Một số vấn đề cấp dưỡng trong trường hợp li hôn

trong tr­êng hîp ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng, nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt”. Quy ®Þnh nµy nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña viÖc cÊp d­ìng. ViÖc tho¶ thuËn cÊp d­ìng cã thÓ b»ng miÖng hoÆc b»ng v¨n b¶n nªu râ ngµy ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng b¾t ®Çu thùc hiÖn nghÜa vô, møc vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng, c¸c tho¶ thuËn kh¸c vÒ sù thay ®æi møc hoÆc ph­¬ng thøc cÊp d­ìng. 2.3. ChÊm døt quan hÖ cÊp d­ìng. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 61 LuËt HN&G§ n¨m 2000 nghÜa vô cÊp d­ìng chÊm døt trong c¸c tr­êng hîp sau: - Ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng - Ng­êi ®­îc cÊp d­ìng cã thu nhËp hoÆc tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh - Ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®­îc nhËn lµm con nu«i - Ng­êi cÊp d­ìng ®· trùc tiÕp nu«i d­ìng ng­êi ®­îc cÊp d­ìng - Ng­êi cÊp d­ìng vµ ng­êi ®­îc cÊp d­ìng chÕt - Bªn ®­îc cÊp d­ìng sau khi li h«n ®· kÕt h«n víi ng­êi kh¸c - C¸c tr­êng hîp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. NghÜa vô cÊp d­ìng lµ nghÜa vô nh©n th©n cã tÝnh tµi s¶n vµ thuéc lo¹i nghÜa vô cã ®iÒu kiÖn. NghÜa vô cÊp d­ìng chØ ph¸t sinh khi tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: Ng­êi cÊp d­ìng vµ ng­êi ®­îc cÊp kh«ng sèng chung víi nhau; gi÷a ng­êi cÊp d­ìng vµ ng­êi ®­îc cÊp d­ìng cã quan hÖ h«n nh©n, huyÕt thèng, nu«i d­ìng; ng­êi cÊp d­ìng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh lµ ng­êi tóng thiÕu khã kh¨n, ®ång thêi ng­êi ph¶i cÊp d­ìng ph¶i lµ ng­êi cã kh¶ n¨ng cÊp d­ìng. Gi¶ sö ng­êi ®­îc cÊp d­ìng vµ ng­êi ph¶i cÊp d­ìng quay lai sèng chung nh­ tr­íc, trong tr­êng hîp nµy quan hÖ cÊp d­ìng chuyÓn thµnh quan hÖ nu«i d­ìng. Ng­êi ph¶i cÊp d­ìng ®· tù m×nh ch¨m sãc, nu«i nÊng ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®­¬ng nhiªn quan hÖ cÊp d­ìng kh«ng cßn n÷a. Hay nh­ tr­êng hîp khi ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng b»ng lao ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra thu nhËp ®Ó nu«i b¶n, th× viÖc cÊp d­ìng lµ kh«ng cÇn thiÕt n÷a, v× thÕ mµ quan hÖ cÊp d­ìng còng chÊm døt. Quy ®Þnh nµy nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ng­êi cÊp d­ìng còng nh­ ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. V× vËy nghÜa vô cÊp d­ìng gi÷a ng­êi cÊp d­ìng víi ng­êi ®­îc cÊp d­ìng kh«ng tån t¹i m·i. Nã sÏ chÊm døt khi r¬i vµo mét trong c¸c tr­êng hîp trªn. Ch­¬ng 3 Thùc tiÔn gi¶i quyÕt cÊp d­ìng trong tr­êng hîp li h«n vµ mét sè kiÕn nghÞ 3.1. NhËn xÐt chung ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khi t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ th× t×nh tr¹ng li h«n diÔn ra ngµy cµng phæ biÕn. Nh×n chung, tû lÖ li h«n trong n­íc cã chiÒu h­íng ngµy cµng t¨ng vµ tËp trung ë nh÷ng tØnh cã ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng nhiÒu. VÝ dô: TØnh Th¸i B×nh n¨m 2005 cã 960 vô li h«n, gi¶i quyÕt ®­îc 890 vô ®¹t 92,7%; n¨m 2006 cã 1012 vô li h«n trong ®ã gi¶i quyÕt ®­îc 932 vô, ®¹t 92%. Trong khi ®ã TØnh Hµ Nam n¨m 2005 cã 334 vô gi¶i quyÕt ®­îc 304 vô ®¹t 91%; n¨m 2006 còng cã 334 vô gi¶i quyÕt 308 vô ®¹t 92,2%. XÐt vÒ mÆt x· héi, li h«n ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn lîi Ých cña vî chång, cña gia ®×nh vµ x· héi. Tõ gãc ®é ph¸p luËt, viÖc Toµ ¸n gi¶i quyÕt cho vî chång li h«n dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lÝ nhÊt ®Þnh: chÊm døt quan hÖ vî chång, ®ång thêi Toµ ¸n cÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ chia tµi s¶n gi÷a vî chång, quyÕt ®Þnh cÊp d­ìng vî hoÆc ng­êi chång trong tr­êng hîp gÆp khã kh¨n, tóng thiÕu sau khi li h«n vµ vÊn ®Ò cÊp d­ìng nu«i con.Khi vî chång li h«n th­êng kÌm theo c¸c yªu cÇu mµ phÇn lín lµ c¸c yªu cÇu vÒ chia tµi s¶n chung, vÒ con c¸i…yªu cÇu vÒ cÊp d­ìng cã nh­ng kh«ng nhiÒu. VÝ dô: HuyÖn Tõ S¬n - B¾c Ninh N¨m 2005 cã 4/48 vô chiÕm 4,93%. Trong ®ã sè vô cÊp d­ìng gi÷a vî vµ chång cã 1 vô, cha mÑ cÊp d­ìng nu«i con cã 3 vô. N¨m 2006 cã 9/95 vô chiÕm 2,1%. Trong ®ã 9 vô ®Òu lµ cÊp d­ìng cña cha mÑ cho con. HuyÖn Thä S¬n - Thanh Ho¸ N¨m 2005 cã 1/36 vô chiÕm 2,77%. §©y lµ tr­êng hîp cha mÑ cÊp d­ìng nu«i con. N¨m 2006 kh«ng cã vô nµo vÒ cÊp d­ìng T¹i Toµ ¸n TØnh Thanh Ho¸ n¨m 2006 cã 3/42 vô chiÕm 7,14%. Trong ®ã cã 1 vô lµ con cÊp d­ìng cho cha mÑ, 2 vô cßn l¹i lµ cha mÑ cÊp d­ìng cho con. Yªu cÇu vÒ cÊp d­ìng nu«i con kh«ng nhiÒu cã thÓ v× nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt: Khi li h«n ®èi víi ng­êi mÑ hay cha ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô nu«i con trong ©m thÇm chÞu ®ùng, kh«ng ®ßi hái cÊp d­ìng v× quan niÖm r»ng mét khi t×nh c¶m, ®iÒu thiªng liªng nhÊt trong h«n nh©n, môc tiªu vµ nÒn t¶ng cña h¹nh phóc gia ®×nh kh«ng cßn n÷a th× vËt chÊt cã nghÜa lÝ g×, t­ t­ëng tù ¸i cho r»ng dï kh«ng cÇn sù trî cÊp hä vÉn cã thÓ nu«i d¹y con c¸i tèt vµ vÉn cã thÓ lo ®­îc cho cuéc sèng cña b¶n th©n. MÆc kh¸c hä còng kh«ng muèn g©y x¸o trén ®êi sèng míicña ng­êi chång hay vî cò. Thø hai: Trong quan niÖm cña ng­êi chång hay vî cã tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng l¹i nghÜ r»ng: Dï quan hÖ vî chång ®· chÊm døt nh­ng quan hÖ cña hä vµ c¸c con kh«ng thÓ v× lÝ do ®ã mµ chÊm døt theo. V× nh÷ng lÝ do nhÊt ®Þnh hä kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ch¨m sãc con c¸i. Do vËy mµ hä tù nguyÖn ®ãng gãp mét phÇn nµo ®Êy ®Ó bï ®¾p mÊt m¸t cña con c¸i hä. V× nh÷ng nguyªn nh©n ®ã mµ yªu cÇu vÒ cÊp d­ìng khi vî chång li h«n Ýt x¶y ra h¬n so víi c¸c yªu cÇu kh¸c. MÆc dï Ýt x¶y ra nh­ng vÉn cã vµ qua xem xÐt t×nh h×nh cÊp d­ìng khi vî chång li h«n trong n­íc hiÖn nay, ta thÊy vÊn ®Ò nµy vÉn cßn tån t¹i mét sè v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh vÒ cÊp d­ìng. 3.2. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt c¸c tr­êng hîp cÊp d­ìng khi li h«n XÐt tõ gãc ®é ph¸p lÝ, mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch tËp trung vµ cô thÓ nhÊt trong c¸c quy ®Þnh cña LuËt vÒ nghÜa vô cÊp d­ìng lÉn nhau gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, gãp phÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm ®ïm bäc, t­¬ng trî lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng­êi th©n thÝch trong gia ®×nh, ph¸p huy truyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp “t­¬ng th©n, t­¬ng ¸i” gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ViÖt Nam. LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· quy ®Þnh toµn diÖn, cô thÓ tr¸ch nhiÖm ®èi víi nhau gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, ®Æc biÖt lµ nghÜa vô cÊp d­ìng lÉn nhau gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. Tuy nhiªn, viÖc nhËn thøc c¸c nguyªn t¾c cïng víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ cÊp d­ìng trong LuËt HN&G§ n¨m 2000 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ch­a cô thÓ, dÉn tíi khi xÐt xö Toµ ¸n cßn lóng tóng ch­a ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp, thËm chÝ ch­a ®óng vµ còng xuÊt hiÖn nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt cÊp d­ìng trong tr­êng hîp li h«n. §iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña c¸c bªn trong quan hÖ cÊp d­ìng ®Æc biÖt lµ quyÒn lîi cña con c¸i 3.2.1.V­íng m¾c vÒ vÊn ®Ò thêi ®iÓm thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng §iÒu 56 LuËt HN&G§ 2000 quy ®Þnh: “Khi li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con ch­a thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con Møc cÊp d­ìng cho con do cha mÑ tho¶ thuËn; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt”. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi vî chång li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu luËt nµy, mµ møc cÊp d­ìng cho con còng nh­ thêi gian cÊp d­ìng nu«i con nÕu cha mÑ kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× Toµ ¸n sÏ gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con. HiÖn nay, ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh hoÆc h­íng dÉn vÒ vÊn ®Ò nµy. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn viÖc Toµ ¸n khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÊp d­ìng nu«i con ch­a cã sù thèng nhÊt vµ ch­a phï hîp, kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cña con trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp. Thùc tiÔn xÐt xö cã Toµ cho r»ng, thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con lµ ngµy tuyªn ¸n, cã Toµ l¹i tuyªn thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con lµ ngµy ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, hoÆc kh«ng tuyªn lµ thêi ®iÓm nµo th× ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®ã. VÝ dô: TAND huyÖn Thuû Nguyªn, thµnh phè H¶i Phßng ®· xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n li h«n gi÷a chÞ NguyÔn Ngäc T©n vµ anh NguyÔn TiÕn §iÖp. Néi dung: ChÞ T©n vµ anh §iÖp kÕt h«n n¨m 2002. Qu¸ tr×nh chung sèng vî chång hoµ thuËn h¹nh phóc vµ sinh ®­îc mét ®øa con chung lµ ch¸u NguyÔn Xu©n T©m hiÖn nay 28 th¸ng tuæi. Th¸ng 4/2005 ph¸t sinh m©u thuÉn do tÝnh t×nh kh«ng hîp. ChÞ T©n lµm ®¬n xin li h«n vµ yªu cÇu ®­îc nu«i con vµ yªu cÇu anh §iÖp phô cÊp nu«i con chung mçi th¸ng 100.000 ®ång. Anh §iÖp ®ång ý li h«n vµ còng muèn nu«i con, kh«ng yªu cÇu chÞ T©n cÊp d­ìng nu«i con. T¹i b¶n ¸n sè 51/2006/HNG§ ngµy 3/3/2006. TAND HuyÖn Thuû nguyªn, thµnh phè H¶i Phßng ®· ra quyÕt ®Þnh: ¸p dông §iÒu 27, §iÒu 13 Bé LuËt tè tông d©n sù vµ §iÒu 89, §iÒu 91, 94 LuËt HN&G§ n¨m 2000. Xö : ChÞ NguyÔn Ngäc T©n vµ anh NguyÔn TiÕn §iÖp ®­îc li h«n. VÒ con chung: Giao cho chÞ NguyÔn Ngäc T©n nu«i con tªn lµ: NguyÔn §øc Xu©n T©m sinh ngµy 08/11/2003. Anh §iÖp cÊp d­ìng nu«i con chung cïng chÞ T©n mçi th¸ng 100.000 ®ång kÓ tõ th¸ng 03/2006 ®Õn khi con tr­ëng thµnh. Trong tr­êng hîp trªn c¶ hai anh chÞ T©n vµ §iÖp ®Òu muèn nu«i con, Toµ ¸n huyÖn Thñy Nguyªn ®· xö cho chÞ T©n nu«i con lµ ®óng v× theo quy ®Þnh LuËt HN&G§ n¨m 2000 kho¶n §iÒu 92 th× “ con d­íi ba m­¬i s¸u th¸ng tuæi ph¶i ®­îc ng­êi mÑ ch¨m sãc, nÕu hai bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c” , Toµ ¸n huyÖn Thuû Nguyªn ®· ®­a ra quyÕt ®Þnh nh­ vËy lµ nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ch¸u NguyÔn §øc Xu©n T©m.Trong tr­êng hîp nµy th× thêi ®iÓm anh §iÖp cÊp d­ìng nu«i con b¾t ®Çu tõ th¸ng 3/2006. Nh­ng trong tr­êng hîp Toµ ¸n c«ng nhËn sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn khi li h«n, ®a phÇn thêi gian b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i lµ ngµy Toµ ¸n ®­a ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù thuËn t×nh li h«n. VÝ dô: Trong quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù tho¶ thuËn cña c¸c ®­¬ng sù cña TAND thµnh phè H¹ Long ngµy 28/4/2006, b¶n ¸n sè 56/2006/DS - ST, gi÷a chÞ Hoµng ThÞ Thuý Hµ vµ anh TrÇn V¨n Nam. Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù tho¶ thuËn vÒ viÖc nu«i con vµ ®ãng phÝ tæn nu«i con chung nh­ sau: Giao ch¸u TrÇn NhËt Phong vµ ch¸u TrÇn Hoµng Tïng cho chÞ Hoµng ThÞ Thuý Hµ trùc tiÕp nu«i d¹y ®Õn tuæi tr­ëng thµnh, anh Nam cã nghÜa vô cÊp d­ìng mçi th¸ng 500.000 ®ång (n¨m tr¨m ngh×n ®ång) ®Ó chÞ Hµ nu«i d¹y con chung. Anh Nam ®­îc quyÒn ®i l¹i th¨m nom con chung kh«ng ai cã quyÒn c¶n trë. . …QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh. Theo nh­ quyÕt ®Þnh trªn cña Toµ ¸n th× anh Nam ph¶i cÊp d­ìng nu«i con lµ ngµy quyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc ngµy 28/4/2006. Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng viÖc quy ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con lµ kh«ng cÇn thiÕt bëi cÊp d­ìng lµ yÕu tè xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m, cha mÑ lu«n muèn con m×nh cã cuéc sèng ®Çy ®ñ v× vËy mµ hä nghÜ kh«ng cÇn cã quy ®Þnh th× hä còng tù nguyÖn, tù gi¸c thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Nh­ng thùc tÕ, mÊy n¨m gÇn ®©y ®· chøng minh ®iÒu ng­îc l¹i. Sau khi li h«n, ng­êi cha hoÆc mÑ ®· kh«ng tù nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng cña m×nh ph¶i ®Õn khi c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ra quyÕt ®Þnh c­ìng chÕ, buéc hä ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh lóc Êy viÖc cÊp d­ìng míi ®­îc thùc hiÖn, thËm chÝ nhiÒu tr­êng hîp vÉn trèn tr¸nh. ViÖc cha hoÆc mÑ kh«ng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i con cña m×nh cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan sau: Thø nhÊt: Tuy cha hoÆc mÑ ph¶i cÊp d­ìng cã ®Þa chØ râ rµng, cã viÖc vµ cã thu nhËp æn ®Þnh, cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh nh­ng kh«ng chÞu cÊp d­ìng nu«i con v× nguån thu nhËp cña hä bÞ ng­êi vî hoÆc chång míi qu¶n lý chÆt chÏ, kh«ng cho hä sö dông ®Ó lo viÖc cÊp d­ìng nu«i con riªng cña hä sau khi ®· li h«n. Cã lÏ v× quan niÖm r»ng sù rµng buéc nµy duy tr× l©u sÏ bÊt lîi cho hä, còng cã thÓ n¶y sinh sù ghen tu«ng, ganh ghÐt, ®Æt hä vµo c¸c mèi nghi ngê “ t×nh cò kh«ng rñ còng tíi”. Thø hai: Còng cã tr­êng hîp, cha hoÆc mÑ ph¶i cÊp d­ìng cho con sau khi li h«n do lµm ¨n thua lç, ph¸ s¶n, do ®ã mµ kh«ng cã tiÒn cÊp d­ìng nu«i con, tuy l­¬ng t©m hä kh«ng cã ý ®Þnh lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm. Nh­ vËy, trªn thùc tÕ chØ cã nh÷ng ®øa trÎ v« téi sau khi cha mÑ li h«n ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi nhiÒu nhÊt. Sè tiÒn trî cÊp tõ cha hoÆc mÑ c¸c ch¸u kh«ng chØ cã ý nghÜa b¶o ®¶m cuéc sèng hµng ngµy trong viÖc ¨n häc vµ c¸c chi phÝ sinh hoÆt mµ cßn lµ t×nh c¶m tõ cha hoÆc mÑ sau khi hä ®· li h«n. ThiÕu sù trî cÊp chÝnh ®¸ng nµy, c¸c ch¸u sÏ bÞ tæn th­¬ng vµ cã thÓ xuÊt hiÖn t©m lý o¸n tr¸ch c¸c bËc sinh thµnh, tñi th©n vµ dÔ t¹o cho c¸c ch¸u yÕu tè t©m lý dÉn vµo con ®­êng h­ háng vµ kh«ng Ýt tr­êng hîp trÎ em ph¹m ph¸p tõ c¸c nguyªn nh©n nµy. LuËt HN&G§ cïng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cÇn ®­a ra c¸c quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng ®Ó c¸c Toµ ¸n trong qu¸ tr×nh xÐt xö sÏ ®­a ra c¸c ph¸n quyÕt chÝnh x¸c vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña con nhÊt lµ trong tr­êng hîp cha hoÆc mÑ kh«ng tù nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con, lóc ®ã c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù míi cã c¬ së, c¨n cø x¸c ®Þnh ®Ó buéc ng­êi ph¶i cÊp d­ìng thi hµnh nghÜa vô cña m×nh. 3.2.2. V­íng m¾c trong viÖc thùc hiÖn thêi ®iÓm kÕt thóc cÊp d­ìng nu«i con. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 61 LuËt HN&G§ vÒ chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con: “ 1. Ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng…”. Quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1 nµy ®· buéc ng­êi ¸p dông luËt ph¶i ®èi chiÕu víi §iÒu 18 cña Bé luËt d©n sù n¨m 2005 (Sau ®©y gäi lµ BLDS n¨m 2000) ®Ó x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ ng­êi ®· thµnh niªn ®Ó cã c¬ së chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo §iÒu 18 BLDS n¨m 2005 th× “ Ng­êi tõ ®ñ m­êi t¸m tuæi trë lªn lµ ng­êi ®· thµnh niªn, ng­êi ch­a ®ñ m­êi t¸m tuæi lµ ng­êi ch­a thµnh niªn”. C¨n cø vµo hai §iÒu luËt nµy chóng ta thÊy nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con ch­a thµnh niªn cña ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng chÊm døt vµo thêi ®iÓm ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng tøc lµ thêi ®iÓm ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®ñ m­êi t¸m tuæi vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 16 LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· lµm cho nhiÒu Toµ ¸n khi gi¶i quyÕt viÖc cÊp d­ìng nu«i con ch­a thµnh niªn ®· x¸c ®Þnh ch­a ®óng thêi ®iÓm kÕt thóc nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con, cßn cã nhiÒu c¸ch hiÓu vµ thùc hiÖn viÖc tuyªn ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ch­a thèng nhÊt. C¸ch tuyªn chung chung, kh«ng râ rµng trong c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phæ biÕn lµ “…cho ®Õn khi ch¸u tr­ëng thµnh lao ®éng tù tóc ®­îc” hoÆc tuyªn “Anh L cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con mçi th¸ng 100.000 ®ång cho ®Õn khi N tr­ëng thµnh, tù lËp sèng ®­îc”. Cã nhiÒu c¸ch hiÓu vµ ¸p dông kho¶n 1 §iÒu 61 LuËt HN&G§ ch­a thèng nhÊt, nªn cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc Toµ ¸n ®­a ra ph¸n quyÕt chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con. §iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. Theo nh­ §iÒu 56 LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh: “Khi li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con ch­a thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn bÞ tµn tËt mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con…” vµ §iÒu 61 kho¶n 1 quy ®Þnh nghÜa vô cÊp d­ìng chÊm døt trong tr­êng hîp: “ ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng”. VËy theo nh­ hai quy ®Þnh trªn th× khi cha mÑ li h«n, con ch­a thµnh niªn lu«n nhËn ®­îc sù cÊp d­ìng tõ cha hoÆc mÑ, cã ph¶i ®iÒu ®ã ®Òu ®óng trong mäi tr­êng hîp kh«ng? VÝ dô: T¹i b¶n sè 02/2007/HNG§ ngµy 10/10/2007 cña TAND huyÖn Mü Hµo TØnh H­ng Yªn ®· xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n li h«n gi÷a anh NguyÔn Träng Thµnh vµ chÞ NguyÔn ThÞ YÕn. Anh chÞ kÕt h«n n¨m 1988 vµ cã hai ng­êi con lµ ch¸u NguyÔn Träng C«ng sinh n¨m 1989 vµ ch¸u NguyÔn ThÞ Kim Oanh sinh n¨m 1993. Trong ®ã ch¸u NguyÔn Träng C«ng ®i häc nghÒ vµ ®ang ®i lµm thuª cã thu nhËp 800.000 ®ång/th¸ng. TAND huyÖn Mü Hµo, TØnh H­ng Yªn ®· ra quyÕt: Giao hai ch¸u cho chÞ NguyÔn ThÞ YÕn nu«i d­ìng vµ ch¨m sãc. Anh Thµnh cã tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng cho ch¸u NguyÔn Thi Kim Oanh víi møc 250.000 ®ång/th¸ng, cßn ch¸u NguyÔn Träng C«ng (do ®· ®i lµm vµ cã thu nhËp æn ®Þnh cã thÓ tù lo cho cuéc sèng cña m×nh) do vËy anh Thµnh kh«ng ph¶i cÊp d­¬ng nu«i ch¸u. NÕu c¨n cø vµo §iÒu 56 vµ §iÒu 61 cña LuËt HN&G§ th× TAND huyÖn Mü Hµo TØnh H­ng yªn ®· xÐt xö kh«ng ®óng v× ch¸u C«ng ch­a ®Õn tuæi tr­ëng thµnh, ch­a ®ñ 18 tuæi, tøc lµ ch¸u vÉn cã quyÒn nhËn sù cÊp d­ìng tõ phÝa ng­êi bè lµ anh NguyÔn Träng Thµnh. Trong tr­êng hîp nµy cã thÓ thÊy TAND huyÖn Mü Hµo TØnh H­ng Yªn ®· ¸p dông linh ho¹t c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n. MÆc dï ch¸u C«ng ch­a ®Õn tuæi tr­ëng thµnh nh­ng C«ng ®· cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ ®· cã thu nhËp æn ®Þnh víi møc l­¬ng 800.000 ®ång/th¸ng. Theo nh­ quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng th× møc l­¬ng tèi thiÓu ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµ 450.000 ®ång/th¸ng - ®©y lµ møc l­¬ng ®¶m b¶o cuéc sèng tèi thiÓu cho mét ng­êi. Nh­ vËy, ch¸u C«ng ®· cã kh¶ n¨ng ®Ó lo cho cuéc sèng cña m×nh, dï kh«ng cã sù trî cÊp tõ phÝa anh Thµnh th× cuéc sèng cña ch¸u kh«ng v× thÕ mµ r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n. MÆt kh¸c anh Thµnh vÒ mÆt kinh tÕ còng kh«ng d­ d¶ l¾m. V× vËy, ph¸n quyÕt cña To¸ ¸n huyÖn Mü Hµo TØnh H­ng Yªn ®­a ra lµ ®óng, nã phï hîp víi ®iÕu kiÖn thùc tÕ cña c¶ hai phÝa vµ kh«ng g©y ¶nh h­ëng khã kh¨n hay trë ng¹i cho ch¸u C«ng còng nh­ anh Thµnh. VÒ nguyªn t¾c nghÜa vô cÊp d­ìng chØ ®Æt ra khi ng­êi con lµ ng­êi ch­a thµnh niªn hoÆc ng­êi ®· thµnh niªn nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh. VËy khi con ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng th× cha hoÆc mÑ - ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con sÏ kh«ng ph¶i cÊp d­ìng nu«i con n÷a. Trªn thùc tÕ, cho thÊy kh«ng ph¶i ng­êi ®· thµnh niªn nµo còng cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®Ó tù nu«i b¶n th©n. VÝ dô: ChÞ NguyÔn Xu©n H, khëi kiÖn yªu cÇu anh TrÇn V¨n N - chång cò, cÊp d­ìng nu«i con chung lµ ch¸u TrÇn V¨n M (n¨m nay 19 tuæi hiÖn ch¸u ®ang häc ®¹i häc) ®¬n ®­îc göi ®Õn Toµ ¸n huyÖn T TØnh L. Néi dung nh­ sau: ChÞ NguyÔn Xu©n H vµ anh TrÇn V¨n N li h«n n¨m 2005 vµ cã con chung lµ ch¸u TrÇn V¨n M lóc ®ã M 17 tuæi. Khi li h«n theo quyÕt ®Þnh cña Toµ anh N ®· cÊp d­ìng cho ch¸u M mçi th¸ng 300.000 ®ång ®Õn khi M tr­ëng thµnh (trßn 18 tuæi) nh­ng lóc ®ã c¸c nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc, ë kh«ng tèn kÐm. Khi M 18 tuæi vµ b¾t ®Çu ®i häc ®¹i häc c¸c nhu cÇu ¨n, mÆc, ë ngµy cµng lín vµ chÞ H kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng chu cÊp cho con, chÞ H ®· nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ anh N ®ãng gãp thªm tiÒn nu«i con nh­ng ®Òu bÞ tõ chèi v× anh cho r»ng anh ®· thùc hiÖn hÕt nghÜa vô cña anh vµ anh kh«ng hÒ cã bÊt cø vi ph¹m nµo, do vËy anh N c­¬ng quyÕt tõ chèi ®Ò nghÞ cña chÞ H. Trong b¶n ¸n sè 50 ngµy 18 th¸ng 6 n¨m 2007 TAND huyÖn T TØnh L c¨n cø vµo §iÒu 61 kho¶n 1 ®· ra quyÕt ®Þnh: Anh N kh«ng ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i M v× M ®· ®Õn tuæi tr­ëng thµnh vµ cã thÓ ®i lµm ®Ó nu«i b¶n th©n. Dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ h«n nh©n, th× Toµ ¸n huyÖn T TØnh L ®· xÐt xö ®óng. M ®· 19 tuæi, mÆc dï ®ang lµ sinh viªn nh­ng vÉn cã thÓ ®i lµm ®Ó nu«i b¶n th©n. Thùc tÕ cho thÊy cã nhiÒu tr­êng hîp l­¬ng cña sinh viªn cßn nhiÒu h¬n l­¬ng cña c¸c bËc lµm cha lµm mÑ, nh­ng kh«ng ph¶i