Nghiên cứu đánh giá quá trình công nghệ sửa chữa các cụm hệ thống truyền lực ô tô tại nhà máy z551, đề xuất các giải pháp nâng cao năng suất, chất lượng của quá trình sửa chữa

Ch­¬ng 1 Giíi thiÖu chung vÒ hÖ thèng truyÒn lùc «t«. HÖ thèng truyÒn lùc lµ tæ hîp c¸c côm vµ c¬ cÊu ®­îc liªn kÕt víi nhau dïng ®Ó truyÒn vµ biÕn ®æi m« men xo¾n cña ®éng c¬ ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng. §Æc tÝnh, kho¶ng biÕn ®æi m« men xo¾n vµ viÖc ph©n chia m« men xo¾n cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng ph¶i ®¶m b¶o cho xe cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ®­îc ë nh÷ng ®iÒu kiÖn ®­êng x¸ kh¸c nhau (khi søc c¶n chuyÓn ®éng rÊt kh¸c nhau). Theo ®Æc ®iÓm biÕn ®æi m« men xo¾n, hÖ thèng truyÒn lùc cã thÓ lµ: hÖ thèng truyÒn lùc c¬ khÝ; hÖ thèng truyÒn lùc thuû lùc; hÖ thèng truyÒn lùc ®iÖn hoÆc hÖ thèng truyÒn lùc kiÓu kÕt hîp (thuû - c¬,®iÖn - c¬). Theo ®Æc tÝnh thay ®æi tØ sè truyÒn, cã thÓ lµ: hÖ thèng truyÒn lùc cã cÊp; v« cÊp hoÆc kÕt hîp. C¸c «t« qu©n sù th­êng sö dông hÖ thèng truyÒn lùc c¬ khÝ cã cÊp. Nh÷ng côm vµ c¬ cÊu chÝnh cña hÖ thèng truyÒn lùc c¬ khÝ cã cÊp bao gåm: Ly hîp, hép sè, hép sè ph©n phèi, truyÒn ®éng c¸c ®¨ng, cÇu chñ ®éng vµ ®«i khi cã truyÒn lùc c¹nh (hép gi¶m tèc b¸nh xe). H×nh 1.1 thÓ hiÖn s¬ ®å hÖ thèng truyÒn lùc xe KAMAZ - 5320. H×nh 1.1: S¬ ®å hÖ thèng truyÒn lùc xe KAMAZ - 5320 1. §éng c¬, 2. Ly hîp, 3. Hép sè, 4. CÇu gi÷a chñ ®éng, 5. CÇu sau chñ ®éng, 6. CÇu dÉn h­íng. 1.1. Ly hîp. 1.1.1. C«ng dông cña ly hîp. Ly hîp ®­îc dïng trªn xe «t« víi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: - Ly hîp lµ mét khíp nèi dïng ®Ó truyÒn m« men xo¾n tõ trôc khuûu ®éng c¬ ®Õn c¸c côm tiÕp theo cña hÖ thèng truyÒn lùc. - Dïng ®Ó t¸ch, nèi gi÷a ®éng c¬ víi hÖ thèng truyÒn lùc khi khëi hµnh, dõng xe, chuyÓn sè vµ c¶ khi phanh. - Dïng lµm c¬ cÊu an toµn ®¶m b¶o cho ®éng c¬ vµ hÖ thèng truyÒn lùc khái bÞ qu¸ t¶i d­íi t¸c dông cña t¶i träng ®éng vµ m« men qu¸n tÝnh. 1.1.2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña ly hîp. 1.1.2.1. CÊu t¹o chung. Nguyªn lý cÊu t¹o cña ly hîp ®Üa ma s¸t kh« ®­îc chØ ra trªn h×nh 1.2. H×nh 1.2: S¬ ®å nguyªn lý cÊu t¹o cña ly hîp ®Üa ma s¸t kh« a) Lo¹i 1 ®Üa, b)Lo¹i 2 ®Üa, 1. Trôc khuûu ®éng c¬, 2. B¸nh ®µ, 3. §Üa bÞ ®éng, 4. §Üa Ðp, 5. Vá ngoµi cña ly hîp, 6. Vá ly hîp, 7. Thanh nèi, 8. Gèi tú, 9. §ßn më, 10. B¹c më, 11. Trôc bÞ ®éng cña ly hîp (trôc s¬ cÊp cña hép sè), 12. Bµn ®¹p ly hîp, 13. Thanh kÐo, 14. Cµng më ly hîp, 15. Lß xo håi vÞ bµn ®¹p, 16. Lß xo Ðp, 17 vµ 23. Chèt ®Þnh h­íng, 18. æ ®ì trôc, 19. Lß xo ®Èy ®Üa Ðp trung gian, 20. Bu l«ng ®iÒu chØnh vÞ trÝ ®Üa Ðp trung gian, 21. §Üa Ðp ngoµi, 22. §Üa bÞ ®éng phÝa sau, 24. §Üa Ðp trung gian, 25. §Üa bÞ ®éng phÝa tr­íc. Cã thÓ chia ly hîp ra thµnh hai phÇn: - C¬ cÊu ly hîp gåm cã ba phÇn: + PhÇn chñ ®éng: bao gåm nh÷ng chi tiÕt ®­îc l¾p ghÐp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi b¸nh ®µ ®éng c¬ vµ chóng lu«n cã cïng vËn tèc gãc víi b¸nh ®µ. §èi víi ly hîp mét ®Üa gåm: b¸nh ®µ 2, ®Üa Ðp 4, vá ly hîp 6, c¸c lß xo Ðp 16 (h×nh 1.2a). §èi víi ly hîp hai ®Üa gåm: b¸nh ®µ 2, ®Üa Ðp trung gian 23, ®Üa Ðp ngoµi 22, vá ly hîp 6 vµ c¸c lß xo Ðp 16 (h×nh 1.2b). + PhÇn bÞ ®éng: bao gåm cã c¸c chi tiÕt lu«n lu«n chuyÓn ®éng quay cïng víi trôc bÞ ®éng cña ly hîp (chÝnh lµ trôc s¬ cÊp - trôc ®Çu vµo cña hép sè). §èi víi ly hîp mét ®Üa gåm cã trôc bÞ ®éng 11 vµ ®Üa bÞ ®éng 3, cßn ®èi víi ly hîp hai ®Üa gåm cã hai ®Üa bÞ ®éng (22 vµ 25) vµ trôc bÞ ®éng 11. + C¬ cÊu më ®èi víi ly hîp ®Üa ma s¸t gåm cã ®ßn më 9 vµ b¹c më 10, ngoµi ra cßn cã lß xo håi vÞ b¹c më. - DÉn ®éng ®iÒu khiÓn ly hîp. 1.1.2.2. Nguyªn lý lµm viÖc. Ly hîp ®Üa ma s¸t (mét ®Üa vµ hai ®Üa) cã nguyªn lý lµm viÖc gièng nhau. Ly hîp cã hai tr¹ng th¸i lµm viÖc lµ tr¹ng th¸i ®ãng vµ tr¹ng th¸i më. - Tr¹ng th¸i ®ãng: §©y lµ tr¹ng th¸i lµm viÖc th­êng xuyªn cña ly hîp lu«n ®ãng. Khi ng­êi l¸i ch­a t¸c dông lªn bµn ®¹p ly hîp 12 (h×nh 1.2a) mét lùc Q nµo ®ã, d­íi t¸c dông cña c¸c lß xo Ðp 16 sÏ ®Èy ®Üa Ðp 4 Ðp s¸t ®Üa bÞ ®éng 3 vµo b¸nh ®µ ®éng c¬ 2. Khi ®ã b¸nh ®µ 2, ®Üa bÞ ®éng 3, ®Üa Ðp 4, c¸c lß xo Ðp 16 vµ vá ly hîp 6 sÏ quay liÒn thµnh mét khèi. M« men xo¾n tõ trôc khuûu ®éng c¬ 1, qua b¸nh ®µ 2, qua c¸c bÒ mÆt ma s¸t gi÷a ®Üa bÞ ®éng 3 víi b¸nh ®µ vµ ®Üa Ðp 4 truyÒn ®Õn moay ¬ ®Üa bÞ ®éng vµ tíi trôc bÞ ®éng 11 nhê mèi ghÐp then hoa gi÷a moay ¬ ®Üa bÞ ®éng 3 víi trôc 11. Ly hîp thùc hiÖn chøc n¨ng cña mét khíp nèi dïng ®Ó truyÒn m« men xo¾n. - Tr¹ng th¸i më: Ng­êi l¸i t¸c dông lªn bµn ®¹p ly hîp mét lùc Q, qua hÖ thèng dÉn ®éng ®iÒu khiÓn ly hîp sÏ ®Èy b¹c më 10 di tr­ît däc trôc 11 (sang bªn tr¸i) vµ tú vµo c¸c ®Çu ®ßn më 9, th¾ng lùc Ðp cña c¸c lß xo Ðp 16 t¸ch ®Üa Ðp 4 (kÐo nã sang bªn ph¶i), gi¶i phãng bÒ mÆt ma s¸t gi÷a ®Üa bÞ ®éng 3 víi b¸nh ®µ 2 vµ ®Üa Ðp 4. Khi ®ã phÇn chñ ®éng cña ly hîp vÉn quay kh«ng t¶i theo b¸nh ®µ ®éng c¬ 2 vµ m« men xo¾n kh«ng ®­îc truyÕn ®Õn trôc bÞ ®éng 11. 1.1.2.3. CÊu t¹o cña ly hîp xe t¶i KAMAZ - 5320. Trªn «t« qu©n sù KAMAZ sö dông ly hîp hai ®Üa ma s¸t kh«, cÊu t¹o cña nã ®­îc m« t¶ trªn h×nh 1.3. H×nh 1.3: Ly hîp «t« KAMAZ - 5320. 