Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh hóa và kỹ thuật nuôi Nghêu Meretrix lyrata (Sowerby) đạt năng suất cao

hån åí Tán Thaình. ÅÍ nghãö nuäi Nghãu thët väún âáöu tæ cuîng nhæ chàm soïc êt hån cho nãn diãûn têch nuäi låïn hån æång giäúng. 97 Baíng 25: Qui mä diãûn têch nuäi Nghãu thët (% säú häü nuäi trãn täøng säú häü) Diãûn têch (ha) Ba Tri Tán Thaình 15 6,38 - 7-10 29,74 20,58 5-6 38,29 17,64 3-4 25,52 44,11 1-2 - 17,64 Thaí giäúng Cåî giäúng nuäi Nghãu thët dao âäüng tæì 130-3000 con/kg. Vuìng Tán Thaình thaí giäúng coï kêch cåî nhoí hån åí vuìng Ba Tri (xem Baíng 26). Do nguäön giäúng tæû nhiãn khäng âuí cung cáúp cho baîi nuäi nãn háöu hãút caïc häü thæåìng sæí duûng con giäúng cåî låïn (300 con/kg), nguäön giäúng låïn naìy láúy tæì caïc âåüt thu tèa cuía caïc häü khaïc. Mäüt säú häü nuäi tæì con giäúng nhoí (2000-3000 con/kg) sau mäüt thåìi gian nuäi Nghãu âaût cåî 1000 con/kg hoàûc 300 con/kg hoü thu tèa âãø san thæa. Säú Nghãu thu tèa âæåüc baïn cho caïc häü nuäi khaïc âãø laìm giäúng. Âa säú ngæ dán thaí giäúng táûp trung åí giæîa baîi, chè coï mäüt säú êt thç raíi âãöu trãn baîi caïch ranh khoaíng 5-6m tråí vaìo. Thaí giäúng vaìo luïc triãöu ruït chæa caûn baîi âãø Nghãu coï thãø vuìi ngay sau khi thaí, khäng thaí luïc phåi baîi. ÅÍ baîi nuäi thët khäng chàõn læåïi xung quanh chè chàõn læåïi phêa dæåïi cuía hæåïng doìng chaíy vaì hæåïng soïng. 98 Baíng 26: Pháön tràm säú häü (%) thaí giäúng åí caïc kêch cåî khaïc nhau. Cåî giäúng (con/kg) Ba tri Tán thaình 130 6,38 - 300 63,83 37,14 1000 21,28 11,43 1500 - 17,14 2000 8,51 22,85 3000 - 11,43 Máût âäü thaí giäúng cuía ngæ dán phuû thuäüc ráút nhiãöu vaìo nguäön giäúng cung cáúp vaì khaí nàng âáöu tæ. Nhçn chung máût âäü thaí coìn tuìy thuäüc vaìo cåî giäúng. Máût âäü thaí åí caïc cåî giäúng khaïc nhau âæåüc trçnh baìy qua Baíng 27. Baíng 27: Máût âäü thaí (con/m2) åí caïc cåî giäúng khaïc nhau. Cåî giäúng (con/kg) Vuìng nuäi 130 300 1000 1500 2000 3000 D. âäüng 62-127 69-318 250-720 - 500-860 - Ba Tri TB 94 207 453 - 690 - D. âäüng - 150-300 200-470 495-645 140-1160 170-990 Tán Thaình TB - 201 380 555 680 720 Nuäi Nghãu thët muìa vuû thaí giäúng háöu nhæ quanh nàm nhæng táûp trung tæì thaïng 3-7, vç thåìi gian naìy coï nhæîng âiãöu kiãûn thuáûn låüi hån nhæîng thaïng khaïc trong 99 nàm. Âáy laì thåìi gian chuyãøn tiãúp giæîa hai hæåïng gioï nãn soïng trãn baîi giaím cæåìng âäü, màût baîi êt bë xaïo träün, thaí giäúng seî giaím hao huût. Hån næîa, bàõt âáöu muìa mæa trong næåïc coï nhiãöu thæïc àn, thåìi gian bàõt mäöi daìi (do êt soïng) Nghãu sinh træåíng ráút nhanh. Thåìi gian nuäi Thåìi gian nuäi thæåìng phuû thuäüc vaìo cåî giäúng, máût âäü thaí vaì âiãöu kiãûn baîi nuäi. Thåìi gian nuäi caìng daìi khi cåî giäúng caìng nhoí, máût âäü thaí caìng cao Nghãu caìng cháûm låïn, nhæ váûy thåìi gian nuäi seî caìng daìi. Ngoaìi ra nhæîng baîi coï thåìi gian phåi baîi daìi thç thåìi gian nuäi cuîng seî daìi hån (xem baíng 28). Baíng 28: Thåìi gian nuäi (thaïng) åí caïc cåî Nghãu khaïc nhau. Cåî giäúng (con/kg) Vuìng nuäi 130 300 1000 1500 2000 3000 Dao âäüng 4-6 6-11 10-12 - 12-15 - Ba Tri Trung bçnh 5 7,8 11,4 - 13,3 - Dao âäüng - 6-9 10-12 12-13 13-16 14-17 Tán Thaình Trung bçnh - 6,7 10,8 12,3 14,6 15,5 Chàm soïc quaín lyï Chàm soïc Nghãu thët cuîng giäúng nhæ æång giäúng, cuîng thæûc hiãûn caìo veïn, san thæa, kiãøm tra hoaût âäüng cuía Nghãu, phoìng træì âëch haûi... Thu hoaûch 100 Khi Nghãu âaût cåî 25-30 g/con coï thãø thu hoaûch, mäüt säú ngæ dán thu hoaûch såïm hån khi Nghãu âaût cåî 40-70 con/kg. Thåìi gian thu hoaûch tuìy theo thë træåìng tiãu thuû cho nãn háöìu nhæ xaíy ra quanh nàm, do váûy ngæ dán thæåìng êt chuï yï âãún cháút læåüng saín pháøm (âäü beïo, cháút dinh dæåîng...) laìm cho saín læåüng thu hoaûch pháön naìo bë giaím âi. Nàng suáút thu hoaûch trung bçnh cao nháút laì 63,04 táún/ha/nàm, trung bçnh laì 29,26 táún/ha/nàm. 2. Khaí nàng nuäi nghãu âaût nàng suáút cao 2.1. Nhæîng màût haûn chãú vãö kyî thuáût cuía nghãö nuäi Nghãu Do nuäi Nghãu coï låüi nhuáûn cao nãn ngaìy caìng coï nhiãöu ngæåìi tham gia vuìng nuäi Nghãu cuîng âæåüc måí räüng dáön. Tuy nhiãn, nhæîng ngæ dán måïi bàõt âáöu nuäi thæåìng thiãúu kinh nghiãûm vaì thiãúu hiãøu biãút vãö âàûc âiãøm sinh hoüc cuía Nghãu cho nãn caïc khêa caûnh vãö kyî thuáût êt âæåüc chuï troüng. Âiãöu naìy âaî dáùn âãún mäüt säú tråí ngaûi nhæ: näöng âäü muäúi tháúp, bë vuìi láúp hoàûc sinh træåíng cháûm, tè lãû chãút cao... Mäüt säú tråí ngaûi khaïch quan khaïc nhæ nguäön giäúng cung cáúp, thë træåìng tiãu thuû saín pháøm... laìm giaím nàng suáút nuäi. Kãút quaí khaío saït kyî thuáût nuäi Nghãu chuïng täi nháûn tháúy mä hçnh nuäi âang âæåüc aïp duûng coï mäüt säú haûn chãú vãö màût kyî thuáût nhæ sau: ƒ Khi choün baîi nuäi ngæ dán thæåìng êt chuï yï âãún sæû biãún âäüng näöng âäü muäúi theo muìa. Thê duû ngæ dán vuìng Tán Thaình thaí nuäi Nghãu trãn cäön Äng Liãùu saït cæía säng (xem hçnh 11) khu væûc naìy vaìo muìa luî näöng âäü muäúi ráút tháúp (dæåïi 5%o), âàûc biãût laì nhæîng nàm coï luî åí Âäöng Bàòng Säng Cæíu Long. Theo kãút quaí quan tràõc thç näöng âäü muäúi åí caïc baîi Nghãu tæû nhiãn êt khi giaím xuäúng dæåïi 10%o (Baíng 10, 11, 12, 13) chæïng toí 10%o laì giåïi haûn dæåïi cho caïc baîi tæû nhiãn. Trong nghiãn cæïu thæûc nghiãûm thç näöng âäü muäúi 7%o (Baíng 15) laì giåïi haûn dæåïi cho Nghãu giäúng. 