Nghiên cứu hiện trạng các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) phát thải ở ngành sản xuất và tái chế nhựa tại khu vực TP.Hồ Chí Minh
Đồ án tốt nghiệp
1.1. MỞ ĐẦU
Tái chế phế thải nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tiết kiệm tài nguyên đã và đang được quan tâm ở bất cứ quốc gia nào muốn phát triển kinh tế bền vững Do những tiện nghi, những thuận lợi của các sản phẩm nhựa. Điều đó dẫn đến lượng nhựa phế thải trong rác thải đô thị ngày càng nhiều gây sức ép cho môi trường ở nhiều quốc gia trên thế giới cũng như ở Việt Nam.
Việc xử lý, tái chế các sản phẩm nhựa là những mục tiêu lớn trong chiến lược quản lý chất thải rắn đô thị. Nhưng hiện trạng tái chế nhựa tại TP.HCM còn nhiều bất cập trong công tác quản lý. Quy mô sản xuất vừa và nhỏ. Các thiết bị công nghệ xử lý áp dụng trong ngành tái chế còn thô sơ, lạc hậu, nặng về thủ công đã phát sinh các chất thải nguy hại và các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs). Làm ô nhiễm môi trường và gây độc hại đến sức khoẻ con người.
Xuất phát từ nhu cầu thưc tế đó, mà đề tài tập trung nghiên cứu, đưa ra một bức tranh tổng thể về hiện trạng các nguồn phát thải, lưu giữ CTNH và POPs trong môi trường sản xuất và tái chế nhưạ. Từ đó đê xuất quy trình và giải pháp phù hợp cho công tác quản lý, xử lý và thải bỏ CTNH và POPs trong ngành này.
1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỒ ÁN.
Chúng ta đang sống trong một xã hội hiện đại, thường xuyên sử dụng và tiếp xúc với một lượng lớn các hóa chất cũng như các chất thải hữu cơ độc hại khác nhau trong sinh hoạt hàng ngày, trong các hoạt động dịch vụ và trong môi trường sản xuất công nghiệp. Mặc dù chúng ta đều đã biết khá rõ là các chất thải đó là nguy hại cho cơ thể sống, cho môi trường nhưng phần lớn chúng ta không bày tỏ mối lo ngại của mình vì đôi lúc chúng ta thực sự chưa hiểu rõ các loại chất thải này gây các tác động có hại cho sức khỏe hay môi trường sống của chúng ta ở mức độ như thế nào?.
Trong thế kỷ 20, hàng loạt các tai nạn đã được ghi nhận mà nguyên nhân của chúng có liên quan trực tiếp đến việc sử dụng, quản lý không hợp lý, không đúng cách hóa chất và chất thải nguy hại. Bằng cách xác định cấu trúc, nhóm chức, cấu tạo của chúng, ta có thể chỉ ra mối nguy hiểm tiềm tàng của nó. Tuy nhiên, việc xác định này đòi hỏi thời gian và tiền bạc rất nhiều khi tiến hành thí nghiệm lâm sàn để đánh giá mức độ độc tính của nó nên chúng ta chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu nguồn gốc, phương cách mà các chất POPs phát thải trong quá trình sản xuất và tái chê nhựa. Từ đó đề xuất chiến lược quản ly, giảm thiểu nguồn phát thải vào môi trường.
Để giảm thiểu, ngăn chặn những ảnh hưởng cũng như hậu quả của POPs đối với môi trường và con người cần tìm hiểu nguồn phát thải của những chất ô nhiễm hữu cơ bền trong môi trường sản xuất và tái chế nhựa, ảnh hưởng của những loại hoá chất hữu cơ bền đến môi trường và con người là gì, chúng ta kiểm soát nó ra sao, kế hoạch giảm thiểu thế nào đó là những nội dung sẽ trình bày trong đồ án.
Vì vậy Mục tiêu chính của Đồ án là: Đưa ra hiện trạng các nguồn phat thải, lưu giữ CTNH và POPs trong môi trường sản xuất và tái chế nhựa. Từ đó đưa ra các biện pháp giảm thiểu CTNH và POPs trong ngành này.
1.3. NỘI DUNG CỦA ĐỒ ÁN
Với ý tưởng và mục tiêu vừa nêu, đồ án tập trung vào công việc điều tra, khái quát hiện trạng sản xuất và tái chế nhựa tại Tp.HCM đã phát sinh ra các CTNH và các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền. Và đề xuất chiến lược giảm thiểu khả năng phát thải CTNH và POPs vào môi trường cho ngành sản xuất và tái chế nhựa. Đồ án bao gồm các nội dung chính sau:
· Sưu tầm, tìm hiểu và xác định các thông tin quan trọng nhất về CTNH và các hợp chất POPs chính, cùng việc tổng quan các nghiên cứu liên quan trong và ngoài nước đã và đang thực hiện về POPs.
