Nghiên cứu tác dụng của thuốc Salamin đến một số chỉ tiêu huyết học, hoá sinh và miễn dịch ở bệnh nhân ung thư phế quản đang xạ trị

- B Träng l­îng c¬ thÓ (kg) Tr­íc (1) 46,98 ± 5,01 49,28 ± 6,97 >0,05 Sau (2) 46,75 ± 5,11 49,20 ± 7,00 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 ChØ sè BMI Tr­íc (1) 17,83 ± 1,62 18,49 ± 1,90 >0,05 Sau (2) 17,74 ± 1,68 18,46 ± 1,85 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Qua nghiªn cøu thÊy tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ träng l­îng c¬ thÓ vµ chØ sè BMI cña nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). 3.3.2- KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c chØ sè huyÕt häc. B¶ng 3.12. Sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng Hb, hematocrit tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Sè l­îng HC (T/l) Tr­íc (1) 4,27 ± 0,57 4,14 ± 0,43 >0,05 Sau (2) 3,92 ± 0,57 4,25 ± 0,58 <0,05 p1-2 <0,001 >0,05 Hµm l­îng Hb (g/l) Tr­íc (1) 127,7 ± 17,3 126,3 ± 17,9 >0,05 Sau (2) 117,4 ± 21,3 131,2 ± 19,7 <0,05 p1-2 <0,001 >0,05 Hematocrit (l/l) Tr­íc (1) 0,352 ± 0,046 0,365 ± 0,046 >0,05 Sau (2) 0,329 ± 0,051 0,371 ± 0,051 <0,01 p1-2 <0,01 >0,05 BiÓu ®å 3.4. Sè l­îng hång cÇu cña c¸c bÖnh nh©n UTPQ tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 3.12 vµ biÓu ®å 3.2 cho thÊy sau ®iÒu trÞ sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng Hb vµ hematorit cña c¸c bÖnh nh©n ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn gi¶m cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,01- 0,001. Trong khi ®ã ë nhãm bÖnh nh©n ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin c¸c chØ sè nµy biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). B¶ng 3.13. Sè l­îng b¹ch cÇu, tû lÖ b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh vµ lympho tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Sè l­îng b¹ch cÇu (G/l) Tr­íc (1) 8,79 ± 2,21 7,65 ± 2,76 >0,05 Sau (2) 8,59 ± 3,81 7,38 ± 2,98 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Tû lÖ b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh (%) Tr­íc (1) 64,56 ± 9,29 60,11 ± 13,18 >0,05 Sau (2) 65,84 ± 13,81 64,40 ± 16,77 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Tû lÖ lympho (%) Tr­íc (1) 24,56 ± 9,19 28,68 ± 10,22 >0,05 Sau (2) 24,68 ± 12,70 26,19 ± 14.58 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 C¸c sè liÖu ë b¶ng 3.13 cho thÊy ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin, sè l­îng b¹ch cÇu, tû lÖ b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh vµ lympho tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). B¶ng 3.14. Sè l­îng tiÓu cÇu tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Tr­íc (1) 367,80 ± 134,71 351,10 ± 161,25 >0,05 Sau (2) 346,53 ± 136,80 319,10 ± 136,89 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Qua b¶ng 3.14 thÊy sau ®iÒu trÞ sè l­îng tiÓu cÇu ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin gi¶m nhÑ, nh­ng sù biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). 3.3.3- KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c chØ sè ho¸ sinh m¸u B¶ng 3.15. Ho¹t ®é enzym GOT, GPT tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Ho¹t ®é GOT (U/l) Tr­íc (1) 36,97 ± 22,00 33,17 ± 17,11 >0,05 Sau (2) 32,67 ± 15,34 29,87 ± 10,40 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Ho¹t ®é GPT (U/l) Tr­íc (1) 29,63 ± 26,58 33,77 ± 25,83 >0,05 Sau (2) 31,27 ± 19,06 30,47 ± 21,42 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 C¸c kÕt qu¶ ë b¶ng 3.15 cho thÊy sau ®iÒu trÞ ho¹t ®é enzym GOT, GPT ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). B¶ng 3.16. Hµm l­îng ure vµ creatinin tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Hµm l­îng ure (mmol/l) Tr­íc (1) 5,72 ± 2,00 5,53 ± 1,85 >0,05 Sau (2) 5,64 ± 1,57 5,34 ± 1,54 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Hµm l­îng creatinin (mmol/l) Tr­íc (1) 82,53 ± 15,64 82,70 ± 11,88 >0,05 Sau (2) 81,30 ± 14,64 81,93 ± 9,45 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Sau ®iÒu trÞ hµm l­îng ure, creatinin ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin còng nh­ ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn ®Òu biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). B¶ng 3.17. Hµm l­îng glucose, protein m¸u tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B Hµm l­îng protein g/l) Tr­íc (1) 72,43 ± 6,23 67,87 ± 6,80 >0,05 Sau (2) 70,13 ± 5,12 72,13 ± 6,03 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 Hµm l­îng glucose (mmol/l) Tr­íc (1) 4,89 ± 0,96 4,77 ± 0,73 >0,05 Sau (2) 4,83 ± 0,80 5,08 ± 0,70 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 C¸c kÕt qu¶ ë b¶ng 3.17 cho thÊy sau ®iÒu trÞ hµm l­îng protein vµ glucose m¸u ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). 3.4- KÕT QU¶ NGHI£N CøU MéT Sè CHØ Sè MIÔN DÞCH. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c chØ sè miÔn dÞch tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ ®­îc tr×nh bµy trªn c¸c b¶ng 3.18 - 3.20. B¶ng 3.18. Sè l­îng tÕ bµo TCD4, TCD3, TCD8 tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B TCD3 (tÕ bµo/ml) Tr­íc (1) 988,30 ± 299,98 941,53 ± 445,59 >0,05 Sau (2) 705,83 ± 229,27 778,93 ± 335,53 >0,05 Møc gi¶m 282,47 ± 247,71 162,60 ± 185,38 >0,05 p1-2 <0,001 <0,001 TCD4 (tÕ bµo/ml) Tr­íc (1) 421,77 ± 146,19 402,27 ± 193,13 >0,05 Sau (2) 297,73 ± 125,61 302,73 ± 137,91 >0,05 Møc gi¶m 124,03 ± 73,18 99,53 ± 130,74 >0,05 p1-2 <0,001 <0,001 TCD8 (tÕ bµo/ml) Tr­íc (1) 576,27 ± 181,59 563,53 ± 250,61 >0,05 Sau (2) 401,17 ± 155,39 470,07 ± 211,49 >0,05 Møc gi¶m 175,10 ± 128,36 93,47 ± 80,08 >0,05 p1-2 <0,001 <0,001 Qua b¶ng 3.18 thÊy sau ®iÒu trÞ sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4, TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu gi¶m cã ý nghÜa thèng kª (p<0,001). Møc ®é gi¶m sè l­îng c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (162,60 ± 185,38 tÕ bµo/ml; 99,53 ± 130,74 tÕ bµo/ml vµ 93,47 ± 80,08 tÕ bµo/ml) Ýt h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (t­¬ng øng lµ 282,47 ± 247,71 tÕ bµo/ml; 124,03 ± 73,18 tÕ bµo/ml vµ 175,10 ± 128,36 tÕ bµo/ml), nh­ng sù kh¸c biÖt ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). BiÓu ®å 3.5. Møc ®é gi¶m sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë c¸c bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n sau ®iÒu trÞ tia x¹. B¶ng 3.19. Tû lÖ TCD4/TCD8, TCD4/TCD3, TCD8/TCD3 tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. ChØ sè Thêi ®iÓm Nhãm TX (n= 30) (A) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n= 30) (B) (`X ± SD) pA- B TCD4/ TCD8 Tr­íc (1) 0,83 ± 0,47 0,92 ± 0,70 >0,05 Sau (2) 0,88 ± 0,53 0,81 ± 0,55 