Những người có liên quan đến lợi ích và đạo đức trong kinh doanh

aàu nhaø quaûn lyù caáp cao raèng khoâng neân ñaàu tö voán cuûa hoï vaøo caùc nöôùc thöïc thi chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc, hoaëc söû duïng treû em trong caùc nhaø maùy trong ñieàu kieän gaàn gioáng nhö vôùi cheá ñoä söû duïng noâ leä. Theo thôøi gian, nhieàu quy taéc ñaïo ñöùc vaø caùc giaù trò ñöôïc heä thoáng hoùa vaøo phaùp luaät cuûa moät xaõ hoäi, vaø töø ñoù haønh vi phi ñaïo ñöùc ñöôïc xem laø haønh vi baát hôïp phaùp. Caù nhaân vaø toå chöùc ñöôïc yeâu caàu phaûi tuaân theo nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø coù theå bò tröøng phaït neáu khoâng laøm nhö vaäy. Nguoàn goác cuûa ñaïo ñöùc coâng ty. Ñeå hieåu baûn chaát cuûa caùc giaù trò ñaïo ñöùc cuûa moät coâng ty, seõ raát höõu ích khi thaûo luaän veà nguoàn goác cuûa ñaïo ñöùc. Coù ba nguoàn chính cuûa caùc giaù trò ñaïo Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 29 ñöùc aûnh höôûng ñeán ñaïo ñöùc coâng ty: (1) xaõ hoäi, (2) taäp theå hoaëc chuyeân moân, vaø (3) caù nhaân. Ñaïo ñöùc xaõ hoäi Moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh quan troïng cuûa ñaïo ñöùc coâng ty laø ñaïo ñöùc xaõ hoäi. Ñaïo ñöùc xaõ hoäi laø heä thoáng hoùa heä thoáng phaùp luaät cuûa moät xaõ hoäi, trong phong tuïc taäp quaùn cuûa noù, vaø trong nhöõng giaù trò vaø haïn möùc baát thaønh vaên maø moïi ngöôøi söû duïng ñeå töông taùc vôùi nhau. Nhieàu ngöôøi trong xaõ hoäi seõ tuaân theo moät caùch töï giaùc caùc giaù trò vaø haïn möùc ñaïo ñöùc bôûi vì moïi ngöôøi tieáp thu caùc giaù trò cuûa xaõ hoäi vaø bieán chuùng thaønh moät phaàn cuûa rieâng mình. Caùc chæ tieâu vaø caùc giaù trò quoác teá hoùa laàn löôït cuûng coá nhö laø phong tuïc taäp quaùn trong vieäc ñoái nhaân xöû theá cuûa con ngöôøi vôùi nhau. Chaúng haïn, ñaïo ñöùc lieân quan ñeán quyeàn baát khaû xaâm phaïm cuûa caù nhaân laø keát quaû cuûa caùc quyeát ñònh ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc thaønh vieân cuûa moät xaõ hoäi veà caùch hoï muoán ñöôïc ñoái xöû bôûi nhöõng ngöôøi khaùc. Ñaïo ñöùc chi phoái vieäc söû duïng hoái loä vaø tham nhuõng, hoaëc caùc tieâu chuaån chung cuûa kinh doanh trong moät xaõ hoäi, laø keát quaû cuûa nhöõng ngöôøi quyeát ñònh thöïc hieän vaø cuûng coá nhöõng gì laø phuø hôïp cho moät xaõ hoäi. ÔÛ moãi xaõ hoäi seõ coù nhöõng tieâu chuaån ñaùnh giaù khaùc nhau, cuõng nhö caùc giaù trò ñaïo ñöùc ñöôïc chaáp nhaän taïi Hoa Kyø thì khoâng ñöôïc chaáp nhaän ôû caùc nöôùc khaùc.Ví duï, neáu toâi mua moät caân gaïo AÁn Ñoä. Toâi coù theå mong ñôïi raèng moät tyû leä phaàn traêm nhaát ñònh cuûa luùa seõ coù buïi, hôn nöõa, toâi bieát raèng toâi phaûi traû nhieàu tieàn hôn ñeå mua gaïo thì toâi seõ coù ñöôïc gaïo ít buïi hôn. Ñaây laø phong tuïc taäp quaùn ôû AÁn Ñoä. Maët khaùc, taïi Hoa Kyø, coù raát nhieàu quy ñònh phöùc taïp lieân quan ñeán an toaøn thöïc phaåm maø caùc coâng ty buoäc phaûi tuaân theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Maëc duø moät soá toå chöùc Hoa Kyø töï nguyeän trôï caáp cho vieäc sa thaûi, nhieàu toå chöùc khaùc thì laïi khoâng. Noùi chung, moät quoác gia caøng ngheøo thì khaû naêng ngöôøi lao ñoäng bò baïc ñaõi caøng lôùn. Moät vaán ñeà quan taâm toaøn caàu veà ñaïo ñöùc cho raèng vieäc söû duïng lao ñoäng treû em lieäu coù phaûi laø haønh vi ñaïo ñöùc – ñieàu naøy ñöôïc minh hoaï trong quan ñieåm toå chöùc muïc 2.5. Khi ñaïo ñöùc xaõ hoäi laø ñöôïc heä thoáng hoùa thaønh luaät, thì ñöôïc phaùn xeùt baèng caùc tieâu chuaån ñaïo ñöùc cuûa moät xaõ hoäi, taát caû caùc haønh vi baát hôïp phaùp ñeàu ñöôïc coi laø haønh vi phi ñaïo ñöùc. Moät toå chöùc vaø caùc nhaø laõnh ñaïo ñeàu ñöôïc yeâu caàu phaûi tuaân theo nhöõng luaät ñònh cuûa moät xaõ hoäi, vaø haønh xöû vôùi caùc caù nhaân vaø nhöõng ngöôøi lieân quan cuõng theo luaät ñònh. Ñaây laø moät trong nhöõng traùch nhieäm chính cuûa nhaø quaûn lyù caáp cao nhaèm ñaûm baûo caùc nhaø quaûn lyù vaø caùc nhaân vieân caáp thaáp trong coâng ty tuaân theo phaùp luaät, do nhaø quaûn lyù caáp cao phaûi coù traùch nhieäm höôùng daãn caáp döôùi cuûa hoï thöïc hieän trong moät tröôøng hôïp cuï theå naøo ñoù. Tuy nhieân, khoâng phaûi taát caû caùc coâng ty ñeàu hoaït ñoäng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Söï sai phaïm ñieån hình cuûa toå chöùc khoâng chæ laø haønh ñoäng baát hôïp phaùp maø Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 30 coøn ñöôïc coi laø phi ñaïo ñöùc tuøy vaøo möùc ñoä gaây haïi cho nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc. Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp laø caùc quy taéc ñaïo ñöùc vaø caùc giaù trò maø moät nhoùm ngöôøi söû duïng ñeå kieåm soaùt caùch thöùc hoï thöïc hieän moät nhieäm vuï hoaëc söû duïng taøi nguyeân. Ví duï, ñaïo ñöùc y teá kieåm soaùt caùch maø caùc baùc só vaø caùc y taù döï kieán seõ thöïc hieän nhieäm vuï cuûa hoï vaø giuùp ñôõ beänh nhaân. 2.5 QUAN ÑIEÅM TOÅ CHÖÙC Quyeàn söû duïng lao ñoäng treû em laø gì? Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, soá löôïng cuûa caùc coâng ty Myõ mua nguyeân lieäu ñaàu vaøo töø caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi vôùi chi phí thaáp ngaøy caøng taêng, vaø moái quan taâm veà ñaïo ñöùc lieân quan ñeán vieäc söû duïng lao ñoäng treû em trong caùc nhaø maùy cuõng ngaøy caøng gia taêng. ÔÛ Pakistan, treû em 6 tuoåi laøm vieäc nhieàu giôø trong ñieàu kieän toài teä ñeå taïo saûn phaåm thaûm ñeäm xuaát khaåu sang caùc nöôùc phöông Taây. Treû em ôû caùc nöôùc ngheøo treân khaép caùc nöôùc Chaâu Phi, Chaâu AÙ, vaø Nam Myõ laøm vieäc trong ñieàu kieän töông töï. Thueâ möôùn treû em laøm vieäc trong nhaø maùy coù laø haønh vi ñaïo ñöùc hay khoâng? vaø caùc coâng ty Hoa Kyø coù neân mua hay baùn nhöõng saûn phaåm do treû em laøm ra hay khoâng? Quan ñieåm ñaïo ñöùc veà vieäc söû duïng lao ñoäng treû em thì raát ña daïng. Robert Reich, moät nhaø kinh teá vaø thö kyù cuûa ban quaûn lyù veà lao ñoäng haøng ñaàu Clinton, cho raèng thöïc tieãn thì hoaøn toaøn ñaùng bò khieån traùch vaø caàn ñöôïc ñaët ngoaøi voøng phaùp luaät treân moät caáp ñoä toaøn caàu. Moät quan ñieåm khaùc ñöôïc tranh luaän trong tôø taïp chí The Economist laø coâng daân cuûa caùc nöôùc giaøu caàn phaûi nhaän ra raèng trong khi khoâng ai muoán nhìn thaáy treû em laøm vieäc trong caùc nhaø maùy, thì caùc em laïi laø truï coät duy nhaát cho gia ñình mình. Nhö vaäy, töø choái lao ñoäng treû em seõ laøm gaùnh naëng leân caû gia ñình, vaø ñieàu sai laàm naøy (söû duïng lao ñoäng treû em) coù theå daãn ñeán söï sai laàm lôùn hôn (söï baàn cuøng). Do ñoù, söï ñoàng tình cuûa tôø The Economist ñaõ chænh ñoán caùc ñieàu kieän laøm vieäc cuûa treû em laøm thueâ vaø hy voïng raèng theo thôøi gian, caùc nöôùc ngheøo trôû thaønh giaøu coù hôn, nhu caàu thueâ möôùn treû em seõ khoâng coøn nöõa. Nhieàu nhaø baùn leû Myõ thöôøng mua quaàn aùo cuûa hoï töø caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi vôùi chi phí thaáp, vaø nhaø quaûn lyù trong caùc coâng ty naøy caàn phaûi coù laäp tröôøng ñaïo ñöùc rieâng cuûa mình veà vieäc söû duïng lao ñoäng treû em. Quaûn lyù trong Wal-Mart, Target.JCPenney, vaø Kmart ñaõ thöïc hieän theo tieâu chuaån vaø caùc quy taéc Myõ ñaõ coù nhöõng chính saùch laø ra leänh caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi khoâng Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 31 ñöôïc söû duïng lao ñoäng treû em, vaø hoï cuõng cam keát caét ñöùt quan heä vôùi baát kyø nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi neáu hoï phaùt hieän ñöôïc vi phaïm tieâu chuaån naøy. Hieån nhieân, duø theá naøo ñi chaêng nöõa, thì caùc nhaø baùn leû ñeàu coù raát nhieàu caùch maø hoï choïn ñeå thöïc thi chính saùch naøy. Wal-Mart vaø moät soá khaùc coù moät laäp tröôøng cöùng raén vaø ngay laäp töùc caét ñöùt lieân keát vôùi caùc nhaø cung caáp phaù vôõ quy taéc naøy. Nhöng noù ñaõ ñöôïc löôøng tröôùc, ví duï, hôn 300.000 treû em döôùi 14 tuoåi ñang ñöôïc söû duïng trong caùc nhaø maùy may maëc ôû Guatemala, thì coù moät nôi chuyeân saûn xuaát quaàn aùo cung caáp cho thò tröôøng Myõ vôùi chi phí thaáp. Nhöõng ñöùa treû naøy thöôøng laøm vieäc hôn 60 giôø moät tuaàn vaø thöôøng ñöôïc traû ít hôn $ 2,80 moät ngaøy, möùc löông toái thieåu ôû Guatemala. Nhieàu nhaø baùn leû Myõ khoâng kieåm tra caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi cuûa hoï. Roõ raøng, neáu caùc nhaø baùn leû Myõ laøm ñuùng vôùi laäp tröôøng ñaïo ñöùc cuûa hoï thì veà vaán ñeà naøy seõ khoâng gaây phieàn haø, hoï khoâng theå boû qua thöïc teá raèng hoï ñang mua quaàn aùo baèng vieäc söû duïng lao ñoäng treû em, vaø hoï phaûi chænh ñoán nhieàu hôn ñeå thay ñoåi ñieàu kieän laøm vieäc cuûa treû em . Caùc baùc só döï kieán seõ khoâng thöïc hieän caùc thuû tuïc y teá khoâng caàn thieát, nhaèm thöïc hieän söï chuyeân caàn vaø haønh ñoäng vì lôïi ích cho beänh nhaân khoâng theo caùch rieâng cuûa hoï. Caùc nhaø nghieân cöùu khoa hoïc vaø kyõ thuaät döï kieán seõ haønh xöû moät caùch ñaïo nghóa trong vieäc chuaån bò vaø trình baøy keát quaû cuûa hoï nhaèm ñaûm baûo hieäu nghieäm cuûa nhöõng coâng trình cuûa mình. Trong xaõ hoäi, haàu heát caùc toå chöùc chuyeân nghieäp ñeàu coù theå thöïc thi ñaïo ñöùc trong ngheà nghieäp. Ví duï, caùc baùc só vaø luaät sö coù theå bò khai tröø ra khoûi ñoaøn neáu hoï phaù vôõ caùc quy taéc vaø ñaët lôïi ích rieâng cuûa mình leân haøng ñaàu. Trong moät toå chöùc, coù raát nhieàu nhoùm cuûa caùc nhaân vieân coù haønh vi bò chi phoái bôûi ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, chaúng haïn nhö caùc luaät sö, caùc nhaø nghieân cöùu, vaø keá toaùn. Ñieàu naøy laøm cho hoï theo nguyeân taéc nhaát ñònh trong vieäc ra quyeát ñònh laø laøm nhö theá naøo trong hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Con ngöôøi tieáp thu caùc quy taéc vaø giaù trò cuûa ngheà nghieäp cuûa hoï, nhö ñieàu maø hoï laøm trong xaõ hoäi, vaø hoï töï giaùc tuaân theo nhöõng nguyeân taéc naøy trong vieäc quyeát ñònh caùch cö xöû. Ñaïo ñöùc caù nhaân Ñaïo ñöùc caù nhaân laø caù nhaân vaø tieâu chuaån ñaïo ñöùc ñöôïc söû duïng trong caáu truùc töông taùc giöõa chuùng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Döïa treân nhöõng ñaïo ñöùc ñoù, moät ngöôøi coù theå hoaëc khoâng theå thöïc hieän haønh ñoäng nhaát ñònh hoaëc ra quyeát ñònh naøo ñoù. Nhieàu haønh vi maø moät ngöôøi coù theå thaáy voâ ñaïo ñöùc coøn ngöôøi khaùc thì coù theå thaáy ngöôïc laïi. Neáu haønh vi maø khoâng baát hôïp phaùp thì caù nhaân coù theå ñoàng tình hay khoâng ñoàng tình veà nieàm tin ñaïo ñöùc cuûa hoï; hoaëc hoï coù theå coá aùp ñaët nhöõng nieàm tin ñoù leân nhöõng ngöôøi khaùc, vaø coá gaéng laøm cho nieàm tin ñaïo ñöùc aáy theo luaät ñònh. Neáu ñaïo ñöùc caù nhaân maâu thuaãn vôùi quy ñònh cuûa phaùp Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 32 luaät, ngöôøi ñoù coù theå bò xöû phaït phaùp lyù. Nhieàu ñaïo ñöùc caù nhaân tuaân theo ñaïo ñöùc xaõ hoäi vaø baét nguoàn töø luaät ñònh. Ñaïo ñöùc caù nhaân cuõng laø thaønh quaû cuûa söï giaùo duïc moät con ngöôøi vaø coù theå xuaát phaùt töø baïn beø, gia ñình, thaønh vieân trong moät nhaø thôø, hoaëc toå chöùc xaõ hoäi quan troïng khaùc. Ñaïo ñöùc caù nhaân aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi trong moät toå chöùc. Ví duï, haønh vi cuûa nhaø quaûn lyù ñoái vôùi nhaø quaûn lyù khaùc vaø ñoái vôùi caáp döôùi seõ phuï thuoäc vaøo caùc giaù trò caù nhaân vaø nieàm tin maø hoï naém giöõ. Ba nguoàn cuûa ñaïo ñöùc aûnh höôûng chung ñeán söï phaùt trieån ñaïo ñöùc beân trong moät toå chöùc, hoaëc ñaïo ñöùc toå chöùc coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø caùc quy taéc hoaëc tieâu chuaån ñöôïc söû duïng bôûi moät toå chöùc vaø caùc thaønh vieân cuûa noù trong moái quan heä cuûa hoï vôùi nhoùm nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc. Moãi toå chöùc coù moät khuynh höôùng ñaïo ñöùc, moät soá trong soá naøy laø ñieàu ñaëc bieät cuûa moät toå chöùc vaø laø moät khía caïnh quan troïng cuûa neàn vaên hoùa cuûa noù, moät chuû ñeà thaûo luaän chi tieát trong Chöông 7. Tuy nhieân, nhieàu quy taéc ñaïo ñöùc ñi vöôït ra ngoaøi ranh giôùi cuûa caùc toå chöùc caù nhaân. Caùc coâng ty, goïi chung laø döï kieán seõ tuaân theo quy taéc ñaïo ñöùc vaø phaùp lyù bôûi vì trong nhöõng lôïi theá laø ñöôïc saûn xuaát cung caáp cho moät xaõ hoäi vaø caùc thaønh vieân cuûa noù khi caùc toå chöùc vaø caùc toå chöùc haønh xöû coù ñaïo ñöùc. Taïi sao xaây döïng caùc quy taéc ñaïo ñöùc Moät trong nhöõng lyù do quan troïng nhaát lyù giaûi taïi sao quy taéc ñaïo ñöùc