· Nghiên cứu hiện trạng ô nhiễm do POPs phát thải trong ngành nghiên cứu
· Ước đoán tải lượng POPs phát thải
· Đề xuất chiến lược giảm thiểu khả năng phát thải CTNH và POPs
Tương ứng với những nội dung chính sẽ thực hiện, bố cục trong nội dung của đồ án gồm bốn chương và phần kết luận- kiến nghị như sau:
Chương 1: Mở đầu.
Chương 2: Tổng quan về chất thải nguy hại và các chất ô nhiễm hữu cơ bền.
Chương 3: Nghiên cứu hiện trạng ô nhiễm do CTNH và POPs phát thải tại ngành sản xuất và tái chế nhựa.
Chương 4: Đề xuất quy trình và giải pháp phù hợp cho công tác quản lý, xử lý và thải bỏ CTNH và POPs trong ngành sản xuất và tái chế nhựa
Phần: Kết luận và kiến nghị
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
14.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đồ án tập trung vào CTNH và các chất ô nhiễm hữu cơ bền, gọi tắt là POPs phát thải từ ngành sản xuất và tái chế nhựa. Từ đó đề xuất giải pháp quản lý phù hợp nhất.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
Căn cứ vào khái niệm về CTNH các chất ô nhiễm hữu cơ bền, với khoảng thời gian thực hiện đồ án cho phép, đồ án chỉ tập trung vào các loại CTNH và POPs phát thải, tồn lưu trong môi trường sản xuất và tái chế nhựa. Địa bàn nghiên cứu chính là khu vực TPHCM. Tuy nhiên, đối với một số các vấn đề khác liên quan đến chủ đề nghiên cứu thì có đề cập đến hiện trạng của cả nước ta.
1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
1.5.1. Thu thập và thừa kế chọn lọc
Phương pháp thu thập và thừa kế chọn lọc được sử dụng trong đồ án thông qua việc tổng hợp tài liệu, thu thập các cơ sở dữ liệu có liên quan đến nội dung sẽ trình bày trong đồ án. Các nguồn tài liệu thu thập tập trung chủ yếu từ các nguồn tài liệu trong và ngoài nước, từ các sách vở, giáo trình, tài liệu hội thảo, từ internet đặc biệt là các tài liệu về các định hướng, chiến lược trong công tác quản lý môi trường, quản lý chất thải nguy hại của thành phố.
1.5.2. Phương pháp đánh giá nhanh thông qua khảo sát thực địa
Phương pháp này được sử dụng để đánh giá hiện trạng thông qua các cuộc điều tra khảo sát thực địa. Từ đó thống kê, phân tích các tác động đến môi trường và sức khỏe cộng đồng tại khu vực Tp. HCM và tìm ra giải pháp phục vụ mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất chiến lược giảm thiểu, thải bỏ POPs vào môi trường tại khu vực TP.HCM.
Đồ án tốt nghiệp
GVHD: PGS.TS Hoàng Hưng
SVTH : Nguyễn Thị Nhung Trang vi
MỤC LỤC
v NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP .
v LỜI CẢM ƠN .
v MỤC LỤC
v CÁC TỪ VIẾT TẮT
v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
v DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH
CHƯƠNG I .
MỞ ĐẦU
1.1. LỜI MỞ ĐẦU
1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI .
1.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . .
1.5.1.Thu thập và thừa kế chọn lọc
1.5.2.Phương pháp đánh giá nhanh thông qua khảo sát thực địa .
CHƯƠNG II
TỔNG QUAN VỀ THẢI NGUY HẠI VÀ HỢP CHẤT HỮU CƠ BỀN (POPs) .
2.1. TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI NGUY HẠI .
2.1.1. Khái niệm cơ bản về CTNH
2.1.2. Phân loại về CTNH
2.2. TỔNG QUAN VỀ CÁC HỢP CHẤT HỮU CƠ BỀN (POPs)
2.2.1. Khái niệm cơ bản về POPs .
2.2.2. Nguồn gốc phát sinh POPs
2.2.3. Phân loại POPs .
2.2.4. Độc tính của POPs
2.2.5. Tính chất của POPs
2.3. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU POPs TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM
2.3.1. Tình hình nghiên cứu POPs trên thế giới
2.3.2. Tình hình nghiên cứu POPs tại Việt Nam
CHƯƠNG III . .
NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG Ô NHIỄM DO CHẤT THẢI NGUY HẠI VÀ POPs PHÁT THẢI Ở NGÀNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA .
3.1. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA TRÊN THẾ GIỚI .
3.1.1 Tình hình sản xuất nhựa trên thế giới
3.1.2 Tình hình tái chế nhựa trên thế giới
3.2. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA TẠI TP.HCM . .
3.2.1 Tình hình sản xuất nhựa tại Tp.HCM
3.2.2 Công nghệ áp dụng trong ngành nhựa
3.2.3 Tình hình tái chế nhựa tại Tp.HCM .
3.3. NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG Ô NHIỄM DO CHẤT THẢI NGUY HẠI VÀ POPs PHÁT THẢI TỪ NGÀNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA .
3.3.1. Hiện trạng ô nhiễm do CTNH và POPs phát thải từ ngành sản xuất nhựa.
3.3.2. Hiện trạng ô nhiễm do CTNH và POPs phát thải từ ngành tái chế nhựa .
3.4 ƯỚC ĐOÁN TẢI LƯỢNG DIOXIN/FURAN TRONG NGÀNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA PVC . . .
