Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường

Mục lục Lời mở đầu Chương I: Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường. 11 Tính tất yếu khách quan. 11.1 Lý thuyết giá trị khách quan. 11.2 Lý thuyết giá trị chủ quan. 11.3 Lý luận giá trị lợi ích biên. 12 Quan điểm của các nhà kinh tế học hiện đại phương tây 12.1 Quan điểm của Smit và Ricardo 12.2 Quan điểm của Mác. 12.2.1 yêu cầu nội dung của quy luật giá trị. 12.2.2 Tạc dụng của quy luật giá trị. 12.2.2.1 Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá. 12.2.2.2 Kích thích lực lượng sản xuất. 12.2.2.3 Thực hiện sự bình tuyển tự nhiên và phân hoá . 13 Yêu cầu, nội dung của quy luật. 13.1 Yêu cầu, nội dung của quy luật của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá TBCN. 13.2.Yệu cầu, nội dung của quy luật của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá XHCN. 14 Vị trí tác dụng của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá XHCN. 14.1 Quy luật giá trị với kế hoạch hoá nền kinh tế quốc dân XHCN. 14.2.Quỵ luật giá trị và giá cả. 15.Bại học kinh nghiệm rút ra từ một số nước Đông Nam á . Chương II: thực trạng sự vận dụng quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá ở nước ta thời gian qua và những giải pháp để vận dụng tốt nó trong thời gian tới. 21.Thưc. trạng vận dụng quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá ở nước ta thời gian qua. 21.1 Một số vấn đề về sản xuất hàng hoá, và quy luật giá trị trong thời kỳ quá độ tiến lên CNXH ở nước ta. 21.1.1 Chuyển sản xuất nông nghiệp sang kinh tế hàng hoá . 21.1.2 Gắn chặt quá trình sản xuất hàng hoá XHCN . 21.1.3 Phát huy tác dụng của quy luật giá trị trong nền kinh tế XHCN . 21.2.Tịnh hình giá cả của nước ta thời kỳ thịnh hành và thịnh trị của cơ chế tập chung quan liêu bao cấp (1955-1980). 21.2.1.Hê. thống giá chỉ đạo. 21.2.2.Hê. thống giá thị trường tự do. 21.2.3 Mối quan hệ giữa hai hệ thống giá. 21.3 Thực trạng về giá cả nước ta thời kỳ 1981-1986. 21.4.Thưc. trạng về giá cả của nước ta hiện nay. 22 Những nguyên nhân dẫn đến sự biến động giá cả nước ta hiện nay. 23 Một số giải pháp chủ yếu điều tiết giá cả của nhà nước ta hiện nay và trong thời gian tới. 23.1 Các giải pháp chủ yếu điều tiết giá cả của nhà nước ta hiện nay. 23.2 Các giải pháp chủ yếu điều tiết giá cả của nhà nước ta trong thời gian tới. Kết luận Tài liệu tham khảo: 1. Tạp chí cộng sản so18^' - 2001. 2. TS. Nguyễn Tiến Hoàng: Điều tiết giá cả trong cơ chế thị trường. NXB Hà Noi-1995^ 3. Kinh tế chính trị học tập 1. 4. Tạp chí thị trường giá cả số 4 - 2001. 5. Tạp chí nhà nước và pháp luật số 4 - 2000. Lời mở đầu Hiện nay nước ta đang hội nhập theo nền kinh tế Thế giới với chính sách mở cửa hợp tác với các nước. Ngay từ đầu, Đảng ta đã đưa ra quan điểm rõ ràng "Một nền kinh tế phát triển theo mô hình nền kinh tế nhiều thành phần, theo định hướng xã hội chủ nghĩa và dưới sự quản lý của nhà nước". Trong quá trình phát triển nền kinh tế nước ta chịu tác động của nhiều nhân tố khách quan, một trong những nhân tố khách quan chủ yếu là quy luật giá trị. Đó là một quy luật kinh tế căn bản nó tác động vào nền kinh tế như một tất yếu khách quan, ở đâu có hàng hoá và sản xuất hàng hoá thì quy luật giá trị còn tồn tại và phát sinh tác dụng, thông qua đó ta thấy vai trò to lớn của quy luật giá trị nó duy trì và mở rộng sản xuất của xí nghiệp và của xã hội. Việc phân phối thu nhập quốc dân và theo đó đạt những cân đối cần thiết của nền kinh tế theo hình thức giá trị, mặt khác nó còn kích thích sản xuất dựa vào hao phí lao động xã hội cần thiết, đồng thời tính toán kinh tế để bố trí lực lượng sản xuất trong cả nước nhằm thực hiện tốt yêu cầu của quy luật phát triển kinh tế có kế hoạch. Với những vai trò đó quy luật giá trị tác động mạnh trong phân phối xã hội chủ nghĩa: Phân phối theo lao động thông qua giá cả, tiền tệ . nó có tác động đẩy nhanh hoặc kìm hãm tốc độ thực hiện kế hoạch lưu thông, hoàn thiện hoặc phá vỡ kế hoạch đó. Nhưng trong đó nhân tố giá cả là yếu tố biểu hiện cơ bản của quy luật giá trị. Trong thực trạng nước ta hiện nay nó đang biểu hiện nhiều mặt tích cực, kích thích lưu thông nâng cao hiệu quả sản xuất, nhưng bên cạnh nó những biểu hiện nhiều mặt tiêu cực . Hạn chế rất lớn đối với sự phát triển của nước ta hiện nay vì vậy cần phải nghiên cứu kỹ quy luật giá trị để có những hiểu biết thêm về những biểu hiện mới của nó từ đó có những chính sách và hướng đi rõ ràng cụ thể để nước ta ngày càng phát triển đi lên. Bố cục đề án gồm chương I và chương II. Chương I: Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị. Chương II: Thực trạng về vận dụng quy luật giá trị và những giải pháp để vận dụng tốt. Nội dung: Chương I: Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường. 11 Tính tất yếu khách quan. 11.1 Lý thuyết giá trị khách quan. Quan điểm khách quan về giá trị là lý thuyết cho rằng giá trị tức là cái cơ sở, cái quyết định trong quan hệ trao đổi, không phải gì khác là giá trị sử dụng của vật được hiểu như chất tự nhiên tồn tại trong vật, thực chất của quan điểm này là đồng nhất giá trị và giá trị sử dụng. Đó chính là giá trị về kinh tế của vật. Đó là cơ sở để xem xét quá trình sản xuất như quá trình tạo ra giá trị sử dụng và đó là cơ sở để phân tích sự gia tăng của của cải xã hội. 11.2 Lý thuyết giá trị chủ quan. Lý thuyết giá trị chủ quan đồng nhất giá trị với giá trị sử dụng của vật với tính hữu ích của vật, nhưng cách hiểu "tính hữu ích" đối lập nhau và quan điểm giá trị chủ quan đã cường điệu một trong những nhân tố ảnh hưởng lên giá trị trao đổi của hàng hoá là ý thức, tâm lý chủ quan của cá nhân. 11.3 Lý luận giá trị lợi ích biên. Nội dung cơ bản của học thuyết này là: Đối với những hàng hoá cùng loại thì giá trị, giá cả của chúng không nhất thiết phải bằng nhau. Sự khác biệt nhau về giá trị do chúng được hướng tới để thoả mãn các nhu cầu khác nhau. Nhu cầu càng cấp thiết thì giá trị, giá cả của hàng hoá càng cao. Một hàng hoá có thể thoả mãn nhiều nhu cầu nhưng nhu cầu thực tế nó sẽ thoả mãn mới quyết định đến giá cả. Nói cách khác "giá trị của vật được đo bằng lợi ích cận biên của vật đó". 12 Quan điểm của các nhà kinh tế học hiện đại phương tây. 12.1 Quan điểm của Smit và Ricardo . Các nhà kinh tế học hiện đại phương tây đề cao quy luật cung cầu coi quy luật đó là quy luật tạo thế cân bằng sản xuất chi phối quyết định giá (ngược với Mác) và lảng tránh quy luật giá trị. Theo Smit người đầu tiên đề cập đến lao động xã hội với tư cách thước đo giá trị hàng, ông đề cao tính tự do, trật tự, tự nhiên "sản phẩm được chế tạo ra thông thường trong hai ngày hoặc hai giờ sẽ có giá trị gấp đôi sản phẩm được chế tạo ra thông thường trong một ngày hay một giờ". Ông không thấy được quy luật giá trị là trung tâm, của cánh tay vô hình. Theo quan điểm của Ricardo ông cho rằng giá trị của hàng hoá được xác định bởi lượng lao động cần thiết để chế tạo ra hàng hoá trong những điều kiện xấu nhất. Giá trị của hàng hoá bị điều tiết bởi lao động thủ công, ông chưa thấy rõ vai trò to lớn của quy luật giá trị.