101 Nhæ váûy, âiãöu kiãûn näöng âäü muäúi cho baîi nuäi phaíi låïn hån 7%o, nhæîng vuìng coï näöng âäü muäúi tháúp nhæ cäön Äng Liãùu khäng thêch håüp cho viãûc nuäi cåî giäúng nhoí trong muìa mæa. ƒ Mäüt haûn chãú khaïc laì khi thaí nuäi Nghãu trãn caïc laûch truîng ngæ dán khäng chuï yï âãún sæû biãún âäüng thaình pháön cháút âaïy theo muìa. Muìa mæa phuì sa thæåìng bäöi làõng taûo ra trãn màût caït mäüt låïp buìn daìy (12-20cm). Khi quan tràõc caïc yãúu täú mäi træåìng baîi Nghãu tæû nhiãn chuïng täi nháûn tháúy Nghãu chè thêch æïng våïi âiãöu kiãûn cháút âaïy laì caït buìn våïi thaình pháön caït chiãúm khoaíng 70-90% caït (10-30% buìn). Nhæ váûy trãn caïc laûch truîng vaìo muìa mæa læåüng buìn quaï nhiãöu seî gáy báút låüi cho Nghãu. Chênh vç lyï do trãn nãn caïc baîi nuäi trãn caïc laûch truîng thæåìng coï nàng suáút tháúp. ƒ Mäüt säú ngæ dán choün baîi nuäi quaï gáön båì nháút laì caïc häü æång giäúng (thåìi gian phåi baîi khoaíng 5-8 giåì/ngaìy). Ngæ dán cho ràòng vuìng gáön båì êt soïng gioï, âãöu kiãûn nãön âaïy äøn âënh nãn coï thãø giaím âæåüc sæû tháút thoaït vaì quaï trçnh chàm soïc quaín lyï âæåüc dãù daìng hån. Tuy nhiãn, ngæ dán khäng chuï yï âãún täúc âäü sinh træåíng, Nghãu nuäi gáön båì täúc âäü sinh træåíng seî cháûm hån. Khi so saïnh täúc âäü sinh træåíng cuía Nghãu giäúng tæû nhiãn (Thæìa Âæïc) vaì baîi æång (Tán Thaình) thç Nghãu trãn baîi tæû nhiãn coï täúc âäü sinh træåíng nhanh hån. Nghãu caïm (40 ngaìn con/kg) tæû nhiãn sau 5 thaïng âaî âaût cåî giäúng (2000 con/kg), täúc âäü sinh træåíng trung bçnh laì 104,75 mg/thaïng. Trong khi âoï Nghãu caïm trãn baîi æång sau 8 thaïng måïi âaût cåî giäúng, täúc âäü sinh træåíng trung bçnh laì 59,99 mg/thaïng. Nhæ váûy, nãúu choün baîi æång thêch håüp coï thãø ruït ngàõn thåìi gian æång giäúng. ƒ Ngæ dán thæåìng khäng chuï yï âãún cháút læåüng con giäúng båíi vç nguäön giäúng khäng âuí cung cáúp cho nghãö nuäi. Ngæ dán khai thaïc Nghãu caïm trãn caïc baîi tæû 102 nhiãn åí kêch thæåïc quaï nhoí, luïc naìy voí cuía chuïng ráút moíng nãn trong quaï trçnh khai thaïc âaî laìm chãút ráút nhiãöu, loaûi giäúng nhoí naìy coï cháút læåüng keïm. Váûn chuyãøn giäúng trong thåìi gian daìi (quaï 2 ngaìy) cuîng laìm giaím cháút læåüng giäúng. ƒ Caïch thaí giäúng cuía âa säú ngæ dán hiãûn nay laì chæa phuì håüp. Con giäúng luïc thaí coìn ráút nhoí dãù bë soïng vaì doìng næåïc cuäún träi ra khoíi baîi. Do thiãúu väún âáöu tæ laìm læåïi ranh nãn ngæ dán thæåìng thaí giäúng vaìo khu væûc giæîa baîi nuäi âãø giaím tháút thoaït. Våïi caïch thaí nhæ váûy thç sinh læåüng vaì máût âäü ban âáöu åí khu væûc giæîa baîi ráút cao, âiãöu naìy coï thãø laìm tàng tè lãû hao huût. Kãút quaí nghiãn cæïu thæûc nghiãûm cho tháúy trong âiãöu kiãûn khäng trao âäøi næåïc sau vaìi giåì Nghãu bàõt âáöu chãút do sæû gia tàng haìm læåüng cháút thaíi tæì quaï trçnh trao âäøi cháút cuía chuïng. Trãn baîi Nghãu vaìo luïc triãöu bàõt âáöu xuäúng doìng chaíy ráút cháûm, âàûc biãût trong nhæîng ngaìy triãöu kiãût (næåïc keïm) næåïc âæïng trong thåìi gian khoaíng bàòng mäüt chu kyì cuía mäüt con næåïc. Trong âiãöu kiãûn næåïc læu thäng keïm, sinh læåüng laûi cao chàõc chàõn seî laìm giaím tè lãû säúng cuía Nghãu. Kãút quaí tênh toaïn tæì säú liãûu âiãöu tra cho tháúy tè lãû säúng cuía Nghãu cåî 2000 con/kg tæång âäúi tháúp, trung bçnh laì 25,95% (tháúp nháút laì 12%). ƒ Mäüt säú baîi coï nhæîng âiãöu kiãûn báút låüi xuáút hiãûn theo muìa nhæ sæû giaím näöng âäü muäúi, læåüng buìn (nhæ âaî trçnh baìy åí pháön trãn) khi thaí giäúng cáön choün cåî giäúng vaì thåìi âiãøm thaí thêch håüp. Tuy nhiãn, ngæ dán thæåìng khäng chuï yï âãún váún âãö naìy, mäüt vaìi ngæ dán thaí giäúng nhoí trãn caïc baîi gáön cæía säng hoàûc caïc laûch truîng vaìo thåìi âiãøm thaïng 9-10 kãút quaí cho nàng suáút tháúp (doìng 25, phuû luûc 30). Kãút quaí thæûc nghiãûm cho tháúy Nghãu nhoí coï khaí nàng chëu âæûng âiãöu kiãûn báút låüi keïm hån Nghãu låïn. Nãúu thaí giäúng nhoí vaìo thåìi âiãøm näöng âäü muäúi tháúp nháút hoàûc læåüng buìn nhiãöu nháút seî laìm giaím tè lãû säúng cuía Nghãu. 103 ƒ Do nguäön giäúng khäng âuí cung cáúp cho nghãö nuäi nãn ngæ dán thæåìng thaí giäúng våïi sinh læåüng ban âáöu tháúp. Âáy laì nguyãn nhán dáùn âãún nàng suáút tháúp cuía mäüt säú häü nuäi. Qua säú liãûu âiãöu tra cho tháúy sinh læåüng thaí ban âáöu coï tæång quan våïi nàng suáút nuäi. Khi xeït mäúi tæång quan sinh læåüng ban âáöu våïi nàng suáút cuía nghãö æång giäúng cho tháúy caïc thäng säú naìy coï tæång quan thuáûn (Baíng 29). Tæì kãút quaí trãn cho tháúy máût âäü thaí cuía âa säú häü æång giäúng coìn tháúp, coï thãø tàng læåüng giäúng thaí ban âáöu âãø tàng nàng suáút nuäi. Baíng 29: Tæång quan giæîa máût âäü vaì nàng suáút æång giäúng (15000-25000 con/kg). Sinh læåüng luïc thaí (g/m2) Máût âäü (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) 50 750-1250 20,28 131 (50-175) 1965-3275 29,38 231 (192-300) 3465-5775 38,05 346 (313-375) 5190-8650 68,19 517 (425-550) 7755-12925 75,33 Cuîng tæång tæû nhæ nghãö æång Nghãu giäúng, nhçn chung khi sinh læåüng thaí tàng thç nàng suáút tàng, nhæ váûy sinh læåüng thaí hiãûn nay váùn coìn tháúp chæa âaût tåïi mæïc saín xuáút täúi âa cuía thuíy væûc (xem Baíng 30, 31, 32). 104 Baíng 30: Tæång quan giæîa sinh læåüng vaì máût âäü våïi nàng suáút (cåî 300 con/kg). Goì Cäng Âäng, Tiãön Giang Ba Tri, Bãún Tre Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) - - 225 68 8,00 - - 340 102 14,13 400 120 26,82 461 138 (126-153) 15,44 544 163 (150-177) 26,96 651 195 (171-216) 26,14 656 197 (189-210) 38,23 789 237 (222-252) 27,58 1000 300 58,34 969 299 (288-318) 32,20 Baíng 31: Tæång quan giæîa sinh læåüng vaì máût âäü våïi nàng suáút (cåî 1000 con/kg) Goì Cäng Âäng, Tiãön Giang Ba Tri, Bãún Tre Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) 200 200 27,60 250 250 12,69 400 400 32,51 348 348 (280-400) 20,39 460 460 24,10 525 525 (480-560) 30,63 467 467 45,60 660 660 (600-720) 51,20 105 Baíng 32: Tæång quan giæîa sinh læåüng vaì máût âäü våïi nàng suáút (cåî 2000 con/kg). Goì Cäng Âäng, Tiãön Giang Ba Tri, Bãún Tre Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) Sinh læåüng (g/m2) Máût âäü TB (con/m2) Nàng suáút (táún/ha/nàm) 67 134 13,54 250 500 38,77 264 528 (380-620) 26,61 300 600 39,00 519 1038 (900-1160) 37,90 433 866 44,00 ƒ Âãún thåìi âiãøm thu hoaûch nhæng khäng coï thë træåìng tiãu thuû nãn ngæ dán phaíi keïo daìi thåìi gian nuäi, âiãöu naìy cuîng laìm giaím nàng suáút nuäi. Qua âiãöu tra 43 häü nuäi Nghãu cåî 300 con/kg cho tháúy læåüng giäúng thaí ban âáöu gáön tæång âæång nhau nhæng keïo daìi thåìi gian nuäi seî cho nàng suáút tháúp hån, thåìi gian nuäi laì 6 thaïng cho nàng suáút cao nháút (Baíng 33). Khi xeït âãún sinh læåüng åí caïc thåìi âiãøm khaïc nhau thç sinh læåüng åí thåìi âiãøm 6 thaïng sau khi thaí laì cao nháút, trung bçnh âaût 2546,67g/m2 (cao nháút laì 3917g/m2). Khi thåìi gian nuäi keïo daìi hån 6 thaïng thç sinh læåüng trung bçnh trãn caïc baîi nuäi giaím, nhæ váûy chæïng toí tæì thaïng thæï 6 tråí âi tè lãû hao huût tàng. Nhæ âaî trçnh baìy åí trãn, nguyãn nhán laìm tàng sæû hao huût coï liãn quan âãún khaí nàng chëu âæûng âiãöu kiãûn næåïc ténh cuía Nghãu. 