Nghiên cứu kỹ thuật trồng nấm Linh chi đỏ (Ganoderma Lucidum) trên mặt của cao su

t thoâng tin ñaêng treân Sunday Morning Post 18 – 10 – 1992: Cô quan FDA cuûa Hoa Kyø cho pheùp ñöôïc söû duïng Linh chi (moät trong 7 loaïi ñöôïc pheùp) trong khi chôø nhöõng thuoác coâng hieäu hôn ñeå ngaên ngöøa vaø ñieàu trò AIDS, maø Linh chi ñaõ ñöôïc chöùng minh coù aûnh höôûng phuïc hoài heä mieãn dòch cuûa cô theå. Dr. Anderew Weil cho bieát: “Linh chi kích thích heä thoáng mieãn dòch toát nhaát, Linh chi khoâng ñoäc vaø raát höõu duïng trong lónh vöïc naøy”. OÂng söû duïng noù trong ba naêm cho caùc tröôøng hôïp ung thö, caùc tröôøng hôïp nhieãm HIV, caùc ñieàu kieän tieàn HIV vaø cho vieäc suy giaûm heä mieãn dòch moät caùch toång quaùt. Vaø gaàn ñaây laø höõu ích trong caùc tröôøng hôïp cuûa trieäu chöùng meät moûi maïn tính. Hieäu quaû cuûa Linh chi ñoái vôùi meät moûi maïn tính: Linh chi phuïc hoài, laøm giaûm moûi meät, phoøng ngöøa beänh Linh chi töø xöa ñeán nay ñöôïc traân troïng nhö thuoác chöõa vaïn beänh nhöng ngay caû nhöõng ngöôøi khoâng beänh, Linh chi cuõng höõu duïng. Ngöôøi ta cho raèng vieäc tích tuï meät moûi do caêng thaúng giöõa moái quan heä con ngöôøi vôùi nhau, do coâng vieäc, do moâi tröôøng laøm phaù vôõ söï thaêng baèng cuûa taâm hoàn vaø cô theå laø nguyeân nhaân. Muoán ñieàu trò, tröôùc heát phaûi xem laïi nhòp ñoä sinh hoaït cuûa baûn thaân vaø söõa chöõa laïi, ñoàng thôøi vieäc söû duïng Linh chi cuõng goùp phaàn laøm caân baèng nhòp sinh hoïc cuûa cô theå. Linh chi cuõng coù coâng duïng döôõng nhan saéc. Moät soá vaät chaát tieåu phaân töû loaïi oligosaccharide coù trong Linh chi coù theå ñöôïc cô theå haáp thuï thoâng qua bieåu bì, coù coâng duïng caûi thieän tuaàn hoaøn ngoaïi vi ôû da, tröø khöû goác töï do, tieâu tröø saéc toá naâu tích tuï ôû da, töø ñoù ñem laïi hieäu quaû laøm nhuaän da, döôõng nhan saéc. Ngaøy nay coù nhieàu haõng laøm myõ phaåm töø Linh chi. Hieäu quaû giaûm ñöôøng huyeát: Beänh tieåu ñöôøng phaùt sinh laø do tuyeán tuî bò toån thöông hoaëc vieâm, hoaëc do tuoåi giaø, cô theå suy nhöôïc, chöùc naêng sinh lyù cuûa tuyeán tuî suy yeáu, löôïng insulin tieát ra giaûm neân gaây beänh. Insulin coù caùc chöùc naêng: Thuùc ñaåy tieán trình oxy hoaù glucose trong teá baøo ñeå cung caáp naêng löôïng cho cô theå hoaït ñoäng. Kích thích toång hôïp glucose thaønh glycogen döï tröõ trong gan. ÖÙc cheá glycogen trong gan phaân giaûi thaønh glucose. ÖÙc cheá protein, chaát beùo phaân giaûi thaønh glucose. Neáu Isulin bò giaûm, löôïng ñöôøng huyeát trong maùu taêng vaø bò thaûi ra ngoaøi theo ñöôøng nöôùc tieåu, laøm tieåu nhieàu. Töø ñoù daãn ñeán phaûi uoáng nhieàu nöôùc ñeå buø vaøo löôïng nöôùc ñaõ maát, nhöng vaãn khoâng heát khaùt. Luoân luoân caûm thaáy ñoùi, aên nhieàu nhöng do glucose cung caáp cô theå khoâng giöõ ñöôïc, laïi tieáp tuïc caûm thaáy ñoùi, phaûi aên nhöng cô theå vaãn thaáy gaày oám vì khoâng haáp thu ñöôïc glucose, löôïng protein vaø môõ döï tröõ bò huy ñoäng ñeå taïo naêng löôïng. Linh chi coù hieäu quaû trò lieäu nhaát ñònh ñoái vôùi beänh tieåu ñöôøng. Linh chi coù theå laøm taêng tuaàn hoaøn maùu ôû tuyeán tuî taêng löôïng isulin tieát ra töø tuî. Vaøi triteerpen nhö ganoderan A, B, C chieát xuaát töø Linh chi laøm giaûm ñöôøng huyeát maïnh (Hikino et al,1985) taùc duïng phuï cuûa nhöõng thuoác trò beänh tieåu ñöôøng khi phoái hôïp vôùi Linh chi ñöôïc giaûm ñeán möùc thaáp nhaát. Beänh nhaân tieåu ñöôøng sau khi uoáng Linh chi, ñöôøng nieäu, ñöôøng huyeát ñeàu giaûm, theå löïc gia taêng. Linh chi trò suy nhöôïc thaàn kinh: Linh chi trò suy nhöôïc thaàn kinh hieäu quaû raát roõ reät, vöøa caûi thieän giaác nguû, taêng söï theøm aên, laøm giaûm hoaëc khoûi chöùng nhöùc ñaàu, naëng ñaàu, choáng meät moûi, giuùp phuïc hoài trí nhôù ñoàng thôøi khoâng gaây ra phaûn öùng phuï. Linh chi coù taùc duïng an thaàn, giaûm ñau vaø choáng co thaét cô trôn. Linh chi coù taùc duïng khaùng vieâm, coù theå giaûm vieâm moâ thaàn kinh neân cuõng coù khaû naêng phuïc hoài trí nhôù, phaàn naøo coù ích trong ñieàu trò beänh Alzheimer. Söï kieän naøy giaûi thích vieäc ngöôøi xöa duøng Linh chi ñeå phuïc hoài trí nhôù ôû ngöôøi cao tuoåi. 1.2. Giôùi thieäu veà nguyeân lieäu maït cöa vaø vi sinh vaät phaân giaûi nguyeân lieäu Nguyeân lieäu troàng naám Linh Chi bao goàm caùc loaïi caây laù roäng thaân meàm, coù theå söû duïng caây röøng hoaëc caây vöôøn. Linh Chi söû duïng nguyeân lieäu chuû yeáu laø maït cöa cao su töôi, khoâ, khoâng coù tinh daàu vaø ñoäc toá. Ngoaøi ra coøn coù theå troàng Linh Chi töø nguyeân lieäu laø thaân goã. Toát nhaát neân söû duïng caây goã Cao Su, Boà Ñeà, So Ñuõa, Sung, … Maït cöa cao su laø nguoàn cô chaát maø Linh chi phaùt trieån raát toát vôùi giaù thu mua reõ taêng theâm lôïi nhuaän cho vieäc troàng naám. Maït cöa laø nguoàn pheá thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng naëng nhöng noù laïi ñem laïi hieäu quaû kinh teá trong vieäc troàng naám ñaëc bieät laø naám Linh chi. Duøng nguoàn cô chaát naøy coù theå laøm nguoàn cô chaát troàng naám vaø cuõng goùp moät phaàn giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng töø nguoàn pheá thaûi maït cöa. Vaø sau khi nuoâi troàng naám coù theå taän duïng laøm phaân boùn höõu cô saïch raát toát cho troàng troït. Chuùng toâi löïa choïn maït cöa cao su laøm nguoàn cô chaát chuû yeáu ñeå troàng naám Linh Chi. Vì ôû mieàn Nam loaïi maït cöa cao su raát nhieàu vaø reû. Neân ñoán caây (chaët caây) vaøo thôøi ñieåm caây chöùa chaát döï tröõ nhieàu nhaát (vöøa ruïng laù hoaëc chuaån bò moïc laù non), töùc laø vaøo muøa thu, khoaûng thaùng 10 haøng naêm. Choïn caây coù ñöôøng kính khoâng nhoû hôn 20 cm. Caét khuùc khoaûng 0.8 – 1,2 m, loaïi boû nhöõng khuùc coù naám moác ñaõ moïc. Caây khi cöa khuùc phaûi xöû lyù ñaàu goác bò cöa, neáu khoâng seõ bò nhieãm moác. Coù nhieàu caùch xöû lyù nhö: Chaát ñoáng hoaëc xeáp goã sao cho ñaàu khuùc goã höôùng maät ra ngoaøi nôi luoàng gioù qua laïi, neáu veát caét mau khoâ seõ ít bò nhieãm. Queùt voâi leân veát caét. Voâi coù taùc duïng laøm veát caét mau khoâ vaø dieät khuaån, ngaên caùc loaïi naám moác laï phaùt trieån. Ñoát qua caùc ñaàu caét baèng caùch hô löûa hoaëc nhuùng coàn thoa ñeàu maët caét roài ñoát. Maït cöa ñöôïc laáy töø teá baøo thöïc vaät nhö caùc loaïi goã meàm, thaønh phaàn chuû yeáu laø