh÷ng lùc l­îng, khuynh h­íng x· héi mµ lîi Ých vÒ c¬ b¶n lµ nhÊt trÝ víi nhau. Ph©n biÖt m©u thuÉn ®èi kh¸ng vµ m©u thuÉn kh«ng ®èi kh¸ng cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt m©u thuÉn. M©u thuÉn ®èi kh¸ng theo nguyªn t¾c chung chØ ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi. Cßn m©u thuÉn kh«ng ®èi kh¸ng, xu h­íng ph¸t triÓn ®Æc thï cña nã ngµy cµng dÞu ®i. M©u thuÉn nµy ®­îc gi¶i quyÕt vÉn ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c lµ th«ng qua ®Êu tranh nh­ng b»ng ph­¬ng ph¸p hoµ b×nh. Nh­ vËy, hiÓu b¶n chÊt c¸c lo¹i m©u thuÉn ®Ó t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt phï hîp lµ ®iÒu rÊt quan träng trong thùc tiÔn cuéc sèng. §Æc biÖt lµ giai ®o¹n hiÖn nay, tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra å ¹t, kinh tÕ ViÖt Nam muèn kh«ng bÞ tôt hËu, muèn khëi s¾c th× cÇn ph¶i can ®¶m hoµ m×nh vµo trµo l­u kinh tÕ chung toµn thÕ giíi, ®ång thêi ph¶i ph¸t huy néi lùc ®Ó tù ®øng v÷ng tr­íc mäi t¸c ®éng tiªu cùc tõ bªn ngoµi. PhÇn ii M©u thuÉn gi÷a x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Trong giai ®o¹n hiÖn nay, còng nh­ trong t­¬ng lai xa h¬n, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi ViÖt Nam cã nghÜa lµ ViÖt Nam ph¶i tham gia c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc nh­ AFTA, APEC, WTO,…, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ réng r·i víi mäi quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c trung t©m kinh tÕ thÕ giíi, më réng sù hîp t¸c víi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ nµy sÏ dÉn ®Õn mét kÕt côc lµ: c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ph¶i gi¶m thiÓu theo c¸c nguyªn t¾c cña c¸c tæ chøc trªn, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc phÐp vµo ViÖt Nam ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh ®¼ng víi c¸c c«ng ty ViÖt Nam vµ ng­îc l¹i c¸c c«ng ty ViÖt Nam còng ®­îc phÐp ho¹t ®éng b×nh ®¼ng t¹i c¸c n­íc ®èi t¸c. Trong ®iÒu kiÖn ®ã viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ nªn ®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo lµ thÝch hîp. LiÖu cã m©u thuÉn gi÷a héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi x©y dùng kinh tÕ ®éc lËp tù chñ? Tr­íc hÕt, ta ph¶i hiÓu b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ. Cã hai c¸ch hiÓu sau: Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong m« h×nh kinh tÕ h­íng néi. M« h×nh kinh tÕ ®éc lËp tù chñ h­íng néi lµ mét nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu cña ®Êt n­íc, cµng nhiÒu cµng tèt. Mét c¬ cÊu hoµn chØnh, hoÆc t­¬ng ®èi hoµn chØnh lµ quèc s¸ch cña m« h×nh nµy. Trong ®ã nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nÒn t¶ng gåm n¨ng l­îng, s¶n xuÊt c¸c nguyªn liÖu c¬ b¶n nh­ s¾t thÐp, ho¸ chÊt, läc dÇu, xi m¨ng,…®­îc ®Æc biÖt chó träng tõ ®Çu. Quan ®iÓm c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ theo m« h×nh nµy nhÊn m¹nh ®Õn tÇm quan träng cña viÖc tù ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu trong n­íc, dï ph¶i chÞu nh÷ng bÊt lîi vÒ hiÖu qu¶, vµ hÇu nh­ kh«ng tÝnh tíi nh÷ng lîi thÕ so s¸nh quèc tÕ. ¦u tiªn hµng ®Çu lµ kh«ng phô thuéc vµo bªn ngoµi. Víi nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· g©y ra nh÷ng t¸c h¹i to lín: Nã lµm t¨ng gi¸ c¸c hµng ho¸ trong n­íc g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng; Duy tr× b¶o hé t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ tæ chøc qu¶n lý; ChÝnh s¸ch b¶o hé cao ®· lµm mÐo mã m«i tr­êng ®Çu t­; H¹n chÕ viÖc më réng thÞ tr­êng. Mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong m« h×nh kinh tÕ h­íng néi cã mét ®Æc