Nghiên cứu thực trạng và các giải pháp phát triển ngành chăn nuôi heo TP Hồ Chí Minh đến năm 2010

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 106 NGHIEÂN CÖÙU THÖÏC TRAÏNG VAØ CAÙC GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN NGAØNH CHAÊN NUOÂI HEO TP. HOÀ CHÍ MINH ÑEÁN NAÊM 2010 CURRENT PROBLEMS AND SOLUTIONS TO DEVELOP INDUSTRY OF PIG FEEDING TO 2010 IN HO CHI MINH CITY Traàn Ñình Lyù Ñaïi hoïc Noâng Laâm Thaønh phoá Hoà Chí Minh SUMMARY Enterprises of pig feeding in Ho Chi Minh City have had efforts to apply new technology, to improve product quality and to access to new markets of their output in recent years. However, the industry of pig feeding in Ho Chi Minh City is now facing problems such as lack of cooperation among enterprises and of appropriate management mechanism and decentralization. Studies are necessary to solve those problems, particularly to set up the targets and long term development indexes of animal feeding industry and of pig feeding industry. The studies also help pig enterprises to improve comparative advantages and to minimize disadvantages. This study attempts to analyze current problems of enterprises of pig feeding in Ho Chi Minh City, to analyze macro environment and micro environment and then set up strategies to development pig feeding industry in Ho Chi Minh City. The results of this study indicate that there is an excess demand for pork in Ho Chi Minh City even thought pork in Ho Chi Minh City is supplied by both Ho Chi Minh City and other provinces. The study also finds out five strengths, five weaknesses, five opportunities and five threats ( as shown in SWOT matrix) that the pig industry in Ho Chi Minh City gets. Finally, the study propose several solutions to develop the pig industry such as supply pig baby with high yield and quality; restructure the pig enterprises, particularly the Saigon Agriculture Incorporation ( S.A.I) should be the state-owned enterprise with leading role; apply financial and credit policy to encourage pig industry; supply inputs for this industry, animal feed in particular; improve domestic markets and access to international markets; improve the supervision of slaughtering activities; and others concerning environmental protection. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Hieän nay, maëc duø caùc doanh nghieäp chaên nuoâi heo TP.HCM ñaõ coù nhieàu coá gaéng ñoåi môùi khoa hoïc coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø ñaëc bieät laø söï ñaàu tö tìm kieám thò tröôøng môùi, nhöng neáu xeùt treân goùc ñoä toång theå cuûa ngaønh thì nhìn chung coøn nhieàu vaán ñeà baát caäp, thieáu söï phoái hôïp giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau, cô cheá quaûn lyù vaø vieäc phaân caáp quaûn lyù coøn yeáu. Trong boái caûnh naøy, raát caàn thieát phaûi coù nhöõng nghieân cöùu ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhö: xaây döïng caùc muïc tieâu, chæ soá phaùt trieån daøi haïn cho ngaønh chaên nuoâi noùi chung vaø chaên nuoâi heo noùi rieâng, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp, phaùt huy nhöõng lôïi theá, cô hoäi ñeå lieân keát quaù trình ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp, ñoàng thôøi hoã trôï caùc doanh nghieäp chaên nuoâi heo trong vieäc khai thaùc, taän duïng lôïi theá caïnh tranh cuûa mình. Ñeà taøi phaân tích thöïc traïng, thoâng qua nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc ñuùng ñaén ñeå ñeà ra nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp, phaùt trieån moät caùch hôïp lyù nhaát ngaønh chaên nuoâi heo voán gaëp khaù nhieàu khoù khaên naøy. PHÖÔNG PHAÙP - Nghieân cöùu moâ taû. Ñaây