106 Baíng 33: Tæång quan giæîa thåìi gian nuäi våïi nàng suáút cuía cåî 300 con/kg Thåìi gian nuäi (thaïng) Sinh læåüng luïc thaí (g/m2) Sinh læåüng khi thu hoaûch (g/m2) Nàng suáút trung bçnh (táún/ha/nàm) 6 652 2546,67 37,89 7 663 2417,80 30,09 8 657 2390,90 26,01 9 675 2158,33 19,78 10 767 2212,80 17,35 11 700 1907,00 13,17 Kãút quaí âiãöu tra 14 häü nuäi Nghãu cåî 1000 con/kg cuîng tæång tæû, thåìi gian nuäi 11 thaïng cho nàng suáút cao nháút (Baíng 34). Sinh læåüng trung bçnh åí thåìi âiãøm 11 thaïng laì 3601g/m2 (cao nháút âaût 3804g/m2). Nhæ váûy khi sinh læåüng trãn baîi âaût âãún mäüt mæïc nháút âënh nãúu tiãúp tuûc keïo daìi thåìi gian nuäi thç sinh læåüng vaì nàng suáút seî giaím. Do âoï coï thãø xem 3917g/m2 laì giåïi haûn vãö sinh læåüng cuía baîi nuäi. 107 Baíng 34: Tæång quan giæîa thåìi gian nuäi våïi nàng suáút cuía cåî 1000 con/kg Thåìi gian nuäi (thaïng) Sinh læåüng luïc thaí (g/m2) Sinh læåüng khi thu hoaûch (g/m2) Nàng suáút trung bçnh (táún/ha/nàm) 9 580 2770 ,00 36,93 10 335 3050,00 36,60 11 499 3601,00 39,28 12 426 2227,67 22,24 13 320 1708,33 15,77 ƒ Âa säú ngæ dán chè thu hoaûch mäüt láön cuäúi vuû nuäi, nhæ váûy vaìo âáöu vuû nuäi sinh læåüng Nghãu trãn baîi tháúp nãn khäng táûn duûng hãút nguäön váût cháút nàng læåüng coï trãn baîi nhæng cuäúi vuû nuäi thç sinh læåüng laûi quaï cao laìm tàng tè lãû hao huût. ƒ Muìa vuû thu hoaûch cuía ngæ dán chæa tháût håüp lyï. Âáy laì mäüt haûn chãú khaïch quan båíi vç muìa vuû phuû thuäüc vaìo thë træåìng tiãu thuû. Ngæ dán thæåìng thu hoaûch Nghãu vaìo khoaíng cuäúi nàm ám lëch (thaïng 12-1) luïc naìy cháút læåüng thët Nghãu keïm. Qua kãút quaí nghiãn cæïu thæûc nghiãûm, vaìo thaïng 10-2 Nghãu gáöy, haìm læåüng næåïc trong cå thãø ráút cao. Nhæ váûy, thu hoaûch vaìo cuäúi nàm khäng nhæîng cháút læåüng thët keïm maì coìn laìm giaím nàng suáút nuäi. 2.2. Nhæîng giaíi phaïp âãø nuäi nghãu nàng suáút cao. Qua khaío saït nghãö nuäi Nghãu åí vuìng ven biãøn Âäng Nam Bäü chuïng täi nháûn tháúy mäüt säú häü æång giäúng âaût nàng suáút ráút cao. Âiãöu naìy chæïng toí khaí nàng saín xuáút (sæïc saín xuáút) cuía baîi Nghãu ráút låïn coï thãø âaût 82 táún/ha/nàm. Giaï trë naìy coï thãø chæa phaíi laì sæïc saín xuáút täúi âa nhæng háöu nhæ chæa coï häü nuäi naìo âaût âæåüc. 108 Nguyãn nhán dáùn âãún nàng suáút tháúp nhæ âaî phán têch åí trãn, thæï nháút do sinh læåüng thaí ban âáöu tháúp nãn chæa táûn duûng hãút khaí nàng saín xuáút cuía thuíy væûc, thæï hai laì do nhæîng haûn chãú vãö màût kyî thuáût âaî laìm tàng tè lãû hao huût trong quaï trçnh nuäi. Nãúu khàõc phuûc âæåüc hai nguyãn nhán trãn chuïng ta coï thãø náng cao nàng suáút nuäi. Tæì nhæîng phán têch caïc khêa caûnh kyî thuáût nuäi cuía ngæ dán trãn cå såí caïc nghiãn cæïu sinh hoüc chuïng täi âãö nghë mäüt säú giaíi phaïp nhæ sau: ƒ Khi choün baîi nuäi cáön chuï yï âãún ba yãúu täú chênh âoï laì näöng âäü muäúi, cháút âaïy vaì cao trçnh màût baîi. Näöng âäü muäúi baîi nuäi phaíi låïn hån 7%, täút nháút laì låïn hån 10%. Cháút âaïy laì caït buìn våïi tè lãû caït chiãúm tæì 70-90%. Baîi nuäi coï thåìi gian phåi baîi tæì 3-5 giåì/ngaìy. Ngoaìi ra, nãn choün baîi nuäi coï âiãöu kiãûn næåïc læu thäng täút, êt soïng gioï. Diãûn têch baîi tæì 3-4 ha laì phuì håüp våïi khaí nàng âáöu tæ, chàm soïc vaì quaín lyï cuía ngæ dán. Baîi nuäi cáön coï læåïi ranh xung quanh âãø giaím tháút thoaït. ƒ Khi thaí giäúng cáön chuï yï âãún cháút læåüng con giäúng. Trong æång giäúng khäng thaí giäúng coï khäúi læåüng caï thãø nhoí hån 40mg (25000 con/kg). Âäúi våïi giäúng duìng nuäi thët kêch cåî tæång âäúi âäöng âãöu, khäng bë nháöy nhåït, khäng coï muìi häi (Nghãu giäúng chãút nhiãöu seî coï muìi häi, thäúi). ƒ Thaí giäúng âãöu trãn baîi âãù âaím baío sinh læåüng ban âáöu khäng quaï cao laìm aính hæåíng âãún täúc âäü sinh træåíng vaì tè lãû säúng cuía Nghãu. ƒ Kêch cåî giäúng vaì muìa vuû thaí giäúng phaíi thêch håüp cho âiãöu kiãûn cuía tæìng baîi. Âäúi våïi nhæîng baîi coï näöng âäü muäúi tháúp hoàûc buìn quaï nhiãöu trong muìa mæa nãn thaí giäúng cåî låïn (300 con/kg) vaì thaí vaìo thaïng 2 vç cåî giäúng 300 con/kg thåìi gian nuäi khoaíng 6 thaïng, chuïng ta coï thãø thu hoaûch vaìo thaïng 8 træåïc khi näöng âäü muäúi giaím tháúp vaì tè lãû buìn tàng lãn vaìo thaïng 10-11. Hån næîa, Nghãu låïn coï khaí nàng chëu âæûng âiãöu kiãûn mäi træåìng báút låüi täút hån Nghãu nhoí. 109 ƒ Sinh læåüng thaí ban âáöu laì nhán täú quan troüng nháút âãø âaût nàng suáút cao. Thaí giäúng våïi sinh læåüng ban âáöu cao âãø coï thãø táûn duûng hãút nguäön váût cháút nàng læåüng coï trãn baîi. Trong quaï trçnh nuäi nãn thu tèa nhiãöu láön âãø âiãöu chènh sinh læåüng trãn baîi nuäi âaím baío tháúp hån giåïi haûn cho pheïp nhàòm laìm giaím hao huût. Càn cæï giåïi haûn sinh læåüng (3917g/m2) vaì täúc âäü sinh træåíng trung bçnh cuía Nghãu (789,47 mg/thaïng) chuïng täi nháûn sinh læåüng thaí ban âáöu laì 1000-1500g/m2 (10-15 táún/ha) thç sau mäùi 2-3 thaïng thç chuïng ta phaíi thu tèa mäüt láön âãø âiãöu chènh sinh læåüng trãn baîi. Nãúu tàng sinh læåüng thaí ban âáöu lãn cao hån næîa thç mäùi thaïng chuïng ta phaíi thu tèa. Tuy nhiãn, nãúu thu hoaûch nhiãöu láön trong mäüt vuû nuäi vaì khoaíng caïch giæîa hai láön thu quaï gáön nhau cuîng laìm aính hæåíng âãún hoaût âäüng säúng cuía Nghãu. Hån næîa khi Nghãu coìn nhoí, voí moíng nãúu thu hoaûch quaï nhiãöu láön cuîng laìm tàng tè lãû chãút. Nhæ váûy, thaí giäúng våïi sinh læåüng âáöu laì 1000-1500g/m2 laì thêch håüp nháút. ƒ Trong træåìng håüp phaíi keïo daìi thåìi gian nuäi cáön chuï yï âãún