bÊt cø sinh viªn nµo còng cã thÓ lµm thªm vµ kiÕm ®­îc nhiÒu tiÒn ®Ó tù lo cho cuéc sèng cña m×nh. VÝ dô: thêi gian häc kh«ng cho phÐp lµm thªm; kh«ng xin ®­îc viÖc lµm thªm. V× thÕ mµ hä vÉn cÇn sù trî gióp tõ phÝa cha mÑ. Trong tr­êng hîp nµy th× Toµ ¸n huyÖn T TØnh L ®· xÐt xö ®óng vÒ mÆt ph¸p luËt nh­ng vÒ mÆt t×nh c¶m th× ch­a ®­îc tho¶ ®¸ng. Toµ ¸n nªn khuyªn vµ gi¶i thÝch cho anh N r»ng: Anh nªn cÊp d­ìng, ®ãng gãp cho M, mÆc dï nghÜa vô cÊp d­ìng cho M cña anh ®· chÊm døt khi M trßn 18 tuæi ®iÒu ®ã lµ ®óng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh­ng cßn vÒ mÆt t×nh c¶m kh«ng ph¶i lóc nµo còng tu©n theo mét nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh nµo ®ã. §· lµm cha lµm mÑ kh«ng nªn thê ¬ tr­íc nh÷ng khã kh¨n cña con c¸i, khi anh vµ chÞ li h«n, ch¸u M ®· bÞ thiÖt thßi h¬n so víi nh÷ng ®øa trÎ kh¸c nh­ng kh«ng v× thÕ mµ ch¸u ch¸n n¶n suy sôp, M ®· cè g¾ng ®Ó ®­îc häc ®¹i häc - ®ã lµ ®iÒu kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ lµm ®­îc, cho nªn anh N nªn gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho M tiÕp tôc ph¸p triÓn, mÆc kh¸c anh còng lµ ng­êi cã ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ do ®ã anh kh«ng nªn tõ chèi yªu cÇu cña chÞ H, chÞ còng v× quyÒn lîi cña con nªn míi cÇn sù gióp ®ì tõ anh. Cã lÏ khi nghe nh÷ng lêi khuyªn nhñ, gi¶i thÝch ®ã th× anh N còng sÏ thay ®æi ý kiÕn ban ®Çu cña m×nh. Th«ng th­êng mét ng­êi m¾c bÖnh t©m thÇn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc lóc nµo ng­êi Êy khái bÖnh vµ nh­ vËy khã cã thÓ biÕt ®­îc thêi ®iÓm nµo nghÜa vô cÊp d­ìng chÊm døt. Tr­êng nµy trong c¸c b¶n ¸n hay quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n kh«ng nªn tuyªn h¹n chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng. VÝ dô: Trong b¶n ¸n sè 58/2006/HNG§ ngµy 23/10/2006 cña TAND huyÖn Q TØnh T ®· xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n li h«n gi÷a anh Ph¹m Ngäc T vµ chÞ NguyÔn KiÒu C. Anh chÞ kÕt h«n n¨m 1997 vµ cã mét ng­êi con chung lµ ch¸u Ph¹m V¨n M sinh n¨m 1997, ch¸u M hiÖn ®ang m¾c bÖnh t©m thÇn (Cã giÊy chøng nhËn cña bÖnh viÖn) TAND huyÖn Q TØnh T ®· ra quyÕt ®Þnh: Xö li h«n gi÷a anh Ph¹m Ngäc T vµ chÞ NguyÔn KiÒu C. VÒ con chung: Giao chÞ NguyÔn KiÒu C trùc tiÕp nu«i ch¸u Ph¹m V¨n M. Anh Ph¹m Ngäc T cã tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i ch¸u Ph¹m V¨n M mçi th¸ng 300.000 ®ång/th¸ng kÓ tõ th¸ng 10/2006 ®Õn khi ch¸u Ph¹m V¨n M trßn 18 tuæi. Trong tr­êng hîp nµy TAND huyÖn Q TØnh T tuyªn thêi ®iÓm chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con cña anh Ph¹m Ngäc T lµ sai. C¨n cø vµo §iÒu 56 LuËt HN&G§ n¨m 2000 th× dï ch¸u Ph¹m Ngäc M ®· thµnh niªn (trßn 18 tuæi) mµ M vÉn m¾c bÖnh t©m thÇn th× cã quyÒn nhËn sù cÊp d­ìng tõ phÝa anh Ph¹m Ngäc T. Tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng cho ch¸u M cña anh chØ chÊm døt khi ch¸u trßn 18 tuæi vµ ®iÒu quan träng lµ M ph¶i khái bÖnh. TAND huyÖn Q TØnh T nªn gi¶i thÝch thªm nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con cho anh T hiÓu ngay c¶ khi ch¸u M ®· ®ñ 18 tuæi nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó nu«i m×nh. §ång thêi cÇn cã gi¶i thÝch vÒ quyÒn xin thay ®æi cÊp d­ìng nu«i con cña anh T khi ch¸u M khái bÖnh. Nh­ vËy quyÒn lîi cña ch¸u M còng nh­ quyÒn lîi cña anh T sÏ ®­îc ®¶m b¶o. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ nhËn thÊy, khi xem xÐt, gi¶i quyÕt sù viÖc Toµ ¸n nªn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c bªn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn quyÒn lîi cña con c¸i ®Ó ®­a ra c¸c ph¸n quyÕt “ thÊu t×nh ®¹t lÝ h¬n”. BiÕt r»ng mäi ph¸n quyÕt ®Òu ph¶i dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, lµm ®óng theo ph¸p luËt nh­ng trong mét sè tr­êng hîp cã thÓ ¸p dông linh ho¹t c¸c quy ®Þnh ®ã, “biÕn ho¸” c¸c quy ®Þnh ®ã ®Ó xet xö hîp t×nh hîp lÝ h¬n, thuyÕt phôc ®­îc c¸c bªn qua ®ã ®Ò cao truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam. 3.2.3. V­íng m¾c trong vÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp d­ìng T¹i §iÒu 54 LuËt HN&G§ 2000 quy ®Þnh “…c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn thay ®æi ph­¬ng thøc cÊp d­ìng, t¹m ngõng cÊp d­ìng trong tr­êng hîp ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghi· vô cÊp d­ìng, nÕu kh«ng cã tho¶ thuËn ®­îc th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt” . Theo nh­ quy ®Þnh trªn th× khi vî hoÆc chång nÕu gÆp khã kh¨n vÒ kinh tÕ th× cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau, hoÆc nhê Toµ ¸n gi¶i quyÕt t¹m ngõng cÊp d­ìng. Quy ®Þnh nµy cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh víi môc ®Ých nh»m ®¶m b¶o cho nghÜa vô cÊp d­ìng cña cha mÑ cho con cã tÝnh kh¶ thi h¬n. Cuéc sèng th­êng kh«ng nh­ mong muèn cña con ng­êi, kh«ng ai cã thÓ nãi tr­íc vµ ch¾c ch¾n r»ng hä sÏ kh«ng bao giê gÆp bÊt cø khã kh¨n nµo trong cuéc sèng. Khã kh¨n mµ hä gÆp ph¶i cã thÓ do b¶n th©n hä t¹o ra hoÆc còng cã thÓ do yÕu tè kh¸ch quan ®em l¹i. VÝ dô: anh V ®ang lµm ¨n ph¸t ®¹t th× kh«ng may cã b·o to lµm h­ háng c¸c c¬ së vËt chÊt khiÕn anh kh«ng thÓ giao hµng kÞp thêi dÉn ®Õn viÖc anh l©m vµo hoµn c¶nh khã kkh¨n vÒ kinh tÕ. Nh­ng viÖc t¹m ngõng cÊp d­ìng l¹i ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng, v× nh­ thÕ cã nghÜa lµ trong mét thêi gian s¾p tíi ng­êi ®­îc cÊp d­ìng sÏ kh«ng nhËn ®­îc sù trî cÊp tõ phÝa ng­êi ®­îc nghÜa vô cÊp d­ìng ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng cho m×nh. Trªn thùc tÕ ®· cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp xin t¹m ngõng cÊp d­ìng víi lÝ do “khã kh¨n vÒ kinh tÕ” qu¶ thùc cã tr­êng hîp khã kh¨n thËt sù nh­ng còng cã tr­êng hîp trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng, ®ïn ®Èy viÖc thùc hiÖn nghÜa vô ®ã cho ng­êi kh¸c, cßn b¶n th©n hä th× cã thêi gian vµ tiÒn cña ®Ó lµm nh÷ng viÖc riªng mang l¹i lîi Ých cho hä, v« t©m tr­íc cuéc sèng cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. LuËt HN&G§ n¨m 2000 tuy cã quy ®Þnh vÒ viÖc “t¹m ngõng cÊp d­ìng trong tr­êng hîp ng­êi cã nghÜa vô l©m vµo hoµn c¶nh khã kh¨n” nh­ng l¹i kh«ng ®­a ra c¸c quy ®Þnh cô thÓ thÕ nµo lµ “khã kh¨n vÒ kinh tÕ” vµ còng kh«ng quy ®Þnh khi nµo th× thêi gian b¾t ®Çu t¹m ngõng cÊp d­ìng còng nh­ thêi gian t¹m ngõng cÊp d­ìng chÊm døt, ®iÒu ®ã khiÕn cho Toµ ¸n lóng tóng khi gi¶i quyÕt yªu cÇu t¹m ngõng cÊp d­ìng. VÝ dô: ChÞ Lª ThÞ H vµ anh Bïi V¨n T ®· li h«n n¨m 2004. Trong quyÕt ®Þnh li h«n chÞ H ®­îc t¹m ho·n cÊp d­ìng nu«i con v× chÞ hiÖn ®ang khã kh¨n vÒ kinh tÕ (do chÞ lµm ruéng). Vµ trong quyÕt ®Þnh lóc Êy kh«ng nãi râ thêi gian b¾t ®Çu còng nh­ thêi gian chÊm døt viÖc t¹m ho·n cÊp d­ìng. Sau 2 n¨m tøc lµ n¨m 2006 anh T nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ chÞ H cÊp d­ìng nu«i con, v× anh cho r»ng chÞ H kh«ng cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ n÷a biÓu hiÖn: chÞ H cã xe m¸y ®i, trong nhµ l¹i cã rÊt nhiÒu ®å dïng míi nh­ ti vi, tñ l¹nh… nh­ng chÞ H mét mùc nãi r»ng chÞ hiÖn vÉn ®ang khã kh¨n vÒ kinh tÕ, tÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n