Pháp luật về xử phạt hành chính đối với người chưa thành niên

LỜI MỞ ĐẦU Xử lý hành chính với người chưa thành niên là hoạt động cưỡng chế, áp dụng các biện pháp hạn chế những quyền và lợi ích nhất định với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. Đây cũng là giai đoạn mà sự can thiệp của Nhà nước còn nhằm mục đích giáo dục, quản lý, phòng ngừa với người chưa thành niên đã có những biểu hiện sai lệch trong hành vi. Chính vì vậy, những quy định pháp luật phù hợp, cụ thể, rõ ràng là cơ sở pháp lý để cơ quan, cá nhân có thẩm quyền tiến hành những hoạt động của mình, góp phần đấu tranh phòng, chống có hiệu quả người chưa thành niên làm trái pháp luật. Tuy nhiên, pháp luật về xử lý hành chính nói chung và xử lý hành chính với người chưa thành niên nói riêng chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của các cơ quan Nhà nước có liên quan trong công tác xây dựng pháp luật. Vì vậy, pháp luật về xử lý hành chính với người chưa thành niên chưa có một vị trí xứng với yêu cầu. Có thể nói, cho đến hiện nay một chế định pháp luật về xử lý hành chính với người chưa thành niên vẫn chưa hình thành mà mới chỉ dừng lại ở các qui định riêng lẻ. Do đó, vấn đề “pháp luật về xử phạt hành chính đối với người chưa thành niên” là một vấn đề đặt ra khá bức thiết hiện nay. Đó cũng là lý do mà nhóm em chọn đề tài này làm bài tập nhóm tháng hai. NỘI DUNG Những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên phạm tội. Một số khái niệm cơ bản Người chưa thành niên. Theo Điều 18 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định: “người từ đủ 18 tuổi trở lên là người thành niên. Người chưa đủ 18 tuổi là người chưa thành niên”. Quy định của Bộ luật Dân sự được coi là quy định “gốc” để các văn bản khác viện dẫn khi có quy định về người chưa thành niên. Ví dụ, Điều 119 Bộ luật lao động quy định: “Người lao động chưa thành niên là người lao động dưới 18 tuổi”; Bộ luật hình sự tại Điều 168 quy định: “Người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi phạm tội…”; hay pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính cũng thống nhất người chưa thành niên vi phạm hành chính là người dưới 18 tuổi. Khi đến tuổi thành niên thì cá nhân đã phát triển hoàn thiện cả về thể lực và trí lực, điều đó cho phép họ có thể tham gia vào hoạt động trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chính vì thế pháp luật ghi nhận cho họ có đầy đủ và toàn diện các quyền và nghĩa vụ trên tất cả các lĩnh vực cũng như thừa nhận họ có đầy đủ khả năng bằng hành vi của mình thực hiện các quyền, nghĩa vụ ấy. Ngược lại khi cá nhân chưa đến tuổi thành niên thì chỉ được hưởng một số quyền và nghĩa vụ nhất định. Tùy vào độ tuổi cụ thể, những quyền và nghĩa vụ mà người chưa thành niên được hưởng là khác nhau và pháp luật cũng chỉ thừa nhận họ có khả năng thực hiện những quyền và nghĩa vụ này, ngoài ra họ chưa phải gánh vác những nghĩa vụ và chưa được hưởng những quyền mà chưa được pháp luật ghi nhận. Vậy người chưa thành niên là người đã đạt đến một độ tuổi nhất định, độ tuổi được pháp luật xác nhận có tư cách chủ thể khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, cho đến dưới 18 tuổi. Xử phạt vi phạm hành chính. Điều 1 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính quy định: “Xử lý vi phạm hành chính bao gồm xử phạt vi phạm hành chính và các biện pháp xử lý hành chính khác”. Theo quy định này, xử phạt vi phạm hành chính là áp dụng hai nhóm biện pháp cưỡng chế hành chính được quy định trong Pháp lệnh, đó là các hình thức xử phạt vi phạm hành chính (quy định tại Điều 22) với chủ thể của một vi phạm hành chính. Tuy nhiên, chỉ có các hình thức xử phạt được áp dụng với chủ thể vi phạm hành chính, còn các biện pháp xử lý hành chính khác không áp dụng với chủ thể của một vi phạm hành chính. Vậy xử phạt vi phạm hành chính là hoạt động áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính đối với cá nhân, tổ chức có hành vi trái pháp luật trong quản lý nhà nước, do cơ quan, cá nhân có thẩm quyền thực hiện theo thủ tục pháp luật quy định. Xử phạt vi phạm hành chính với người chưa thành niên. Các nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên bao gồm nguyên tắc chung được quy định tại Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính và một số nguyên tắc riêng được ghi nhận trong Pháp lệnh cũng như trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau. a, Nguyên