Nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn Lịch sử ở trường THPT qua việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử

hức” (đội thi tham gia trả lời các câu hỏi do BTC đưa ra); “Thi văn nghệ” (các đội thi sẽ cử đại diện tham gia biểu diễn các tiết mục văn nghệ liên quan đến chủ đề của cuộc thi); “Thi tái hiện lịch sử” (các đội thi tham dự sẽ phải tái hiện lại bằng hoạt cảnh một nhân vật, hoặc một sự kiện lịch sử liên quan đến chủ đề của cuộc thi); “Thi thuyết trình” (hình thức này có thể sử dụng để thay cho phần thi “Tái hiện lịch sử”, “Thi thuyết trình” với nội dung liên quan đến chủ đề của cuộc thi). 23 Keá hoaïch toå chöùc hoäi thi cuûa BCN khoa Lòch Söû Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 59 III.6. Cuộc thi: “Sinh viên hoc sử biết điều hay” 24 Cuộc thi nhằm chào mừng và kỷ niệm các ngày Lễ lớn của dân tộc, Nhà văn hoá Sinh viên thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với các đơn vị tổ chức cuộc thi: “Vui cùng Lịch Sử”. Nội dung của cuộc thi như sau: Về mục đích, yêu cầu: Mục đích: - Nhằm chào mừng ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930), chào mừng Xuân năm mới, chào mừng ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/03/1931). - Tăng cường hơn nữa mối quan hệ giao lưu giữa HS-SV, các đơn vị với Nhà văn hoá Sinh viên thành phố Hồ Chí Minh. - Tìm hiểu thực trạng học tập bộ môn Lịch Sử hiện nay của HS-SV các trường trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Yêu cầu: - Các đơn vị triển khai Kế hoạch này đến toàn thể HS-SV của trường mình. - Các đội thi và cá nhân tham gia cuộc thi: thực hiện nghiêm túc, nhiệt tình và hiệu quả… - Mọi thắc mắc và ý kiến đóng góp của các đơn vị hay cá nhân xin liên hệ với BTC cuộc thi. Về nội dung của cuộc thi: Đối tƣợng tham gia: Tất cả HS-SV các trường ĐH, CĐ, THCN. THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Chủ đề và hình thức thi: - Chủ đề: tập trung vào những nội dung kiến thức sau: Những kiến thức về Đảng Cộng sản Việt Nam Những kiến thức về Bác Hồ Những kiến thức về Đoàn-Hội, truyền thống Đoàn TNCS Hồ Chí Minh - Hình thức: cuộc thi sẽ diễn ra theo 2 vòng: Vòng sơ khảo và Vòng Chung kết 24 Keá hoaïch toå chöùc cuoäc thi taïi Nhaø vaên hoùa Sinh vieân_643_Ñieän Bieân Phuû_Q3_Tp Hoà Chí Minh Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 60 Ở trường THPT, tùy thuộc vào yêu cầu và mục đích đặt ra, người giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục truyền thống hào hùng của dân tộc, khơi gợi niềm tự hào cho học sinh, hướng học sinh biết nhìn vào các sự kiện của quá khứ, hiện tại để có thể có được những đoán định về tương lai. Người giáo viên trên con đường tìm kiếm các biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn cần hướng tới nắm bắt và xây dựng chương trình tổ chức các hội thi tìm hiểu về lịch sử kết hợp với các kiến thức liên ngành khác tùy theo nội dung chương trình, đảm bảo với việc liên hệ với hiện tại. Việc nắm vững về cách thức tổ chức các cuộc thi tìm hiểu và vận dụng linh hoạt trong quá trình giảng dạy bộ môn sẽ góp phần tích cực nâng cao kết quả giảng dạy và gây những hứng thú cần thiết đối với học sinh trong việc học tập bộ môn Lịch sử ở trường THPT. Như vậy, tầm quan trọng của việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu là điều mà ai cũng nhận thấy. Tổ chức các cuộc thi tại các trường học mang lại nhiều ý nghĩa to lớn. Trong đó, ý nghĩa lớn mang tính thực tiễn đó là thông qua các cuộc thi, nhà trường có thể đánh giá được kết quả học tập của học sinh, sinh viên mà mình trực tiếp đào tạo. Qua mỗi cuộc thi như vậy nhà trường có dịp phát hiện ra những cá nhân, tập thể có năng lực học tập xuất sắc, có tư chất, phẩm chất tốt… để tiếp tục bồi dưỡng, sử dụng họ một cách hữu ích cho nhà trường và xã hội. Trường trung học phổ thông Việt Nam các cuộc thi cũng đã được tổ chức, xong còn rải rác và chưa được chú trọng. Hầu như việc tổ chức các cuộc thi chỉ gắn với hoạt động của tổ chức đoàn và được tổ chức trong một số ngày lễ, nhìn chung còn mang tính hình thức. Như trên chúng ta đã thấy được tầm quan trong đặc biệt của việc tổ chức các cuộc thi, vậy tại sao chúng ta lại chưa sử dụng hình thức tổ chức các cuộc thi vào việc nâng cao hiệu quả dạy học các môn học. Thiết nghĩ đó là một vấn đề đáng quan tâm, suy nghĩ. Với bộ môn Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay, nhất là khi nhìn vào thực trạng của việc dạy và học bộ môn, chúng ta thấy việc sử dụng các cuộc thi kết hợp với dạy học trên lớp là một biện pháp tích cực góp phần nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn. Tổ chức các cuộc thi phù hợp với nội dung khóa trình đã được đưa ra sẽ mang lại những hiệu quả thiết thực trong việc dạy học bộ môn Lịch sử ở trường THPT hiện nay. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 61 CHƢƠNG III : VẬN DỤNG TỔ CHỨC “CUỘC THI TÌM HIỂU VỀ ĐẢNG VÀ BÁC HỒ” Ở TRƢỜNG THPT I. Lý do chọn tổ chức “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” Tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ luôn là một chủ đề lớn đối với người Việt Nam và nhiều tổ chức, cá nhân khác trên thế giới. Là người Việt Nam ai cũng đều biết rất rõ về vai trò của Bác Hồ và Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước cả trong chiến tranh và giai đoạn hoà bình như hiện nay. Nguyễn Ái Quốc (19/5/1890 – 02/9/1969) quê ở xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh nghệ An. Sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh đất nước bị giặc ngoại xâm chiếm đóng, đời sống của nhân dân ta vô cùng cực khổ. Xuất phát từ lòng yêu nước, yêu quê hương tha thiết, Người đã ra đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911. Và sau nhiều năm bôn ba đầy gian khổ, tháng 7/1920 Người đã đọc được bản “Sơ thảo luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lê-nin. Từ đây Người đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho cách mạng Việt Nam, đó là con đường cách mạng vô sản. Bằng những hoạt động không biết mệt mỏi của mình, Người đã tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức cbho sự thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam. Ngày 3/2/1930, Người đã hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố đầu tiên đảm bảo cho sự thắng lợi của cách mạng Việt Nam cả trong đấu tranh giải phóng dân tộc và công cuộc xây dựng đất nước. Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi vẻ vang trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam và Bác Hồ cùng với sự đoàn kết một lòng của quân và dân ta đã lam2 nên thắng lợi hào hùng của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Ngày 2/9/1945, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà; giành thắng lợi quyến định trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 62 Giơnevơ công nhận độc lập, chủ quyền của dân tộc ta và vĩnh viễn rút khỏi Việt Nam. Tiếp đến là đánh đổ đế quốc Mỹ hùng mạnh sau 21 năm trường kỳ kháng chiến, làm nên chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, lập lại hoà bình, thống nhất đất nước. Sau năm 1975, hoà bình được lập lại, đất nước thống nhất, Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục lãnh đạo đất nước vững vàng tiến bước theo con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa đã chọn và giành được nhiều thành tựu to lớn. Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo đất nước tiến hành công cuộc đổi mới đất nước năm 1986 và đạt được những thành tựu to lớn trên nhiều lĩnh vực, đưa nước ta ra nhập ASEAN tháng 7/1995 và gần đây là gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO năm 2006… tạo ra cho đất nước ta bước vào công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế và là bệ phóng cho những bước phát triển nhảy vọt trong thời gian sắp tới. Như vậy, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội; đời sống của nhân dân ta ngày càng được nâng cao. Hình tượng của Đảng, của bác Hồ luôn là chủ đề của nhiều lĩnh vực nghệ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực âm nhạc với nhiều ca khúc bất hủ. Và đặc biệt, trong dòng chảy của văn học nghệ thuật Việt Nam thời hiện đại (từ sau 1945 đến nay), hình tượng Hồ Chủ tịch là một nguồn cảm hứng lớn. Biết bao thế hệ nghệ sĩ đều muốn thử thách trí tuệ và tấm lòng của mình với những tác phẩm viết về vị lãnh tụ kính yêu, người Cha già dân tộc. Nếu như trong thơ, chúng ta không thể quên hình ảnh Bác được khắc họa bằng tượng đài ngôn ngữ dưới ngòi bút thần tình của Tố Hữu, Chế Lan Viên... thì với ca khúc cách mạng Việt Nam, các nhạc sĩ cũng cất lên ngàn vạn lời ca dâng Bác. Mỗi bài hát đều thể hiện nhãn quan riêng của người sáng tác và khai thác chân dung Hồ Chủ tịch ở nhiều khía cạnh khác nhau; song tất cả đều toát lên khá đậm nét hình ảnh một con người mang dáng hình dân tộc, tiêu biểu cho trí tuệ và tâm hồn Việt Nam. Trong mạch nguồn ca khúc về Người, các nhạc sĩ đặc biệt “khai thác” vai trò của lãnh tụ đối với lịch sử và vận mệnh dân tộc. Bởi lẽ vào những năm đầu thế kỷ XX, khi cả nước còn đang trong vòng nô lệ, thì: “Từ làng Sen, có một ngƣời trai chí lớn, mang lý tƣởng cách mạng, giải phóng quê hƣơng. Ra đi tìm khắp bốn phƣơng, đƣờng Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 63 đi cho cả dân tộc, dặm trƣờng mà xông pha...”25 . Mỗi lần, ca sĩ ngân lên tiếng hát của mình, mọi người con Việt Nam đều rưng rưng một niềm xúc động và lòng cảm phục vô bờ bến đối với Bác Hồ kính yêu. Vào thời điểm ấy, Người chỉ là một chàng thanh niên 21 tuổi, nhưng đã sớm nhận thức được những vấn đề lớn lao và bức thiết của dân tộc mình. Và rồi từ một làng nhỏ ở miền Trung, Người đã rời mái nhà tranh, rời cánh đồng gió Lào cát trắng, xuống một con tàu ở bến nhà Rồng, bước ra thế giới. Giây phút này, khoảnh khắc này thật ý nghĩa biết bao! Nó như còn in dấu ấn mãi trong tâm thức người Việt Nam. “… Khi tôi còn là hạt bụi, Ngƣời đã lên tàu đi xa Khi quê hƣơng còn chìm nổi, Ngƣời đã lên tàu đi xa Khi tôi còn là hạt bụi, Ngƣời đã lên tàu đi xa Khi bến Nhà Rồng đầy nƣớc mắt, bƣớc chân Bác đặt chốn này…” Những cặp câu đối lập nhau, liên tiếp được nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn sử dụng: “Khi tôi còn/... Ngƣời đã; / Khi quê hƣơng còn.../ Ngƣời đã; / Khi bến Nhà Rồng .../ ... bƣớc chân Bác...” như muốn nhấn mạnh thêm tầm nhìn, vai trò của Hồ Chủ tịch trước vận mệnh đất nước. Quả thực, vào thời điểm ấy, cả dân tộc đang trong vòng nô lệ với bao kiếp người cơ cực, lầm than. Nhưng làm thế nào đây? Sự ra đi của Bác chính là một câu trả lời. Bởi vì sau hơn 30 năm “đi vào thế giới”, Bác Hồ của chúng ta đã “tìm đƣờng đi cho dân tộc theo đi”. Hơn ai hết, chính “Bác đã là ngƣời đi trƣớc, khai rừng băng sông mở lối” đem lại tự do và ánh sáng cho muôn đời. Cùng trong mạch nguồn suy tưởng này, từ hiện thực nghe hát đò đưa xứ Nghệ, nhạc sĩ An Thuyên đã khéo dựng lên một khung cảnh sinh động, giàu tính biểu tượng, ước lệ nhưng chân thực về tâm hồn, tình cảm: “Đêm trăng lên nghe tiếng đò đƣa ngân rất gần, nhớ chuyện Ngƣời thuở xa xƣa…/ Tuổi ấu thơ Bác đã đi suốt chiều dài câu đò đƣa. Tuổi ấu thơ Bác đã sống suốt chiều rộng câu dân ca.../ Nay hát câu đò đƣa, thấy đời đẹp mênh mang, càng nhớ Bác, nhớ ơn Ngƣời sâu nặng quê hƣơng”. Và hình ảnh Người trong cơn bão táp của hai cuộc chiến tranh vệ quốc cũng thật ấn tượng, sắc nét qua hàng loạt những ca khúc mang đậm sắc màu sử thi lớn lao, kỳ vĩ. Người được ví như “ánh thái dƣơng”, “đuốc lửa thiêng” hay “màu xanh bất tử”, mang ý nghĩa kết 25 Trích từ bài hát: “Từ làng Sen” – Nhạc sĩ Phạm Tuyên Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 64 tinh dáng hình xứ sở, non nước ngàn năm. Nguyễn Tài Tuệ quả rất thần tình khi khám phá: “Suối reo dƣới chân Ngƣời qua/ Đất rung tiếng ca nở hoa tháng Tám/... Bát cơm mong chờ ngƣời già ƣớc mơ/ Líu lo i tờ môi đọng trẻ thơ/ Bác ơi! Tóc sƣơng bạc phơ/ Núi cao, suối sâu, thủ đô yêu dấu/ Khuổi Nậm còn vang lời ca mong nhớ Ngƣời”. Đúng là một không gian nghệ thuật cách mạng với núi đèo, sông suối, với bước chân Người qua. Tưởng như lời ca cũng “vắt vẻo lƣng chừng núi” theo dặm dài kháng chiến của Người. Và chúng ta không thể không nhận ra: chân dung Hồ Chí Minh “Ngƣời cao hơn núi” như gắn liền với đất trời vũ trụ, giữa thủ đô gió ngàn cách mạng. Qua các ca khúc Việt Nam, từng lời nói, giọng điệu của Bác đều mang sức nặng phi thường, giúp quốc dân Việt Nam tiến lên phía trước, chiến thắng kẻ thù... Ta quên sao được lời ca đẹp đẽ: “Ôi! Thiêng liêng tiếng Bác nghe nhƣ lời Tổ quốc/ Xuyên đêm tối, dắt đƣờng ta tiến tới/ Cho mƣa tuôn, cho bom rơi, dẫu có chết ta chẳng sờn/... Tình Bác