anh T nh×n thÊy ®Òu do ng­êi bµ con xa cña chÞ göi vÒ tÆng cho khi thÊy chÞ gÆp c¶nh khã kh¨n, tóng thiÕu. Toµ ¸n huyÖn T TØnh T sau khi ®iÒu tra x¸c nhËn ®óng lµ sè tµi s¶n hiÖn cã cña chÞ H do ng­êi bµ con xa göi vÒ tÆng cho cßn b¶n th©n chÞ H víi nghÒ lµm ruéng thu nhËp ch­a æn ®Þnh kinh tÕ vÉn ch­a tho¸t khái c¶nh khã kh¨n v× vËy Toµ ®· ra quyÕt ®Þnh cho chÞ H t¹m ngõng cÊp d­ìng nu«i con Theo Kho¶n1 §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP ngµy 30/10/2001 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· quy ®Þnh : “ Ng­êi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 51, 52, 53 LuËt HN&G§ lµ ng­êi cã thu nhËp th­êng xuyªn hoÆc tuy kh«ng cã thu nhËp th­êng xuyªn nh­ng cßn tµi s¶n sau khi ®· trõ ®i chi phÝ th«ng th­êng cÇn thiÕt cho cuéc sèng cña ng­êi ®ã”. C¨n cø vµo quy ®Þnh trªn, Toµ ¸n huyÖn T TØnh T ®· sai lÇm trong viÖc ®­a ra quyÕt ®Þnh cho chÞ H tiÕp tôc t¹m ho·n nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con.MÆc dï víi nghÒ lµm ruéng chÞ H cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ ®iÒu Êy lµ cã thËt, nh­ng trong vßng 2 n¨m, chÞ H ®· nhËn ®­îc nh÷ng mãn quµ gi¸ trÞ tõ phÝa ng­êi bµ con xa göi tÆng cho. Nh÷ng mãn quµ cã gi¸ trÞ ®ã ®­îc coi lµ tµi s¶n cña chÞ H vµ ®­îc tÝnh lµ kho¶n “ thu nhËp kh«ng th­êng xuyªn”. NghÒ lµm ruéng cïng víi khèi l­îng tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®ã chÞ H kh«ng ®­îc coi lµ ng­êi “ kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ” ®Ó ®­îc “ t¹m ho·n” cÊp d­ìng nu«i con. Trong tr­êng hîp nµy chÞ H ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i con, thêi gian “ t¹m ho·n ” cÊp d­ìng nu«i con chÊm døt. §ång thêi tù b¶n th©n chÞ H còng ph¶i thÊy r»ng chÞ nªn thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i con cïng anh T, kh«ng cÇn anh T yªu cÇu, bëi lÏ khi li h«n biÕt chÞ H gÆp khã kh¨n anh T ®· ®ång ý cho chÞ H t¹m ho·n cÊp d­ìng nu«i con, v× thÕ mµ khi cã ®iÒu kiÖn chÞ H nªn tù ®éng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®· bÞ “ t¹m ho·n” cña m×nh cïng víi anh T trî cÊp nu«i con, nh­ thÕ sÏ hîp víi ®¹o lÝ tr¸ch nh÷ng ®iÒu lµm tæn th­¬ng con trÎ. LuËt HN&G§ n¨m 2000 cïng v¨n b¶n h­íng dÉn kh«ng quy ®Þnh râ thÕ nµo lµ khã kh¨n vÒ kinh tÕ ®Ó ®­îc xin t¹m ho·n cÊp d­ìng ®ång thêi kh«ng quy ®Þnh thêi gian b¾t ®Çu, kÕt thóc t¹m ho·n cÊp d­ìng ®iÒu ®ã g©y ra nh÷ng bÊt lîi cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng còng nh­ ng­êi trùc tiÕp nu«i ng­êi ®­îc cÊp d­ìng, mµ trong tr­êng hîp vî chång li h«n ng­êi con sÏ lµ ng­êi chÞu thiÖt thßi nhiÒu h¬n c¶. Ph¶i cã mét mèc thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó ng­êi ®ang khã kh¨n vÒ kinh tÕ ph¶i tù thóc giôc b¶n th©n “ cè g¾ng” tho¸t khái khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh, ®ång thêi nh»m tr¸ch nh÷ng bÊt lîi kh«ng ®¸ng cã cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. 3.2.4. V­íng m¾c trong tr­êng hîp cÊp d­ìng cña bè d­îng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n Bè d­îng, mÑ kÕ lµ nh÷ng ng­êi chång hay vî míi cña cha hoÆc mÑ cña con. Mèi quan hÖ gi÷a bè d­îng hay mÑ kÕ víi con riªng cña vî hay chång kh«ng ph¶i lµ mèi quan hÖ huyÕt thèng. Sau khi vî chång li h«n, ng­êi vî hay chång tiÕp tôc t×m vµ x©y dùng h¹nh phóc víi ng­êi ®µn «ng hay ®µn bµ kh¸c ®Ó t¹o dùng 1 gia ®×nh míi. Gia ®×nh míi nµy còng tån t¹i nh÷ng mèi quan hÖ cha mÑ vµ con, trong ®ã con riªng còng nhËn ®­îc sù ch¨m sãc, quan t©m vµ yªu th­¬ng tõ phÝa bè d­îng hay mÑ kÕ. HiÖn nay, trong c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ ®Çy ®ñ vÒ c¸c tr­êng hîp cÊp d­ìng cña bè d­îng mÑ kÕ cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n kh«ng sèng chung víi nhau n÷a. Mµ míi quy ®Þnh t¹i §iÒu 38 LuËt HN&G§ n¨m 2000 vÒ nghÜa vô vµ quyÒn cña bè d­îng, mÑ kÕ víi con riªng cña vî hoÆc chång. Trªn thùc tÕ, trong qu¸ tr×nh xÐt xö vô ¸n li h«n cã yªu cÇu cÊp d­ìng cña bè d­îng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî hay con riªng cña chång Toµ ¸n kh«ng t×m ®­îc quy ®Þnh ph¸p luËt cô thÓ ®Ó ®­a ra ph¸n quyÕt chÝnh x¸c. VÝ dô: ChÞ Ph¹m ThÞ M vµ anh Vò V¨n § chung sèng víi nhau cã ®¨ng kÝ kÕt h«n n¨m 1996 t¹i Uû ban nh©n d©n ph­êng HH – HL. Tr­íc khi kÕt h«n anh Vò V¨n § ®· cã vî vµ ®· li h«n. ChÞ Ph¹m ThÞ M còng cã chång nh­ng ®· chÕt, ®ång thêi chÞ còng cã mét ng­êi con ®­îc 3 tuæi tªn lµ TrÇn ThÞ H (con cña chång tr­íc). Cuéc sèng vî chång gi÷a anh § vµ chÞ M hoµ thuËn, h¹nh phóc vµ trong thêi gian nµy anh chÞ ®· cã mét ng­êi con chung tªn lµ Vò V¨n Q. §Õn n¨m 2005 th× m©u thuÉn trÇm träng. ChÞ Ph¹m ThÞ M viÕt ®¬n xin li h«n. Trong ®¬n chÞ yªu cÇu nu«i hai con lµ ch¸u: TrÇn ThÞ H vµ ch¸u Ph¹m V¨n Q. ChÞ cã yªu cÇu anh Ph¹m V¨n § cÊp d­ìng nu«i 2 ch¸u mçi th¸ng 500.000 ®ång. Anh Vò V¨n § chÊp nhËn yªu cÇu cÊp d­ìng nu«i con chung lµ ch¸u Vò V¨n Q nh­ng kh«ng chÊp nhËn cÊp d­ìng nu«i ch¸u TrÇn ThÞ H v× anh cho r»ng ch¸u H kh«ng ph¶i lµ con ruét cña anh nªn anh kh«ng cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i ch¸u H. Trong qu¸ tr×nh xÐt xö vô ¸n li h«n nµy, TAND thµnh phè H TØnh Q cã gi¶i thÝch víi anh § viÖc cÊp d­ìng nu«i con riªng lµ ch¸u TrÇn ThÞ H nh­ sau: Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt t¹i §iÒu 38 th× gi÷a bè d­îng vµ con riªng cã quyÒn vµ nghÜa vô nh­ gi÷a bè víi con ®Î do vËy mµ khi anh chÞ li h«n anh § nªn cÊp d­ìng nu«i ch¸u H. Nh­ng anh § kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu cÊp d­ìng nu«i ch¸u H. Anh cho r»ng yªu cÇu ®ã hÕt søc v« lÝ vµ nÕu buéc ph¶i cÊp d­ìng nu«i H, anh xin nhËn nu«i ch¸u Vò V¨n Q vµ kh«ng yªu cÇu chÞ M cÊp d­ìng nu«i con. ChÞ M kh«ng ®ång ý ®Ó anh § nu«i con vµ theo nguyÖn väng cña ch¸u Vò V¨n Q ch¸u muèn ë víi mÑ. Trong b¶n ¸n sè 57/2006/ HNG§ cña TAND thµnh phè H TØnh Q ngµy 30/10/2006 ®· ra quyÕt ®Þnh: Xö cho chÞ Ph¹m ThÞ M vµ anh Vò V¨n § li h«n. VÒ con giao cho chÞ Ph¹m ThÞ M nu«i con chung vµ anh Vò V¨n § cã tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i con chung 300.000 ®ång/th¸ng. Anh Vò V¨n §oµn kh«ng ph¶i cÊp d­ìng nu«i con riªng lµ ch¸u TrÇn ThÞ H (Do chÞ Ph¹m ThÞ M ®· ®ång ý rót l¹i yªu cÇu ®ßi anh § cÊp d­ìng nu«i ch¸u). VËy gi¶ sö trong tr­êng hîp chÞ M c­¬ng quyÕt buéc anh § cÊp d­ìng nu«i ch¸u TrÇn ThÞ H th× Toµ ¸n sÏ gi¶i quyÕt thÕ nµo? Toµ ¸n sÏ c¨n cø vµo quy ®Þnh nµo cña ph¸p luËt ®Ó buéc anh § ph¶i cÊp d­ìng nu«i ch¸u H hoÆc tõ chèi yªu cÇu cÊp d­ìng nu«i con riªng cña chÞ M. Trªn thùc tÕ, gi÷a con riªng cña vî hoÆc chång víi bè d­îng hay mÑ kÕ ®· cã thêi gian quan t©m, ch¨m sãc lÉn nhau kh¸ dµi, gièng nh­ tr­êng hîp cha mÑ ®Î sèng chung víi con ®Î hoÆc cha mÑ nu«i víi con nu«i. Mµ khi con riªng víi bè d­îng vµ mÑ kÕ v× lÝ do kh¸c nhau kh«ng cßn sèng chung víi bè d­îng, mÑ kÕ n÷a khi li h«n, mµ nh÷ng ng­êi con riªng nµy l¹i kh«ng ®­îc h­ëng cÊp d­ìng cña bè d­îng mÑ kÕ th× ch­a tho¶ ®¸ng. MÆc dï kh«ng cã mèi quan hÖ m¸u mñ ruét thÞt nh­ng khi cïng sèng d­íi mét m¸i nhµ th× gi÷a hä còng ®· n¶y sinh nh÷ng t×nh c¶m g¾n bã, th©n thiÕt nh­ ruét thÞt víi nhau. ThËm chÝ cã nh÷ng ng­êi bè