tắc chung. Căn cứ vào Điều 3 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, trong xử lý hành chính với người chưa thành niên cơ quan và người có thẩm quyền cần chú trọng: + Đảm bảo việc xử lý hành chính với người chưa thành niên phải được tiến hành nhanh chóng, công minh, triệt để và toàn diện. + Chỉ xử phạt vi phạm hành chính với người chưa thành niên đã thực hiện một vi phạm hành chính và người thành niên đó theo quy định của pháp luật là đối tượng của xử phạt hành chính. + Căn cứ vào tính chất, mức độ hành vi trái pháp luật, căn cứ vào nhân thân của người chưa thành niên cũng như các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền quyết định áp dụng những cưỡng chế phù hợp nhất với người chưa thành niên. b, Nguyên tắc riêng. Trong xử lý vi phạm hành chính ngoài các nguyên tắc chung được pháp luật ghi nhận thì những người có thẩm quyền xử lý hành chính cần thiết phải tuân theo các nguyên tắc riêng sau: + Nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích của người chưa thành niên. Đây là nguyên tắc quan trọng định hướng cho hoạt động của các cơ quan có liên quan vừa đúng pháp luật, vừa bảo đảm quyền và lợi ích của người chưa thành niên. + Nguyên tắc trong xử lý hành chính cơ quan, người có thẩm quyền không có định kiến với người chưa thành niên. + Nguyên tắc xử lý hành chính với người chưa thành niên cần lấy giáo dục, thuyết phục là mục đích chính, chỉ áp dụng các biện pháp cưỡng chế hạn chế trực tiếp các quyền và lợi ích của người chưa thành niên khi cần thiết. Xử phạt vi phạm hành chính Xử phạt vi phạm hành chính là hoạt động của các chủ thể có thẩm quyền, căn cứ vào các quy định pháp luật hiện hành, quyết định áp dụng các biện pháp xử phạt hành chính và các biện pháp cưỡng chế hành chính khác (trong trường hợp cần thiết theo quy định của pháp luật) đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính. Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 quy định có hai hình thức xử phạt hành chính, đó là: cảnh cáo và phạt tiền, ngoài ra chủ thể vi phạm hành chính còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình thức xử phạt bổ sung là tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề và tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính. Trục xuất vừa là hình thức phạt chính vùa là hình thức phạt bổ sung. Xử phạt vi phạm hành chính với người chưa thành niên là hoạt động áp dụng các hình thức xử phạt với người chưa thành niên từ đủ 14 đến dưới 18 tuổi thực hiện vi phạm hành chính. “người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ bị xử phạt hành chính về vi phạm hành chính do cố ý, người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra” (Điều 6 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính). Phạt cảnh cáo Cảnh cáo là sự khiển trách công khai của nhà nước do người có thẩm quyền quyết định với chủ thể vi phạm hành chính. Cảnh cáo là sự lên án mang tính quyền lực nhà nước, là hình thức xử phạt nhẹ nhất trong xử phạt vi phạm hành chính vì nó không có khả năng hạn chế các quyền và lợi ích về thể chất cũng như tài sản của người vi phạm. Nó chỉ tác động đến nhận thức của chủ thể giúp họ hiểu hành vi của mình là trai quy tắc xử sự chung đã được pháp luật quy định từ đó kiềm chế không tiếp tục thực hiện những hành vi vi phạm. Cảnh cáo mang ý nghĩa giáo dục nhiều hơn là trừng phạt. Tuy nhiên khi bị phạt cảnh cáo thì chủ thể cũng bị tổn thất nhất định về mặt tinh thần vì phải chịu sự lên án của nhà nước. ● Phạt cảnh cáo khi áp dụng với người chưa thành niên có sự phân biệt giữa hai nhóm đối tượng: người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi. Với người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi cảnh cáo được áp dụng như với người thành niên. Tức là, phạt cảnh cáo với “vi phạm hành chính nhỏ, lần đầu, có tình tiết giảm nhẹ”. “Vi phạm nhỏ” là cơ sở để nhà làm luật quy định hành vi có thể phạt cảnh cáo; các dấu hiệu “vi phạm lần đầu”, “vi phạm có tình tiết giảm nhẹ” là cơ sở để người áp dụng pháp luật quyết định cảnh cáo hay phạt tiền với chủ thể thực hiện một vi phạm nhất định. Khi xem xét vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thực hiện và đứng trước lựa chọn phạt cảnh cáo hay phạt tiền thì cá nhân có thẩm quyền xử phạt có thể coi dấu hiệu chủ thể là người chưa thành niên như là một “tình tiết giảm nhẹ” để quyết định phạt cảnh cáo. ● Đối với người