xenlulozô, hemixenlulo, licnin. Trong teá baøo thöïc vaät xenlulozô lieân keát chaët cheõ vôùi nguoàn hydro cacbon khaùc nhö hemi xenlulozô, pectin, licnin ñeå taïo lieân keát beàn vöõng. Haøm löôïng xenlulozô coù trong nguyeân lieäu maït cöa raát cao, caáu truùc raát beàn vaø ña daïng, ñeå phaân giaûi phaûi duøng caùc loaïi axit hoaëc kieàm maïnh, nhö vaäy seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Vì vaäy caàn coù vi sinh vaät (VSV) phaân huyû ñeå naám coù theå haáp thuï deã daøng. Trong thieân nhieân coù raát nhieàu nhoùm vi sinh vaät coù khaû naêng phaân giaûi xenlulozô. Naám sôïi: Trong caùc nhoùm VSV tham gia phaân giaûi xenlulozô thì naám sôïi coù khaû naêng phaân giaûi maïnh nhaát vì. Naám sôïi coù soá löôïng lôùn vaø ña daïng veà chuûng loaïi ôû trong töï nhieân. Naám sôïi coù heä sôïi phaùt trieån, heä sôïi coù khaû naêng vaø xuyeân qua nhieàu nguoàn xenlulozô coù caáu truùc beàn vöõng. Naám sôïi coù theå sinh tröôûng ñöôïc treân nhieàu nguoàn xenlulozô töï nhieân khaùc nhau ngay caû treân nguoàn xenlulozô khoù phaân giaûi vaø ngheøo chaát dinh döôõng maø caùc VSV khaùc nhö vi khuaån, xaï khuaån, naám men khoâng theå sinh tröôûng ñöôïc. Trong quaù trình leân men naám sôïi khoâng sinh ñoäc toá. Ñaëc bieät naám sôïi coù moät heä enzyme phaân giaûi xenlulozô maïnh vaø phong phuù. Nhö vaäy vôùi nhöõng ñaëc ñieåm öu vieät cuûa naám sôïi ñöôïc xem laø ñoái töôïng quan troïng ñeå phaân giaûi töøng nguoàn xenlulozô töï nhieân. Vi khuaån: Noùi chung, vi khuaån coù khaû naêng phaân giaûi xenlulozô nhöng khoâng maïnh baèng naám sôïi, do xenlulozô töï nhieân khoâng phaûi laø moâi tröôøng toát cho sinh tröôûng cuûa vi khuaån. Nhöng trong töï nhieân moät soá vi khuaån coù öu ñieåm laø sinh tröôûng ñöôïc trong ñieàu kieän moâi tröôøng pH vaø nhieät ñoä khaùc nhau, neân coù theå giuùp phaân giaûi xenlulozô trong ñieàu kieän moâi tröôøng axít, kieàm hoaëc ôû nhieät ñoä cao. Tham gia quaù trình phaân giaûi xenlulozô töï nhieân coù vi khuaån hieáu khí laãn yeám khí. Vi khuaån hieáu khí: Cellulomonas, Vibrio, Archomobacter, Cytophaga, Soragium, Bacillus,… Vi khuaån yeám khí: Clostridium, vaø moät soá loaøi Bacillus Xaï khuaån: Ngoaøi naám sôïi vaø vi khuaån, xaï khuaån cuõng tham gia quaù trình phaân giaûi xenlulozô ñaùng chuù yù laø caùc xaï khuaån: Streptosporangium, Streptomyces. Actinomyces, Nocardia, Micromonospora,… 1.3. Tình hình phaùt trieån ngheà nuoâi troàng vaø saûn xuaát naám Linh chi Ngaønh saûn xuaát naám aên ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån treân theá giôùi töø haøng traêm naêm. Vieäc nghieân cöùu vaø saûn xuaát naám aên treân theá giôùi ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ. ÔÛ Chaâu AÂu, Baéc Myõ troàng naám ñaõ trôû thaønh moät ngaønh coâng nghieäp lôùn ñöôïc cô giôùi hoùa toaøn boä neân naêng suaát vaø saûn löôïng raát cao. Caùc loaïi naám ñöôïc troàng theo quy moâ daây chuyeàn coâng nghieäp chuyeân moân hoùa cao ñoä: coù nhaø maùy chuyeân xöû lí nguyeân lieäu söû duïng robot trong caùc khaâu nuoâi troàng chaêm soùc vaø thu haùi naám. Nhieàu nöôùc ôû Chaâu AÙ, troàng naám coøn mang tính chaát thuû coâng, naêng suaát khoâng cao, nhöng saûn xuaát gia ñình, trang traïi vôùi soá löôïng ñoâng neân toång saûn löôïng raát lôùn chieám 70% toång saûn löôïng naám aên toaøn theá giôùi. Caùc nöôùc Ñoâng Baéc AÙ nhö Nhaät Baûn ,Trung Quoác, Haøn Quoác vaø vuõng laõnh thoå Ñaøi Loan,…. Theo Wuang. X. J. (daãn theo Chang, 1993) thì töø ñaàu theá kyû 17 (1621) caùc Naám Linh chi ñaõ ñöôïc nuoâi troàng ôû Trung Quoác, chính bôûi giaù trò döôïc lieäu cuûa chuùng. Gaàn nay ngöôøi laïi tìm thaáy treân nuùi Maiji tænh Gansu, moät taám bia ñaù khaéc naêm 1124 ghi cheùp veà nuoâi troàng 38 loaïi naám Linh chi. Ñeán 1936 GS. Daät Kieán Vuõ Höng vaø KS. Tröïc Tính Haäu Hoàng Thò ñaõ nuoâi troáng ñaïi traø thaønh coâng naám Linh chi Ganoderma lucidum ôû tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Nghieäp Tokyo Nhaät Baûn. Khoa hoïc hieän ñaïi nghieân cöùu veà naám Linh Chi, ñi ñaàu laø caùc nhaø khoa hoïc Nhaät Baûn, sau ñoù laø Haøn Quoác, Trung Quoác, Ñaøi Loan,…naêm 1972 ñaõ troàng thí nghieäm naám Linh Chi ñaït keát quaû toát. Bieåu ñoà sau cho thaáy nhòp ñoä gia taêng oån ñònh cuûa coâng ngheä nuoâi troàng naám Linh chi ôû Nhaät baûn töø naêm 1979 ñeán 1995 saûn löôïng taêng tôùi 40 laàn (hình1.8). Hình 1.8 : Saûn löôïng naám Linh chi nuoâi troàng ôû Nhaät Baûn (ñôn vò tính: taán, 1995: döï baùo) Nhaät baûn coù ngheà troàng naám truyeàn thoáng moãi naêm thu ñaït gaàn 1 trieäu taán naám. Nhaät Baûn laø nöôùc coù saûn löôïng naám cao nhaát theá giôùi. Naám linh chi vaãn ñöôïc coi laø “thöôïng döôïc” ñöôïc xeáp vaøo haøng sieâu döôïc lieäu, treân caû nhaân saâm (Panax ginseng). Giaù baùn tính ra taïi thò tröôøng Nhaät Baûn leân tôùi treân 200 USD/kg theå quaû khoâ ñoùng goùi. Haøn Quoác noåi tieáng vôùi naám Linh Chi (Ganoderma lucidum) moãi naêm suaát khaåu thu veà haøng traêm trieäâu USD. ÔÛ Trung Quoác töø nhöõng naêm 1960 baét ñaàu troàng naám coù aùp duïng caùc bieän phaùp caûi tieán kyõ thuaät neân naêng suaát taêng gaáp 4 – 5 laàn vaø saûn löôïng taêng vaøi chuïc laàn. Haøng naêm Trung Quoác xuaát khaåu haøng trieäu taán naám sang caùc nöôùc phaùt trieån thu veà nguoàn ngoaïi teä haøng tyû ñoâ la. Hieän nay Trung Quoác ñaõ duøng kyõ thuaät (Khuaån thaûo hoïc) ñeå troàng naám nghóa laø duøng caùc loaïi coû, caây thaân thaûo ñeå troàng thay cho goã röøng vaø nguoàn nguyeân lieäu töï nhieân ngaøy caøng caïn kieät. ÔÛ Ñaøi Loan, Peng (1990), Hseu (1992) baùo cao ñaõ söu taàm, nuoâi troàng tôùi hôn 10 loaøi Ganoderma khaùc nhau. Song Trung Quoác vaãn ñöôïc thöøa nhaän laø trung taâm lôùn nhaát theá giôùi veà nuoâi troàng, saûn xuaát naám Linh chi (Zhao et Zhang, 1994). Haøn Quoác cuõng chieám moät thò phaàn ñaùng keå. Ñaøi Loan aùp duïng caùc kyõ thuaät tieân tieán vaø coâng nghieäp hoùa trong ngheà naám ñaõ coù möùc taêng tröôûng taêng haøng traêm laàn. Caùc nöôùc vuøng Ñoâng Nam AÙ gaàn nay cuõng baét ñaàu coâng ngheä nuoâi troàng naám Linh chi. Malaysia chuù troïng caûi tieán caùc quy trình nuoâi troàng naám Linh chi ngaén ngaøy treân caùc pheá thaûi giaøu chaát xô, thaäm chí cho thu hoaïch theå quaû chæ sau 40 ngaøy (Teow et al, 1994). ÔÛ Thaùi Lan ñaõ coù moät soá traïng traïi côõ vöøa nuoâi troàng Ganoderma lucidum. Linh