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 TCD4/ TCD3 Tr­íc (1) 0,44 ± 0,15 0,47 ± 0,21 >0,05 Sau (2) 0,46 ± 0,23 0,43 ± 0,23 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 TCD8/ TCD3 Tr­íc (1) 0,60 ± 0,19 0,64 ± 0,29 >0,05 Sau (2) 0,61 ± 0,24 0,63 ± 0,25 >0,05 p1-2 >0,05 >0,05 KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 3.19 cho thÊy sau ®iÒu trÞ tû lÖ c¸c tÕ bµo TCD4/TCD8, TCD4/TCD3, TCD8/TCD3 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin vµ nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn ®Òu biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). B¶ng 3.20. Liªn quan giai ®o¹n bÖnh vµ møc ®é gi¶m sè l­îng tÕ bµo TCD4, TCD3, TCD8. ChØ sè Nhãm TX (n= 30) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n=30) (`X ± SD) P Møc gi¶m TCD3 (tÕ bµo/ml) Giai ®o¹n IIIa (n= 17) (1) 284,35 ± 257,48 Giai ®o¹n IIIa (n= 15) (3) 137,87 ± 184,83 p1-3>0,05 Giai ®o¹n IIIb (n= 13) (2) 280,00 ± 244,70 Giai ®o¹n IIIb (n= 15) (4) 187,33 ± 188,97 p2-4>0,05 p1-2>0,05 p3-4>0,05 Møc gi¶m TCD4 (tÕ bµo/ml) Giai ®o¹n IIIa (n= 17) (1) 130,88 ± 75,19 Giai ®o¹n IIIa (n= 15) (3) 98,00 ± 140,15 p1-3>0,05 Giai ®o¹n IIIb (n= 13) (2) 115,08 ± 72,46 Giai ®o¹n IIIb (n= 15) (4) 101,07 ± 125,54 p2-4>0,05 p1-2>0,05 p3-4>0,05 Møc gi¶m TCD8 (tÕ bµo/ml) Giai ®o¹n IIIa (n= 17) (1) 189,12 ± 156,55 Giai ®o¹n IIIa (n= 15) (3) 79,67 ± 51,52 p1-3>0,05 Giai ®o¹n IIIb (n= 13) (2) 156,77 ± 80,60 Giai ®o¹n IIIb (n= 15) (4) 107,27 ± 101,10 p2-4>0,05 p1-2>0,05 p3-4>0,05 KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 3.20 cho thÊy: - ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn: møc ®é gi¶m c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4, TC8 ë c¸c bÖnh nh©n giai ®o¹n IIIa vµ IIIb kh¸c biÖt kh«ng ®¸ng kÓ (p>0,05). - ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin: møc ®é gi¶m c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TC8 ë nh÷ng bÖnh nh©n giai ®o¹n IIIa (137,87 ± 184,83 tÕ bµo/ml; 98,00 ± 140,15 tÕ bµo/ml vµ 79,67 ± 51,52 tÕ bµo/ml) Ýt h¬n so víi c¸c bÖnh nh©n ë giai ®o¹n IIIb (t­¬ng øng lµ 187,33 ± 188,97 tÕ bµo/ml; 101,07 ± 125,54 tÕ bµo/ml vµ 107,27 ± 101,10 tÕ bµo/ml), tuy nhiªn sù kh¸c biÖt ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). BiÓu ®å 3.6. Liªn quan giai ®o¹n bÖnh vµ møc ®é gi¶m sè l­îng tÕ bµo TCD4, TCD3, TCD8. B¶ng 3.21. Liªn quan thÓ bÖnh cña y häc cæ truyÒn vµ sè l­îng TCD4, TCD3, TCD8. ChØ sè Nhãm TX (n= 30) (`X ± SD) Nhãm TX + Salamin (n=30) (`X ± SD) ¢m h­ ®µm nhiÖt (n= 7) (1) KhÝ ©m h­ (n= 9) (2) KhÝ huyÕt ø trÖ (n= 14) (3) ¢m h­ ®µm nhiÖt (n= 8) (4) KhÝ ©m h­ (n= 9) (5) KhÝ huyÕt ø trÖ (n= 13) (6) Møc gi¶m TCD3 (TB/ml) 231,86 ± 186,23 345,89 ±309,14 267,00 ± 240,08 163,50 ± 76,45 138,22 ± 282,43 178,92 ± 160,39 Møc gi¶m TCD4 (TB/ml) 94,43 ± 65,89 156,33 ± 77,93 70,51 ± 18,85 141,00 ± 157,98 120,11 ± 176,17 59,77 ± 53,69 Møc gi¶m TCD8 (TB/ml) 291,57 ± 204,58 124,33 ± 38,40 149,50 ± 82,07 77,38 ± 49,70 74,78 ± 49,62 116,31 ± 106,84 p>0,05 KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 3.21 cho thÊy ë tÊt c¶ c¸c thÓ bÖnh cña YHCT, sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu thÊp h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn, tuy nhiªn sù kh¸c biÖt ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). Nh­ vËy, sau ®iÒu trÞ TX sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë c¶ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin vµ ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn ®Òu gi¶m cã ý nghÜa thèng kª. Tuy nhiªn, møc ®é gi¶m c¸c chØ sè nµy ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin cã xu h­íng Ýt h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn,nh­ng sù kh¸c biÖt nµy ch­a cã ý nghÜa thèng kª. CH¦¥NG 4: BµN LUËN 4.1- §ÆC §IÓM L¢M SµNG CñA UNG TH¦ PHÕ QU¶N. 4.1.1- §Æc ®iÓm chung. * Tuæi: Theo nhiÒu nghiªn cøu phÇn lín c¸c tr­êng hîp UTPQ ®­îc ph¸t hiÖn ë løa tuæi tõ 35 ®Õn 75 vµ tËp trung nhiÒu ë løa tuæi 55- 65 [17], [33]. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i còng cho thÊy tuæi trung b×nh cña c¸c bÖnh nh©n UTPQ lµ 55,95 ± 8,59 (Ýt nhÊt lµ 31 tuæi vµ nhiÒu nhÊt lµ 70 tuæi). §a sè c¸c bÖnh nh©n ë løa tuæi trªn 50: 51- 60 tuæi (36,7%) vµ 61- 70 tuæi (33,3%), cã 28,3% sè bÖnh nh©n ë løa tuæi 41- 50 vµ chØ cã 1,7% sè bÖnh nh©n ë løa tuæi 30- 40. Ngoµi ra, chóng t«i còng thÊy løa tuæi trung b×nh cña nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (54,67 ± 9,73 tuæi) kh«ng kh¸c biÖt so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (57,23 ± 7,22 tuæi), (p>0,05). * Giíi: Theo Hossfeld D. K. vµ cs. [17], UTPQ gÆp nhiÒu ë nam giíi h¬n n÷ giíi, ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp hãa, kho¶ng 1/5 n÷ giíi vµ 1/3 nam giíi chÕt v× ung th­ lµ do bÖnh UTPQ. KÕt qu¶ nghiªn cøu còng cho thÊy hÇu hÕt c¸c bÖnh nh©n UTPQ lµ nam giíi (91,7%), cã 8,3% sè bÖnh nh©n lµ n÷ giíi. Tû lÖ nam/n÷ lµ 11/1. Tû lÖ nam vµ n÷ ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (90,0% vµ 10,0%) kh«ng kh¸c biÖt so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (93,3% vµ 6,7%), (p>0,05). * TiÒn sö nghiÖn thuèc l¸: Theo nhiÒu nghiªn cøu dÞch tÔ häc, hót thuèc l¸ lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt dÉn ®Õn UTPQ (90%). Ngoµi ra, nh÷ng ng­êi ë l©u trong m«i tr­êng cã khãi thuèc l¸ l©u ngµy còng cã nguy c¬ bÞ UTPQ [8], [12], [13], [22], [29]. Qua nghiªn cøu chóng t«i còng thÊy ®a sè bÖnh nh©n UTPQ nghiÖn thuèc l¸ (80,0%). Tû lÖ nghiÖn thuèc l¸ ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (76,7%) kh«ng kh¸c biÖt so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (83,3%), p>0,05. §iÒu nµy còng phï hîp víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n­íc. Nghiªn cøu cña Minna J. D. vµ cs. [53] cho thÊy cø 10 nam giíi nghiÖn thuèc nÆng th× cã 1 ng­êi chÕt v× bÞ UTPQ, kho¶ng 80% nam giíi vµ 75% n÷ giíi bÞ UTPQ cã nghiÖn thuèc l¸. * §Æc ®iÓm nghÒ nghiÖp: UTPQ lµ bÖnh cã liªn quan ®Õn yÕu tè m«i tr­êng vµ nghÒ nghiÖp [12], [44], [45]. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña Blot W. vµ cs. [36], Weiss W. vµ cs. [68] còng ®· chøng minh r»ng phãng x¹, ami¨ng, c¸c s¶n phÈm than ®¸, « nhiÔm kh«ng khÝ, h¬i radon còng cã vai trß trong bÖnh sinh UTPQ. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy trong sè c¸c bÖnh nh©n UTPQ cã 53,3% sè bÖnh nh©n lµ n«ng d©n, tiÕp theo lµ c¸n bé (23,3%) vµ c«ng nh©n (16,7%). Ph©n bè nghÒ nghiÖp ë hai nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin vµ ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn lµ t­¬ng ®­¬ng nhau (p>0,05). Chóng t«i cho r»ng phÇn lín bÖnh nh©n lµ n«ng d©n lµ do ®Æc thï hoµn c¶nh n­íc ta 80% nghÒ nghiÖp lµ n«ng d©n, ®ång thêi còng cßn do lµ n«ng d©n tiÕp xóc víi thuèc trõ s©u vµ c¸c lo¹i ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt kh¸c. Tuy nhiªn, ®Ó kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy cÇn cã c¸c nghiªn cøu dÞch tÔ häc chuyªn s©u vÒ UTPQ. 4.1.2- §Æc ®iÓm l©m sµng theo y häc hiÖn ®¹i. * Thêi gian m¾c bÖnh: KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy thêi gian tõ khi xuÊt hiÖn c¸c triÖu chøng ®Ó bÖnh nh©n ph¶i ®i kh¸m bÖnh ®Õn thêi ®iÓm nghiªn cøu trung b×nh lµ 4,67 ± 3,91 th¸ng (Ýt nhÊt lµ 1 th¸ng vµ nhiÒu nhÊt lµ 24 th¸ng). §a sè bÖnh nh©n cã thêi gian m¾c bÖnh 0,05. * Giai ®o¹n bÖnh: Qua nghiªn cøu thÊy cã 53,3% sè bÖnh nh©n UTPQ giai ®o¹n IIIa vµ 46,7% sè bÖnh nh©n UTPQ giai ®o¹n IIIb. Tû lÖ bÖnh nh©n UTPQ giai ®o¹n IIIa vµ IIIb ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin kh«ng kh¸c biÖt so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (p>0,05). * C¸c ph­¬ng ph¸p ®· ®iÒu trÞ: KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy cã 63,3% sè bÖnh nh©n ®­îc ®iÒu trÞ TX lÇn ®Çu, 16,7% sè bÖnh nh©n ®· ®­îc phÉu thuËt, sè bÖnh nh©n ®· ®iÒu trÞ TX vµ hãa chÊt chiÕm tû lÖ thÊp (26,7% vµ 15,0%). 4.1.3- §Æc ®iÓm l©m sµng theo y häc cæ truyÒn. Theo lý luËn cña YHCT, chøng phÕ nham ®­îc chia thµnh 3 thÓ lµ ©m h­ ®µm nhiÖt, khÝ ©m h­ vµ khÝ huyÕt ø trÖ. Trong nhãm nghiªn cøu cña chóng t«i thÓ khÝ huyÕt ø trÖ chiÕm tû lÖ cao nhÊt (45,0%), tiÕp ®Õn lµ c¸c thÓ khÝ ©m h­ (30,0%) vµ ©m h­ ®µm nhiÖt (25,0%). Ph©n bè bÖnh nh©n theo c¸c thÓ bÖnh YHCT ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin kh«ng kh¸c biÖt so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn, p>0,05. Chóng t«i cho r»ng ®a sè bÖnh nh©n phÕ nham thuéc thÓ khÝ huyÕt ø trÖ lµ do chñ yÕu c¸c bÖnh nh©n ®Õn ®iÒu trÞ ®· bÞ UTPQ giai ®o¹n IIIa vµ IIIb. Tãm l¹i, c¸c bÖnh nh©n UTPQ cã ®é tuæi trung b×nh lµ 55,95 ± 8,59 tuæi. Tû lÖ nam giíi m¾c bÖnh (91,7%) nhiÒu h¬n n÷ giíi (8,3%). §a sè bÖnh nh©n UTPQ nghiÖn thuèc l¸ (80,0%). C¸c bÖnh nh©n ®Òu ®Õn ®iÒu trÞ ë giai ®o¹n IIIa vµ IIIb. Theo YHCT thÓ khÝ huyÕt ø trÖ chiÕm 45,0%, tiÕp ®Õn lµ c¸c thÓ khÝ ©m h­ (30,0%) vµ ©m h­ ®µm nhiÖt (25,0%). Ph©n bè bÖnh nh©n theo giai ®o¹n TNM vµ thÓ bÖnh YHCT ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin t­¬ng tù nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn. 4.2- VAI TRß CñA THUèC Y HäC Cæ TRUYÒN TRONG hç trî §IÒU TRÞ (supportive therapy) UNG TH¦. HiÖn nay, do sù ph¸t triÓn cña nÒn y häc ph­¬ng §«ng, nªn sù kÕt hîp gi÷a YHH§ vµ YHCT trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ bÖnh ung th­ ngµy cµng më réng vµ khoa häc h¬n. N¨m 2004, Sparreboom A. vµ cs. [61] ë ViÖn Nghiªn cøu Ung th­ Bethesda, Maryland, Hoa Kú ®· thèng kª thÊy r»ng tû lÖ c¸c thuèc ®­îc bµo chÕ tõ th¶o méc ®­îc c¸c bÖnh nh©n dïng ®Ó ®iÒu trÞ ung th­ chiÕm tõ 13- 63%. YHCT th­êng sö dông thuèc ®«ng y kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p cña y häc hiÖn ®¹i ®Ó hç trî vµ ®iÒu trÞ (supportive therapy) ung th­. Sù kÕt hîp YHCT vµ YHH§ ®­îc tiÕn hµnh trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn kh¸c nhau: hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) phÉu thuËt, ho¸ trÞ liÖu, x¹ trÞ vµ ®iÒu hoµ miÔn dÞch [28], [41], [65], [70]. 4.2.1- Thuèc y häc cæ truyÒn trong hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) ung th­ b»ng phÉu thuËt. PhÉu thuËt lµ biÖn ph¸p ®iÒu trÞ th­êng ®­îc ¸p dông trong ung th­ giai ®o¹n ®Çu. Thuèc YHCT ®­îc sö dông nh»m môc ®Ých: - N©ng cao thÓ tr¹ng, søc kháe tr­íc khi phÉu thuËt. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ lµ “phï chÝnh cè b¶n” do ®ã c¸c thuèc ®­îc lùa chän lµ Bæ khÝ d­ìng huyÕt, KiÖn tú Ých khÝ, T­ bæ can thËn nh­ c¸c bµi thuèc: “Tø qu©n tö thang”, “B¶o nguyªn thang”, “ThËp toµn ®¹i bæ thang”, “Lôc vÞ ®Þa hoµng thang”. - Kh¾c phôc mét sè biÕn chøng sau phÉu thuËt c¾t bá khèi u nh­ sèt, ra må h«i, ¨n uèng kÐm, ®¹i tiÖn t¸o kÕt. Ngoµi ra, cßn c¶i thiÖn thÓ chÊt, gi¶m thiÓu t¸i ph¸t, chèng di c¨n, n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. Nh÷ng ngµy ®Çu sau phÉu thuËt th­êng sö dông c¸c biÖn ph¸p ®iÒu lý tú vÞ nh»m gi¶i quyÕt c¸c triÖu chøng bông ch­íng, ¨n kÐm, ®¹i tiÖn t¸o. C¸c vÞ thuèc th­êng dïng lµ lý khÝ hãa trÖ, khai vÞ tØnh tú, th«ng phñ tiÕt nhiÖt. Sau giai ®o¹n nµy tiÕp tôc dïng thuèc ®iÒu trÞ víi phÐp phï chÝnh khu tµ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ vµ øc chÕ sù ho¹t ®éng cña tÕ bµo ung th­ ë møc ®é nhÊt ®Þnh [28], [41], [60]. 4.2.2- Thuèc y häc cæ truyÒn trong hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) ung th­ b»ng hãa trÞ liÖu. Thuèc YHCT kÕt hîp hãa trÞ liÖu trong ®iÒu trÞ ung th­ nh»m môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ, gi¶m t¸c dông phô cña hãa chÊt nh­ øc chÕ tñy x­¬ng g©y gi¶m b¹ch cÇu, tiÓu cÇu, rèi lo¹n tiªu ho¸, tæn th­¬ng gan, hÖ tiÕt niÖu, hÖ thÇn kinh, rông tãc, sèt kÐo dµi… Theo YHCT, ®a sè ho¸ chÊt cã tÝnh chÊt hµn l­¬ng, sè Ýt cã tÝnh thiªn vÒ «n nhiÖt, cho nªn ë bÖnh nh©n sau ®iÒu trÞ b»ng ho¸ chÊt th­êng bÞ khÝ - huyÕt l­ìng th­¬ng vµ kÌm theo chøng tr¹ng h­ hµn, thiÓu sè cã chøng h­ nhiÖt: th­êng cã ph¶n øng tiªu ho¸, Øa ch¶y, tuû x­¬ng bÞ øc chÕ, chøc n¨ng t©m can thËn bÞ tæn h¹i, c«ng n¨ng miÔn dÞch bÞ gi¶m thÊp... Khi phèi hîp víi c¸c thuèc th¶o d­îc nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trªn, h¹n chÕ t¸c dông phô vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. YHCT th­êng sö dông mét sè thuèc nh­ c¸c bµi “Tø qu©n”, “Bæ trung Ých khÝ”, “B¸t tr©n thang” [28], [41], [60]. Tõ n¨m 1992- 1995, Li J. H. [46] ë Khoa ung th­, bÖnh viÖn Nanfang, Guangzhou, Trung Quèc ®· dïng thuèc YHCT kÕt hîp víi ho¸ trÞ liÖu ®iÒu trÞ cho 48 bÖnh nh©n UTPQ cã so s¸nh ®èi chøng víi 54 bÖnh nh©n ®iÒu trÞ b»ng ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn. §¸nh gi¸ chÊt l­îng cuéc sèng theo tiªu chuÈn cña Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi, t¸c gi¶ nhËn thÊy tû lÖ ®¹t kÕt qu¶ ë nhãm ho¸ trÞ liÖu kÕt hîp víi thuèc YHCT (52,1%) cao h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn (35,1%). §ång thêi tû lÖ sèng sãt 1 n¨m ë hai nhãm t­¬ng øng lµ 64,9% vµ 66,7%; 2 n¨m lµ 56,2% vµ 15,8% víi thêi gian sèng sãt trung b×nh lµ 13 th¸ng vµ 9 th¸ng. T¸c gi¶ cho r»ng mÆc dï kh«ng lµm thay ®æi ®¸ng kÓ c¸c triÖu chøng l©m sµng, nh­ng phèi hîp ho¸ trÞ liÖu víi thuèc YHCT ®· lµm t¨ng thêi gian sèng cho bÖnh nh©n UTPQ. N¨m 1998, Zhang X. vµ cs. [71] ë ViÖn Nghiªn cøu Ung th­ B¾c Kinh ®¸nh gi¸ t¸c dông cña viªn Bailong khi hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) víi ho¸ trÞ liÖu ë 41 bÖnh nh©n ung th­ vµ nhãm chøng lµ 22 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ hoµn thµnh ho¸ trÞ liÖu ë nhãm ®­îc hç trî b»ng viªn Bailong (92,6%) lµ cao h¬n so víi nhãm chøng (77,2%), p<0,05). §ång thêi, t¸c dông kh«ng mong muèn cña ho¸ trÞ liÖu ë nhãm ®­îc hç trî b»ng viªn Bailong l¹i thÊp h¬n so víi nhãm chøng (p<0,05). N¨m 2001, Liu J. vµ cs. [50] ë Khoa Ung th­, bÖnh viÖn YHCT B¾c Kinh, Trung Quèc ®· nghiªn cøu t¸c dông hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) cña moxibustion, Guben Yiliu III ®­îc bµo chÕ tõ c©y cá cña YHCT víi ho¸ trÞ liÖu ung th­. C¸c t¸c gi¶ chia 81 bÖnh nh©n ung th­ thµnh 3 nhãm: nhãm chøng (16 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn); nhãm YHCT (35 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu kÕt hîp Guben Yiliu III vµ 30 bÖnh nh©n ®iÒu trÞ Guben Yiliu III kÕt hîp moxibustion). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy ë c¸c nhãm cã sö dông Guben Yiliu III ®iÓm chÊt l­îng sèng theo thang ®iÓm cña Karnofsky ®Òu ®­îc c¶i thiÖn h¬n so víi nhãm chøng, ®Æc biÖt lµ nhãm kÕt hîp Guben Yiliu III vµ moxibustion, sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05- 0,01. N¨m 2004. Wang X. M. vµ cs. [67] ë Khoa ung th­, bÖnh viÖn YHCT B¾c Kinh, Trung Quèc ®· nghiªn cøu hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ, chÊt l­îng sèng, t¸c dông kh«ng mong muèn vµ thêi gian sèng ë bÖnh nh©n UTPQ kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá cña viªn nang Guben Xiaoliu (thuèc YHCT). C¸c t¸c gi¶ ®· chia 198 bÖnh nh©n UTPQ kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá thµnh 3 nhãm: nhãm A (54 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu kÕt hîp víi Guben Xiaoliu), nhãm B (96 bÖnh nh©n chØ ®iÒu trÞ Guben Xiaoliu) vµ nhãm C (48 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ tøc thêi ë nhãm A (16,7%) cao h¬n so víi nhãm B (3,1%) vµ nhãm C (8,3%), (p<0,05). Sù c¶i thiÖn c¸c triÖu chøng vµ chÊt l­îng sèng cña nhãm A vµ B cao h¬n so víi nhãm C (p<0,05). Thêi gian sèng trung b×nh cña 3 nhãm lÇn l­ît lµ 12, 15 vµ 9 th¸ng. Tû lÖ sèng 1, 2 vµ 3 n¨m cña nhãm A (57,4%, 11,1% vµ 3,7%), nhãm B (67,7%; 9,4% vµ 3,1%) cao h¬n nhãm C (39,6%, 4,2% vµ 0), sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª (p<0,05). §ång thêi, tû lÖ vµ møc ®é ®éc tÝnh cña ho¸ trÞ liÖu ë nhãm A, B còng Ýt h¬n vµ nhÑ h¬n so víi nhãm C (p<0,05). ChÝnh v× vËy, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng viªn nang Guben Xiaoliu cã hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ, t¨ng c­êng chÊt l­îng sèng, kÐo dµi thêi gian sèng vµ lµm gi¶m ®éc tÝnh cña ho¸ trÞ liÖu ë bÖnh nh©n UTPQ kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá. N¨m 2005, Liu J. vµ cs. [49] ë Khoa Ung th­, bÖnh viÖn YHCT Th­îng H¶i, Trung Quèc ®· so s¸nh ngÉu nhiªn 43 bÖnh nh©n ung th­ ®¹i trµng ®· phÉu thuËt ®­îc ®iÒu trÞ ho¸ trÞ liÖu kÕt hîp cïng c¸c thuèc kiÖn tú ho¹t huyÕt víi 21 bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn trong thêi gian 3 th¸ng. C¸c t¸c gi¶ nhËn thÊy tû lÖ t¸i ph¸t, hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ ë nhãm ho¸ trÞ liÖu kÕt hîp víi c¸c thuèc kiÖn tú ho¹t huyÕt (39,5 % vµ 72,1%) cao h¬n so víi nhãm ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn (33,3% vµ 19,0%). MÆt kh¸c, tû lÖ cã t¸c dông kh«ng mong muèn ë nhãm ®iÒu trÞ kÕt hîp víi c¸c thuèc kiÖn tú ho¹t huyÕt còng thÊp h¬n cã ý nghÜa thèng kª (p<0,05). Trªn c¬ së ®ã, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng c¸c thuèc kiÖn tú ho¹t huyÕt cã hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ vµ lµm gi¶m t¸c dông kh«ng mong muèn cña ho¸ trÞ liÖu ®èi víi ung th­ ®¹i trµng sau phÉu thuËt. 4.2.3- Thuèc y häc cæ truyÒn trong hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) ung th­ b»ng x¹ trÞ. X¹ trÞ lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®iÒu trÞ ung th­ nh»m lµm thay ®æi kÕt cÊu ph©n tö, ph¸ hñy vµ ng¨n chÆn qu¸ tr×nh ph©n bµo, tiªu diÖt c¸c khèi u. KÕt hîp dïng thuèc ®«ng y trong x¹ trÞ cßn cã t¸c dông kÐo dµi thêi gian sèng, t¨ng ®é mÉn c¶m cña tÕ bµo ung th­ víi tia x¹, t¨ng c­êng c«ng n¨ng miÔn dÞch cña c¬ thÓ. YHCT cho r»ng x¹ trÞ thuéc nhiÖt ®éc chi tµ, khi cùc thÞnh th× dÔ th­¬ng ©m hao khÝ. Do vËy, ë nh÷ng bÖnh nh©n ®ang ®­îc ®iÒu trÞ b»ng tia x¹ th­êng hay phèi hîp víi bµi “Sinh m¹nh Èm”, “Thanh t¸o cøu phÕ thang”, “D­ìng ©m thanh phÕ thang”, gÇn ®©y hay dïng “B¸ch hîp cè kim thang” [28], [41], [60]. N¨m 1996, Ren H. Y. vµ cs. [58], ë bÖnh viÖn Ung th­ tØnh Hunan, Changsha (Trung Quèc) nghiªn cøu t¸c dông cña viªn nang Xilixin kÕt hîp víi x¹ trÞ ®iÒu trÞ ung th­ ë 36 bÖnh nh©n UTPQ vµ thanh qu¶n so s¸nh víi 31 bÖnh nh©n ®iÒu trÞ viªn nang Zhenqi Fuzheng kÕt hîp víi x¹ trÞ (nhãm chøng). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy c¸c triÖu chøng cña héi chøng ©m h­ ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. Tû lÖ sèng sau 3 n¨m ë nhãm nghiªn cøu (75,0%) cao h¬n so víi nhãm chøng (51,6%). C¸c t¸c gi¶ cho r»ng viªn nang Xilixin cã t¸c dông chèng l¹i c¸c tæn th­¬ng do tia x¹ ë bÖnh nh©n ung th­. N¨m 2002, Cai H. B. vµ cs. [69] ë trung t©m nghiªn cøu ung th­, bÖnh viÖn Nanfang, Guangzhou (Trung Quèc) nghiªn cøu hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cña phèi hîp x¹ trÞ víi thuèc YHCT Trung Quèc ë 92 bÖnh nh©n UTPQ kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá (50 bÖnh nh©n ë nhãm ®iÒu trÞ kÕt hîp vµ 42 bÖnh nh©n ë nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy ë nhãm ®iÒu trÞ kÕt hîp víi thuèc YHCT ¶nh h­ëng bÊt lîi cña x¹ trÞ Ýt h¬n, chÊt l­îng cuéc sèng ®­îc c¶i thiÖn h¬n so víi nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn (p<0,01). ë ViÖt Nam, còng cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thuèc hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) ung th­ trong ®iÒu trÞ b»ng tia x¹ hoÆc ho¸ chÊt. §ã lµ c¸c thuèc t¶o Spirullina cña NguyÔn Xu©n Ph¸ch [27], Gacavit chiÕt xuÊt tõ mµng h¹t gÊc cña Hµ V¨n M¹o [26], Phylamin bµo chÕ tõ bÌo hoa d©u cña Lª ThÕ Trung vµ cs. [31]… vµ gÇn ®©y lµ Salamin ®­îc bµo chÕ tõ H¶i t¶o vµ C«n bè cña ViÖn Y häc cæ truyÒn qu©n ®éi [21], [22]. 4.3- T¸C DôNG CñA SALAMIN §ÕN C¸C CHØ Sè HUYÕT HäC Vµ HãA SINH M¸U. TX cã thÓ ch÷a khái ung th­, nh­ng TX còng g©y ra nhiÒu biÕn chøng, BiÕn chøng nÆng hay nhÑ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ n¨ng l­îng, diÖn tÝch chiÕu, møc liÒu… Trong chiÕu x¹ ®iÒu trÞ UTPQ, do lång ngùc cã kÝch th­íc réng nhÊt trong c¬ thÓ nªn th­êng xuyªn ph¶i sö dông chïm photon cã n¨ng l­îng cao, kh¶ n¨ng ®©m xuyªn lín ®Ò ®iÒu trÞ. ChÝnh v× vËy, x¹ trÞ ®iÒu trÞ UTPQ, ngoµi c¸c biÕn chøng t¹i chç, cßn dÔ g©y ra nhiÒu biÕn chøng kh¸c nhau ë hÖ thèng m¸u, chøc n¨ng gan, thËn vµ chuyÓn ho¸… [14], [15], [17]. 