3.4.1 Xây dựng phương pháp ước đoán tải lượng Dioxin/furan.
3.4.2 Ước đoán tải lượng Dioxin/furan phát thải cho ngành sản xuất và tái chế nhựa PVC .
CHƯƠNG IV .
ĐỀ XUẤT QUI TRÌNH VÀ GIẢI PHÁP PHÙ HỢP CHO CÔNG TÁC QUẢN LÝ, XỬ LÝ VÀ THẢI BỎ CTNH VÀ POPs TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT VÀ TÁI CHẾ NHỰA .
4.1. ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH QUẢN LÝ . .
4.2. ĐỀ XUẤT CẢI TIẾN CÔNG NGHỆ VÀ THIẾT BỊ KỸ THUẬT .
4.2.1. Các công nghệ mới .
4.2.2. Tiêu chí lựa chọn công nghệ và kỹ thuật mới .
4.2.3 Đề xuất công nghệ nhằm giảm thiểu CTNH và POPs phát thải
4.3. KHUYẾN KHÍCH ÁP DỤNG SẢN XUẤT SẠCH VÀ DÙNG CÁC SẢN PHẨM NHỰA PHÂN HỦY SINH HỌC .
4.3.1. Áp dụng sản xuất sạch hơn .
4.3.2.Khuyến khích sử dụng các sản phẩm nhựa phân huỷ sinh học .
4.4. GIẢI PHÁP MÔI TRƯỜNG
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .
KẾT LUẬN . .
KIẾN NGHỊ .
v TÀI LIỆU THAM KHẢO
v PHỤ LỤC HÌNH ẢNH
v PHỤ LỤC 1- CÔNG THỨC HÓA HỌC CỦA POPs .
v PHỤ LỤC 2- CÔNG THỨC CẤU TẠO CỦA NHỰA
v PHỤ LỤC 3 – PHIẾU ĐIỀU TRA KHẢO SÁT
v PHỤ LỤC 4 – CÁC PHIẾU ĐIỀU TRA CHẤT THẢI Trang
12 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 4191 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem nội dung tài liệu Nghiên cứu hiện trạng các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) phát thải ở ngành sản xuất và tái chế nhựa tại khu vực TP.Hồ Chí Minh, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
cuûa 1,2,3,4,6,7,8– HpCDF laø 1.35ppt. Ñoä tan cuûa PCDFs seõ giaûm khi soá nguyeân töû Clo trong phaân töû taêng leân.
Taát caû caùc chaát PCDD/ PCDFs ñeàu raát khoù bay hôi ôû ñieàu kieän nhieät ñoä bình thöôøng, aùp suaát bay hôi theå hieän trong baûng sau:
Baûng 1: AÙp suaát bay hôi cuûa Dioxin
Stt
Teân goïi
AÙp suaát bay hôi
01
TCDD
1.5x10-9 –4.8x10-8
02
PeCDD
4.4x10-10 – 6.6x10-10
03
HxCDD
3.6x10-11 – 5.1x10-11
04
HpCDD
5.6x10-12
05
OCDD
8.2x10-13
06
TCDF
1.5x10-9 – 4x10-8
07
PeCDF
1.5x10-9 – 4.3x10-9
08
HxCDF
1.8x10-10 – 5.7x10-10
09
HpCDF
3.53x10-11 – 5.8x10-11
(Nguoàn:
b) Tính chaát hoaù hoïc
Tính chaát hoaù hoïc chung cuûa POPs
POPs laø nhöõng hôïp chaát höõu cô beàn, trong coâng thöùc phaân töû coù chöùa halogen, laø nhöõng hôïp chaát hydrocacbon thôm coù nhieàu ñoàng phaân (ñoâi luùc leân ñeán 209 ñoàng phaân) vaø laø nhoùm hôïp chaát höõu cô ñoäc nhaát trong hoaù chaát höõu cô ñoäc haïi maø con ngöôøi bieát ñeán. Chuùng raát beàn ôû ñieàu kieän nhieät ñoä thöôøng, beàn vôùi taùc ñoäng cuûa aùnh saùng vaø coù khaû naêng bò phaân huyû trong moâi tröôøng axit, kieàm.
Tính chaát hoaù hoïc chung cuûa nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät
Tính chaát hoaù hoïc nhoùm cuûa POPs thuoäc nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät laø caùc hôïp chaát hydrocacbon trong phaân töû coù moät soá nguyeân töû hidro ñaõ bò thay theá baèng nguyeân töû clo. Hieäu öùng gaây ñoäc cuûa POPs nhoùm 1 raát nghieâm troïng vì noù ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø toàn löu trong moâi tröôøng. Chuùng raát beàn vöõng ôû nhieät ñoä bình thöôøng nhöng deã bò kieàm thuyû phaân thaønh DDE. Chuùng khoâng bò phaân huyû sinh hoïc, tích tuï nhieàu trong caùc moâ môõ vaø khuyeách ñaïi sinh hoïc trong chuoãi thöùc aên sinh hoïc töø phieâu sinh vaät ñeán caùc loaøi chim noàng ñoä taêng leân 10trieäu laàn. Chuùng ñöôïc söû duïng baèng caùch phun döôùi daïng söông muø hay buïi neân tröïc tieáp ñi vaøo ñaát, töø ñaát chuùng ñi vaøo khí quyeån vaø nöôùc roài toàn löu.