chi cuõng ñöôïc nuoâi troàng töø 1929 ôû AÁn Ñoä (Bose,1929) vaø phaùt trieån ôû qui moâ nhoû. Ngaøy nay nhieàu nöôùc treân theá giôùi nhö Thaùi Lan, Malaysia, Myõ,… nuoâi troàng vaø ñaõ saûn xuaát naám cuøng caùc cheá phaåm Linh Chi laøm thuoác vaø döôïc phaåm döôõng sinh. Haèng naêm doanh thu cuûa caùc cheá phaåm choáng ung thö ñieàu cheá töø Linh Chi ôû Ñaøi Loan ñaït treân 350 trieäu USD. ÔÛ Vieät Nam vieän Döôïc lieäu – Haø Noäi ñaõ troàng naám Linh Chi (gioáng Trung Quoác) thaønh coâng vaøo naêm 1987. Chín naêm sau, caùc nhaø khoa hoïc thuoäc Ñaïi hoïc khoa hoïc töï nhieân ñaõ choïn ñöôïc gioáng naám Linh Chi moïc hoang ôû röøng nuùi Laâm Ñoàng ñeå nhaân gioáng vaø ñöa vaøo saûn xuaát taïi traïi troàng naám Linh Chi cuûa Xí nghieäp Döôïc Phaåm Trung Öông 24, ñaït keát quaû toát vaøo naêm 1988. ÔÛ Vieät Nam, Haûi Thöôïng Laõn OÂng Leâ Höõu Traùc ñaõ noùi veà Linh chi töø laâu vaø Leâ Quyù Ñoân ñaõ chæ roõ ñoù laø “Nguoàn saûn vaät quyù hieám cuûa ñaát röøng Ñaïi Nam”. Song gaàn nay, loaøi chuaån Ganoderma lucidum môùi ñöôïc nuoâi troàng thaønh coâng trong phoøng thí nghieäm (1978) vaø vaøo thaäp nieân 90, Linh chi môùi thaät söï buøng noå taïi TP. Hoà Chí Minh (Ñoã Taát Lôïi et al, 1994), saûn löôïng haøng naêm môùi ñaït khaûng 10 taán/naêm (Coå Ñöùc Troïng, 1991, 1993). Ngheà troàng naám ôû Vieät Nam ñang phaùt trieån nhöng quy moâ nhoû leû hoä gia ñình, trang traïi moãi naêm söû duïng vaøi taán nguyeân lieäu coù saün tôùi vaøi traêm taán /1 cô sôû ñeå saûn xuaát naám. Nhìn chung ngheà troàng naám Linh chi phaùt trieån maïnh vaø roäng khaép, và ñem lại hiệu quả kinh tế rất lớn, nhaát laø trong 20 naêm gaàn ñaây. Trong sinh hoïc nhôø söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät trong ngheà naám veà choïn taïo gioáng naám, veà kyõ thuaät nuoâi troàng vaø söï buøng noå thoâng tin, ngheà troàng naám ñaõ vaø ñang phaùt trieån treân toaøn theá giôùi, ñöôïc coi laø ngheà xoùa ñoùi giaûm ngheøo vaø laøm giaøu thích hôïp vôùi caùc vuøng noâng thoân, mieàn nuùi. 1.4. Tieàm naêng phaùt trieån cuûa ngheà troàng naám Linh Chi ôû Vieät Nam Tieàm naêng vaø nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cuûa ngheà troàng naám aên vaø naám döôïc lieäu raát phuø hôïp vôùi ngöôøi noâng daân nöôùc ta vì: Ngheà troàng naám ñem laïi lôïi ích cho baûn thaân ngöôøi troàng naám, ngöôøi cheá bieán vaø xuaát khaåu, ngöôøi tieâu thuï vaø cuûa xaõ hoäi ñoù cuõng laø moät ñoäng löïc ñeå phaùt trieån ngheà troàng naám. Phaùt trieån ngheà naám seõ taän duïng ñöôïc nguoàn nguyeân lieäu troàng naám, taän duïng nhaân löïc nhaøn roãi, taïo ñöôïc nguoàn saûn phaåm saïch cho ngöôøi tieâu duøng vaø xuaát khaåu, naâng cao giaù trò noâng nghieäp. Ñaây laø nguoàn taøi nguyeân raát lôùn nhöng chöa ñöôïc söû duïng, neáu ñem troàng naám khoâng nhöõng taïo ra loaïi thöïc phaåm coù giaù trò cao vaø pheá lieäu sau khi thu hoaïch naám döôïc lieäu chuyeån sang laøm phaân boùn höõu cô taïo theâm ñoä phì cao cho ñaát. Hieäu quaû kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ngheà troàng naám aên vaø naám döôïc lieäu laø raát roõ. Nguyeân lieäu troàng naám raát saün coù nhö: rôm raï, muøn cöa, thaân caây goã, thaân loõi ngoâ, boâng pheá loaïi ôû caùc nhaø maùy deät, baõ mía ôû caùc nhaø maùy ñöôøng öôùc tính caû nöôùc coù treân 40 trieäu taán nguyeân lieäu, chæ caàn söû duïng khoaûng 10 – 15 % löôïng nguyeân lieäu naøy ñeå nuoâi troàng naám ñaõ taïo ra treân 1 trieäu taán naám/naêm vaø haøng traêm ngaøn taán phaân höõu cô töø pheá lieäu sau khi thu hoaïch naám. Khí haäu vaø thôøi tieát ôû nöôùc ta coù theå troàng naám caû 2 mieàn Nam Baéc, troàng quanh naêm Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieàu ñôn vò nghieân cöùu ôû caùc vieän, tröôøng, Trung taâm ñaõ choïn taïo ñöôïc moät soá gioáng naám aên, naám döôïc lieäu coù khaû naêng thích öùng vôùi ñieàu kieän moâi tröôøng ôû Vieät Nam cho naêng suaát khaù cao. Caùc tieán boä kyõ thuaät veà nuoâi troàng, chaêm soùc, baûo quaûn vaø cheá bieán naám ngaøy caøng hoaøn thieän. Trình ñoä vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi noâng daân ñöôïc naâng cao. Naêng suaát caùc loaïi naám ñang nuoâi troàng hieän nay cao gaáp 1,5 – 3 % laàn so vôùi 10 naêm tröôùc. Tieáp nhaän khoa hoïc, coâng ngheä nöôùc ngoaøi cuøng vôùi keát quaû nghieân cöùu trong nöôùc hieän nay cho pheùp chuùng ta coù boä gioáng naám toát nhaát, naêng suaát cao, phuø hôïp töøng vuøng töøng vuï, coù theå laøm chuû ñöôïc veà saûn xuaát gioáng vaø coâng ngheä troàng naám. Voán ñaàu tö ñeå troàng naám so vôùi ngaønh saûn xuaát khaùc khoâng lôùn vì ñaàu vaøo chuû yeáu laø coâng lao ñoäng (chieám khoaûng 30 – 40 % giaù thaønh 1 ñôn vò saûn phaåm) chæ caàn soá voán ñaàu tö ban ñaàu khoaûng 10 trieäu vaø 100m2 dieän tích ñaát ñeå laøm laùn traïi. Thò tröôøng tieâu thuï naám trong nöôùc vaø xuaát khaåu ngaøy caøng ñöôïc môû roäng. Nhu caàu söû duïng naám cuûa ngöôøi daân trong nöôùc ngaøy caøng taêng. Phaùt trieån ngheà saûn xuaát naám aên vaø naám döôïc lieäu coøn coù yù nghóa goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng. CHÖÔNG 2. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 2.1. Vaät lieäu nghieân cöùu 2.1.1. Nguyeân lieäu Maït cöa ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu naøy coù saün taïi trang traïi naám cuûa KS. Leâ Minh Khoa, ñöôïc thu mua taïi caùc nhaø maùy cheá bieán goã taïi Bình Döông, Ñoàng Nai,…vôùi moät soá löôïng töông ñoái vaø coù thöôøng xuyeân ôû TP. Hoà Chí Minh neân vieäc nghieân cöùu troàng Linh cho treân maït cöa deã daøng hôn. Thaønh phaàn maït cöa chuû yeáu laø thaønh phaàn töø caây cao su. Trong hai thí nghieäm duøng maït cöa cao su töôi ngoaøi maït cöa cao su coøn boå sung caùc phuï gia nhö caùm gaïo, boät ngoâ,…MgSO4, voâi (hoaëc CaCO3) theo coâng thöùc phoái troän, nguoàn nöôùc phaûi saïch (nöôùc sinh hoaït). Thí nghieäm ñöôïc chuùng toâi tieán haønh taïi trang traïi naám Minh Khoa ôû huyeän Cuû Chi TP. Hoà Chí Minh. Thôøi gian thöïc hieän thí nghieäm töø ngaøy 10 – 3 ñeán 28 – 6 naêm 2010. 2.1.2. Moâi tröôøng nuoâi troàng Moâi tröôøng ôû ñaây söû duïng cô chaát baèng maït cöa cao su ñaõ boå sung phuï gia, taïo aåm vaø thanh truøng. 