d­îng hay mÑ kÕ cßn th­¬ng yªu con riªng h¬n c¶ ng­êi cha mÑ ruét cña con riªng, vµ còng cã tr­êng hîp con riªng dµnh t×nh c¶m cña m×nh cho bè d­îng mÑ kÕ nh­ dµnh t×nh c¶m cho cha mÑ ruét cña m×nh. VÝ dô: ChÞ Hoµng ThÞ H vµ anh NguyÔn Xu©n C kÕt h«n n¨m 2000. Tr­íc khi kÕt h«n chÞ NguyÔn ThÞ H ®· cã mét ng­êi con riªng tªn lµ Hoµng ThÞ V sinh n¨m 1995. Qu¸ tr×nh chung sèng vî chång hoµ thuËn, h¹nh phóc vµ ®· cã mét ng­êi con chung tªn NguyÔn ThÞ M. §Õn th¸ng 6/2005 th× ph¸t sinh m©u thuÉn. Nguyªn nh©n do tÝnh t×nh kh«ng, nghi ngê nhau vÒ lßng chung thuû, dÉn ®Õn vî chång th­êng xuyªn va ch¹m lÉn nhau. Anh NguyÔn Xu©n C vµ chÞ Hoµng ThÞ H ®· lµm ®¬n thuËn t×nh li h«n göi ®Õn Toµ ¸n huyÖn T TØnh T. Trong ®¬n anh C cã tr×nh bµy: Anh vµ chÞ Hoµng ThÞ H cã 2 ng­êi con, con chung tªn lµ NguyÔn ThÞ M vµ con riªng tªn lµ Hoµng ThÞ V. HiÖn nay hai ch¸u ®ang ë víi chÞ Hoµng ThÞ H. Do anh th­êng xuyªn ®i lµm ¨n xa nªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ch¨m sãc hai ch¸u, trong tr­êng hîp li h«n anh xin ®­îc cÊp d­ìng nu«i hai ch¸u mçi th¸ng 1000.000 ®ång. MÆc dï ch¸u Hoµng ThÞ V kh«ng ph¶i lµ con ruét cña anh nh­ng trong qu¸ tr×nh chung sèng cïng chÞ Hoµng ThÞ H anh C ®· lu«n coi ch¸u nh­ con ruét cña m×nh. Nay anh chÞ li h«n do bÊt ®ång quan ®iÓm, kh«ng thÓ v× thÕ mµ mèi quan hÖ cha con tõ tr­íc ®Õn nay còng chÊm døt theo. Anh xin ®­îc cÊp d­ìng nu«i ch¸u Hoµng ThÞ V còng nh­ ch¸u NguyÔn ThÞ M ®Õn khi hai ch¸u tr­ëng thµnh. T¹i quyÕt ®Þnh sè 165/Q§HGT ngµy 18/11/2006 TAND huyÖn T TØnh T ®· quyÕt: C«ng nhËn sù thuËn t×nh li h«n gi÷a anh NguyÔn Xu©n C vµ chÞ Hoµng ThÞ H. C«ng nhËn sù tho¶ thuËn vÒ nu«i con, giao cho chÞ Hoµng ThÞ H nu«i hai ch¸u lµ ch¸u Hoµng ThÞ V vµ ch¸u NguyÔn ThÞ H. Hµng th¸ng anh NguyÔn Xu©n C cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp nu«i con mçi th¸ng 1000.000 ®ång ®Õn khi hai ch¸u trßn 18 tuæi. Qua vô viÖc trªn cã thÓ r»ng kh«ng ph¶i ng­êi bè d­îng hay mÑ kÕ nµo còng tõ chèi cÊp d­ìng nu«i con riªng. LuËt HN&G§ nªn ®­a ra c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc cÊp d­ìng nu«i con riªng gi÷a bè d­îng, mÑ kÕ ®Ó tr¸ch t×nh tr¹ng Toµ ¸n khi xÐt xö kh«ng cã c¨n cø ph¸p luËt trong tr­êng hîp gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp d­ìng gi÷a bè d­îng, mÑ kÕ víi con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång. ViÖc quy ®Þnh bè d­îng, mÑ kÕ cã nghÜa vô cÊp d­ìng cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n vµ ng­îc l¹i con riªng còng cã nghÜa vô ch¨m sãc bè d­îng, mÑ kÕ ®iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi phong tôc, tËp qu¸n vµ ®¹o ®øc cña ng­êi ViÖt Nam. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ cÊp d­ìng khi li h«n 3.3.1. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña con ®­îc cÊp d­ìng nh»m ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu trong mäi tr­êng hîp thùc tiÔn, t«i xin kiÕn nghÞ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i cã quy ®Þnh vµ x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ ph¶i cÊp d­ìng nu«i con khi li h«n mµ kh«ng trùc tiÕp nu«i con nh­ sau: Thø nhÊt: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i cÊp d­ìng nu«i con lµ thêi ®iÓm Toµ ¸n lËp biªn b¶n lÇn sau cïng, trong tr­êng hîp quyÕt ®Þnh thuËn t×nh li h«n. Thø hai: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i cÊp d­ìng nu«i con lµ ngµy tuyªn ¸n s¬ thÈm, trong tr­êng hîp c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®­îc vÒ viÖc cÊp d­ìng nu«i con vµ Toµ ¸n ®­a vô ¸n ra xÐt xö. Thø ba: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i cÊp d­ìng nu«i con kÓ tõ ngµy cha hoÆc mÑ kh«ng sèng chung víi nhau trë vÒ sau cho ®Õn khi chÊm døt nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con. Mµ Toµ ¸n cã c¨n cø x¸c ®Þnh trong kho¶ng thêi gian vî chång kh«ng sèng chung víi nhau, nªn kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i d­ìng gi¸o dôc con - cã nghÜa lµ nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con cña vî hoÆc chång khi li h«n b¾t ®Çu kÓ tõ thêi ®iÓm vî chång li th©n ®Õn khi li h«n trë vÒ sau cho ®Õn lóc nghÜa vô cÊp d­ìng ®­îc chÊm døt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh. Bëi v× trªn thùc tÕ cã nhiÒu ng­êi vî do m©u thuÉn qu¸ lín ®èi víi ng­êi chång vµ th­êng xuyªn bÞ ng­êi chång ®¸nh ®Ëp, xóc ph¹m vÒ nh©n phÈm (mµ chóng ta th­êng gäi lµ n¹n b¹o hµnh, nh­ng ch­a ®Õn møc ph¶i truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù) ®· lµm cho ng­êi vî vµ con ph¶i ®i n¬i kh¸c ®Ó chê toµ gi¶i quyÕt viÖc li h«n hoÆc ng­êi chång ®i lµm ¨n xa, chung sèng víi ng­êi kh¸c mµ vî chång kh«ng chung sèng víi nhau tr­íc khi li h«n mµ mét bªn vî hoÆc chång kh«ng sèng chung víi con, ®ång thêi còng kh«ng thùc hiÖn viÖc ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con c¸i (Nh­ng kh«ng thuéc tr­êng hîp trèn tr¸nh nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con vµ ®· yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt ). 3.3.2. VÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp d­ìng * §iÒu kiÖn ®­îc t¹m ho·n cÊp d­ìng. Ng­êi ®­îc cÊp d­ìng ph¶i l©m vµo “ hoµn c¶nh kinh tÕ khã kh¨n”. Mµ mét ng­êi ®­îc coi lµ khã kh¨n vÒ kinh tÕ lµ ng­êi kh«ng cã thu nhËp hoÆc cã thu nhËp nh­ng møc thu nhËp thÊp vµ víi møc thu nhËp ®ã kh«ng thÓ ®¶m b¶o, vµ lo cho cuéc sèng cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. §ång thêi hä còng kh«ng cã tµi s¶n gi¸ trÞ hoÆc cã tµi s¶n nh­ng sau khi b¸n ®i còng kh«ng thÓ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng cña m×nh. * Thêi gian kÕt thóc t¹m ho·n cÊp d­ìng: Thø nhÊt: §ã lµ tr­íc thêi ®iÓm ng­êi ®­îc cÊp d­ìng trßn 18 tuæi vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Bëi lÏ nÕu ng­êi ®­îc cÊp d­ìng trßn 18 tuæi vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng th× nghÜa vô cÊp d­ìng còng chÊm døt, ng­êi ph¶i cÊp d­ìng lóc ®ã còng kh«ng ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng n÷a, trong tr­êng hîp nµy thêi gian t¹m ho·n cÊp d­ìng ®­¬ng nhiªn chÊm døt. Nh­ vËy, quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng trong thêi gian t¹m ho·n tr­íc ®ã sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o vµ còng ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi trùc tiÕp nu«i ng­êi ®­îc cÊp d­ìng Thø hai: Trong tr­êng hîp ®­îc cÊp d­ìng lµ ng­êi thµnh niªn nh­ng mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ tµn tËt, r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n, tóng thiÕu th× viÖc t¹m ngõng cÊp d­ìng chØ ®­îc t¹m ngõng trong mét thêi gian cã lîi nhÊt kh«ng ®­îc t¹m ngõng cÊp d­ìng trong mét thêi gian dµi. Trong c¸c b¶n ¸n hay quyÕt ®Þnh cña Toµ ph¶i quy ®Þnh cô thÓ ngµy t¹m ngõng cÊp d­ìng lµ ngµy nµo. Ên ®Þnh mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng còng nh­ quyÒn lîi cña ng­êi trùc tiÕp nu«i ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. 