1. Trôc s¬ cÊp hép sè, 2. §Üa Ðp trung gian, 3. C¬ cÊu ®Þnh vÞ tù ®éng cña ®Üa Ðp trung gian, 4. §Üa bÞ ®éng, 5. §Üa Ðp ngoµi, 6. Vá ngoµi cña ly hîp, 7. Vá ly hîp, 8. Cµng nèi, 9. §ßn më ly hîp, 10. Vßng tú ®µn håi, 11. æ bi tú cña b¹c më, 12. Cµng më ly hîp, 13. Vßng tú, 14. Trôc cµng më, 15. Lß xo Ðp, 16. Vßng ®Öm c¸ch nhiÖt, 17. Bu l«ng kÑp chÆt vá víi b¸nh ®µ, 18. B¸nh ®µ ®éng c¬ - §Üa Ðp trung gian 2 vµ ®Üa Ðp ngoµi 5 ë bÒ mÆt vµnh ngoµi cña chóng cã bèn vÊu låi (theo ph­¬ng h­íng kÝnh) mµ c¸c vÊu låi nµy ®Æt trong c¸c r·nh däc trôc cña b¸nh ®µ ®éng c¬. KÕt cÊu nµy ®¶m b¶o truyÒn ®­îc m« men xo¾n tíi c¸c ®Üa Ðp vµ ®ång thêi b¶o ®¶m cho chóng cã kh¶ n¨ng di chuyÓn theo chiÒu trôc khi më vµ ®ãng ly hîp. C¸c bÒ mÆt ma s¸t bÞ Ðp bëi c¸c lß xo Ðp 15 cã tæng lùc Ðp kho¶ng 1050 - 1220 kG. ë ®Üa Ðp trung gian 2 cã l¾p c¬ cÊu tù ®éng ®Þnh vÞ ®Üa Ðp trung gian. C¬ cÊu nµy tù ®éng x¸c lËp vÞ trÝ trung gian cña ®Üa Ðp trung gian so víi b¸nh ®µ vµ ®Üa Ðp ngoµi, ®¶m b¶o khi më ly hîp th× hai mÆt cña ®Üa Ðp trung gian ®Òu cã khe hë víi hai ®Üa bÞ ®éng 4. - C¸c ®Üa bÞ ®éng 4 ®Òu cã l¾p bé gi¶m chÊn xo¾n kiÓu lß xo vµ ma s¸t. - §Çu trong cña c¸c ®ßn më ly hîp 9 ®­îc liªn kÕt víi nhau qua vßng tú 13. ë tr¹ng th¸i ly hîp më hoµn toµn, khe hë gi÷a mÆt cña vßng tú 13 víi mÆt tú cña vßng ngoµi æ bi tú 11 lµ A = 3,2 - 4 mm. 1.2. Hép sè. 1.2.1. C«ng dông. Hép sè ®­îc sö dông trªn xe «t« víi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: - Hép sè dïng ®Ó thay ®æi tØ sè truyÒn cña hÖ thèng truyÒn lùc trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng cña «t« nh»m thay ®æi lùc kÐo ë c¸c b¸nh xe chñ ®éng vµ thay ®æi vËn tèc chuyÓn ®éng cña «t« trong kho¶ng réng tuú theo søc c¶n cña bªn ngoµi. - Thùc hiÖn chuyÓn ®éng lïi cña « t«. - T¸ch ®éng c¬ ra khái hÖ thèng truyÒn lùc trong kho¶ng thêi gian tuú ý (khi n¹p b×nh ®iÖn, cho ®éng c¬ ch¹y kh«ng ®Ó t¨ng nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t tr­íc khi khëi hµnh, ®Ó quay trôc thu c«ng suÊt, ®Ó b¬m lèp hoÆc dïng khÝ nÐn cho viÖc b¶o d­ìng...). 1.2.2. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña hép sè xe KAMAZ - 5320. * §Æc ®iÓm cÊu t¹o. Trªn c¸c «t« vËn t¶i h¹ng nÆng vµ h¹ng võa th­êng sö dông hép sè 5 cÊp. C¸c «t« t¶i h¹ng nÆng vµ «t« cã nhiÒu c«ng dông, t¶i träng cña «t« thay ®æi trong ph¹m vi kh¸ réng. §Ó n©ng cao chÊt l­îng ®éng lùc häc, t¨ng tÝnh kinh tÕ vµ t¨ng kh¶ n¨ng sö dông c«ng suÊt lín nhÊt cña ®éng c¬, ph¶i t¨ng sè l­îng tay sè (t¨ng sè l­îng tû sè truyÒn) nh»m ®¸p øng yªu cÇu thay ®æi t¶i vµ tèc ®é chuyÓn ®éng cña «t« cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn sö dông. V× vËy trªn c¸c lo¹i «t« nµy ng­êi ta th­êng sö dông hép sè phô. Hép sè phô lµ mét hép gi¶m tèc ®­îc l¾p ghÐp thµnh mét khèi cøng víi hép sè chÝnh. Hép sè phô khi ®­îc ®Æt phÝa tr­íc hép sè chÝnh (theo chiÒu chuyÓn ®éng cña xe) gäi lµ bé chia vµ hiÖn ®ang ®­îc sö dông ë mét sè lo¹i «t« KAMAZ. Hép sè phô ®Æt sau hép sè chÝnh ®­îc gäi lµ hép gi¶m tèc, lo¹i nµy ®­îc sö dông ë «t« MAZ. HÝnh 1.4 lµ s¬ ®å nguyªn lý vµ ho¹t ®éng cña hép sè l¾p trªn xe «t« KAMAZ - 5320. CÊu t¹o cña hép sè ®­îc m« t¶ trªn h×nh 1.5. H×nh 1.4: S¬ ®å nguyªn lý vµ ho¹t ®éng cña hép sè xe KAMAZ - 5320 1. Trôc s¬ cÊp hép sè, 2. N¾p hép sè, 3 vµ 4. §ång tèc vµ cµng gµi sè truyÒn IV vµ V, 5 vµ 6. §ång tèc vµ cµng gµi sè truyÒn II vµ III, 7 vµ 8. Khíp gµi vµ cµng gµi sè truyÒn I vµ sè lïi, 9.Vá hép sè, 10. Trôc thø cÊp cña hép sè, 11. Trôc trung gian cña hép sè, 12. Trôc sè lïi. Z5, Z5’ - CÆp b¸nh r¨ng th­êng tiÕp cña hép sè. Z4, Z4’, Z3, Z3’, Z2, Z2’ vµ Z1, Z1’ t­¬ng øng lµ c¸c cÆp b¸nh r¨ng th­êng xuyªn ¨n khíp cña sè truyÒn IV, III, II vµ I. ZLo - B¸nh r¨ng sè lïi trªn trôc thø cÊp hép sè. ZL - B¸nh r¨ng sè lïi trªn trôc trung gian hép sè. ZL’, ZL’’- Khèi b¸nh r¨ng sè lïi. H×nh 1.5: KÕt cÊu hép sè «t« KAMAZ - 5320 1. Trôc s¬ cÊp hép sè, 2. B¸nh r¨ng chñ ®éng, 3. §ång tèc cña sè truyÒn IV vµ V, 4. B¸nh r¨ng sè truyÒn IV trªn trôc thø cÊp hép sè, 5. B¸nh r¨ng sè truyÒn III trªn trôc thø cÊp, 6. §ång tèc cña sè truyÒn II vµ III, 7. B¸nh r¨ng sè truyÒn II trªn trôc thø cÊp, 8. B¸nh r¨ng sè lïi trªn trôc thø cÊp, 9. Khíp gµi sè truyÒn I vµ sè lïi, 10. B¸nh r¨ng sè truyÒn I trªn trôc thø cÊp, 11. Trôc thø cÊp hép sè, 12. B¸nh r¨ng sè truyÒn I trªn trôc trung gian, 13. Vá hép sè, 14. Khèi b¸nh r¨ng sè lïi, 15. B¸nh r¨ng sè lïi trªn trôc trung gian, 16. B¸nh r¨ng sè truyÒn II, 17. B¸nh r¨ng sè truyÒn III trªn trôc trung gian, 18. B¸nh r¨ng sè truyÒn IV trªn trôc trung gian, 19. Trôc trung gian, 20. B¸nh r¨ng dÉn ®éng trôc trung gian. - TÊt c¶ c¸c cÆp b¸nh r¨ng ë hép sè ®Òu lµ c¸c cÆp b¸nh r¨ng trô r¨ng nghiªng th­êng xuyªn ¨n khíp, trõ cÆp b¸nh r¨ng sè truyÒn I vµ c¸c cÆp b¸nh r¨ng cña sè lïi. C¸c b¸nh r¨ng trªn trôc trung gian gåm b¸nh r¨ng 15 cña sè lïi, 12 cña sè truyÒn I vµ 16 cña sè truyÒn II ®­îc chÕ t¹o liÒn trôc, c¸c b¸nh r¨ng cßn l¹i ®­îc l¾p then b¸n nguyÖt víi trôc trung gian. TÊt c¶ c¸c b¸nh r¨ng trªn trôc thø cÊp ®Òu ®­îc quay tr¬n nhê c¸c æ thanh l¨n trô. - Gµi sè truyÒn II - III, IV - V b»ng c¸c ®ång tèc qu¸n tÝnh 6 vµ 3, gµi sè truyÒn I vµ sè lïi b»ng khíp gµi 9. * Nguyªn lý lµm viÖc. ViÖc truyÒn m« men xo¾n qua hép sè c¬ khÝ cã cÊp ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c lµm viÖc cña bé truyÒn b¸nh r¨ng ¨n khíp ngoµi. ë c¸c sè truyÒn tiÕn truyÒn ®éng ®Òu qua hai cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp nªn trôc s¬ cÊp vµ thø cÊp cã cïng chiÒu quay. ë sè lïi ph¶i qua ba cÆp b¸nh r¨ng nªn trôc s¬ cÊp vµ trôc thø cÊp quay ng­îc chiÒu nhau. Nhê c¬ cÊu ®iÒu khiÓn (cÇn gµi sè) t¸c ®éng lªn c¸c cµng gµi lµm di tr­ît ®ång tèc hoÆc khíp r¨ng ®Ó ®­îc tû sè truyÒn t­¬ng øng víi tõng tay sè. Dßng lùc ®i vµo hép sè tõ trôc s¬ cÊp ®i ra tõ trôc thø cÊp. S¬ ®å dßng lùc ë c¸c sè truyÒn nh­ sau: Tay sè VÞ trÝ gµi sè Dßng lùc truyÒn trong hép sè 0 4, 6, 8 ë vÞ trÝ trung gian 1® Z5®Z5’®11 1 7, 8 sang ph¶i 1® Z5®Z5’®11®Z1’®Z1®7®10 2 5, 6 sang ph¶i 1® Z5®Z5’®11®Z2’®Z2®5®10 3 5, 6 sang tr¸i 1® Z5®Z5’®11®Z3’®Z3®5®10 4 3, 4 sang ph¶i 1® Z5®Z5’®11®Z4’®Z4®3®10 5 3, 4 sang tr¸i 1® Z5®3®10 Lïi 7, 8 sang tr¸i 1® Z5®Z5’®11®ZL®ZL’’®ZL’®ZLo®7®10 1.3. TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng. 1.3.1. C«ng dông. TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng ®­îc sö dông trªn «t« víi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: - TruyÒn m« men xo¾n gi÷a c¸c trôc cña hai côm mµ c¸c ®­êng t©m trôc kh«ng n»m trªn mét ®­êng th¼ng vµ vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña c¸c côm thay ®æi trong qu¸ tr×nh «t« ho¹t ®éng. - Lµm dÔ dµng cho viÖc th¸o, l¾p c¸c côm, c¬ cÊu truyÒn lùc: vÝ dô, gi÷a hép sè víi hép sè ph©n phèi, chóng ®Òu ®­îc l¾p r¸p cè ®Þnh lªn khung xe (hoÆc vá xe) nh­ng gi÷a chóng ®­îc nèi b»ng truyÒn ®éng c¸c ®¨ng do vËy kh«ng yªu cÇu ®é chÝnh x¸c l¾p r¸p cao gi÷a c¸c côm nµy so víi côm kia vµ nã còng sÏ bï trõ ®­îc sai lÖch do sù biÕn d¹ng cña khung xe (hoÆc vá xe) trong qu¸ tr×nh xe ho¹t ®éng. 1.3.2. Bè trÝ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng trªn xe. Trªn «t«, truyÒn ®éng c¸c ®¨ng ®­¬c dïng nhiÒu nhÊt ë hÖ thèng truyÒn lùc vµ th­êng ®­îc bè trÝ ë c¸c vÞ trÝ sau: - Nèi ly hîp víi hép sè chÝnh khi ®éng c¬ vµ ly hîp bè trÝ t¸ch rêi hép sè. - Nèi hép sè chÝnh víi truyÒn lùc chÝnh cña cÇu chñ ®éng: ®­îc sö dông ë c¸c xe cã c«ng thøc b¸nh xe lµ 4x2, 6x4 nh­ ZIL - 130, GAZ - 53A, KAMAZ - 5320… - Nèi hép sè chÝnh víi hép sè ph©n phèi hoÆc hép sè phô. Tr­êng hîp nµy gÆp ë ®a sè c¸c xe «t« cã nhiÒu cÇu chñ ®éng nh­ GAZ - 66, ZIL - 131, KRAZ - 255, URAL - 375§, KAMAZ - 4310… - Nèi hép sè ph©n phèi víi truyÒn lùc chÝnh cña c¸c cÇu chñ ®éng: sö dông ë tÊt c¶ c¸c xe «t« cã tÊt c¶ c¸c cÇu lµ chñ ®éng (dÉn ®éng hoµn toµn). - Nèi truyÒn lùc chÝnh cña hai cÇu cÇu gi÷a vµ cÇu sau ë «t« cã ba cÇu chñ ®éng víi dÉn ®éng kh«ng t¸ch cho hai cÇu sau, nh­ trªn c¸c xe ZIL - 131, URAL - 375§, KAMAZ – 5320... - Nèi b¸n trôc víi trôc cña c¸c b¸nh xe chñ ®éng dÉn h­íng: sö dông ë tÊt c¶ c¸c cÇu chñ ®éng dÉn h­íng cña c¸c lo¹i xe. - Nèi dÉn ®éng têi hoÆc c¸c côm, thiÕt bÞ chuyªn dïng trªn c¸c xe qu©n sù. 1.3.3. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc. 1.3.3.1. C¸c ®¨ng kh¸c tèc. * Khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc. S¬ ®å khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc ®­îc thÓ hiÖn trªn h×nh 1.8. H×nh 1.8: S¬ ®å khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc 1. Trôc chñ ®éng, 2 vµ 4. N¹ng c¸c ®¨ng, 3. Trôc ch÷ thËp, 5. Trôc bÞ ®éng. - §Æc ®iÓm cÊu t¹o: Khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc gåm hai n¹ng 2 vµ 4 l¾p cè ®Þnh víi trôc 1 vµ 5; trôc ch÷ thËp 3 mµ c¸c ngâng cña nã n»m trong lç cña n¹ng 2 vµ 4. Hai trôc 1 vµ 5 cã ®­êng t©m trôc lÖch nhau mét gãc lµ g. - Nguyªn lý lµm viÖc: Khi trôc chñ ®éng quay ®i mét gãc a, lóc ®ã n¹ng 2 cïng víi ®­êng t©m A - A cña trôc ch÷ thËp 3 còng ®­îc quay ®i mét gãc t­¬ng tù. §ång thêi trôc ch÷ thËp 3 víi ®­êng t©m B - B cïng víi n¹ng 4 vµ trôc 5 ®­îc truyÒn chuyÓn ®éng quay vµ chóng cã cïng gi¸ trÞ gãc quay. Trôc ch÷ thËp cã thÓ quay quanh ®­êng t©m trôc A - A vµ n¹ng 4 cïng trôc 5 cã thÓ quay quanh ®­êng t©m trôc B - B khi gãc g thay ®æi. Nh­ vËy trôc ch÷ thËp 3 cïng víi n¹ng 4 tham gia hai chuyÓn ®éng quay. Do vËy khi trôc 1 quay ®­îc mét gãc lµ a th× trôc 5 sÏ quay ®­îc gãc b trong ®ã b ¹ a. * Trôc c¸c ®¨ng. CÊu t¹o cña trôc c¸c ®¨ng ®­îc thÓ hiÖn trªn h×nh 1.9. H×nh 1.9: Trôc c¸c ®¨ng. 1 vµ 3. N¹ng c¸c ®¨ng, 2. Vó mì, 4. èng then hoa, 5. §o¹n trôc then hoa, 6. Vßng bÝt, 7. Vá b¶o vÖ, 8. Trôc c¸c ®¨ng. Trôc c¸c ®¨ng lµ mét trôc rçng, ®­îc chÕ t¹o b»ng thÐp c¸n èng liÒn hoÆc thÐp èng hµn. Mét ®Çu trôc ®­îc hµn víi n¹ng c¸c ®¨ng 1 cßn ®Çu kia hµn nèi gi÷a n¹ng 3 víi èng then hoa 4. Gi÷a hai ®Çu trôc cã mèi ghÐp then hoa cho phÐp thay ®æi chiÒu dµi trôc khi vÞ trÝ t­¬ng ®èi gi÷a hai côm truyÒn lùc thay ®æi trong qu¸ tr×nh xe ho¹t ®éng. Trôc c¸c ®¨ng ®­îc c©n b»ng ®éng b»ng c¸ch hµn c¸c tÊm c©n b»ng lªn bÒ mÆt èng trôc. §«i khi ng­êi ta cßn c©n b»ng bëi c¸c tÊm kim lo¹i ë n¾p æ thanh l¨n kim cña khíp c¸c ®¨ng. * æ ®ì trung gian. Trªn «t« khi kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c côm lµ lín, ng­êi ta sö dông æ ®ì trung gian nh»m rót ng¾n chiÒu dµi cña trôc c¸c ®¨ng chÝnh vµ nh­ vËy sÏ n©ng cao ®­îc ®é tin cËy vµ tuæi thä cña trôc c¸c ®¨ng khi nã lµm viÖc ë sè vßng quay lín. 1.3.3.2. TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp. H×nh 1.10 thÓ hiÖn s¬ ®å bè trÝ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp sö dông trªn «t«. H×nh I.10: S¬ ®å bè trÝ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp. 1. Trôc chñ ®éng, 2 vµ 5. N¹ng cña c¸c khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc, 3. Mèi ghÐp then hoa 4. Trôc trung gian, 6. Trôc bÞ ®éng. Trôc c¸c ®¨ng kÐp ®­îc dïng ®Ó ®¶m b¶o tèc ®é gãc cña trôc chñ ®éng vµ trôc bÞ ®éng lu«n b»ng nhau nh»m lo¹i trõ t¶i träng qu¸n tÝnh phô ph¸t sinh do sù quay kh«ng ®Òu cña khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc, t¸c dông lªn c¸c chi tiÕt trong hÖ thèng truyÒn ®éng. CÊu t¹o cña truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp bao gåm hai khíp c¸c ®¨ng kh¸c tèc vµ ba trôc (trôc chñ ®éng, trôc trung gian vµ trôc bÞ ®éng). §­êng t©m trôc 1 t¹o víi ®­êng t©m trôc 4 gãc lÖch g1 cßn ®­êng t©m trôc 6 t¹o víi ®­êng t©m trôc 4 gãc lÖch g2. Trong qu¸ tr×nh xe ho¹t ®éng gãc g1 vµ g2 thay ®æi vµ chiÒu dµi trôc trung gian 4 còng thay ®æi nhê khíp nèi then hoa di tr­ît 3. Theo hai s¬ ®å trªn, trôc 1 vµ trôc 6 quay cïng tèc ®é khi ®¶m b¶o ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn sau: + Gãc lÖch trôc g1 lu«n b»ng g2. + C¸c n¹ng c¸c ®¨ng cña hai khíp ë hai ®Çu trôc trung gian (n¹ng 2 vµ 5 - h×nh 1.10) ph¶i n»m trong mét mÆt ph¼ng. + §­êng t©m cña c¸c trôc truyÒn c¸c ®¨ng (trôc 1,4 vµ 6 - h×nh 1.10) ph¶i n»m trong mét mÆt ph¼ng. TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp ®ang ®­îc sö dông phæ biÕn trªn c¸c «t« vµ xe bäc thÐp hiÖn nay ®Òu tho¶ m·n ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn trªn. H×nh I.11: TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp. 1. MÆt bÝch, 2. Trôc ch÷ thËp, 3 vµ 5. N¹ng c¸c ®¨ng, 4. TÊm c©n b»ng, 6. èng, 7. N¾p, 8. èng then hoa, 9. Vá bäc cao su, 10. æ kim. H×nh 1.11 m« t¶ cÊu t¹o truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp ®­îc sö dông ®Ó dÉn ®éng tõ truyÒn lùc chÝnh cÇu gi÷a ®Õn truyÒn lùc chÝnh cÇu sau chñ ®éng ë «t« KAMAZ - 5320. TruyÒn ®éng bao gåm hai khíp c¸c ®¨ng vµ mét trôc c¸c ®¨ng trung gian. Trôc trung gian cã mèi ghÐp then hoa. Hai phÇn cña trôc cã ®¸nh dÊu (mòi tªn) ®Ó chó ý khi l¾p r¸p. §Ó b¶o vÖ mèi ghÐp then hoa ng­êi ta sö dông vá bäc cao su. 1.3.3.3. C¸c ®¨ng ®ång tèc. Khíp c¸c ®¨ng ®ång tèc dïng ®Ó nèi dÉn ®éng ®Õn c¸c cÇu chñ ®éng b¸nh xe dÉn h­íng chñ ®éng. §èi víi c¸c b¸nh xe dÉn h­íng chñ ®éng, khíp c¸c ®¨ng ®ång tèc lu«n ®¶m b¶o ®­îc tèc ®é gãc nh­ nhau cña trôc chñ ®éng vµ trôc bÞ ®éng nèi víi nhau b»ng khíp. §iÒu nµy sÏ lµm t¨ng tÝnh æn ®Þnh cña b¸nh xe dÉn h­íng ®ång thêi kh«ng ph¸t sinh t¶i träng qu¸n tÝnh phô t¸c dông lªn b¸nh xe dÉn h­íng. 1.4. CÇu chñ ®éng. CÇu chñ ®éng lµ côm cuèi cïng trong hÖ thèng truyÒn lùc. CÇu chñ ®éng dïng ®Ó truyÒn, t¨ng vµ ph©n phèi m« men xo¾n ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng, ®ång thêi cÇu chñ ®éng cßn nhËn c¸c ph¶n lùc tõ mÆt ®­êng t¸c dông lªn vµ ®ì toµn bé phÇn träng l­îng cña xe ph©n bè lªn nã. Côm cÇu chñ ®éng bao gåm: truyÒn lùc chÝnh, vi sai, b¸n trôc vµ vá cÇu. §èi víi xe cã hÖ thèng treo phô thuéc th× cÇu chñ ®éng ®­îc nèi ®µn håi víi khung xe (hoÆc vá xe) qua hÖ thèng treo (nhÝp vµ gi¶m chÊn). §èi víi xe cã hÖ thèng treo ®éc lËp th× cÇu chñ ®éng th­êng ®­îc l¾p cè ®Þnh víi vá xe vµ m« men xo¾n ®­îc truyÒn ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng b»ng truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp. 1.4.1. TruyÒn lùc chÝnh. 1.4.1.1. C«ng dông. - Dïng ®Ó t¨ng m« men xo¾n, truyÒn m« men xo¾n vµ ®æi ph­¬ng truyÒn lùc d­íi mét gãc 90o tõ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng ®Õn bé vi sai. - Tr­êng hîp ®Æc biÖt dïng ®Ó thay ®æi tØ sè truyÒn cña hÖ thèng truyÒn lùc (ë «t« ZIL - 130B). TruyÒn lùc chÝnh lµ mét bé gi¶m tèc. Th«ng th­êng nã dïng mét cÆp b¸nh r¨ng nãn ®Ó ®æi ph­¬ng truyÒn lùc ®i mét gãc 90o, nh­ng còng cã thÓ sö dông c¸c lo¹i bé truyÒn kh¸c. 1.4.1.2. CÊu t¹o truyÒn lùc chÝnh. Trªn xe «t« sö dông phæ biÕn kiÓu truyÒn lùc chÝnh b¸nh r¨ng, cã hai lo¹i: * TruyÒn lùc chÝnh ®¬n. TruyÒn lùc chÝnh ®¬n t¹o bëi mét cÆp b¸nh r¨ng c«n r¨ng xo¾n cã b¸nh r¨ng chñ ®éng (cßn gäi lµ b¸nh r¨ng qu¶ døa) th­êng ®­îc chÕ t¹o liÒn trôc vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng th­êng chÕ t¹o rêi thµnh vµnh r¨ng (cßn gäi lµ b¸nh r¨ng vµnh chËu) råi l¾p ghÐp cè ®Þnh víi vá vi sai thµnh mét khèi. C¸c b¸nh r¨ng nµy ®­îc quay trªn c¸c æ vµ th­êng lµ æ thanh l¨n c«n. * TruyÒn lùc chÝnh kÐp. TruyÒn lùc chÝnh kÐp gåm hai cÆp b¸nh r¨ng: cÆp b¸nh r¨ng c«n r¨ng xo¾n vµ cÆp b¸nh r¨ng trô (r¨ng th¼ng hoÆc r¨ng nghiªng) ®­îc bè trÝ liÒn trong mét côm. So víi truyÒn lùc chÝnh ®¬n, truyÒn lùc chÝnh kÐp do sö dông hai cÆp bé truyÒn nªn cho tØ sè truyÒn lín mµ vÉn cã ®­îc kho¶ng s¸ng gÇm xe lín do kÝch th­íc h­íng kÝnh nhá h¬n. TruyÒn lùc chÝnh kÐp ®­îc dïng nhiÒu cho c¸c xe hai cÇu, xe ba cÇu vµ c¸c xe kÐo t¶i träng lín. ë mét sè xe ba cÇu sö dông truyÒn lùc chÝnh kÐp trung t©m cã trôc chñ ®éng xuyªn th«ng. KiÓu truyÒn lùc chÝnh nµy lµm cho kÕt cÊu hép sè ph©n phèi vµ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng dÉn ®éng cÇu sau ®¬n gi¶n h¬n. 1.4.1.3. CÊu t¹o truyÒn lùc chÝnh xe KAMAZ - 5320. CÊu t¹o cña truyÒn lùc chÝnh cña xe KAMAZ - 5320 ®­îc m« t¶ trªn h×nh 1.12 TruyÒn lùc chÝnh bè trÝ trªn «t« KAMAZ - 5320 cho cÇu gi÷a vµ cÇu sau ®Òu lµ truyÒn lùc chÝnh kÐp bè trÝ trung t©m gåm mét cÆp b¸nh r¨ng c«n r¨ng xo¾n vµ mét cÆp b¸nh r¨ng trô r¨ng nghiªng. §©y lµ truyÒn lùc chÝnh cã trôc chñ ®éng xuyªn th«ng ®Ó dÉn ®éng ra cÇu gi÷a vµ cÇu sau b»ng mét ®­êng truyÒn. ë cÇu gi÷a cã ®Æt vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng gi÷a cÇu sau víi cÇu gi÷a. Khi ®ã cÇu gi÷a vµ cÇu sau kh«ng liªn kÕt cøng víi nhau b»ng truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp mµ liªn kÕt víi nhau qua vi sai gi÷a hai cÇu: B¸nh r¨ng c«n 24 dÉn ®éng cÇu sau vµ b¸nh r¨ng c«n 23 dÉn ®éng cÇu gi÷a cïng ¨n khíp víi c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh cña vi sai gi÷a hai cÇu. Khi kho¸ cøng vi sai gi÷a hai cÇu b»ng khíp kho¸ 21 th× cÇu gi÷a vµ cÇu sau l¹i cã liªn kÕt cøng. H×nh 1.12: CÇu gi÷a víi vi sai gi÷a c¸c cÇu cña «t« KAMAZ - 5320. a) TruyÒn lùc chÝnh, b) C¬ cÊu kho¸ vi sai, 1. B¸nh r¨ng c«n bÞ ®éng, 2. Vá truyÒn lùc chÝnh, 3. B¸nh r¨ng trô chñ ®éng, 4. §Öm tú l­ng cña b¸nh r¨ng hµnh tinh, 5. B¸nh r¨ng hµnh tinh, 6. èng b¹c ®ång cña b¸nh r¨ng hµnh tinh, 7. B¸nh r¨ng b¸n trôc, 8. §Öm tú l­ng cña b¸nh r¨ng b¸n trôc, 9. Trôc ch÷ thËp, 10. B¸nh r¨ng trô bÞ ®éng, 11. BÝch nèi trôc, 12. Vá bé vi sai gi÷a c¸c cÇu xe, 13. Nöa phÝa tr­íc cña vá vi sai, 14. C¶m biÕn, 15. Cµng gµi vi sai, 16. C¬ cÊu kho¸ vi sai, 17. B¸nh r¨ng c«n chñ ®éng, 18. Trôc dÉn ®éng cÇu sau, 19. C¸c ®ai èc h·m, 20. èng chÆn, 21. Khíp gµi, 22. Khíp r¨ng trong, 23. B¸nh r¨ng c«n dÉn ®éng cÇu gi÷a, 24. B¸nh r¨ng c«n dÉn ®éng cÇu sau, 25. Thanh tr­ît,26. Vá c¬ cÊu kho¸, 27. Lß xo nÐn, 28. Lß xo håi vÞ, 29. Cèc cña thanh tr­ît, 30. Mµng. 1.4.2. Vi sai. Trong qu¸ tr×nh xe ho¹t ®éng, khi xe quay vßng còng nh­ khi xe chuyÓn ®éng th¼ng, lùc c¶n cña c¸c b¸nh xe kh¸c nhau, b¸n kÝnh l¨n ë c¸c b¸nh xe còng kh¸c nhau. Nh­ vËy b¸nh xe sÏ cã hiÖn t­îng tr­ît, lµm cho lèp mßn nhanh, lµm tæn hao c«ng suÊt, dÉn ®Õn tiªu hao nhiªn liÖu lín. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm trªn th× trong qu¸ tr×nh xe ho¹t ®éng, c¸c b¸nh xe chñ ®éng ph¶i ®­îc nèi víi nhau b»ng mét c¬ cÊu cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe quay ®­îc víi tèc ®é kh¸c nhau vµ kh«ng phô thuéc vµo nhau. C¬ cÊu ®ã chÝnh lµ c¬ cÊu vi sai. Ngoµi viÖc dïng vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng lµm vi sai gi÷a c¸c b¸nh xe, nã cßn ®­îc dïng lµm vi sau gi÷a c¸c cÇu xe. ë «t« KAMAZ - 5320 vi sai gi÷a hai cÇu: cÇu gi÷a vµ cÇu sau lµ vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng cã khíp kho¸ vi sai. Bé vi sai nµy ®­îc ®Æt ë côm cÇu gi÷a cña xe. 1.4.2.1. C«ng dông: Vi sai lµ mét c¬ cÊu truyÒn lùc. Nã dïng trªn xe «t« víi chøc n¨ng: ®¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay ®­îc víi tèc ®é gãc kh¸c nhau, ®ång thêi dïng ®Ó ph©n chia m« men xo¾n cho c¸c b¸nh xe cña mét cÇu chñ ®éng hoÆc cho c¸c cÇu chñ ®éng cña mét xe. 1.4.2.2. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña vi sai. * Vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng. KÕt cÊu cña vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng ®­îc m« t¶ trªn h×nh 1.13 - §Æc ®iÓm cÊu t¹o: Vá vi sai gåm hai phÇn 1 vµ 5 ®­îc l¾p ghÐp cè ®Þnh víi nhau b»ng c¸c bu l«ng 6. ë phÇn vá 1 cã l¾p cè ®Þnh b¸nh r¨ng vµnh chËu (b¸nh r¨ng trô bÞ ®éng) cña truyÒn lùc chÝnh b»ng bu l«ng hoÆc vÝt cÊy. T¹i mÆt ph¼ng ph©n chia vá vi sai ®­îc ®Æt trôc ch÷ thËp 8, trªn trôc cã l¾p bèn b¸nh r¨ng hµnh tinh 4 ®ång thêi ¨n khíp víi hai b¸nh r¨ng b¸n trôc 3. MÆt l­ng cña c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh 4 cã d¹ng chám cÇu vµ khi l¾p r¸p chám cÇu nµy tú vµo vá vi sai. Nhê vËy mµ c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc ®Þnh t©m tèt vµ ®¶m b¶o ®­îc ®é chÝnh x¸c ¨n khíp víi c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc. §Ó gi¶m ma s¸t vµ gi¶m sù mµi mßn c¸c bÒ mÆt tú l­ng cña b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ b¸nh r¨ng b¸n trôc, ng­êi ta ®Æt c¸c ®Öm tú l­ng b¸nh r¨ng 2 vµ 7 ®­îc chÕ t¹o b»ng ®ång thau vµ ë bÒ mÆt tiÕp xóc cña nã cã c¸c lç nhá ®Ó chøa dÇu b«i tr¬n. Moay ¬ c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc cã gia c«ng lç then hoa ®Ó l¨p ghÐp víi then hoa ë c¸c ®Çu b¸n trôc H×nh 1.13:Vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng. 1 vµ 5 .Hai nöa cña vá vi sai, 2. §Öm l­ng b¸nh r¨ng b¸n trôc, 3. B¸nh r¨ng b¸n trôc, 4. B¸nh r¨ng hµnh tinh, 6. Bu l«ng ghÐp vá vi sai, 7. §Öm l­ng b¸nh r¨ng hµnh tinh, 8. Trôc ch÷ thËp. * Vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng cã khíp kho¸. CÊu t¹o cña bé vi sai vµ phÇn dÉn ®éng kho¸ vi sai cïng s¬ ®å ®éng häc cña vi sai nµy ®­îc thÓ hiÖn ë h×nh 1.14 a) b) H×nh 1.14: Vi sai gi÷a c¸c cÇu xe cña «t« KAMAZ - 5320 a) CÊu t¹o, b) S¬ ®å ®éng häc. 1. BÝch cña c¸c ®¨ng, 2. N¾p æ, 3. Vá ngoµi cña bé vi sai, 4. Vßng tú, 5. Vá vi sai, 6. B¸nh r¨ng hµnh tinh, 7. §Öm tú l­ng cña b¸nh r¨ng hµnh tinh, 8. C¶m biÕn, 9. VÝt cè ®Þnh cµng gµi, 10. Nót ®æ dÇu, 11. Thanh tr­ît, 12. Lß xo håi vÞ, 13. Lß xo nÐn, 14. Cèc cña thanh tr­ît, 15. Mµng, 16. èng dÉn khÝ nÐn, 17. N¾p cña cèc, 18. N¾p vá, 19. Vá cña c¬ cÊu dÉn ®éng kho¸, 20. Cµng gµi, 21. Khíp r¨ng cña b¸nh r¨ng dÉn ®éng cÇu gi÷a, 22. Khíp gµi kho¸ vi sai, 23. Nót x¶ dÇu, 24. B¸nh r¨ng dÉn ®éng cÇu gi÷a, 25. §Öm tú l­ng cña c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc, 26. Trôc ch÷ thËp, 27. B¸nh r¨ng dÉn ®éng cÇu sau, 28. æ bi, 29. Vµnh r¨ng trªn vá vi sai. - §Æc ®iÓm cÊu t¹o. Vi sai gi÷a c¸c cÇu xe ®­îc l¾p r¸p trong vá 3 vµ vá nµy ®­îc l¾p cè ®Þnh víi vá truyÒn lùc chÝnh cña cÇu gi÷a. Vá vi sai 5 cã hai phÇn ®­îc l¾p ghÐp cè ®Þnh víi nhau b»ng c¸c bu l«ng. PhÇn vá phÝa tr­íc (bªn tr¸i) cã mét ®o¹n trôc ®­îc chÕ t¹o liÒn vµ tú lªn æ bi 29. §Çu ®o¹n trôc nµy cã gia c«ng then hoa ®Ó l¾p r¸p bÝch 1 nèi dÉn ®éng tõ hép sè chÝnh ®Õn bé vi sai bëi truyÒn ®éng c¸c ®¨ng kÐp. T¹i mÆt ph¼ng l¾p r¸p hai phÇn cña vá 5 cã ®Æt trôc ch÷ thËp 26 mµ ë c¸c ®Çu ngâng trôc cña nã cã l¾p bèn b¸nh r¨ng hµnh tinh 6. Mçi b¸nh r¨ng hµnh tinh ®Òu cã ®Öm tú l­ng 7. C¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh 6 ®ång thêi ¨n khíp víi c¸c b¸nh r¨ng 24 vµ 27 dÉn ®éng cÇu gi÷a vµ cÇu sau. C¸c b¸nh r¨ng 24 vµ 27 cã kÝch th­íc nh­ nhau. - §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh lµm viÖc. Qu¸ tr×nh lµm viÖc cña vi sai gi÷a c¸c cÇu xe nµy x¶y ra t­¬ng tù nh­ ®èi víi vi sai b¸nh r¨ng c«n ®èi xøng gi÷a c¸c b¸nh xe. ViÖc bè trÝ vi sai gi÷a c¸c cÇu xe lµm cho c¸c b¸nh xe ë c¸c cÇu cã thÓ quay víi tèc ®é gãc kh¸c nhau do vËy mµ tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng tuÇn hoµn c«ng suÊt. ë vÞ trÝ ®­îc chØ ra trªn h×nh, vi sai gi÷a c¸c cÇu kh«ng ®­îc kho¸. §Ó kho¸ vi sai nµy, cÇn cña van ®iÒu khiÓn kho¸ vi sai ph¶i ®­îc ng­êi l¸i g¹t sang bªn ph¶i (kho¸ vi sai c­ìng bøc). Khi ®ã khÝ nÐn tõ van ®iÒu khiÓn theo hÖ thèng dÉn ®éng khÝ vµ ®­êng èng 16 vµo khoang bªn ph¶i cña mµng 15, t¹o ra ¸p lùc th¾ng søc c¨ng cña lß xo håi vÞ 12 ®Èy cèc 14 vµ thanh tr­ît 11 vÒ phÝa tr­íc (sang tr¸i). Khi thanh tr­ît 11 dÞch chuyÓn, qua cµng gµi 20 ®Èy khíp kho¸ vi sai vµo ¨n khíp víi vµnh r¨ng 30 trªn vá vi sai. Khi ®ã b¸nh r¨ng 24 dÉn ®éng cÇu gi÷a vµ vá 5 cña bé vi sai ®­îc kho¸ cøng víi nhau vµ do vËy bé vi sai gi÷a hai cÇu ®­îc khãa, c¸c b¸nh r¨ng 24 vµ 27 dÉn ®éng hai cÇu sÏ quay cïng mét tèc ®é gãc. §ång thêi khi thanh tr­ît 11 dÞch chuyÓn sang tr¸i sÏ ®ãng c«ng t¾c cña c¶m biÕn 8 vµ ®Ìn tÝn hiÖu trong ca bin s¸ng lªn b¸o hiÖu bé vi sai gi÷a c¸c cÇu ®· ®­îc kho¸. §Ó nh¶ kho¸ vi sai, cÇn cña van ®iÒu khiÓn ®­îc g¹t sang bªn tr¸i. KhÝ nÐn trong khoang bªn ph¶i cña mµng 15 theo ®­êng èng dÉn vµ van ®iÒu khiÓn th¶i ra ngoµi khÝ trêi. Qu¸ tr×nh x¶y ra trong dÉn ®éng kho¸ ng­îc l¹i víi qu¸ tr×nh kho¸ vi sai. 1.4.3. B¸n trôc. 1.4.3.1. C«ng dông. - B¸n trôc dïng ®Ó truyÒn m« men xo¾n tõ bé vi sai ®Õn c¸c b¸nh r¨ng chñ ®éng hoÆc ®Õn gi¶m tèc b¸nh xe. - Ngoµi ra, tuú theo kÕt cÊu vµ bè trÝ b¸n trôc mµ nã cßn dïng ®Ó chÞu mét phÇn t¶i träng tõ mÆt ®­êng lªn qua b¸nh xe. 1.4.3.2. CÊu t¹o. H×nh 1.15 lµ s¬ ®å nguyªn lý c¸c lo¹i b¸n trôc ®ang ®­îc sö dông trªn c¸c «t« hiÖn nay. H×nh 1.15: S¬ ®å c¸c lo¹i b¸n trôc a) B¸n trôc gi¶m t¶i mét