2.1.3. Chuûng gioáng naám Linh Chi Gioáng: Söû duïng hai loaïi gioáng chuû yeáu laø treân haït (gioáng traïi naám Minh Khoa) vaø treân thaân khoai mì (gioáng traïi naám Baûy Yeát) gioáng laáy töø moâ naám. Gioáng naám ban ñaàu laø gioáng coù nguoàn goác töø Nhaät baûn (nhö hình 2.1). Gioáng ñuùng tuoåi (khoâng giaø hoaëc non): khoâng thaáy coù moâ seïo hay coù caây naám moïc trong chai gioáng. Gioáng ñaõ aên heát ñaùy chai tuùi (a) (b) Hình 2.1: Hình (a) gioáng naám Linh chi caáp III treân haït luùa. Hình (b) gioáng naám Linh chi caáp III treân thaân khoai mì. Khoâng bò nhieãm naám moác, vi khuaån, naám daïi: Quan saùt beân ngoaøi thaáy gioáng naám coù maøu traéng ñoàng nhaát, sôïi naám moïc ñeàu töø treân xuoáng döôùi vaø phaûi khoâng coù maøu: xanh, ñen, vaøng,… khoâng coù caùc vuøng loang loã. Gioáng naám coù muøi thôm deã chòu Quaù trình vaän chuyeån gioáng phaûi heát söùc caån thaän nheï nhaøng, traùnh va chaïm maïnh, döïng ñöùng chai gioáng (nuùt boâng quay leân phía treân). Ñöôïc ñeå nôi khoâ raùo thoaùng maùt, saïch seõ, aùnh saùng chieáu tröïc tieáp vaøo gioáng Chaát löôïng gioáng laø moät trong caùc yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh baïi trong saûn xuaát naám. Neáu gioáng toát, naêng suaát naám seõ cao vaø ngöôïc laïi. Ñeå phaân bieät gioáng naám toát hay xaáu coù theå tham khaûo toùm taét caùc ñaëc ñieåm chính caàn ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng meo gioáng (baûng 2.1). Vieäc choïn vaø ñaùnh giaù chaát löôïng gioáng toát, ñoøi hoûi ngoaøi kyõ naêng, coøn phaûi coù kinh nghieäm tích luõy vaø quyeát ñònh chính xaùc cuûa ngöôøi laøm meo gioáng. Neân khi mua meo gioáng ta caàn phaûi löïa choïn meo gioáng toát vaø choïn nôi tin caäy ñeå mua gioáng, ñeå mang laïi keát quaû toát cho vieäc nuoâi troàng naám mang laïi hieäu quaû kinh teá. Baûng 2.1: Ñaùnh giaù chaát löôïng meo gioáng. Gioáng toát Gioáng xaáu Tô daøy vaø traéng ñeàu treân caùc loaïi cô chaát ôû moãi giai ñoaïn (thaïch, giaù moâi, coïng, luùa,…). Tô ñöôïc giöõ ôû moâi tröôøng thoâng thoaùng suoát thôøi gian taêng tröôûng. Tô coøn traéng moâi tröôøng chöa khoâ. Bò nhieãm taïp, nguyeân nhaày nhôùt, coù maøu ñuïc söõa (VK), coù maøu saéc laï (moác), tô thöa hoaëc roái boâng. Tô nhaït maøu thaønh töøng maûng treân bòch meo. Tô ñeå nôi noùng coù naéng chieáu, chaûy nöôùc vaøng. Moâi tröôøng khoâ, tô naám co laïi, naèm saùt maët thaïch. Trong thí nghieäm cuûa baøi luaän naøy chuùng toâi seõ söû duïng gioáng caáp 3 ñeå caáy gioáng, theo doõi vaø so saùnh giöõa hai loaïi gioáng neâu treân . 2.1.4. Duïng cuï vaø thieát bò Duïng cuï: Tuùi nilon PP kích thöôùc 19 x 36 cm, coå nuùt, nuùt boâng, duïng cuï xoi loã Que caáy, panh keïp, ñeøn coàn, coàn saùt truøng Thieát bò: Maùy saøng nguyeân lieäu Maùy khuaáy ñaûo Noài haáp thanh truøng Phoøng caáy gioáng phaûi saïch (ñöôïc thanh truøng ñònh kyø baèng boät löu huyønh). Laøm aåm Boå sung dinh döôõng Nuoâi uû tô naám Caáy gioáng Nguyeân lieäu goã/maïtcöa/loaïi khaùc Thanh truøng Taïo khoái hoaëc voâ tuùi nylon Nöôùc voâi UÛ ñoáng Troän ñeàu Thu haùi naám Quaû theå Töôùi nöôùc 2.2. Phöông phaùp tieán haønh Sô ñoà thí nghieäm Hình 2.2: Sô ñoà qui trình nuoâi troàng naám Linh chi treân maït cöa Ñeå coù cô sôû so saùnh toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi ôû hai chuûng gioáng caáy treân thì tröôùc tieân nguoàn cô chaát söû duïng ñeå nuoâi troàng phaûi naèm trong cuøng moät ñieàu kieän tính chaát sinh lí gioáng nhö nhau. 2.2.1. Cheá bieán nguyeân lieäu Yeâu caàu: Maït cöa cao su töôi, khoâ, khoâng coù tinh daàu vaø ñoäc toát. Töø luùc ñoán caây (chaët caây) 7 ngaøy sau laáy maït cöa ñeå phoái troän ngay khoâng ñeå quaù laâu. Muïc ñích: Quaù trình phoái troän nhaèm ñoàng nhaát hoãn hôïp chuaån bò chi khaâu uû maït cöa. Vieäc troän voâi vaøo nguyeân lieäu ñeå ñieàu hoaø ñoä aåm vì caùc chaát naøy coù ñaëc ñieåm huùt aåm (giöõ nöôùc) khi dö nöôùc vaø (nhaõ ra) trong tröôøng hôïp nguyeân lieäu thieáu nöôùc. UÛ maït cöa ñeå leân men toûa nhieät laøm phaân giaûi moät phaàn chaát xô vaø ñeå bay hôi caùc tinh daàu coù trong maït cöa. UÛ maït cöa ñeå: Nguyeân lieäu coù ñieàu kieän thaám ñeàu nöôùc, ñoàng thôøi nöôùc troän phuï gia vaøo coù dö seõ ñoïng xuoáng neàn vaø ngaám xuoáng ñaát khoâng gaây trôû ngaïi cho naám phaùt trieån sau naøy. Caùc nhoùm vi sinh vaät coù saün trong maït cöa, nhaát laø xaï khuaån, phaân huyû moät phaàn nguyeân lieäu thaønh ñôn giaûn hôn ñeå cho naám deã söû duïng. Quaù trình phaân huyû laøm beân trong ñoáng uû sinh nhieät (50 - 70oC) seõ dieät bôùt moät soá maàm beänh töï nhieân coù saün trong nguyeân lieäu. Maït cöa ñöôïc saøn tröôùc khi söû duïng ñeå loaïi boû caùc maãu caây que, maûnh goã vuïn, vaêm baøo hoaëc caùc nhuùm maït cöa thoâ… Caùc daïng naøy huùt aåm chaäm, khi thanh truøng bình thöôøng seõ khoâng ñaït, ngoaøi ra chuùng coøn laø nguyeân nhaân laøm raùch bòch khi ñoùng bòch maït cöa. Thao taùc tieán haønh: Maït cöa ñöôïc taïo aåm, söû duïng 90 kg maït cöa töôi phoái troän theâm phuï gia caùm gaïo (khoâng moác, khoâng coù muøi chua) 1%, chaát dinh döôõng MgSO4 3‰ voâi 1 – 1,5 % (troän 1,5% kg voâi vaøo 100 lít nöôùc) hoøa nöôùc sao cho vöøa 30% ñoä aåm. Ñaây laø moät soá nguyeân lieäu boå sung phoå bieán hieän nay trong nuoâi troàng naám Linh chi nhö trong (baûng 2.2) nhöng ôû baøi thí nghieäm naøy chuùng toâi phoái troän theâm phuï gia laø caùm gaïo: Baûng 2.2: Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa moät soá nguyeân lieäu boå sung Nguyeân lieäu Chaát khoâ (%) Nitô (%) Phosphor (%) Carbohydrate (%) Chaát beùo (%) Khoaùng (%) Boät baép 89,0 1,5 0,19 71,3 3,8 1,3 Luùa mì 89,0 2,3 0,13 64,3 1,8 1,7 Caùm gaïo 91,0 2,0 1,13 37,0 13,7 11,7 Ñaäu töông 92,0 6,3 0,69 21,5 17,2 5,1 Gaïo löùc 86,1 1,26 0,09 64,4 2,0 1,2 Tieán haønh kieåm tra ñoä aåm baèng caùch truyeàn thoáng ñôn giaõn laø: vaét moät naém maït cöa trong loøng baûn tay, boùp thaät maïnh. Neáu nöôùc ræ ra ôû caùc keõ ngoùn tay laø dö aåm (dö nöôùc). Neáu thaû tay ra maø maït cöa bò rôøi ra laø thieáu aåm (thieáu nöôùc). Neáu thaû tay ra maø maït cöa coøn nguyeân khoái laø (ñaït). Trong tröôøng hôïp quen ngöôøi ta chæ caàn nhìn maøu maït cöa ñaõ coù theå xaùc ñònh ñoä aåm. Maøu saäm daàn tæ leä vôùi löôïng nöôùc cho vaøo, theo kinh nghieäm cho thaáy, nguyeân lieäu hôi thieáu nöôùc toát hôn laø dö nöôùc (seõ gaây yeám khí laøm cheát tô naám). Ñoä aåm nguyeân lieäu leân cao hôn coù theå laøm ngoäp cho tô naám, vì oxy khoâng khuyeách taùn vaøo cô chaát ñöôïc, maø naám