4.3.1- T¸c dông cña Salamin ®Õn c¸c chØ sè huyÕt häc. Khi x¹ trÞ ®iÒu trÞ UTPQ, TX cã ¶nh h­ëng ®Õn x­¬ng øc, n¬i cã tuû x­¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o m¸u, g©y øc chÕ tuû x­¬ng. §©y lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¶m sè l­îng hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu, hµm l­îng hemoglobin vµ c¸c rèi lo¹n ®«ng m¸u kh¸c. YHCT còng cã nhiÒu lo¹i thuèc ®­îc dïng ®Ó hç trî ®iÒu trÞ (supportive therapy) khi x¹ trÞ hoÆc ho¸ trÞ liÖu ung th­ nh»m dù phßng biÕn chøng gi¶m hång cÇu, g©y thiÕu m¸u, gi¶m b¹ch cÇu g©y suy gi¶m miÔn dÞch vµ gi¶m tiÓu cÇu g©y rèi lo¹n ®«ng m¸u. Thùc nghiÖm cña Ren H. Y. vµ cs. [58] cho thÊy viªn nang Xilixin thuèc YHCT cña Trung Quèc cã t¸c dông lµm t¨ng sè l­îng hång cÇu vµ hµm l­îng hemoglobin ë bÖnh nh©n x¹ trÞ ung th­. Nghiªn cøu trªn 36 bÖnh nh©n UTPQ vµ thanh qu¶n x¹ trÞ kÕt hîp víi viªn nang Xilixin so s¸nh víi 31 bÖnh nh©n x¹ trÞ kÕt hîp viªn nang Zhenqi Fuzheng (nhãm chøng), Ren H. Y. vµ cs. [58] thÊy sè l­îng b¹ch cÇu gi¶m 5,6% ë nhãm nghiªn cøu Ýt h¬n so víi nhãm chøng (gi¶m 25,8%). Tõ ®ã t¸c gi¶ cho r»ng viªn nang Xilixin cã t¸c dông chèng l¹i c¸c tæn th­¬ng do tia x¹ ë bÖnh nh©n ung th­. Zhang X. Q. vµ cs. [70] ë tr­êng §¹i häc Y B¾c Kinh (Trung Quèc) nghiªn cøu t¸c dông cña hîp chÊt Fuzhen mét lo¹i thuèc cña YHCT Trung Quèc lªn sè l­îng b¹ch cÇu cña 59 bÖnh nh©n ung th­ ®iÒu trÞ ho¸ trÞ liÖu vµ x¹ trÞ. C¸c t¸c gi¶ thÊy r»ng sau ho¸ trÞ liÖu vµ x¹ trÞ cã 41 bÖnh nh©n bÞ gi¶m b¹ch cÇu ®­îc ®iÒu trÞ b»ng hîp chÊt Fuzhen, sè l­îng b¹ch cÇu ®· t¨ng tõ 2,8 ± 0,6 G/l lªn 5,9 ± 1,4 G/l, sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,01. Trong sè 18 bÖnh nh©n cã sè l­îng b¹ch cÇu b×nh th­êng th× 17 bÖnh nh©n vÉn gi÷ nguyªn sè l­îng b¹ch cÇu b×nh th­êng. Thêi gian håi phôc sè l­îng b¹ch cÇu trung b×nh lµ 8,0 ngµy, trong khi ®ã ë 23 bÖnh nh©n kh«ng uèng hîp chÊt Fuzhen lµ 20,6 ± 1,8 ngµy. C¸c kÕt qu¶ nµy chøng tá r»ng hîp chÊt Fuzhen cã t¸c dông lµm gi¶m bít sù øc chÕ cña ho¸ trÞ liÖu vµ tia x¹ ®Õn chøc n¨ng t¹o m¸u cña tuû x­¬ng vµ lµm t¨ng sinh b¹ch cÇu. Liu J. vµ cs. [51] ë Khoa Ung th­, bÖnh viÖn YHCT B¾c Kinh, Trung Quèc còng ®· chøng minh ®­îc t¸c dông ®iÒu hoµ hÖ thèng ®«ng m¸u th«ng qua hµm l­îng fibrinogen cña moxibustion vµ Guben Yiliu III ®­îc bµo chÕ tõ c©y cá cña YHCT ë bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu ung th­. Qua nghiªn cøu thÊy tr­íc ®iÒu trÞ sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng hemoglobin vµ hematocrit cña nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (4,27 ± 0,57 T/l; 127,7 ± 17,3 g/l vµ 0,352 ± 0,046 l/l) t­¬ng ®­¬ng so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (4,14 ± 0,43 T/l; 126,3 ± 17,9 g/l vµ 0,365 ± 0,046 l/l). Nh­ng sau ®iÒu trÞ, sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng Hb vµ hematocrrit cña nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn (3,92 ± 0,5 T/l; 117,4 ± 21,37 g/l vµ 0,329 ± 0,051 l/l) l¹i gi¶m nhiÒu h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin (t­¬ng øng lµ 4,25 ± 0,58 T/l; 131,2 ± 19,70 g/l vµ 0,371 ± 0,051 l/l), sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,001. VÒ sè l­îng b¹ch cÇu vµ c«ng thøc b¹ch cÇu thÊy sau ®iÒu trÞ TX, sè l­îng b¹ch cÇu cña nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu gi¶m (t­¬ng øng tõ 8,79 ± 2,21 G/l vµ 7,65 ± 2,76 G/l xuèng 8,59 ± 3,8 G/l vµ 7,38 ± 2,98 G/l), nh­ng sù biÕn ®æi ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p> 0,05). KÕt qu¶ nghiªn cøu sè l­îng tiÓu cÇu cho thÊy sau ®iÒu trÞ sè l­îng tiÓu cÇu ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin gi¶m nhÑ (tõ 367,80 ± 134,71 G/l vµ 351,10 ± 161,25 G/l xuèng 346,53 ± 136,80 G/l vµ 319,10 ± 136,89 G/l), nh­ng sù biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). Nh÷ng kÕt qu¶ nµy t­¬ng tù nh­ nhËn xÐt cña Vò Tam L©n [24] khi nghiªn cøu sù biÕn ®æi c¸c chØ sè huyÕt häc ë bÖnh nh©n ung th­ vó sau phÉu thuËt ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin. §iÒu nµy còng phï hîp víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®iÒu trÞ hç trî (supportive therapy) x¹ trÞ ë bÖnh nh©n ung th­ cña c¸c chÕ phÈm HTCK cña NguyÔn ThÞ Kim Dung [10], t¶o Spirrulina cña NguyÔn Xu©n Ph¸ch [27], Gacavit chiÕt xuÊt tõ mµng h¹t gÊc cña Hµ V¨n M¹o [26]. 4.3.2- T¸c dông cña Salamin ®Õn c¸c chØ sè hãa sinh m¸u. Ngoµi viÖc ¶nh h­ëng ®Õn chøc n¨ng t¹o m¸u. X¹ trÞ cßn cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn toµn th©n, trong ®ã cã chøc n¨ng gan, thËn vµ chuyÓn ho¸. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy sau ®iÒu trÞ c¸c chØ sè ho¸ sinh m¸u ®¸nh gi¸ chøc n¨ng gan (ho¹t ®é enzym GOT, GPT), chøc n¨ng thËn (hµm l­îng ure, creatinin) ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). §iÒu nµy chøng tá r»ng thuèc kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn chøc n¨ng gan, thËn. §ång thêi trªn thùc nghiÖm cña c¸c nghiªn cøu cña Trung Quèc còng ®· chøng minh H¶i t¶o, mét thµnh phÇn cña Salamin cã t¸c dông b¶o vÖ chøc n¨ng thËn, kÓ c¶ khi ®· cã suy thËn giai ®o¹n ®Çu [28]. Theo dâi sù biÕn ®æi qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ th«ng qua hµm l­îng glucose vµ protein m¸u toµn phÇn. Chóng t«i thÊy c¸c chØ sè nµy ®Òu ë møc thÊp. §iÒu nµy lµ do ë bÖnh nh©n ung th­, sù t¨ng sinh v« h¹n, v« tæ chøc kh«ng kiÓm so¸t ®­îc cña c¸c tÕ bµo ung th­, nªn c¸c tÕ bµo ung th­ ®· sö dông tÊt c¶ c¸c chÊt dinh d­ìng vµ oxy cña c¬ thÓ ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn. Chóng t«i còng thÊy r»ng sau ®iÒu trÞ, hµm l­îng protein m¸u ë nhãm TX ®¬n thuÇn gi¶m tõ 72,43 ± 6,23 g/l xuèng 70,13 ± 5,12 g/l, nh­ng ë nhãm TX ®­îc hç trî b»ng Salamin th× hµm l­îng protein m¸u toµn phÇn l¹i t¨ng tõ 67,87 ± 6,80 g/l lªn 72,13 ± 6,03 g/l. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy chøng tá r»ng Salamin cßn cung cÊp thªm c¸c acid amin, albumin cho c¬ thÓ. NhËn ®Þnh nµy cña chóng t«i còng phï hîp víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trong n­íc vµ n­íc ngoµi vÒ t¸c dông cña H¶i t¶o vµ C«n bè trªn nh÷ng bÖnh nh©n ung th­ phèi hîp x¹ trÞ [24], [42], [43], [47]. 