Phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất gắn với hình thành, phát triển đô thị công nghiệp vận dụng vào Việt Nam
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong quá trình công nghiệp hoá, hầu hết các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước có điểm xuất phát từ nông nghiệp lạc hậu, đều thực hiện chương trình phát triển công nghiệp tập trung thông qua việc phát triển các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX), khu kinh tế (KKT), khu thương mai tự do .Trung Quốc, Thái Lan, Ma-lai-xi-a và nhiều nước đã khá thành công phát triển KCN, KCX, KKT về thu hút vốn đầu tư, tạo việc làm, tập trung phát triển công nghiệp, tăng trưởng kinh tế, phân bố lực lượng sản xuất, dân cư. Quá trình phát triển này ở các nước trên cũng cho thấy việc xây dựng các loại hình khu này kéo theo những biến đổi kinh tế-xã hội, cơ cấu kinh tế, di dân, lan toả và hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật-xã hội của một khu vực. Từ đó đã thúc đẩy sự hình thành, phát triển các đô thị công nghiệp (ĐTCN). ở Việt Nam, KCN, KCX, KKT ra đời cùng với chính sách đổi mới mở cửa do Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986 khởi xướng. Nghị quyết Hội nghị đại biểu giữa nhiệm kỳ khoá VII năm 1994, Nghị quyết Đại hội lần thứ VIII năm 1996, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII cũng đã chỉ rõ chủ trương, mục tiêu và định hướng phát triển các KCN, KCX, KKT trong các giai đoạn.Trong 15 năm qua, phát triển KCN, KCX, KKT ở Việt Nam đã đạt được những thành tựu lớn lao, tuy nhiên, xét về khía cạnh hình thành, phát triển ĐTCN cho thấy còn nhiều bất cập từ quy hoạch, đầu tư, xây dựng cơ chế, chính sách . đến quản lý nhà nước. Vì vậy việc nghiên cứu đề tài ″ Phát triển KCN, KCX gắn hình thành, phát triển đô thị công nghiệp: kinh nghiệm một số nước Châu á và vận dụng vào Việt Nam" không chỉ đáp ứng đòi hỏi yêu cầu cấp thiết thực tiễn phát triển KCN, KCX, KKT ở Việt Nam hiện nay mà còn góp phần bổ sung những lý luận về phát triển KCN, KCX, KKT trong quá trình thực hiện CNH. 2.Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án Trong thời gian qua, ở Việt Nam, đã có nhiều công trình, nhiều luận án tiến sỹ và một số cuốn sách nghiên cứu cả về học thuật và tổng kết thực tiễn liên quan đến KCN, KCX, KKT. Hầu hết các công trình này đều tập trung vào việc đánh giá hoạt động, vai trò, hiệu quả, thu hút đầu tư nước ngoài, cơ cấu ngành nghề, tổ chức quản lý nhà nước, xây dựng quy hoạch chi tiết, đầu tư xây dựng hạ tầng. Điển hình là các công trình "Kinh nghiệm thế giới về phát triển KCX và đặc KKT” ( Viện Kinh tế học, 1994);“ Một số vấn đề về quản lý nhà nước đối với KCX ở Việt Nam” (Nguyễn Xuân Trình, Luận án tiến sỹ kinh tế, 1994); “Đặc KKT trong chiến lược phát triển kinh tế quốc gia”( Nguyễn Thường Sơn, Luận án tiến sỹ kinh tế chính trị, 1996; “ Mô hình đặc KKT của 1 Trung Quốc và những bài học cho phát triển đặc KKT ở Việt Nam”(Bạch Minh Huyền, Phạm Mạnh Cường, 1998); “Giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển KCN, KCX ở Việt Nam” (Trần Hồng Kỳ, Luận án thạc sỹ quản trị kinh doanh quốc tế, 2001); “Nghiên cứu mô hình tổ chức quản lý nhà nước KCN và KCX ở Việt Nam” (Lê Công Huỳnh, Trần Hồng Kỳ, Vũ Văn Thái, Nguyễn Minh Sang, đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 2002 .Tuy nhiên, chúng tôi thấy chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về phát triển KCN, KCX, KKT gắn với việc hình thành, phát triển ĐTCN. 3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án Mục đích của Luận án: Nghiên cứu sự hình thành và phát triển của KCN, KCX, KKT ở Trung Quốc, Thái Lan, Ma-lai-xi-a trong việc hình thành và phát triển ĐTCN. Trên cơ sở