laø phöông phaùp khaù thoâng duïng, thu thaäp caùc thoâng tin soá lieäu ñeå kieåm chöùng nhöõng giaû thieát hoaëc ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán tình traïng hieän taïi cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu. - Nghieân cöùu lòch söû (NCLS). NCLS laø thu thaäp coù heä thoáng vaø ñaùnh giaù khaùch quan caùc soá lieäu cuûa nhöõng hieän töôïng xaûy ra tröôùc ñoù, nhaèm kieåm tra nhöõng giaû thieát lieân quan ñeán caùc nguyeân nhaân, coù aûnh höôûng hay taùc ñoäng ñeán xu höôùng phaùt trieån cuûa caùc söï vaät, hieän töôïng trong quaù khöù, laøm cô sôû vöõng chaéc cho vieäc döï baùo xu höôùng trong töông lai. NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 107 - Nghieân cöùu töông quan (NCTQ). NCTQ laø moâ taû moät moái quan heä veà löôïng giöõa caùc yeáu toá quan saùt ñöôïc ñeå nhaèm muïc ñích nhaän daïng caùc moái quan heä giöõa chuùng. Thoâng qua quan heä töông quan, cho pheùp chuùng ta nhaän daïng caùc nhaân toá aûnh höôûng giöõa caùc bieán phuï thuoäc vaø bieán ñoäc laäp. Qua ñoù, ñöa ra nhöõng döï baùo tuyø thuoäc vaøo caùc moái quan heä giöõa caùc yeáu toá. KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caàu thòt heo Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu tieâu thuï saûn phaåm chaên nuoâi noùi chung vaø chaên nuoâi heo noùi rieâng laø giaù caû cuûa saûn phaåm, thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng, giaù caû caùc maët haøng lieân quan, ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi tieâu duøng, daân soá, döï baùo veà thò tröôøng… Veà toång quaùt, moâ hình hoài qui tuyeán tính coù daïng nhö sau: Qdx = f (Px, I, Piy, Xi, T) Trong ñoù, Qdx: löôïng caàu saûn phaåm (X) cuûa NTD trong moät thôøi kyø (kg/ngöôøi/ñôn vò thôøi gian) Px: ñôn giaù cuûa saûn phaåm chaên nuoâi X (ñoàng/kg) I: thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng (ñoàng/naêm) Piy: giaù caû cuûa haøng hoùa lieân quan Xi: ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi tieâu duøng (vaên hoùa, ñoä tuoåi, soá ngöôøi trong hoä) T: bieán thôøi gian, phaân tích söï thay ñoåi löôïng duøng qua thôøi gian (daïng bieán dummy) - Daïng moâ hình phi tuyeán (Cobb-Douglas) ñöôïc öôùc löôïng döôùi daïng logarit nhö sau: Ln(Qdx) = f(Ln(Px),Ln(I),Ln(Piy),Ln(Xi),T) Baûng 1. MH hoài qui daïng logarit giöõa löôïng heo tieâu thuï BQngöôøi/tuaàn vôùi caùc nhaân toá aûnh höôûng BIEÁN SOÁ THOÂNG SOÁ Haèng soá -3,309*** (-5,848) Thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng 0,247*** (10,898) Soá ngöôøi trong hoä -0,478*** (-15,493) Ñôn giaù thòt heo -0,124*** (-2,837) Ñôn giaù thòt boø 0,009*** (3,270) Ñôn giaù thòt gaø 0,006*** (2,109) Tuoåi trung bình cuûa hoä 0.024 (0.513) Vaên hoùa bình quaân 0.215*** (5.902) Thôøi gian (Dummy) 0.107*** (3.904) R2 0,21 Nguoàn: “Nghieân cöùu thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø xaây döïng chieán löôïc SXKD ngaønh chaên nuoâi TPHCM”, 2002 Ghi chuù. * Coù yù nghóa veà maët thoáng keâ ôû möùc ñoä 10%, ** Coù yù nghóa veà maët thoáng keâ ôû möùc ñoä 5% *** Coù yù nghóa veà maët thoáng keâ ôû möùc ñoä 1% (Soá trong ngoaëc ñôn laø giaù trò traéc nghieäm t.) Keát quaû (baûng 1) öôùc löôïng hoài qui töông quan cho thaáy caùc nhaân toá thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng, trình ñoä vaên hoùa bình quaân cuûa hoä, soá ngöôøi trong hoä, giaù caû thòt heo vaø giaù caû cuûa caùc saûn phaåm lieân quan nhö gaø, boø ñeàu coù taùc ñoäng ñeán löôïng thòt heo tieâu thuï/ñaàu ngöôøi cuûa caùc hoä ñieàu tra treân ñòa baøn thaønh phoá: löôïng thòt heo tieâu duøng/ ñaàu ngöôøi cuõng gia taêng theo thôøi gian; khi thu NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 