4.4- T¸C DôNG CñA SALAMIN §ÕN C¸C CHØ Sè MIÔN DÞCH. ë bÖnh nh©n ung th­ nãi chung vµ bÖnh nh©n ung th­ ®iÒu trÞ ho¸ trÞ liÖu vµ x¹ trÞ nãi riªng, hÖ thèng miÔn dÞch th­êng bÞ suy gi¶m. Sù suy gi¶m miÔn dÞch thø ph¸t nµy võa do hËu qu¶ cña sù ph¸t sinh, ph¸t triÓn khèi u, võa do ¶nh h­ëng cña ®éc tÝnh ho¸ chÊt vµ tæn th­¬ng cña TX. V× vËy, thuèc YHCT ®­îc sö dông ®iÒu trÞ ung th­ nh»m môc ®Ých ®iÒu hoµ miÔn dÞch [28]. C¸c thuèc YHCT ®iÒu trÞ ung th­ th«ng qua ®iÒu hßa hÖ thèng miÔn dÞch, cã thÓ chia lµm c¸c lo¹i sau: - C¸c thuèc cã t¸c dông kÝch thÝch miÔn dÞch: c¸c thuèc nµy t¨ng c­êng kh¶ n¨ng miÔn dÞch cña tÕ bµo lympho T vµ B, ®ång thêi cßn kÝch thÝch ho¹t tÝnh cña tÕ bµo lympho T hç trî ®Ó t¨ng c­êng miÔn dÞch dÞch thÓ. Trong c¸c thuèc kiÖn tú Ých khÝ cã “Tø qu©n tö thang”, “Bæ trung Ých khÝ thang”. C¸c thuèc bæ khÝ d­ìng huyÕt cã “B¸t tr©n thang” vµ “Sinh m¹ch Èm”. T­ bæ can thËn cã “Lôc vÞ ®Þa hoµng hoµn” vµ “NhÞ chÝ hoµn”. Thuèc «n bæ tú thËn cã bµi “H÷u quy hoµn” vµ bµi “Kim quÜ thËn khÝ hoµn”… - C¸c thuèc øc chÕ miÔn dÞch: cã t¸c dông øc chÕ ho¹t tÝnh cña tÕ bµo lympho T, øc chÕ qu¸ tr×nh thùc bµo cña c¸c ®¹i thùc bµo. Nhãm nµy bao gåm c¸c thuèc ho¹t huyÕt hãa ø (Thñy ®iÖt, Nga truËt, §¹i hoµng, Ngò linh chi…), thanh nhiÖt gi¶i ®éc (B¹ch hoa xµ thiÖt th¶o, B¸n chi liªn, Kim ng©n hoa, Ng­ tinh th¶o…), nhuyÔn kiªn t¸n kÕt (C«n bè, H¶i t¶o, MiÕt gi¸p…). N¨m 1991, Rao X. Q. vµ cs. [57] ë Khoa Ung th­, bÖnh viÖn YHCT B¾c Kinh ®· nghiªn cøu t¸c dông ®iÒu hoµ miÔn dÞch cña thuèc Sheng xue tang (thuèc YHCT) trªn 242 bÖnh nh©n ung th­ cã héi chøng tú h­. C¸c t¸c gi¶ nhËn thÊy r»ng mét sè chØ sè miÔn dÞch nh­ ho¹t tÝnh thùc bµo cña ®¹i thùc bµo, kh¶ n¨ng chuyÓn d¹ng lympho bµo, tû lÖ t¹o hoa hång, sè l­îng c¸c tÕ bµo Th, NK cña bÖnh nh©n ung th­ thÓ tú h­ thÊp h¬n so víi ng­êi cho m¸u b×nh th­êng (p<0,01- 0,001). Sau khi ®iÒu trÞ b»ng Sheng xue tang c¸c chØ sè miÔn dÞch ®Òu ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Do ®ã, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng Sheng xue tang cã t¸c dông c¶i thiÖn miÔn dÞch trung gian tÕ bµo, hç trî ®iÒu trÞ ung th­ vµ kÐo dµi thêi gian sèng cho bÖnh nh©n. N¨m 1998, Zhang X. vµ cs. [71] ë ViÖn Nghiªn cøu Ung th­ B¾c Kinh ®¸nh gi¸ t¸c dông cña viªn Bailong khi hç trî ®iÒu trÞ víi ho¸ trÞ liÖu ë bÖnh nh©n ung th­. Sè l­îng tÕ bµo TCD3 vµ tû lÖ TCD4/TCD8 t¨ng lªn râ rÖt ë nhãm nghiªn cøu. §iÒu ®ã chøng tá r»ng viªn Bailong cã t¸c dông ®iÒu hoµ chøc n¨ng miÔn dÞch cña tÕ bµo lympho T. Nghiªn cøu cña Liu J. vµ cs. [51] ë Khoa Ung th­, bÖnh viÖn YHCT B¾c Kinh, Trung Quèc vÒ t¸c dông cña Moxibustion, Guben Yiliu III ®­îc bµo chÕ tõ c©y cá cña YHCT lªn hÖ thèng miÔn dÞch cho thÊy sau ho¸ trÞ liÖu, sè l­îng tÕ bµo lympho gi¶m râ ë nhãm ho¸ trÞ liÖu ®¬n thuÇn, nh­ng kh«ng gi¶m ë nhãm ®­îc ®iÒu trÞ kÕt hîp thuèc YHCT. Sè l­îng TCD3 còng t¨ng râ t¨ng râ ë nhãm YHCT. V× vËy, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng Moxibustion cã t¸c dông phßng chèng gi¶m sè l­îng lympho bµo do ho¸ trÞ liÖu. KÕt hîp víi Guben Yiliu III, Moxibustion cã thÓ phßng chèng gi¶m c¸c quÇn thÓ lympho T ë bÖnh nh©n ho¸ trÞ liÖu. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy sau ®iÒu trÞ sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4, TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn còng nh­ nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu gi¶m cã ý nghÜa thèng kª (p0,05). §iÒu nµy chøng tá r»ng Salamin cã t¸c dông phßng chèng gi¶m c¸c tÕ bµo lympho T. Tuy nhiªn, sù biÕn ®æi ch­a râ rÖt, do cã lÏ thêi gian ®iÒu trÞ cßn ng¾n. Qua nghiªn cøu còng thÊy sau ®iÒu trÞ tû lÖ c¸c tÕ bµo TCD4/TCD8, TCD4/TCD3, TCD8/TCD3 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin vµ nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn ®Òu biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). T×m hiÓu mèi liªn quan gi÷a sù biÕn ®æi c¸c tÕ bµo lympho T víi giai ®o¹n bÖnh, chóng t«i nhËn thÊy ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn, møc ®é gi¶m c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4, TC8 ë c¸c bÖnh nh©n giai ®o¹n IIIa vµ IIIb kh¸c biÖt kh«ng ®¸ng kÓ (p>0,05). Cßn ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin, møc ®é gi¶m c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nh÷ng bÖnh nh©n giai ®o¹n IIIa (137,87 ± 184,83 tÕ bµo/ml; 98,00 ± 140,15 tÕ bµo/ml vµ 79,67 ± 51,52 tÕ bµo/ml) Ýt h¬n so víi c¸c bÖnh nh©n ë giai ®o¹n IIIb (t­¬ng øng lµ 187,33 ± 188,97 tÕ bµo/ml; 101,07 ± 125,54 tÕ bµo/ml vµ 107,27 ± 101,10 tÕ bµo/ml), tuy nhiªn sù kh¸c biÖt ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). §iÒu nµy cã lÏ do nh÷ng bÖnh nh©n UTPQ giai ®o¹n IIIb th­êng ®iÒu trÞ víi liÒu x¹ lín h¬n so víi nh÷ng bÖnh nh©n giai ®o¹n IIIa. Nghiªn cøu mèi liªn quan víi c¸c thÓ bÖnh cña YHCT cho thÊy ë tÊt c¶ c¸c thÓ bÖnh cña YHCT, sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin ®Òu thÊp h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn, tuy nhiªn sù kh¸c biÖt ch­a cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). Tãm l¹i, sau ®iÒu trÞ TX sè l­îng tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nhãm ®iÒu trÞ TX ®­îc hç trî b»ng Salamin gi¶m Ýt h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ TX ®¬n thuÇn. Nh­ng sù biÕn ®æi ch­a cã ý nghÜa thèng kª. Do vËy ®Ó ®¸nh gi¸ ®­îc chÝnh x¸c t¸c dông ®iÒu hoµ miÔn dÞch, phßng chèng gi¶m lympho bµo cña Salamin ë bÖnh nh©n UTPQ ®ang ®iÒu trÞ tia x¹, cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n, sè l­îng bÖnh nh©n lín h¬n, thêi gian dµi h¬n. KÕt luËn Qua nghiªn cøu t¸c dông cña thuèc Salamin dïng hç trî trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá giai ®o¹n IIIa, IIIb ®ang x¹ trÞ( 30 bÖnh nh©n x¹ trÞ ®­îc hç trî b»ng Salamin so s¸nh víi 30 bÖnh nh©n x¹ trÞ ®¬n thuÇn . Chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: 1. Thuèc Salamin cã t¸c dông ¶nh h­ëng tèt ®Õn mét sè chØ tiªu huyÕt häc vµ ho¸ sinh cña bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá ®ang x¹ trÞ. - æn ®Þnh vµ t¨ng sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng hemoglobin sau ®iÒu trÞ: ë nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn sau ®iÒu trÞ sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng hemoglobin ë nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn gi¶m tõ 4,27 T/l vµ 127,7 g/l xuèng 3,92 T/l vµ 117,4 g/l, (p0,05). - Salamin kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn sè l­îng b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu: Sè l­îng b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu cña c¶ hai nhãm tr­íc vµ sau x¹ trÞ biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). - Salamin kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn c¸c chØ sè ho¸ sinh m¸u ®¸nh gi¸ chøc n¨ng gan, thËn. Tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ ho¹t ®é GOT, GPT, hµm l­îng ure, creatinin biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). Nh­ng Salamin cã t¸c dông lµm t¨ng hµm l­îng protein m¸u toµn phÇn 67,87 g/l lªn 72,13 g/l ë nh÷ng bÖnh nh©n x¹ trÞ. 2. Salamin cã t¸c dông ®iÒu hoµ miÔn dÞch, phßng chèng gi¶m lympho bµo, ®Æc biÖt lµ TCD8 ë bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n ®iÒu trÞ tia x¹. Sau ®iÒu trÞ møc ®é gi¶m sè l­îng c¸c tÕ bµo TCD3, TCD4 vµ TCD8 ë nhãm x¹ trÞ ®­îc hç trî b»ng Salamin (162,60 tÕ bµo/ml; 99,53 tÕ bµo/ml vµ 93,47 tÕ bµo/ml) cã xu h­íng gi¶m Ýt h¬n so