chưa thành niên từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi, đây là lứa tuổi chuyển tiếp từ thiếu niên lên thanh niên, đây cũng chính là giai đoạn hình thành tính cách, những tính cách được định hình cho đến khi cá nhân trưởng thành. Vì thế cần khuyến khích họ nhận thức đúng và có xử sự phù hợp với các quy định của pháp luật một cách tích cực tự giác. Đồng thời phải giáo dục kiên trì bằng những biện pháp khoan dung ngay cả khi người chưa thành niên có những hành vi trái pháp luật. Tuy nhiên một hình thức phạt cũng phải đủ nghiêm khắc thì ý nghĩa giáo dục mới đạt được. Theo quy định của pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ bị xử phạt hành chính với những vi phạm do lỗi cố ý và phạt cảnh cáo được áp dụng với mọi hành vi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện lỗi cố ý. Quy định này xuất phát từ quan điểm cho rằng với nhóm đối tượng này chỉ cần áp dụng những biện pháp nhằm giáo dục quản lý mà không cần phải áp dụng những biện pháp nhằm “trừng phạt”. Vì hành vi của chủ thể trong nhóm này là kết quả của sự thiếu quan tâm, của giáo dục không đầy đủ từ gia đình, nhà trường, xã hội, phản ánh sự bồng bột, tự phát thiếu hiểu biết của người chưa thành niên. Phạt tiền Phạt tiền là hình thức xử phạt mang tính chất tài sản. Trong hình thức phạt tiền tính chất phạt thể hiện rất rõ. Đó chính là việc tước bỏ ở người có hành vi trái pháp luật một khoản tiền nhất định thuộc về sở hữu của họ. Mức phạt được quy định trong xử lý vi phạm hành chính hiện nay là từ 5.000 (năm nghìn) đồng đến 500.000.000 (năm trăm triệu) đồng. Tuỳ theo tính chất mức độ của hành vi vi phạm và tính chất của các quan hệ xã hội bị hành vi vi phạm xâm hại tới, nhà làm luật xác định mức phạt tiền tối đa cho mỗi lĩnh vực cho phù hợp. Phạt tiền áp dụng với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính, phạt tiền chỉ áp dụng với cá nhân từ đủ 16 tuổi trở lên. Người chưa thành niên vi phạm hành chính bị áp dụng phạt tiền là người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi. Người chưa thành niên từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi là chủ thể của mọi vi phạm hành chính do họ thực hiện, cho nên khi thực hiện hành vi vi phạm nào theo quy định của pháp luật, hình thức phạt là phạt tiền thì người chưa thành niên sẽ bị áp dụng phạt tiền. Khi phạt tiền với họ thì mức phạt tiền không được vượt quá một phần hai mức phạt đối với người thành niên, trong trường hợp họ không có tiền nộp phạt thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải nộp phạt thay. Cha mẹ, người giám hộ khi phải nộp tiền phạt thay người chưa thành niên không có nghĩa là họ đã thực hiện một vi phạm pháp luật, cũng không có nghĩa họ bị quy kết có hành vi vi phạm pháp luật, họ chỉ thực hiện thay người chưa thành niên nghĩa vụ có tính chất tài sản. Đây thực chất là pháp luật đã xác định trách nhiệm của cha, mẹ hoặc người giám hộ với hành vi của con em mình hoặc người mình có trách nhiệm đại diện. Quy định về việc nộp phạt thay của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính cũng đã làm cho phạt tiền trở thành hình thức xử phạt có tình trừng phạt thực sự. Các hình thức xử phạt bổ sung Theo quy định của pháp luật ngoài hai hình thức xử phạt chính là cảnh cáo và phạt tiền thì người có hành vi vi phạm hành chính còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung, đó là tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; tịch thu tang vật, phương tiện sử dụng để vi phạm hành chính. Trong hai hình thức xử phạt bổ sung này thì hình thức tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề là hình thức thực tế không áp dụng với người chưa thành niên. Bởi các hoạt động theo quy định của pháp luật phải được tiến hành trên cơ sở và trong phạm vi của giấy phép, hoặc chứng chỉ là những hoạt động xã hội có tính phức tạp và nhà nước kiểm soát. Để đảm bảo chủ thể có thể thực hiện được hoạt động theo đòi hỏi của pháp luật và có khả năng chịu trách nhiệm độc lập về hoạt động của mình độ tuổi ít nhất là tuổi thành niên. Biện pháp tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính được quyết định với tư cách là hình thức xử phạt bổ sung với những vi phạm có tang vật hay có sử dụng phương tiện. Đối với tang vật vi phạm hành chính đây là những vật có thực mà việc chiếm hữu hay sử dụng vật là trái với các quy định của pháp luật hoặc đây là các vật mà Nhà nước cấm