đó rút ra những bài học kinh nghiệm để vận dụng vào Việt Nam. Nhiệm vụ: -Luận giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn về KCN, KCX, KKT trong quá trình công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH), hình thành và phát triển ĐTCN. Trên cơ sở lý luận về CNH, HĐH và các lý thuyết liên quan, phân tích tác động và vai trò của các khu này đến việc hình thành, phát triển ĐTCN. -Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển đặc KKT ở Trung Quốc, KCN ở Thái Lan, Ma-lai-xi-a và Việt Nam gắn với hình thành, phát triển ĐTCN, Luận án đưa ra những kinh nghiệm vận dụng vào Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu của luận án là các KKT KCN, KCX. Phạm vi nghiên cứu của luận án giới hạn trong việc nghiên cứu về xây dựng các KCN, KCX, KKT ở Trung Quốc, Thái Lan, Ma-lai-xi-a và Việt Nam gắn với việc hình thành, phát triển ĐTCN. 4. Cơ sở lý luận và Phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận của luận án là quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về mở cửa, hội nhập, CNH, HĐH và phát triển KCN, đô thị ở Việt Nam. Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, kết hợp lôgic với lịch sử, tác giả sử dụng các phương pháp thống kê và xử lý số liệu, tổng hợp, phân tích hệ thống, mô tả, chứng minh và so sánh để nghiên cứu và trình bày các vấn đề đặt ra. 5. Những
Bạn đang xem nội dung tài liệu Phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất gắn với hình thành, phát triển đô thị công nghiệp vận dụng vào Việt Nam, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CX, KKT nh− lµ cùc t¨ng tr−ëng ®èi
víi ph¸t triÓn kinh tÕ, l·nh thæ, ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh− ViÖt Nam.
2
3.3.5.X©y dùng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch −u ®·i ®ñ søc hÊp dÉn, phï hîp nh»m
nhanh chãng ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh, ph¸t
triÓn §TCN
ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch −u ®·i theo h−íng 1) −u ®·i cao
cho c¸c KCN, KCX, KKT ë nh÷ng vïng cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn ; 2) −u ®·i
cho c«ng nghÖ cao, míi, kiÓm so¸t vµ b¶o vÖ m«i tr−êng lµm c¬ së cho viÖc
ph¸t triÓn mét thµnh phè c«ng nghiÖp s¹ch, hiÖn ®¹i, bÒn v÷ng; 3) −u ®·i cho
c¸c dù ¸n ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng; vµ 4) T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t− yªn t©m
®Çu t− l©u dµi nh− chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, nhµ ë (mua nhµ l©u dµi, chuyÓn
nh−îng quyÒn sö dông ®Êt...).
3.3.6. Sö dông ®Êt t¹o vèn ®Çu t− vµ më réng thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n cho
c¸c nhµ ®Çu t−
Trªn c¬ së quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ ®−îc ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng
quan träng cho nhµ ®Çu t− trong n−íc vµ n−íc ngoµi ®−îc tham ®Êu gi¸, mua
quyÒn sö dông ®Êt ë c¸c khu nµy ®Ó thu vèn ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh c¬
së h¹ tÇng vµ ®Êt ®ai; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t− ®−îc kinh doanh bÊt ®éng s¶n,
mua, b¸n, së h÷u nhµ.
3.3.7. X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý hîp lý ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn KCN,
KCX, KKT thuËn lîi ®Ó thóc ®Èy h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
X©y dùng mét c¬ quan qu¶n lý ®Çu t− chung cho c¸c nguån vèn ®Çu t− ë
cÊp tØnh víi c¬ chÕ phèi hîp thÝch hîp gi÷a c¸c c¬ quan.
3.3.8. Chó träng ®Õn kiÓm so¸t, b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m ®¶m b¶o cho sù
ph¸t triÓn l©u dµi cña §TCN
C¸c KCN, KCX cÇn ®−îc bè trÝ t¹i nh÷ng ®Þa ®iÓm thÝch hîp vµ cã vïng
®Öm c©y xanh c¸ch ly, ®−îc x©y dùng c¸c nhµ m¸y xö lý n−íc th¶i tËp trung.