108 nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng 1% thì löôïng thòt heo tieâu duøng taêng 0,25%; khi giaù cuûa maët haøng thòt heo taêng 1% thì löôïng caàu veà thòt heo giaûm 0,12%… Ñoái vôùi caùc saûn phaåm coù theå thay theá thòt heo nhö thòt gaø, thòt boø thì khi giaù cuûa maët haøng thòt boø taêng 1% thì löôïng caàu veà maët haøng thòt heo taêng 0,009%. Khi giaù cuûa maët haøng thòt gaø taêng 1% thì löôïng caàu cuûa maët haøng thòt heo taêng 0,005%. Trình ñoä vaên hoùa bình quaân cuûa hoä gia taêng 1% laøm taêng löôïng caàu thòt heo leân 0,22%; Soá ngöôøi bình quaân cuûa hoä taêng 1% thì löôïng thòt heo tieâu thuï bình quaân ñaàu ngöôøi giaûm 0,48%.. Muïc tieâu phaùt trieån ngaønh chaên nuoâi heo - Xaây döïng moät neàn noâng nghieäp saûn xuaát haøng hoùa quy moâ lôùn, taäp trung, öùng duïng caùc thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät, coù naêng suaát, chaát löôïng cao, an toaøn cho nhu caàu trong vaø ngoaøi nöôùc. - Coù cô caáu kinh teá noâng thoân phaùt trieån toaøn dieän veà noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø dòch vuï. - Coù cô sôû keát caáu haï taàng noâng thoân phaùt trieån vaø töøng böôùc hieän ñaïi ñaùp öùng yeâu caàu saûn xuaát haøng hoùa caïnh tranh cao vôùi nhieàu thaønh phaàn kinh teá. - Coâng nghieäp hoùa noâng nghieäp vaø noâng thoân phaûi taïo theâm nhieàu vieäc laøm, naâng cao thu nhaäp vaø ñôøi soáng daân cö noâng thoân, phaùt trieån noâng thoân töøng böôùc hieän ñaïi coâng baèng, daân chuû, vaên minh theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Toång soá ñieåm laø 2,90 cao hôn möùc trung bình laø 2,5 ñieåm. Ñieàu naøy chöùng toû ngaønh chaên nuoâi heo phaûn öùng maïnh vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi. Beân caïnh ñoù, caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi laø thuaän lôïi lôùn cho ngaønh chaên nuoâi heo ôû TP.HCM phaùt trieån. Caùc nhaø chaên nuoâi heo, nhaø kinh doanh lieân quan ñeán caùc saûn phaåm töø heo caàn löu yù ñeán keát quaû coù lôïi naøy (Baûng 2). Toång soá ñieåm quan troïng maø ngaønh chaên nuoâi heo TP.HCM tích luõy ñöôïc laø 2,85, cao hôn möùc trung bình (2,5). Ngaønh chaên nuoâi heo TP.HCM phaûn öùng maïnh vôùi moâi tröôøng beân trong. Hôn nöõa, ngaønh chaên nuoâi heo coù ñoäi nguõ caùn boä coâng nhaân vieân coù naêng löïc, trình ñoä, söï nhieät tình, söï trôï giuùp cuûa caùc nhaø khoa hoïc, söï bieán ñoäng veà giaù caû thöùc aên… laø nhöõng yeáu toá ñöôïc ñaùnh giaù quan troïng nhaát (Baûng 3). Ma traän SWOT (Baûng 4) Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån ngaønh heo ñeán 2010 - Chieán löôïc taêng tröôûng taäp trung theo höôùng phaùt trieån thò tröôøng - Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm môùi - Chieán löôïc phaùt trieån theo höôùng hoäi nhaäp doïc (Vertical Integration) - Chieán löôïc ña daïng hoùa saûn phaåm Giaûi phaùp phaùt trieån ngaønh chaên nuoâi heo Tp. HCM ñeán 2010 Ñaåy maïnh vieäc chuyeån höôùng SX heo gioáng coù naêng suaát vaø chaát löôïng Thò tröôøng heo gioáng ôû TP.HCM voán coù öu theá vaø phaùt trieån maïnh meõ, cuøng vôùi vieäc öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä ñaõ giuùp thò tröôøng con gioáng ngaøy caøng phaùt trieån. ÔÛ TP.HCM, moät ñôn vò khaù maïnh trong lónh vöïc chaên nuoâi heo laø Toång Coâng ty Noâng nghieäp Saøi Goøn thöôøng xuyeân nhaäp heo gioáng töø caùc nöôùc Bæ, Canada, Ñan maïch, Thaùi lan… Sau khi nhaäp, con gioáng ñöôïc lai taïo ñeå choïn nhöõng tinh hoa, öu ñieåm nhaèm taïo ra con gioáng toát. Coù nhö theá môùi coù theå töï ñaùp öùng ñöôïc nguoàn cung caáp heo gioáng vaø cung öùng cho khaùch haøng. Baûng 5 cho thaáy Tp. HCM vaø Ñoàng Nai laø hai ñòa phöông coù ñaøn heo chaát löôïng toát nhaát, nhôø ñoù, saûn löôïng thòt hôi saûn xuaát trong naêm cao hôn haún so vôùi caùc ñòa phöông khaùc. Ñoái vôùi caùc tænh Thanh Hoùa, Bình Ñònh, Thöøa Thieân - Hueá … coù toång ñaøn cao nhöng chaát löôïng gioáng thaáp, do ñoù saûn löôïng thòt saûn xuaát thaáp hôn. Vaø qua ñaây coù theå thaáy ñöôïc moät ñieàu truøng hôïp: TP.HCM vaø Haø noäi laø nhöõng nôi cung caáp gioáng raát toát cho khu vöïc caùc tænh laân caän NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 109 Baûng 2. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi Yeáu toá beân ngoaøi chuû yeáu Möùc quan troïng Phaân loaïi Soá ñieåm quan troïng • Giaù caû nguyeân lieäu khoâng oån ñònh. • Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, tyû leä laïm phaùt • Söï kích thích cuûa Chính phuû ñoái vôùi phaùt trieån ngaønh heo • Quan nieäm cuûa ngöôøi daân TP.HCM veà giaù trò dinh döôõng thòt heo cao, deã cheá bieán • Söï gia taêng heä thoáng nhaø haøng, khu coâng nghieäp, cheá xuaát • Heä thoáng luaät phaùp chöa hoaøn thieän, chöa quaùn trieät thoáng nhaát phaùp leänh thuù y • AÛnh höôûng cuûa laõi suaát • Söï caïnh tranh quyeát lieät • Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät nam coù xu höôùng giaûm 0,20 0,15 0,15 0,15 0,10 0.10 0,05 0,05 0,05 4 3 3 4 3 3 1 2 1 0,80 0,45 0,45 0,60 0,30 0,30 0,05 0,10 0,05 Toång coäng 1,00 2,90 Nguoàn tin: Tính toaùn toång hôïp Baûng 3. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong Caùc yeáu toá beân trong chuû yeáu Möùc quan troïng (Troïng soá) Phaân loaïi Soá ñieåm quan troïng • Ñaùp öùng ñuû soá ñaàu heo gioáng nuoâi thòt • TP.HCM coù ñoäi nguõ caùn boä KHKT chaên nuoâi coù chaát löôïng… • Caùc nhaø maùy cheá bieán TAÊGS trong khu vöïc ñaùp öùng ñuû nhu caàu • TP.HCM coù ñieàu kieän gieát moå taäp trung toát nhaát caùc tænh phía Nam • Chaên nuoâi heo gaây oâ nhieãm moâi tröôøng • Kyõ thuaät öôùp ñoâng chöa cao, ngöôøi daân TP chöa quen vaø ít duøng thòt heo laïnh • Söû duïng thuoác, chaát kích thích thaùi quaù daãn ñeán chaát löôïng thòt giaûm Tyû leä cho naïc thaáp, chöa ñaùp öùng yeâu caàu 0,20 0,20 0,20 0,20 0,05 0,05 0,05 0,05 4 4 3 2 1 1 1 2 0,80 0,80 0,60 0,40 0,05 0,05 0,05 0,10 Toång coäng 1,00 2,85 Nguoàn tin. Tính toaùn toång hôïp Chaán chænh, saép xeáp laïi cô caáu toå chöùc Qua phaàn phaân tích treân ñaây cho thaáy, TP.HCM coù 3 heä thoáng chaên nuoâi chính laø: heä thoáng chaên nuoâi nhoû taïi gia ñình, heä thoáng saûn xuaát trang traïi, heä thoáng caùc doanh nghieäp quoác doanh. - Heä thoáng chaên nuoâi heo thöông phaåm: chuû yeáu ôû khu vöïc caùc vuøng ven TP.HCM, ñaây laø heä thoáng coù khaû naêng saûn xuaát lôùn vaø mang laïi nhieàu giaù trò xuaát khaåu vaø tieâu duøng. TP.HCM ñang treân ñaø phaùt trieån coâng nghieäp vaø xu theá ñoâ thò hoùa vôùi toác ñoä cao, vieäc phaùt trieån ñaøn thöông phaåm ôû vuøng ven cuõng laø ñieàu hôïp lyù. - Heä thoáng chaên nuoâi gia ñình: Hieän nay, heä thoáng naøy vaãn ñang toàn taïi vaø coù theå seõ tieáp tuïc toàn taïi. Tuy nhieân, theo döï baùo cuûa caùc nhaø kinh teá, caùc nhaø quaûn lyù vaø SXKD heo, loaïi hình naøy chaéc chaén seõ giaûm nhieàu trong töông lai, ñieàu naøy chaéc chaén seõ aûnh höôûng ít nhieàu ñeán toaøn boä ngaønh chaên nuoâi heo. Veà vaán ñeà naøy, caàn löu yù moät soá giaûi phaùp sau: Caàn quy hoaïch khu chaên nuoâi taäp trung. Hieän nay nhieàu doanh nghieäp ñaõ coù nhöõng döï aùn di dôøi ñaøn heo ra vuøng ngoaïi thaønh; Gioáng vaãn luoân laø vaán ñeà phaûi quan taâm haøng ñaàu. Caàn coù con gioáng coù chaát löôïng cao, phaåm chaát NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 110 toát; Caùc cô quan thuù y, caùc coâng ty kinh doanh caàn coù nhöõng dòch vuï hôïp lyù veà ñaàu vaøo ñaàu ra, tìm bieän phaùp haï giaù thaønh saûn phaåm moät caùch höõu hieäu nhaát; Phaân caáp quaûn lyù moät caùch trieät ñeå, kieåm soaùt chaët cheõ nguoàn thöùc aên, gioáng vaø saûn phaåm cheá bieán… Baûng 4. Ma traän SWOT ngaønh chaên nuoâi heo TP.HCM SWOT CÔ HOÄI (Opportunities) 1. Söï khuyeán khích cuûa chính phuû, TP.HCM 2. Toác ñoä taêng tröôûng KT nhanh, tyû leä laïm phaùt giaûm. 