tr­ng quan träng nhÊt lµ tù ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu trong n­íc, ®Ó kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo bªn ngoµi, tõ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc chÝnh s¸ch ®Õn c¸c hµng ho¸, dÞch vô, còng kh«ng bÞ t¸c ®éng tõ bªn ngoµi bëi c¸c chÊn ®éng vÒ chÝnh trÞ, an ninh, kinh tÕ,… Thùc tÕ thÕ giíi cho thÊy ®· kh«ng cã mét quèc gia nµo ®i theo m« h×nh kinh tÕ nµy ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng v÷ng ch¾c, mµ hÇu hÕt ®Òu ®· hoÆc lµ thÊt b¹i, hoÆc lµ ph¶i tr¶ mét c¸i gi¸ rÊt ®¾t, hoÆc lµ l©m vµo khñng ho¶ng, suy tho¸i, tr× trÖ kÐo dµi. V× vËy, buéc c¸c quèc gia ph¶i t×m kiÕm mét m« h×nh ph¸t triÓn kh¸c, mét c¸ch hiÓu kh¸c vÒ tÝnh ®éc lËp tù chñ cña nÒn kinh tÕ. C¸ch hiÓu thø hai lµ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét nÒn kinh tÕ gåm nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh cao, vµ tuú thuéc vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. §éc lËp tù chñ trong m« h×nh nµy chÊp nhËn sù tuú thuéc lÉn nhau trªn c¬ së cïng cã lîi trong quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia. Sù tuú thuéc lÉn nhau nµy diÔn ra trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc tõ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn, thÓ chÕ kinh tÕ vÜ m«, ®Õn c¶ sù h×nh thµnh c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c c«ng ty. M« h×nh kinh tÕ nµy ®­a l¹i nhiÒu mÆt tÝch cùc, nh­ng ®ång thêi còng ®­a l¹i nhiÒu m©u thuÉn, nhiÒu tiªu cùc. Tr­íc hÕt, nhËn ®Þnh mÆt tÝch cùc, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ héi cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ, cho phÐp chóng ta tiÕp cËn víi nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp cña thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét c¬ héi ®Ó chóng ta ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, t¹o ra c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi vµ do ®ã mµ cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó b¶o ®¶m v÷ng ch¾c chñ quyÒn quèc gia. Trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ kinh tÕ hiÖn nay, chóng ta cã nhiÒu c¬ héi ®Ó tiÕp cËn nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, häc hái nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lÝ x· héi, tiÕp thu nh÷ng tinh hoa cña nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng ®­a l¹i kh«ng Ýt m©u thuÉn. Cô thÓ lµ: - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, cã nhiÒu vèn ®Çu t­ ®æ vµo th× nÒn kinh tÕ míi cã ®iÒu kiÖn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, míi cã ®iÒu kiÖn ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Tuy nhiªn, vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi bao giê còng g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh­ ®iÒu kiÖn vÒ môc ®Ých sö dông, ®èi t­îng sö dông, thêi gian sö dông,…Nh­ vËy lµ n­íc nhËn ®Çu t­ ®· phÇn nµo bÞ chi phèi, bÞ khèng chÕ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ bëi chñ ®Çu t­. Vµ tõ ®ã lµm n¶y sinh m©u thuÉn bªn ngoµi gi÷a n­íc nhËn ®Çu t­ vµ n­íc chñ ®Çu t­, n­íc nhËn ®Çu t­ mÊt tÝnh ®éc lËp. H¬n n÷a, nÕu sö dông kh«ng ®óng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ hay sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶ th× nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng kh«ng ph¸t triÓn mµ cßn bÞ khñng ho¶ng, mÊt c©n ®èi. NghÜa lµ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh tù chñ vÒ kinh tÕ cña n­íc nhËn ®Çu t­. - Toµn cÇu ho¸, tøc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ bÞ b·i bá dÇn, c¸c c«ng ty ®­îc tù do