chi phoái haønh ñoäng phaùt trieån nhaèm laøm chaäm hoaëc laøm giaûm bôùt söï theo ñuoåi caùc lôïi ích caù nhaân. Moät trong nhöõng caùch toát nhaát ñeå hieåu theâm söï xuaát hieän caùc lôïi ích caù nhaân seõ ñöôïc thaûo luaän chuyeân ñeà “chieán löôïc coäng ñoàng". Khi ñaát ñai chung chung thì ñoù laø ñaát thuoäc sôû höõu cuûa taát caû moïi ngöôøi, toàn taïi laø hôïp lyù cho taát caû moïi ngöôøi ñeå toái ña hoùa vieäc söû duïng cuûa noù bôûi vì noù laø moät nguoàn taøi nguyeân mieãn phí. Vì theá moïi ngöôøi seõ thaû suùc vaät aên coû treân maûnh ñaát ñeå xuùc tieán caùc lôïi ích caù nhaân cuûa hoï. Nhöng neáu ai cuõng laøm ñieàu naøy, ñieàu gì seõ xaûy ra vôùi ñaát ñai, taøi nguyeân chung naøy? Caâu traû lôøi laø noù bò phaù huûy bôûi söï xoùi moøn khoâng che chaén chaúng haïn nhö söï chaên thaû quaù möùc cuõng nhö nhöõng taùc ñoäng cuûa gioù vaø möa. Do ñoù, vieäc theo ñuoåi lôïi ích cho laø hôïp lyù cuûa caù nhaân seõ mang ñeán thaûm hoïa taäp theå. Ñieàu naøy cuõng ñuùng trong nhieàu tình huoáng coâng ty: Traùi vôùi caùc phöông saùch rieâng cuûa hoï, moïi ngöôøi seõ theo ñuoåi muïc tieâu rieâng cuûa hoï baèng caùc phí toån cuûa muïc tieâu chung. Phaùp luaät vaø quy taéc ñaïo ñöùc xuaát hieän ñeå kieåm soaùt haønh vi tö lôïi cuûa caù nhaân vaø caùc toå chöùc ñe doïa lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi. Ví duï, lyù do taïi sao phaùp luaät thieát laäp nhöõng gì phaùt trieån haønh ngheà kinh doanh toát hoaëc phuø hôïp laø bôûi vì chuùng ñem laïi lôïi ích cho taát caû moïi ngöôøi. Caïnh tranh töï do vaø coâng baèng giöõa caùc toå chöùc chæ coù theå xaûy ra khi quy taéc vaø tieâu chuaån toàn taïi nhaèm kìm haõm caùc Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 33 haønh ñoäng maø ngöôøi ta coù theå thöïc hieän trong moät hoaøn caûnh naøo ñoù. Laø moät doanh nhaân, ñaïo ñöùc giuùp toâi caïnh tranh vôùi moät ñoái thuû vaø coù theå laùi hoï ra khoûi lónh vöïc kinh doanh neáu toâi thöïc hieän baèng caùc phöông tieän phaùp lyù nhö saûn xuaát ra moät saûn phaåm reû hôn, toát hôn vôùi ñoä tin caäy lôùn hôn. Tuy nhieân, ñaïo ñöùc khoâng cho pheùp toâi huyû dieät moät con ngöôøi hay laøm luïi taøn nhaø maùy cuûa hoï. Caïnh tranh baèng chaát löôïng hoaëc giaù thaønh taïo ra giaù trò cho ngöôøi tieâu duøng, caïnh tranh baèng caùch quyeàn löïc cuûa söï ñoäc quyeàn keát quaû laøm toån thöông caùc khaùch haøng vaø lôïi ích coâng coäng. Ñieàu naøy noùi leân laø khoâng phaûi ai cuõng seõ khoâng bò toån thöông - ñoái thuû maø toâi buoäc rôøi khoûi coâng vieäc kinh doanh seõ bò toån thöông, nhöng nhöõng thieät haïi maø toâi laøm ñeàu ñaõ ñöôïc caân nhaéc vì lôïi ích cho ngöôøi tieâu duøng vaø cho baûn thaân mình. Vaán ñeà ñaïo ñöùc laø vaán ñeà voán ñaõ phöùc taïp nôi maø vaán ñeà bò chi phoái giöõa söï ban boá vaø taùc haïi giöõa nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc nhau. Vaán ñeà laø ñeå coá gaéng haønh ñoäng nhö nhöõng ngöôøi thieän chí vaø coá gaéng laøm theo caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc nhaèm saûn sinh ra nhöõng thöù toát nhaát. Quy taéc vaø phaïm truø ñaïo ñöùc phaùt trieån taêng giaù trò khi ñöôïc taïo ra bôûi con ngöôøi vaø khi hoï töông taùc vôùi nhau. Chuùng baûo veä con ngöôøi. Neáu khoâng coù nhöõng quy taéc caïnh tranh töï do vaø coâng baèng thì söï suy ñoài daãn ñeán xung ñoät vaø chieán tranh, vaø taát caû moïi ngöôøi ñeàu bò toån thaát. Moät caùch dieãn taû khaùc veà ñieàu naøy cho raèng caùc quy taéc ñaïo ñöùc laøm giaûm chi phí cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh nhöõng gì laø ñuùng hoaëc phuø hôïp. Moät quy taéc ñaïo ñöùc sau traùnh söï hao toán thôøi gian vaø noã löïc trong vieäc quyeát ñònh ñieàu ñuùng neân laøm laø gì. Maët khaùc, quy taéc ñaïo ñöùc laøm giaûm chi phí giao dòch giöõa con ngöôøi, ñoù laø chi phí giaùm saùt, ñaøm phaùn, vaø caùc thoûa thuaän thöïc thi vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Chi phí giao dòch coù theå raát lôùn khi nhöõng ngöôøi xa laï gaëp nhau ñeå baøn baïc kinh doanh. Ví duï, laøm theá naøo ñeå toâi coù theå tin töôûng vaøo ngöôøi khaùc haønh xöû coù ñaïo ñöùc khi toâi khoâng bieát ngöôøi ñoù? Moät laàn nöõa khaúng ñònh raèng, vai troø cuûa ñaïo ñöùc trong vieäc thieát laäp caùc quy taéc ñeå ñöôïc tuaân theo laø voâ cuøng quan troïng. Vì neáu toâi coù theå döïa theo ngöôøi khaùc ñeå thöïc hieän caùc quy taéc, toâi khoâng caàn phaûi noã löïc trong vieäc theo doõi ngöôøi khaùc ñeå coù chaéc raèng hoï thöïc hieän khi hoï ñaõ ñoàng yù. Giaùm saùt söï hao toán thôøi gian vaø noã löïc cuûa toâi phaàn lôùn laø khoâng hieäu quaû. Vì vaäy, khi moïi ngöôøi chia seû ñaïo ñöùc chung thì ñieàu naøy giuùp giaûm chi phí giao dòch. Haønh vi maø ñöôïc chaáp nhaän laø caùc quy taéc ñaïo ñöùc döïa theo söï aûnh höôûng cuûa danh tieáng treân moãi caù nhaân hoaëc moät toå coâng ty cuõng laøm giaûm chi phí giao dòch. Neáu moät toå chöùc trong thôøi gian qua ñöôïc bieát ñaõ tham gia vaøo caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät, laøm theá naøo moïi ngöôøi seõ xem ñoù laø moät toå chöùc? Nhieàu khaû naêng nghi ngôø vaø thuø ñòch. Tuy nhieân, giaû söû toå chöùc luoân theo quy taéc vaø ñöôïc bieát ñeán baèng ñaïo ñöùc kinh doanh cuûa mình vaø nhöõng yeâu caàu nghieâm ngaët, hôïp Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 34 phaùp. Noù seõ ñaït ñöôïc söï danh tieáng vaø ñieàu naøy raát coù giaù trò bôûi vì moïi ngöôøi seõ muoán hôïp taùc vôùi noù. Caùc toå chöùc phi ñaïo ñöùc theo thôøi gian seõ bò xöû lyù vaø moïi ngöôøi töø choái hôïp taùc vôùi hoï, do ñoù toå chöùc buoäc phaûi thi haønh theo phaùp luaät. AÛnh höôûng uy tín cuõng giuùp giaûi thích lyù do taïi sao caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân laøm vieäc trong caùc coâng ty cuõng tuaân theo quy taéc ñaïo ñöùc. Giaû söû moät toå chöùc hoaït ñoäng phi ñaïo ñöùc, thì lieäu noù coù vò trí trong loøng nhaân vieân mình khoâng? Ñoái vôùi nhaân vieân beân ngoaøi tìm ñeán ñeå ñöôïc chung danh lôïi trong moät toå chöùc phi ñaïo ñöùc thì hoï ñöôïc cho laø ñaõ thöïc hieän ñuùng ñaïo ñöùc. Ngay caû khi haønh vi phi ñaïo ñöùc cuûa coâng ty naøy laø saûn phaåm cuûa moät vaøi caù nhaân truïc lôïi, ñieàu naøy seõ aûnh höôûng vaø gaây toån haïi cho taát caû nhaân vieân. Ví duï, söï suïp ñoå cuûa chöùng khoaùn Nhaät Baûn