mua bán, trao đổi, sử dụng. Các vật này người chưa thành niên có được từ hành vi vi phạm nên trong mọi trường hợp tang vật phải bị tịch thu và xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành. Đối với phương tiện được sử dụng để vi phạm thì theo quy định hiện hành chỉ tịch thu những phương tiện được sử dụng trực tiếp để vi phạm và chỉ những vi phạm nào có mức độ nguy hiểm đáng kể thì hình thức xử phạt bổ sung này mới được quyết định. Phương tiện vi phạm có thể là thuộc sở hữu của người chưa thành niên vi phạm hoặc có thể thuộc sở hữu của chủ thể khác. Nếu phương tiện vi phạm thuộc sở hữu của người chưa thành niên hoặc của chủ thể khác mà người chủ sở hữu đó có lỗi trong việc để người chưa thành niên sử dụng phương tiện thực hiện vi phạm thì phương tiện sẽ bị tịch thu, sung quỹ nhà nước. Nếu phương tiện do người chưa thành niên chiếm đoạt bất hợp pháp của chủ thể khác thì người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính phải xác định và trả lại cho chủ sở hữu hợp pháp. Khi quyết định áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung với người chưa thành niên, người có thẩm quyền trong xử lý vi phạm hành chính cần lưu ý: chỉ quyết định áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung khi pháp luật quy định hành vi vi phạm đó được áp dụng hình thức xử phạt bổ sung. Đồng thời phải cân nhắc giữa lợi ích cần đạt được trong trường hợp cụ thể với những hạn chế mà người chưa thành niên có thể phải gánh chịu khi bị áp dụng xử phạt bổ sung theo hướng có lợi nhất cho đối tượng này. Các biện pháp xử lý hành chính khác. Theo quy định tại điều 22 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 có 5 biện pháp xử lý hành chính khác. Nhưng chỉ áp dụng 3 biện pháp xử lý hành chính khác đối với người chưa thành niên sau : Giáo dục tại xã, phường, thị trấn (1) Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng (2) Biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh (3) Những điểm hợp lý và bất cập của pháp luật hiện hành về xử lí VPHC đối với người chưa thành niên phạm tội. Những điểm hợp lý Có thể thấy rõ nét một điều rằng, các quy định của pháp luật về xử lý hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật đã đáp ứng được nhu cầu của việc cần thiết phải xử lý với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính và những văn bản hướng dẫn thi hành trong thời gian qua đã thể hiện được quan điểm của Đảng và Nhà nước về bảo vệ trẻ em và người chưa thành niên, cũng như người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế. Những điểm hợp lí trong pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên phạm tội có thể thấy rõ như: Một là: Đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính, hình thức xử phạt cảnh cáo luôn được coi là hình thức xử phạt thích hợp để áp dụng, vì nhóm chủ thể này sự hiểu biết về pháp luật, khả năng nhận thức còn hạn chế, hành vi xử sự lại bồng bột cảm tính. Cảnh cáo sẽ là sự “nhắc nhở” của nhà nước với người chưa thành niên buộc họ phải có ý thức hơn về hành vi của mình mà không đưa lại những thiệt hại thực tế nào với đối tượng bị áp dụng. Cảnh cáo được áp dụng với vi phạm hành chính nhỏ, lần đầu, có tình tiết giảm nhẹ hoặc với mọi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi thực hiện. (Điều 13 PLXLVPHC). Hai là: Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi vi phạm hành chính thì không áp dụng hình thức xử phạt tiền, mà chỉ phạt cảnh cáo. Đây là điểm mới so với Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 1995. Điểm mới và hợp lí này xuất phát từ chính sách hình sự của Nhà nước ta đối với các em khi phạm tội. Đối với các em ở lứa tuổi này, có phạm tội thì cũng không phạt tiền, bởi vì ở lứa tuổi từ 14 đến dưới 16 tuyệt đại đa số chưa đi làm, không có thu nhập, hơn nữa, các em phạm tội chủ yếu là do gia đình và xã hội đưa đẩy. Vì thế, về chính sách xử lí hành chính cũng không đặt ra vấn đề phạt tiền đối với những trường hợp này. Ba là: Pháp luật hiện hành đã có quy định rõ hơn về tỉ lệ mức phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là không quá một nửa mức phạt đối với người đã thành niên. Như vậy, khi phạt người chưa thành niên từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì người có thẩm quyền xử phạt phải tạo ra một khung ảo. Ví dụ: Hành vi mà một người đã thành niên vi phạm có mức phạt từ 50.000 đồng đến 200.000 đồng. Đối với người chưa