Tính chaát hoaù hoïc cuûa nhoùm saûn phaåm phuï
Do coâng thöùc phaân töû cuûa PCBs coù theå thay theá 1 ñeán 10 nguyeân töû Hidro baèng nguyeân töû Clo trong caáu truùc voøng thôm cuûa Biphenyl ôû beân traùi vaø chính söï thay theá laøm cho PCBs coù ñeán 209 ñoàng phaân vaø haàu nhö taát caû caùc ñoàng phaân naøy ñeàu khoâng tan trong nöôùc. Caùc hôïp chaát cuûa PCBs laø nguoàn gaây oâ nhieãm nghieâm troïng trong heä sinh thaùi vì chuùng oån ñònh, tích tuï trong chuoãi dinh döôõng, trong moâi tröôøng, ñaëc bieät laø caùc loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng treân caïn.
Tính chaát hoaù hoïc nhoùm caùc saûn phaåm chaùy
POPs thuoäc nhoùm saûn phaåm chaùy sinh ra töø quaù trình ñoát caùc saûn phaåm coù chöùa clo, chaát thaûi coù chöùa clo, quaù trình taåy traéng boät giaáy, trong caùc quy trình saûn xuaát thuoác dieät coû, nhöïa PVC hoaëc töø nhieàu hydrocacbua coù chöùa clo. Dioxin vaø Furan laø nhöõng hôïp chaát cuûa hidrocacbon maø trong ñoù moät soá nguyeân töû Hydro bò theá bôûi Clo. Dioxin coù 210 ñoàng phaân khaùc nhau, thöôøng gaëp nhaát laø TCDD vaø TCDF, chuùng raát nguy hieåm ngay caû ôû noàng ñoä raát thaáp (ppb).
2.3. TÌNH HÌNH NGHIEÂN CÖÙU POPs TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ ÔÛ VIEÄT NAM.
2.3.1. Tình hình nhgieân cöùu POPs treân theá giôùi
a). ÔÛ Hoa Kyø
POPs ñaàu tieân ñöôïc nghieân cöùu vaøo cuoái thaäp nieân 1930 laø DDT. Noù laø chaát dieät coân truøng noù coù taùc duïng maïnh meõ ñoái vôùi caùc loaïi coân truøng gaây haïi. Nhöng cuõng nhö nhöõng loaïi hoaù chaát khaùc, DDT coù nhöõng aûnh höôûng khoâng theå döï ñoaùn tröôùc. Nhöõng taùc ñoäng ñoù baét nguoàn töø söï beàn vöõng cuûa noù. Khoái löôïng DDT ñaõ söû duïng tröôùc naêm 1959 thoáng keâ ñöôïc khoaûng 80 trieäu pounds vaø sau ñoù giaûm daàn, ñeán naêm 1972 thì döøng haún. Toång khoái löôïng DDT ñaõ söû duïng trong noâng nghieäp vaø trong sinh hoaït ôû Hoa Kyø trong suoát 30naêm laø 1350trieäu pound, ngoaøi vieäc söû duïng trong nöôùc noù coøn ñöôïc xuaát khaåu ñi nhieàu nôi treân theá giôùi.
Hoa Kyø laø nöôùc saûn xuaát ra nhieàu DDT hôn baát kyø nôi naøo treân theá giôùi vaø sau khi leänh caám söû duïng ñöôïc aùp duïng treân phaïm vi caû nöôùc moät löôïng chaát thaûi ñaùng keå vaø caùc saûn phaåm hoaù chaát coù lieân quan khaùc ñöôïc ñoå vaøo khu vöïc Thaùi Bình Döông vaø moät soá nöôùc khaùc.
Theo keát quaû thoáng keâ, moãi naêm coù khoaûng 67.000 ngöôøi Myõ bò nhieãm ñoäc thuoác tröø saâu, ña soá ñeàu laø coâng nhaân laøm vieäc taïi caùc noâng traïi hoaëc laøm ngheà coù thôøi gian tieáp xuùc vôùi caùc loaïi thuoác tröø saâu nhieàu, ñaëc bieät laø DDT.
Veà PCBs, ôû Hoa Kyø, vaøo naêm 1979 coù hieän töôïng PCBs roø ræ ra trong moät maùy bieán theá, PCB nhieãm vaøo thöùc aên cuûa thòt vaø nguoàn thöïc phaåm naøy ñöôïc chuyeån ñeán 17bang khaùc nhau trong ñoù coù moät tænh cuûa Canada.