3. Nhu caàu ngöôøi daân TP.HCM raát phong phuù, ña daïng. 4. Söï phaùt trieån cuûa KHKT trong chaên nuoâi heo. 5. Löôïng cung ôû TP.HCM chæ ñaùp öùng hôn 20% ÑE DOÏA (Threats) 1. Heä thoáng luaät phaùp chöa hoaøn thieän 2. Giaù caû nguyeân lieäu cheá bieán TAÊGS chöa oån ñònh 3. Caïnh tranh raát quyeát lieät 4. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo VN coù xu höôùng giaûm 5. Laõi suaát giaûm ÑIEÅM MAÏNH (Strenghts) 1. Cô sôû cheá bieán TAÊGS ñaùp öùng ñuû nhu caàu. 2. Thòt heo söû duïng nhieàu hôn caùc loaïi thòt khaùc. 3. Nguoàn cung gioáng ñuû 4. Söùc huy ñoäng voán cao 5. Trình ñoä KHKT, CB cao KEÁT HÔÏP S/O: Î Taêng tröôûng taäp trung, phaùt trieån thò tröôøng Î Ña daïng hoùa saûn phaåm KEÁT HÔÏP S/T: Î Chieán löôïc phaùt trieån hoäi nhaäp ÑIEÅM YEÁU (Weaknesses) 1. Chaên nuoâi, gieát moå gaây oâ nhieãm moâi tröôøng 2. Chaát löôïng thòt chöa cao 3. Tyû leä naïc coøn thaáp 4. Kyõ thuaät öôùp ñoâng chöa toát 5. Chæ ñaùp öùng treân 20% thò tröôøng KEÁT HÔÏP W/O: Î Chieán löôïc taêng tröôûng ña daïng hoùa KEÁT HÔÏP W/T: Î Chieán löôïc caûi tieán saûn phaåm Nguoàn. Tính toaùn toång hôïp - Heä thoáng chaên nuoâi quoác doanh: Duø coù nhöõng khoù khaên nhaát ñònh nhöng heä thoáng chaên nuoâi quoác doanh vaãn luoân ñoùng vai troø chuû ñaïo ñoái vôùi ngaønh chaên nuoâi heo TP.HCM. Caùc doanh nghieäp quoác doanh chaên nuoâi heo chuû yeáu laø caùc thaønh vieân tröïc thuoäc TCTNNSG nhö: Xí nghieäp Heo gioáng caáp I, Xí nghieäp chaên nuoâi Heo Döôõng Sanh, Xí nghieäp Chaên nuoâi Heo Ñoàng Hieäp, Xí nghieäp Chaên nuoâi Heo Phöôùc Long, Xí nghieäp TAÊGS An Phuù (Scala). Chính saùch taøi chính tín duïng nhaèm kích thích phaùt trieån chaên nuoâi heo treân ñòa baøn Chu kyø saûn xuaát heo khaù daøi, vieäc thieáu voán ñeå phaùt trieån ñaøn heo laø ñieàu raát deã xaûy ra. Trong ñieàu kieän nöôùc ta, vieäc giaûm tyû troïng ñaàu tö tröïc tieáp qua ngaân saùch, taêng tyû troïng ñaàu tö giaùn tieáp theo hình thöùc taøi chính tín duïng laø raát caàn thieát. Ñeå thöïc hieän toát vaán ñeà naøy caàn phaûi: - Quy hoaïch toång theå: TP.HCM laáy ñòa baøn Cuû Chi laø nôi taäp trung cho caùc döï aùn di dôøi ñaøn heo ñeán ñeå phaùt trieån theo höôùng CNH, hình thaønh caùc trang traïi coù quy moâ vöøa vaø lôùn… - Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp quoác doanh, ngoaøi hình thöùc tín duïng treân ñaây caàn löu yù chính saùch hoã trôï töø voán ngaân saùch ñoái vôùi nhöõng hoaït ñoäng mang tính chaát chuû ñaïo, ñònh höôùng. - TP.HCM neân thaønh laäp quyõ “Baûo laõnh tín duïng” ñeå hoã trôï cho caùc loaïi hình chaên nuoâi coù trieån voïng nhöng gaëp khoù khaên veà veà nguoàn voán. NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 111 Baûng 5. Toång ñaøn vaø saûn phaåm heo thòt saûn xuaát ôû moät soá ñòa phöông Ñòa phöông Toång ñaøn (1000con) Löôïng thòt (1000 taán/n) Heo hôi/100.000 con (1000 taán) Phaân haïng 1. TP. HCM 190,2 25,6 13,5 1 2. Ñoàng Nai 487,5 54,7 11,2 2 3. Haø Noäi 298,3 31,1 10,42 3 4. Ñoàng Thaùp 176,5 17,1 9,6 4 5. Thöøa Thieân Hueá 198,9 13,2 6,6 5 6. Ninh Thuaän 66,7 4,3 6,4 6 7. Taây Ninh 107,4 6,7 6,2 7 8. Bình Phöôùc 106,8 6,3 5,8 8 9. Bình Ñònh 384,5 22,2 5,7 9 10. Thanh Hoùa 1009,3 48,9 4,8 10 Nguoàn. Nieân Giaùm