sáng đƣờng ta đi. Tình Bác sáng đời ta đi...” hay một khúc ca trên đƣờng ra trận “Bác đang cùng chúng cháu hành quân”26; “Trên xóm làng miền Nam/ Hình Ngƣời nhƣ tiếng quân ca/ Rực lòng vƣơn cánh bay xa/ Vùng lên giải phóng quê nhà...” 27- thật là tài hoa, điêu luyện. Tình người, câu hát cứ bay theo bát ngát bờ tre, mái rạ, bát ngát cánh đồng tít tắp, phì nhiêu. Hình như người nhạc sĩ muốn cất tiếng: mỗi tấc đất, xóm làng miền Nam đều hướng về Bác kính yêu. Hẳn là không còn băn khoăn, nghi ngại khi khẳng định: âm nhạc Việt Nam dành phần thiêng liêng, trang trọng nhất để cất tiếng hát về Người với những gì yêu thương sâu lắng nhất; mà đáng nói hơn, tình cảm hướng về Người cũng luôn bao la, thánh thiện, câu chữ như muốn bật tung khỏi khuông nhạc hữu hình. Vâng! Người là “niềm tin tất thắng” cho cả hôm nay và mai sau. Bên cạnh nguồn cảm hứng Ca ngợi Hồ Chủ tịch thì một phương diện khác - rất lớn lao, phong phú là cảm thức người - nhân loại của Bác, cũng ghi một dấu ấn khá đậm nét trong các ca khúc cách mạng Việt Nam. Những câu hát đầy chất suy tư - khi khái quát, lúc lại cụ thể: “Bác Hồ, Ngƣời là tình yêu thiết tha nhất trong lòng dân và trong trái tim nhân loại. Cả cuộc đời, Bác chăm lo cho hạnh phúc nhân dân. Cả cuộc 26 Trích từ bài hát: “Tình Bác sáng đời ta”_Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước và Diệp Minh Tuyền 27 Trích từ bài hát: “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người”_ Nhạc sĩ Trần Kiết Tường Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 65 đời, Bác hy sinh cho dân tộc Việt Nam. Bác thƣơng các cụ già, xuân về dâng biếu lụa; Bác thƣơng đàn cháu nhỏ, trung thu gửi cho quà...”28. Chúng ta nói, tình yêu của Người bao la, chính là vì lý do đó. Song điều đặc biệt hơn, muôn vàn tình cảm yêu thương đối với muôn người ấy, tình cảm của Bác dành cho thiếu nhi vẫn nồng nàn nhất, như điều nhạc sĩ Phong Nhã thể hiện: “Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh?”. Một câu hỏi, nhưng chỉ là cái cớ để tìm ra lời đáp: Bác Hồ luôn yêu thương các cháu thiếu niên, nhi đồng. Mượn “mơ” để nói thực, những câu hát vô cùng tinh tế với giấc mơ trẻ thơ: “Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ/ Râu Bác dài, tóc Bác bạc phơ/ Em âu yếm hôn lên má Bác/ Bác gật đầu, Bác khen em ngoan/ Bác mỉm cƣời, Bác khen em ngoan…”29. Người nghe cảm nhận trong câu hát hình ảnh một vị lãnh tụ dành muôn vàn tình yêu thương cho các cháu thiếu nhi: nụ cười hồn nhiên, ánh mắt trìu mến, tấm lòng Bác trong trái tim trẻ thơ là di sản tinh thần vô giá, không phai nhạt. Song có lẽ đẹp hơn cả, là hình ảnh của một ngày về chiến thắng, xúc động, hào hùng - Người được nhắc tới như biểu tượng của sum họp, kết đoàn:“Từ thành phố này, Ngƣời đã ra đi. Bao năm ƣớc mong đón Bác trở về. Trong chiến dịch này, Bác đã cùng về với những đoàn quân. Bác vẫn đến từng nhà thăm các cụ già, cầm tay chúng con Bác bắt nhịp bài ca kết đoàn...” 30. Lời ca reo vui! Với khúc ca ấy, người nhạc sĩ đặt những âm thanh cuối cùng góp phần hoàn thiện chân dung lãnh tụ. Bài hát vẫn là sản phẩm của trí tưởng tượng, của niềm rung động sâu xa, nhưng rất tự nhiên, hợp lý như một sự thật không thể nào khác, bởi Cao Việt Bách hiểu được nét đặc sắc nhất trong tâm hồn, trong cuộc đời Bác: “Cả đời Ngƣời là của nƣớc non”... Không còn nghi ngờ gì nữa, dòng ca khúc viết về Người - Hồ Chí Minh là gia tài âm nhạc quý báu của nhiều thế hệ các nhạc sĩ Việt Nam. Và cũng không thể phủ nhận, muốn biết về Người đã có hàng ngàn, hàng vạn trang viết. Nhưng thử hỏi, có gì 28 Trích trong bài “Bác Hồ - một tình yêu bao la”_ Nhạc sĩ Thuận Yến 29 Trích từ bài hát: “Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ”_Nhạc sĩ Xuân Giao 30 Trích từ bài hát: “Tiếng hát từ thành phố mang tên Người”_Nhạc sĩ Cao Việt Bách. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 66 đẹp hơn những tiếng hát, lời ca? Có hình tượng nào đẹp hơn Người - Hồ Chí Minh vĩ đại? Hỏi, tức là ta đã trả lời! Đảng Cộng sản Việt Nam trong nguồn cảm hứng của giới văn nghệ sỹ, chúng ta cũng có thể tìm thấy rất nhiều ca khúc viết về Đảng với một niềm xúc động chân thành như: “Vùng trời Đông”, “Đảng là cuộc sống của tôi”,… Những ca khúc ấy đã đi vào lòng người dân Việt nam từ bao thế hệ đến nay. Thế mới thấy sự trân trọng và tôn kính giành cho Đảng, cho Bác Hồ của bao thế hệ người Việt Nam. Ở nhiều lĩnh vực khác hình tượng về Đảng và Bác Hồ cũng được thể hiện một cách rất sinh động và tất cả đều toát lên sự trân trọng, biết ơn với Đảng, với Bác Hồ. Trong giáo dục và đào tạo con người, những nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ cũng được đưa vào các cấp học một cách phù hợp. Ở bậc Tiểu học, nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ được trình bày qua những câu chuyện, những bài văn, bài hát… ngắn gọn, xúc tích dễ được các em học sinh tiếp nhận một cách hào hứng. Nhưng những nội dung kiến thức còn rất ít. Ở bậc Trung học cơ sở, nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ cũng đã được đưa vào chương trình SGK Lịch sử lớp 9, nhưng nội dung kiến thức còn ở dạng tổng quát, rất ít tư liệu về Đảng và Bác Hồ. Đến bậc Trung học phổ thông, nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ đã được trình bày nhiều hơn trong chương trình SGK Lịch sử lớp 12. Ở SGK Lịch sử lớp 12 do GS Đinh Xuân Lâm (Chủ biên)_NXB GD năm 2005, nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ đã được trình bày ở các bài học: Bài 2: Phong trào cách mạng Việt Nam từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất, mục 4 – Nguyễn Ái Quốc và việc truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin về trong nước 1919 – 1925 (trang 12 – 13 – 14); Bài 3: Phong trào cách mạng Việt Nam trong những năm trước thành lập Đảng 1925 – 1930, phần I – Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên và Tân Việt Cách mạng đảng (trang 14 – 15 – 16); Bài 4: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (trang 23 – 24 – 25). Và trong các bài sau đó có trình bày đôi nét về vai trò của Đảng và Bác Hồ , xong những kiến thức đó còn chưa nhiều. Sách giáo khoa Lịch sử lớp 12 do GS Phan Ngọc Liên (Tổng chủ biên)_NXB GD năm 2007, nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ được trình bày ở các bài học: Bài 12: Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1925, mục 