Trong thôøi gian gaàn ñaây, treân theá giôùi moät soá loaïi thöïc phaåm ñaõ coù daáu hieäu bò nhieãm PCBs vaø moät soá nghieân cöùu minh chöùng veà tai naïn söùc khoeû do söû duïng thöïc phaåm dö löôïng PCBs. Ñaõ coù hieän töôïng nhö vaäy xaûy ra cho neân nhöõng naêm gaàn ñaây chính phuû Hoa Kyø vaøø Canada ñaõ caám söû duïng PCBs trong caùc thao taùc vaän haønh nam chaâm ñieän thang maùy. Vaø vì theá naêm 1980, quoác hoäi Hoa Kyø ñaõ thoâng qua boä luaät Superfund ñeå trôï giuùp taøi chính cho coâng taùc laøm saïch taïi caùc vò trí, khu vöïc coù POPs.
b). ÔÛ Chaâu AÂu
Trong nhöõng naêm 80, POPs ñaõ bò caám saûn xuaát ôû caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu Aâu. Ñeán naêm 1996, lieân minh Chaâu Aâu ñaõ ra chæ thò ‘ñeán naêm 2010 POPs phaûi bò xoaù soå hoaøn toaøn’. Söï nhieãm POPs trong thöïc phaåm laøm cho xaõ hoäi quan taâm nhieàu hôn veà POPs. Ñaõ coù phaùt hieän cho raèng trong môõ ñoäng vaät nhö caù (caù Hoài), thòt, saûn phaåm söõa, tröùng vaø moät soá thöïc phaåm khaùc bò nhieãm POPs do nhieàu lyù do khaùch quan vaø chuû quan. Noù coù theå do söï hieän dieän saün coù trong thieân nhieân, sau khi rôi vaõi xuoáng ñaát, ngaám vaøo caây coû vaø tích tuï qua chuoãi thöùc aên. Qua keát quaû phaân tích caùc maãu cuûa 3 loaïi saûn phaåm goàm bô, caù hoài vaø baép caûi xanh ôû boán nöôùc goàm Bæ, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha vaø YÙ keát luaän raèng löôïng PCB coù trong caùc loaïi thöïc phaåm vöøa neâu vaø ñaëc bieät hôn ôû YÙ caùc loaïi thöïc phaåm chöùa PCBs coù khaû naêng gaây ra ngoä ñoäc.
Caùc keát quaû nghieân cöùu cho thaáy raèng, cho duø caùc loaïi thuoác tröø saâu noùi rieâng vaø caùc hoaù chaát trong nhoùm caùc hôïp chaát höõu cô coù caáu truùc beàn vöõng ñaõ caám vaøo naêm 1972 nhöng noù vaãn coøn troâi noåi vaø söû duïng treân thò tröôøng. Baûng toång keát sau cho chuùng ta thaáy ñieàu ñoù:
Baûng 2: Möùc ñoä phaùt thaûi PCDD/ PCDFs vaøo moâi tröôøng ôû Chaâu AÂu
Nguoàn phaùt thaûi (kg/naêm)
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Naêng löôïng
35
35
32
27
25
24
22
18
18
16
Naêng löôïng trong loø ñoát chaát thaûi raén
101
102
125
173
242
199
98
12
4
3
Nhaø maùy tö nhaân
74
75
73
74
71
67
68
66
66
67
Nung saét, theùp
50
49
48
48
48
48
48
49
47
45
Nung kim loaïi khoâng chöùa saét
25
22
23
24
23
22
23
22
21
21
Saûn xuaát thuyû tinh
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc
68
70
72
69
68
64
61
58
56
59
Saûn xuaát saét, theùp
31
26
28
29
29
30
28
30
26
17
Baõi choân laáp chaát thaûi raén
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Loø ñoát chaát thaûi
581
579
556
508
357
285
160
49
53
54
Ñoát chaùy ñoäng cô
6
6
6
6
7
7
7
7
7
7
Quaù trình ñoát
29
26
23
20
18
16
14
11
8
5
Noâng nghieäp
57
49
36
1
0
0
0
0
0
0
Trong töï nhieân
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
Toång coäng
1142
1123
1098
1049
953
819
589
384
361
346
(Nguoàn: Martin Acosta, org)
Hieän nay, ôû Chaâu Aâu vaãn coøn moät soá taäp ñoaøn saûn xuaát POPs, ñaëc bieät laø PCBs, cuï theå nhö taäp ñoaøn Caffaro ôû Italy, Coâng ty Protolec ôû Phaùp, Coâng ty Bayer ôû Ñöùc. Toång löôïng PCBs saûn xuaát treân toaøn caàu öôùc tính khoaûng 1.5trieäu taán, trong ñoù gaàn moät nöûa do coâng ty Monsanto saûn xuaát (ôû Nhaät Baûn). Coâng ty saûn xuaát lôùn thöù hai laø Bayer chieám khoaûng 10% saûn löôïng, coøn laïi laø caùc coâng ty khaùc. Vaø hieän nay coù ít nhaát 1/3 saûn löôïng PCBs ñaõ ñi vaøo moâi tröôøng.