laïi raát caàn quaù trình hoâ haáp. Ñoä aåm cô chaát xuoáng thaáp, caùc chaát dinh döôõng khoù hoaø tan vaø naám khoâng theå haáp thuï, daàn daàn suy yeáu ñi. Maït cöa sau khi laøm aåm nhö (hình 2.3), chuùng toâi söû duïng phöông phaùp uû nhanh, ñöôïc tieán haønh uû ñoáng qua 6 giôø. (a) (b) Hình 2.3: Hình (a) maït cöa chöa phoái troän phuï gia vaø laøm aåm. Hình (b) maït cöa ñöôïc phoái troän phuï gia vaø laøm aåm. Sau khi uû ñoáng, maït cöa ñöôïc saøn tröôùc khi söû duïng ñeå ñoùng bòch. Trong thí nghieäm naøy chuùng toâi duøng loaïi saøn baèng maùy. Hình 2.4: Hình chuïp saøn maït cöa baèng maùy. Chuù yù: Thôøi gian uû khoâng neân keùo daøi quaù 3 ngaøy. Luùc naøy nhieät ñoä giaûm, cô chaát coù nhieàu thöùc aên ñôn giaûn, caùc loaïi naám moác, vi truøng laïi phaùt trieån daønh maát phaàn dinh döôõng. Keát quaû maït cöa baét ñaàu ñoãi maøu, töø maøu naâu ñoû chuyeån daàn sang maøu xanh taùi. Chaát löôïng cuûa nguyeân lieäu bò bieán ñoåi, daãn ñeán naêng suaát naám troàng thaáp haún. Ngoaøi vieäc uû nguyeân lieäu ngöôøi ta coù theå söû duïng caùc chaát hoaù hoïc ñeå thuyû phaân cô chaát nhanh. Maït cöa cuõng coù theå saøn tröôùc khi uû ñoáng, nhöng khoâng neân laøm luùc coøn khoâ (seõ taïo buïi, khoâng toát cho phoåi). Duïng cuï saøn maït cöa coù theå duøng nhieàu loaïi baèng tay hoaëc baèng maùy (maùy töï ñoäng) (hình 2.4) saøn maït cöa vöøa ñeàu, vöøa nhanh giaûm coâng lao ñoäng. 2.2.2. Ñoùng bòch Yeâu caàu: Ñoùng maït cöa vaøo bòch phaûi thaät chaët tay, khoâng ñeå loûng, sao cho troïng löôïng tuùi ñaït khoaûng töø 1,1 – 1,5 kg. Trong löôïng cô chaát ñuû cho naám phaùt trieån khoâng dö cuõng khoâng thieáu ñeå naám phaùt trieån toát. Muïc ñích: Ñoùng bòch ñeå ñònh daïng nguoàn cô chaát cho naám phaùt trieån, deã di chuyeån, khoâng laøm cho tô naám döùt khi di chuyeån töø nôi naøy sang nôi khaùc. Duøng que soi loã ñeå taïo noâng ôû giöõa bòch, ñeå giöõ goøn khi haáp. Loã treân roäng ñeå tieän khi caáy gioáng vaø traùnh ma saùt coù haïi cho tô naám luùc caáy vaøo. Thao taùc tieán haønh: Maït cöa khi ñaõ ñöôïc xöû lí cheá bieán xong cho vaøo tuùi nilon PP kích thöôùc 19x36 cm ñaõ chuaån bò saün. ÔÛ ñaây chuùng toâi söû duïng tuùi nilon PP cho nghieân cöùu troàng naám Linh chi. Trong thí nghieäm naøy neân khi ñoùng maït cöa baèng tay chuùng toâi cho maït cöa vaøo, neùn laïi baèng caùch neän xuoáng ñaát. Duøng thanh goã khoaûng 3 taác, ñöôøng kính vöøa loøng baøn tay, voã ñeàu xung quanh thaønh bòch (xem hình 2.5). Ñoùng maït cöa vaøo bòch xong, tieán haønh laøm coå. Coå coù theå baèng giaáy bìa cöùng hoaëc nhöïa chuùng toâi söû duïng caû hai loaïi coå ñeå phaân bieät hai chuûng gioáng caáy. Sau ñoù, duøng que goã hoaëc saét (baèng ngoùn tay) daøi 4 taác (40 cm) soi loã ñeå taïo noâng ôû giöõa bòch. Mieäng bòch ñöôïc nheùt laïi baèng goøn khoâng thaám. Cuoái cuøng xeáp bòch vaøo noài ñeå ñem ñi haáp thanh truøng. Ñeå thay theá cho caùc thao taùc neùn bòch baèng tay, ngöôøi ta coù theå duøng coái eùp töï cheá nhö (hình 2.6). Hình 2.5 Ñoùng bòch nguyeân lieäu maït cöa Hình 2.6: Ñoùng bòch nguyeân lieäu maït cöa baèng maùy . Chuù yù: Khi ñoùng maït cöa baèng tay trong thí nghieäm naøy neân chuùng toâi cho maït cöa vaøo töøng ñôït, moãi ñôït 1/3 bòch, neùn laïi baèng caùch neän xuoáng ñaát. Luùc neän xuoáng ñaát khoâng neân tuùm chaët mieäng, deã laøm teùt bòch. Coå coù theå baèng giaáy bìa cöùng hoaëc nhöïa söû duïng loaïi coå naøo cuõng khoâng laøm haïi ñeán söï moïc ra cuûa naám, khoâng neân duøng caùc loaïi chaát lieäu meàm laøm coå. Neân laøm mieäng roäng (ñöôøng kính 2,5 cm), cao 3 – 4 cm, taïo ñieàu kieän cho tô naám deã hoâ haáp. Coù theå söû duïng que goã ñeå soi loã ñeå taïo noâng ôû giöõa bòch. Loã phía treân bòch roäng ñeå tieän khi caáy gioáng vaø traùnh ma saùt coù haïi cho tô naám luùc caáy vaøo. Mieäng bòch ñöôïc nheùt laïi baèng goøn khoâng thaám. Nuùt nheùt neân vöøa phaûi, khoâng quaù chaët, khoù thao taùc, nhöng cuõng khoâng quaù loûng, deã tuoät ra. 2.2.3. Thanh truøng Yeâu caàu: Keát quaû cuûa quaù trình thanh truøng laø söï vaéng maët hoaøn toaøn cuûa söï soáng, nghóa laø khoâng coù söï hieän dieän cuûa moät soá vi sinh naøo nöõa. Kyõ thuaät thanh truøng laø raát quan troïng trong cheá bieán nguyeân lieäu troàng naám. Bòch sau khi haáp xong, maït cöa chuyeãn maøu saäm hôn tröôùc khi haáp, ñöa leân muõi nguûi thì bòch maït cöa sau khi ñaõ haáp coù muøi thôm cuûa maït cöa, caùm gaïo ñaõ chín laø vieäc thanh truøng ñaõ ñaït (vaø ngöôïc laïi thì caàn phaûi haáp laïi). Bòch sau khi haáp xong ra loø chôø nguoäi roài caáy meo. Muïc ñích: Thanh truøng laø quaù trình xöû lyù ñeå loaïi boû caùc nguoàn nhieãm töï nhieân coù saün trong nguyeân lieäu hay duïng cuï seõ söû duïng ñeå nuoâi troàng naám. Thanh truøng tieâu dieät maàm moáng beänh trong bòch troàng naám. Chuùng toâi söû duïng phöông phaùp thanh truøng baèng caùch haáp caùch thuûy ôû 100 oC trong thí nghieäm naøy kieåu haáp thanh truøng naøy khoâng ñoøi hoûi caùc thieát bò ñaét tieàn, laïi coù theå thanh truøng soá löôïng lôùn bòch cuøng luùc (xem hình 2.7). Quan troïng nhaát laø chaát dinh döôõng trong nhieân lieäu khoâng bò phaù huyû bôûi nhieät ñoä. Tuy nhieân, khaû naêng dieät truøng chæ töông ñoái, nhaát laø caùc baøo töû naám, ñoàng thôøi keùo daøi thôøi gian thanh truøng laâu hôn. Thao taùc tieán haønh: Sau khi vaøo bòch chuùng toâi ñem ñi haáp thanh truøng ngay ñeå cho ra keát quaû toát nhaát. Phöông phaùp: loø haáp caùch thuûy ôû nhieät ñoä 100oC, töø nhieät ñoä bòch cô chaát haáp nhanh ñeán 100oC. Haáp thanh truøng khi môùi ñaàu chuùng toâi môû naép ñeå naám moác, vi khuaån, … bay bôùt ra ngoaøi (nhö aùp suaát cuûa loø xaû khí ban ñaàu), sau ñoù ñoùng laïi tieáp tuïc thanh truøng. Khi nhieät ñoä haáp leân ñeán 100oC duy trì trong 4 giôø, thôøi gian thanh truøng keùo daøi khoaûng 12 giôø. Hình 2.7: Loø haáp thanh truøng baèng hôi nöôùc soâi. Chuù yù: Thoâng thöôøng maït cöa ñaõ vaøo bòch 5 ngaøy nhaát thieát phaûi ñi haáp bòch ngay. Neáu ñeå quaù laâu thì moác aên naám daïi moác khuaån aên moác pH giaûm caáy meo khoâng phaùt trieån. Maït cöa khoâ hay chaát boå sung (caùm, baép) thoâ vaø chöa kòp huùt aåm seõ khoâng thanh truøng toát. Ñeå ñaûm baûo cho quaù trình thanh truøng, noài haáp phaûi ñuû nöôùc cho suoát quaù trình naáu, bòch chaát so le ñeå coù khoaûng troáng cho hôi nöôùc len leân töøng