nhöõng naêm 1990, nhieàu coâng ty moâi giôùi bò phaù saûn vôùi khaùch haøng giaän döõ kieän caùc coâng ty ñeå che giaáu nhöõng ruûi ro thöïc söï lieân quan ñeán ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn taêng cao. Nhaân vieân cuûa caùc coâng ty tìm thaáy noù raát khoù khaên ñeå coù ñöôïc vieäc laøm trong caùc coâng ty khaùc bôûi vì hoï ñaõ mang nhaõn hieäu "xaáu hoå" khi ñaõ laøm vieäc cho caùc coâng ty naøy. Vì vaäy, nhaân vieân ñaõ thuùc ñaåy coâng ty mình haønh xöû coù ñaïo ñöùc bôûi vì töông lai cuûa hoï naèm trong söï phaùt trieån cuûa coâng ty. Danh tieáng xaáu cuûa coâng ty cuõng laøm danh tieáng hoï bò aûnh höôûng. Ñieàu naøy ñuùng ôû Arthur Andersen. Enron, vaø caùc coâng ty bò thaát suûng khaùc maø nhaân vieân cuûa hoï cuõng ñang bò aûnh höôûng bôûi danh tieáng xaáu cuûa coâng ty. Moät phaàn thöôûng phi vaät chaát xuaát phaùt töø haønh vi ñaïo ñöùc laø caûm giaùc toát ñeïp veà moät haønh vi, vaø thö thaùi trong taâm hoàn seõ cuøng haønh ñoäng nhö quy taéc trong caùc troø chôi. Thaønh coâng baèng caùch leùn luùt, gian laän, khoâng cho nhöõng phaàn thöôûng phi vaät chaát nhö thaønh coâng töø caùc quy taéc ñôn giaûn sau, chæ vì noù khoâng phaûi laø moät thöû nghieäm coâng baèng hay phaåm chaát caù nhaân. Danh tieáng caù nhaân laø theå hieän haønh vi moät caùch ñaïo ñöùc, vaø söï kính troïng vaø quyù meán ñoái vôùi moät ñoàng nghieäp ñaõ vaø luoân luoân laø moät phaàn thöôûng maø moïi ngöôøi mong muoán. Toùm laïi, haønh ñoäng ñaïo ñöùc thuùc ñaåy lôïi ích cho moät xaõ hoäi, vaø cuûa caùc thaønh vieân cuûa noù. Giaù trò hôn ñöôïc taïo ra trong xaõ hoäi nôi moïi ngöôøi tuaân theo quy taéc ñaïo ñöùc vaø laø nôi caùc haønh vi phi phaùp, phaïm toäi ñöôïc ngaên chaën baèng phaùp luaät vaø baèng caùc phong tuïc taäp quaùn töø khi môùi xuaát hieän. Tuy theá maø, caù nhaân vaø toå chöùc laïi thöïc hieän caùc haønh vi phi ñaïo ñöùc vaø baát hôïp phaùp. VÌ SAO VIEÄC HAØNH XÖÛÛ PHI ÑAÏO ÑÖÙC XAÛY RA? Trong khi coù nhieàu lyù do ñeå caù nhaân vaø toå chöùc cö xöû moät caùch coù ñaïo ñöùc, vaãn coøn nhieàu nguyeân nhaân ñeå caùch haønh xöû phi ñaïo ñöùc xaûy ra. Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 35 Ñaïo ñöùc caù nhaân Trong giaû thuyeát, moïi ngöôøi ñöôïc hoïc nhöõng chuaån möïc ñaïo ñöùc vaø nhöõng ñaïo lyù khi hoï tröôûng thaønh nhö taát caû moïi ngöôøi trong xaõ hoäi. Ñaïo ñöùc hình thaønh töø nhieàu nguoàn nhö trong gia ñình, baïn beø, nhaø thôø, giaùo duïc, caùc baøi giaùo huaán chuyeân moân vaø töø raát nhieàu hình thöùc toå chöùc. Töø nhöõng ngöôøi naøy ta seõ hoïc caùch ñeå phaân bieät leû ñuùng vaø ñieàu sai khaùc nhau trong xaõ hoäi hay trong coäng ñoàng xaõ hoäi. Tuy nhieân, giaû söû raèng baïn laø con trai hoaëc con gaùi cuûa moät keû cöôùp, hoaëc moät gia ñình quyù toäc giaøu coù, thì söï nuoâi daïy vaø giaùo duïc cuûa baïn seõ ñöôïc haáp thuï trong moâi tröôøng ñoù. Coù theå baïn cho raèng ñaïo ñöùc laø laøm baát cöù caùi gì hay thöïc hieän baát cöù haønh ñoäng naøo (keå caû vieäc phaïm toäi) maø mang laïi cho gia ñình nhöõng lôïi ích. Ñoù laø quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa baïn. Roõ raøng, noù khoâng ñöôïc thöøa nhaän laø ñaïo ñöùc trong xaõ hoäi roäng vaø ñoù laø vaán ñeà ñaùng tieác, töông töï caùc nhaø quaûn lyù trong moät toå chöùc coù theå tin raèng, baát cöù haønh ñoäng naøo thuùc ñaåy hoaëc baûo veä coâng ty thì quan troïng hôn laø nhöõng ñieàu laøm toån haïi coâng. Tính tö lôïi Chuùng ta thöôøng ñöông ñaàu vôùi nhöõng vaán ñeà ñaïo ñöùc khi phaûi caân nhaéc giöõa lôïi ích caù nhaân vôùi nhöõng keát quaû haønh ñoäng cuûa chuùng ta vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Giaû söû, baïn bieát raèng mình seõ ñöôïc thaêng chöùc leân phoù giaùm ñoác coâng ty neáu baïn coù theå ñaït ñöôïc hôïp ñoàng 100 trieäu ñoâ la, nhöng neáu baïn bieát raèng ñeå coù ñöôïc hôïp ñoàng ñoù thì baïn cuõng phaûi ñuùt loùt cho chuû hôïp ñoàng vôùi soá tieàn 1 trieäu ñoâ la. Baïn seõ laøm gì? Moät maët, söï nghieäp vaø töông lai cuûa baïn seõ ñöôïc kyø voïng vaøo vieäc thöïc hieän ñieàu naøy nhöng lieäu noù coù gaây nguy haïi gì khoâng? Söï ñuùt loùt thì duø sao cuõng ñaõ khaù phoå bieán, vaø giaû söû toâi khoâng chi traû haøng trieäu ñoâ la cho vieäc ñoù thì toâi chaéc laø cuõng seõ coù ai ñoù laøm vieäc ñoù nhö toâi. Vaäy coøn baïn seõ laøm gì? Caùc nhaø nghieân cöùu chæ ra raèng nhöõng ngöôøi nhaän ra mình luoân khö khö baùm giöõ yù thöùc ngheà nghieäp hay yù thöùc tieàn baïc thöôøng laø nhöõng ngöôøi haønh ñoäng phi ñaïo ñöùc. Töông töï nhö theá, ñieàu ñoù cuõng chæ ra raèng nhöõng coâng ty ñang thöïc hieän nhöõng quan ñieåm khoâng toát veà kinh doanh vaø ñang ñaáu tranh ñeå toàn taïi laø nhöõng toå chöùc haàu nhö chæ uûng hoä nhöõng haønh ñoäng phi ñaïo ñöùc vaø baát hôïp phaùp, chaúng haïn nhö söï thoâng ñoàng, ra giaù hay hoái loä. AÙp löïc beân ngoaøi Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy khaû naêng loâi keùo cuûa vieäc thöïc hieän haønh vi phi ñaïo ñöùc vaø phaïm toäi thì maïnh hôn nhieàu so vôùi aùp löïc toàn taïi beân ngoaøi ngöôøi ñoù. Chaúng haïn, trong Sears, mong muoán taêng thaønh tích cuûa caùc quaûn lyù caáp cao laøm cho hoï taïo ra moät heä thoáng khen thöôûng khaùch quan hay chuû quan laøm cho nhaân vieân cuûa hoï haønh ñoäng moät caùch phi ñaïo ñöùc vaø ngöôøi tieâu duøng laïi phaûi traû giaù Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 36 quaù cao veà vieäc ñoù. Nhöng nhaø quaûn lyù caáp cao coù theå caûm nhaän ñöôïc aùp löïc töông töï töø caùc coå ñoâng neáu nhö hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty trôû neân xaáu ñi, vaø vôùi nguy cô maát vieäc cuûa hoï, hoï coù theå tham gia vaøo caùc haønh vi phi ñaïo ñöùc ñeå laøm haøi loøng caùc coå ñoâng. Neáu taát caû nhöõng aùp löïc naøy hình thaønh treân cuøng moät phöông dieän, chuùng ta coù theå deã daøng hieåu laø laøm theá naøo vaên hoùa toå chöùc phi ñaïo ñöùc nhö Enron, Worldcom, vaø Arthur Andersen phaùt trieån khi caùc nhaø quaûn lyù mua coå phaàn, ñuùt loùt baèng caùc haønh vi phi ñaïo ñöùc vaø moät moâi tröôøng chung cuûa "muïc ñích bieän minh cho phöông tieän" lan roäng khaép caùc toå chöùc naøy. Caùc thaønh vieân trong toå chöùc aên yù vôùi nhau seõ raát e deø ñeå che ñaäy haønh ñoäng phi ñaïo ñöùc cuûa hoï vaø ñeå baûo veä ngöôøi khaùc khoûi