23 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2873 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Lêi më ®Çu HiÖn nay níc ta ®ang héi nhËp theo nÒn kinh tÕ ThÕ giíi víi chÝnh s¸ch më cöa hîp t¸c víi c¸c níc. Ngay tõ ®Çu, §¶ng ta ®· ®a ra quan ®iÓm râ rµng "Mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo m« h×nh nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµ díi sù qu¶n lý cña nhµ níc". Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta chiô t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸ch quan, mét trong nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan chñ yÕu lµ quy luËt gi¸ trÞ. §ã lµ mét quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n nã t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan, ë ®©u cã hµng ho¸ vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× quy luËt gi¸ trÞ cßn tån t¹i vµ ph¸t sinh t¸c dông, th«ng qua ®ã ta thÊy vai trß to lín cña quy luËt gi¸ trÞ nã duy tr× vµ më réng s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp vµ cña x· héi. ViÖc ph©n phèi thu nhËp quèc d©n vµ theo ®ã ®¹t nh÷ng c©n ®èi cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ theo h×nh thøc gi¸ trÞ, mÆt kh¸c nã cßn kÝch thÝch s¶n xuÊt dùa vµo hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, ®ång thêi tÝnh to¸n kinh tÕ ®Ó bè trÝ lùc lîng s¶n xuÊt trong c¶ níc nh»m thùc hiÖn tèt yªu cÇu cña quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ cã kÕ ho¹ch. Víi nh÷ng vai trß ®ã quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng m¹nh trong ph©n phèi x· héi chñ nghÜa: Ph©n phèi theo lao ®éng th«ng qua gi¸ c¶, tiÒn tÖ... nã cã t¸c ®éng ®Èy nhanh hoÆc k×m h·m tèc ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch lu th«ng, hoµn thiÖn hoÆc ph¸ vì kÕ ho¹ch ®ã. Nhng trong ®ã nh©n tè gi¸ c¶ lµ yÕu tè biÓu hiÖn c¬ b¶n cña quy luËt gÝa trÞ. Trong thùc tr¹ng níc ta hiÖn nay nã ®ang biÓu hiÖn nhiÒu mÆt tÝch cùc, kÝch thÝch lu th«ng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, nhng bªn c¹nh nã nh÷ng biÓu hiÖn nhiÒu mÆt tiªu cùc... H¹n chÕ rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña níc ta hiÖn nay v× vËy cÇn ph¶i nghiªn cøu kü quy luËt gi¸ trÞ ®Ó cã nh÷ng hiÓu biÕt thªm vÒ nh÷ng biÓu hiÖn míi cña nã tõ ®ã cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ híng ®i râ rµng cô thÓ ®Ó níc ta ngµy cµng ph¸t triÓn ®i lªn. Bè côc ®Ò ¸n gåm ch¬ng I vµ ch¬ng II. Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quy luËt gi¸ trÞ. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó vËn dông tèt. Néi dung: Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan. 1.1.1. Lý thuyÕt gi¸ trÞ kh¸ch quan. Quan ®iÓm kh¸ch quan vÒ gi¸ trÞ lµ lý thuyÕt cho r»ng gi¸ trÞ tøc lµ c¸i c¬ së, c¸i quyÕt ®Þnh trong quan hÖ trao ®æi, kh«ng ph¶i g× kh¸c lµ gÝa trÞ sö dông cña vËt ®îc hiÓu nh chÊt tù nhiªn tån t¹i trong vËt, thùc chÊt cña quan ®iÓm nµy lµ ®ång nhÊt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. §ã chÝnh lµ gÝa trÞ vÒ kinh tÕ cña vËt. §ã lµ c¬ së ®Ó xem xÐt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ sö dông vµ ®ã lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch sù gia t¨ng cña cña c¶i x· héi. 1.1.2. Lý thuyÕt gi¸ trÞ chñ quan. Lý thuyÕt gi¸ trÞ chñ quan ®ång nhÊt gi¸ trÞ víi gi¸ trÞ sö dông cña vËt víi tÝnh h÷u Ých cña vËt, nhng c¸ch hiÓu "tÝnh h÷u Ých" ®èi lËp nhau vµ quan ®iÓm gi¸ trÞ chñ quan ®· cêng ®iÖu mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng lªn gi¸ trÞ trao ®æi cña hµng ho¸ lµ ý thøc, t©m lý chñ quan cña c¸ nh©n. 1.1.3. Lý luËn gi¸ trÞ lîi Ých biªn. Néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt nµy lµ: §èi víi nh÷ng hµng hãa cïng lo¹i th× gi¸ trÞ, gi¸ c¶ cña chóng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i b»ng nhau. Sù kh¸c biÖt nhau vÒ gi¸ trÞ do chóng ®îc híng tíi ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu kh¸c nhau. Nhu cÇu cµng cÊp thiÕt th× gi¸ trÞ, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ cµng cao. Mét hµng ho¸ cã thÓ tho¶ m·n nhiÒu nhu cÇu nhng nhu cÇu thùc tÕ nã sÏ tho¶ m·n míi quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ c¶. Nãi c¸ch kh¸c "gi¸ trÞ cña vËt ®îc ®o b»ng lîi Ých cËn biªn cña vËt ®ã". 1.2. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ph¬ng t©y. 1.2.1. Quan ®iÓm cña Smit vµ Ricardo . C¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ph¬ng t©y ®Ò cao quy luËt cung cÇu coi quy luËt ®ã lµ quy luËt t¹o thÕ c©n b»ng s¶n xuÊt chi phèi quyÕt ®Þnh gi¸ (ngîc víi M¸c) vµ l¶ng tr¸nh quy luËt gi¸ trÞ. Theo Smit ngêi ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn lao ®éng x· héi víi t c¸ch thíc ®o gi¸ trÞ hµng, «ng ®Ò cao tÝnh tù do, trËt tù, tù nhiªn "s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ra th«ng thêng trong hai ngµy hoÆc hai giê sÏ cã gi¸ trÞ gÊp ®«i s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ra th«ng thêng trong mét ngµy hay mét giê". ¤ng kh«ng thÊy ®îc quy luËt gi¸ trÞ lµ trung t©m, cña c¸nh tay v« h×nh. Theo quan ®iÓm cña Ricardo «ng cho r»ng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh bëi lîng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o ra hµng ho¸ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn xÊu nhÊt. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ bÞ ®iÒu tiÕt bëi lao ®éng thñ c«ng, «ng cha thÊy râ vai trß to lín cña quy luËt gi¸ trÞ. 1.2.2. Quan ®iÓm cña M¸c. 1.2.2.1. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ. ¤ng cho r»ng lao ®éng víi t c¸ch lµ thíc ®o gi¸ trÞ, ®ã lµ lao ®éng cña x· héi nh mét chØnh thÓ, trong ®ã c¸c lao ®éng t nh©n chØ lµ "khÝ quan" cña mét søc lao ®éng thèng nhÊt, lµ nh÷ng "kh©u" cña lao ®éng tæng thÓ. Do ®ã lao ®éng t nh©n chØ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña lao ®éng tæng thÓ nµy. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ th× mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng t nh©n vµ lao ®éng x· héi bÞ che dÊu ®i vµ mang tÝnh tù ph¸t. V× vËy M¸c cho r»ng kh«ng bao giê gÝa trÞ (chÝnh x¸c lµ gÝa trÞ kinh tÕ) còng do ®iÒu kiÖn trung b×nh quyÕt ®Þnh. Khi sè lîng kh«ng ®ñ th× hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn bÊt lîi nhÊt ®iÒu tiÕt gi¸ trÞ thÞ trêng, khi s¶n phÈm nhiÒu qu¸ th× gi¸ trÞ thÞ trêng ®îc ®iÒu tiÕt bëi hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt. Tøc lµ gi¸ trÞ hµng ho¸ ®o b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra hµng ho¸ t¬ng tù, hoÆc cïng lo¹i vµ nã ®îc quyÕt ®Þnh víi ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt cã thÓ tèt h¬n hay xÊu h¬n. VÒ tÝnh cÇn thiÕt ®èi víi lao ®éng x· héi lµm thíc ®o gi¸ trÞ th× chØ ®îc hiÓu vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt: cÇn bao nhiªu thêi gian ®Ó hoµn thµnh ra s¶n phÈm, ®èi víi gi¸ trÞ kinh tÕ th× tÝnh cÇn thiÕt ®îc hiÓu theo nhu cÇu x· héi, x· héi cÇn hay kh«ng cÇn. Do "tÝnh cÇn thiÕt" ®îc hiÓu c¶ vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ nhu cÇu X· héi nh vËy nªn khi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña x· héi biÕn ®æi t¬ng øng th× gi¸ trÞ s¶n phÈm sÏ biÕn ®æi theo. Víi c¸ch hiÓu cña M¸c th× chóng ta cã thÓ hoµn toµn gi¶i thÝch ®îc b»ng nguyªn t¾c nhÊt qu¸n vÒ quy luËt gi¸ trÞ (gi¸ trÞ kinh tÕ). 