sinh læåüng Nghãu trãn baîi. Nãúu sinh læåüng quaï cao (gáön âaût tåïi mæïc giåïi haûn 3917 g/m2) thç cuîng phaíi thu tèa âãø giaím sinh læåüng âãø giaím hao huût. ƒ Kêch thæåïc thu hoaûch nãn låïn hån 3,8cm nhàòm âaím baío cháút læåüng saín pháøm vaì baío vãû nguäön låüi (Nghãu låïn hån 3,5cm måïi tham gia sinh saín láön âáöu tiãn). Nãn thu hoaûch Nghãu trong khoaíng tæì thaïng 3-8 âãø âæåüc saín pháøm coï cháút læåüng cao. Trãn âáy laì nhæîng giaíi phaïp khàõc phuûc caïc nhæåüc âiãøm vãö kyî thuáût cuía mä hçnh nuäi âang âæåüc ngæ dán aïp duûng. Tuy nhiãn, âãø thæûc hiãûn nuäi Nghãu âaût nàng suáút cao chuïng ta phaíi coï âáöy âuí giäúng cung cáúp cho nghãö nuäi. 110 CHÆÅNG 4 KÃÚT LUÁÛN VAÌ ÂÃÖ XUÁÚT 1. Kãút luáûn. au quaï trçnh nghiãn cæïu sinh hoüc vaì kyî thuáût nuäi Nghãu åí vuìng Goì Cäng Âäng chuïng täi ruït ra âæåüc mäüt säú kãút luáûn nhæ sau: 1.1 Thaình pháön thæïc àn cuía Nghãu gäöm muìn baî hæîu cå vaì taío. Muìn baî hæîu cå chiãúm tæì 78,82-90,38%, taío chiãúm tæì 9,62-21,18%. Trong thaình pháön taío âa säú laì taío Silic chiãúm 93,18% våïi mäüt säú giäúng loaìi thæåìng gàûp laì Coscinodiscus, Cyclotella, Nitzschia... taío Giaïp chiãúm 2,27% vaì taío Lam chiãúm 4,55%. Thaình pháön thæïc àn cuía Nghãu biãún âäøi theo muìa, muìa mæa læåüng muìn baî hæîu cå tàng, taío giaím, muìa khä biãún âäøi ngæåüc laûi. 1.2 Phæång trçnh häöi qui tæång quan giæîa chiãöu daìi vaì khäúi læåüng cuía Nghãu laì Wtt=0,0138L3,7639 (R2=0,9975) vaì Wthët=0,0034L3,6582 (R2=0,9959). Nghãu laì loaìi coï täúc âäü sinh træåíng khäúi læåüng tæång âäúi nhanh hån sinh træåíng chiãöu daìi tæång âäúi, nghãu sinh træåíng pháön voí vaì pháön thán mãöm âäöng thåìi trong suäút âåìi säúng. Nghãu sinh træåíng cháûm tæì thaïng 10-4 vaì sinh træåíng nhanh tæì thaïng 5-9. Täúc âäü sinh træåíng tuyãût âäúi trung bçnh laì 1,72 mm/thaïng (7,3%) vaì 789,47 mg/thaïng (27,02%), sinh træåíng cháûm nháút vaìo khoaíng thåìi gian thaïng 12-1vaì nhanh nháút vaìo thaïng 7. Mäúi tæång quan giæîa chiãöu daìi vaì tuäøi cuía Nghãu theo phæång trçnh: L(t)=69[1-e-{0,474t+0,0519sin[2π(t-0,109)]+0,0457}] våïi R2=0,9866. Caïc yãúu täú âäü muäúi, soïng gioï vaì haìm læåüng váût cháút lå læíng laì nhæîng yãúu täú chênh aính hæåíng âãún sinh træåíng cuía Nghãu. S 111 1.3 Nghãu cåî 1,6cm (500mg) sau mäüt nàm tuäøi coï thãø thaình thuûc vaì tham gia sinh saín. Kêch cåî thaình thuûc láön âáöu khoaíng 3,5cm. Nghãu phán tênh âæûc, caïi riãng biãût, mäüt säú caï thãø læåîng tênh, tè lãû caï thãø læåîng tênh tháúp chiãúm 6,82% trong quáön thãø. Sæïc sinh saín tuyãût âäúi cuía Nghãu tæì 2.747.000-4.031.000 træïng/caï thãø. Muìa vuû sinh saín cuía Nghãu tæì thaïng 3-10, táûp trung vaìo thaïng 3-6 vaì âènh cao laì thaïng 6. Tè lãû caï thãø coï tuyãún sinh duûc åí giai âoaûn 3 tháúp trong muìa sinh saín (khoaíng 40%) cho tháúy Nghãu sinh saín keïm táûp trung vaì muìa sinh saín keïo daìi. 1.4 Cæåìng âäü hä háúp trung bçnh cuía nhoïm L=4,9cm laì 0,0223mgO2/g/giåì, L=3,8cm laì 0,0452 mgO2/g/giåì vaì L=2,4cm laì 0,1271mgO2/g/giåì. Cæåìng âäü hä háúp cuía Nghãu nhoí (L=2,4cm ) cao hån åí Nghãu låïn vaì biãún âäüng ráút låïn, coï trë säú ráút cao vaìo thaïng 1-2 vaì thaïng 8-10. Cæåìng âäü hä háúp cuía Nghãu cåî L=4,9cm tæång âäúi êt biãún âäüng vaì håi tàng trong muìa sinh saín (thaïng 3-6). 1.5 Khaí nàng chëu âæûng näöng âäü muäúi tháúp cuía Nghãu låïn cao hån Nghãu nhoí. Âäü muäúi 4‰ laì giåïi haûn dæåïi cuía Nghãu vaì âäü muäúi 16‰ laì âäü muäúi an toaìn cho hoaût âäüng säúng cuía Nghãu. 1.6 Khaí nàng chëu âæûng cuía Nghãu trong âiãöu kiãûn khäng trao âäøi næåïc keïm. Nghãu chãút (50%) sau 14-19 giåì thê nghiãûm, luïc âoï haìm læåüng NH3 laì 0,0256-0,0425mg/l (N-NH4 täøng säú tæì 1,033-1,333mg/l). 1.7 Nghãu coï khaí nàng säúng trong âiãöu kiãûn khä trong khoaíng thåìi gian tæång âäúi daìi. Nghãu låïn coï khaí nàng chëu âæûng cao hån Nghãu nhoí. Thåìi gian chëu âæûng âiãöu kiãûn khä âäúi våïi nhoïm L=4,9cm sau 97-191 giåì (trung bçnh 146 giåì), nhoïm L=3,8cm sau 46-95 giåì (trung bçnh 76 giåì)ì, nhoïm L=2,4cm sau 59-73 giåì (trung bçnh 64 giåì). 112 1.8 Haìm læåüng næåïc trong thët Nghãu biãún âäøi theo qui luáût roî raìng âäúi våïi 3 nhoïm kêch thæåïc, nháút laì Nghãu låïn (L=4,9cm). Tæì thaïng 3-8 haìm læåüng næåïc giaím, caïc thaïng coìn laûi haìm læåüng næåïc tàng, váût cháút khä biãún âäøi ngæåüc laûi. Haìm læåüng næåïc åí cåî Nghãu nhoí cao hån åí Nghãu låïn. Haìm læåüng âaûm (protein) trong cå thãø Nghãu cuîng biãún âäøi theo mäüt qui luáût tæång âäúi roî raìng, tàng tæì thaïng 3-8, sau âoï giaím dáön, qui luáût naìy thãø hiãûn roî åí cåî Nghãu låïn (L=4,9cm), coìn åí Nghãu nhoí hån thãø hiãûn khäng roî raìng. Haìm læåüng måî trong cå thãø Nghãu giaím tæì thaïng 3-8, Nghãu låïn måî cao hån Nghãu nhoí. Haìm læåüng Carbohydrat cuía Nghãu cao trong giai âoaûn tæì thaïng 2-8 vaì ngæåüc laûi. 1.9 Sinh læåüng thaí ban âáöu coï tæång quan thuáûn våïi nàng suáút nuäi. Khi sinh læåüng trãn baîi âaût âãún mæïc täúi âa laì 3601-3917g/m2, nãúu khäng thu hoaûch thç sinh læåüng seî giaím. Sæïc saín xuáút cuía baîi Nghãu ráút cao âaût 82 táún/ha/nàm. Thaí giäúng våïi sinh læåüng ban âáöu cao vaì trong quaï trçnh nuäi thu tèa nhiãöu láön âãø giaím hao huût seî náng cao nàng suáút nuäi träöng. 2. Âãö xuáút. 2.1. Cáön nghiãn cæïu thãm vãö quaï trçnh hçnh thaình baîi nghãu giäúng, kãú hoaûch baío vãû cuîng nhæ quaín lyï khai thaïc åí caïc baîi Nghãu giäúng. 2.2. Cáön nghiãn cæïu kyî thuáût saín xuáút giäúng nhán taûo âãø cung cáúp cho nghãö nuäi nhàòm chuí âäüng trong saín xuáút. 2.3. Kêch cåî khai thaïc phaíi låïn hån 3,8cm chiãöu daìi nhàòm baío vãû nguäön låüi. 113 TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO Taìi liãûu tiãúng Viãût: 1. Nguyãùn Taïc An, Nguyãùn Vàn Luûc. Nghiãn cæïu nguäön låüi haíi âàûc saín vaì caïc âiãöu kiãûn tæû nhiãn phuûc vuû qui hoaûch, sæí duûng håüp lyï caïc thuíy væûc ven båì tènh Traì Vinh. Âãö taìi nghiãn cæïu khoa hoüc, Såí KHCNMT vaì Såí Thuíy saín Traì Vinh, 1994, trang 88-101. 