nöa, b) B¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn. 1. B¸nh xe, 2,6 vµ 7. C¸c æ ®ì b¸n trôc, 3. Vá b¸n trôc, 4. B¸n trôc, 5. Moay ¬ b¸nh xe. KÕt cÊu c¸c lo¹i b¸n trôc ®ang ®­îc sö dông trªn c¸c «t« hiÖn nay ®­îc thÓ hiÖn ë h×nh 1.16 H×nh 1.16: CÊu t¹o c¸c b¸n trôc a) BÝch ®Çu trôc chÕ t¹o liÒn vµ ®Çu kia cã then hoa. b) Hai ®Çu cã then hoa. §èi víi b¸n trôc ë h×nh 1.16a, ®Çu cã then hoa sÏ ¨n khíp víi lç then hoa cña vi sai b¸nh r¨ng hoÆc víi lç then hoa ë vµnh cam cña vi sai cam cßn ®Çu ngoµi ®­îc kÑp chÆt víi moay ¬ b¸nh xe b»ng c¸c gu d«ng. Trong c¸c lç bÝch ®Çu trôc cã mét lç gia c«ng ren vµ l¾p bu l«ng vµo ®ã. Nã ®­îc dïng ®Ó th¸o b¸n trôc ra khái cÇu xe khi cÇn thiÕt. §èi víi b¸n trôc ë h×nh 1.16b th× bÝch nèi ®Çu trôc ph¶i cã lç then hoa ®Ó l¾p r¸p víi mét ®Çu b¸n trôc vµ nã còng ®­îc kÑp chÆt víi moay ¬ b¸nh xe th­êng b»ng c¸c gu d«ng. §èi víi b¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn, bÝch ®Çu trôc ®­îc chÕ t¹o liÒn. Do b¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn kh«ng chÞu c¸c m« men uèn do ph¶n lùc mÆt ®­êng còng nh­ träng l­îng xe g©y nªn. V× vËy mµ tuæi thä cña b¸n trôc ®­îc n©ng cao h¬n. Ch­¬ng 2 Ph©n tÝch qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc t¹i Z551 2.1. Ph©n tÝch qui ho¹ch mÆt b»ng s¶n xuÊt ph©n x­ëng söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc. Nhµ m¸y Z551 lµ nhµ m¸y söa ch÷a lín c¸c lo¹i «t«, tr¹m nguån ®iÖn cña qu©n ®éi ta víi c«ng suÊt 1500 xe/1 n¨m. Bé phËn söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc chñ yÕu n»m trong ph©n x­ëng söa ch÷a gÇm (trõ bé phËn söa ch÷a ly hîp n»m trong ph©n x­ëng söa ch÷a ®éng c¬). Ph©n x­ëng söa ch÷a cã diÖn tÝch kho¶ng 2000 m2 (kÓ c¶ diÖn tÝch c¸c khu vùc söa ch÷a hÖ thèng l¸i vµ hÖ thèng treo). Ph©n x­ëng ®­îc chia ra thµnh c¸c khu vùc söa ch÷a c¸c côm, hÖ thèng kh¸c nhau. Ph©n x­ëng söa ch÷a gÇm lµ mét trong nh÷ng ph©n x­ëng chÝnh cña nhµ m¸y söa ch÷a xe m¸y Z551. NhiÖm vô chñ yÕu cña ph©n x­ëng lµ söa ch÷a lín c¸c côm, hÖ thèng cña c¸c lo¹i «t« nh­: UAZ, GAZ, ZIL, URAL, KAMAZ, MAZ...®¶m b¶o phôc vô cho c¸c ®¬n vÞ trong toµn qu©n còng nh­ cho c¸c ®¬n vÞ ngoµi qu©n ®éi cã nhu cÇu. Ph©n x­ëng söa ch÷a gÇm cña nhµ m¸y Z551 ®­îc tæ chøc qu¶n lý theo ngµnh däc tõ qu¶n ®èc ph©n x­ëng ®Õn c¸c tæ tr­ëng vµ tõng c«ng nh©n. Ph©n x­ëng gåm cã 5 tæ s¶n xuÊt: tæ dù to¸n - doa mµi, tæ th¸o - l¾p, tæ giao, tæ hép sè - tay l¸i, tæ cÇu - phanh. MÆt b»ng ph©n x­ëng bè trÝ nh­ s¬ ®å h×nh 2.1 gåm c¸c khu vùc c¬ b¶n nh­ sau: * Khu vùc th¸o s¬ bé. C¸c côm sau khi th¸o tõ xe ®­îc ®­a ®Õn khu vùc th¸o s¬ bé (khu vùc I), t¹i ®©y c¸c côm sÏ ®­îc th¸o rêi mét phÇn (nhãm c¸c chi tiÕt n»m bªn ngoµi). Sau ®ã c¸c côm ®­îc ®­a ®Õn khu vùc lµm s¹ch (khu vùc II). H×nh 2.1: S¬ ®å bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc I. Khu vùc th¸o s¬ bé, II. Khu vùc tÈy röa, lµm s¹ch, III. Phßng ®iÒu hµnh, IV. Khu vùc söa ch÷a ly hîp, V. Kho vËt t­ míi, VI. Khu vùc gia c«ng c¬ khÝ, VII. Khu vùc söa ch÷a hép sè, VIII. Khu vùc söa ch÷a cÇu xe, IX. Khu vùc söa ch÷a hÖ thèng treo, X. Khu vùc söa ch÷a trôc truyÒn, XI. Khu vùc thö côm, XII. Khu vùc söa ch÷a hÖ thèng l¸i. 1. Bån röa ngoµi, 2. ThiÕt bÞ tÈy röa, 3. CÇu chuyÓn 2 - 3 tÊn, 4. M¸y tiÖn K163, 5. M¸y doa ngang, 6. M¸y Ðp 40 tÊn, 7. M¸y tiÖn 1K62, 8. M¸y khoan ®øng, 9. M¸y mµi 2 ®¸, 10. M¸y mµi ph¼ng, 11. Gi¸ ®Æt chi tiÕt, 12. Gi¸ th¸o l¾p, 13.ThiÕt bÞ thö trôc truyÒn, 14. ThiÕt bÞ thö cÇu, 15. ThiÕt bÞ thö hép sè * Khu vùc lµm s¹ch T¹i ®©y c¸c côm ®­îc röa ngoµi trong bån röa sau ®ã chuyÓn ®Õn c¸c khu vùc söa ch÷a ®Ó tiÕn hµnh th¸o rêi ra tõng chi tiÕt. C¸c chi tiÕt sau khi th¸o rêi ®­îc ®­a trë l¹i khu vùc nµy ®Ó tÈy röa, lµm s¹ch. ViÖc th¸o rêi c¸c chi tiÕt ®­îc tiÕn hµnh theo mét quy tr×nh cô thÓ (®­îc tr×nh bµy ë phÇn sau). Mét sè chi tiÕt nh­ æ ®ì, b¸nh r¨ng, chi tiÕt b»ng ®ång ®­îc tÈy röa b»ng dÇu Diezel, c¸c chi tiÕt kh¸c ®­îc röa b»ng dung dÞch kiÒm NaOH 5% trªn thiÕt bÞ tÈy röa. C¸c chi tiÕt sau khi ®­îc lµm s¹ch ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt vµ ph©n lo¹i. * Phßng ®iÒu hµnh ph©n x­ëng. Phßng ®iÒu hµnh ®­îc bè trÝ trªn g¸c 2, gÇn cöa ra vµo. Tõ ®©y qu¶n ®èc ph©n x­ëng cã thÓ bao qu¸t vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña ph©n x­ëng. Trong phßng ®iÒu hµnh cã bè trÝ hÖ thèng b¶ng biÓu vÒ tiªu chuÈn kü thuËt, b¶ng theo dâi qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c¸n bé, c«ng nh©n toµn ph©n x­ëng, hÖ thèng sæ s¸ch giÊy tê vµ bµn ghÕ lµm viÖc... * Khu vùc söa ch÷a c¸c chi tiÕt. Khu vùc nµy cã diÖn tÝch kho¶ng 150 m2.Trong khu vùc nµy (khu vùc VI) ®Æt m¸y tiÖn 1K63, m¸y tiÖn 1K62, m¸y doa ngang, m¸y khoan, m¸y mµi 2 ®¸, m¸y Ðp thuû lùc 40 tÊn, c¸c bµn nguéi vµ gi¸ ®Ó dông cô. §©y lµ khu vùc chÝnh ®Ó söa ch÷a, phôc håi c¸c chi tiÕt h­ háng. * Khu vùc söa ch÷a hép sè. Khu vùc söa ch÷a hép sè (khu vùc VII) cã diÖn tÝch kho¶ng 200 m2. Trong khu vùc nµy cã bè trÝ tñ ®ùng c¸c dông cô söa ch÷a, dông cô ®o kiÓm, cÇu chuyÓn 2 tÊn vµ ®­êng xe goßng ®Ó vËn chuyÓn hép sè tõ khu vùc lµm s¹ch ®Õn vµ vËn chuyÓn tõ khu vùc nµy ®Õn khu vùc thö côm vµ ®Õn ®­êng d©y tæng l¾p. Ngoµi ra cßn cã bè trÝ c¸c trang thiÕt bÞ kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh th¸o, l¾p vµ söa ch÷a hép sè nh­ gi¸ ®ì, lång s¾t... * Khu vùc söa ch÷a cÇu xe. Khu vùc söa ch÷a cÇu xe (khu vùc VIII) ®­îc ®Æt ë gi÷a ph©n x­ëng söa ch÷a, th¼ng cöa ra vµo (cöa chÝnh), cã ®­êng xe goßng ch¹y suèt chiÒu dµi khu vùc, cÇu chuyÓn 3 tÊn, c¸c gi¸ ®ì, lång s¾t... Khu vùc nµy diÖn tÝch kho¶ng 300 m2, trong ®ã cã kho¶ng 50 m2 ®Ó cÇu ®· söa ch÷a xong. * Khu vùc söa ch÷a trôc truyÒn (khu vùc X). Trong khu vùc nµy cã c¸c bµn nguéi, dông cô ®Ó th¸o l¾p vµ söa ch÷a. ViÖc n¾n trôc truyÒn bÞ cong ®­îc thùc hiÖn ë ph©n x­ëng kh¸c. Trôc truyÒn sau khi söa ch÷a xong ®­îc tiÕn hµnh c©n b»ng ®éng trªn m¸y chuyªn dïng. Khu vùc nµy cã diÖn tÝch kho¶ng 100 m2. * Khu vùc söa ch÷a ly hîp (khu vùc IV). N»m trong d©y chuyÒn söa ch÷a ®éng c¬, khu vùc nµy cã bè trÝ c¸c m¸y mµi söa ch÷a b¸nh ®µ, m¸y khoan söa ch÷a ®Üa ma s¸t ly hîp, dông cô kiÓm tra ®ång ph¼ng cña c¸c cÇn t¸ch vµ ®é më ®Òu cña ly hîp. Ngoµi ra cßn cã c¸c bµn nguéi, gi¸ ®Ó chi tiÕt, dông cô... * Khu vùc thö côm (khu vùc XI). T¹i ®©y bè trÝ c¸c bÖ thö hép sè, bÖ thö cÇu chñ ®éng, bÖ thö trôc truyÒn. §éng lùc cña c¸c bÖ thö nµy ®­îc lÊy tõ ®éng c¬ qua bé truyÒn ®ai. §Ó ®¶m b¶o c«ng viÖc söa ch÷a ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ thuËn lîi, trong toµ nhµ cña ph©n x­ëng t¹i c¸c khu vùc cã bè trÝ, l¾p ®Æt c¸c trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, dông cô phôc vô cho viÖc gia c«ng söa ch÷a c¸c bé phËn, chi tiÕt. C¸c trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, dông cô c¬ b¶n phôc vô cho viÖc söa ch÷a t¹i ph©n x­ëng ë trong b¶ng 2.1. B¶ng 2.1 STT Lo¹i trang thiÕt bÞ C«ng dông §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng 1 Bån röa Röa ngoµi c¸c côm 1 2 M¸y tÈy röa Röa vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt 1 3 M¸y tiÖn 1K63 Söa ch÷a c¸c chi tiÕt c¸i 1 4 M¸y tiÖn 1K62 " " 1 5 M¸y doa ngang " " 1 6 M¸y mµi 2 ®¸ " " 1 7 M¸y Ðp 40 tÊn " " 3 8 M¸y khoan 2H55 " " 1 9 Dông cô ®å nghÒ bé 5 10 Gi¸ ®Ó chi tiÕt §Ó c¸c chi tiÕt sau khi th¸o 11 Gi¸ th¸o l¾p Th¸o l¾p côm c¸i 10 12 Xe goßng VËn chuyÓn c¸c côm, chi tiÕt " 2 13 Lång s¾t " 5 14 Bé dông cô s¬n S¬n c¸c côm ®· ®­îc l¾p r¸p bé 2 15 C¸c lo¹i vam, c©n lùc bé 6 16 C¸c bÖ kiÓm thö Ch¹y rµ vµ thö t¶i c¸c côm sau söa ch÷a 4 17 CÇu chuyÓn 3 tÊn N©ng h¹, vËn chuyÓn c¸c côm c¸i 2 18 CÇu chuyÓn 2 tÊn " c¸i 1 2.2. Ph©n tÝch qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a lín hÖ thèng truyÒn lùc. Nhµ m¸y Z551 cã d©y chuyÒn c«ng nghÖ söa ch÷a xe t­¬ng ®èi hoµn thiÖn tõ khi nhËn xe vµo söa ch÷a ®Õn khi bµn giao. Quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a lín c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc bao gåm c¸c c«ng viÖc thÓ hiÖn trªn h×nh 2.2 NhËn côm Th¸o chi c¸c tiÕt ra khái côm TÈy röa, lµm s¹ch chi tiÕt Röa ngoµi vµ lµm s¹ch côm Chi tiÕt dïng l¹i Chi tiÕt ph¶i SC Chi tiÕt míi Chi tiÕt lo¹i bá L¾p côm Ch¹y rµ vµ thö côm S¬n côm Bµn giao côm KiÓm tra, ph©n lo¹i Chän bé chi tiÕt SC chi tiÕt H×nh 2.2: S¬ ®å tæng qu¸t qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a lín c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc C¸c b­íc tiÕn hµnh cô thÓ nh­ sau: * Nh©n côm. Khi nhËn côm vµo söa ch÷a, ng­êi ta lµm biªn b¶n giao nhËn côm cã sù chøng kiÕn cña ®¹i diÖn c¬ quan sö dông «t« vµ ®¹i diÖn cña ®¬n vÞ söa ch÷a. Trong biªn b¶n cÇn ph¶n ¸nh ®­îc møc ®é ®ång bé vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña c¸c côm ®Ó lµm c¬ së x¸c ®Þnh møc söa ch÷a, khèi l­îng c«ng viÖc, dù to¸n vËt t­, kinh phÝ söa ch÷a. Biªn b¶n ph¶i gåm c¸c ®iÓm sau: tªn cña côm söa ch÷a, ng­êi ®­a xe ®i söa ch÷a, ng­êi nhËn xe vµo söa ch÷a, sè ký hiÖu xe, hµnh tr×nh tõ lóc ®­a vµo khai th¸c hay tõ lÇn söa ch÷a lín tr­íc, t×nh tr¹ng kü thuËt vµ møc ®ång bé, tr¹ng th¸i «t« cã t­¬ng øng hay kh«ng víi c¸c tµi liÖu kü thuËt- ®Þnh møc cho viÖc nhËn xe vµo söa ch÷a, kÕt luËn vÒ viÖc nhËn xe vµ c¸c ch÷ ký. Côm nhËn vµo ch­a söa ch÷a ®­îc ngay sÏ ®­îc ®­a vµo kho chê söa ch÷a. * Röa vµ lµm s¹ch côm. Sau khi ®· th¸o rêi tõng côm (ly hîp, hép sè, trôc truyÒn, cÇu chñ ®éng), c¸c côm ®­îc röa vµ lµm s¹ch bªn ngoµi b»ng n­íc phun víi ¸p suÊt cao, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c b­íc tiÕp theo. Sau khi lµm s¹ch xong, c¸c côm nµy ®­îc ®­a ®Õn khu vùc th¸o rêi ra tõng chi tiÕt. * Th¸o côm ra chi tiÕt. Mçi côm cña hÖ thèng truyÒn lùc ®Òu cã quy tr×nh th¸o cô thÓ, c¨n cø vµo thø tù c¸c b­íc trong quy tr×nh c«ng nghÖ, ng­êi c«ng nh©n th¸o côm ra chi tiÕt. C¸c chi tiÕt nhá ®­îc ®­a vµo sät s¾t riªng víi tõng côm ®Ó tiÖn cho qu¸ tr×nh tÈy röa, c¸c vßng bi, b¸nh r¨ng ®­îc ®Ó riªng. Trong qu¸ tr×nh th¸o, nh÷ng chi tiÕt h­ háng lín nh­: nøt vá, g·y vì b¸nh r¨ng, vì ca bi... cÇn ®­îc ph¸t hiÖn ngay ®Ó cã kÕ ho¹ch söa ch÷a kÞp thêi hoÆc thay thÕ, lo¹i bá nÕu kh«ng söa ch÷a ®­îc. * Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt. ChÊt l­îng c«ng viÖc röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c c«ng viÖc kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt vµ quyÕt ®Þnh chÊt l­îng söa ch÷a c¸c côm. Sau khi th¸o, c¸c chi tiÕt ®­îc röa, lµm s¹ch muéi than, cÆn bÈn, s¬n cò, c¸c s¶n phÈm ¨n mßn, cèc ho¸, cÆn dÇu. Nh÷ng c«ng viÖc nµy nh»m môc ®Ých: + KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt, ph©n lo¹i chÝnh x¸c chi tiÕt. + N©ng cao chÊt l­îng söa ch÷a, phôc håi chi tiÕt (phÇn lín c¸c chi tiÕt nh­ gia c«ng nguéi, gia c«ng cã hµn, hµn ®¾p ®Òu yªu cÇu lµm s¹ch). + §¶m b¶o vÖ sinh c«ng nghiÖp. C¸c æ ®ì b¸nh r¨ng, chi tiÕt b»ng ®ång ®­îc röa vµ lµm s¹ch b»ng dÇu diezel cßn c¸c chi tiÕt kh¸c ®­îc röa vµ lµm s¹ch b»ng dung dÞch kiÒm NaOH 5%. C¸c chi tiÕt ®ùng trong c¸c sät s¾t ®­îc ®­a tíi m¸y tÈy röa, t¹i ®©y c¸c chi tiÕt sau khi ®­îc röa s¹ch b»ng dung dÞch kiÒm sau ®ã sÏ ®­îc röa l¹i b»ng n­íc nãng. * KiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt. ViÖc lo¹i bá chi tiÕt ®­îc tiÕn hµnh ngay tõ khi th¸o côm ra chi tiÕt víi nh÷ng h­ háng lín, cßn c«ng t¸c kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt chØ ®­îc b¾t ®Çu sau khi chi tiÕt ®· ®­îc tÈy röa vµ lµm s¹ch. Tuú theo t×nh tr¹ng kü thuËt mµ ng­êi ta ph©n chi tiÕt thµnh 3 lo¹i: + Chi tiÕt dïng l¹i (kh«ng ph¶i söa ch÷a). + Chi tiÕt ph¶i söa ch÷a: kh«i phôc l¹i kh¶ n¨ng lµm viÖc cña chi tiÕt. + Chi tiÕt lo¹i bá: nh÷ng chi tiÕt bÞ h­ háng nÆng v­ît qu¸ gi¸ trÞ giíi h¹n, kh«ng thÓ söa ch÷a phôc håi hoÆc söa ch÷a phôc håi kh«ng ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ. Ng­êi