thành niên mức phạt sẽ là từ 25.000 đồng đến 100.000 đồng. Với khung ảo này, người có thẩm quyền xử phạt tiến hành xử phạt người vi phạm theo nguyên tắc chung. Nếu họ không có tiền nộp thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải nộp thay. Việc quy định rõ trong Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính mức phạt tiền đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính không được quá ½ mức phạt đới với người đã thành niên là một điểm rất hợp lí và có ý nghĩa quan trọng cho việc xác định mức độ trách nhiệm hành chính của người chưa thành niên, đồng thời là sự ràng buộc người có thẩm quyền xử phạt khi xem xét ra quyết định xư phạt với đối tượng này. Bốn là: Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn áp dụng với người chưa thành niên cũng là một biện pháp rất hợp lí. Đây là biện pháp cưỡng chế hành chính có sự kết hợp hài hòa giữa cưỡng chế nhà nước với sức mạnh của dư luận xã hội trong việc giáo dục cảm hóa người có hành vi trái pháp luật. Biện pháp này có thể áp dụng dễ dàng, linh hoạt vì nó không đòi hỏi những chi phí tốn kém cũng như không đòi hỏi có cán bộ chuyên trách hay cơ sở vật chất đặc biệt nào khác. Không những thế biện pháp này còn tạo điều kiện cho chính quyền cơ sở phát huy sức mạnh của dân cư trong việc đấu tranh, phòng chống vi phạm pháp luật. Áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn cũng chính là tạo điều kiện thuận lợi cho người có hành vi trái pháp luật có cơ hội được tự nhận thức về hành vi của mình từ đó kiềm chế không tiếp tực thực hiện hành vi trái với yêu cầu của pháp luật. Biện pháp này không cách ly người vi phạm ra khỏi cộng đồng, nhằm tạo cơ hội cho họ nhận ra lỗi lầm và sửa chữa trong sự giúp đỡ của cộng đồng cơ sở. Chính yếu tố này đặc biệt tốt đối với người chưa thành niên vì nó không làm xáo trộn theo hướng xấu nhịp sinh hoạt bình thường của họ, không những thế thông qua sự giúp đỡ của cơ quan tổ chức có trách nhiệm, người chưa thành niên tự điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với chuẩn mực xã hội. Năm là: Việc quyết định đưa vào trường giáo dưỡng với người chưa thành niên thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng gây nguy hại lớn hoặc đặc biệt cho xã hội nhưng chủ thể chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Hoặc áp dụng với người chưa thành niên là những đối tượng có hành vi trái pháp luật đã bị giáo dục tại xã, phường, thị trấn nhưng vẫn chưa tiến bộ là 1 quyết định hợp lý. Bởi vì: Đây là biện pháp xử lý hành chính chỉ áp dụng đối với người chưa thành niên thực hiện vi phạm pháp luật; quy định tại điều này mang tính cái cách rõ rệt, phân cấp mạnh mẽ cho chính quyền cơ sở, giảm bớt những phiền hà không đáng có trong quá trình thực hiện biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đồng thời nâng cao trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp huyện trong việc áp dụng biện pháp này; Pháp lệnh quy định chặt chẽ, rõ ràng về đối tượng, thời hiệu áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, về thành lập trường và tổ chức quản lý trường, phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành có liên quan và thực tiễn hiện nay. Sáu là: Biện pháp xử lí hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh áp dụng với người chưa thành niên phạm tội là biện pháp thể hiện tính ưu việt của chế độ, tính nhân đạo của pháp luật XHCN, tạo điều kiện cho người chưa thành niên được chữa bệnh, lao động, học tập để trở thành những công dân có ích cho xã hội. Việc quy định mức tuổi tối thiểu của người bán dâm là 16 tuổi cho thấy việc kiên quyết đấu tranh với tệ nạn mại dâm ngày càng gia tăng và đối tượng bán dâm ngày càng được trẻ hóa hiện nay. Mặt khác, tạo điều kiện để những người bán dâm từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi tách ra khỏi môi trường mà họ có thể tiếp tục vi phạm pháp luật và được chữa bệnh, học văn hóa, học nghề dưới sự quản lý của các cơ sở. Những điểm bất cập Pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên phạm tội trong thời gian qua đã có rất nhiều điểm hợp lí, nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều điểm hạn chế. Thực tế cho thấy, việc xử lý vi phạm và hạn chế tình trạng người chưa thành niên thực hiện hành vi trái pháp luật gặp rất nhiều khó khăn và các biện pháp cưỡng chế áp dụng với đối tượng này đã tỏ ra không có hiệu quả. Một trong những nguyên nhân