2. Thaïi Tráön Baïi, Hoaìng Âæïc Nhuáûn vaì Tráön Vàn Khang. Âäüng váût khäng xæång säúng, táûp 1. NXB Giaïo Duûc, 1978a, 167tr. 3. Thaïi Tráön Baïi, Hoaìng Âæïc Nhuáûn vaì Tráön Vàn Khang. Âäüng váût khäng xæång säúng, táûp 2. NXB Giaïo Duûc, 1978b, 248tr. 4. Nguyãùn Chênh. Kãút quaí bæåïc âáöu tçm hiãøu mäüt säú âàûc âiãøm sinh hoüc vaì nguäön låüi Veûm Voí Xanh Mytilus smaragdinus Chemnitz åí âáöm Nha Phu (Phuï Khaïnh). Táûp san Khoa hoüc Kyî thuáût Haíi saín (Âaûi hoüc Thuíy saín) säú 3-4/1979, trang 3-12. 5. Nguyãùn Chênh, 1996. Mäüt säú loaìi âäüng váût Nhuyãùn Thãø (Mollusca) coï giaï trë kinh tãú åí biãøn Viãût nam. NXB Khoa Hoüc vaì Kyî Thuáût, Haì Näüi 1996, 132tr. 6. Nguyãùn Chênh, Nguyãùn Thë Nga, Nguyãùn Thë Phuïc. Mäüt säú kãút quaí nghiãn cæïu vãö haìm læåüng cháút dinh dæåîng cuía Veûm Voí Xanh (Perna viridis Linneï) åí âáöm Nha Phu (Khaïnh Hoìa). Tuyãøn Táûp Baïo Caïo Khoa Hoüc Häüi Nghë Sinh Hoüc Biãøn Toaìn Quäúc Láön Thæï I (27-28/10/1995), 1997, trang 376-382. 7. Phan Troüng Cung. Âäüng váût hoüc, táûp 1: Âäüng váût khäng xæång säúng. NXB Âaûi Hoüc vaì Trung Hoüc Chuyãn Nghiãûp, 1979, 266tr. 114 8. Cao Phæång Dung, Nguyãùn Quäúc Khang, Tráön Thë Long, Nguyãùn Diãûu Thuïy. Mäüt vaìi tênh cháút lyï hoïa vaì khaí nàng khai thaïc lectin tæì mäüt säú âäüng váût thán mãöm. Tuyãøn Táûp Baïo Caïo Khoa Hoüc Häüi Nghë Sinh Váût Biãøn Toaìn Quäúc Láön Thæï I (27-28/10/1995), 1997, trang 364-369. 9. Nguyãùn Xuán Hoaût, Phaûm Âæïc Läü. Täø chæïc hoüc-Phäi thai hoüc. NXB Âaûi Hoüc vaì Trung Hoüc Chuyãn Nghiãûp, 1980, 648tr. 10. Ngä Troüng Læ. Kyî thuáût nuäi Ngao-Nghãu Soì Huyãút Trai Ngoüc. NXB Näng nghiãûp TP. Häö Chê Minh, 1996, 79tr. 11. Træång Quäúc Phuï. Kyî thuáût nuäi nghãu (Meretrix lyrata Sowerby) cuía ngæ dán åí âäöng bàòng säng Cæíu Long. Tuyãøn Táûp Baïo caïo Khoa Hoüc Häüi Nghë Sinh Váût Biãøn Toaìn Quäúc Láön Thæï I (27-28/10/1995), 1997, trang 486-492. 12. Træång Quäúc Phuï. Thaình pháön sinh hoïa cuía thët nghãu Meretrix lyrata (Sowerby, 1851) Vuìng Goì Cäng Âäng - Tiãön Giang. Táûp San Khoa Hoüc Cäng Nghãû Thuíy Saín (Âaûi Hoüc Thuíy Saín), säú 2/1998, trang 25-34. 13. Nguyãùn Hæîu Phuûng. Âàûc âiãøm sinh hoüc vaì kyî thuáût æång nuäi Nghãu Meretrix lyrata (Sowerby). Thäng tin KH-CN Thuíy saín säú 7vaì 8/1996, trang 13-21 vaì 14-18. 14. Vuî Trung Taûng. Caïc hãû sinh thaïi cæía säng Viãût nam. NXB Khoa hoüc vaì Kyî thuáût, 1994, 272tr. 15. Âàûng Ngoüc Thanh. Thuíy sinh hoüc âaûi cæång. NXB Âaûi hoüc vaì Trung hoüc Chuyãn Nghiãûp, 1973, 216tr. 16. Nguyãùn Ngoüc Thuûy. Thuíy triãöu vuìng biãøn Viãût nam. NXB Khoa Hoüc vaì Kyî Thuáût, Haì näüi, 1982, 261tr. 115 17. Nguyãùn Anh Tuáún. Cáøm nang kyî thuáût nuäi thuíy saín næåïc låü. NXB Näng Nghiãûp, 1994, 180tr. 18. Voî Sé Tuáún, Hæïu Thaïi Tuyãún. Ván voí - Mäüt chè tiãu âãø nghiãn cæïu âàûc âiãøm sinh træåíng cuía Soì Läng Anadara antiquata vuìng biãøn Bçnh Thuáûn. Tuyãøn Táûp Baïo caïo Khoa Hoüc Häüi Nghë Sinh Váût Biãøn Toaìn Quäúc Láön Thæï I (27- 28/10/1995), 1997, trang 270-275. Taìi liãûu tiãúng Anh: 19. Akarte S.R., V.V. Hiwale, U.H. Mane. Acute toxicity of monocrotophos to the estuarine clam, Meretrix meretrix from Ratnigiri coast (India). Journal of Advance Zoology. 1986, 7(1): 57-59. 20. Akihiko Shirota. The plankton of South Vietnam (freshwater and marine plankton). Overseas Technical Cooperation Agency Japan. 1966, 416 p. 21. Alcazar S.N. Spawning and larval rearing of tridacnid clams in the Philippines. Giant clams in Asia and the Pacific, 1988 No.9, 125-128. ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 22. Alcazar S.N., E.P. Solis and A.C. Alcala. Serotonin-induced spawning and larval rearing of the China clam, Hippopus porcelanus Rosewater (Bivalvia: Tridacnidae). Aquaculture. 1987, 66:3-4, 359-368; 14 ref. 23. Angell C.L. Culturing of spiny oyster, Sacostrea in Ambon, Indonesia. Journal of the World Mariculture Society. 1984, 15:433-441. 24. Angell C.L. The Biology and culture of Tropical Oysters. ICLARM Studies and Reviews 13, 42 p. Published by International Center for Living Aquatic Resources Management, Manila, Philippines. 1986. 116 25. Ansell A.D. The rate of growth of the hard clam Mercenaria mercenaria (L.) throughout the geographical range. J. Cons. CIEM. 1968, 31(3): 369-409. 26. Anuwat Nateewathana. Taxonomic account of commercial and edible molluscs excluding cephalopods, of Thailand. Phuket Marine Biological Center Special Publication. 1995, No. 15: 93-116. 27. Appeldoorn R.S. Sex ratio in the soft-shell clam, Mya arenaria. Nautilus. 1984, 98:2, 61-63. 28. Bell L.J. and J.C. Pernetta. Reproductive cycles and mariculture of giant clams in Papua New Guinea. Giant clams in Asia and the Pacific. 1988, No.9, 133- 138; ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 29. Berg C.J., Jr.J. Krzynowek, P. Alatalo and K. Wiggin. Sterol and fatty acid composition of the clam, Codakia orbicularis, with chemoautotrophic symbionts. Lipids. 1985, 20:2, 116-120; 39 ref. 30. Bisker R., M. Gibbons and M. Castagna. Predation by the oyster toadfish Opsanus tau (Linnaeus) on blue crabs and mud crabs, Predators of the hard clam Mercenaria mercenaria (Linnaeus, 1758). Journal of Shellfish Research. 1989, 8:1, 25-31; 28 ref. 31. Blanco G.J., D.K. Villaluz and H.R. Montalban. The cultivation and biology of oysters at Bacoor Bay, Luzon. Philippines Journal of Fisheries . 1951, 1(1):33-53. 32. Blanco G.J. The stake (patusok) method of oyster farming in the Dagatdagatan Lagoon, Rizal Province. Philippines Journal of Fisheries. 1956, 4(1): 21-30. 117 33. Braley R.D. Reproductive condition and season of the giant clams Tridacna gigas and T. derasa utilising a gonad biopsy technique. Giant clams in Asia and the Pacific. 1988, No. 9, 98-103; 1988, No.9, 125-128; ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 34. Breber P. On-growing of the carpet-shell clam (Tapes decussatus): two years’ experimence in Venice Lagoon. Aquaculture. 1985, 44:1, 51-56; 4 ref. 35. Broom M.J. The Biology and Culture of Marine Bivalve Molluscs of Genus Anadara. ICLARM Stud. Rev. 12, 37 p. Published by International Center for Living Aquatic Resources Management, Manila, Philippines. 