c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn toµn thÕ giíi. Lóc ®ã, ë nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn, do c¸c c«ng ty lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh yÕu nªn dÇn dÇn sÏ bÞ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ. Hµng ho¸ ngo¹i nhËp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng néi ®Þa, nÒn kinh tÕ bÞ lÖ thuéc vµo n­íc ngoµi. DÉn ®Õn n­íc yÕu thÕ trong c¹nh tranh sÏ bÞ mÊt quyÒn tù chñ. - Toµn cÇu ho¸, nghÜa lµ sÏ h×nh thµnh c¸c thÓ chÕ kinh tÕ toµn cÇu. C¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i ¸p dông vµ thi hµnh hÖ thèng luËt ph¸p quèc tÕ, c¸c quan hÖ tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia sÏ ph¸t triÓn. Do ®ã, ®éc lËp, tù chñ vÒ kinh tÕ chØ mang tÝnh t­¬ng ®èi. -Nh÷ng n­íc nghÌo sÏ ngµy cµng nghÌo h¬n do bÞ thiÖt thßi v× nh÷ng quy ®Þnh bÞ ¸p ®Æt tõ nh÷ng n­íc lín. §ång thêi, nh÷ng n­íc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn nÕu kh«ng nhanh chãng t¹o ra ®­îc mét thiÕt chÕ kinh tÕ t­¬ng hîp víi thiÕt chÕ kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu, kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ héi nhËp thùc sù th× chØ ®¬n thuÇn trë thµnh n¬i cung cÊp nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c n­íc cã kinh tÕ ph¸t triÓn, thµnh n¬i tiÕp nhËn c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu hoÆc th¶i lo¹i, thµnh n¬i mµ c¸c n­íc ph¸t triÓn chuyÓn giao « nhiÔm d­íi c¸i vá bäc chuyÓn nh­îng hay viÖn trî c«ng nghÖ, nghÜa lµ thay thÕ sù phô thuéc nµy b»ng mét sù phô thuéc kh¸c. - Ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng trë nªn s©u s¾c lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi chung vµ cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nãi riªng. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ sÏ t¹o ra sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch s©u s¾c h¬n; do ®ã trªn ph¹m vi toµn cÇu, n¨ng suÊt lao ®éng sÏ cao h¬n, cña c¶i ®­îc s¶n xuÊt ra sÏ nhiÒu h¬n víi chÊt l­îng tèt h¬n vµ gi¸ thµnh rÎ h¬n. Bëi v× khi ch­a tham gia toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng tøc lµ ch­a cã sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ s©u s¾c, mçi quèc gia gÇn nh­ ®Òu ph¶i tù cÊp tù tóc, ®Òu ph¶i lµm ra c¶ nh÷ng c¸i mµ m×nh kh«ng cã thÕ m¹nh ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu ®a d¹ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n; cßn khi tham gia toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, mçi quèc gia sÏ chØ s¶n xuÊt ra mét sè lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh ®Ó trao ®æi víi c¸c quèc gia kh¸c, ai m¹nh mÆt nµo sÏ khai th¸c triÖt ®Ó mÆt ®ã. Tøc lµ cã mèi liªn hÖ phô thuéc chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. VËy, ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a héi nhËp kinh tÕ víi ®éc lËp tù chñ, chóng ta nªn nh×n nhËn theo khÝa c¹nh sau: Tr­íc hÕt, vµ quan träng nhÊt lµ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých ph¸t triÓn cña quèc gia ë møc cao nhÊt cã thÓ ®­îc. C¸c mèi quan hÖ cña mét n­íc víi c¸c n­íc kh¸c ph¶i ®­îc xem xÐt ®¸nh gi¸ trªn tiªu chuÈn cã ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc kh«ng. §ã míi lµ môc tiªu cho mäi chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ tiÕn triÓn nh­ hiÖn nay, mäi nÒn kinh tÕ ngµy cµng tuú thuéc nhiÒu h¬n vµo bªn ngoµi. Nh­ng nÕu sù tuú thuéc nhiÒu h¬n ®ã ®¶m b¶o tèt h¬n cho lîi Ých ph¸t triÓn quèc gia, th× kh«ng cã lÝ g× l¹i kh«ng chÊp nhËn. Thø hai, søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ph¶i ®­îc c¶i thiÖn vµ t¨ng dÇn. Søc c¹nh tranh nµy ph¶i ®­îc