Nguồn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam

1 Lêi Më §Çu ViÖt Nam xuÊt ph¸t tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, tr×nh ®é ph¸t triÓn, KTXH ë møc thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi n­íc kh¸c. Víi tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn, th× kho¶ng c¸ch kinh tÕ ngµy cµng d·n ra.V× vËy nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m tíi lµ v­ît qua t×nh tr¹ng cña mét n­íc nghÌo, n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n vµ tõng b­íc héi nhËp vµo quü ®¹o kinh tÕ ThÕ Giíi. TÝnh tÊt yÕu cña XKTB víi h×nh thøc cao cña nã lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi trong luËt ®ã nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ thu hót FDI nh­ thÕ nµo. Víi môc tiªu x©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ víi môc tiªu l©u dµi lµ c¶i biÕn n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp … céng víi thùc hiÖn môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã cã 2 viÖc n©ng cao GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi lªn hai lÇn nh­ ®¹i héi VII cña §¶ng ®· nªu ra. Muèn thùc hiÖn tèt ®iÒu ®ã cÇn ph¶i cã mét l­îng vèn lín. Muèn cã l­îng vèn lín cÇn ph¶i t¨ng c­êng s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm. Nh­ng víi t×nh h×nh cña n­íc ta th× thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng còng lµ mét c¸ch tÝch luü vèn nhanh cã thÓ lµm ®­îc. §Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp nãi riªng lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cã vÞ trÝ vai trß ngµy cµng quan träng, trë thµnh xu thÕ cña thêi ®¹i. §ã lµ kªnh chuyÓn giao c«ng nghÖ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm viÖc lµm vµ thu nhËp, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, n¨ng lùc qu¶n lý, t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch Trªn c¬ së thùc tr¹ng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, ta còng cÇn ph¶i chó ý tíi vÊn ®Ò tÝnh tiªu cùc cña ®Çu t­ TTNN. Còng kh«ng ph¶i lµ mét n­íc thô ®éng ®Ó mÊt dÇn vÞ thÕ mµ xem vèn §TNN lµ quan träng nh­ng vèn trong n­íc trong t­¬ng lai ph¶i lµ chñ yÕu. NhËn thøc ®óng vÞ trÝ vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. §ång thêi t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Chóng ta b»ng nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh vÒ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, kinh doanh ®Ó thu 3 hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Víi ph­¬ng ch©m cña chóng ta lµ ®a thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi vµ t«n träng lÉn nhau. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn §TTTNN trong tæng thÓ chiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ mét thµnh c«ng mµ ta mong ®îi. 4 Ch­¬ng mét Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi I. XuÊt khÈu t­ b¶n: 1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu t­ b¶n: Trong thÕ kû XIX diÔn ra qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung T­ B¶n m¹nh mÏ. C¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· tÝch luü ®­îc nh÷ng kho¶n TB khæng lå ®ã lµ tiÒn ®Ò cho xuÊt khÈu T­ B¶n vµ ®Õn giai ®o¹n chñ nghÜa ®éc quyÒn, xuÊt khÈu T­ B¶n lµ mét ®Æc ®iÓm næi bËt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, vµ trë thµnh sù cÇn thiÕt cña chñ nghÜa T­ B¶n. §ã lµ v× T­ B¶n tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· xuÊt hiÖn c¸i gäi lµ "T­ B¶n thõa". Thõa so víi tû suÊt, lîi nhuËn sÏ cao h¬n. Trong lóc ë nhiÒu n­íc kinh tÕ l¹c hËu cÇn T­ B¶n ®Ó më mang kinh tÕ vµ ®æi míi kü thuËt, nh­ng