Thoáng Keâ 2000 Chính saùch quaûn lyù saûn xuaát TAÊGS Thöùc aên chieám tyû leä 60-70% trong toång chi phí, neáu giaûm giaù thaønh thöùc aên seõ raát coù yù nghóa trong vieäc haï giaù thaønh, goùp phaàn naâng cao hieäu quaû SXKD. Coù 2 yù nghóa khaùc nhau: giaûm giaù thaønh/ treân 01 kg troïng löôïng thöùc aên vaø, giaûm chi phí thöùc aên ñeå taêng 01 Kg taêng troïng. Caùc giaûi phaùp: - Ñaàu tö coâng ngheä, thieát bò cheá bieán TAÊGS - Baûo ñaûm vaán ñeà nguyeân lieäu. Baèng caùch haïn cheá hoaëc tieán tôùi caám vieäc xuaát khaåu caùc loaïi nguyeân lieäu chính cheá bieán TAÊGS nhö baép, caùm, baùnh daàu, boät caù…Lieân keát vôùi ñòa phöông laân caän ñeå hình thaønh vuøng NL chuyeân SX vaø cung caáp cho caùc nhaø maùy SXCB TAÊGS. - Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch giaûm thueá ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm maø trong nöôùc chöa theå saûn xuaát ñöôïc nhö caùc loaïi khoaùng vi löôïng, premix… Vieäc quaûn lyù thöùc aên chaên nuoâi caàn taäp trung vaøo moät ñaàu moái. Treân quan ñieåm taêng cöôøng, phaân coâng roõ raøng vieäc quaûn lyù sau khi caáp pheùp vaø xöû lyù nghieâm minh sau kieåm tra (Thoâng tö höôùng daãn thi haønh 86/CP soá 560 TT/KCM). Hình 1. Cuûng coá thò tröôøng trong nöôùc vaø chuù troïng thò tröôøng quoác teá * Thò tröôøng saûn phaåm thòt heo trong nöôùc TP.HCM vaãn laø thò tröôøng chính. Vôùi ñònh höôùng chuû löïc laø saûn xuaát con gioáng coù chaát löôïng cao, phaåm chaát toát. Tuy nhieân, do ñaëc thuø cuûa ngaønh chaên nuoâi noùi chung vaø chaên nuoâi heo noùi rieâng, TP.HCM neân duy trì moät tyû leä nuoâi heo thòt thích hôïp, ñieàu quan troïng vaø veà laâu daøi laø toå chöùc thu mua töø caùc tænh, toå chöùc khaâu gieát moå, cheá bieán phuø hôïp vôùi thò tröôøng, ñaëc tính ngöôøi daân thaønh phoá hieän nay vaø trong töông lai. Khi phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu tieâu thuï saûn phaåm thòt heo caàn chuù yù ñeán caùc yeáu toá sau ñaây: Giaù caû saûn phaåm, thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng, giaù caû caùc maët haøng lieân quan, ñaëc ñieåm ngöôøi tieâu duøng, daân soá, döï baùo veà thò tröôøng... Vôùi saûn löôïng tieâu thuï thòt taêng tröôûng maïnh ñeán naêm 2010 thì bieåu ñoà döï baùo toác ñoä phaùt trieån cuûa ñaøn heo treân ñòa baøn seõ ñöôïc döï baùo nhö sau: Thu nhaäp laø yeáu toá aûnh höôûng haøng ñaàu vaø coù moái quan heä ñoàng bieán vôùi möùc tieâu thuï thòt treân thò tröôøng TP.HCM. NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 112 Nhöõng giaûi phaùp hoã trôï - Toå chöùc lieân keát vôùi caùc ñòa phöông trong vieäc tö vaán dòch vuï kyõ thuaät, cung öùng con gioáng vaø thu mua saûn phaåm. - Thöïc hieän moâ hình kheùp kín saûn xuaát – cheá bieán – tieâu thuï, tieán tôùi thöïc hieän moâ hình saûn xuaát thòt saïch, ñaùp öùng cho nhu caàu hieän taïi vaø töông lai cuûa ngöôøi tieâu duøng. - Taêng cöôøng ñaàu tö heä thoáng caùc phoøng thí nghieäm, caùc thieát bò phaân tích, huaán luyeän nguoàn nhaân löïc kieåm soaùt chaát löôïng thöùc aên chaên nuoâi heo, thieát bò phaân tích ñoäc haïi.. - Toå chöùc toát coâng taùc marketing saûn phaåm töø heo, hình thaønh caùc keânh phaân phoái, tieâu thuï phuø hôïp vôùi tieâu chuaån veä sinh thuù y, ñaûm baûo ñeán vôùi ngöôøi tieâu duøng nhöõng saûn phaåm phuø hôïp vôùi thò hieáu vaø nhu caàu thò tröôøng. Thò tröôøng saûn phaåm thòt heo xuaát khaåu * Ñònh höôùng khu vöïc thò tröôøng Saûn löôïng thòt cuûa theá giôùi ñaït 202,65 trieäu taán thòt xeû, bình quaân taêng khoaûng 5%/naêm, trong ñoù thòt heo chieám tyû troïng 41,2% (83,60 trieäu taán), gia caàm 25,3% (51,25 trieäu taán) saûn löôïng. Baûng 6. Thò tröôøng quan troïng vaø chuû