đó là hệ thống pháp luật chưa có những quy định phù hợp, chặt chẽ tạo ra cơ sở pháp lí cho hoạt động xử lí hành chính nói chung và xử lí với người chưa thành niên nó riêng. Những điểm bất cập của pháp luật hiện hành về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên phạm tội thể hiện ở những điểm sau: Thứ nhất: Quy định trong pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính tạo ra một mặt bằng pháp lí về xử lí hành chính với người chưa thành niên trong mối quan hệ với xử lí hành chính nói chung, điều này tạo thuận lợi cho người có thẩm quyền trong xử lí vi phạm hành chính khi áp dụng pháp luật. Nhưng nó cũng có bất cập, hạn chế là các quy định dành riêng cho người chưa thành niên sẽ không được chú trọng đúng mức. Cụ thể trong pháp lệnh hiện nay, chỉ có một điều (Điều 79) quy định những vấn đề chung áp dụng với người chưa thành niên trong xử lí hành chính. Ngoài ra, một vài điều quy định áp dụng các biện pháp cưỡng chế cụ thể có quy định riêng với người chưa thành niên như quy định về giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; tạm giữ người theo thủ tục hành chính, bảo lãnh hành chính. Thứ hai: Các văn bản về xử lí hành chính trong thời gian qua đang được ban hành theo hai hướng đối lập với nhau. Và có quá nhiều những văn bản hướng dẫn thi hành một biện pháp. Ví dụ như: Để hướng dẫn thi hành biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh theo pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 1999, Chính phủ ban hành Nghị định số 20/CP ngày 13/4/1996 ban hành quy chế về cơ sở chữa bệnh; sau đó trong vòng ba năm từ 1995-1998, Bộ Lao động – Thương binh xã hội ban hành hoặc phối hợp với các Bộ liên quan ban hành tới 11 văn bản hướng dẫn thi hành pháp lệnh và Nghị định số 20/CP. Ngược lại, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn với những người vi phạm pháp luật thì không có thêm bất kì một văn bản hướng dẫn nào khác, chính điều này đã gây khó khăn cho chính quyền cơ sở trong việc áp dụng các biện pháp này. Thứ ba: Đối tượng là người chưa thành niên bị áp dụng các biện pháp xử lí hành chính theo quy định của pháp luật hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu của việc cần quản lí, giáo dục với nhóm chủ thể này. Chính vì thế, trong thực tế, có nhiều đối tượng là người chưa thành niên đã thực hiện hành vi trái pháp luật vẫn còn bị “treo” chưa bị xử lí vì không là đối tượng áp dụng của một biện pháp cưỡng chế phù hợp. Hoặc có một số địa phương đã “phá luật” áp dụng những biện pháp xử lí hành chính với những người chưa thành niên theo quy định không là đối tượng bị áp dụng cưỡng chế. Ví dụ: Sự tồn tại của nhiều trường dành cho thanh thiếu niên hư ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh mà không được coi là trường giáo dưỡng. Hoặc có rất nhiều địa phương quản lí, giáo dục người chưa thành niên nghiện ma túy tại cộng đồng theo đúng như Quy chế giáo dục tại xã, phường, thị trấn mà không có quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã vì biện pháp này không áp dụng với người nghiện ma túy chưa thành niên. Thứ tư: Trong thủ tục xử lí hành chính chưa đảm bảo có các quy định riêng với người chưa thành niên. Trước kia Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 1995 và những văn bản hướng dẫn thi hành pháp lệnh này hầu như không chú ý đến các quy định áp dụng với người chưa thành niên. Pháp lệnh năm 2002 cũng chỉ bổ sung thêm được một số quy định mới về đối tượng áp dụng với người chưa thành niên, quy định mới về một số các biện pháp cưỡng chế thích hợp với đối tượng này. Riêng về thủ tục xử lí hành chính không có quy định gì mới với người chưa thành niên. Quan điểm hoàn thiện và những giải pháp và kiến nghị về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. 3.