Môn Sinh lý động vật - Các phương pháp phát hiện bò động dục

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÌNH DƯƠNG KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC Môn: Sinh Lí Động Vật NGUYỄN KIM KHÁNH NGUYỄN THỊ HOÀNG 15SH0001 1.ĐỘNG DỤC LÀ GÌ? - Động dục là giai đoạn bò cái xuất hiện các biểu hiện động dục và chấp nhận cho phối. - Động dục chỉ xuất hiện ở bò cái tơ và bò cái chưa có chửa. - Thời gian động dục khoảng từ 6 đến 30 giờ. - Chu kỳ động khoảng 21 ngày(có thể dao động từ 18 đến 24 ngày). 2. NGUYÊN NHÂN. - Bò chưa có chửa,buồng trứng sản xuất trứng và các hocmon sinh dục. - Theo chu kỳ khoảng 21 thì trứng chín và rụng vào ống dẫn trứng và gây ra hiện tượng động dục. - Khi phối giống trứng tiếp xúc với tinh trùng và thụ tinh tạo phôi. 3. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN BÒ ĐỘNG DỤC. Những biểu của bò cái khi động dục: Khi có hiện tượng động dục thì bò có những thay đổi về cơ quan sinh sản va thay đổi về tập tính. Những thay đổi về cơ quan sinh sản là: - Âm hộ sưng, sung huyết,đỏ (chú ý:dịch nhờn có thể xuất hiện trước khi bò chịu đực 1-2 ngày). - Quan sát những thay đổi của âm hộ và dịch nhờn tiết ra có kế hoạch phối giống đúng lúc. Chú ý cần phân biệt dịch nhờn với mủ (dịch viêm của bò nếu nó bị viêm,dịch viêm đục,lợn cợn,có mùi hôi). Những thay đổi về tập tính là: Khi động duc thì có các dấu hiệu hành vi như sau: Không yên tĩnh Đứng quay đầu Gác cằm Hay đái rắt Nửa muốn nhảy Bắt đầu nhảy lên con khác Nhảy con khác hay đứng. Chịu đựng Lông đuôi xù Âm môn đỏ và sưng Thôi nhảy Dấu chà xát ở các đầu xương Niêm dịch khô trên đuôi Lông đuôi và sườn bị xù 4. CHU KÌ ĐỘNG DỤC. Bò cái khi đến tuổi trưởng thành thì có nhữnh sự kiện kế tiếp nhau trong buồng trứng có liên quan đến những chu kỳ nối tiếp nhau của sự phát triển noãn bao,rụng trứng và sự hình thành, thoái hóa của thể vàng, đưa đến chu kỳ động dục. Ở bò cái độ dài của chu kỳ động dục khoảng 21 ngày và dao động khoảng 18 đến 24 giờ. Trải qua 4 giai đoạn:giai đoạn động dục,giai đoạn sau động duc,giai đoạn yên tĩnh,giai đoạn tiền động dục Chu kỳ động dục của bò cái cũng đi kèm với những thay đổi về hành vi sinh sản. Sự chịu đựng của bò cái chỉ xuất hiện ngay trước khi rụng trứng, hành vi động dục được gây nên bởi nồng độ oestradiol tương đối cao trong máu do noãn bao tiết ra. Sau quá trình thụ tinh mà không đậu thai thi chù kỳ được lặp lại để chuẩn bị cho 1 chu kỳ phối giống mới. A. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA CHU KÌ ĐỘNG DỤC. 1.GIAI ĐOẠN ĐỘNG DỤC: Đây là thời kỳ hoạt động sinh dục, con cái sẽ chấp nhận phối giống.Thời gian trung bình của giai đoạn nàynhư sau: -Bò tơ: 12 giờ -Bò sinh sản: 18 giờ -Khoảng dao động là từ 6 đến 13 giờ 2.GIAI ĐOẠN SAU ĐỘNG DỤC. Từ ngày 1 đến ngày 5 của chu kỳ: giai đoạn này con cái không chấp nhận cho con khác nhảy lên, khoảng 50% bò cái và 90% bò tơ bị chảy máu. Sau động dục rụng trứng sảy ra trong thời gian này và thể vàng bắt đầu phát triển. Lưu ý: sự chảy máu trong giai đoạn này không có nghĩa là bò đã thụ thai 3.GIAI ĐOẠN YÊN TĨNH:(GIỮA HAI LẦN ĐỘNG DỤC) Từ ngày thứ 5 đến ngày thứ 19 bò không có sự thèm muốn sinh dục. Nếu bò có thai nó bỏ qua giai đoạn này và đi vào giai đoạn không động duc( không có chu kỳ). 4.GIAI ĐOẠN TIỀN ĐỘNG DỤC: Vào ngày thứ 19 đến ngày thứ 21 của chu kỳ. Đây là giai đoạn chuẩn bị cho hoạt động sinh dục tiếp theo nếu chưa được thụ thai. Chú ý: HIỆN TƯỢNG KHÔNG ĐỘNG DỤC. Đây là hiên tượng thiếu vắng chu kỳ hoạt động sinh dục. Nó có thể xảy ra do bò mang thai bị ức chế do tiết sữa hoặc do tình trạng dinh dưỡng nghèo nàn. Toàn bộ các giai đoạn của chu kỳ động dục được điều hòa bởi các hocmon. B .CÁC HOCMON LIÊN QUAN ĐẾN CHU KỲ SINH SẢN NHƯ SAU: Cũng giống như các chức năng khác của cơ thể thi sinh sản cũng được điều hòa bởi não bộ. Não bộ chi phối sinh sản thông qua tuyến yên nằm ngay phía dưới não. Các hocmon tác động lên các giai đoạn của chu kỳ động như sau: 1.Giai đoạn tiền động dục: chịu sự chi phối của hocmon FSH. 2.Giai đoạn động dục: chịu sự chi phối của hocmôn osetrogen, hocmon này ức chế sản xuất FSH sau đó làm thay đỏi hành vi của bò cái và gây ra hiện tượng động dục. 4.Giai đoạn yên tĩnh chịu sự chi phối của hocmôn progesteron 5.Trường hợp (không thụ thai) giai đoạn tiền động dục chịu sự chi phối của hocmon prostagladin để tiếp giai đoạn 1. 6.Trường hợp b:không động dục do có thai thì chịu sự tác đông cuả progesteron. Buồng trứng Tiền động dục não Tuyến yên Động dục Biến đổi đường sinh dục Noãn bao trên buồng trứng Noãn bao Dịch noãn bao Hành vi động dục từ não C.BÊN CẠNH CÁC HOCMON Ở TRÊN THÌ CÁC THỜI GIAN ĐỘNG DỤC CỦA BÒ CÁI CÒN CHỊU SỰ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HOCMON SAU: 1.prolactin: được tiết ra từ thùy trước tuyến yên. Nó hoạt động nhằm duy trì thể vàng, khởi động duy trì tiết sữa. 2.oxytocin: được sản sinh từ tủy sau tuyến yên. Nó còn gây co bóp tử cung. 3. Relaxin : được sinh ra bởi thể vàng trong giai đoạn gần đẻ, nó làm giãn dây chằng xung quanh xương chậu, có tác dụng làm nở rộng đường sinh dục khi đẻ. (sau động dục) Rụng trứng Thể vàng hóa Thể vàng Yên tĩnh 5. THỜI GIAN THỤ TINH THÍCH HỢP CHO BÒ CÁI. Sau khi tìm hiểu kỹ về chu kỳ động dục của bò cai thi ta phải xát định thơi gian thụ tinh thích hợp để tiến hành thụ tinh đạt hiệu quả cao. Ta phải theo dõi kỹ thời gian động dục của bò cái đặt biệt là các biểu hiên đặt trưng của bò trong thời gian động duc để xác định thời gian thích hợp nhất để thụ tinh tốt nhất.