c). ÔÛ Anh
Môùi ñaây, trong soá ra thaùng 9 cuûa taïp chí Test-Achat ôû Anh quoác cho bieát khoaûng 60% saûn phaåm chöùa PCBs ñöôïc löu haønh trong ngaønh coâng nghieäp vaø ngöôøi daân seõ coù nguy cô nhieãm PCBs, toång keát veà möùc ñoä phaùt thaûi PCBs vaøo moâi tröôøng theå hieän qua baûng sau:
Baûng3: Möùc ñoä phaùt thaûi PCBs vaøo moâi tröôøng Anh
Nguoàn phaùt thaûi (kg/naêm)
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Naêng löôïng coâng coäng
89
88
82
68
55
53
48
46
44
38
Naêng löôïng trong loø ñoát chaát thaûi raén
2
2
2
3
5
5
4
5
5
5
Nhaø maùy tö nhaân
23
25
22
24
20
15
15
16
16
17
Nung saét, theùp
38
37
37
36
37
37
38
39
39
40
Caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc
6231
5727
5223
4719
4215
3710
3205
2701
2196
1692
Quy trình saûn xuaát saét, theùp
491
419
438
458
428
394
373
387
400
243
Baõi choân laáp chaát thaûi raén
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Loø ñoát chaát thaûi
12
12
12
11
8
7
6
2
2
1
Xöû lyù vaø choân laáp caùc chaát thaûi khaùc
80
81
78
81
73
64
55
46
38
29
Noâng nghieäp
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
Chuyeån ñoåi trong caùc quaù trình ñoát
4
1
4
4
4
4
4
4
4
4
(Nguoàn:
Maëc duø vieäc mua baùn PCBs ñaõ chaám döùt vaøo naêm 1986 nhöng thöïc teá noù vaãn ñöôïc saûn xuaát ôû moät soá nöôùc. Soá lieäu cho thaáy, toång löôïng PCBs phaùt thaûi trong naêm 1990 taêng leân do loã hoûng töø vieäc quaûn lyù (chieám 89% so vôùi nguoàn toång) vaø ñeán naêm 1999 noù ñaõ giaûm xuoáng coøn 82%. Tuy nhieân khoâng phaûi taát caû nhöõng thieát bò ñieän naøo chöùa PCBs cuõng ñöôïc xaùc ñònh. Vieäc phaùt thaûi PCBs töø caùc thieát bò ñieän vaãn coøn tieáp dieãn vaø chæ coù theå xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc möùc ñoä phaùt thaûi cuûa noù khi khoâng söû duïng caùc thieát bò ñieän coù chöùa PCBs hoaëc döøng caùc thieát bò ñieän ñang söû duïng vaø hoaëc laø chuùng bò phaù huyû hoaøn toaøn.
Hôn nöõa, trong khoaûng thôøi gian naêm 1981 caùc nhaø khoa hoïc ôû Anh ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu veà POPs ñaõ nhaän xeùt raèng moät soá loaïi thöïc phaåm trong noâng nghieäp ñaõ bò nhieãm thuoác tröø saâu vaø chuùng ñeå laïi haäu quaù nghieâm troïng cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng, cuõng töø ñoù leänh caám saûn xuaát vaø söû duïng thuoác tröø saâu cuõng nhö caùc loaïi hoaù chaát trong nhoùm POPs ra ñôøi.
Baûng 4: Naêm caám saûn xuaát vaø söû duïng cuûa caùc chaát oâ nhieãm höõu cô beàn
Stt
Hoaù chaát
Naêm caám saûn xuaát vaø söû duïng
01
Polyaromatichydrocacbon (PAHs)
Chöa xaùc ñònh
02
Dioxin vaø Furan (PCDD, PCDFs)
Chöa xaùc ñònh
03
Dichlordiphenyl Trichloretan (DDT)
1984
04
Polychlorinatedbiphenyl (PCBs)
Chöa xaùc ñònh
05
Aldrin
1989
06
Hexachlorbenzen
1975
07
Chlardane
1992
08
Deildrin
1989
09
Endrin
1984
10
Mirex
Chöa xaùc ñònh
11
Heptachlor
1981
12
Toxaphane
Chöa xaùc ñònh
d). ÔÛ Malaysia
Malaysia laø moät trong nhöõng nöôùc naèm trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, laùng gieàng cuûa Vieät Nam nhöng töø naêm 1972 ñaõ baét ñaàu coù nghieân cöùu veà aûnh höôûng cuûa caùc chaát oâ nhieãm höõu cô beàn ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng, ñieån hình laø qua vieäc nghieân cöùu quaàn theå Chim caét bò suy giaûm vaø voû tröùng cuûa loaøi chim naøy bò moûng ñi. Vaø thôøi gian sau ñoù, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ cho raèng dö löôïng thuoác tröø saâu laø nguyeân nhaân quan troïng trong vieäc suy giaûm quaù trình sinh saûn ôû chim. Moät vaøi naêm sau, moät nhaø sinh vaät hoïc chuyeân nghieân cöùu veà sinh vaät bieån ñaõ neâu ra nhöõng taùc haïi cuûa vieäc söû duïng thuoác tröø saâu khoâng kieåm soaùt ñoái vôùi sinh vaät soáng trong moâi tröôøng töï nhieân.