bòch. Thôøi gian khöû truøng ñöôïc tính töø khi ñaït ñeán nhieät ñoä caàn thieát. Khoâng keùo daøi thôøi gian haáp maït cöa laøm chai maït cöa, ñoä aåm cao, moâi tröôøng maït cöa bò bieán tính, chaùy maït cöa, ... Bòch sau khi haáp xong ra loø vôùi bòch nhöïa PP bòch ra loø ôû nhieät laø nhieät ñoä thaáp döôùi 50oC (deûo dính deã raùch) 2.2.4. Caáy gioáng Yeâu caàu: Khi caáy, meo gioáng treân thaân khoai mì khoâng aán quaù saâu xuoáng maït cöa, ñuoâi coïng gioáng phaûi loù leân treân vôùi gioáng treân thaân khoai mì maët maït cöa ñeå naám deã hoâ haáp vaø moïc nhanh. Phoøng cấy vaø dụng cụ phải được khử truøng trước khi cấy, trong khi cấy phải kín gioù. Thao taùc nhanh goïn. Muïc ñích: Caáy gioáng vaøo nguoàn dinh döôõng töø cô chaát maït cöa, ñaây laø quaù trình chuaån bò ñeå tô naám phaùt trieån vaø hình thaønh quaû theå naám. Thao taùc tieán haønh: Chuùng toâi caáy gioáng trong tröôøng hôïp khoâng coù tuû caáy (hình 2.8), ñaõ chaén gioù moãi khi caáy gioáng. Taát caû thao taùc, tieán haønh trong nhaø uû naám, caùc bòch thanh truøng xong chaát thaønh cuïm ñeå tieän cho vieäc thao taùc, traùnh di chyeån nhieàu trong luùc caáy. Quan troïng nhaát laø vieäc che chaén gioù sao cho ngoïn löûa ñeøn coàn khoâng bò dao ñoäng maïnh (do gioù). Tuy nhieân cuõng traùnh laøm cho nôi caáy quaù kín, vì seõ laøm ñoä aåm leân cao, deã taïo nguoàn beänh. Bòch maït cöa sau khi haáp xong, chôø nguoäi laø caáy ngay. Caùc duïng cuï söû duïng nhö ñeøn coàn, keïp giaáy, chai gioáng phaûi lau cho saïch baèng coàn.Röûa tay baèng nöôùc, sau ñoù saùt truøng laïi baèng coàn tröôùc khi caáy. Mieäng chai gioáng vaø bòch khi môû ôû traïng thaùi naèm ngang trong phaïm vi xung quanh ngoïn löûa ñeøn coàn, ñöôøng kính 20 cm. Khöû truøng mieäng chai baèng caùch xoay ñeàu treân ngoïn ñeøn coàn. Keïp nhuùng coàn vaø ñoát vaøi laàn tröôùc khi baét ñaàu caáy. Thænh thoaûng laïi nhuùng coàn ñoát ñeå saùt truøng. Duøng keïp saïch ñöa vaøo mieäng chai gioáng keïp que gioáng caáy vaøo cô chaát nhöng khoâng aán quaù saâu xuoáng maït cöa, ñuoâi coïng gioáng phaûi loù leân treân maët maït cöa. Ñoái vôùi gioáng treân haït thì thao taùc caáy cuõng töông töï nhö treân thaân khoai mì, Nhöng vì laø haït neân khoâng duøng keïp caáy, duøng keïp khuaáy nheï gioáng ñöa mieäng gioáng vaøo mieäng cô chaát cho gioáng töø töø vaøo. Sau ñoù ñoát nuùt goøn nheï qua löûa (saùt truøng) sau ñoù ñaäy mieäng bòch laïi. Thao taùc ñöôïc laëp laïi nhö vaäy nhieàu laàn ñeán heát. Hình 2.8 Hình aûnh chuïp caáy gioáng khoâng coù tuû caáy. Chuù yù: Nhöõng ñieàu caàn löu yù khi caáy gioáng: Gioáng caáy phaûi ñaûm baûo ñuùng ñoä tuoåi. Khi caáy khoâng ñöa keïp vaøo löûa ñeøn coàn quaù laâu ñeå ñoát. Tröôùc khi caáy gioáng ta phaûi duøng coàn lau saïch mieäng chai gioáng, boùc taùch lôùp maøng treân beà maët nhöng khoâng ñöôïc ñeå haït gioáng bò naùt. Trong quaù trình caáy, chai gioáng luoân phaûi ñeå naèm ngang. Sau khi caáy gioáng ta ñaäy nuùt boâng laïi, vaän chuyeån tuùi vaøo khu vöïc ủ. Phaûi thöôøng xuyeân veä sinh saïch seõ phoøng caáy gioáng. Khaâu caáy gioáng phaûi hết söùc caån thaän, cần thao taùc trong phoøng coù điều kiện tiệt truøng tốt. Toát nhaát neân söû duïng tuû caáy, vì tuû caáy seõ haïn cheá bôùt maàm nhieãm coù theå töø khoâng khí (do gioù mang ñeán) hoaëc ngöôøi caáy (noùi chuyeän, hôi thôû, di chuyeån…) 2.2.5. Giai ñoaïn nuoâi uû tơ Yeâu cầu: Nhaø nuoâi uû tô sạch sẽ vaø thoâng thoaùng ñeå cung caáp oxy cho naám giaûm nhieät ñoä, giaûm ñoä aåm cuûa phoøng, traùnh naám moác phaùt trieån. Ñộ ẩm từ 75% – 85%. Nhiệt độ từ 20 oC – 30 oC AÙnh saùng yếu nhöng khoâng quaù toái. AÙnh saùng haàu nhö khoâng caàn cho quaù trình taêng tröôûng cuûa tô naám. Tuy nhieân aùnh naéng chieáu tröïc tieáp leân bòch phoâi laøm taêng nhieät, tô naám tieát ra nöôùc vaøng aûnh höôûng ñeán keát quaû veà sau cuûa naám. Toái quaù thì taïo ñieàu kieän cho naám moác vaø coân truøng phaùt trieån. Khoâng bò doät möa hoaëc naéng chieáu. Khoâng ñeå chung vôùi ñoà ñaïc sinh hoaït gia ñình, vaät lieäu, naám khoâ,… Khoâng uû chung vôùi giaøn naám ñang töôùi hay ñaõ vaø ñang thu hoaïch. Thao taùc tieán haønh: Bòch sau khi caáy gioáng, ñöôïc chuyển nhẹ nhaøng ñaët treân caùc giaøn, miệng tuùi quay nằm ngang (hình 2.9). Khoảng caùch giöõa caùc tuùi caáy từ 2 – 3 cm. Giữa caùc giaøn luống coù lối đi để kiểm tra nấm. Trong thời gian uû khoâng tưới, khoâng di chuyển. Trong quaù trình sôïi naám phaùt trieån chuùng toâi thöôøng xuyeân theo doõi vaø kieåm tra, nhöng khoâng thaáy coù daáu hieäu naøo tuùi bò nhieãm moác xanh, moác ñoû,… Nhaø uû tô chuùng toâi cuõng xòt thuoác dieät coân truøng, neàn nhaø thì ñöôïc raéc voâi. Theo doõi quaù trình lan tô naám ñeán khi sợi nấm mọc ñöôïc 1/2 – 1/3 bòch naám, coù söï hình thaønh quả thể ở miệng nuùt boâng, ta phải tiến haønh nới nuùt boâng ở cổ nuùt chỉ để lại 1/5 lượng nuùt boâng ban đầu cho nấm mọc qua cổ nuùt khoâng bị kẹt. UÛ bòch ñeán khi tô aên ñaày bòch, 2 ngaøy sau môùi baét ñaàu töôùi nöôùc, nhieät ñoä duy trì laø döôùi 30 oC ñoä aåm 95%. Hình 2.9: Hình aûnh chuïp nhaø uû naám Chuù yù: Thôøi gian uû ngaén tô aên nhanh hôn, chöa haún ñaõ coù lôïi cho naêng suaát maø nhieàu khi coøn ngöôïc laïi Döôùi ñaây (baûng 2.3) laø moät soá nguyeân nhaân vaø caùch ñeå khaéc phuïc khi naám coù daáu hieäu nhieãm beänh. Baûng 2.3: Caùc böôùc kieåm tra bòch phoâi nuoâi uû. Ngaøy(töø luùc caáy gioáng) Hieän töôïng Khaû naêng bò beänh Caùch xöû lyù 5 – 10 Ñoå moà hoâiCoù phaán hoàng(moác cam) Nhieãm moácNhieãm moác cam(Neurospora) Haáp – caáy gioáng môùiCoâ laäp, loaïi boû nguoàn beänh 15 Khoâng thaáy coù tô traéng ôû coå bòch.Moác xanh Bòch phoâi coù moác ñen nhö raâu Gioáng cheátNguyeân lieäu bò nhieãm truøng hoaëc bò ngoä ñoäcNhieãm naám TrichodermaNhieãm naám nhaày (exomycetes) Haáp – caáy gioáng môùi Kieåm tra vaø xöû lyù laïi nguyeân lieäu roài môùi duøngKieåm tra laïi moâi tröôøng xung quanh traïi troàng naám. Loaïi boû caùc bòch nhieãmTraïi quaù aåm, veä sinh chöa toát 15 – 20 Tô moïc coù daïng da beo (loõm nhieàu choã trô maït cöa)Tô moïc traéng coù gaân nhö reã treTô nhuõn vaøng töø noùc bòch aên daàn xuoángDoøi nhoû maøu cam Nhieãm mitcs (beänh tröùng)Nhieãm naám nhaáy (myxomycetes)Nhieãm tuyeán truøng (nematode)Nhieãm moät loaøi ruoài nhoû Taùch rieâng – xòt thuoác dieät vaø bgöøa khu vöïc uû bòchTaùch rieâng ñeå nuoâi uû