söï truy toá. Ñoái vôùi toå chöùc tham gia vaøo caùc haønh vi phaûn caïnh tranh, phi ñaïo ñöùc vaø baát hôïp phaùp laø söï caùm doã raát lôùn. Caùc ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh coâng nghieäp coù theå thaáy khaù roõ raøng nhöõng lôïi theá khi hôïp taùc vôùi nhau ñeå taêng giaù ñeå kieám theâm lôïi nhuaän. Nhöõng thieät haïi hoï gaây ra thì khoù nhìn thaáy hôn bôûi nhöõng khaùch haøng cuûa hoï laø con soá haøng trieäu, vaø moãi thieät haïi taùc ñoäng ít nhieàu ñeán ñònh höôùng cuûa coâng ty maø ôû ñoù haàu nhö ai cuõng ñeàu bò aûnh höôûng. Tuy nhieân, neáu moãi coâng ty trong moãi ngaønh coâng nghieäp ñeàu haønh xöû theo caùch naøy, vaø taát caû ñeàu ñaõ coá gaéng ñeå moi tieàn töø khaùch haøng cuûa hoï, thì daãn ñeán khaùch haøng seõ giaûm chi tieâu. Chính ñieàu naøy laøm caùc coâng ty chi tieâu ngaøy caøng ít hôn vaøo vieäc caûi thieän saûn phaåm cuûa hoï daãn ñeán haäu quaû phaân boå sai caùc nguoàn löïc cuûa xaõ hoäi - Taïi sao hoï laøm vaäy? Hoï coù theå kieám ñöôïc soá tieàn hoï mong muoán töø saûn phaåm maø hoï ñaõ taïo ra. Caùc chi phí xaõ hoäi cho haønh vi phi ñaïo ñöùc laø raát khoù ñeå ño löôøng nhöng chuùng coù theå ñöôïc deã daøng nhìn thaáy veà laâu daøi trong caùc hình thöùc toå chöùc quaûn lyù yeáu keùm, naëng ñaàu vaø quan lieâu ñeán möùc trôû neân ít saùng taïo hôn, chi tieâu ngaøy caøng ít hôn vaøo nghieân cöùu, phaùt trieån, vaø chi tieâu ngaøy caøng nhieàu hôn vaøo quaûng caùo hoaëc chi tieàn löông cho ban quaûn trò. Khi moâi tröôøng hoaëc caùc ñoái thuû caïnh tranh ñaõ thaønh coâng ñeán noåi seõ khöôùc töø vieäc chôi troø chôi ñoù, caùc ñeá cheá quaûn lyù yeáu keùm baét ñaàu suïp ñoå - nhö ñaõ xaûy ra taïi Tyco vaø Worldcom. XAÂY DÖÏNG MOÄT TOÅ CHÖÙC ÑAÏO ÑÖÙC TRONG KINH DOANH Baèng caùch naøo maø ít ra haønh vi ñaïo ñöùc coù theå ñöôïc ñaåy maïnh ñeå caùc thaønh vieân trong toå chöùc choáng laïi söï caùm doã trong vieäc thöïc hieän caùc haønh vi baát hôïp phaùp maø ñaåy maïnh lôïi ích caù nhaân hoaëc toå chöùc vì caùc chi phí cho lôïi ích cuûa xaõ hoäi? Cuoái cuøng, moät toå chöùc coù ñaïo ñöùc trong kinh doanh neáu nhöõng ngöôøi beân trong toå chöùc ñoù coù ñaïo ñöùc. Laøm theá naøo ñeå ngöôøi ta coù theå ñaùnh giaù khi hoï ñang thöïc hieän caùc quyeát ñònh ñaïo ñöùc vaø töø ñoù haønh ñoäng coù ñaïo ñöùc? Caùch ñaàu tieân Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 37 laø söû duïng caùc quy taéc thaûo luaän tröôùc ñoù lieân quan ñeán söï saün saøng cuûa moät ngöôøi ñeå haønh ñoäng hoaëc quyeát ñònh cuûa anh ta hoaëc coâ ta ñöôïc chia seû vôùi ngöôøi khaùc Vöôït ra ngoaøi söï suy xeùt caù nhaân, moät toå chöùc coù theå khuyeán khích moïi ngöôøi haønh ñoäng ñaïo ñöùc baèng caùch khích leä cho haønh vi ñaïo ñöùc vaø ngaên chaên baèng caùch tröøng phaït nhöõng ngöôøi cö xöû phi ñaïo ñöùc. Bôûi vì hoäi ñoàng quaûn trò vaø nhöõng nhaø quaûn lyù caáp cao coù traùch nhieäm cuoái cuøng cho vieäc thieát laäp chính saùch, do ñoù hoï cuõng thieát laäp neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc. Coù raát nhieàu caùch maø hoï coù theå aûnh höôûng ñeán ñaïo ñöùc toå chöùc. Ví duï, moät ngöôøi quaûn lyù hoaëc thaønh vieân hoäi ñoàng quaûn trò phaùc thaûo vò theá veà ñaïo ñöùc kinh doanh cuûa coâng ty laïi ñoùng vai nhö moät keû buø nhìn vaø laø ñieån hình cuûa ñaïo ñöùc toå chöùc. Laø moät laõnh ñaïo, nhaø quaûn lyù coù theå phaùt huy caùc giaù trò tinh thaàn mang laïi keát quaû cho caùc quy taéc vaø tieâu chuaån ñaïo ñöùc ñaëc tröng ñeå moïi ngöôøi aùp duïng khi ñöa ra quyeát ñònh. Beân ngoaøi toå chöùc, nhö laø moät só quan lieân laïc hay moät phaùt ngoân vieân, moät ngöôøi quaûn lyù coù theå truyeàn ñaït cho nhöõng khaùch haøng tieàm naêng vaø nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc bieát veà caùc giaù trò ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc vaø theå hieän nhöõng giaù trò ñoù thoâng qua haønh vi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lieân quan - chaúng haïn nhö baèng söï trung thöïc vaø bieát thöøa nhaän loãi. Moät nhaø quaûn lyù cuõng coù theå taïo ra caùc ñoäng cô cho nhaân vieân ñeå hoï cö xöû coù ñaïo ñöùc vaø coù theå phaùt trieån caùc quy taéc, tieâu chuaån nhaèm coâng khai caùc vò theá veà ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc. Cuoái cuøng, moät nhaø quaûn lyù coù theå ñöa ra quyeát ñònh phaân boå nguoàn löïc toå chöùc vaø theo ñuoåi caùc chính saùch döïa vaøo vò trí ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc. Thieát keá moät caáu truùc ñaïo ñöùc vaø heä thoáng quaûn lyù Ñaïo ñöùc kinh doanh aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn caáu truùc vaø vaên hoùa nhaèm phoái hôïp caùc nguoàn löïc vaø khích leä nhaân vieân. Nhaø quaûn lyù coù theå thieát keá moät cô caáu toå chöùc laøm giaûm ñi caùc ñoäng cô cho nhöõng ngöôøi cö xöû phi ñaïo ñöùc. Vieäc taïo ra caùc moái quan heä quyeàn löïc vaø söï thoáng trò ñeå thuùc ñaåy haønh vi ñaïo ñöùc vaø tröøng phaït caùc haønh vi phi ñaïo ñöùc, ví duï, seõ khuyeán khích caùc thaønh vieân cö xöû moät caùch coù traùch nhieäm vôùi xaõ hoäi. Chính phuû lieân bang lieân tuïc coá gaéng ñeå caûi thieän boä tieâu chuaån öùng xöû cho nhaân vieân cuûa ngaønh haønh phaùp. Caùc tieâu chuaån bao goàm caùc vaán ñeà ñaïo ñöùc chaúng haïn nhö cho vaø nhaän quaø taëng, tính coâng baèng trong coâng vieäc cuûa chính phuû vaø chuyeån nhöôïng hôïp ñoàng, xung ñoät lôïi ích taøi chính, vaø caùc hoaït ñoäng beân ngoaøi. Caùc quy ñònh naøy aûnh höôûng ñeán khoaûng naêm trieäu lao ñoäng lieân bang. Thoâng thöôøng, moät toå chöùc söû duïng baùo caùo nhieäm vuï cuûa mình ñeå höôùng daãn nhaân vieân trong vieäc ra quyeát ñònh ñaïo ñöùc. Söï toá giaùc xaûy ra khi moät nhaân vieân thoâng baùo cho moät ngöôøi hoaëc cô quan beân ngoaøi (chaúng haïn nhö moät cô quan chính phuû, moät tôø baùo, hoaëc phoùng vieân Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 38 truyeàn hình,...) veà haønh vi baát hôïp phaùp hoaëc phi ñaïo ñöùc moät toå chöùc (hay nhöõng ngöôøi quaûn lyù cuûa toå chöùc ñoù). Nhaân vieân thöôøng toá giaùc khi hoï caûm thaáy baát löïc ñeå ngaên chaën moät toå chöùc coù haønh vi phi ñaïo ñöùc hoaëc khi hoï lo sôï söï tröøng phaït cuûa coâng ty neáu hoï noùi leân söï lo aâu cuûa hoï. Tuy nhieân, moät toå chöùc coù theå thöïc hieän caùc böôùc