3 - Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc (trang 81 – 82). Bài 13: Phong trào dân tộc dân chủ ở Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 67 Việt Nam từ 1925 đến năm 1930, mục 1 – Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên (trang 83 – 84); phần II – Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã trình bày những kiến thức về Đảng và Bác Hồ ở các mục 1 và 2 (trang 86 – 87 – 88). Các bài học sau đó có trình bày về vai trò và ảnh hưởng của Đảng và Bác Hồ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Bài 26: Đất nước trên con đường đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội (1986 – 2000), nội dung kiến thức về Đảng được trình bày ở phần I – Đường lối mới của Đảng (trang 208 – 209). Như vậy, khi nhìn vào nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ trong chương trình Lịch sử phổ thông chúng ta thấy những kiến thức về Đảng và Bác Hồ mới chỉ được trình bày ở dạng khái quát, sơ lược. Những kiến thức về Đảng và Bác Hồ được trình bày trong chương trình Lịch sử phổ thông chưa tương thích với vai trò và tầm ảnh hưởng to lớn của Đảng và Bác Hồ. Vì vậy, việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ với những hình thức phù hợp sẽ là sự bổ sung hết sức cần thiết, góp phần vào việc nâng cao hiệu quả dạy và học môn Lịch sử ở trường TH phổ thông. Những cuộc thi tìm hiểu sẽ góp phần hướng cho các em học sinh tìm hiểu, sưu tầm tư liệu, thể hiện suy nghĩ của mình qua các bài dự thi về Đảng và Bác Hồ. Từ đó các em học sinh sẽ tích luỹ được những nội dung kiến thức quan trọng, phát huy khả năng của bản thân và ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo đúng đắn và sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, biết ơn và kính trọng những công lao to lớn của Đảng và Bác Hồ… Từ sau ngày đất nước giành lại độc lập đến nay, nhiều cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ đã được tổ chức. Có nhiều cuộc thi đã được tổ chức quy mô thu hút được đông đảo các cá nhân, tổ chức tham gia. Trong những năm gần đây, nhiều cuộc thi tìm hiểu về Đảng Cộng sản Việt Nam và Bác Hồ đã được tổ chức như: Cuộc thi “Kể chuyện về tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh” do Ban tuyên giáo Trung ương phát động, cuộc thi sau đó đã được tổ chức rộng rãi ở nhiều ban ngành, công ty và các cơ quan trường học trên cả nước; Cuộc thi “Tìm hiểu lịch sử Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh” do Đảng bộ tỉnh Bình Định tổ chức; Cuộc thi “Sinh viên với cội nguồn” ở khoa Lịch Sử trường Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh… Những cuộc thi như vậy là dịp tuyên truyền sâu rộng trong toàn xã hội về đạo đức, tác phong của Bác, qua đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 68 luyện phẩm chất của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học sinh... đẩy lùi sự suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống, tệ tham nhũng, lãng phí và các tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh. Ở trường THPT, những cuộc thi tìm hiểu cũng đã được tổ chức nhưng về quy mô vẫn chưa được sâu rộng, về hình thức cũng chưa có những đổi mới nhiều. Nhất là khi xác định “tổ chức các cuộc thi tìm hiểu” là một biện pháp, một hướng đi để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn thì điều đó lại cần một sự chú ý đầu tư đặc biệt. Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ cũng đã được nhiều trường THPT tổ chức trong các ngày lễ kỷ niệm, xong về quy mô và hình thức cũng chưa mang tính phổ biến rộng rãi. Trong Chƣơng III – Vận dụng tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” ở trƣờng TH phổ thông của khóa luận tốt nghiệp này tôi đã chọn xây dựng kế hoạch tổ chức một cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ để thực hiện cũng là nhằm hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm việc theo tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh” đã được nêu ra trong những năm gần đây. Xây dựng kế hoạch tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ là điều hết sức cần thiết trong quá trình dạy và học môn Lịch sử ở trường TH phổ thông. Nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ rất gần gũi với học sinh phổ thông. Những nội dung kiến thức về Đảng và Bác Hồ cũng có trong giáo trình sách giáo khoa lớp 12 ở cả chương trình cơ bản và nâng cao. Riêng đối với học sinh khối lớp 10 và lớp 11 thì việc hướng dẫn về các nguồn tài liệu liên quan đến Đảng và Bác Hồ cho học sinh tìm và đọc sẽ góp phần thúc đẩy sự tìm tòi và tham gia của các em. Tổ chức một cuộc thi cho các em học sinh phổ thông tham gia như một hoạt động ngoại khóa, đó là tổ chức hội thi tìm hiểu. Tổ chức cuộc thi nhằm kỷ niệm các ngày lễ lớn (trong tháng 2 và tháng 3) của dân tộc ta, những sự kiện có liên quan đến Đảng và Bác Hồ (những ngày lễ kỷ niệm như ngày thàng lập Đảng Cộng sản Việt Nam 3/2/1930, ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3/1931…). Qua cuộc thi nhằm đánh giá một phần về thái độ học tập và kết quả học tập bộ môn Lịch sử của học sinh ở trường THPT hiện nay. Cũng từ đó nêu ra một số biện pháp tích cực để nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học bộ môn. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 69 Tổ chức cuộc thi nhằm tuyên truyền, giáo dục học sinh phổ thông nâng cao nhận thức về lịch sử vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam; thân thế, sự nghiệp và tư tưởng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, qua đó nâng cao lòng tự hào, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, trách nhiệm thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng, tích cực tham gia xây dựng Đảng… II. Cách thức tổ chức cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ tại trƣờng THPT II.1. Công tác chuẩn bị - Khoảng thời gian tháng 2 và tháng 3/2009, trong đợt thực tập sư phạm kỳ 2 tôi có điều kiện trực tiếp tổ chức một cuộc thi tại các khối lớp và cùng với sự hỗ trợ của các bạn tham gia thực tập tại các trường khác, chúng tôi đã tổ chức cho các em học sinh phổ thông tham gia cuộc thi này để từ đó có những nhận định khách quan về kết quả của cuộc thi. Hình thức tổ chức cuộc thi này là thi kiến thức với việc cho học sinh làm các câu hỏi tự luận và viết bài cảm nhận theo