1985. 36. Castagna M. Methods of growing Mercenaria mercinaria from postlarval to preferred-size seed for field planting. Aquaculture. 1984, 39: 355-359; 12 ref. 37. Chen H.C. and R.R. Zall. Clam derived proteinases. United States Patent. 1987, US 4677069 35 p. 38. Chen I.M. Comparison of the effect of copper on respiration and its accumulation in tissue in the hard clam Meretrix lusoria. Zoological Studies. 1995, 34(4): 235-240. 39. Cheong L . and F.Y. Chen. Preliminary studies on raft method of culturing green mussels, Perna viridis (L.) in Singapore. Singapore Journal of Primary Industries. 1980, 8(2): 119-133. 40. Chin P.K. and A.L. Lim. Oyster culture development in Sabah. Sabah Society Journal. 1977, 6(3): 107-115. 118 41. Chin T.S. and H.C. Chen. Bioaccumulation and distribution of mercury in hard clam, Meretrix lusoria (Bivalvia: Veneridae). Comparative Biochemitry and Physiology C Comparative Pharmacology and Toxicology. 1993, 106(1): 131-139. 42. Chun S.K., D.S. Chang, C.K. Park, Y.G. Kim and Y.G. Rho. Basic studies for the production of the hard clam Meretrix lusoria (Roding) in Jeonnbug farming area. Bulletin of Fisheries Research and Development Agency. 1981, No.26, 7-36; 41 ref. 43. Chung E.Y., Y.G. Kim and T.Y. Lee. A study on sexual maturation of hen clam Mactra chinensis Philippi. Bulletin of the Korean Fisheries Society, Korea Republish. 1987, 20:6, 501-508; 14 ref. 44. Clayton W.E.I. and T.T. Pobran. A Pacific oyster stake culture pilot project in Bristish Columbia. Bristish Columbia Marine Resource Branch, Fisheries Development Report. 1981, No. 33, 33pp. 45. Comps M. and D. Chagot. A new parasitosis in the clam Ruditapes decusatus L. Comptes Rendus de l’ Academie des Sciences, III Sciences de la Vie. 1987, 304:1, 41-44; 12 ref. 46. Copland J.W. and J.S. Lucas (Editors). Giant clams in Asia and the Pacific. ACIAR Monograph. 1988, No.9, 274 pp.; ref. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 47. Curtin L. Oyster farming in New Zealand. New Zealand Marine Department, Wellington, NZ. Fisheries Technical Report. 1971, 72, 99 pp. 119 48. Dillon R.T.Jr. and J.J. Manzi. Hard clam, Mercenaria mercenaria, broodstocks: genetic drift and loss of rare alleles without reduction in heterozygosity. Aquaculture. 1987, 60:2, 99-105; 35 ref. 49. Diter A. and C. Dufy. Polyploidy in the Manila clam, Ruditapes philippinarum. II. Chemical induction of tetraploid embryos. Aquatic Living Resources. 1990, 3:2, 107-112; 22 ref. 50. Downing S.L. and S.K. Jr. Allen. Induced triploidy in the Pacific oyster, Crassostrea gigas: optimal treatments with cytochalasin B depend on temperature. Aquaculture. 1987, 61:1, 1-15: 43 ref. 51. Dufy C. and A. Diter. Polyploidy in the Manila clam Ruditapes philippinarum. Chemical induction and larval performances of triploids. Aquatic Living Resources. 1990, 3:1, 55-60: 17 ref. 52. Gayanilo C. D.F. Pauly & P. Sparre. The FAO-ICLARM Stock Assessement tools (FISAT) User’s Guide. FAO computerized Information Series (Fisheries). No.8 Rome, FAO. 1996. 126 p. 53. Gervis M.H. and N.A. Sims. The Biology and culture of pearl oysters (Bivalvia: Pteriidae). ICLARM Stud. Rev. 21, 49 p. Published by Intrenational Center for Living Aquatic Resources Management , Manila, Philippines. 1992. 54. Gibbons M.C.and M. Castagna. Serotonin as an inducer of spawning in six bivalve species. Aquaculture. 1984, 40:2, 189-191; 6 ref. 55. Gilbert M.A. Growth rate, longevity and maximum size of Macoma balthica (L.). Biol. Bull. 1973, 145: 119-126. 56. Giselle P. and B. Samonte. Oyster and Mussel Farming in Western Visayas, Philippines. NAGA, The ICLARM Quarterly, July 1992, pp. 46-48. 120 57. Gosling E.M. and A. Nolan. Triploidy induction by thermal shock in Manila clam, Tapes semidecussatus. Aquaculture. 1989, 78:3-4,223-228; 14 ref. 58. Gustafson R.G., R.L. Creswell, T.R. Jacobsen and D.E. Vaughan. Larval biology and mariculture of the angelwing clam, Cyrtopleura costata. Aquaculture. 1991, 95:3/4, 257-279, 57 ref. 59. Habe Tadashi & Kosuge Sadao. Shell of the World in colour. Osaka Japan. The Tropical Pacific. 1966, Vol. 2, 2-147. 60. Hameed P.S. Chemical composition of crystalline in some bivalve molluscs off PortoNovo coast (India). Indian Journal of Marine Science. 1986, 15(1): 61-62. 61. Hayashi M. World Review of Fisheries and Aquaculture (annual report). Internet: 1996, p. 3-24. 62. He J.J. and X.M. Wei. A study on food and feeding habit of the clam spat Journal of Fisheries of China. 1984, 8:2, 99-106, 7 ref. 63. Helm M.M. and I. Laing. Preliminary observations on the nutritional value of ‘Tahiti Isochrysis’ to bivalve larvae. Aquaculture. 1987, 62:3-4, 281-288; 20 ref. 64. Heslinga G.A., F.E. Perron and O. Orak. Mass culture of giant clams (F. tridacnidae) in Palau. Aquaculture. 1984, 39, 197-215; 25 ref. 65. Hidu H., C. Conary and S.R. Chapman. Suspended culture of oyster: biological fouling control. Aquaculture. 1988, 22(1-2): 189-192. 121 66. Hirai S., T. Kisimoto, A.L. Kadam, H. Kanatani and S.S Koide. Induction of spawning and oocyte maturation by 5-hydroxytryptamine in the surf clam. Journal of Experimental Zoology. 1988, 245: 3, 318-321; 10 ref. 67. Hirata T., I. Kubota, N. Iwasawa, I. Takabatake, T. Ikeda and Y. Muneoka. Structures and action of Mytilus inhibitory peptides. Biochemical and Biophysical Research Communications. 1988, 152(3): 1376-1382. 68. Ho J.S. and G.X. Zheng. Ostrincola koe (Copepoda, Myicolidae) and mass mortality of cultured hard clam (Meretrix meretrix) in China. Hydrobiologia. 1994, 284(2): 169-173. 69. Ho J.S and I.H. Kim. Copepod parasites of a commercial clam (Meretrix meretrix) from Phuket, Thailand. Hydrobiologia. 1995, 308(1): 13-21. 70. Ho Y.D. Growth of hard clam, Meretrix lusoria cultured in ponds in Taiwan. Journal of The Fisheries Society of Taiwan. 1991, 18(4): 273-278. 