ch­a tÝch luü T­ B¶n kÞp thêi. VËy thùc chÊt xuÊt khÈu T­ B¶n lµ ®em T­ B¶n ra n­íc ngoµi, nh»m chiÕm ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ vµ c¸c nguån lîi kh¸c ®­îc t¹o ra ë c¸c nguån lîi kh¸c ®­îc t¹o ra ë c¸c n­íc nhËp khÈu T­ B¶n. 5 Ta ®· thÊy r»ng viÖc xuÊt khÈu T­ B¶n lµ "T­ B¶n thõa" xuÊt hiÖn trong c¸c n­íc tiªn tiÕn. Nh­ng thùc chÊt vÊn ®Ò ®ã lµ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña mét hiÖn t­îng kinh tÕ khi mµ qu¸ tr×nh tÝch luü vµ tËp trung ®· ®¹t ®Õn mét ®é nhÊt ®Þnh sÏ xuÊt hiÖn nhu cÇu ra n­íc ngoµi. §©y còng lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt cña x· héi v­¬n ra ThÕ Giíi, tho¸t khái khu©n khæ chËt hÑp cña quèc gia, h×nh thµnh quy m« s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ. Theo Lª Nin "C¸c n­íc xuÊt khÈu T­ B¶n hÇu nh­ bao giê còng cã kh¶ n¨ng thu ®­îc mét sè "lîi" nµo ®ã" [29,90]. ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy lµ nh©n tè kÝch thÝch c¸c nhµ T­ B¶n cã tiÒm lùc h¬n trong viÖc thùc hiÖn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Bëi v× khi mµ nÒn c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn, ®Çu t­ trong n­íc kh«ng cßn cã lîi nhuËn cao n÷a. MÆt kh¸c c¸c n­íc l¹c hËu h¬n cã lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, nguyªn liÖu, tµi nguyªn nh©n c«ng l¹i ®­a l¹i cho nhµ ®Çu t­ lîi nhuËn cao, æn ®Þnh, tin cËy vµ gi÷ vÞ trÝ ®éc quyÒn Theo Lª Nin " XuÊt khÈu t­ b¶n" lµ mét trong n¨m ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa ®Õ quèc, th«ng qua xuÊt khÈu t­ b¶n, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn thùc hiÖn viÖc bãc lét ®èi víi c¸c n­íc l¹c hËu vµ th­êng lµ thuéc ®Þa cña nã: Nh­ng «ng kh«ng phñ nhËn vai trß cña nã. Trong thêi kú ®Çu cña chÝnh quyÒn X« ViÕt, Lª Nin chñ tr­¬ng sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp 6 n­íc ngoµi vµ khi ®­a ra "ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ®· nãi r»ng nh÷ng ng­êi céng s¶n ph¶i biÕt lîi dông nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt cña chñ nghÜa T­ B¶n th«ng qua h×nh thøc kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt cña chñ nghÜa T­ B¶n th«ng qua h×nh thøc " Chñ nghÜa T­ B¶n nhµ n­íc" ®· nãi r»ng nh÷ng ng­êi céng s¶n ph¶i biÕt lîi dông nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt cña chñ nghÜa t­ b¶n th«ng qua h×nh thøc "chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc". Theo quan ®iÓm nµy nhiÒu n­íc ®· "chÊp nhËn phÇn nµo sù bãc lét cña chñ nghi· t­ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nh­ thÕ cã thÓ cßn nhanh h¬n lµ sù vËn ®éng tù th©n cña mçi n­íc. Tuy nhiªn viÖc "xuÊt khÈu t­ b¶n" ph¶i tu©n theo ph¸p luËt cña c¸c n­íc ®Õ quèc v× hä cã søc m¹nh kinh tÕ, cßn ngµy nay th× tu©n theo p¸hp luËt, sù ®iÒu hµnh cña mçi quèc gia nhËn ®Çu t­. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n. Gåm c ã hai h×nh thøc chÝnh: XuÊt khÈu t­ b¶n cho vay: lµ h×nh thøc cho chÝnh phñ hoÆc do t­ nh©n vay nh»m thu ®­îc tû suÊt cao. XuÊt khÈu t­ b¶n ho¹t ®éng: lµ ®em t­ b¶n ra n­íc ngoµi, më mang xÝ nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ hµng ho¸, trong ®ã cã gi¸ trÞ thÆng d­ t¹i n­íc nhËp khÈu. 7 §Çu t­ ho¹t ®éng gåm cã ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. §Çu t­ trùc tiÕp: lµ ®Çu t­ chñ yÕu mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngaßi ®Çu t­ toµn bé hay phÇn ®ñ lín vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n nh»m dµnh quyÒn ®iªï hµnh h¹¬c tham gia ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh dÞch vô, th­¬ng m¹i. §Çu t­ gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc ®Çu t­ quan träng, trong ®ã chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ b»ng h×nh thøc mua cæ phÇn cña c¸c C«ng ty së t¹i (ë møc khèng chÕ nhÊt ®Þnh) ®Ó thu lîi nhuËn mµ kh«ng tham gia ®iÒu hµnh trùc tiÕp ®èi t­îng mµ hä bá vèn ®Çu t­. Vèn nµy ®­îc tr¶ b»ng tiÒn gèc lÉn lîi tøc d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ hay d­íi h×nh thøc hµng ho¸. Cßn ®èi víi h×nh thøc xuÊt khÈu cho vay th× cã xuÊt khÈu t­ b¶n cho vay dµi h¹n vµ xuÊt khÈu t­ b¶n cho vay ng¾n h¹n. Gèm cã. Thø nhÊt: XuÊt khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc nhËn ®Çu t­. Thø hai: XuÊt khÈu trùc tiÕp, gäi lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã 3 d¹ng. 8 + N­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Çu t­ vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp tp + Nowcs c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Çu t­ vµo n­íc c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn + §Çu t­ gi÷a c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn II. Kh¸i niÖm vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1. Kh¸i niÖm vèn ®Çu t­. Ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ qu¸ tr×nh huy ®éng vµ sö dông mäi nguån vèn phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m s¶n xuÊt s¶n phÈm hay cung cÊp dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n vµ x· héi. Nguån vèn ®Çu t­ cã thÓ lµ nh÷ng tµi s¶n hµng ho¸ nh­ tiÒn vèn, ®Êt ®ai, nhµ cöa, m¸y mãc, thiÕt bÞ, hµng ho¸ hoÆc tµi s¶n v« h×nh nh­ b»ng s¸ng chÕ, ph¸t minh, nh·n hiÖu hµng ho¸, bÝ quyÕt kü thuËt, uy tÝn kinh doanh, bÝ quyÕt th­¬ng m¹i C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t­ b»ng cæ phÇn, tr¸i phiÕu, c¸c quyÒn së h÷u kh¸c nh­ quyÒn thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc c¸c quyÒn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt kinh tÕ nh­ c¸c quyÒn th¨m dß, khai th¸c, sö dông nguån thiªn nhiªn. 9 Thêi kú ®Çu thÕ kû XX, theo quan ®iÓm cña LªNin th× lo¹i sö dông vèn mét c¸ch ¸p ®Æt d­íi d¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÒ thùc chÊt lµ kho¶n chi phÝ mµ c¸c n­íc t­ b¶n bá ra ®Ó cñng cè ®Þa vÞ trong chiÕn h÷u thuéc ®Þa vµ cuèi cïng lµ nh»m ®¹t ®­îc lîi nhô©n cao h¬n. Theo ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cña LªNin th× sù ph¸t triÓn cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lu«n g¾n víi lÞch sö ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ banr. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña thÕ giíi lóc bÊy giê mµ Lªnin cho r»ng lo¹i vèn ®­îc sö dông d­íi s¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ c«ng cô bãc lét, lµ h×nh thøc chiÕm ®o¹t cña chñ nghÜa t­ b¶n. Vµ theo quan niÖm cñaR.Nurkse quan niÖm, dï "®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tr­íc hÕt phôc vô cho lîi Ých cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp xuÊt vèn chø ch­a ph¶i n­íc nhËn vèn"{32, 26} tuy nhiªn lµ nh©n tè quan träng, lµ gi¶i ph¸p tÝch cùc ®Ó cho nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn cã thÓ "v­¬n tíi thÞ tr­êng míi". MÆc dï, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ nguån cung cÊp mét l­îng vèn ®¸ng kÓ cho c«ng nghiÖp ho¸, cho t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp. lµm ph¸ vì sù khÐp kÝn cña vßng luÈn quÈn, nh­ng nã kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ mµ nã chØ ph¸t huy t¸c dông khi kh¶ n¨ng tÝch luü vèn b»ng con ®­êng tiÕt kiÖm néi bé cña mét n­íc ®¹t tíi møc nhÊt ®Þnh. Còng nh­ R.Nurkes, quan ®iÓm cña A. Samuelson coi vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o cho ho¹t