chủ đề của cuộc thi. Ban tổ chức cuộc thi phối hợp cùng BCH đoàn trường ở phổ thông phổ biến cuộc thi đến toàn thể các em học sinh. - Xây dựng Kế hoạch tổ chức cuộc thi: KẾ HOẠCH TỔ CHỨC CUỘC THI TÌM HIỂU VỀ ĐẢNG VÀ BÁC HỒ I - Mục đích – ý nghĩa: - Nhằm kỷ niệm các ngày lễ lớn như ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 ), ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931). - Nhằm tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của học sinh về lịch sử vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam; thân thế, sự nghiệp và tư tưởng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, qua đó nâng cao lòng tự hào, niềm tin vào sự lãnh đạo của Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 70 Đảng, trách nhiệm thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng, tích cực tham gia xây dựng Đảng… - Nhằm tạo ra một sân chơi ngoại khóa cho các em học sinh có dịp thể hiện những hiểu biết của mình về Đảng, Bác Hồ; tích cực, chủ động tìm tòi tài liệu về Đảng, Bác Hồ để tham gia cuộc thi… II – Nội dung và hình thức tổ chức cuộc thi: 1. Đối tƣợng: Là các em học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 2. Chủ đề cuộc thi: Những kiến thức về Đảng và Bác Hồ. 3. Hình thức tổ chức cuộc thi: Cuộc thi được tổ chức theo hình thức thí sinh tham gia cuộc thi sẽ làm một bài thi (câu hỏi của cuộc thi do BTC cuộc thi soạn, trình bày ở phần cuối Kế hoạch này), Đề thi bao gồm các câu hỏi tự luận liên quan đến chủ đề của cuộc thi. 4. Yêu cầu: Bài tham dự cuộc thi được viết bằng tay hoặc đánh máy trên giấy A4 hoặc giấy viết bình thường có dòng kẻ. Bài dự thi trình bày sạch sẽ, chữ viết đẹp sẽ được ưu tiên cộng điểm vào phần đánh giá chung cả bài dự thi. 5. Cơ cấu giải thƣởng: Gồm có 1 Giải nhất, 1 Giải nhì, 2 Giải ba và 5 Giải khuyến khích. 6. Địa điểm nhận bài dự thi: - BCH Đoàn các lớp ở trường THPT (nơi có giáo sinh thực tập ngành học Lịch Sử). - Địa chỉ mail: quoctruong030784@yahoo.com III – Thành phần Ban tổ chức và Ban giám khảo cuộc thi: 1. Lò Đức Quốc Trường Giáo sinh thực tập trường TH Thực hành 2. Lưu Văn Hóa Giáo sinh thực tập trường TH Thực hành 3. Lưu Thị Kim Phượng Giáo sinh thực tập trường TH Thực hành 4. Các giáo sinh thực tập ngành Lịch Sử ở các trường THPT khác. IV – Tiến độ thực hiện: Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 71 - Ngày 29/01/2009: Lên Kế hoạch tổ chức cuộc thi - Ngày 02/02/2009: Xin ý kiến Thầy Cô tại trường phổ thông và triển khai kế hoạch - Ngày 20/02/2009: Bắt đầu nhận bài tham dự cuộc thi - Ngày 10/03/2009: Hạn chót nhận bài tham dự cuộc thi - Ngày 15/03/2009: Công bố giải thưởng và chuyển giải thưởng đến BCH đoàn trường có thí sinh đạt giải cuộc thi. CÂU HỎI CỦA CUỘC THI Câu 1: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời vào thời gian nào? Ở đâu? Trình bày những hiểu biết của em về Người sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam. Câu 2: "Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có đƣợc sánh vai các cƣờng quốc năm châu đƣợc hay không, chính là nhờ một phần rất lớn ở công học tập của các cháu…”31. 1. Em hiểu về lời dạy trên của Bác Hồ như thế nào? 2. Theo lời dạy trên, em cần làm những gì để đóng góp công sức của mình vào sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay và mai sau, làm cho đất nước ta được trở nên “vẻ vang”, “sánh vai với các cƣờng quốc năm châu”… như lời Bác dạy. - Sau khi lên xong kế hoạch, BTC nhờ giáo viện bộ môn Lịch sử kiểm tra lại các câu hỏi dự thi và tiếp đó là báo cáo và xin ý kiến tổ chức cuộc thi với BGH nhà trường THPT về kế hoạch tổ chức cuộc thi tại trường. II.2. Phổ biến cuộc thi BTC liên hệ với BCH đoàn trường THPT, BCH các chi đoàn để phối hợp tổ chức cuộc thi. Đồng thời tranh thủ sự trợ giúp kinh phí vật chất và các điều kiện khác của các đoàn thể, các tổ chức kinh tế - xã hội khác. 31 Lời Bác Hồ trong buổi khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946 Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 72 Triệu tập cuộc họp cán bộ Đoàn mở rộng và các đại diện của các lớp tham gia cuộc thi, quán triệt chủ trương phổ biến kế hoạch, bàn biện pháp thực hiện. Lên danh mục tài liệu tham khảo của cuộc thi (những tài liệu về Đảng và Bác Hồ), nhờ BCH đoàn trường THPT đính Kế hoạch tổ chức cuộc thi, danh mục tài liệu tham khảo trên bảng tin đoàn trường. II.3. Tổ chức cuộc thi Khi tiến hành cuộc thi cần thực hiện các việc sau: - Theo đúng Kế hoạch thực hiện cuộc thi tại trường THPT (sau khi đã được BGH nhà trường THPT đồng ý và nhận được sự hỗ trợ từ BCH đoàn trường, BCH các lớp tại trường Trung học phổ thông. - Khi cuộc thi kết thúc tiến hành công tác tổng kết, đánh giá… III. Tổ chức cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ ở một số trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh Theo cách thức tổ chức cuộc thi đã trình bày ở phần trên, chúng tôi tổ chức cuộc thi tại một số trường THPT trên địa bàn thành phố sau khi đã được sự đồng ý của BGH nhà trường, tổ Lịch Sử ở trường THPT và sự giúp đỡ của BCH đoàn trường phổ thông, giáo sinh thực tập thuộc ngành học Lịch Sử tại các trường THPT nơi tổ chức cuộc thi). “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” được tổ chức tại 3 trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh: Trường Trung học thực hành – ĐHSP, Trường trung học phổ thông Nguyễn Chí Thanh và Trường trung học phổ thông Trần Khai Nguyên. Thời gian tổ chức cuộc thi: tháng 2 và tháng 3 năm 2009. Ban tổ chức cuộc thi đã phối hợp cùng các giáo sinh thực tập tại 3 trường trên để tổ chức “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ”. Chúng tôi đã chủ động xin ý kiến Ban giám hiệu nhà trường và cùng BCH đoàn trường để phổ biến cuộc thi tới toàn thể các em học sinh. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 73 IV. Kết quả thu đƣợc từ cuộc thi Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu cùng BCH đoàn trường phổ thông, sau hơn một tháng phát động cuộc thi, Ban tổ chức đã nhận được một số lượng khá lớn bài dự thi của các em học sinh chủ yếu dưới các hình thức là: nhận bài thi đã được đánh máy và nhận bài dự thi qua Email. Tổng số bài dự thi mà Ban tổ chức cuộc thi nhận được là: 537 bài. Trường Trung học thực hành – ĐHSP có số bài tham dự cuộc thi đông đảo nhất: 295 bài dự thi. Trong đó có hơn 300 bài dự thi nhận được qua Email, còn lại là bài học sinh đánh máy, in và nộp bằng giấy A4. Và đây có thể coi là một thành công bước đầu trong quá trình tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử ở trường Trung học phổ thông. Thiết nghĩ, nếu được đầu tư đúng hướng và có quy mô hơn, kết quả thu được từ việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử sẽ cao hơn nữa. Nhưng theo chúng tôi thì kết quả lớn nhất thu được từ “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” vừa qua tại trường Trung học phổ thông đó là sự chú ý, tích cực tham gia tìm hiểu, sưu tầm tư liệu về Đảng và Bác Hồ của học sinh các trường có tổ chức cuộc thi. Hình thức tổ chức “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” được lựa chọn phù hợp, học sinh không bị ảnh hưởng đến việc học tập các môn học khác, thời gian rảnh các em học sinh đọc tài hoặc lên mạng tìm kiếm các tài liệu liên quan đến chủ đề của cuộc thi. Các bài dự thi của các em đã thể hiện sự hiểu biết của các em học sinh về những kiến thức liên quan đến Đảng và Bác Hồ. Có rất nhiều bài dự thi của các em trả lời xuất sắc ở cả hai câu hỏi. Điều đó thể hiện sự quan tâm, chú ý và có đầu tư của các em học sinh khi tham gia cuộc thi. Về kết quả cụ thể như đã nêu ở trên, tổng số bài thu được sau cuộc thi là 537 bài dự thi, trong đó: Trường Trung học thực hành – ĐHSP: 295 bài; Trường trung học phổ thông Nguyễn Chí Thanh: 128 bài; Trường trung học phổ thông Trần Khai Nguyên: 114 bài. Bài dự thi của các em học sinh đều trả lời đầy đủ hai câu hỏi mà Ban tổ chức đưa ra, nhưng mức độ trả lời câu hỏi của các em học sinh có sự khác nhau. Chúng ta có thể theo dõi mức độ trả lời đúng – sai của học sinh về Câu hỏi 1 của cuộc thi qua bảng thống kê dưới đây: Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 74 Phần trả lời Trƣờng Câu hỏi 1 Phần trả lời về Đảng Phần trả lời về Bác Hồ Trả lời đúng Trả lời sai Trả lời đúng Trả lời sai Trung học thực hành-ĐHSP 283 12 286 9 THPT Trần Khai Nguyên 108 6 109 5 THPT Nguyễn Chí Thanh 120 8 122 6 Tổng 511 26 517 20 Bảng thống kê phần trả lời Câu hỏi 1 của học sinh tham gia “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” (Đơn vị thống kê: bài dự thi) Từ bảng thống kê trên chúng ta thấy: tỉ lệ học sinh trả lời đúng câu hỏi là rất cao (Phần trả lời về Đảng: có 511 bài dự thi trả lời đúng chiếm gần 95,2%, có 26 bài dự thi trả lời sai chiếm 4,8%; Phần trả lời về Bác Hồ: có 517 bài dự thi trả lời đúng chiếm gần 96,3%, chỉ có 20 bài dự thi trả lời sai chiếm 3,7%). Những bài làm của học sinh ở câu hỏi 1 đã trình bày khá chi tiết về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam và những hiểu biết về Bác Hồ. Điều đó thể hiện sự hiểu biết của các em học sinh phổ thông về những kiến thức liên quan đến Đảng và Bác Hồ. Đặc biệt ấn tượng và sâu đậm hơn là việc các em thể hiện những suy nghĩ, những dự định của mình trong phần viết về Câu hỏi 2: "Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có đƣợc sánh vai các cƣờng quốc năm châu đƣợc hay không, chính là nhờ một phần rất lớn ở công học tập của các cháu…". 1. Em hiểu về lời dạy trên của Bác Hồ như thế nào? 2. Theo lời dạy trên, em cần làm những gì để đóng góp công sức của mình vào sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay và mai sau, làm cho đất nước ta được trở nên “vẻ vang”, “sánh vai với các cƣờng quốc năm châu”… như lời Bác dạy. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 75 Trong phần trả lời câu hỏi 2, các em học sinh đã thể hiện nhận thức sâu sắc về lời dạy của Bác Hồ. Bài viết về câu hỏi 2 của em Trần Thanh Huy lớp 11A2 trường Trung học thực hành – ĐHSP đã viết: “…Lời Bác Hồ đã đƣợc bao thế hệ học sinh ghi nhớ và cố gắng thực hiện. Bác chỉ rõ cho lớp trẻ hiểu rằng, việc học tập của học sinh hôm nay sẽ quyết định tƣơng lai đất nƣớc ngày mai. Vì thế, học sinh phải học tập tốt để làm vẻ vang cho đất nƣớc. Trong thời đại hiện nay, sức mạnh của mỗi dân tộc không chỉ ở lòng dũng cảm và số lƣợng quân đội đông đảo để bảo vệ Tổ quốc nhƣ trƣớc nay mà sức mạnh của mỗi dân tộc còn là sức mạnh của trí tuệ, của khoa học kỹ thuật, của kinh tế phồn vinh. Các cƣờng quốc trên thế giới đều là những nƣớc kimh tế phát triển cao. Đối với nƣớc ta, điều đó chỉ thƣc hiện đƣợc khi chủ nhân đất nƣớc là những ngƣời có trình độ văn hoá khoa học kỹ thuật cao, có khả năng hoà nhập với nền văn minh thế giới. Muốn vậy, không có cách nào khác là chúng ta phải ra sức học tập thật tốt, học liên tục không ngừng. Học, học nữa, học mãi. Những năm tháng dùi mài kinh sử trên ghế nhà trƣờng chính là thời gian để mỗi ngƣời tiếp thu kiến thức mà nhân loại đã tích luỹ đƣợc qua hàng ngàn năm lịch sƣ, làm một tiền đề, hành trang thật chắc chắn ban đầu. Nhờ học tập tích cực trong nhà trƣờng, khi lớn lên học sinh sẽ trở thành những công dân có kiến thức, có trình độ cao để xây dựng đất nƣớc tiến kịp thời đại. Gia đình và xã hội cũng hết sức quan tâm, chăm lo tạo điều kiện cho tất cả trẻ em đến tuổi đều đƣợc đi học, phổ cập giáo dục,… cũng chính là vì tƣơng lai lâu dài của đất nƣớc…”. Ở phần nói về trách nhiệm của mình em Huy viết: “Qua lời dạy trên, em càng thấy rõ trách nhiệm của mình: phải cố gắng, quyết tâm trên con đƣờng học vấn, học cho chính bản thân mình, không phải học cho ai cả, phải học thật ; đồng thời phải học hỏi, tìm tòi không ngừng: học không phải chỉ vì tấm bằng Đại học, không phải để có một việc làm nhàn hạ cho tƣơng lai, những gì bạn biết chỉ là hạt cát trên sa mạc rộng lớn, đừng vội tự mãn, hài lòng với bản thân. Ngoài ra, học đi đôi với hành, không phải học chỉ để khảo bài, lấy điểm cao để rồi sa lầy vào cách học vẹt trên lý thuyết, mà phải biết ứng dụng vào thực tế, học từ chính cuộc sống, từ đó hình thành đƣợc phản xạ trong bạn, bạn có thể nhớ lâu, từ đó kiến thức của bạn mới có tác dụng. Và cuối cùng, luôn ghi nhớ: Để thành công trong học vấn là cả 1 quá trình gian khổ, kiên nhẫn, bền Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 76 bỉ. "Trên con đƣờng của thành công, không có dấu chân của kẻ lƣời biếng”. Còn là học sinh, nhiệm vụ quan trọng nhất là học tập, tiếp thu kiến thức để có một hành trang vững chắc cho mai sau, vậy bạn còn chờ gì nữa, hãy quyết tâm, bền bĩ phấn đấu không ngừng, trƣớc hết là vì chính bản thân bạn, rộng