yeáu maø Vieät Nam coù theå höôùng tôùi laø Nga, Hoàng Koâng, Singapore, Nhaät Baûn vaø Haøn Quoác… Ngay töø baây giôø ngaønh chaên nuoâi TP.HCM vôùi vai troø chuû ñaïo caàn xaây döïng chöông trình phaùt trieån chaên nuoâi höôùng xuaát khaåu, vaán ñeà then choát laø: ñaàu tö cho nghieân cöùu, lai taïo, tuyeån choïn con gioáng coù naêng suaát vaø chaát löôïng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån xuaát khaåu; giaûi quyeát vaán ñeà thöùc aên chaên nuoâi coù giaù caû vaø chaát löôïng phuø hôïp; giöõ vöõng thò tröôøng hieän coù, tích cöïc tìm thò tröôøng môùi baèng caùc giaûi phaùp taêng cöôøng cho coâng taùc thaâm nhaäp thò tröôøng tìm ñoái taùc… Taäp trung veà moät moái caùc hoaït ñoäng gieát moå ÔÛ TP.HCM, vieäc moå heo ôû caùc loø thuû coâng (coù pheùp hay khoâng coù pheùp) chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà baûo veä moâi tröôøng vaø veä sinh an toaøn thöïc phaåm theo quy ñònh cuûa nhaø nöôùc. TP.HCM coù öu theá lôùn laø coù nhieàu loø moå raát hieän ñaïi, ñuû tieâu chuaån nhö Vissan, Nam Phong…ñaëc bieät laø Vissan, sau moät thôøi gian töôûng chöøng nhö khoâng theå hoaït ñoäng ñöôïc nöõa (giaûi theå ñeå bieán thaønh khu du lòch), caùc nhaø quaûn lyù TP.HCM ñaõ saùng suoát giöõ laïi vaø ñaàu tö moät caùch hôïp lyù loø moå hieän ñaïi naøy. Hình 2, 3. Treân cô sôû ñoù, vaán ñeà ñaët ra laø phaûi nhanh choùng chaán chænh moät soá vieäc sau ñaây: - Vaän chuyeån thòt heo chöa khoa hoïc, khoâng ñaûm baûo veä sinh, thaäm chí duøng caùc phöông tieän thuû coâng chuyeân chôû thòt trong phaïm vi noäi thaønh khoâng coù duïng cuï chöùa ñöïng vaø che chaén. NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 113 - Hieän töôïng hoïp nhoùm chôï ôû loøng leà ñöôøng, ñöôøng heûm gaây khoù khaên nhieàu trong vieäc quaûn lyù chaát löôïng an toaøn veä sinh thöïc phaåm, do khoâng ñaêng kyù kinh doanh. - Tình traïng kinh doanh thòt khoâng ñaûm baûo chaát löôïng coøn phoå bieán (maëc duø ñaõ ñöôïc caùc cô quan chöùc naêng khuyeán caùo nhieàu). - Caùc nhaø haøng, quaùn aên, beáp aên taäp theå coøn söû duïng thöïc phaåm töôi soáng, ñaõ xaûy ra moät soá tröôøng hôïp ngoä ñoäc thöïc phaåm raát ñaùng tieác… Baûng 6. Tình hình xuaát - nhaäp khaåu thòt heo treân theá giôùi ÑVT: Taán/naê m Nhöõng nöôùc xuaát khaåu thòt heo chuû yeáu Nhöõng nöôùc nhaäp khaåu thòt heo lôùn Nöôùc Soá löôïng Nöôùc Soá löôïng Myõ Haøn Quoác Ñan Maïch Ba Lan Trung Quoác Phaùp Hungari Rumani 474.000 70.000 470.000 200.000 150.000 140.000 85.000 50.000 Myõ Haøn Quoác Nhaät Baûn Nga Hoàng Koâng Sigapore Bungari 287.000 77.000 733.000 444.000 178.000 26.000 35.000 Nguoàn. Soá lieäu thoáng keâ FAO 2000 0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 Con 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2010 Naêm Hình 2. Döï baùo toác ñoä phaùt trieån ñaøn heo treân ñòa baøn Tp. HCM ñeán naêm 2010 Nguoàn tin: Chi cuïc Thuù Y NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM 114 Vaán ñeà moâi tröôøng Vaán ñeà moâi tröôøng vaø baûo veä moâi tröôøng laø yeâu caàu raát caàn thieát trong vieäc quy hoaïch höôùng phaùt trieån caùc khu vöïc ñoâ thò hoùa. Neáu khoâng quan taâm ñeán vaán ñeà naøy thì chaéc chaén seõ raát nguy hieåm cho quaù trình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi-vaên hoùa-kyõ thuaät cho TP.HCM. Caùc bieän phaùp baûo hoä lao ñoäng chöa thöïc hieän nghieâm tuùc, yù thöùc chaáp haønh veä sinh cuûa coâng nhaân chöa toát. Gia suùc tröôùc khi gieát moå ñöôïc kieåm tra söùc khoûe chaët cheõ vaø nghæ ngôi ñuû thôøi gian nhaèm naâng cao chaát löôïng quaøy thòt.Thöïc hieän ñònh kyø laáy maãu kieåm tra nöôùc duøng trong gieát moå. Caùc ngaønh chöùc naêng cuøng tham