Ñeán naêm 1974, caùc loaïi thuoác tröø saâu bò caám söû duïng. Nguyeân nhaân cô baûn cuûa laø do nhöõng taùc ñoäng veà maët sinh thaùi vaø taùc haïi ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi. Baûng 5: Möùc ñoä phaùt thaûi HCB vaøo moâi tröôøng (taán/ naêm)
Nguoàn phaùt thaûi
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Ñoát trong coâng nghieäp
0.1
0.1
0.12
0.12
0.1
0.11
0.11
0.11
0.11
0.00
Saûn xuaát Pentachlorphenol
0.03
0.03
0.03
0.01
0.01
0.01
0.01
0.01
0.01
0.01
Saûn xuaát Picloram
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
Saûn xuaát Tetrachlorcacbon
0.36
0.36
0.36
0.36
0.36
0.36
0.14
0.14
0.14
0.13
Saûn xuaát Tetrachloretylen
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.03
0.03
0.03
Saûn xuaát Trichloretylen
0.14
0.14
0.14
0.14
0.14
0.14
0.05
0.05
0.05
0.04
Chaát thaûi
0.01
0.01
0.01
0.01
0.01
0.01
0.00
0.00
0.00
0.00
Thuoác tröø saâu (Chlorthalonil)
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
0.47
Thuoác tröø saâu
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
0.08
Thuoác tröø saâu
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
Toång coäng
1.27
1.26
1.28
1.26
1.24
1.25
1.24
0.89
0.89
0.85
(Nguoàn:
Baûng 6: Möùc ñoä phaùt thaûi PAHs vaøo moâi tröôøng
Nguoàn phaùt thaûi (taán/ naêm)
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Nhaø maùy loïc daàu
4
4
4
4
4
4
5
5
5
5
Söû duïng dung moâi
103
103
103
103
103
103
103
103
103
103
Quùa trình ñoát
267
262
253
232
214
193
175
156
135
114
SX coâng nghieäp
106
98
90
84
86
86
86
85
85
80
Naêng löôïng
5
5
5
4
4
3
3
3
2
2
Noâng nghieäp
933
800
582
12
0
0
0
0
0
0
Chaát thaûi
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
Trong töï nhieân
95
95
95
95
95
95
95
95
95
95
Nhaø maùy tö nhaân
797
818
760
739
591
464
485
471
486
540
Nung saét, theùp
24
24
23
23
22
22
23
23
23
22
Caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc
367
418
497
415
396
326
251
22
143
166
Saûn xuaát kim loaïi khoâng chöùa saét
3490
3354
3219
3083
2947
2307
735
432
394
277
Quaù trình chuyeån ñoåi khaùc
9
9
9
9
9
8
7
6
5
4
Toång coäng
6243
6030
5667
4829
4492
3629
1985
1617
1485
1414
(Nguoàn:
e). ÔÛ Canada
ÔÛ Canada, ñaõ coù moät soá minh chöùng cho tai naïn söùc khoeû do söû duïng thöïc phaåm dö löôïng PCBs vaø söû duïng moät soá thieát bò coù chöùa PCBs. Hieän töôïng thaáy roõ nhaát laø löôïng PCBs trong caùc thang maùy chöùa nam chaâm ñieän bò roø ræ, dính vaøo caùc baêng chuyeàn taûi trong thang maùy vaø khi thaûi boû chuùng chính phuû ñaõ phaûi maát moät khoaûn tieàn lôùn cho vieäc xöû lyù. Do coù hieän töôïng nhö vaäy xaûy ra cho neân trong nhöõng naêm gaàn ñaây chính phuû Hoa Kyø vaø Canada ñaõ caám söû duïng PCBs trong caùc thao taùc vaän haønh cuûa nam chaâm ñieän. Vaøo naêm 1979, coù hieän töôïng PCBs roø ræ ra trong moät maùy bieán theá, nhieãm vaøo thöùc aên (thòt). Nguoàn thöïc phaåm naøy laïi chuyeån ñeán 17bang khaùc nhau trong ñoù coù moät tænh cuûa Canada vaø nhö theá soá ngöôøi bò aûnh höôûng taêng leân raát nhieàu.
2.3.2. Tình hình nghieân cöùu POPs ôû Vieät Nam
ÔÛ Vieät Nam, theo thoáng keâ cuûa Boä Taøi Nguyeân – Moâi tröôøng ñeán nay caùc tænh thaønh trong caû nöôùc ñeàu toàn löu moät khoái löôïng lôùn caùc loaïi POPs, trong ñoù coù DDT, Dioxin, daàu bieán theá chöùa PCBs vaø caùc chaát töông töï nhö PCBs. Chæ rieâng 31 tænh thaønh ñaõ thoáng keâ ñôït 1, ñaõ coù ñeán khoaûng 8.000taán daàu caùc loaïi coù chöùa PCBs vaø caùc hôïp chaát töông töï nhö PCBs. Treân cô sôû ñoù coù theå noùi raèng tình hình ñang raát ñaùng baùo ñoäng veà vieäc thaûi boû, toàn löu vaø nguy cô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng tieàm taøng do caùc hôïp chaát cuûa PCBs.