ñeå toá giaùc laø moät hoaït ñoäng ñaùng ñöôïc hoan ngheânh vaø khen thöôûng. Phöông thöùc cho pheùp caáp döôùi tieáp caän caùc nhaø quaûn lyù caáp treân coù theå ñöôïc thieát laäp nhaèm noùi leân moái quan taâm veà haønh vi phi ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc ñoù. Vò trí cuûa ngöôøi laõnh ñaïo veà ñaïo ñöùc ñöôïc thaønh laäp ñeå ñieàu tra caùc khieáu naïi veà haønh vi phi ñaïo ñöùc, vaø uûy ban veà ñaïo ñöùc thöïc hieän vieäc phaùn xeùt nhöõng ñaïo ñöùc thoâng thöôøng. Möôøi phaàn traêm cuûa 500 coâng ty Fortune coù nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo veà ñaïo ñöùc raát coù traùch nhieäm truyeàn ñaït ñaïo ñöùc toå chöùc cho nhaân vieân, ñaøo taïo nhaân vieân, vaø ñieàu tra nhöõng haønh vi vi phaïm ñaïo ñöùc. Giaù trò ñaïo ñöùc baéùt nguoàn töø boä phaän caáp cao cuûa toå chöùc nhöng laïi seõ taêng cöôøng hoaëc bò laøm suy yeáu bôûi hoaïch ñònh cô caáu toå chöùc. Xaây döïng moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Caùc giaù trò, quy taéc, vaø caùc chæ tieâu nhaèm xaùc ñònh vò trí ñaïo ñöùc cuûa moät toå chöùc laø moät phaàn cuûa neàn vaên hoùa toå chöùc ñoù. Caùch haønh xöû cuûa caùc nhaø quaûn lyù caáp cao aûnh höôûng maïnh meõ ñeán vaên hoùa toå chöùc. Moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc kinh doanh hieän leân moät caùch roõ neùt neáu nhaø quaûn lyù caáp cao laø ñaïo ñöùc, vaø moät neàn vaên hoùa phi ñaïo ñöùc coù theå trôû thaønh moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc neáu ñoäi nguõ caùc nhaø quaûn lyù caáp cao thay ñoåi. Söï thay ñoåi naøy xaûy ra taïi General Dynamics vaø caùc coâng ty baøo chöõa khaùc- ôû ñoù söï tham nhuõng ñaõ trôû neân phoå bieán ôû taát caû caùc caáp, “overbilling” vaø gian laän chính phuû ñaõ trôû thaønh moät troø tieâu khieån phoå bieán trong quaûn lyù. Nhöng caû vaên hoùa cuõng nhö cô caáu toå chöùc seõ khoâng laøm neân moät toå chöùc ñaïo ñöùc neáu nhaø quaûn lyù caáp cao cuûa noù khoâng ñaïo ñöùc. Vieäc taïo ra moät neàn vaên hoùa hôïp nhaát veà ñaïo ñöùc kinh doanh maø coâng ty ñaët ra ñöôïc cam keát ôû taát caû caùc caáp moät toå chöùc, töø treân xuoáng döôùi. UÛng hoä lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan. Caùc coå ñoâng laø chuû sôû höõu cuûa moät toå chöùc. Thoâng qua hoäi ñoàng quaûn trò, hoï coù quyeàn thueâ möôùn vaø sa thaûi caùc quaûn lyù caáp cao, vaø do ñoù veà maêët lyù thuyeát coù theå kyû luaät caùc caùn boä quaûn lyù tham gia vaøo caùc haønh vi phi ñaïo ñöùc. Caùc coå ñoâng muoán lôïi nhuaän cao hôn, nhöng lieäu hoï coù muoán lôïi nhuaän ñoù coù ñöôïc baèng vieäc laøm hôïp phaùp hay khoâng? Noùi chung, caâu traû lôøi laø khoâng, bôûi vì haønh ñoäng phi phaùp seõ laøm cho moät coâng ty coù ruûi ro cao hôn veà ñaàu tö. Neáu moät toå chöùc ñaùnh maát uy tín, giaù trò coå phieáu cuûa noù seõ thaáp hôn giaù trò coå phieáu cuûa caùc coâng Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 39 ty hôïp phaùp khaùc. Ngoaøi ra, caùc coå ñoâng khoâng muoán naém giöõ coå phaàn trong caùc coâng ty maø noù ñang tham gia coù caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi coù vaán ñeà. AÙp löïc töø nhöõng ngöôøi coù lôïi ích töø beân ngoaøi cuõng coù theå thuùc ñaåy caùch haønh xöû coù ñaïo ñöùc toå chöùc. Chính phuû vaø caùc cô quan cuûa Chính phuû, Hoäi ñoàng coâng nghieäp vaø caùc cô quan quaûn lyù, vaø caùc nhoùm cô quan giaùm saùt cuûa ngöôøi tieâu duøng taát caû ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc thieát laäp caùc quy taéc ñaïo ñöùc maø toå chöùc phaûi tuaân theo khi kinh doanh. Nhöõng söï ñieàu chænh beân ngoaøi thieát laäp ra caùc quy taéc cuûa troø chôi caïnh tranh, vaø nhö ñaõ noùi tröôùc ñoù, noù seõ ñoùng moät phaàn quan troïng trong vieäc taïo döïng vaø duy trì ñaïo ñöùc trong xaõ hoäi. Caùc toå chöùc lôùn sôû höõu uy quyeàn to lôùn ñeå kieám lôøi vaø laøm toån haïi xaõ hoäi. Nhöng neáu caùc coâng ty haønh ñoäng ñeå gaây toån haïi cho xaõ hoäi vaø nhöõng ngöôøi lieân quan cuûa noù, thì xaõ hoäi seõ ñieàu chænh vaø kieåm soaùt hoaït ñoäng kinh doanh nhaèm giaûm thieåu thieät haïi. Tuy nhieân, xaõ hoäi saün saøng aùp ñaët caùc quy ñònh cho toå chöùc trong caùc phaïm vi khaùc nhau. Noùi chung, caùc nöôùc ngheøo ít coù nhöõng quy ñònh baét buoäc. ÔÛ nhieàu nöôùc, nhieàu ngöôøi traû moùn tieàn hoái loä lôùn cho caùc quan chöùc chính phuû ñeå ñöôïc pheùp thaønh laäp coâng ty, moät hình thöùc kinh doanh “once in business” maø hoaït ñoäng cuûa noù nhaèm phaù boû caùc nguyeân taéc lieân quan ñeán quyeàn lao ñoäng treû em, möùc löông toái thieåu, hoaëc söùc khoûe vaø sự an toaøn của ngöôøi lao ñoäng. Ngöôïc laïi, haønh vi ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi Myõ ñöôïc thực hiện treân taát caû caùc maët do phaùp luaät cuõng nhö thoâng tuïc vaø thöïc tieãn khoâng khuyeán khích vieäc söû duïng nguoàn lao ñoäng treû em, tieàn löông noâ leä, vaø caùc ñieàu kieän laøm vieäc khoâng an toaøn. TOÙM TAÉT Toå chöùc ñöôïc gaén lieàn vôùi boái caûnh xaõ hoäi phöùc taïp, ñöôïc ñieàu khieån bôûi nhu caàu vaø mong muoán cuûa caùc beân coù lieân quan ñeán lôïi ích. Quyeàn lôïi cuûa taát caû nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích phaûi ñöôïc xem xeùt khi hình thaønh caùc cô caáu toå chöùc vaø vaên hoùa nhaèm thuùc ñaåy moät caùch hieäu quaû vaø giaûm bôùt naêng löïc nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân nhaèm taän duïng nguoàn löïc cuûa toå chöùc cho muïcđñích cuûa rieâng hoï hoaëc laøm thieät haïi lôïi ích cuûa nhöõõng ngöôøi coù lieân quan khaùc. Vieäc thieát laäp moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc vaø ñaûm baûo caùc thaønh vieân toå chöùc aùp duïng caùc quy taéc aáy trong vieäc ñöa ra quyeát ñònh cuûa hoï, laø moät nhieäm vuï soáng coøn cho taát caû nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn söû duïng nguoàn löïc cuûa toå chöùc. Chöông naøy ñöa ra nhöõng luaän ñieåm chính sau ñaây: 1. Caùc toå chöùc toàn taïi bôûi khaû naêng taïo ra giaù trò vaø khaû naêng taïo ra lôïi nhuaän coù theå chaáp nhaän ñöôïc cuûa hoï cho nhöõng ngöôøi lieân quan. Hai nhoùm chính cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan laø nhöõng ngöôøi lieân quan beân trong vaø nhöõng Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 40 ngöôøi lieân quan beân ngoaøi. Caùc toå chöùc ñaùp öùng