ta dïng s¬n hoÆc phÊn ®Ó ®¸nh dÊu tõng lo¹i chi tiÕt: + Chi tiÕt dïng l¹i: mµu tr¾ng. + Chi tiÕt ph¶i söa ch÷a: mµu vµng. + Chi tiÕt lo¹i bá: mµu ®á. Sau khi kiÓm tra ph©n lo¹i, c¸c nhãm chi tiÕt ®­îc ®­a ®Õn c¸c khu vùc t­¬ng øng phï hîp víi c¸c yªu cÇu vµ c«ng viÖc tiÕp theo cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ. * Chän bé chi tiÕt. Qu¸ tr×nh l¾p c¸c côm khi söa ch÷a «t« nãi chung, söa ch÷a c¸c côm nãi riªng sö dông ®ång thêi ba loai chi tiÕt: chi tiÕt qua sö dông cßn tèt kh«ng cÇn söa ch÷a, chi tiÕt ®· qua söa ch÷a vµ chi tiÕt míi, do vËy c«ng viÖc chän bé chi tiÕt cã mét vai trß quan träng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng söa ch÷a c¸c côm. Tuú theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, ®Æc tÝnh t¶i träng vµ ®Æc tÝnh l¾p ghÐp mµ ng­êi ta ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p chän bé kh¸c nhau ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt. * L¾p côm. C¸c chi tiÕt sau khi ®· ®­îc chän bé sÏ ®­îc ®­a ®Õn c¸c khu vùc söa ch÷a côm ®Ó tiÕn hµnh l¾p r¸p. §©y lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt trong c«ng nghÖ söa ch÷a. ChÊt l­îng qu¸ tr×nh l¾p ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn tuæi thä cña c¸c côm. Khi l¾p r¸p c¸c côm cÇn thùc hiÖn theo mét tr×nh tù c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. * Ch¹y rµ vµ thö côm. C¸c côm cña hÖ thèng truyÒn lùc sau khi l¾p r¸p hoµn chØnh ®­îc tiÕn hµnh ch¹y rµ vµ thö lùc nh»m môc ®Ých: + Ch¹y rµ cho c¸c chi tiÕt. + KiÓm tra chÊt l­îng qu¸ tr×nh söa ch÷a, l¾p r¸p vµ ®iÒu chØnh. Ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc kÞp thêi c¸c sai sãt trong qu¸ tr×nh söa ch÷a l¾p r¸p. - §èi víi hép sè: ViÖc thö nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh c¶ khi cã t¶i lÉn khi kh«ng t¶i. Ng­êi ta thö kh«ng t¶i ®èi víi tÊt c¶ c¸c tay sè khi sè vßng quay trôc s¬ cÊp lµ 1000 - 1400 vßng/phót. Khi thö cã t¶i, ng­êi ta còng tiÕn hµnh thö ®èi víi c¸c tay sè ë sè vßng quay nh­ trªn, lóc nµy trôc s¬ cÊp chÞu mét t¶i träng lµ 90 - 750 Nm. Thêi gian thö ®èi víi mçi tay sè lµ 2 - 3 phót. Yªu cÇu c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp kh«ng g©y ra va ®Ëp vµ tiÕng ån lín, kh«ng cho phÐp hãc sè, nh¶y sè ë bÊt kú tèc ®é nµo, kÑt c¸c b¸nh r¨ng, c¸c trôc dÞch chuyÓn, ch¶y dÇu ë c¸c ®Öm, phít. NhiÖt ®é lµm viÖc cña hép sè kh«ng qu¸ 85oC. - §èi víi cÇu chñ ®éng: Sau söa ch÷a ng­êi ta thö cÇu sau khi kh«ng cã t¶i vµ khi cã t¶i trªn bÖ thö cã ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé. Thö kh«ng t¶i víi sè vßng quay b¸nh r¨ng c«n chñ ®éng lµ 900 - 1500 vßng/phót trong thêi gian 5 - 10 phót vµ thö cã t¶i 50 kGm trong thêi gian 10 - 15 phót víi sè vßng quay 900 - 1500 vßng/phót. Trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm kh«ng cho phÐp bé truyÒn vµ c¸c moay ¬ b¸nh xe bÞ nãng (nhiÖt ®é kh«ng v­ît qu¸ 60oC). Khi thö nghiÖm xong, ng­êi ta x¶ s¹ch dÇu råi chuyÓn c¸c côm ®Õn khu vùc söa ch÷a cña tõng côm ®Ó tiÕn hµnh s¬n. * S¬n côm. C¸c côm sau khi ®· kiÓm nhËn xong, c¸c côm ®­îc ®­a lªn gi¸ ®Ó tiÕn hµnh s¬n. Tr­íc khi s¬n ph¶i lµm s¹ch bÒ mÆt ngoµi vµ thæi b»ng khÝ nÐn, c¸c côm ®­îc s¬n chèng gØ sau ®ã chuyÓn sang s¬n mµu. C¸c côm ®­îc s¬n mµu theo qui ®Þnh: + Hép sè: S¬n mµu nhò tr¾ng. + CÇu xe vµ trôc truyÒn: S¬n mµu ®en. C¸c côm cña bé phËn nµo ®­îc s¬n ngay t¹i khu vùc söa ch÷a bé phËn ®ã mµ kh«ng cã phßng s¬n chuyªn dïng. * Bµn giao. Sau khi s¬n kh«, c¸c côm ®­îc ®­a vµo kho côm b»ng cÇu chuyÓn vµ xe goßng. Tõ c¸c vÞ trÝ nµy c¸c côm ®­îc bµn giao cho bé phËn tæng l¾p còng th«ng qua cÇu chuyÓn vµ xe goßng hoÆc ®­a vµo kho b¶o qu¶n. 2.3. Mét sè qui tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc t¹i Z551. ë nhµ m¸y Z551, xe «t« ®­a vµo söa ch÷a phÇn lín lµ xe vËn t¶i, ®©y còng lµ lo¹i xe phï hîp víi ®­êng d©y c«ng nghÖ cña nhµ m¸y. §èi víi mçi côm hÖ thèng cña tõng xe ®Òu cã quy tr×nh th¸o, l¾p hoÆc phôc håi riªng biÖt vµ phï hîp. Nhê x©y dùng ®­îc c¸c quy tr×nh ®ã mµ n©ng cao ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng ®ång thêi cßn gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý, chØ ®¹o ®­îc chÝnh x¸c vµ phï hîp h¬n, tr¸nh ®­îc nh÷ng h­ háng ®¸ng tiÕc x¶y ra do th¸o, l¾p kh«ng ®óng quy tr×nh c«ng nghÖ. §èi víi hÖ thèng truyÒn lùc, nhµ m¸y ch­a x©y dùng ®ñ quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a phôc håi c¸c chi tiÕt cô thÓ hoÆc ®iÓn h×nh. Trong tµi liÖu c«ng nghÖ cña nhµ m¸y míi chØ x©y dùng c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o, l¾p c¸c côm cña hÖ thèng truyÒn lùc ë mét sè lo¹i xe chñ yÕu, hiÖn nay ®ang tiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ cô thÓ ®¸p øng yªu cÇu söa ch÷a. §èi víi ph¹m vi ®å ¸n nµy, kh«ng thÓ tr×nh bµy toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o, l¾p c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc cña c¸c lo¹i xe mµ chØ ®i vµo mét lo¹i xe KAMAZ - 5320 lµ mét trong nh÷ng lo¹i xe ®ang ®­îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay ë n­íc ta vµ mËt ®é ®­a vµo nhµ m¸y söa ch÷a t­¬ng ®èi lín. Trªn c¬ së quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o, l¾p chung ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ b»ng phiÕu c«ng nghÖ cho tõng côm cña hÖ thèng truyÒn lùc nh­ sau: 2.3.1. Quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o, l¾p ly hîp KAMAZ - 53212. NhËn ly hîp vµo söa ch÷a Th¸o phÇn bÞ ®éng vµ c¬ cÊu më cña ly hîp Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt Th¸o phÇn chñ ®éng cña ly hîp Chän bé vµ l¾p r¸p ly hîp Söa ch÷a c¸c chi tiÕt cña ly hîp Thö nghiÖm-bµn giao Quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o, l¾p söa ch÷a ly hîp KAMAZ - 53212 ®­îc thùc hiÖn theo s¬ ®å h×nh 2.3 vµ phiÕu c«ng nghÖ ë b¶ng 2.2 vµ 2.3 H×nh 2.3: S¬ ®å tæng qu¸t qu¸ tr×nh th¸o, l¾p ly hîp.