1.2.2.2. T¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ. 1.2.2.2.1. §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Trong s¶n xuÊt, quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt viÖc ph©n phèi t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt th«ng qua sù biÕn ®éng cña hµng ho¸ nh ®· nãi trªn. Do ¶nh hëng cña quan hÖ cung cÇu , gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ trêng lªn xuèng xoay quanh gi¸ trÞ cña nã. NÕu cã ngµnh nµo ®ã cung kh«ng ®¸p øng cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ nªn cao th× ngêi s¶n xuÊt sÏ ®æ x« vµo ngµnh ®ã vµ ngîc l¹i. NÕu cung vît qu¸ cÇu, gi¸ c¶ s¶n xuÊt xuèng thÊp th× ngêi s¶n xuÊt ph¶i chuyÓn bít t liÖu s¶n xuÊt sang ngµnh kh¸c.V× vËy, sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ xung quanh gi¸ trÞ kh«ng nh÷ng chØ râ sù biÕn ®éng vÒ kinh tÕ, mµ cßn cã t¸c dông hÇu hÕt nÒn kinh tÕ. Trong lÜnh vùc lu th«ng, quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt nguån hµng tõ n¬i gi¸ thÊp ®Õn n¬i gi¸ cao. 1.2.2.2.2. KÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ngêi nµo cã hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt Ýt h¬n hoÆc hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ th× ngêi ®ã cã lîi cßn ngêi nµo cã hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt nhiÒu h¬n th× sÏ bÞ thiÖt v× ®· kh«ng thu ®îc toµn bé lao ®éng ®· hao phÝ. Muèn ®øng v÷ng vµ th¾ng trong c¹nh tranh, mçi ngêi s¶n xuÊt ®Òu lu«n t×m c¸ch rót xuèng tíi møc tèi thiÓu, hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt. V× vËy, hä ph¶i c¶i thiÖn kü thuËt, t¨ng n¨ng xuÊt lªn trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, lùc lîng s¶n xuÊt ®îc kÝch thÝch vµ ph¸t triÓn nhanh h¬n nhiÒu so víi nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp, tuy nhiªn quy luËt gi¸ trÞ mét mÆt, yªu cÇu ph¶i chó ý h¹ thÊp møc hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt, mÆt kh¸c do ch¹y theo s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ cã gi¸ c¶ cao, cho nªn xÈy ra t×nh tr¹ng cã mét lo¹i hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra qu¸ nhiÒu, dÉn ®Õn hiÖn tîng d thõa, l·ng phÝ lao ®éng x· héi. 1.2.2.2.3. Thùc hiÖn sù b×nh tuyÓn tù nhiªn vµ ph©n ho¸ ngêi s¶n xuÊt thµnh kÎ giµu ngêi nghÌo. Trong cuéc c¹nh tranh ch¹y theo gi¸ trÞ lao ®éng c¸ biÖt cña ngêi s¶n xuÊt cã thÓ kh«ng nhÊt trÝ víi lao ®éng cÇn thiÕt. Nh÷ng ngêi lµm tèt lµm giái cã hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt thÊp h¬n hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Nhê ®ã ph¸t tµi, lµm giµu, më réng quy m« s¶n xuÊt, bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng ngêi lµm ¨n thua kÐm cã hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt cao h¬n hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt nªn bÞ lç vèn cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. V× vËy nã mang l¹i phÇn thëng cho nh÷ng ngêi lµm ¨n tèt vµ h×nh ph¹t cho nh÷ng ngêi lµm ¨n thua kÐm. 1.3. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ. 1.3.1. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ T b¶n chñ nghÜa. Trong Chñ NghÜa T B¶n tù do c¹nh tranh quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn th«ng qua quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt . gi¸ c¶ cña hµng ho¸ xoay quanh gi¸ trÞ vµ nã chÝnh b»ng gi¸ trÞ céng víi phÇn gi¸ trÞ thÆng d, ®ã lµ lÊy sù bï ®¾p ngang gi¸ lµm chuÈn møc trong trao ®æi v× cho r»ng sù trao ®æi nh÷ng lîng lao ®éng b»ng nhau lµ lîi Ých c¬ b¶n cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸. Cßn trong Chñ NghÜa T B¶n ®éc quyÒn quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn th«ng qua quy luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn trong ®ã gi¸ c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt t B¶n Chñ NghÜa céng víi lîi nhuËn ®éc quyÒn, gi¸ c¶ ®éc quyÒn xoay quanh gi¸ c¶ thÞ trêng. V× vËy trong Chñ nghÜa t b¶n nh÷ng tØ lÖ c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt ®îc quy ®Þnh bëi quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cßn c¸i ®iÒu tiÕt thùc hiÖn tû lÖ c¬ b¶n Êy lµ quy luËt gi¸ trÞ. V× vËy trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nh÷ng ngêi s¶n xuÊt t¸ch víi nhau mÆc dÇu ®îc liªn kÕt víi nhau do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi - cã sù ®èi kh¸ng vÒ lîi Ých gi÷a hä víi nhau, còng nh gi÷a hä víi toµn x· héi. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, trao ®æi nh÷ng lîng lao ®éng b»ng nhau lµ ph¬ng thøc duy nhÊt ®Ó thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ cña ngêi s¶n xuÊt. 1.3.2. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa. Gi¸ trÞ hµng ho¸ xÐt vÒ mÆt lîng lµ do lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, xÐt vÒ mÆt chÊt lµ do quan hÖ s¶n xuÊt cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ quyÕt ®Þnh. Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt vËn ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸. Tõ nh÷ng c¬ së trªn, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ trong chñ nghÜa x· héi cã nh÷ng ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, chøa ®ùng thªm néi dung míi t¹o thµnh mét quy luËt riªng cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa trong ®ã néi dung cña quy luËt còng gièng nh trong c¸c nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ tríc ®ã cã sù gièng nhau ®ã lµ: LÊy thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt lµm tiªu chuÈn cña sù hao phÝ lao ®éng(c¶ lao ®éng vËt ho¸ vµ lao ®éng sèng) trong s¶n xuÊt, kh«ng chØ cho mét hµng ho¸ c¸ biÖt mµ cho c¶ nhãm s¶n phÈm cña nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt riªng biÖt. Díi chñ nghÜa x· héi, víi chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt lao ®éng x· héi trùc tiÕp, ngêi lao ®éng lµ ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt ra hµng ho¸ nhng lµ ngêi lao ®éng bé phËn, hä kh«ng së h÷u vÒ s¶n phÈm mµ hä trùc tiÕp s¶n xuÊt ra. Lîi Ých cña ngêi lao ®éng kh«ng ®¬n thuÇn g¾n liÒn trùc tiÕp víi s¶n phÈm mµ hä trùc tiÕp s¶n xuÊt ra, mµ cßn do nhiÒu yÕu tè xuÊt ph¸t tõ x· héi t¹o thµnh, gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng s¶n xuÊt kh«ng cã sù trao ®æi s¶n phÈm mµ hä s¶n xuÊt ra, lîi Ých c¸ nh©n ®îc thùc hiÖn b»ng con ®êng ph©n phèi thu nhËp, cßn lîi Ých xÝ nghiÖp còng kh«ng hoµn toµn tuú thuéc vµo s¶n phÈm mµ xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ra. Do ®ã kh«ng chØ phô thuéc vµo sù trao ®æi cña nh÷ng s¶n phÈm xÝ nghiÖp lµm ra, xÝ nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m lîi nhuËn vµ tÝch luü cho x· héi. V× vËy díi x· héi chñ nghÜa lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých x· héi thèng nhÊt h÷u c¬ vµ kÕt hîp hµi hoµ. Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých nµy ®· ®em l¹i cho quy luËt gi¸ trÞ mét néi dung míi kh¸c víi quy luËt tríc nã: §ã lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c lîi Ých trong lîng gi¸ trÞ. Quy luËt gi¸ trÞ díi chñ nghÜa x· héi yªu cÇu s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tiÕn hµnh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, nh»m b¶o ®¶m thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých: l¬Þ Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých x· héi. Chñ nghÜa x· héi cã thÓ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc h×nh thµnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, ®ã lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®îc tÝnh trªn ®iÒu kiÖn kü thuËt trung b×nh, vµ gi÷a c¸c lîi Ých ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña x· héi trong tõng thêi k×, trong thùc tiÔn cã nh÷ng xÝ nghiÖp cã gi¸ trÞ c¸ biÖt cao h¬n gi¸ trÞ x· héi ®ã lµ nh÷ng xÝ nghiÖp cÇn thiÕt ®¸p øng nhu cÇu x· héi nªn ®îc b¶o hé b»ng c¸ch bï lç, sù bï lç ®ã lµ sù kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ do lao ®éng x· héi cÇn thiÕt chø kh«ng ph¶i thêi gian lao ®éng c¸ biÖt. V× vËy quy luËt gi¸ trÞ díi chñ nghÜa x· héi ®ßi hái viÖc trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tiÕn hµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ tøc lµ lÊy gi¸ trÞ x· héi lµm c¬ së cho gi¸ c¶ hµng ho¸, cßn phÇn gi¸ trÞ do lao ®éng thÆng d s¸ng t¹o ®îc ph©n phèi trong gi¸ c¶ díi h×nh thøc lîi nhuËn kh«ng chØ ®¶m b¶o lîi Ých riªng cho xÝ nghiÖp, ngêi lao ®éng mµ ph¶i ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a ba lîi Ých: Lîi Ých c¸ nh©n, tËp thÓ vµ x· héi. Nh vËy gi¸ c¶ cña hµng ho¸ kh«ng nhÊt ®Þnh ph¶i nhÊt trÝ víi gi¸ trÞ c¸ biÖt hoÆc gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ ®ã, gi¸ c¶ cã kh¶ n¨ng t¸ch rêi gi¸ trÞ hµng ho¸ nhng xÐt trªn toµn bé tæng gi¸ c¶ vÉn b»ng tæng gi¸ trÞ. 1.4. VÞ trÝ, t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ X· héi chñ nghÜa. Quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n trong toµn hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ. Nã kh«ng ®iÒu tiÕt tù ph¸t nªn kinh tÕ quèc d©n x· héi chñ nghÜa, nhng nã thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®iÒu tiÕt nhÊt ®Þnh trong ph¹m vi toµn bé hÖ thèng ®iÒu tiÕt nªn kinh tÕ quèc d©n mét c¸ch cã kÕ ho¹ch. Quy luËt gi¸ trÞ kÝch thÝch s¶n xuÊt dùa vµo hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt nã thóc ®Èy gi¶m nh÷ng hao phÝ ®ã vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trª c¬ së kü thuËt ngµy cµng tiÕn bé, viÖc lùa chän vµ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt ®Òu ®îc tÝnh to¸n- HiÖu qu¶ kinh tÕ vÒ mÆt gi¸ trÞ. Nh÷ng t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi s¶n xuÊt x· héi ®îc thÓ hiÖn, tÝnh to¸n kinh tÕ ®Ó bè trÝ lùc lîng s¶n xuÊt trong c¶ níc nh»m thùc hiÖn tèt nhÊt yªu cÇu cña quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ cã kÕ ho¹ch, quy ®Þnh c©n ®èi kh«ng c¬ b¶n, t¸c ®éng ®Õn viÖc hoµn thiÖn c¸c c©n ®èi c¬ b¶n ®Õn sù h×nh thµnh c©n ®èi kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Quy ®Þnh c¸c ph¬ng ¸n kinh tÕ tèi u trong thùc hiÖn yªu cÇu c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c, quy ®Þnh c¸c ph¬ng tiÖn kinh tÕ kÝch thÝch n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt tiªu dïng x· héi mét c¸ch râ rÖt díi h×nh th¸i gi¸ b¸n lÎ, nã trë thµnh c«ng cô ®Ó nhµ nhµ níc x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiªu dïng phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tõng thêi k×. Tõ nh÷ng nhËn xÐt trªn ta thÊy t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ còng nh c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c cña chñ nghÜa x· héi ®Òu tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, møc ®é hoµn thiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, kh¶ n¨ng nhËn thøc, vËn dông vµ kh¶ n¨ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thùc tiÔn cña nhµ níc, nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi vµ c¶ nh÷ng yÕu tè phi kinh tÕ. Do ®îc x· héi chñ nghÜa nhËn thøc vµ vËn dông mét c¸ch tù gi¸c nªn t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ víi sù ph¸t triÓn cña x· héi chñ nghÜa kh«ng g¾n liÒn h÷u c¬ víi sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸. 1.4.1. Quy luËt gi¸ trÞ víi kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸, trong chñ nghÜa x· héi kinh tÕ hµng ho¸ cßn tån t¹i, do vËy kÕ ho¹ch ho¸ x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ quèc d©n tÊt yÕu bao gåm kÕ ho¹ch ho¸ c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. KÕ ho¹ch ho¸ c¶ s¶n xuÊt vµ thÞ trêng. Vµ trong mäi h×nh thøc kÕ ho¹ch ho¸ dï gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp, c¸c quan hÖ hµng ho¸ vµ quy luËt gi¸ trÞ ®Òu ph¶i ®îc tÝnh ®Õn vµ sö dông mét c¸ch ®óng ®¾n. VÊn ®Ò quan träng trong kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp vÒ mÆt gi¸ trÞ lµ c©n ®èi ®îc nhu cÇu x· héi vÒ s¶n phÈm víi thêi gian lao ®éng x· héi ®Ó s¶n xuÊt toµn bé khèi lîng s¶n phÈm Êy. §ã lµ c¬ së ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh, ph©n bè lao ®éng gi÷a c¸c vïng, nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn ®Êt níc vµ ®a ra c¸c kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ trÞ ngµnh cña tõng lo¹i hµng ho¸, tõng lo¹i s¶n phÈm trong thùc tiÔn ®ã chÝnh lµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh. Kh«ng thÓ lÊy gi¸ trÞ c¸ biÖt vña xÝ nghiÖp lµ c¬ së x©y dùng gi¸ c¶ ®îc mµ ph¶i cã gi¸ thµnh cña s¶n phÈm vµ ®ã lµ bé phËn c¬ b¶n biÓu hiÖn gi¸ trÞ x· héi. Khi kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ trÞ ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ trÞ quèc tÕ, mèi t¬ng quan gi÷a gi¸ trÞ d©n téc vµ gi¸ trÞ quèc tÕ cã kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy vµ sù giao hëng hµng ho¸ gi÷a c¸c níc lµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc. Ngoµi ra vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trªn c¬ së gi¸ trÞ x· héi ®· ®îc kÕ ho¹ch ho¸, ph¶i kÕ ho¹ch ho¸ lu th«ng hµng ho¸ tiÒn tÖ trong x· héi, ph¶i ®¶m b¶o khèi lîng tiÒn tÖ cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn hµng ho¸ trong tõng thêi kú vµ ë ®©y lµ quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ; gi¸ trÞ kh«ng chØ lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn mµ cßn lµ c«ng cô ®o lêng, ph¬ng tiÖn thùc hiÖn vµ lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch lîi Ých kinh tÕ. 1.4.2. Quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶. Gi¸ c¶ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ, gi¸ trÞ lµ quy luËt cña gi¸ c¶, gi¸ c¶ lµ ph¬ng thøc vËn ®éng cña gi¸ trÞ cã nghÜa lµ quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ ®Ó t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ. Do vËy gi¸ c¶ lµ c¬ chÕ chñ yÕu ®Ó vËn dông quy luËt gi¸ trÞ. Khi x¸c lËp gi¸ c¶ kÕ ho¹ch ph¶i tÝnh ®Õn quan hÖ cung cÇu ®Ó kh«ng ph¹m ph¶i chñ nghÜa chñ quan, nhng ®Ó cho quan hÖ cung cÇu thÞ trêng chi phèi gi¸ c¶ ch¹y theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ sa vµo "chñ nghÜa x· héi - thÞ trêng". Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ kÕ ho¹ch nh trªn quy ®Þnh mét c¬ chÕ cho phÐp vËn dông quy luËt gi¸ trÞ mét c¸ch s¾c bÐn, ®ã lµ c¬ chÕ hai gi¸: Gi¸ æn ®Þnh vµ gi¸ linh ho¹t. Gi¸ æn ®Þnh ph¶n ¸nh ®óng sù biÕn ®éng cña chi phÝ s¶n xuÊt theo sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. Gi¸ linh ho¹t ph¶n ¸nh ®óng sù biÕn ®éng cña cung - cÇu thÞ trêng. Tõ ®ã ®a ra c¸c møc gi¸ thÝch hîp kÝch thÝch sù ph¸t triÓn ®em l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. 1.5. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ mét sè níc khu vùc §«ng Nam ¸ vÒ sù vËn dông quy lôËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ. ë mét sè níc §«ng Nam ¸ sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· nhËn ®Þnh r»ng ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu. Do gi¸ c¶ cã ¶nh hëng m¹nh ®Õn c¸n c©n mËu dÞch cña mét níc vµ Th¸i Lan lµ mét trêng hîp ®iÓn h×nh ®· sö dông chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n mËu dÞch. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua nh÷ng lÇn ph¸ gi¸ ®ång lo¹t cña chÝnh phñ Th¸i Lan: Ph¸ gi¸ ®ång lo¹t lÇn 1 vµo n¨m 1979 ®Õn 1980 víi møc 8,7% so víi USD nhng do ®ång lo¹t nhiÒu n¨m g¾n liÒn víi ®ång USD víi tØ lÖ cøng nh¾c vµ møc gi¸ cha ®ñ m¹nh nªn môc ®Ých kh«ng ®¹t ®îc - th©m hôt mËu dÞch vÉn tiÕp tôc t¨ng nhng chÝnh phñ ®· rót ra ®îc kinh nghiÖmvµ thùc hiÖn ph¸ gi¸ lÇn 2 vµo n¨m 1984 vµ ph¸ gi¸ ®ång lo¹t theo tØ lÖ 14,8% so víi USD vµ song song víi ph¸ gi¸ lµ chÝnh phñ thùc hiÖn th¶ næi tû gi¸ vµ bèn gi¶i ph¸p kÌm theo chèng l¹m ph¸t vµ kÕt qu¶ n¨m 1985 c¸n c©n th¬ng m¹i ®îc c¶i thiÖn, lµm møc ®Çu t cña níc ngoµi gia t¨ng. Nhng bªn c¹nh ®ã xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn cè xÊu. Lao ®éng lµnh nghÒ cã xu híng ®ßi t¨ng l¬ng, hÖ thèng cë së h¹ tÇng qu¸ t¶i, thiÕu ph¬ng tiÖn vËn t¶i. Cßn ë níc In®«nªxia, chÝnh phñ ®· rót kinh nghiÖm diÒu tiÕt gi¸ c¶ ®Ó chuûªn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hîp lý h¬n (tÊt dÉn ®Õn t¨ng GNPr) Qua kinh nghiÖm mét sè níc chóng ta rót ra nhËn ®Þnh r»ng gi¸ c¶ lµ mét c«ng cô hÕt søc quan träng dùa vµo ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ mµ chóng ta cã thÓ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hîp lý h¬n vµ nã cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu... Nhng tríc tiªn chóng ta ph¶i cã sù ho¹ch ®Þnh chÝnh x¸c, hîp lý trªn c¬ së ph¶i hiÓu râ nhu cÇu, n¨ng lùc kh¸ch quan cña ®Êt níc m×nh, chóng ta cÇn ph¶i häc hái kinh nghiÖm cña c¸c níc kh¸c biÕn nã thµnh cña m×nh, phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta, ngoµi ra ¸p dông c¸c quy luËt kinh tÕ cÇn ph¶i linh ho¹t, biÕt sai vµ söa sai ®ång thêi nhµ níc kh«ng nªn can thiÖp trùc tiÕp hay qu¸ s©u vµo nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ t nh©n, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh híng cña níc m×nh. Ch¬ng II: thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta thêi gian qua vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó vËn dông tèt nã trong thêi gian tíi. 2.1. Thùc tr¹ng vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta thêi gian qua. 2.1.1. Mét sè vÊn ®Ò s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ quy luËt dÝa trÞ trong thêi kú qu¸ ®é tiÕn nªn Chñ nghi· x· héi ë níc ta. 2.1.1.1. ChuyÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang kinh tÕ hµng ho¸ lµ yªu cÇu to lín cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ ë mét níc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi tõ nÒn s¶n xuÊt nhá nh níc ta. §Æc ®iÓm to lín cña níc ta lµ nÒn kinh tÕ níc ta ®ang vËn ®éng tõ nÒn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa: XÐt vÒ ph¬ng diÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ®ã lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng tõ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¬n gi¶n lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa, qu¸ tr×nh nhÈy vät ®· lµm cho nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña s¶n xuÊt hµng ho¸ trë nªn gay g¾t, ®ã lµ sù t¨ng trëng hÕt søc nhanh chãng cña nhu cÇu - kh«ng chØ nhu cÇu cho tiªu dïng c¸ nh©n, mµ cßn c¶ nhu cÇu cho x©y dùng, trong khi ®ã lùc lîng s¶n xuÊt t¨ng kh«ng kÞp dÉn ®Õn hÖ mÊt c©n ®èi vÒ n¨ng lîng, nguyªn liÖu, sù mÊt c©n ®èi nµy lµm t¨ng m©u thuÉn gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ hµng ho¸, chóng ta võa thiÕu hµng ho¸, hµng ho¸ l¹i xÊu vµ ®¾t, l¹i kh«ng tËp chung ®îc vµo nhµ níc ®Ó cã kÕ ho¹ch lu th«ng ®óng ®¾n. §iÒu ®ã lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n cña sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ thÞ trêng. Tõ ®Æc ®iÓm trªn ®ßi hái chóng ta ph¶i ph¸t triÓn m¹nh lùc lîng s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa c¶ vÒ sè lîng, c¶ vÒ chiÒu s©u. 2.1.1.2. G¾n chÆt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa víi ba qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa lµ quy luËt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ ë níc ta. Níc ta ®ang buæi ®Çu cña thêi k× qu¸ ®é, s¶n xuÊt hµng ho¸ ë níc ta ®ang ph¸t triÓn trong sù vËn ®éng tæng hîp cña ba qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng: C¸ch m¹ng vÒ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt, c¸ch m¹ng t tëng vµ v¨n ho¸ vµ chÞu sù chi phèi cña ba qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng ®ã. Trong thêi k× qu¸ ®é ë níc ta tån t¹i ba qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi ba lo¹i h×nh kinh tÕ, s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ, trong n«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa thÝch øng víi kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa. S¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa g¾n víi thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ, kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa bÞ thu hÑp cßn kinh tÕ c¸ thÓ theo nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n cßn lµ phæ biÕn, gi÷a ba lo¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ nµy cã m©u thuÉn vµ ®Êu tranh gay g¾t víi nhau. C¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt t¸c ®éng m¹nh ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ vÒ chiÒu s©u, n©ng cao sè lîng vµ chÊt lîng cña gi¸ trÞ sö dông h¹ thÊp gi¸ trÞ gi¶i quyÕt tèt m©u thuÉn cè h÷u cña s¶n xuÊt hµng ho¸. C¸ch m¹ng v¨n ho¸ t tëng ¶nh hëng ®Õn sù thay ®æi nhu cÇu vµ còng ®Æt ra nhiÒu nhu cÇu míi. T¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu. Díi sù t¸c ®éng cña ba cuéc c¸ch m¹ng Êy s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ ph¸t triÓn m¹nh, hµng ho¸ sÏ tõ Ýt ®Õn nhiÒu, tõ xÊu ®Õn tèt vµ ®¾t ®Õn rÎ. 2.1.1.3. Ph¸t huy t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, h¹n chÕ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ kh«ng x· héi chñ nghÜa lµ yªu cÇu cña chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ qu¶n lÝ thÞ trêng ë níc ta trong thêi k× qu¸ ®é. Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n, quy luËt gi¸ trÞ cã nhu cÇu lµ b¶o ®¶m lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng riªng biÖt, trong s¶n xuÊt hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ cã nhu cÇu mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d cµng nhiÒu, cµng tèt cho nhµ t b¶n "h×nh thøc" ngang gi¸. Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ b¶o ®¶m sù thèng nhÊt lîi Ých hµi hoµ trong x· héi: Lîi Ých x· héi, lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých ngêi lao ®éng. §ã lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a ba lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ biÓu hiÖn cña nã lµ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng lu«n cã xu híng æn ®Þnh hoÆc rèi lo¹n. Vµ ®Ó phï hîp víi giai ®o¹n hiÖn nay nhµ níc ViÖt Nam ¸p dông c¬ chÕ hai gi¸: Gi¸ æn ®Þnh thÓ hiÖn ®Çy ®ñ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong toµn bé hÖ thèng ®iÒu tiÕt x· héi chñ nghÜa, gi¸ linh ho¹t ®Ó ph¸t huy t¸c dông ®iÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nh÷ng c©n ®èi kh«ng c¬ b¶n trong nÒn kinh tÕ. 2.1.2. T×nh h×nh gi¸ c¶ cña níc ta thêi k× h×nh thµnh vµ tr×nh tù cña c¬ chÕ tËp chung quan liªu bao cÊp (1955-1980). Trong thêi kú 1955-1960, hÖ thèng hai gi¸: HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o cña nhµ níc vµ gi¸ c¶ cña thÞ trêng tù do. 2.1.2.1. HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o. Nã cã ®Æc ®iÓm lµ khi ®· h×nh thµnh th× thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. Gi¸ æn ®Þnh cã mÆt tÝch cùc lµ æn ®Þnh s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. Tuy nhiªn, møc gi¸ chØ ®¹o Ýt thay ®æi vµ æn ®Þnh, thêng thÊp díi møc gi¸ thµnh. Gi¸ kh«ng ®¶m b¶o bï ®¾p gi¸ thµnh lµ hiÖn tîng phæ biÕn, kh«ng cã t¸c dông khuyÕn khÝch lµm cho nhµ níc ph¶i bï lç lín. 2.1.2.2. HÖ thèng gi¸ thÞ trêng tù do. HÖ thèng nµy vµ hÖ thèng gi¸ chØ ®¹o ngµy cµng t¸ch xa nhau t×nh tr¹ng nµy dÉn ®Õn rÊt nhiÒu tiªu cùc trong c¬ chÕ gi¸(hiÖn tîng tuån hµng ra ngoµi). HÖ thèng gi¸ thÞ trêng tù do cã xu híng t¨ng vµ kh«ng æn ®Þnh, thÊt thêng g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n, ngoµi ra trong thêi kú nµy gi¸ c¶ gi÷a c¸c vïng thêng kh¸c nhau nhng l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®óng mèi quan hÖ gi÷a chóng, gi¸ c¶ gi÷a c¸c ngµnh còng cã hiÖn tîng nh vËy. 2.1.2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hai hÖ thèng gi¸ trong thêi kú 1955-1980. Tõ hai hÖ thèng gi¸ trªn nhµ níc ®· ®a ra møc gi¸ môc tiªu, tuy nhiªn c¸ch phæ biÕn ®Ó x¸c ®Þnh møc gi¸ trong thêi kú nµy lµ, lÊy møc gi¸ thÞ trêng ®· t¬ng ®èi æn ®Þnh trong thêi gi¶n tríc ®ã lµm chuÈn. §èi víi nh÷ng "mÆt hµng c¬ b¶n" th× trùc tiÕp lÊy gi¸ æn ®Þnh trªn thÞ trêng tù do ®Þa ph¬ng nµo ®ã. Trªn thùc tÕ thêi kú nµy coi æn ®Þnh gi¸ c¶ nh mét môc ®Ých tù th©n:"...ph¶i ®Êu tranh ®Ó æn ®Þnh vËt gi¸ ", "phÊn ®Êu ®Ó gi÷ v÷ng gi¸ c¶ ®· ®îc b×nh æn". Trong thêi kú chiÕn tranh chèng Mü 1965-1973, môc tiªu nµy cµng râ "phÊn ®Êu b×nh æn vËt gi¶ trªn c¬ së míi...". MÆc dï ®Æt ra môc tiªu "æn ®Þnh" vµ "h¹ gi¸" nhng tríc søc Ðp cña thùc tiÔn, nhµ níc ta vÉn ph¶i thùc hiÖn t¨ng gi¸ nhiÒu lo¹i mÆt hµng. Thêi kú cuèi thËp kû 60 ®Çu thËp kû 70 vµ thùc hiÖn gi¸ khuyÕn khÝch (n¨m 1961,1971). Tuy nhiªn nh÷ng sù kiÖn nµy thêng lµ h·n h÷u vµ nh÷ng møc gi¸ nµy ®îc hiÓu nghiªng vÒ mÆt ph©n phèi, chñ yÕu nh ph¹m trï thuéc lÜnh vùc ph©n phèi trong môc tiªu x· héi chø kh«ng ph¶i kinh tÕ. Do quan niÖm nh vËy nªn dÉn ®Õn sö dông gi¸ c¶ lµm kªnh bao cÊp ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi, g©y ra nhiÒu bÊt c«ng tiªu cùc trong c¶ lÜnh vùc s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ lu th«ng. V× vËy mµ níc ta ®· x¶y ra t×nh tr¹nh khñng kho¶ng kinh tÕ x· héi nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 70, nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc tæng ®iÒu chØnh gi¸ thêi kú 1981 - 1986. 2.1.3. Thùc tr¹ng vÒ gi¸ c¶ níc ta thêi kú 1981-1986. Trong thêi kú 1981-1986, gi¸ c¶ bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÊt æn ®Þnh nghiªm träng, mµ nã ®îc biÓu hiÖn ë mét sè mÆt: L¹m ph¸t bïng næ, tèc ®é l¹m ph¸t ®¹t møc ba con sè vµ ®Ønh cao lµ n¨m 1986. §©y lµ giai ®o¹n lich sö trong ®ã hÖ thèng gi¸ bÞ khñng kho¶ng nghiªm träng, diÔn biÕn gi¸ bÊt æn ®Þnh nhÊt lµ tõ tríc tíi ®ã, tèc ®é t¨ng gi¸ còng møc cao nhÊt trong lÞch sö gi¸ c¶ ViÖt Nam. Tèc ®é t¨ng gi¸ cña thÞ trêng tù do vµ thÞ trêng cã tæ chøc ®an xen vµ thóc ®Èy lÉn nhau. Trong thêi kú thùc hiÖn tæng ®iÒu chØnh hÖ thèng gi¸ ®iÒu chØnh cña nhµ níc cao h¬n gi¸ cña thÞ trêng tù do, nhng sau ®ã gi¸ c¶ thÞ trêng tù do l¹i vît lªn vµ "dÉn ®Çu" t¹o thµnh " vßng xo¸y gi¸ c¶". C¶ hai hÖ thèng gi¸ ®Òu thay ®æi víi tèc ®é phi m·. T×nh tr¹ng trªn ®©y ®· g©y ra t×nh tr¹ng bÊt æn ®Þnh nghiªm träng trong c¶ ®êi sèng vµ s¶n xuÊt - thÓ chÕ "hai gi¸ " ®ång thêi còng lµm xuÊt hiÖn hÖ thèng gi¸ thø ba ®ã lµ hÖ thèng "gi¸ ngÇm". Cuéc ®Êu tranh cña ba hÖ thèng gi¸ nµy ®· g©y khã kh¨n kh«ng nhá cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. T×nh tr¹ng " l·i gi¶, lç thËt" lµ phæ biÕn, nhµ níc ph¶i bao cÊp, trµn lan, th©m hôt ng©n s¸ch trë nªn nghiªm träng, tuy vËy cã mét sè tiÕn bé h¬n ®ã lµ gi¸ c¶ ph¶n ¸nh s¸t chi phÝ thùc tÕ h¬n. Tãm l¹i, mÆc dï hai cuéc tæng ®iÒu chØnh gi¸ kh«ng thµnh c«ng vµ g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n cho nÒn kinh tÕ ®Êt níc, nhng xÐt vÒ nhiÒu mÆt sù ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ níc ta thêi kú 1981 - 1986 ®Òu cã tiÕn bé, phï hîp víi nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña lÝ luËn gi¸ trÞ kinh tÕ vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶. §©y lµ c¬ së cho nh÷ng thµnh c«ng vÒ sau trong lÜnh vùc nµy. 2.1.4. Thùc tr¹ng vÒ gi¸ c¶ cña níc ta hiÖn nay. " N¨m1999 kinh tÕ níc ta gÆp nhiÒu khã kh¨n, tèc ®é t¨ng trëng cßn chËm l¹i, hµng ho¸ tån ®äng nhiÒu ®Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t kÐo dµi nhiÒu th¸ng liªn tôc. Tríc nh÷ng khã kh¨n ®ã chÝnh phñ ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p kÝch thÝch t¨ng trëng kinh tÕ, trong ®ã næi bËt nhÊt lµ biÖn ph¸p kÝch cÇu ®ång thêi t×m c¸ch kÝch gi¸. Nhng tÝnh chung c¶ n¨m 1999 chØ sè gi¸ hµng tiªu dïng chØ t¨ng 0,1% so víi th¸ng 12-1998"1. 