3.3.3. VÊn ®Ò cÊp d­ìng gi÷a bè d­îng hoÆc mÑ kÕ cña con riªng cña vî hoÆc chång LuËt HN&G§ 2000 cã quy ®Þnh nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i d­ìng gi÷a bè d­îng hoÆc mÑ kÕ víi con riªng cña vî hoÆc chång nh­ng l¹i kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ nghÜa vô cÊp d­ìng gi÷a hä khi hä kh«ng sèng chung. Theo t«i LuËt HN&G§ còng nh­ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ vµ gi¶i thÝch râ h¬n còng nh­ bæ sung thªm vÒ chÕ ®Þnh con riªng vµ cÊp d­ìng ®èi víi con riªng mét c¸ch ®Çy ®ñ nh­ sau: Con riªng cña bè d­îng mÑ kÕ vµ nghÜa vô cÊp d­ìng gi÷a nh÷ng ng­êi nµy. Tuy nhiªn, viÖc quy ®Þnh bè d­îng, mÑ kÕ cã nghÜa vô cÊp d­ìng cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n ngoµi ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn nh­: Con ch­a thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn mµ bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh, th× ph¶i xÐt tíi viÖc gi÷a bè d­îng, mÑ kÕ ph¶i cã thêi gian sèng chung víi con riªng kh¸ dµi. §ång thêi, con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång ®· cã c«ng lao ch¨m sãc, nu«i d­ìng bè d­îng, mÑ kÕ nh­ cha mÑ ®Î hoÆc cha mÑ nu«i cña m×nh theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh trong mét thêi gian dµi mµ hä kh«ng ®­îc ai cÊp d­ìng khi ®· héi ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc cÊp d­ìng. Chø hoµn toµn kh«ng ph¶i mäi tr­êng hîp con riªng cña bè d­îng mÑ kÕ ®Òu ®­îc bè d­îng, mÑ kÕ khi li h«n cÊp d­ìng cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång, mµ thêi gian sèng chung qu¸ Ýt hoÆc c«ng søc ch¨m sãc lÉn nhau ch­a nhiÒu, nay v× bè d­îng, mÑ kÕ chÊm døt h«n nh©n, nªn kh«ng cßn sèng chung víi bè d­îng hoÆc mÑ kÕ n÷a. 3.3.4. C¸ch tÝnh sè tiÒn båi th­êng cÊp d­ìng cho con khi cha mÑ li h«n mµ mét ng­êi bÞ tai n¹n Quan hÖ cÊp d­ìng lµ lo¹i quan hÖ nh©n th©n, g¾n liÒn víi nh©n th©n cña chñ thÓ. §ång thêi quan hÖ cÊp d­ìng lµ lo¹i quan hÖ tµi s¶n ®Æc biÖt. Gi¶ sö vî, chång sau khi li h«n, nÕu bªn kh«ng trùc tiÕp nu«i con kh«ng may bÞ tai n¹n cã thÓ bÞ chÕt hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc nghÜa vô cÊp d­ìng cña ng­êi ®ã ®èi víi con còng chÊm døt. Dï biÕt r»ng ch¼ng ai muèn ®iÒu ®ã x¶y ra, nh­ng trong tr­êng hîp nµy th× quyÒn lîi cña ng­êi con tøc lµ quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng bÞ ¶nh h­ëng trùc tiÕp c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. §óng ra ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng ®Õn khi ng­êi con tr­ëng thµnh vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng, thËm chÝ ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng nu«i con v« thêi h¹n nÕu r¬i vµo tr­êng hîp con ®· thµnh niªn kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ tµn tËt nh­ng v× sù cè kh«ng may mµ hä kh«ng thÓ tiÕp tôc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä, do vËy, trong tr­êng hîp nµy ng­êi ®· g©y ra thiÖt h¹i cho ng­êi ph¶i cÊp d­ìng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tiÕp tr¸ch nhiÖm mµ ng­êi ph¶i cÊp d­ìng ®ang thùc hiÖn dang dë. MÆc dï quan hÖ cÊp d­ìng lµ lo¹i quan hÖ nh©n th©n vµ kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ng­êi kh¸c nh­ng trong tr­êng hîp nµy th× kh¸c. Ng­êi ®· g©y ra thiÖt h¹i cho ng­êi cã tr¸ch nhiÖm cÊp d­ìng, khiÕn ng­êi ph¶i cÊp d­ìng kh«ng thÓ thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i cã nghÜa vô båi th­êng kho¶n tiÒn cÊp d­ìng cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng, nh»m ®¶m b¶o cuéc sèng cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. §Ó x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n chi phÝ cÊp d­ìng, ®¶m b¶o nguyªn t¾c båi th­êng thiÖt h¹i ngoµi hîp ®ång víi môc ®Ých cña tr¸ch nhiÖm båi th­êng lµ kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng nh­ tr­íc khi x¶y ra thiÖt h¹i ®iÒu ®ã kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. C¨n cø vµo hoµn c¶nh kinh tÕ chung ë n­íc ta vµ thùc tÕ gi¶i quyÕt viÖc cÊp d­ìng, trªn cë së quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 613 Bé LuËt d©n sù, §iÒu 53 LuËt HN&G§ n¨m 2000 vµ theo kinh nghiÖm mét sè n­íc, theo t«i c¸ch tÝnh kho¶n tiÒn båi th­êng kho¶n tiÒn cÊp d­ìng cã thÓ thùc hiÖn b»ng hai c¸ch sau: Thø nhÊt: C¸c bªn cã thÓ tù tÝnh to¸n, tho¶ thuËn møc båi th­êng vµ thùc hiÖn viÖc båi th­êng theo nguyªn t¾c tù do, tù nguyÖn cam kÕt, tho¶ thuËn trong båi th­êng thiÖt h¹i. Thø hai: Trong tr­êng hîp c¸c bªn kh«ng tù tho¶ thuËn ®­îc th× viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc båi th­êng ph¶i ®ång thêi c¨n cø vµo thu nhËp cña ng­êi bÞ h¹i, møc cÊp d­ìng thùc tÕ tr­íc khi x¶y ra thiÖt h¹i, møc sèng trung b×nh cña ®¹i bé phËn d©n c­ ®­îc cÊp d­ìng ®ang sèng. NÕu vÉn cã tranh chÊp th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt. C¨n cø viÖc x¸c ®Þnh tÝnh to¸n c¸c thiÖt h¹i kh¸c, viÖc båi th­êng kho¶n chi phÝ cÊp d­ìng còng cÇn ph¶i c¨n cø vµo lçi cña c¸c bªn, trong ®ã cã lçi cña ng­êi bÞ thiÖt h¹i. Trong tr­êng hîp nhiÒu ng­êi cïng cã lçi g©y thiÖt h¹i th× hä cã tr¸ch nhiÖm liªn ®íi cïng båi th­êng. Kho¶n tiÒn ph¶i båi th­êng cña mçi ng­êi trong tr­êng hîp nµy ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo møc ®é lçi cña hä, trong ®ã cã c¶ lçi cña ng­êi bÞ thiÖt h¹i nÕu ng­êi nµy cã lçi. Trong tr­êng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é lçi th× nh÷ng ng­êi g©y thiÖt h¹i ph¶i båi th­êng theo phÇn b»ng nhau. Ngoµi ra, viÖc tÝnh to¸n kho¶n tiÒn cÊp d­ìng g©y thiÖt h¹i ph¶i båi th­êng cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn nghÜa vô cÊp d­ìng cña nh÷ng ng­êi kh¸c ®èi víi ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. VÝ dô nh­ nghÜa vô cÊp d­ìng cña bè hoÆc mÑ ®èi víi c¸c con khi mét trong hai ng­êi bÞ tai n¹n ®Ó tr¸nh buéc ng­êi g©y thiÖt h¹i ph¶i båi th­êng toµn bé kho¶n tiÒn cÊp d­ìng. Gi¶i quyÕt viÖc båi th­êng kho¶n tiÒn cÊp d­ìng khi cha mÑ li h«n mµ mét trong hai ng­êi cã nghÜa vô cÊp d­ìng nu«i con kh«ng may bi tai n¹n ®ang lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p. NhÊt lµ hiÖn nay, khi viÖc båi th­êng thiÖt h¹i ®ang chÞu sù t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng nªn ®ang cã xu h­íng bÞ th­¬ng m¹i ho¸. V× vËy LuËt HN&G§ còng nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cÇn cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi ®­îc cÊp d­ìng. 3.3.5. VÊn ®Ò vÒ tæ chøc, thùc hiÖn vµ ¸p dông ph¸p luËt Nh»m ng¨n chÆn nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc cã thÓ x¶y ra trong viÖc cÊp d­ìng nu«i con khi vî chång li h«n nh­: Trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô…®¶m b¶o môc ®Ých cña viÖc cÊp d­ìng nu«i con mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng vµ cÇn thiÕt lµ c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t viÖc cÊp d­ìng nu«i con. C«ng t¸c ®ã cÇn ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch th­êng xuyªn theo ®Þnh k× hoÆc tiÕn hµnh ®ét xuÊt khi cã d­ luËt, hay cã ®¬n tè c¸o cña quÇn chóng nh©n d©n. §Ó ®¶m b¶o viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong thùc tiÔn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc cÊp d­ìng nu«i con ®­îc chÝnh x¸c, ®óng ®¾n vµ cã hiÖu