vaø töôùi, traùnh laây lanTaùch rieâng, löu yù vieäc xöû lyù neàn nay vaø khoâng ñeå bòch treân ñaátTaùch ra – ñoát hoaëc xòt thuoác dieät coân truøng 25 – 30 Tô maøu vaøng nhaït vaø thöaBòch bò daäp, thaåm maøu, chaûy nöôùc. Moâi tröôøng quaù kieàmKhí haäu quaù noùng, aùnh saùng nhieàuBòch uû quaù haàm vaø noùng Kieåm tra laïi löôïng voâi khi pha cheá nguyeân lieäuThoâng gioù vaø che bôùt aùnh naéng ñeå haï nhieätKhoâng neân ñeå bòch choàng chaát leân nhauKhoâng ñeå trong hoác tuû quaù kín 30 – 40 Tô môùi ñaày bòch Gioáng yeáuMaït cöa neùn quaù chaët Kieåm tra gioángKhoâng neân neùn chaët quaù 2.2.6. Giai ñoaïn chaêm soùc ñeå thu ñoùn quaû theå Yeâu caàu: Nhaø troáng naám ñaõ ñöôïc chuaån bò ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu sau: Chuaån bò nhaø troàng naám ñaõ ñaûm baûo saïch seõ thoâng thoaùng, ñuû aùnh saùng (khoâng chieáu naéng). Coù aùnh saùng khuyeách taùn (möùc ñoä ñoïc saùch ñöôïc) vaø chieáu ñeàu töø moïi phía. AÙnh saùng raát quan troïng ñoái vôùi vieäc hình thaønh quaû theå naám vaø giuùp naám lôùn leân bình thöôøng. Khaû naêng giöõ aåm (khoâng bò gioù luøa) toát nhöng khoâng kín laøm ngoäp naám. Kín gioù, thoâng thoaùng, nhaø troàng caàn giöõ aåm nhöng cuõng phaûi thoâng thoaùng, ñeå vieäc hoâ haáp cuûa naám toát traùnh nhieãm moác vaø caùc nguoàn beänh khaùc. Coù maùi choáng möa doät ñeå chuû ñoäng tröôùc moïi ñieàu kieän thôøi tieát. Nhieät ñoä thích hôïp cho naám moïc dao ñoäng töø 22 – 28 oC. Ñoä aåm khoâng khí ñaït 80 – 90 % ôû giai ñoaïn uû tô thì ñoä aåm khoâng khí khoâng quan troïng laém, nhöng ñeå chuyeån sang sinh saûn thì ñoä aåm khoâng khí raát quan troïng. Nhaø uû gaàn nguoàn nöôùc töôùi vaø coù choã thoaùt nöôùc. Nguoàn nöôùc söû duïng thí nghieäm khoâng bò nhieãm pheøøn, nhieãm maën. Neáu nöôùc töôùi bò pheøn hoaëc nhieãm maën thì tai naám deã bò bieán daïng chuyeån maøu aûnh höôûng ñeán naêng suaát naám troàng. Quanh khu vöïc nuoâi troàng naám vaø trong nhaø troàng ñöôïc veä sinh saïch tröôùc khi ñem vaøo troàng, neáu coâng taùc naøy laøm khoâng toát seõ laøm giaûm naêng suaát vì saâu beänh phaùt trieån raát nhanh trong vaø quanh khu vöïc troàng naám. Nhaø troàng ôû trang traïi cuõng ít bò khoùi, buïi vaø nguoàn oâ nhieãm, nhö naám khoâ, laù khoâ, oå raùc, bòch hö hoûng, khoâng ñeå gaàn möông, coáng raõnh, hoá phaân,… naám deã bò nhieãm Trong nhaø coù heä thoáng giaøn giaù xeáp naám leân ñeå taêng dieän tích söû duïng. Muïc ñích: Giai ñoaïn chaêm soùc thu ñoùn quaû theå naám nhaèm cung caáp theâm nguoàn chaát dinh döôõng cho naám töø vieäc töôùi naám. Thao taùc tieán haønh: Bòch ñaõ ñaày tô ñöôïc chuyeån vaøo nhaø troàng ñeå chaêm soùc chuaån bò thu hoaïch. Trong quaù trình chaêm soùc, thu haùi Linh Chi xeáp caùc bòch naám treân caùc giaøn giaù, keä hoaëc treo daây trong nhaø chaêm soùc troàng. Tuy nhieân ôû ñaây chuùng toâi xeáp naèm ngang treân giaøn ñeå deã daøng kieåm soaùt vaø theo doõi naám hôn. Bòch naèm ngang (nhö hình 2.10): caùc bòch choàng leân nhau thaønh 4 – 5 lôùp tuøy, treân moät khung goàm hai caây taàm vong gaùc song song nhau. Töôùi phun söông nheï vaøo tuùi naám moãi ngaøy töø 3 – 5 laàn (tuøy theo ñieàu kieän thôøi tieát). Tuyeät ñoái khoâng töôùi tröïc tieáp vaøo coå bòch naám. Cheá ñoä chaêm soùc nhö treân ñöôïc duy trì lieân tuïc cho ñeán khi vieàn traéng treân vaønh muõ quaû theå khoâng coøn nöõa keát thuùc quaù trình chaêm soùc naám vaø baét ñaàu thu haùi naám. Chuù yù: Quaù trình töôùi ñoùn naám caàn löu yù moät soá hieän töôïng sau ôû (baûng 2.4): Hình 2.10: AÛnh chuïp bòch phoâi naám Linh chi ñaët thaúng ñöùng Hình 2.11: AÛnh chuïp bòch phoâi naám Linh chi ñaët naèm ngang Baûng 2.4: Moät soá hieän töôïng thöôøng gaëp khi troàng naám: STT Hieän töôïng Nguyeân nhaân Khaéc phuïc 1 Tô moïc ñeàu nhöng khoâng ra naám Gioáng thoaùi hoaù Nhieät ñoä khoâng thích hôïp (quaù cao hay quaù thaáp)Thieáu aåmThieáu ñoä thoaùng khí Thay gioáng khaùc Theo doõi nhieät ñoä, duy trì nhieät ñoä thích hôïpGiöõ aåm baèng caùch phun söông ñeàu ñaën 2 Quaû theå keát nuï nhöng khoâng lôùn, cheát non Nhieàu tai naám cuøng xuaát hieän vaø caïnh tranh nhau.Dinh döôõng giaûm qua quaù trình thu haùi nhieàu laàn Caét bôùt, chæ ñeå 1 tai naám phaùt trieånBoå sung dinh döôõng hoaëc keát thuùc quaù trình thu hoaïch 3 Cuoáng naám daøi vaø nhoû, muõ naám khoâng phaùt trieån Nhaø troàng naám bò ngoäp (dö CO2) Thieáu saùng Thoâng khí Cung caáp aùnh saùng ñuû cho naám phaùt trieån 4 Tai naám dò daïng (daïng boâng caûi) Nhieãm naám moác Nöôùc töôùi bò pheøn quaù caoAÅm ñoä quaù thaápNhieät ñoä thay ñoãi ñoät ngoät Khöû truøng laïi traïi naám Xöû lyù nöôùc 2.2.7. Giai ñoaïn thu haùi naám Yeâu caàu: Duøng dao hoaëc keùo saéc caét chaân naám saùt beà maët tuùi, khoâng chöøa laïi thòt naám. Duøng coàn duïng cuï caét vaø saùt truøng veát caét bòch naám ñeå bòch naám khoâng bò beänh laø ñöôïc. Muïc ñích: Khi thu haùi theå quaû trong heát ñôït 1, tieán haønh chaêm soùc nhö luùc ban ñaàu ñeå taän duïng thu ñôït 2, 3. Vieäc thu haùi khoâng ñuùng thì caùc ñôït thu sau chaát löôïng vaø soá löôïng naám seõ giaûm hoaëc khoâng coù naám. Thao taùc tieán haønh: Do thôøi gian thöïc hieän khoùa luaän vaø laøm thöïc nghieäm töông ñoái ngaén neân chæ duøng laïi ôû khaâu chaêm soùc naám, chöa coù theå thu haùi naám. Chuù yù: Quaû theå naám sau khi thu haùi ñöôïc veä sinh saïch seõ, phôi khoâ hoaëc saáy ôû nhieät ñoä 40 – 45 oC. Ñoä aåm cuûa naám khoâ döôùi 13%, tyû leä khoaûng 3kg naám töôi ñöôïc 1kg naám khoâ. CHÖÔNG 3: KEÁT QUAÛ THAÛO LUAÄN 3.1. Keát quaû thí nghieäm khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi treân maït cöa cao su Hieän nay treân ôû caùc tænh mieàn Nam nuoâi troàng naám Linh chi raát nhieàu vaø hieäu quaû ñaït ñöôïc cuõng töông ñoái cao. Naám Linh chi ñöôïc ngöôøi daân nuoâi troàng treân cô chaát maït cöa laø phoå bieán nhaát vaø moät soá troàng treân cô chaát khaùc nhö: baû mía, caây döông mai, caùc loaïi caây goã. Cô chaát maït cöa ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn caû, trong cô chaát maït cöa coù chaát dinh döôõng cao phuø hôïp cho naám Linh chi phaùt trieån.Vaø thöôøng söû duïng caùc cô chaát ñeå laøm gioáng caáy vaø daïng gioáng laø gioáng haït, gioáng thaân khoai mì. Trong nuoâi troàng naám Linh chi thì daïng gioáng haït luùa chieám öu theá nhaát. Trong ñeà taøi naøy toâi thöû nghieäm nguoàn cô