gia khaéc phuïc tình traïng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa caùc cô sôû gieát moå, höôùng daãn thieát laäp caùc beå chöùa caùc loaïi, khoâng ñeå phaân, chaát thaûi ñoå tröïc tieáp ra moâi tröôøng xung quanh. KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ Qua nghieân cöùu thöïc traïng ngaønh chaên nuoâi heo TP.HCM, vôùi nhöõng aùp löïc caïnh tranh raát lôùn coù nguy cô laøm suy giaûm moät caùch nghieâm troïng ñaøn heo caùc loaïi vaø vieäc chuyeån ngaønh cuûa löïc löôïng lao ñoäng ngaønh chaên nuoâi heo. Moät ñieåm ñaùng chuù yù laø söï tham gia raát maïnh meõ cuûa caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi nhieàu lôïi theá veà nguoàn voán vaø danh tieáng, ñuû söùc ñeå laøm lao ñao caùc doanh nghieäp trong nöôùc. Ngaønh chaên nuoâi phaûi coù nhöõng ñoái saùch hôïp lyù vaø kòp thôøi. Phaûi taän duïng caøng nhieàu caøng toát nhöõng lôïi theá vaø nguoàn löïc coù saün, laø nôi quy tuï nhieàu ñoäi nguõ caùn boä nghieân cöùu vaø kyõ thuaät laønh ngheà, nôi taäp trung nhieàu nhaø khoa hoïc coù taâm huyeát, dòch chuyeån theo höôùng thöông maïi, taêng cöôøng hôn nöõa khaâu cheá bieán vaø saûn xuaát con gioáng toát ñeå cung öùng cho TP.HCM vaø caùc khu vöïc laân caän. Taäp trung höôùng tôùi thò tröôøng xuaát khaåu treân cô sôû coù cheá ñoä chính saùch hôïp lyù, hoã trôï cho vieäc phaùt trieån ñaøn heo, phuø hôïp vôùi boái caûnh hieän taïi vaø trong töông lai. TP.HCM caàn quan taâm ñeán vieäc phaùt trieån moät caùch hôïp lyù caùc ñôn vò SXKD trong lónh vöïc chaên nuoâi heo. Caùc cô quan chöùc naêng caàn caûi tieán caùc thuû tuïc haønh chính treân cô sôû naâng cao vai troø quaûn lyù nhaø nöôùc trong chaên nuoâi heo. Phaân caáp hôïp lyù, roõ raøng vieäc quaûn lyù caáp giaáy pheùp, taïo ñieàu kieän cho caùc ñôn vò chuû ñaïo phaùt trieån. Ñaàu tö öùng duïng tieán boä kyõ thuaät môùi vaøo saûn xuaát, môû roäng hieän ñaïi hoùa CSVCKT cho saûn xuaát gioáng. Ñaåy maïnh saûn xuaát haøng hoùa kinh doanh xuaát nhaäp khaåu cuøng vôùi môû roäng thò tröôøng noäi ñòa. Ñaåy maïnh tieán ñoä thöïc hieän keá hoaïch di dôøi, keát hôïp ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò treân cô sôû boá trí laïi saûn xuaát chaên nuoâi heo theo höôùng coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù, ñaûm baûo moâi tröôøng sinh thaùi cho caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM. Khoâng ngöøng ñaåy maïnh, thieát keá vaø xaây döïng chieán löôïc Marketing cho saûn phaåm thòt heo, nghieân cöùu thò tröôøng tìm höôùng ra môùi cho saûn phaåm caøng sôùm caøng toát cho ngaønh vaø cho caùc doanh nghieäp. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Baùo caùo: “Hieän traïng veà kinh teá noâng nghieäp noâng thoân vaø ñònh höôùng phaùt trieån TP.HCM “. Cuïc Khuyeán Noâng Khuyeán Laâm (Boä NN&PTNT) Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá TPHCM, döï baùo ñeán 2010. THAÙI ANH HOAØ, 2002. Ñeà taøi “Nghieân cöùu thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø xaây döïng chieán löôïc SXKD ngaønh chaên nuoâi TPHCM”. NGUYEÃN VAÊN NGAÕI, 2001. Baøi giaûng moân “Chính saùch Noâng nghieäp”, Khoa Kinh teá, Ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM. NGUYEÃN ANH NGOÏC, 2001. Baøi giaûng “Phöông phaùp Nghieân cöùu khoa hoïc”, Khoa Kinh teá, Ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM. NGUYEÃN VAÊN THÖÔÛNG, 2000. Nhöõng thaønh töïu KH & CN Chaên nuoâi öùng duïng vaøo phaùt trieån chaên nuoâi giai ñoaïn 1996 - 2000. Tieàm naêng phaùt trieån Kinh teá – Xaõ hoäi vuøng MÑNB vaø TPHCM, NXBTK. Luaän vaên toát nghieäp caùc Khoùa 21,22, 23, Khoa Kinh teá, ÑHNL TPHCM. Moät soá luaän aùn Tieán só, Thaïc só naêm 1998, 1999, 2000.