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. Pháp luật về xử lí vi phạm hành chính nói chung và đối với người chưa thành niên nói riêng trong những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu tiến bộ rõ nét và ngày càng hoàn thiện. Tuy nhiên trong hoàn cảnh mà xã hội luôn đổi thay không ngừng như ở nước ta hiện nay thì những quy định của pháp luật nói chung pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên nói riêng trở nên lạc hậu và không còn phù hợp nữa là điều tất yếu. Đòi hỏi cần có những sửa đổi bổ sung những quy định của pháp luật cho phù hợp với sự phát triển của xã hội và những biến động của tình hình thực tiễn của nhóm đối tượng người chưa thành niên là đòi hỏi khách quan. Vấn để hoàn thiện về pháp luật xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên cần phải tuân thủ triệt để các quan điểm sau: Hoàn thiện pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật cần phải tính đến các đặc điểm về tâm lí, sinh lí và thể chất của nhóm đối tượng này. Pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật cần phải hết hợp giữa răn đe và phòng ngừa. Pháp luật Việt Nam luôn luôn song song tồn tại hai mục đích là trừng trị kết hợp chặt chẽ với giáo dục và phòng ngừa. Pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật cần phải có khả năng cá biệt hóa với từng đối tượng cụ thể. Xác định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đoàn thể, cá nhân có liên quan trong việc quản lí, giáo dục người chưa thành niên làm trái pháp luật. Hoàn thiện pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật cần phải đảm bảo đồng bộ với các văn bản pháp luật có quy định về trẻ em và người chưa thành niên. 3.2. Những giải pháp và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật nhằm hoàn thiện pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. Yêu cầu thực tiễn của sự phát triển đất nước hiện nay là hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm xây dựng một nhà nước Việt Nam pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó có vấn đề về hoàn thiện pháp luật xử lí vi phạm hành chính. Hiện nay chúng ta chỉ mới có Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính (ban hành năm 2002 và qua nhiều lần sửa đổi và bổ sung) mà chưa có Luật xử lí vi phạm hành chính. Vì vậy cần hoàn thiện hơn nữa Pháp lệnh về xử lí vi phạm hành chính, tạo đà để chúng ta có thể cho ra đời Luật xử lí vi phạm hành chính. Luật xử lí vi phạm hành chính ra đời sẽ là một bước tiến lớn trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. * Nhóm em xin có đề xuất một số kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về xử lí vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên có hành vi trái pháp luật. - Phạt cảnh cáo với người chưa thành niên: khoản 1 Điều 7 Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính quy định “Người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi vi phạm hành chính thì bị phạt cảnh cáo” nên sửa đổi thành “Phạt cảnh cáo với người chưa thành niên từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi thực hiện mọi vi phạm hành chính lần đầu hoặc thực hiện vi phạm mà theo quy định của pháp luật thì mức phạt tiền cao nhất đối với vi phạm đó là đến 10.000.000 đồng” (xác định trên cơ sở của Điều 14 Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính). Bởi vì vi phạm hành chính lần đầu dù là cố ý nhưng vẫn thể hiện tính bột phát của lứa tuổi này nên phạt cảnh cáo là hợp lí; với trường hợp tái vi phạm, chỉ áp dụng cảnh cáo khi mức phạt tiền áp dụng với hành vi đó tối đa là 10.000.000 đồng, đây là hành vi ít nghiêm trọng, nên áp dụng cảnh cáo với người chưa thành niên từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi là hợp lí. - Phạt tiền với người chưa thành niên: Xuất phát từ những kiến nghị về việc thay đổi quy định với phạt cảnh cáo với người chưa thành niên như trên thì biện pháp phạt tiền được mở rộng thêm với cả nhóm đối tượng này và kiến nghị sửa đổi như sau “Khi phạt tiền với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức phạt tiền không quá một phần ba mức phạt tiền với người thành niên; Phạt tiền với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì mức phạt tiền không quá một phần hai mức phạt tiền với người thành niên; Nếu người chưa thành niên không có tiền nộp phạt thì cha mẹ hoặc người giám hội phải nộp thay”(người nộp thay có các quyền và nghĩa vụ như đối với người vi phạm). - Quy định về giáo dục tại xã, phường, thị trấn với người chưa thành niên: Theo quy định hiện hành thì thời hạn áp dụng của biện pháp này là từ 3 đến 6 tháng. Đây là một khoảng thời gian quá ngắn để có thể cảm hóa một người có những hành vi trái pháp luật sống có ích hơn cho xã hội. Mặt khác nếu cần tạo điều kiện cho người chưa thành niên có việc làm hoặc học tập thì quãng thời gian này là quà ngắn và không phù hợp, hết thời hạn đó đồng nghĩa với việc không còn cơ sở pháp lí buộc các tổ chức, đoàn thể có nghĩa vụ giúp đõ họ. - Quy định về biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng: Theo điểm b khoản 2 Điều 24 của Pháp lệnh “người từ đủ 12 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc chưa bị áp dụng biện pháp này nhưng không có nơi cư trú nhất định” nhưng theo Điều 23 thì “người từ đủ 12 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của tội phạm ít nghiêm trọng” không thuộc nhóm đối tượng điều chỉnh của điều luật này và người thực hiện hành vi có dấu hiệu của tội phạm nghiêm trọng bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn với lỗi cố ý. Như vậy các quy định tại Điều 23 và Điều 24 là không thống nhất, tương thích với nhau. Kiến nghị sửa đổi “người từ đủ 12 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng do cố ý đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc chưa bị áp dụng biện pháp này nhưng không có nơi cư trú nhất định lại tiếp tục thực hiện vi phạm” - Biện pháp xử lí với người chưa thành niên nghiện ma túy: Theo luật phòng chống ma túy ban hành ngày 9/12/2000 quy định “người nghiện ma túy từ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đã cai nghiên tại gia đình, cộng đồng hoặc đã được giáo dục nhiều lần tại xã, phường, thị trấn mà còn nghiện hoặc không có nơi cư trú nhất định được đưa vào cơ sở cai nghiện dành riêng cho họ”. Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính được xây dưng trên cơ sở của Luật này do vậy quy định biện pháp xử lí hành chính chỉ được áp dụng với người nghiện ma túy từ 18 tuổi trở lên. Nhưng theo Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính thì người chưa thành niên nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi không là đối tượng áp dụng các biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, nên hai văn bản này có cũng là không thống nhất. Đề nghị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người nghiện ma túy từ đủ 14 tuổi trở lên và đưa vào cơ sở chữa bệnh với đối tượng từ đủ 16 tuổi trở lên đã bị áp dụng các biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc chưa bị áp dụng các biện pháp này nhưng không có nơi cư trú. Nếu người chưa thành niên tư nguyện hoặc gia đình làm đơn xin cai nghiện thì được nhận vào cai nghiện tại cơ sở cai nghiện bắt buộc và không bị coi là xử lí vi phạm hành chính. - Quy định về tạm giữ người theo thủ tục hành chính: theo Điều 44 của Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính quy định thì “thời hạn tạm giữ người theo thủ tục hành chính không được quá 12 giờ, kể từ thời điểm giữ người vi phạm; trong trường hợp cần thiết, thời hạn tạm giữ có thể kéo dài hơn nhưng không được quá 24 giờ; Đối với người vi phạm quy chế biên giới hoặc vi phạm hành chính ở những vùng xa xôi, hẻo lánh, hải đảo thì thời hạn tạm giữ có thể kéo dài hơn nhưng không được quá 48 giờ, kể từ thời điểm giữ người vi phạm”. Như vậy ở đây đã không có sự phân biệt nào về thời hạn tạm giữ người đã thành niên và người chưa thành niên. Kiến nghị sửa đổi “với người chưa thành niên có nơi cư trú nhất định thời hạn tạm giữ không quá 6 giờ, kể từ thời điểm giữ người vi phạm; trong trường hợp cần thiết, thời hạn tạm giữ có thể kéo dài hơn nhưng không được quá 12 giờ; Đối với người vi phạm quy chế biên giới hoặc vi phạm hành chính ở những vùng xa xôi, hẻo lánh, hải đảo thì thời hạn tạm giữ có thể kéo dài hơn nhưng không được quá 36 giờ, kể từ thời điểm giữ người vi phạm; Nếu có căn cứ xác định người chưa thành niên là đối tượng bị áp dụng các biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng hoặc cơ sở chữa bệnh thì người có thẩm quyền chấm dứt việc tạm giữ và quyết định áp dụng biện pháp bảo lãnh hành chính theo quy định của Điều 50 pháp lệnh này” KẾT BÀI Xử lý hành chính với người chưa thành niên phải dựa trên các quy định phù hợp của pháp luật. Nếu pháp luật hoàn thiện thì xử lý hành chính đạt được hiệu quả cao nhất, vừa không lạm dụng các biện pháp cưỡng chế hạn chế quyền và lợi ích của người chưa thành niên, vừa quản lý, giáo dục có hiệu quả với đối tượng này. Các quy định pháp luật không đủ hoặc không phù hợp của cơ quan, người có thẩm quyền vận dụng “linh hoạt” dẫn đến sự tùy tiện, dễ xâm phạm quyền và lợi ích chính đáng của người chưa thành niên. Chính vì vậy, pháp luật về xử lý hành chính với người chưa thành niên cần có những quy định chung có tính nguyên tắc xuyên suốt toàn bộ quá trình xử lý hành chính, vừa cần những quy định cụ thể, rõ ràng có thể áp dụng được ngay để giải quyết một trường hợp cụ thể.