chaát maït cöa cao su, gioáng caáy treân haït luùa vaø treân thaân khoai mì. Nhöõng nguoàn nguyeân lieäu naøy phoå bieán vaø reû tieàn ôû Vieät Nam, ñöôïc aùp duïng vaøo nuoâi troàng thí nghieäm cho phaàn nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. Tham khaûo caùc ñeà taøi nghieân cöùu cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc vaø qua quaù trình tìm hieåu chuùng toâi ñaõ laøm thí nghieäm nghieân cöùu, phoái troän cô chaát troàng Linh chi theo coâng thöùc vôùi tæ leä: Maït cöa cao su + Caùm gaïo 1% + MgSO4 3 ‰ + Voâi 1% (baûng 3.1 vaø baûng 3.2) laø keát quaû nuoâi troàng thu ñöôïc. Baûng 3.1: Keát quaû (thí nghieäm 1) khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi treân cô chaát maït cöa (gioáng naám treân haït) STT Thôøi gian tô lan ñaày bòch (ngaøy) (loaïi bòch 19 x 36 cm) Kích thöôùc tô (mm) 1 Ngaøy thöù 1 0 2 Ngaøy thöù 7 20 3 Ngaøy thöù 10 47 4 Ngaøy thöù 13 77 5 Ngaøy thöù 17 112 6 Ngaøy thöù 22 145 7 Ngaøy thöù 25 179 8 Ngaøy thöù 29 200 Hình 3.1: Bieåu ñoà toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi treân cô chaát maït cöa (gioáng naám treân haït) Baûng 3.2: Keát quaû (thí nghieäm 2) khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi treân cô chaát maït cöa (gioáng naám treân thaân khoai mì) STT Thôøi gian tô lan ñaày bòch (ngaøy) (loaïi bòch 19 x 36 cm) Kích thöôùc tô (mm) 1 Ngaøy thöù 1 0 2 Ngaøy thöù 7 12 3 Ngaøy thöù 10 25 4 Ngaøy thöù 15 43 5 Ngaøy thöù 22 85 6 Ngaøy thöù 28 125 7 Ngaøy thöù 33 164 8 Ngaøy thöù 35 200 Hình 3.2: Bieåu ñoà toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi treân cô chaát maït cöa (treân thaân khoai mì) Khaûo saùt treân hai thí nghieäm naøy thì khoâng coù bòch naøo bò nhieãm hay khoâng moïc tô trong suoát quaù trình tô lan ñaày bòch cuûa thí nghieäm. Nhö treân cô sôû lyù thuyeát cho bieát thôøi gian uû keùo daøi trong khoaûng töø 20 – 40 ngaøy (tuyø theå tích bòch, nguoàn gioáng vaø nguoàn maït cöa). ÔÛ baøi thí nghieäm naøy chuùng toâi söû duïng moâi tröôøng vaø ñieàu kieän nuoâi troàng nhö nhau. Treân moät nguoàn cô chaát vaø ñieàu kieän nuoâi troàng nhö nhau chæ khaùc ôû choã gioáng laáy töø hai nguoàn khaùc nhau, ñaõ cho ra hai keát quaû khaùc nhau giöõa hai gioáng caáy. Döïa treân söï thu nhaän keát quaû cuûa thí nghieäm treân cho thaáy toác ñoä lan tô ñaày bòch ôû thí nghieäm thöù nhaát thôøi gian uû keùo daøi 29 ngaøy. Toác ñoä lan tô ñaày bòch ôû thí nghieäm thöù hai thôøi gian keùo daøi leân ñeán 35 ngaøy. 3.2. So saùnh toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi gioáng treân haït luùa vaø gioáng treân thaân khoai mì. Hình 3.3: Bieåu ñoà so saùnh toác ñoä lan tô giöõa hai gioáng naám Qua quaù trình khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa hai gioáng naám nuoâi troàng treân nguoàn cô Cô chaát vaø ñieàu kieän nuoâi troàng nhö nhau. Chuùng toâi ñaõ thu nhaän ñöôïc nhöõng keát quaû nhö sau: Caùc baûng vaø hình cho thaáy toác ñoä lan tô cuûa hai gioáng naám naøy ñeàu phaùt trieån toát, chaäm ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa tieán trình lan tô, sau ñoù toác ñoä lan tô nhanh hôn. Qua thí nghieäm treân keát quaû cho thaáy toác ñoä lan tô cuûa gioáng naám treân haït lan tô maïnh vaø nhanh hôn toác ñoä lan cuûa gioáng naám treân thaân khoai mì. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc trình baøy töø caùc ñoà thò toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi. Keát luaän: Neân duøng gioáng caáp 3 laø gioáng treân haït laø toát hôn heát. Chöông 4. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 4.1. Keát luaän: Sau khi tieán haønh thí nghieäm khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa naám Linh chi gioáng naám treân haït luùa vaø gioáng treân thaân khoai mì, so saùnh giöõa hai gioáng naám treân haït luùa vaø gioáng treân thaân khoai mì ñaõ ruùt ra moät soá keát luaän sau: Thôøi gian uû naám ôû thí nghieäm thöù nhaát thôøi gian uû keùo daøi 29 ngaøy ñeå tô lan ñaày bòch. Thôøi gian uû naám ôû thí nghieäm thöù hai thôøi gian keùo daøi leân ñeán 35 ngaøy ñeå tô lan nay bòch. So saùnh toác ñoä lan tô giöõa hai thí nghieäm gioáng naám treân haït bieåu hieän coù toác ñoä lan tô maïnh vaø nhanh hôn toác ñoä lan cuûa gioáng naám treân thaân khoai mì. Thöïc hieän quy trình kyõ thuaät chuû yeáu thao taùc baèng tay ñoä chính xaùc chöa ñöôïc toát. Coù theå söû duïng gioáng naám treân haït ñeå ñöa vaøo trong saûn xuaát chính toát hôn treân thaân khoai mì. Vieäc söû duïng loaïi gioáng naám treân haït coù ñaày ñuû dinh döôõng, hieäu quaû chaát löôïng cao, phuø hôïp cho cho naám phaùt trieån. Nguoàn gioáng naám treân thaân khoai mì ôû thí nghieäm treân coù nguy cô bò thoaùi hoùa. Coù höôùng nghieân cöùu môùi cho loaïi gioáng treân thaân khoai mì aùp duïng vaøo nuoâi troàng vôùi loaïi naám khaùc thích hôïp hôn. Vieäc aùp duïng kyõ thuaät nuoâi troàng naám Linh chi naøy vaãn ñaûm baûo ñöôïc chaát löôïng naám thu ñöôïc, giaûm chi phí ñaàu tö kyõ thuaät. Vieäc nuoâi troàng naám Linh chi cuõng goùp phaàn phaùt trieån kinh teá do lôïi nhuaän töø vieäc troáng naám raát cao. Goùp phaàn phaùt trieån ñaát nöôùc, oån ñònh kinh teá cuûa ngöôøi troàng naám, giuùp xöû lí moät phaàn naøo chaát thaûi noâng nghieäp baûo veä moâi tröôøng soáng vaø ñem laïi lôïi nhuaän cho caù nhaân ngöôøi troàng naám. 4.2. Kieán nghò: Do thôøi gian thöïc hieän khoùa luaän vaø laøm thöïc nghieäm töông ñoái ngaén neân caùc thí nghieäm khoâng theå laëp laïi nhieàu laàn ñeå coù keát quaû toát nhaát, chöa phaùt huy ñöôïc heát öu ñieåm cuûa thí nghieäm. Qua thí nghieäm cho thaáy thao taùc thöïc hieän coøn söû duïng nhieàu lao ñoäng baèng tay neáu aùp duïng vaøo saûn xuaát qui moâ lôùn thì tính hieäu quaû khoâng cao. Coù nhöõng nghieân cöùu vaø öùng duïng thöïc teá môùi vôùi moâ hình thieát bò hieän ñaïi hôn ñeå kyõ thuaät nuoâi troàng ñöôïc naâng cao hôn. Caàn phaûi coù nhieàu nghieân cöùu kyõ thuaät troàng hôn vaø treân nhieàu loaïi cô chaát khaùc, nghieân cöùu kyõ thuaät coù theå ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian uû tô maø vaãn cho hieäu quaû toát. Ñaàu tö voán, coâng söùc vaøo caùc nghieân cöùu môùi theâm nhaèm mang laïi hieäu quaû cao hôn nöõa cho ngheà troàng naám Linh chi. Taêng theâm thôøi gian thöïc hieän laøm tieåu luaän toát ngieäp ñeå taêng theâm chaát löôïng vaø ñoä tin caäy cuûa keát quaû ñaït ñöôïc.