qu¶, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé cã liªn quan ®Õn viÖc cÊp d­ìng nu«i con, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm “ chÝ c«ng v« t­” kh«ng ng¹i khã kh¨n khi x¸c minh sù viÖc. Trong qu¸ tr×nh c­ìng chÕ thi hµnh ¸n cÇn cã sù phèi hîp cña c¸c c¬ quan nh­ ViÖn kiÓm s¸t, c¬ quan C«ng an, c¬ quan thi hµnh ¸n ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p tho¶ ®¸ng buéc ng­êi ph¶i thi hµnh ¸n thùc hiÖn nghiªm tóc nghÜa vô cÊp d­ìng. Ngoµi ra, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ cÊp d­ìng nu«i con khi vî chång li h«n ®­îc tiÕn hµnh vµ ®Èy m¹nh ®Ó lµm cho quÇn chóng nh©n d©n hiÓu râ môc ®Ých vµ ý nghÜa vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc cÊp d­ìng nu«i con. Do ®ã, t¹o ®­îc sù ®ång t×nh, ñng hé vµ mäi ng­êi cã th¸i ®é ®óng ®¾n, nhËn thøc ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò vÒ cÊp d­ìng nu«i con. Trªn c¬ së ®ã gióp mäi ng­êi ý thøc quyÒn lîi cña m×nh vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña cña c¸c bªn trong quan hÖ cÊp d­ìng ®Æc biÖt lµ quyÒn lîi cña ng­êi con. KÕt luËn Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña kho¸ luËn tèt nghiÖp: “ Mét sè vÊn ®Ò cÊp d­ìng trong tr­êng hîp li h«n”. ChÕ ®Þnh cÊp d­ìng lµ mét chÕ ®Þnh cã ý nghÜa quan träng trong ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh. Kh«ng chØ cã ý nghÜa trong ph¹m vi mét quèc gia mµ ®©y ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cña toµn cÇu. ChÕ ®Þnh cÊp d­ìng ®· gãp phÇn vµo viÖc ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña ng­êi ®­îc cÊp d­ìng, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ng­êi ch­a thµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nh­ng kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ tµn tËt trong tr­êng hîp cha mÑ li h«n. §¶m b¶o cho c¸c em ®­îc ch¨m sãc, nu«i d­ìng ®­îc ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn dï kh«ng ®­îc sèng cïng c¶ cha vµ mÑ trong mét gia ®×nh. Ngoµi ra, chÕ ®Þnh cÊp d­ìng cßn lµ ph­¬ng thøc ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng­êi ph¶i cÊp d­ìng trong quan hÖ cÊp d­ìng, qua viÖc x¸c lËp quan hÖ cÊp d­ìng gi÷a ng­êi ®­îc cÊp d­ìng vµ ng­êi ph¶i cÊp d­ìng. VÊn ®Ò cÊp d­ìng ®­îc quy ®Þnh kh¸ cô thÓ vµ ®Çy ®ñ trong LuËt HN&G§ n¨m 2000 vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cÊp d­ìng cho con khi vî chång li h«n, cÊp d­ìng gi÷a vî vµ chång. Tuy nhiªn, cïng víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®· t¸c ®éng vµo c¸c quan hÖ x· héi nãi chung vµ quan hÖ cÊp d­ìng nãi riªng. Mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®· kh«ng cßn phï hîp víi thùc tÕ, mét sè vÊn ®Ò cßn ch­a ®­îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, ®ßi hái ph¸p luËt vÒ cÊp d­ìng cÇn ph¶i söa ®æi, bæ sung nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña thùc tÕ. Cïng víi ®ã, chóng ta cÇn tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t vÒ cÊp d­ìng trªn thùc tÕ vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm, n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸n bé cã thÈm quyÒn, ph¶i chó träng c«ng t¸c tuyªn truyÒn phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ cÊp d­ìng, ®Æc biÖt lµ cÊp d­ìng trong tr­êng hîp vî chång li h«n ®Ó mäi tÇng líp nh©n d©n cã nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy vµ ý thøc ®­îc quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc cÊp d­ìng.  Danh môc tµi liÖu tham kh¶o HiÕn ph¸p 1992 Bé LuËt d©n sù n¨m 2005, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1959 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1986 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP ngµy 22/10/2001 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000. NghÞ quyÕt cña Héi ®ång thÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao sè 02/2000/H§ - H§TP ngµy 23/12/2000 h­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000. S¾c lÖnh cña Chñ tÞch ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hßa sè 97/SL ngµy 22/5/1950. Gi¸o tr×nh LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ViÖt Nam, NXB C«ng an nh©n d©n 2004, tõ trang 61 ®Õn trang 72 vµ tõ trang197 ®Õn 226. Ph¹m Xu©n Linh, Bµn vÒ chÕ ®Þnh nghÜa vô cña cha mÑ ®èi víi con theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, T¹p chÝ d©n chñ vµ ph¸p luËt sè 9 (1974) – 2006, tõ trang 46 ®Õn trang 49. NguyÔn Thanh Hång, VÊn ®Ò båi th­êng kho¶n tiÒn cÊp d­ìng trong c¸c vô tai n¹n giao th«ng theo Bé LuËt d©n sù ViÖt Nam, T¹p chÝ LuËt häc sè 4/2002, tõ trang 24 ®Õn trang 28. Th¹c sÜ Ng« ThÞ H­êng, NghÜa vô cÊp d­ìng gi÷a vî vµ chång khi li h«n, T¹p chÝ LuËt häc sè 3 chuyªn ®Ò th¸ng 3/2003, tõ trang 38 ®Õn trang 40. Th¹c sÜ Ng« ThÞ H­êng, Mèi quan hÖ gi÷a nghÜa vô nu«i d­ìng vµ cÊp d­ìng trong LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh, T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, tõ trang 13 ®Õn trang 18. Th¹c sÜ Phan ThÞ V©n H­¬ng, CÊp d­ìng theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n sè 6 th¸ng 3/2004, tõ trang 21 ®Õn trang 24. S¾c lÖnh cña Chñ tÞch ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hßa sè 159/SL ngµy 17/11/1950. Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ cÊp d­ìng 3 1.1. Kh¸i niÖm cÊp d­ìng 3 1.1.1. Kh¸i niÖm 3 1.1.2. Ph©n biÖt cÊp d­ìng vµ nu«i d­ìng 4 1.2. §Æc ®iÓm cña quan hÖ cÊp d­ìng 6 1.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh nghÜa vô cÊp d­ìng 8 1.4. ChÕ ®Þnh cÊp d­ìng trong ph¸p luËt ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng th¸ng t¸m ®Õn nay 12 Ch­¬ng 2: CÊp d­ìng trong tr­êng hîp li h«n trong LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 17 2.1. C¸c tr­êng hîp cÊp d­ìng khi vî chång li h«n 17 2.1.1. CÊp d­ìng gi÷a vî vµ chång 17 2.1.2. CÊp d­ìng gi÷a cha mÑ ®èi víi con 19 2.2. Møc cÊp d­ìng – Ph­¬ng thøc thùc hiÖn cÊp d­ìng 21 2.2.1. Møc cÊp d­ìng 21 2.2.2. Ph­¬ng thøc thùc hiÖn cÊp d­ìng 23 2.3. ChÊm døt quan hÖ cÊp d­ìng 24 Ch­¬ng 3: Thùc tiÔn gi¶i quyÕt cÊp d­ìng trong tr­êng hîp li h«n vµ mét sè kiÕn nghÞ 26 3.1. NhËn xÐt chung 26 3.2. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt c¸c tr­êng hîp cÊp d­ìng khi li h«n 27 3.2.1. V­íng m¾c vÒ vÊn ®Ò thêi ®iÓm thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d­ìng 28 3.2.2. V­íng m¾c trong viÖc thùc hiÖn thêi ®iÓm kÕt thóc cÊp d­ìng nu«i con 31 3.2.3. V­íng m¾c vÒ t¹m ngõng cÊp d­ìng 35 3.2.4. V­íng m¾c trong tr­êng hîp cÊp d­ìng cña bè d­îng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång 38 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ cÊp d­ìng khi li h«n 41 3.3.1. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp d­ìng nu«i con 41 3.3.2. VÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp d­ìng 42 3.3.3. VÊn ®Ò cÊp d­ìng cña bè d­îng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång 43 3.3.4. C¸ch tÝnh tiÒn båi th­êng cÊp d­ìng nu«i con khi vî chång li h«n mµ mét ng­êi bÞ tai n¹n 44 3.3.5. VÊn ®Ò vÒ tæ chøc, thùc hiÖn vµ ¸p dông ph¸p luËt 45 KÕt luËn 47 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o