hơn nữa là gia đình, xã hội và cả đất nƣớc Việt Nam đang chờ đón những thế hệ măng non tiếp theo để xây dựng đất nƣớc mai sau tƣơi đẹp, bƣớc lên bục vinh quang sánh vai cùng các cƣờng quốc năm châu, nhƣ lời căn dặn và hy vọng lớn nhất Bác đã để lại cho chúng ta, các cháu thân yêu của Bác…”. Em Huỳnh Mỹ Duyên lớp 11B1 trường Nguyễn Chí Thanh cũng đã nói về trách nhiệm của mình như sau: “…Là một ngƣời công dân của nƣớc Việt Nam, trƣớc tiên là em cần đặt mục tiêu cố gắng trong học tập, nỗ lực học hành sẽ là những viên gạch đầu tiên làm nền móng cho những bƣớc tiến xa hơn, cao hơn ngày mai để có thể trở thành ngƣời đi xây dựng đất nƣớc nhƣ lời Hồ Chủ Tịch, đƣa non sông Việt Nam trở nên vẻ vang, dân tộc trở nên vẻ vang sánh vai cùng các cƣờng quốc năm châu. Tuy nhiên, em cũng cần rất nhiều sự hỗ trợ từ các thế hệ đàn anh, cha mẹ, thầy cô, mong lớp ngƣời đi trƣớc cùng cố gắng tạo điều kiện tốt nhất chắp cánh cho đàn em có thể tiến tới, tre già măng mọc, lớp sau tiến xa hơn lớp trƣớc, để tƣơng lai không xa có thể tự hào rằng mình đã có công xây dựng bảo vệ quê hƣơng tƣơi đẹp, tỏa sáng, để mỗi ngƣời con đất Việt có thể tự hào khi nói rằng mình là công dân của Tổ quốc thân yêu…”. Qua đó chúng ta thấy các em học sinh đều có những suy nghĩ và dự định của của riêng mình, trong đó có những điều rất giản dị, cũng có những điều hết sức lớn lao…Nhưng tất cả các em đều muốn noi theo gương Bác Hồ và các bậc anh hùng trong lịch sử để đem phần sức mình ra xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam tươi đẹp. Qua mỗi bài dự thi các em cũng đã thể hiện được khả năng xử lý thông tin qua mạng Internet và khả năng hành văn của mình khá tốt. Như vậy, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử ở trường Trung học phổ thông thực sự là một trong những yếu tố rất quan trọng góp phần vào việc giáo dục truyền thống hào hùng của dân tộc, giáo dục lòng yêu mến và kính trọng lãnh tụ, yêu quê hương đất nước… cho thế hệ trẻ hiện nay. Khi tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử ở trường Trung học phổ thông cần lưu ý đến vấn đề thời gian tổ chức và hình thức lựa Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 77 chọn để tổ chức cuộc thi. Đó là hai yếu tố rất quan trọng quyết định đến sự thành công của cuộc thi. Như ở “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ”, hình thức tổ chức cuộc thi là cho câu hỏi để học sinh về nhà có thời gian tìm hiểu, thu thập tài liệu và sau đó viết bài, học sinh có thể làm bài dự thi những lúc rảnh vì thời gian kéo dài của cuộc thi này hơn 1 tháng. Ngoài ra, các yếu tố khác như: nhờ sự phổ biến của BCH đoàn trường phổ thông, nội dung cuộc thi và cơ cấu giải thưởng phù hợp… cũng là những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của mỗi cuộc thi. Từ việc tổ chức “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” tại một số trường Trung học phổ thông, chúng tôi nhận thấy: các em học sinh không hề thờ ơ với môn học Lịch sử. Điều quan trọng là ở việc tổ chức dạy và học môn Lịch sử như thế nào để thu hút được các em học sinh mới là điều “cốt yếu”. Việc phát động những cuộc thi tìm hiểu về lịch sủ cũng là một biện pháp hiệu quả góp phần nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn. Trong đó, hình thức tổ chức các cuộc thi hợp lý sẽ lôi cuốn học sinh hào hứng tham gia... Và nếu như nhà trường phổ thông và tổ bộ môn mạnh dạn đề ra các hình thức khuyến khích phù hợp với tâm lý học sinh như: cộng điểm cho các bài dự thi đạt kết quả tốt, tặng giấy khen và biểu dương trước toàn trường…thì học sinh sẽ tích cực tham gia các cuộc thi như vậy. Và kết quả học tập bộ môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông sẽ ngày càng được nâng cao. Việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu như thế cũng có thể áp dụng ở tất cả các môn học khác trên cơ sở cân đối hợp lý về mặt thời gian và hình thức tổ chức cuộc thi phù hợp với nội dung kiến thức ở trường phổ thông. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 78 KẾT LUẬN Nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông hiện nay là một yêu cầu cấp thiết đòi hỏi sự cố gắng của nhiều tổ chức, cá nhân. Tìm hiểu thực trạng dạy – học môn Lịch sử, từ đó tìm hiểu nguyên nhân và hướng tới vạch ra những con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông là hướng đi đã và đang được thực hiện rất tích cực, hợp logic, phần nào đã mang lại những hiệu quả tích cực trong dạy và học bộ môn. Ngày nay, với sự phát triển ngày càng cao của nền kinh tế, việc ứng dụng các phương pháp dạy học hiện đại như chương trình “dạy học cho tƣơng lai” của Intel, sử dụng các chương trình hỗ trợ dạy học khác như Powerpoint… đã góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. Điều đó thực sự mang lại những kết quả tích cực trong quá trình dạy học các môn học nói chung và môn học Lịch sử nói riêng. Vai trò của Lịch sử trong đời sống xã hội ngày càng được nhận thức đúng đắn hơn. Vị trí của môn học ngày càng được nâng cao, song vẫn chưa tương xứng ý nghĩa, tầm quan trọng, nhu cầu và xu thế phát triển của môn học Lịch sử. Vấn đề đặt ra đó là: Làm thế nào để nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy – học môn Lịch sử ở trƣờng Trung học phổ thông hiện nay? Đây là vấn đề thu hút sự quan tâm của rất nhiều tổ chức, ban ngành và nhiều cá nhân. Đề tài “Nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn Lịch Sử ở trƣờng THPT qua việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử” cũng nhằm góp phần nhỏ vào việc trả lời câu hỏi trên. Việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử ở trường THPT trong quá trình dạy học môn Lịch sử thực sự sẽ mang lại những hiệu quả tích cực. Hình thức tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử rất phong phú và đa dạng (như đã trình bày ở Chƣơng II). Điều đó đặc biệt hiệu quả khi kết hợp với việc sử dụng công nghệ thông tin trong quá trình tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử, làm sinh động hơn cho các cuộc thi này. Những nội dung câu hỏi, những đoạn phim tư liệu và các nhân vật, sự kiện lịch sử… được đưa lên máy chiếu sẽ tác động rất lớn đến tư duy và nhận thức của học sinh phổ thông. Qua đó sẽ thu hút đông đảo sự tham gia của các em. Việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử cũng