71. Humphrey J.D. Disease risks associated with translocation of shellfish, with special reference to the giant clam, Tridacna gigas. Giant Clams in Asia and the Pacific [edited by Copland, J.W.; Lucas, J.S.]. 1988, 241-244, 18 ref. ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 72. Ifon E.T. and I.B. Umoh. Biochemical and nutritional evaluation of Egreria radiata (clam), a delicacy of some riverine peasant populations in Nigeria. Food-Chemistry. 1987, 24:1, 21-27; 13 ref. 73. Imai T. Aquaculture in shallow seas: Progress in Shallow Sea Culture. Translated from Japanese. Published for the National Marine Fisheries Service and the National Science Foundation, Washington, DC, USA by Amerind Publishing Co., Pvt., Ltd., New Deli, India. 1977, 615pp. 122 74. Jayabal R. and M. Kalyani. Reproductive cycles of some bivalves from Vellar estuary, east coast of India. Indian Journal of Marine Sciences. 1986, 15(1): 59-60. 75. Jayabal R. and M. Kalyani. Biochemical studies in the hard clam Meretrix meretrix from Vellar estuary, east coast of India. Indian Journal of Marine Sciences. 1986, 15(1): 63-64. 76. Jenkins R.. Mussel Cultivation in the Marlborough Sounds (New Zealand). David Jones Ltd., Wellington, NZ. 1979, 75 pp. 77. Kalyanasundaram K. and K. Ramamoorthi. Larval development of the clam Meretrix meretrix (Linnaeus). Mahasagar Bulletin of The National Institute of Oceanography. 1987, 20(2): 115-120. 78. Kamara A.B. Preliminary studies to culture mangrove oysters, Crassostrea tulipa, in Sierra Leone. Aquaculture. 1982, 27:285-294. 79. Kassner J. and R.E. Malouf. An evaluation of “spawner transplants” as a management tool in Long Island’s hard clam fishery. Journal of Shellfish Research. 1982, 2:2, 165-172; 24 ref. 80. Karunasagar I., H.S.V. Gowda, M. Subburaj and M.N. Genugopal. Outbreak of paralytic shellfish poisoning in Mangalore west coast of India. Current Science (Bangalore). 1984, 53(5): 247-249. 81. Kenedy V.S. and L. Van Huekelem. Gametogensis and larval production of the introduced Asiatic clam, Corbicula sp. (Bivalvia; Corbiculidae), in Maryland. Biological Bulletin Marine Biological Laboratory, Woods Hole, Mass. 1985, 168:1, 50-60; 26 ref. 123 82. Kim J.H., S.R. Chung and K.H. Jeune. Lectin from marine shells: IX Purification and carbohydrates specificities of lectin, MLA-1, from the hemolymph of Meretrix lusoria. Korean Biochemical Journal. 1990, 23(3): 328-334. 83. Korringa P. Farming of Cupped Oyster of Genus Crassostrea. Elsevier Scientific Publishing Co., Amsterdam, Netherlands. 1976a , 224 pp. 84. Korringa P. Farming of Flat Oyster of Genus Ostrea. Elsevier Scientific Publishing Co., Amsterdam, Netherlands. 1976b, 238 pp. 85. Kulkarni B.G. and M. Borkar. ATPase activity in the clam, Meretrix casta var. ovum (Hanley) acclimated to different salinities. Geobios (Jodhpur). 1988, 15(4): 162-165. 86. Laing I. The use of artificial diets in rearing bivalve spat. Aquaculture. 1987, 65:3/4, 243-249, 13 ref. 87. Laing I. and P.F. Millican. Dried-algae diets and indoor nursery cultivation of Manila Clam juveniles. Aquaculture. 1991, 95:1-2, 75-87, 33 ref. 88. Licciardello J.J., D.L. D'Entremont and R.C. Lundstrom. Radio-resistance of some bacterial pathogens in soft-shell clam (Mya arenaria) and mussels (Mytilus edulis). Journal of Food Protection. 1989, 52:6, 406-411; 23 ref. 89. Lo C.F., M.S. Lin, S.M. Liu, C.H. Wang and G.H. Kou. Viral interference in TO-2 cells infected with IPN virus isolated from clam, Meretrix lusoria. Gyobyo Kenkyu: Fish Pathology. 1990,25:3, 133-140; 12 ref. 124 90. Lo C.F., Y.W. Hong, S.Y. Huang and C.H. Wang. The characteristics of the virus isolated from the gill of clam Meretrix lusoria. Fish-Pathology. 1988, 23:3, 147-154; 22 ref. 91. Luttmer S.J. and F.I. Longo. Sperm nuclear transformations consist of enlargement and condensation coordinate with stages of meiotic maturation in fertilized Spisula solidissima. Developmental Biol. 1988,128:1, 86-96; 56 ref. 92. MacDonald B.A. and R.J. Thompson. Intraspecific variation in growth and reproduction in latitudinally differentiated populations of the giant scallop Placopecten magellanicus (Gmelin). Biol. Bull. 1988, 175(3): 361-371. 93. Medcof J.C. Oyster farming in the Maritimes. Fisheries Research Board of Canada Bulletin. 1961, 131. 94. Modassir Y. Ecology and Production of benthic bivalve Meretrix casta (Chemnitz) in Mandovi estuary, Goa (India). Indian Journal of MarineSciences. 1990, 19(2): 125-127. 95. Mottet M.G. A review of the fishery biology and culture of scallops. State of Washington, Department of Fisheries. 1979, Technical Report No.39. 100 pp. 96. Nash W.J., R.G. Pearson and S.P. Westmore. A histological study of reproduction in the giant clam Tridacna gigas in the north-central Great Barrier Reef. Giant clams in Asia and the Pacific. 1988, No.9, 89-93; ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 125 97. Nguyen Ngoc Lam & Doan Nhu Hai. Gut content of blood cockle, Anadara granosa (L.), with emphasis on Diatoms, Travinh, South Vietnam. Phuket Marine Biological Center Special Publication. 1988, 18(1): 77-82. (1998) 98. Paillard C., L. Percelay, M. le Pennec and D. le Picard. Pathogenic origin of the “brown ring” in Tapes philippinarum (Mollusca, Bivalve). Comptes Rendus de l’ Acedemie des Sciences, -III Sciences de la Vie. 1989, 309:7, 235- 241; 5 ref. 99. Patel B., J.P. Chandy and S. Patel. Do selenium and glutathione inhibit the toxic effects of mercury in marine lamellibranchs. Science of The Total Environment. 1988, 67(2-3): 147-166. 100. Patel B. and K. Anthony. Uptake of cadmium in tropical marine lamellibranchs, and effects on physiological behavior. Marine Biology (BERLIN). 1991, 108(3): 457-470. 101. Purchon R.D. The Biology of Mollusca. Second Edition, PERGAMO Press 1977, Vol.57, 560p. 102. Quayle D.B. Pacific oyster raft culture in Bristish Columbia. Fisheries Research Board of Canada, Bulletin 178. 