1: T¹p chÝ céng s¶n sè 18( 9/2001). Thùc hiÖn chñ ch¬ng nãi trªn chÝnh phñ ®· ®iÒu hµnh c¸c gi¶i ph¸p gi¸ c¶ nh»m n©ng chØ sè gi¸ hµng tiªu dïng (chØ sè l¹m ph¸t) lªn møc hîp lý. §©y lµ chñ tr¬ng ®óng ®¾n, hîp quy luËt xÐt vÒ lÝ luËn hîp thùc tiÔn. Nhng trong thùc tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng muèn ®Çu t v× gi¸ b¸n s¶n phÈm trªn thÞ trêng kh«ng bï ®¾p gi¸ vèn, vÒ phÝ tiªu dïng kh«ng muèn tiªu dïng v× thu nhËp thÊp nhÊt lµ n«ng nghiÖp (chiÕm 80% d©n sè). N¨m 1999 thu nhËp n«ng d©n do gi¸ nhiÒu hµng s¶n phÈm gi¶m , ngoµi ra chØ sè gi¸ hµng tiªu dïng gi¶m do gi¸ hµng l¬ng thùc - thùc phÈm (gi¶m 1,9% so víi th¸ng 12/1998, trong ®ã nhãm l¬ng thùc gi¶m 7,8%). MÆt kh¸c trªn thÞ trêng níc ta hiÖn nay nhiÒu mÆt hµng cña trung quèc ®îc b¸n víi gi¸ rÎ h¬n so víi hµng s¶n xuÊt trong níc c¹nh tranh quyÕt liÖt víi hµng ViÖt Nam s¶n xuÊt mét mÆt do hµng ho¸ nhËp lËu trèn thuÕ qua biªn giíi phÝa B¾c ®îc b¸n víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ mÆt hµng cïng lo¹i trªn thÞ trêng. MÆt kh¸c nhiÒu hµng ViÖt Nam s¶n xuÊt cã gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n cao do c¬ cÊu ®Çu t cha hîp lý, c«ng nghÖ l¹c hËu, qu¶n lý kÐm vµ gi¸ c¶ l¹i biÕn ®éng m¹nh h¬n trong n¨m 2001. Trong s¸u th¸ng ®Çu trong n¨m 2001chØ sè gi¸ c¶ ch÷ng l¹i. MÆc dï t×nh h×nh kinh tÕ - X· héi cã nhiÒu mÆt diÔn biÕn theo chiÒu cã lîi nhng nh÷ng dÊu hiÖu trªn cho ta thÊy r»ng, s¶n xuÊt kinh doanh ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n, næi bËt lµ vÒ thÞ trêng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸: Søc m¹nh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nãi chung vÉn cßn yÕu nhiÒu vÊn ®Ò x· héi bøc xóc chËm ®îc kh¾c phôc. §iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ gi¸ l¬ng thùc ë trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh khiÕn cho viÖc xuÊt khÈu g¹o vµ gi¸ mua g¹o cña n«ng d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c tèc ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu níc ta trong s¸u th¸ng ®Çu n¨m 2001 gi¶m xuèng cßn 14% so víi møc 82% cïng kú n¨m ngo¸i. Do xuÊt khÈu n«ng nghiÖp tiÕp tôc gi¶m vµ doanh thu tõ dÇu th« vµ c¸c hµng ho¸ kh¸c còng cã phÇn gi¶m sót. Do t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn, nªn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta lµ rÊt ®¸ng lo ng¹i. §iÒu nµy ®îc chøng minh cô thÓ sau:"N¨m 1997,tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ 8,2%;tèc ®é t¨ng tæng ph¬ng diÖn thanh to¸n 26.1%( cao cÊp 3,2 tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ) tèc ®é t¨ng vèn huy ®éng 25,7%; tèc ®é t¨ng d nî tÝn dông 22%; tèc ®é t¨ng gi¸ tiªu dïng 3,6%. N¨m 1998 tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ 5,8%; tèc ®é t¨ng trëng ph¬ng diÖn thanh to¸n 23,9%; tèc ®é t¨ng d nî tÝn dông 16,4%; tèc ®é t¨ng gi¸ tiªu dïng 9,2%. N¨m 2000 tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ 6,7%; tèc ®é t¨ng tæng ph¬ng diÖn thanh to¸n 25%; Tèc ®é t¨ng vèn huy ®éng 29%; Tèc ®é t¨ng d nî tÝn dông25%; Tèc ®é t¨ng gi¸ tiªu dïng 26% (LÇn ®Çu tiªn tÝnh tõ n¨m 1976 mang dÊu ©m)"1. Nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2001 gi¸ tiªu dïng cã xu híng lËp l¹i bèn n¨m tríc ®ã tøc lµ gi¶m ngay tõ th¸ng ba nhng víi møc nÆng nÒ h¬n, chØ sau bèn th¸ng gi¸ tiªu dïng ®· gi¶m 0,5% lµ ®iÒu cha tõng x¶y ra trong thêi gian cïng kú tÝnh tõ n¨m1976 ®Õn nay. Thùc tÕ cho thÊy cung hµng ho¸ trong níc cã biÓu hiÖn d thõa trong khi ®ã møc cÇu kh«ng ®æi hoÆc ngîc l¹i cÇu hµng ho¸ suy gi¶m trong khi cung kh«ng ®æi. 2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù biÕn ®éng gi¸ c¶ níc ta hiÖn nay: Mét lµ: T×nh h×nh diÔn biÕn cña kinh tÕ thÕ giíi ®ang rÊt phøc t¹p chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi ®Õn nÒn kinh tÕ níc ta. Møc t¨ng trëng kinh tÕ n¨m 2001 do chÞu ¶nh hëng cña cuéc khñng kho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë nhiÒu níc Ch©u ¸ vµ thÕ giíi, suy gi¶m kinh tÕ cña c¸c níc khu vùc cïng víi c¸c biÖn ph¸p h¹ l·i xuÊt, t¨ng hµng giµo b¶o hé khiÕn cho thi trêng tiªu thô hµng ho¸ vµ thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo níc ta thªm khã kh¨n. Hai lµ: Søc mua cña d©n c cßn h¹n chÕ ¶nh hëng ®Õn cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng, thu nhËp cña n«ng d©n n«ng th«n miÒn nói ®¹t thÊp. Ba lµ: T×nh tr¹ng bu«n lËu vµ gian lËn th¬ng m¹i chËm ®îc kh¾c phôc, nªn hµng ho¸ níc ngoµi trµn vµo, gi¸ rÎ lµm ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong níc, mÆc dï chÝnh phñ ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p can thiÖp song vÉn cha gi¶m mµ cã chiÒu híng gia t¨ng. Bèn lµ: C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ qu¶n ký ®iÒu hµnh cßn h¹n chÕ. Ng©n hµng ®· cã nhiÒu lÇn h¹ l·i xuÊt cho vay song t×nh tr¹ng ®äng vèn ë c¸c ng©n hµng th¬ng maÞ cßn lín. ViÖc cho vay ®Õn hé s¶n xuÊt kinh doanh cßn phiÒn hµ chËm chÔ. 1. T/C tµi chÝnh sè 2+3 th¸ng 1-2 n¨m 2000. N¨m lµ: ViÖc thùc hiÖn bíc ®Çu c¸c luËt thuÕ míi (thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp...) ®· tõng bíc ®i vµo thùc tiÔn cuéc sèng, song vÊn ®Ò qu¶n lý cha tèt lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng æn ®Þnh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i c¶i thiÖn hÖ thèng thuÕ cho phï hîp vµ nhµ níc cßn cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó ®a ®Êt níc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy. 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña nhµ níc ta hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi. 2.3.1. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ cña nhµ níc ta hiÖn nay. §Ó nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vËn hµnh th«ng suèt, gi¸ c¶ biÕn ®éng cã lîi cho t¨ng trëng kinh tÕ cao, bÒn v÷ng. Nhµ níc ta ®· thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p. Thø nhÊt: §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹ch tranh víi hµng Trung Quèc mét mÆt ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý thÞ trêng, chèng bu«n lËu vµ gian lËn th¬ng m¹i th«ng qua c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ hµng ho¸ nhËp khÈu tõ khÈu, gi¸n tem hµng ho¸ lu hµnh trªn thÞ trêng néi ®Þa. VÒ phÝa doanh nghiÖp trong níc ph¶i nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ , c¶i tiÕn qu¶n lý, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng. Thø hai: Gi¶m thuÕ vµ t¨ng chi tiªu cña chÝnh phñ nh»m kÝch cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t. C¸c biÖn ph¸p cÇn lµm lµ: Gi¶m l·i xuÊt, t¨ng tiªu dïng vµ ®Çu t, nhanh chãng ®a kinh tÕ ®i lªn theo híng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngoµi ra nhµ níc cßn ®a ra mét sè biÖn ph¸p ¸p dông trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶: ThiÕt lËp mét c¬ chÕ kiÓm so¸t viÖc s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp ®Ó chèng t¹o nªn ®éc quyÒn, h¹n chÕ c¹nh tranh g©y thiÖt h¹i cho ngêi tiªu dïng cho phÐp thµnh lËp c¸c hiÖp héi tiªu dïng víi nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn nhµ níc ta ®· nhanh chãng æn ®Þnh nÒn kinh tÕ víi møc gi¸ c¶ æn ®Þnh. 2.3.2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña níc ta trong thêi gian tíi ®Ó thùc hiÖn b×nh æn gi¸ nhµ níc ta sÏ ®a ra mét ph¸p lÖnh vÒ gÝa trong thêi gian tíi. Ph¸p lÖnh v« gi¸ lµ c¬ së qu¶n ký quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ gi¸. Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n ký cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ chñ yÕu b»ng ph¸p luËt, th× viÖc ban hµnh mét v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã tÝnh ph¸p lý cao lµ ®iÒu cÇn thiÕt nh»m ®Þnh híng cho c«ng t¸c qu¶n lý vÒ gi¸ ph¸p huy t¸c dông gãp phÇn æn ®Þnh gi¸ c¶ thÞ trêng, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ mÆt kh¸c, nã còng lµ mét ®éng lùc khuyÕn khÝch ph¸p triÓn s¶n xuÊt, c¹nh tranh b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi s¶n xuÊt, tiªu dïng vµ cña nhµ níc. Trong nh÷ng biÓu hiÖn cña viÖc thùc hiÖn ph¸p lÖnh gi¸ lµ nhµ níc thùc hiÖn ®Þnh gi¸ (tøc lµ dïng c¸c c«ng cô hµnh chÝnh ®Ó t¸c ®éng vµo møc gi¸ vµ híng sù vËn ®éng cña gi¸ trÞ hµng ho¸ vÒ phÝa gi¸ trÞ thÞ trêng). §Þnh gi¸ ®îc thùc hiÖn díi c¸c d¹ng sau: Gi¸ chuÈn, nhµ níc quy ®Þnh gi¸ chuÈn ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô ®éc quyÒn thuÇn tuý (tuyÖt ®èi) vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bªn c¹nh ®ã " §iÒu hoµ thÞ trêng " lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ quan träng mµ nhµ níc ta ®· sö dông trong thêi gian qua nh»m hai môc ®Ých: Thø nhÊt ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ quan träng trong nÒn kinh tÕ th× gãp phÇn æn ®Þnh møc gi¸ chung. Thø hai ®iÒu hoµ thÞ trêng cã t¸c ®éng vµo gi¸ c¶ hµng ho¸, lµm cho nã tiÒ cËn víi gi¸ trÞ hµng ho¸. Ngoµi ra nhµ níc ta cßn thùc hiÖn biÖn ph¸p trî gi¸ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ mµ do ®Æc tÝnh tù nhiªn, s¶n xuÊt hay sù tiªu dïng nã lµm cho gi¸ c¶ cña nã cao h¬n hay thÊp h¬n gi¸ thÞ trêng. §ã lµ mét sè biÖn ph¸p nhµ níc ta ®a ra ®Ó æn ®Þnh gi¸ ®ång thêi gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta trong thêi gian tíi. KÕt luËn Tõ thùc tiÔn trªn cho thÊy nÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn s©u s¾c tõ kinh tÕ chØ huy sang kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. V× thÕ mµ viÖc ®óng, hiÓu sai vÒ quy luËt gi¸ trÞ ®Òu cã ¶nh hëng ®Õn sù ph¸p triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi riªng vµ kinh tÕ thÞ trêng nãi chung. §iÒu ®ã cho thÊy vai trß to lín cña quy lËt gi¸ trÞ, nã kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng Kinh TÕ- X· Héi mµ ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ trong ®ã h×nh th¸i biÓu hiÖn chÝnh cña quy luËt gi¸ trÞ lµ gi¸ c¶ - nã lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« rÊt quan träng,mµ nhµ níc ta sö dông ®Ó kiÒm chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t nh»m æn ®Þnh kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng ®ång thêi b×nh æn gi¸ c¶ lµ chuÈn mùc quan träng ®Ó ph¸t huy néi lùc: X©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn lù¬c s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, h¹n chÕ rñi ro, t¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t; tiÕt kiÖm ph©n phèi hîp lý thu nhËp; æn ®Þnh vµ n©ng cao møc sèng. Suy cho cïng, b×nh æn gi¸ c¶ sÏ gãp phÇn quan träng vµo viÖc æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi nãi chung cña ®Êt níc. Nh vËy quy luËt gi¸ trÞ lµ thèng so¸i "chi phèi c¬ chÕ thÞ trêng, chi phèi c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c". V× vËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc chóng ta cÇn nghiªn cøu vµ t×m hiÓu thªm vÒ quy luËt gi¸ trÞ ®Ó hiÓu ®óng vµ vËn dông cã hiÖu qu¶ nã lµ thùc sù cÇn thiÕt. Môc lôc Lêi më ®Çu Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan. 1.1.1. Lý thuyÕt gi¸ trÞ kh¸ch quan. 1.1.2. Lý thuyÕt gi¸ trÞ chñ quan. 1.1.3. Lý luËn gi¸ trÞ lîi Ých biªn. 1.2. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ph¬ng t©y 1.2.1. Quan ®iÓm cña Smit vµ Ricardo 1.2.2. Quan ®iÓm cña M¸c. 1.2.2.1. yªu cÇu néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ. 1.2.2.2..T¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ. 1.2.2.2.1. §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. 1.2.2.2.2. KÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt. 1.2.2.2.3. Thùc hiÖn sù b×nh tuyÓn tù nhiªn vµ ph©n ho¸... 1.3. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt. 1.3.1. Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ TBCN. 1.3.2.Yªu cÇu, néi dung cña quy luËt cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ XHCN. 1.4. VÞ trÝ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ XHCN. 1.4.1. Quy luËt gi¸ trÞ víi kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n XHCN. 1.4.2.Quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶. 1.5.Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ mét sè níc §«ng Nam ¸... Ch¬ng II: thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta thêi gian qua vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó vËn dông tèt nã trong thêi gian tíi. 2.1.Thùc tr¹ng vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë níc ta thêi gian qua. 2.1.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸, vµ quy luËt gi¸ trÞ trong thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH ë níc ta. 2.1.1.1. ChuyÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang kinh tÕ hµng ho¸... 2.1.1.2. G¾n chÆt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ XHCN... 2.1.1.3. Ph¸t huy t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ XHCN... 2.1.2.T×nh h×nh gi¸ c¶ cña níc ta thêi kú thÞnh hµnh vµ thÞnh trÞ cña c¬ chÕ tËp chung quan liªu bao cÊp (1955-1980). 2.1.2.1.HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o. 2.1.2.2.HÖ thèng gi¸ thÞ trêng tù do. 2.1.2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hai hÖ thèng gi¸. 2.1.3. Thùc tr¹ng vÒ gi¸ c¶ níc ta thêi kú 1981-1986. 2.1.4.Thùc tr¹ng vÒ gi¸ c¶ cña níc ta hiÖn nay. 2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù biÕn ®éng gi¸ c¶ níc ta hiÖn nay. 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña nhµ níc ta hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi. 2.3.1. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña nhµ níc ta hiÖn nay. 2.3.2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña nhµ níc ta trong thêi gian tíi. KÕt luËn Trang 1 2 2 2 2 2 3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 6 7 9 9 10 11 11 11 11 12 12 13 13 13 14 14 15 17 18 18 19 20 Tµi liÖu tham kh¶o: 1. T¹p chÝ céng s¶n sè18 - 2001. 2. TS. NguyÔn TiÕn Hoµng: §iÒu tiÕt gi¸ c¶ trong c¬ chÕ thÞ trêng. NXB Hµ Néi-1995. 3. Kinh tÕ chÝnh trÞ häc tËp 1. 4. T¹p chÝ thÞ trêng gi¸ c¶ sè 4 - 2001. 5. T¹p chÝ nhµ níc vµ ph¸p luËt sè 4 - 2000.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Một số vấn đề cơ bản về quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường.DOC