rất sinh động, bởi vì trong một năm học có rất nhiều ngày Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 79 lễ kỷ niệm, chúng ta sẽ dễ dàng lựa chọn những hình thức tổ chức các cuộc thi phù hợp nhất (thi viết bài cảm nhận, thi hùng biện, thi đố kiến thức tập trung, thi hát…). Tất cả sẽ mang lại một bầu không khí thi đua sôi nổi trong học tập, tìm hiểu ở trường Trung học phổ thông. Qua mỗi cuộc thi như vậy học sinh có một môi trường để phát huy những phẩm chất năng khiếu đặc biệt của bản thân… Cũng chính từ việc tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử sẽ giúp học sinh có dịp tìm hiểu sâu hơn về các nhân vật, sự kiện lịch sử mà ở sách giáo khoa mới chỉ trình bày ở dang sơ lược. Điều quan trọng nhất là là tạo ra cho các em học sinh ở trường THPT thói quen sưu tầm và tìm kiếm tài liệu trong quá trình học tập và sự say mê học tập môn Lịch sử. Như vậy, dạy và học Lịch sử hiện nay đòi hỏi phải tìm ra nhiều biện pháp tích cực để thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Chỉ khi môn học Lịch sử xuất hiện trong tâm lý xã hội với ý nghĩa mang lại những lợi ích cho bản thân thì nó mới thu hút đông đảo mọi người tham gia học tập và nghiên cứu. Đây không chỉ là vấn đề mà giới Sử học và những người có liên quan một mình thực hiện, nó đòi hỏi ở tất cả mọi người một sự quan tâm và yêu thích, cùng học, cùng vận dụng vào thực tiễn cuộc sống…Điều đó trước hết bắt đầu từ những chính sách của nhà nước, tiếp theo là chú ý giáo dục cho thế hệ trẻ truyền thống yêu nước qua những kiến thức lịch sử, mà kể chuyện lịch sử ở lứa tuổi này là một biện pháp hữu hiệu… Ngoài những con đường, biện pháp mà các nhà nghiên cứu đã nêu ra thì trước hết những người trực tiếp giảng dạy bộ môn Lịch sử cũng cần tìm ra một con đường, biện pháp riêng cho mình trong quá trình dạy học, từ việc tham khảo và chắt lọc những kinh nghiệm và biện pháp mà các nhà nghiên cứu đã đưa ra. Việc hình thành dần cho học sinh một tâm lý lợi ích và tâm lý hứng khởi khi học tập bộ môn Lịch sử là hết sức quan trọng. Nó sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy và học bộ môn Lịch sử trong giai đoạn hiện nay và tương lai. Lịch sử cần một sự phản ánh khách quan, trung thực những gì đã diễn ra trong quá khứ, việc cải tiến sách giáo khoa và giáo trình môn Lịch sử là hết sức cấp thiết, bởi hệ thống sách giáo khoa và sách giáo trình hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, nó chưa trở thành công cụ hữu ích nhất trong quá trình dạy và học Lịch sử hiện nay. Điều đó cũng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả môn học. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 80 Học tập phương pháp dạy học hiện đại của thế giới trên cơ sở phù hợp với thực tế Việt Nam cũng là một hướng đi tích cực hiện nay. Là một giáo viên trong tương lai, tôi thấy mình cần phải luôn chú ý học tập và rèn luyện về chuyên môn - nghiệp vụ, kết hợp với việc tìm ra con đường, biện pháp cho qua trình dạy học của bản thân sẽ góp thêm một phần vào việc dạy học Lịch sử một cách hiệu quả về sau. Ngoài ra, trong quá trình đào tạo ở bậc đại học cũng cần phải có những điều chỉnh, những cải cách, đổi mới nhất là ở các trường ĐH-CĐ Sư phạm hiện nay. Hầu như trong quá trình đào tạo quá nghiêng về lý thuyết mà ít thực hành, rèn luyện các kỹ năng để trở thành những giáo viên dạy giỏi…Chú ý đến những vấn đề này là hết sức cần thiết và quan trọng trong quá trình đào tạo. Và với môn học Lịch sử thì việc tìm ra các con đường, biện pháp để nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn là một vấn đề của nhiều ban ngành có liên quan và của toàn xã hội. Điều đó sẽ góp phần to lớn vào giáo dục truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam nói riêng và sự nghiệp giáo dục – đào tạo của đất nước nói chung. Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. PGS.TS Ngô Minh Oanh (Chủ biên), (2006), Con đƣờng và biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học Lịch Sử ở trƣờng THPT, NXB ĐHSP tp HCM 2. GS.TS Nguyễn Thị Côi (Chủ biên), (2006), Các con đƣờng, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học Lịch Sử ở trƣờng PT, NXB Sư phạm 3. GS.TS Phan Ngọc Liên (Chủ biên), (2004), Phƣơng pháp dạy học Lịch Sử, NXB Giáo dục 4. GS.TS Phan Ngọc Liên (Chủ biên), (1998), Lịch Sử và Sử học, NXB Giáo dục 5. TS. Lê Vinh Quốc (2008), Các yếu tố cơ bản trong quá trình giáo dục hiện đại và vấn đề đổi mới dạy học ở Việt Nam, NXB ĐHSP tp HCM 6. Nguyễn Xuân Trường (Chủ biên), (2006), Đổi mới phƣơng pháp dạy học và kiểm tra đánh giá môn Lịch Sử 10, NXB Giáo dục 7. Khoa Lịch Sử, ĐH Sư phạm Hà Nội, (2002), Một số vấn đề Lịch Sử, NXB ĐHQG Hà Nội 8. N.A. Êrôphêep (1981), Lịch sử là gì, NXB Giáo dục 9. Đinh Xuân Lâm (Chủ biên), (2006), Đại cƣơng Lịch Sử Việt Nam, NXB GD 10. GS Đinh Xuân Lâm (Chủ biên), (2005), Lịch Sử lớp 12, NXB Giáo dục 11. GS Phan Ngọc Liên (Tổng chủ biên), (2007), Lịch Sử lớp 12, NXB Giáo dục 12. Phạm Viết Vượng (1997), Phƣơng pháp luận nghiên cứu khoa học, NXB ĐHQG Hà Nội 13. GS.TS Phan Ngọc Liên (Chủ biên), (2003), Phƣơng pháp luận sử học, NXB ĐH Sư phạm Hà Nội 14. Lê Nguyên Long (2002), Thử đi tìm một phƣơng pháp dạy học hiệu quả, NXB GD 15. Phan Ngọc Liên – Trịnh Đình Tùng – Nguyễn Thị Côi – Trần Vĩnh Tường (2003), Một số chuyên đề phƣơng pháp dạy học lịch sử, NXB ĐHQG Hà Nội 16. Nguyễn Khánh Toàn (2002), Bàn về giáo dục Việt Nam, NXB Lao động 17. Debie Candau – Jennifer Doherty – Robert Hannanfin – John Judge – Judi Yost – Paige Kuni (2007), Intel Teach to the Future (Chương trình Dạy học cho Tương lai của Intel), NXB Thanh niên Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 82 18. Những công trình khoa học tiêu biểu (1976 – 2006) – Khoa Lịch Sử, Trường ĐH Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, NXB GD, 2006 19. Các Tạp chí khoa học xã hội, Tạp chí khoa học giáo dục 20. Hoàng Hương, Dạy và học lịch sử: Bức xúc!, Báo Tuổi trẻ số ra ngày ngày 9-11- 2005 21. Dương Trung Quốc, Thách thức đối với việc dạy và học sử, Báo Lao Động , Thứ ba, ngày 22/08/2006 22. Các website tư liệu: Khóa luận tốt nghiệp Bộ môn Lí luận và Phƣơng pháp dạy học Lịch sử Trang 83 PHỤ LỤC Phụ lục gồm có: Kế hoạch tổ chức “Cuộc thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ” và một số bài dự thi của học sinh phổ thông.