víi nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn (t­¬ng øng lµ 282,47 tÕ bµo/ml; 124,03 tÕ bµo/ml vµ 175,10 tÕ bµo/ml). Sau ®iÒu trÞ tû lÖ c¸c tÕ bµo TCD4/TCD8, TCD4/TCD3, TCD8/TCD3 ë nhãm x¹ trÞ ®­îc hç trî b»ng Salamin vµ nhãm x¹ trÞ ®¬n thuÇn ®Òu biÕn ®æi kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p>0,05). KiÕn nghÞ 1. TiÕp tôc nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña Salamin lªn c¸c chØ sè miÔn dÞch ë bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá ®iÒu trÞ tia x¹ víi sè l­îng lín h¬n, thêi gian dµi h¬n. 2. TriÓn khai nghiªn cøu vai trß cña Salamin ®èi víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng sèng vµ thêi gian sèng ë bÖnh nh©n ung th­ phÕ qu¶n kh«ng ph¶i tÕ bµo nhá. TµI LIÖU THAM KH¶O TIÕNG VIÖT Vò TriÖu An, Jean Claude Homberg (1997), MiÔn dÞch häc, Nhµ xuÊt b¶n y häc Hµ Néi, tr. 60- 81, 238- 247. Phan ThÞ Thu Anh (2003), “MiÔn dÞch vµ ung th­”, MiÔn dÞch häc, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi, tr. 174- 192. Ph¹m Lª B¸ch (2004), Nghiªn cøu t¸c dông øc chÕ sarcom 180 vµ sù biÕn ®æi cÊu tróc mét sè c¬ quan tiªu ho¸ trªn chuét ®­îc ®iÒu trÞ b»ng thuèc Salamin, LuËn v¨n Th¹c sü y häc, Häc viÖn qu©n y. Tr­¬ng ViÖt B×nh, NguyÔn V¨n HuyÕn (1998), “Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p dù phßng vµ ®iÒu trÞ t¸c dông phô cña x¹ trÞ vµ ho¸ trÞ liÖu”, Kû yÕu c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, ViÖn Y häc cæ truyÒn ViÖt Nam, tr. 357- 362. Tr­¬ng ViÖt B×nh, NguyÔn V¨n HuyÕn (1998), “Nghiªn cøu vÒ ung th­ theo quan ®iÓm cña y häc cæ truyÒn ViÖt Nam vµ Trung Quèc”, Kû yÕu c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, ViÖn Y häc cæ truyÒn ViÖt Nam, tr. 391- 396. Bé Y tÕ (1993), D­îc ®iÓn ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi. Bé Y tÕ (1996), H­íng dÉn nghiªn cøu ®¸nh gi¸ tÝnh an toµn vµ hiÖu lùc thuèc y häc cæ truyÒn ViÖt Nam. Hoµng §×nh CÇu (1991), “Ung th­ phÕ qu¶n phæi nguyªn ph¸t”, B¸ch khoa th­ bÖnh häc, TËp 1, Hµ Néi, tr. 294- 303. Ng« QuyÕt ChiÕn (2002), BÖnh häc néi khoa y häc cæ truyÒn, Nhµ xuÊt b¶n Q§ND, Hµ Néi, tr.167- 172. NguyÔn ThÞ Kim Dung (1999), Nghiªn cøu t¸c dông cña chÕ phÈm HTCK trªn bÖnh nh©n ung th­ vó ®­îc x¹ trÞ ®èi víi sù thay ®æi mét sè tÕ bµo miÔn dÞch vµ tÕ bµo m¸u, LuËn v¨n Th¹c sÜ Y häc, Hµ Néi. NguyÔn B¸ §øc (2002), Ho¸ chÊt ®iÒu trÞ ung th­, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi, tr. 64- 74. NguyÔn B¸ §øc, §oµn H÷u NghÞ, §Æng ThÕ C¨n vµ cs. (1999), H­íng dÉn thùc hµnh chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ ung th­, Nhµ xuÊt b¶n y häc, Hµ Néi, tr. 166-178. NguyÔn B¸ §øc, NguyÔn ChÊn Hïng (2000), “X©y dùng ch­¬ng tr×nh phßng chèng ung th­ t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2005”, T¹p chÝ Th«ng tin y d­îc, Sè chuyªn ®Ò ung th­, tr. 306-313. NguyÔn B¸ §øc, NguyÔn H÷u Thîi, Bïi C«ng Toµn vµ cs. (2003), Thùc hµnh x¹ trÞ bÖnh ung th­, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi, 442 trang. Hanham I.W.F. (1993), “§iÒu trÞ tia x¹”, Ung th­ häc l©m sµng, Nhµ xuÊt b¶n y häc, Hµ Néi, tr. 191-203. NguyÔn Thu Hßa, Bµnh V¨n Kh×u, NguyÔn V¨n LÜnh vµ cs. (2004), “Nghiªn cøu quy tr×nh s¶n xuÊt thuèc Salamin”, Héi th¶o khoa häc ®Ò tµi KC. 09.15- Nghiªn cøu kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông nguån d­îc liÖu biÓn ViÖt Nam, tr. 65- 75. Hossfeld D. K., Sherman S. D., Love R. R. vµ cs. (1993), Ung th­ häc l©m sµng, HiÖp héi quèc tÕ chèng ung th­ (NguyÔn B¸ §øc vµ cs. biªn dÞch), Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi, 611 trang. NguyÔn ChÊn Hïng (2004), Ung b­íu néi khoa, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 471 trang. Lª Thu HuyÒn (2004), Nghiªn cøu t¸c dông øc chÕ ph¸t triÓn Sarcom 180 vµ sù biÕn ®æi cÊu tróc mét sè c¬ quan miÔn dÞch trªn chuét sau ®iÒu trÞ b»ng thuèc Salamin, LuËn v¨n Th¹c sÜ y häc, Häc viÖn Qu©n y Ph¹m Vò Kh¸nh, §Æng TiÕn Ho¹t (2006), “Ung th­ phÕ qu¶n phæi nguyªn ph¸t”, §iÒu trÞ mét sè bÖnh ung th­ th­êng gÆp b»ng y häc cæ truyÒn vµ y häc hiÖn ®¹i, Nhµ xuÊt b¶n y häc, Hµ Néi, tr.7- 26. Bµnh V¨n Kh×u, Phan Hoµi Trung, NguyÔn Thu Hßa vµ cs. (2004), “Nghiªn cøu kh¶ n¨ng g©y ®éc tÕ bµo in vitro vµ tÝnh an toµn cña thuèc Salamin”, Héi th¶o khoa häc ®Ò tµi KC. 09.15- Nghiªn cøu kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông nguån d­îc liÖu biÓn ViÖt Nam, tr. 75- 88. Bµnh V¨n Kh×u, Phan Anh TuÊn, NguyÔn V¨n Vô vµ cs. (2004), “Nghiªn cøu hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ bµo chÕ, ®¸nh gi¸ t¸c dông ®iÒu trÞ hç trî bÖnh nh©n ung th­ cña thuèc Salamin”, Héi th¶o khoa häc ®Ò tµi KC.09.15- Nghiªn cøu kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông nguån d­îc liÖu biÓn ViÖt Nam, tr.1-27. TrÇn V¨n Kú (1998), §«ng y trÞ ung th­, Nhµ xuÊt b¶n mòi Cµ Mau, tr. 41- 50. Vò Tam L©n (2004), Nghiªn cøu t¸c dông cña thuèc Salamin ®Õn mét sè chØ tiªu huyÕt häc vµ miÔn dÞch trªn bÖnh nh©n ung th­ vó sau phÉu thuËt ®ang tia x¹, LuËn v¨n Th¹c sÜ Y häc, Häc viÖn Qu©n y. §ç TÊt Lîi (2003), Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi, tr.142- 143, 256- 257. Hµ V¨n M¹o (1993), “T¸c dông b¶o vÖ phãng x¹ cña Gacavit”, Y häc thùc hµnh, Sè 5, tr. 82- 88. NguyÔn Xu©n Ph¸ch, Lª B¶o Toµn, Lª V¨n Th¶o (1993), “Th¨m dß t¸c dông cña t¶o Spirullina trªn bÖnh nh©n ung th­ ®­îc ®iÒu trÞ b»ng tia x¹”, T¹p chÝ Y häc ViÖt Nam, Sè 7, tr. 144- 147. Ph¹m Xu©n Phong, Bµnh V¨n Kh×u, Phan Anh TuÊn vµ cs. (2004), “Quan ®iÓm cña y häc cæ truyÒn vÒ nham chøng, c¬ së khoa häc ®Ó h×nh thµnh bµi thuèc Salamin”, Héi th¶o khoa häc ®Ò tµi KC. 09.15- Nghiªn cøu kh¶ n¨ng khai th¸c vµ sö dông nguån d­îc liÖu biÓn ViÖt Nam, tr. 47- 65. TrÞnh V¨n Quang (2002), B¸ch khoa th­ ung th­ häc, Nhµ xuÊt b¶n y häc, Hµ Néi, tr. 272-284. Lª §×nh Roanh (2001), BÖnh häc c¸c khèi u, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, Hµ Néi. Lª ThÕ Trung, TrÇn V¨n Hanh vµ céng sù (1998), “Phylamin mét thuèc th¶o méc hç trî ®iÒu trÞ ung th­”, Héi nghÞ quèc tÕ vÒ ung th­ chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ, nghiªn cøu vµ qu¶n lý, tr. 27- 28. NguyÔn V­îng (1991), “Ph¸t hiÖn vµ chÈn ®o¸n sím ung th­”, B¸ch khoa th­ bÖnh häc, TËp 1, Nhµ xuÊt b¶n Y häc. NguyÔn V­îng, Lª Trung Thä (2004), “Ung th­ phæi”, B¸ch khoa th­ bÖnh häc, TËp 4, Nhµ xuÊt b¶n Y häc. TiÕng n­íc ngoµi TiÕng Anh American Cancer Society (2000), Cancer facts and figures, 2000, Atlanta. Belani C. P.,Wang W., Johnson D. H. et al. (2003), “Induction chemotherapy followed by standard vs thoracic radiotherapy vs hyperfractionated accelerated radiotherapy for patients with unresectable stage III A + B NSCLC: Phase III study of the Eastern Cooperative On- cology Group (ECOG 2597)”, Proc. Am. Soc. Clin. Oncol., 