Do tính chaát voâ cuøng ñoäc haïi cuûa caùc hôïp chaát POPs neân ñaõ töø laâu Lieân hieäp quoác ñaõ caám saûn xuaát vaø söû duïng caùc hôïp chaát töø PCBs trong moïi lónh vöïc, ñoàng thôøi khuyeán khích nghieân cöùu caùc nguoàn vaät lieäu thay theá. Tuy nhieân, do löôïng POPs toàn tröõ ôû taát caû caùc quoác gia laø quaù lôùn cho neân POPs ñaõ, ñang vaø seõ laø moät trong nhöõng nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng vaø chuû yeáu treân phaïm vi toaøn theá giôùi trong moät thôøi gian daøi.
ÔÛ Vieät Nam noùi chung vaø taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng, ñaõ coù moät soá nghieân cöùu veà POPs, ñieån hình nhö ‘Nghieân cöùu kim loaïi naëng trong buøn laéng vaø ñoäng vaät 2 maûnh taïi Caàn Giôø, naêm 2000’, ‘Phaân tích PAHs trong buøn laéng keânh raïch TP. HCM’ do ThS Mai Tuaán Anh, ThS Ñoã Hoàng Lan Chi (IER) thöïc hieän naêm 1998, ‘Phaân tích PAHs trong moâi tröôøng khoâng khí cuûa TP. HCM do ThS Thaïch Truùc (IER)’ thöïc hieän naêm 2000. Tuy nhieân, ôû phía Nam Vieät Nam chöa coù moät nghieân cöùu ñaày ñuû vì tính heä thoáng POPs ñöôïc ñeà caäp trong Coâng Öôùc Stockholm cuõng nhö chöa xaùc ñònh ñaày ñuû caùc nguoàn phaùt thaûi, möùc ñoä phaùt thaûi cuûa POPs vaø aûnh höôûng cuûa noù leân con ngöôøi, caùc heä sinh thaùi . Ñoàng thôøi cuõng chöa coù heä thoáng quan traéc POPs trong moâi tröôøng nhaèm ñaùnh giaù khaû naêng tích luõy sinh hoïc cuûa POPs trong chuoãi thöùc aên maø ñoái töôïng chòu aûnh höôûng nhieàu nhaát laø con ngöôøi.
Hieän taïi, Vieät Nam ñang tieán tôùi loaïi tröø caùc chaát höõu cô khoù phaân huyû. Theo sôû Moâi tröôøng vaø taøi Nguyeân, Tp. HCM hieän taïi vaãn chöa coù ñieàu kieän thoáng keâ caùc nguoàn thaûi cuõng nhö soá luôïng POPs treân ñòa baøn thaønh phoá ñeå töø ñoù coù bieän phaùp quaûn lyù löôïng POPs ñang toàn tröõ treân ñòa baøn Thaønh phoá
Vaø trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaõ coù ñeà xuaát cho raèng duøng loø nung ximaêng ñeå ñoát nhöõng loaïi hoaù chaát trong nhoùm POPs nhö vaäy seõ khoâng toán keùm chi phí cho vieäc choân laáp chaát thaûi maø coøn coù theå tieát kieäm ñöôïc 20–25% nhieân lieäu, 5 – 10% nguyeân lieäu vaø haïn cheá nhöõng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. Theâm nöõa, nhaø maùy ximaêng coù theå thu phí ñoát töø nhöõng cô sôû coù raùc thaûi caàn thieâu ñoát. Hieän taïi, Cuïc Baûo veä moâi tröôøng keát hôïp vôùi Döï aùn moâi tröôøng Vieät Nam – Canada (VCEP) ñang phoái hôïp thöïc hieän döï aùn thí ñieåm taïi coâng ty Holcim vaø Cuïc ñang xem xeùt aùp duïng coâng ngheä naøy cho moät soá nhaø maùy ximaêng khaùc laø Nghi Sôn (Thanh Hoaù) vaø Chinfon (Haûi Phoøng). Caùc chaát thaûi coù theå ñoát trong loø nung ximaêng goàm: dung moâi höõu cô, daàu thaûi chöùa PCB, sôn, PVC, plastic, ñaát nhieãm chaát ñoäc haïi, thuoác tröø saâu…, coâng ngheä chæ aùp duïng vôùi nhöõng loø nung ximaêng kieåu hieän ñaïi, loaïi coù laép heä thoáng thieâu ñoát chaát thaûi. Taïi loø nung, nhieät ñoä leân ñeán 1.400 – 2.000oC ñuû ñeå phaù vôõ caáu truùc beàn vöõng cuûa chaát thaûi ñoäc haïi, ñoàng thôøi loø nung taän duïng nhieät naêng töø caùc chaát oâ nhieãm höõu cô ñeå thay theá, tieát kieäm moät phaàn nhieân lieäu.
3.2. Tong quan ve nganh san xuat va tai che nhua o Tp.HCM _OK_.pdf