1971, 34 p. 103. Quayle D.B. Tropical oysters: culture and methods. International Development Research Centre, Ottawa, Canada, TS17e. 1980, 80 p. 104. Quayle D.B. Pacific oyster culture in Bristish Columbia. Fisheries Research Board of Canada, Bulletin 218. 1988, 241 p. 105. Quayle D. B. & G.F. Newkirk. Farming Bivalve Molluscs Methods Study and Development. Advances in World Aquaculture. Published by The World 126 Aquaculture Society in Association with The International Development Research Center. 1989, volume I, 294p 106. Reid R.G.B., P.V. Frankboner and D.G. Brand. Studies on the physiology of giant clam Tridacna gigas Linneï. 1. Feeding and digestion. Comparative Biochemitry and Physiology,-A. 1984, 78:1, 95-101; 23 ref. 107. Renard P. and J.C. Cochard. Effect of various cryoprotectants on Pacific oyster Crassotrea gigas Thunberg, Manila clam Ruditapes philippinarum Reeve and King scallop Pecten maximus (L) embryos: influence of the biochemical and osmotic effects. Cryo-letters. 1989, 10:3, 169-180; 12 ref. 108. Riisgard H.U. Feeding rates in hard clam (Mercenaria mercenaria) veliger larvae as a function of algal (Isochrysis galbana) concentration. Journal of Shellfish Research. 1989, 7:3,377-380; 17 ref. 109. Round F.E. The ecology of algae. Cambrigde University Press. The first published 1981, 653 p. 110. Sadiq M., T.H. Zaidi and I.A. Alam. Bioaccumulation of mercury by clams (Meretrix meretrix) collected from the Saudi Coast of the Arabian Gulf. Chemical Speciation and Bioavailability. 1992, 4(1): 1-8. 111. Sadiq M. and I.A. Alam. Bioaccumulation of mercury by clams (Meretrix meretrix) collected from the Saudi Coast of the Arabian Gulf. Chemical Speciation and Bioavailability. 1992, 4(1): 9-17. 112. Sadiq M., I.A. Alam and H. Al Mohanna. Bioaccumulation of nickel and vanadium by clams (Meretrix meretrix) living in different salinity along the 127 Saudi coast of the Arabian Gulf. Environmental Pollution. 1992, 76(3): 225- 231. 113. Schell S.C. Graffilla pugetensis n.sp. (Order Neorhabdocoela: Graffillidae), a parasite in the pericardial cavity of the bent-nose clam, Macoma nasuta (Conrad, 1837). Journal-of-Parasitology. 1986, 72:5, 748-759, 18 ref. 114. Shimura S. and R. Kuwabara. Trichocola japonicus sp. Nov., a mytilicolid copepod parasitic in the short neck clam (Tapes philippinarum) from Lake Hamana, Japan. Fish Pathology. 1984, 18:4,191-197; 8 ref. 115. Shumway S.E. Factors affecting oxygen consumption in the coot clam Mulinia lateralis (Say), Ophelia. 1983, 22:2, 143-171; 89 ref. 116. Shpigel M. and R. Fridman. Propagation of the Manila clam (Tapes semidecussatus) in the effluent of fish aquaculture ponds in Eilat, Israel. Aquaculture. 1990, 90:2, 113-122; 12 ref. 117. Sparre P. and S.C. Venema. Introduction to tropical fish stock assessment. Part 1. Manual. FAO Fisheries Technical Paper. No. 360.1, Rev. 2. Rome, Fao. 1998. 470p. 118. Taguchi H. Biosynthesis and metabolism of trigonelline, and physiological action of compound. Vitamins. 1988, 62:10, 549-557, 22 ref. 119. Tisdell C.A.. Aquaculture as a use of the coastal zone: environmental and economic aspects. Giant clam farming as a development. Discussion Paper in Economics, Department of Economics, University of Queensland. 1989, No.20, 22 pp.; 15 ref. 128 120. Tisdell C.A. and K. Menz. Socioeconomic considerations in giant clam mariculture. Giant clams in Asia and the Pacific [edited by Copland, J.W.; Lucas, J.S.]. 1988, No.9, 246-249, ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 121. Tisdell C.A. Giant clams in the Pacific the socio-economic potential of a developing technology for their mariculture. Development and social change in the Pacific Islands [edited by Couper, A.D.]. 1989, 74-88;BLDSC, London, UK; Routledge. 122. Trinidad Roa M.J. Spawning and larval rearing of giant clams in Pangasinan, Philippines. Giant clams in Asia and the Pacific. 1988, No.9, 120-124; ACIAR Monograph Series, No.9. Canberra, Australia, Australian Centre for International Agriculture Research. 123. Rajendran N., N. Rajendran, O. Matsuda and V.K. Venugopalan. Acute toxicity of organochlorine pesticides to fish and shellfishes of tropical estuary. Journal of Faculty of Applied Biological Science Hirishima Unuversity. 1989, 28(1-2): 37-48. 124. Truong Quoc Phu. Clam farming in the Mekong Delta, Vietnam. The ICLARM Quarterly October 1996, Vol.19 No.4, 60-62. 125. Vakily J.M. The Biology and culture of Mussels of Genus Perna. ICLARM Stud. Rev. 17, 63 p. Published by International Centre for Living Aquatic Resources Management, Manila, Philippines. 1989. 126. Vakily J.M. Determination and Comparison of Bivalve Growth, with Emphasis on Thailand and Other Tropical Areas. ICLARM Tech. Rep. 36, 129 125p. Published by International Centre for Living Aquatic Resources Management, Manila, Philippines. 1992. 127. Ventilla R.F. The scallop industry in Japan. Advances in Marine Biology. 1982, 20:310-382. 128. Ventilla R.F. Recent developments in the Japanese oyster culture industry. Advances in Marine Biology. 1984, 21: 57 p. 129. Vo Si Tuan & Nguyen Huu Phung. Status of bivalve exploitation and farming in the coastal waters of South Vietnam. Phuket Marine Biological Center Special Publication. 1998, 18(1): 171-174. 130. Walker R.L. Feasibility of mariculture of the hard clam Mercenaria mercenaria (Linneï) in coastal Georgia. Journal-of-Shellfish-Research. 1983, 3:2, 169-174. 131. Wang Z.C., J.M. Liu, A. Zhu, W.J. Li and Y.C. Shen. A Preliminary survey on the biology of Mactra chinensis in the outfall of Yalu Jiang River. Journal of Fisheries of China. 1984, 8:1, 33-44; 5 ref. 132. Watters K.W. and T.E. Prinslow. Culture of mangrove oyster, Crassostrea rhizophorae Guiding, in Puerto Rico. Proceedings of the World Mariculture Society. 1975, 6:221-236. 133. Winberg G.G. Methods for Estimation of Production of Aquatic Animals. Academic Press London and New York. 1971, 175p. 134. Xu X., L.M. Qian, J.Y. Li and H.R. Huang. The reproductive phase of the gonads in Mollusca (Corbicula fluminea Muller) in Shanghai Diansan Lake. Acta-Zoologica-Sinica. 1988, 34:4, 320-324; 5 ref.