thÓ hiÖn c¸c mÆt: ThÓ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, ph¶i ®ñ m¹nh, ®ñ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­, kinh doanh thuËn lîi, chi phÝ thÊp, rñi ro thÊp, kh¶ n¨ng sinh lîi lín. C¬ cÊu kinh tÕ gåm nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh, tù rót lui khái nh÷ng ngµnh kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh. C¬ cÊu doanh nghiÖp còng ph¶i bao gåm nh÷ng doanh nghiÖp cã søc m¹nh c«ng nghÖ vµ trÝ lùc, ®ñ søc c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Nguån nh©n lùc trong n­íc ph¶i ®­îc ®µo t¹o tèt vµ ph¸t triÓn, sö dông cã hiÖu qu¶. BiÓu hiÖn tËp trung cña søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ lµ ë chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ®Êt n­íc. NÕu s¶n phÈm vµ dÞch vô cña mét quèc gia cã gi¸ thµnh cao, chÊt l­îng thÊp, th× sÏ kh«ng tiªu thô ®­îc ë c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ bªn ngoµi. KÕt côc sÏ dÉn ®Õn lµ nÒn kinh tÕ cña quèc gia ®ã sÏ l©m vµo suy tho¸i, khñng ho¶ng, tôt hËu kÐo dµi. Trong ®iÒu kiÖn ®ã khã cã thÓ nãi ®Õn ®éc lËp vµ tù chñ. Cßn nh­ mét nÒn kinh tÕ lµm ra c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô chÊt l­îng cao, gi¸ l¹i thÊp, cã thÓ chiÕm lÜnh c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, t¹o ra thu nhËp ngo¹i tÖ, dù tr÷ ngo¹i tÖ lín, cã thÓ nhËp khÈu nhiÒu lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng c¸c nhu cÇu trong n­íc. Mét nÒn kinh tÕ cã søc c¹nh tranh cao nh­ vËy trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ hiÖn nay lµ mét nÒn kinh tÕ cã tÝnh ®éc lËp vµ tù chñ cao. Thø ba, cã kh¶ n¨ng øng phã cã hiÖu qu¶ víi nh÷ng chÊn ®éng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi bªn ngoµi. Nh÷ng chÊn ®éng bªn ngoµi cã thÓ lµ: mét cuéc chiÕn tranh tõ bªn ngoµi tíi, mét cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc hay thÕ giíi,…ChiÕn l­îc tèt nhÊt cña mét quèc gia lµ cè tr¸nh tham gia nh÷ng cuéc chiÕn tranh ë bªn ngoµi vµ tr¸nh ®Ó xÈy ra xung ®ét vµ chiÕn tranh ë trong n­íc. Cßn mét khi chiÕn tranh ®· bïng næ, ®· tham chiÕn, th× nhÊt ®Þnh ®Êt n­íc sÏ bÞ tµn ph¸ nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i ngµy nay. Song mét nÒn kinh tÕ cã søc c¹nh tranh cao, cã dù tr÷ ngo¹i tÖ lín, sÏ cã søc chÞu ®ùng cao h¬n c¸c nÒn kinh tÕ l¹c hËu kh¸c. Mét nÒn kinh tÕ héi nhËp quèc tÕ cao, lîi Ých quèc gia ®an xen chÆt chÏ víi lîi Ých cña nhiÒu quèc gia kh¸c, nhiÒu trung t©m kinh tÕ, th× sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng kÕt hîp søc m¹nh quèc gia víi søc m¹nh quèc tÕ ®Ó b¶o vÖ ®Êt n­íc tèt h¬n. Tãm l¹i, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ ®­a ®Õn mét sè m©u thuÉn víi viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ. Tuy nhiªn héi nhËp kinh tÕ lµ hîp quy luËt vµ kh«ng thÓ ®¶o ng­îc. Héi nhËp kinh tÕ mang l¹i nh÷ng lîi Ých hÕt søc lín lao vÒ nhiÒu mÆt cho tÊt c¶ c¸c n­íc. Nh÷ng n­íc ®i sau cã thÓ tranh thñ c¸c c¬ héi do nã mang l¹i phôc vô cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc nh»m gi¶m bít kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Vµ kh«ng cã g× cã thÓ tån t¹i vÜnh viÔn. NhËn thøc cña con ng­êi ®èi víi c¸c sù vËt ph¶i thay ®æi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ thay ®æi. NhËn thøc vÒ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ngµy nay kh«ng thÓ vÉn lµ nh÷ng nhËn thøc cña nh÷ng n¨m 50 vµ 60. CÇn cã nhËn thøc míi thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn míi. ChÝnh nh÷ng nhËn thøc míi nµy sÏ më ®­êng cho thùc tiÔn ph¸t triÓn. Nh×n th¼ng vµo sù thËt. Thùc tiÔn ®ang ®ßi hái ph¶i cã nhËn thøc míi, t­ duy míi.