22, pp. 622. Blot W., Zhao-Yi X., Boice J. et al. (1990), “Indoor radon and lung cancer in China”, J. Natl. Cancer Inst., 82, pp. 1025. Cai H. B., Dai F. G., Min Q. F. et al. (2002), “Clinical study of the effects of radiotherapy in combination with traditional Chinese medicine on non-small cell lung cancer”, Di Yi Jun Yi Da Xue Xue Bao, 22(12), pp. 1112- 1113. Cai H. B., Luo R. C. (2003), “Prevention and therapy of radiation-induced pulmonary injury with traditional Chinese medicine”, Di Yi Jun Yi Da Xue Xue Bao, 23(9), pp. 958-60. Dong Y., Li Y., Cui Z. et al. (2002), “Description and histology identification of several algae of Sargassum sp.”, Zhong Yao Cai, 25(4), pp. 239- 242. Hirano S., Ishii T., Nakamura R. et al. (1983), “Chemical forms of radioactive iodine in seawater and its effects upon marine organisms”, Radioisotopes, 32(7), pp. 319- 322. Hsu H. Y. (1990), Treating Cancer with Chinese Herbs, Oriental Healing Arts Institute, Long Beach, CA. Huang X., Zhou H., Zhang H. (2006), “The effect of Sargassum fusiforme polysaccharide extracts on vibriosis resistance and immune activity of the shrimp, Fenneropenaeus chinensis”, Fish Shellfish Immunol., 20(5), pp. 750- 757. Ji Y. B., Gao S. Y., Zhang X. J. (2004), “Influence of sargassum fusiforme polysaccharide on apoptosis of tumor cells”, Zhongguo Zhong Yao Za Zhi, 29(3), pp. 245- 247. Kjuus H., Langard S., Skjaerven R. (1986), “A case-referent study of lung cancer, occupational exposure and smoking: I. Comparison of title-based and exposure-based occupational information”, Scand. J. Work Environ. Health, 12, pp. 193. Letourneau E. G., Krewski D., Choi M. W. et al. (1994), “Case-control study of residential radon and lung cancer in Winnipeg Manitoba Canada”, Ann. J. Epidemiol., 140, pp. 310. Li J. H. (1996), “A study on treatment of lung cancer by combined therapy of traditional Chinese medicine and hemotherapy”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 16(3), pp. 136- 138. Liang Q., Li J. C., Zhang H. F. (2004), “Study on the apoptosis of HL-60 human promyeloid leukaemia cells induced by SFPS”, Shi Yan Sheng Wu Xue Bao, 37(2), pp. 125-132. Liu J. M., Chu H. C., Chin Y. H. et al. (1997), “Cross sectional study of use of alternative medicines in Chinese cancer patients”, Jpn. J. Clin. Oncol., 27(1), pp. 37-41. Liu J., Wang W. P., Zhou Y. Y. (2005), “Observation on therapeutic effect of jianpi huoxue herbs combined with chemotherapy in treating post-operational colonic cancer patients”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi., 25(3), pp. 207- 209. Liu J., Yu R. C., Rao X. Q. (2001), “Study on effect of moxibustion and guben yiliu III combined with chemotherapy in treating middle-late stage malignant tumor”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 21(4), pp. 262- 264. Liu J., Yu R. C., Tang W. J. (2002), “Influence of combined therapy of guben yiliu III, moxibustion and chemotherapy on immune function and blood coagulation mechanism in patients with mid - late stage malignant tumor”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 22(2), pp. 104- 106. Mattson M. E., Pollack E. S., Cullen J.W. (1987), “What are the odds that smoking will kill you?”, Am. J. Public. Health, 77, pp. 425. Minna J. D., Higgins G. A., Glatstein E. J. (1989), Cancer of the lung. In: DeVita VT Jr, Hellman S, Rosenberg SA, eds. Cancer: principles and practice of oncology, 3rd ed. Philadelphia: JB Lippincott, pp. 597. Movsas B., Moughan J., Komaki R. et al. (2003), “Radiotherapy (RT) Patterns of Care Study (P C S) in lung carcinoma”, J. Clin. Oncol., 21, pp. 4553- 4559. Parkin D. M. (1989), “Trends in lung cancer worldwide”, Chest, 96, pp. 5S. Pinn G. (2001), “Herbal medicine in oncology”, Aust. Fam Physician, 30(6), pp. 575- 580. Rao X. Q., Yu R. C., Zhang J. H. (1991), “Sheng xue tang on immunological functions of cancer patients with spleen-deficiency syndrome”, Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 11(4), pp. 218-9, 197. Ren H. Y., Xi X. P., Liao Y. P. (1996), “Clinical and experimental observation of xilixin granule combined with radiotherapy in treating malignant-tumors”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 16(11), pp. 661- 663. Schiller J. H., Harrington D., Belani C. P. et al. (2002), “Comparison of four chemotherapy regimens for advanced non­small-cell lung cancer”, N. Engl. J. Med., 2, 92- 98. Shi Lanling, Shi Peiquan (1992), Experience in Treating Carcinomas with Traditional Chinese Medicine, Shandong Science and Technology Press, Shandong. Sparreboom A., Cox M. C., Acharya M. R. et al. (2004), “Herbal remedies in the United States: potential adverse interactions with anticancer agents”, J. Clin. Oncol., 22(12), pp. 2489-2503. Sun Y. (1988), “The role of traditional Chinese medicine in supportive care of cancer patients”, Recent Results Cancer Res., 108, pp. 327- 334. Sundstrom S., Bremnes R. M., Aasebo U. et al. (2002), “Effect of hypofractionated palliative radiotherapy (17 Gy/2 fractions) is comparable with standard fractionation in advanced N SC LC: Results from a national phase III trial”, Proc. Am. Soc. Clin. Oncol., 21, pp. 300. Tamura R., Takahashi H. K., Xue D. et al. (2004), “Enhanced effects of combined bu-zhong-yi-qi-tang (TJ-41) and interleukin-18 on the production of tumour necrosis factor-alpha and interferon-gamma in human peripheral blood mononuclear cells”, J. Int. Med. Res., 32(1), pp. 25-32. Wang F., Pan L. Q. (2003), “Tumor micrometastasis and its treatment with traditional Chinese medicine”, Zhong Xi Yi Jie He Xue Bao, 1(3), pp.171-2, 204. Wang W., Wang W. X., Sun B. H. et al. (2000), “Effect of haidonghua powder(HDHP) on hypothalamic obesity in rats”, Zhongguo Zhong Yao Za Zhi, 25(8), pp. 490-492. Wang X. M., Xin H., Yang Z. et al. (2004), “Clinical study on treatment of advanced stage non-small cell lung cancer by guben xiaoliu capsule”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 24(11), pp. 986- 988. Weiss W. (1999), “Asbestosis: a marker for the increased risk of lung cancer among workers exposed to asbestos”, Chest, 115, pp. 320. Xu Z. Y. (2003), “Evidence-based medicine and treatment of lung cancer”, Zhong Xi Yi Jie He Xue Bao, 1(2), pp. 151- 154. Zhang X. Q., Liu S. J., Pan X. Y. (1996), “Clinical study on treatment of chemo- or radiotherapy induced leukopenia with fuzheng compound”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 16(1), pp. 27-28. Zhang X., Liu S., Liang Y. (1998), “Clinical study on treatment of moderate and advanced stage cancers by Bailong Tablets combined with chemotherapy”, Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 18(1), pp. 24- 25.