moät caùch hieäu quaû hay ñaùp öùng caùc nhu caàu toái thieåu lôïi ích cuûa taát caû caùc nhoùm coù lieân quan. 2. Vaán ñeà maø toå chöùc phaûi ñoái maët laø söï noå löïc ñeå giaønh ñöôïc söï ñoàng tình cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan bao goàm vieäc löïa choïn ñeå ñaùp öùng muïc tieâu naøo cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan, quyeát ñònh phaân boå khen thöôûng nhö theá naøo cho nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc nhau, vaø caân baèng caùc muïc tieâu ngaén haïn vaø daøi haïn. 3. Caùc coå ñoâng uûy thaùc quyeàn löïc cho caùc nhaø quaûn lyù söû duïng caùc nguoàn löïc toå chöùc moät caùch hieäu quaû. CEO, COO vaø caùc nhaø quaûn lyù caáp cao coù traùch nhieäm sau cuøng trong vieäc ñaûm baûo taän duïng caùc nguoàn löïc ñoù coù hieäu quaû 4. Vaán ñeà cuûa haõng vaø ruûi ro ñaïo ñöùc phaùt sinh khi coå ñoâng uûy quyeàn cho caùc nhaø quaûn lyù, vaø cô cheá quaûn trò phaûi ñöôïc taïo ra ñeå gaén keát lôïi ích cuûa caùc coå ñoâng vaø caùc nhaø quaûn lyù ñeå ñaûm baûo caùc nhaø quaûn lyù cö xöû phuø hôïp lôïi ích cuûa caùc beân coù lieân quan. 5. Ñaïo ñöùc kinh doanh laø caùc giaù trò tinh thaàn, loøng tin, vaø caùc quy taéc ñöôïc thaønh laäp theo höôùng ñuùng ñaén hoaëc phuø hôïp nhaèm töông taùc vaø haønh xöû vôùi nhau giöõa moät ngöôøi hoaëc giöõa nhöõng ngöôøi lieân quan. Ñaïo ñöùc toå chöùc laø thaønh quaû cuûa xaõ hoäi, laø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø laø cuûa moãi caù nhaân. 6. Ban giaùm ñoác vaø caùc nhaø quaûn lyù caáp cao coù theå xaây döïng neân moät toå chöùc ñaïo ñöùc baèng vieäc taïo döïng neàn taûng ñaïo ñöùc, heä thoáng quaûn lyù, vaên hoùa ñaïo ñöùc, vaø uûng hoä lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan. CAÙC CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN: 1. Cho moät soá ví duï veà lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc nhau seõ daãn ñeán xung ñoät nhö theá naøo? 2. Vai troø cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù caáp cao laø gì? 3. Vaán ñeà cuûa coâng ty laø gì? Nhöõng böôùc coù theå ñöôïc thöïc hieän ñeå giaûi quyeát noù? 4. Taïi sao noù quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù vaø toå chöùc ñeå coù haønh vi cö xöû coù ñaïo ñöùc? 5. Yeâu caàu moät ngöôøi quaûn lyù moâ taû moät ví duï veà haønh vi ñaïo ñöùc maø coâ aáy hay anh quan saùt thaáy, vaø moät ví duï veà haønh vi phi ñaïo ñöùc. Ñieàu gì gaây ra nhöõng haønh vi naøy, vaø keát quaû laø gì? 6. Tìm caùc taïp chí kinh doanh nhö Forture Business Week cho moät ví duï veà haønh vi ñaïo ñöùc hoaëc phi ñaïo ñöùc, vaø söû duïng taøi lieäu trong chöông naøy ñeå phaân tích Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 41 LYÙ THUYEÁT TOÅ CHÖÙC TRONG HOAÏT ÑOÄNG THÖÏC HAØNH LYÙ THUYEÁT TOÅ CHÖÙC Thaønh laäp nhoùm töø ba ñeán naêm ngöôøi, vaø boå nhieäm moät thaønh vieân trong nhoùm laøm ngöôøi phaùt ngoân, hoï seõ truyeàn ñaït söïï khaùm phaù cuûa baïn ôû lôùp khi giaûng vieân goïi. Sau ñoù thaûo luaän veà caùc kòch baûn döôùi ñaây: Laø caùc nhaø quaûn lyù caùc boä phaän cuûa moät chuoãi lôùn caùc sieâu thò, vaø baïn ñöôïc giao nhieäm vuï cho vieäc “phaùt trieån quy taéc ñaïo ñöùc” nhaèm höôùng daãn caùc thaønh vieân khaùc cuûa toå chöùc baïn trong caùc giao dòch vôùi nhöõng ngöôøi lieân quan. Ñeå höôùng daãn baïn trong vieäc taïo ra caùc quy taéc ñaïo ñöùc, laøm nhö sau: 1. Thaûo luaän veà caùc tình huoáng khoù xöû khaùc nhau veà ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân thu ngaân sieâu thò, döôïc só, nhaân vieân kho, nhaân vieân haøng thòt - coù theå gaëp phaûi trong caùc giao dòch cuûa hoï vôùi nhöõng ngöôøi lieân quan nhö khaùch haøng hoaëc caùc nhaø cung caáp. 2. Xaùc ñònh moät haønh vi cuï theå maø caùc loaïi nhaân vieân ñaõ ñeà caäp trong muïc 1 ñeå ñöa ra trình baøy, vaø xaùc ñònh ñaëc ñieåm cuûa haønh vi ñoù laø haønh vi ñaïo ñöùc hay phi ñaïo ñöùc. 3. Döïa treân cuoäc thaûo luaän naøy, xaùc ñònh ba tieâu chuaån hoaëc giaù trò maø baïn seõ keát hôïp vaøo caùc quy taéc ñaïo ñöùc sieâu thò ñeå giuùp xaùc ñònh roõ haønh vi ñoù laø ñaïo ñöùc hay phi ñaïo ñöùc. THIEÁT LAÄP MOÁI QUAN HEÄ # 2 Xaùc ñònh moät toå chöùc maø caùc nhaø quaûn lyù ñaõ dính líu vaøo caùc haønh ñoäng phi ñaïo ñöùc ñoái vôùi moät hoaëc nhieàu nhoùm nhöõng ngöôøi lieân quan hoaëc nhöõng ngöôøi ñaõ theo ñuoåi tö lôïi cuûa rieâng hoï vôùi chi phí cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan khaùc. Hoï ñaõ laøm gì? Ai laø ngöôøi bò toån haïi? Keát quaû cuûa vuï vieäc laø gì? CAÙC CHIEÀU HÖÔÙNG ÑAÏO ÑÖÙC # 2 Haõy nghó veà laàn cuoái cuøng moät ngöôøi ñoái xöû vôùi baïn moät caùch phi ñaïo ñöùc hoaëc baïn quan saùt thaáy moät ngöôøi naøo khaùc ñang bò ñoái xöû moät caùch phi ñaïo ñöùc, sau ñoù traû lôøi caùc caâu hoûi naøy: 1. Vaán ñeà laø gì? Taïi sao baïn nghó raèng ngöôøi ñoù ñaõ haønh ñoäng moät caùch phi ñaïo ñöùc? 2. Ñieàu gì ñaõ thuùc ñaåy hoï cö xöû moät caùch phi ñaïo ñöùc? 3. Ngöôøi ra quyeát ñònh coù bieát ngöôøi ñoù ñaõ haønh ñoäng phi ñaïo ñöùc hay khoâng? 4. Haäu quaû laø gì? Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 42 PHAÂN TÍCH CAÙC TOÅ CHÖÙC : THIEÁT KEÁ MOÂ HÌNH # 2 Trong moâ hình naøy baïn seõ xaùc ñònh nhöõng ngöôøi lieân quan chuû yeáu cuûa toå chöùc baïn, phaân tích cô caáu quaûn lyù caáp cao, nghieân cöùu caùc quy taéc ñaïo ñöùc vaø coá gaéng laøm saùng toûûù quan ñieåm ñaïo ñöùc. Phaân coâng coâng vieäc 1. Veõ moät sô ñoà nhöõng ngöôøi lieân quan; xaùc ñònh nhöõng ngöôøi lieân quan chính yeáu ñeán toå chöùc cuûa baïn, nhöõng cuoäc xung ñoät gì giöõa nhöõng ngöôøi lieân quan maø baïn mong ñôïi ñeå xaûy ra nhieàu nhaát? 2. Söû duïng thoâng tin treân trang web cuûa coâng ty, phaùc thaûo ra hình aûnh heä thoáng phaân caáp cuûa coâng ty. Haõy thöû xaùc ñònh caùc thaønh vieân cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù caáp cao. Coù phaûi Giaùm ñoác ñieàu haønh cuõng laø chuû tòch cuûa ban giaùm ñoác ? 3. Coâng ty coù phaân chia caáp quaûn lyù hay khoâng? Chöùc naêng gì cuûa nhaø quaûn lyù laø quan troïng nhaát cho toå chöùc trong vieäc giaønh ñöôïc moät lôïi theá caïnh tranh ? Chöùc naêng neàn taûng cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù caáp cao laø gì? 4. Toå chöùc coù thieát laäp caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc kinh doanh hay laäp tröôøng ñaïo ñöùc khoâng? Caùc vaán ñeà caàn ñeà xuaát trong tuyeân boá naøy laø gì? 5. Tìm kieám caùc thoâng tin veà toå chöùc cuûa baïn lieân quan ñeán haønh vi ñaïo ñöùc hay phi ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù. Ñieàu naøy noùi cho baïn bieát gì veà quan ñieåm ñaïo ñöùc cuûa toå chöùc? Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 43 Tröôøng hôïp phaân tích Laäp tröôøng ñaïo ñöùc kinh doanh taïi Johnson & Johnson vaø Dow Corning Naêm 1982, caùc nhaø quaûn lyù taïi Johnson & Johnson, nhaø saûn xuaát noåi tieáng caùc saûn phaåm döôïc vaø y teá, ñaõ traûi nghieäm qua moät cuoäc khuûng hoaûng. Baûy ngöôøi trong khu vöïc Chicago ñaõ cheát sau khi uoáng vieân nang Tylenol ñaõ ñöôïc taåm vôùi xyanua. Caùc nhaø quaûn lyù caáp cao cuûa Johnson & Johnson caàn quyeát ñònh nhöõng gì seõ laøm. FBI khuyeân hoï khoâng haønh ñoäng bôûi vì khaû naêng caùc nhaø cung caáp Tylenol beân ngoaøi khu vöïc Chicago ñaõ laøm hoûng raát thaáp. Hôn theá nöõa, vieäc thu hoài thuoác laïi töø thò tröôøng seõ laøm maátù chi phí coâng ty haøng trieäu ñoâ la. Tuy nhieân, caùc nhaø quaûn lyù cuûa Johnson & Johnson coù suy nghó khaùc nhau. Ngay laäp töùc hoï ra leänh cho caùc nhaø cung caáp cuûa taát caû caùc vieân nang Tylenol ôû thò tröôøng Myõ phaûi thu hoài vaø göûi veà coâng ty, moät bieän phaùp maø chi phí cuoái cuøng treân 150 trieäu ñoâ la. Naêm 1992, caùc nhaø quaûn lyù taïi Dow corning, moät coâng ty döôïc phaåm lôùn ñaõ ñi tieân phong trong vieäc phaùt trieån moâ caáy ngöïc silicon, nhaän ñöôïc tin töùc ñaùng lo ngaïi. Moät soá löôïng baùo caùo taêng daàn töø caùc baùc só treân khaép caùc tieåu bang thoáng nhaát chæ ra raèng raát nhieàu phuï nöõ ñöôïc nhaän moâ caáy gheùp vuù silicon Dow corning ñaõ traûi qua vaán ñeà söùc khoûe khaùc nhau, töø meät moûi ñeán ung thö vaø vieâm khôùp do vôõ moâ caáy. Caùc nhaø quaûn lyù cuûa Dow corning tin raèng caùc baèng chöùng saün coù ñaõ khoâng chöùng minh raèng chaát loûng bò roø ræ töø caáy gheùp laø nguyeân nhaân gaây ra caùc vaán ñeà söùc khoûe. Tuy nhieân, moät vaøi thaùng sau ñoù, Chuû tòch cuûa Dow corning, Keich Mekennon, thoâng baùo raèng coâng ty ñaõ ngöøng hoaït ñoäng kinh doanh caáy gheùp vuù vaø ñoùng cöûa nhaø maùy saûn xuaát ra chuùng. Thoaït nhìn, ñieàu ñoùù xem ra laø muïc tieâu cuûa nhaø quaûn lyù ôû caû hai coâng ty laø ñeå baûo veä khaùch haøng cuûa hoï vaø raèng caû hai coâng ty haønh xöû raát coù traùch nhieäm. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø nguyeân nhaân. Chaúng bao laâu sau, Dow Corning ñaõ ruùt khoûi kinh doanh moâ caáy gheùp, noù trôû neân noåi tieáng vì moät kyõ sö Dow Corning ñaõ ñaët caâu hoûi veà söï an toaøn cuûa caáy gheùp vuù silicon vaøo ñaàu 1976. Naêm 1977, ngöôøi kyõ sö ñaõ göûi ñeán caùc nhaø quaûn lyù moät baûn ghi nhôù toùm taét keát quaû nghieân cöùu cuûa boán baùc só, hoï baùo caùo raèng 52 trong soá 400 thuû tuïc caáy gheùp ñaõ daãn ñeán vôõ moâ caáy. Ñaùp laïi chæ leänh cuûa toøa aùn, roát cuoäc coâng ty cuõng ñaõ phaùt haønh baûn ghi nhôù naøy, cuøng vôùi haøng traêm trang khaùc trong taøi lieäu noäi boä. Nhöõng ngöôøi phuï nöõ ñeä trình haøng traêm ñôn kieän caùo choáng laïi Dow Corning vì cho raèng hoï ñaõ coá yù baùn moät saûn phaåm coù khieám khuyeát. Caùc luaät sö ñaõ buoäc toäi Dow Corning coá tình löøa doái coâng chuùng vaø phuï nöõ ñaõ caáy gheùp gaây ra vaán ñeà y khoa, thoâng tin sai leäch nhaèm baûo veä lôïi ích cuûa coâng ty. Nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán lôïi ích & Ñaïo ñöùc kinh doanh GVHD: TS. HOÀ NGOÏC PHÖÔNG MBA 4-2-2 Trang 44 Haønh vi cuûa caùc nhaø quaûn lyù Dow Corning ñoái vôùi nhieàu ngöôøi döôøng nhö laø vì danh tieáng, veà phía Dow Corning ñaõ coâng boá roäng raõi phöông phaùp phaùt trieån nhaän thöùc ñaïo ñöùc cuûa mình, noù theo doõi haønh vi cuûa caùc nhaø khoa hoïc vaø quaûn lyùù. Cöù moãi ba naêm, saùu ngöôøi trong soá caùc nhaø quaûn lyù haøng ñaàu coù boån phaän phaûi kieåm tra moãi moät boä phaän chính cuûa Dow Corning. Caùc nhaø quaûn lyù haøng ñaàu phaûi chòu traùch nhieäm vôùi nhöõng nghi vaán cuûa nhaân vieân veà sai phaïm ôû caáp ñoä naøo vaø giuùp phaùt hieän caùc sai soùt ñaïo ñöùc ñeå kòp thôøi söûa chöõa. Keát quaû cuûa vieäc kieåm tra ñaïo ñöùc naøy sau ñoù ñöôïc baùo caùo cho Ban giaùm ñoác coâng ty. Roõ raøng, heä thoáng ñaïo ñöùc naøy ñaõ khoâng ngaên chaën caùc nhaø quaûn lyù cuûa Dow Corning haønh xöû phi ñaïo ñöùc vôùi khaùch haøng coù lieân quan ñeán saûn phaåm caáy gheùp ngöïc cuûa coâng ty. Johnson & Johnson cuõng ñaõ coù moät phöông phaùp ñaïo ñöùc thích hôïp. Taïi trung taâm cuûa noù laø moät cöông lónh moâ taû chi tieát laäp tröôøng ñaïo ñöùc cuûa Johnson & Johnson ñoái vôùi khaùch haøng, nhaân vieân, vaø caùc nhoùm khaùc. Taïi sao cöông lónh laõnh ñaïo cuûa Johnson & Johnson daãn daét caùc nhaø quaûn lyù cuûa noù haønh xöû coù ñaïo ñöùc trong khi vieäc kieåm tra ñaïo ñöùc ôû Dow corning ñaõ bò thaát baïi? Moät lyù do ñöôïc cho raèng caùc nhaø quaûn lyù cuûa Johnson & Johnson ñaõ tieáp thu laäp tröôøng ñaïo ñöùc cuûa coâng ty. Nhö vaäy, vôùi hoï, roõ raøng cöông lónh laø bieåu tröng cho caùc giaù trò cuûa coâng ty, vaø hoï thöôøng xuyeân theo cöông lónh khi hoï caàn ra quyeát ñònh neáu ñieàu ñoù coù aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa khaùch haøng. Ngöôïc laïi taïi Dow Corning, noù ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù thoâng qua baèng caùc kieán nghò vôùi söï noã löïc cuûa hoï ñeå thaêm doø caùc vaán ñeà ñaïo ñöùc vaø noù ñaõ ñöôïc thöïc hieän theo caùc böôùc thích hôïp ñeå ñaûm baûo haønh vi cuûa hoï khoâng döïa treân söï chæ trích. Caùc chuyeân gia veà ñaïo ñöùc kinh doanh ñoàng yù raèng cöù moãi ba naêm maø khoâng coù moät phöông phaùp tieáp caän muïc tieâu thì cuoäc baøn thaûo vôùi taäp theå ngöôøi lao ñoäng khoâng laø caùch thöùc toát ñeå phaùt hieän ra caùc sai soùt veà ñaïo ñöùc (caùc oâng chuû cuûa nhaø khoa hoïc trong phoøng nghe moái quan taâm hoaëc phaûn ñoái cuûa caáp döôùi). CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN: 1. Taïi sao caùc nhaø quaûn lyù cuûa 2 coâng ty coù nhöõng laäp tröôøng ñaïo ñöùc khaùc nhau höôùng tôùi khaùch haøng cuûa hoï? 2. Vaïch ra caùc böôùc ñeå giaùm ñoác vaø caùc nhaø quaûn lyù cuûa Dow Corning ngaên chaën laïi vaán ñeà naøy?