§èi víi n¬i tËp trung nhiÒu KCN, cÇn cã quy ho¹ch khu vùc xö lý chÊt th¶i r¾n,
chÊt th¶i ®éc h¹i. KhuyÕn khÝch c«ng nghÖ s¹ch, x©y dùng chÕ tµi, tiªu chuÈn
vÒ m«i tr−êng, khuyÕn khÝch ¸p dông tiªu chuÈn c¸c n−íc tiªn tiÕn.
KÕT LUËN
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu cña c¸c n−íc ®ang ph¸t
triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc cã xuÊt ph¸t ®iÓm tõ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu.
C¸c n−íc nµy thùc hiÖn CNH, H§H trong bèi c¶nh thiÕu vèn, c«ng nghÖ, tÝch
luü néi bé nÒn kinh tÕ thÊp vµ ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ cßn thÊp kÐm.
ChÝnh v× vËy, hä ®· sö dông m« h×nh ph¸t triÓn tËp trung c«ng nghiÖp vµo mét
khu vùc nhÊt ®Þnh ®−îc ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng tèt vµ cã nh÷ng −u ®·i
v−ît tréi cïng chÝnh s¸ch qu¶n lý riªng biÖt, thuËn lîi.
Trong luËn ¸n nµy, trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ KCN, KCX, KKT,
lý luËn c¬ b¶n vÒ CNH, H§H vµ c¸c lý thuyÕt liªn quan ®Õn ph¸t triÓn KCN,
23
Mét lµ, Hµi hoµ víi ph¸t triÓn vïng, l·nh thæ, §TCN, sö dông hiÖu qu¶,
ph©n bè hîp lý c¸c nguån lùc, gi¶m thiÓu chªnh lÖch vïng.
Hai lµ, Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c quy ho¹ch vµ triÓn khai, phèi hîp thùc
hiÖn tèt c¸c quy ho¹ch vïng, l·nh thæ, ngµnh, KCN, KCX, KKT, ®« thÞ vµ ph©n
bè lùc l−îng s¶n xuÊt.
Ba lµ, TËp trung vèn ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng träng ®iÓm vµ cã
kÕ ho¹ch thùc hiÖn hiÖu qu¶, tr¸nh ®Çu t− dµn tr¶i.
Bèn lµ, TËp trung thu hót ®Çu t− vµo KCN, KCX, KKT; ®Çu t− c¸c dù ¸n
träng ®iÓm lµm ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®« thÞ.
N¨m lµ, TiÕp tôc hoµn thiÖn vµ triÓn khai tèt hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p
luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng KCN, KCX, KKT.
3.3.VËn dông kinh nghiÖm mét sè n−íc Ch©u ¸ vÒ x©y dùng KCN,
KCX, KKT g¾n víi h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
3.3.1. Ph¸t triÓn KCN, KCX lµ t¹o cùc ®Ó h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN,
ph¸t triÓn vïng
NhËn thøc s©u, réng r»ng ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT lµ t¹o cùc ph¸t triÓn
§TCN, vïng vµ ®−îc sö dông trong quy ho¹ch, lùa chän ®Þa ®iÓm, kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng, c«ng tr×nh träng ®iÓm, ho¹ch ®Þnh c¬
chÕ, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p.
3.3.2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT ph¶i lµ bé phËn cña quy
ho¹ch ®« thÞ
KCN, KCX cÇn ®−îc quy ho¹ch, x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét c¸ch thÝch
hîp ®Ó t¹o cùc ph¸t triÓn c¸c §TCN. Quy ho¹ch KCN, KCX cÇn ®−îc x¸c ®Þnh
lµ mét bé phËn cña quy ho¹ch ph¸t triÓn §TCN, quy ho¹ch vïng.
3.3.3. Nhµ n−íc ®ãng vai trß quan träng ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹
tÇng kü thuËt vµ h¹ tÇng x· héi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña KCN, KCX, KKT
vµ §TCN
Nhµ n−íc ph¶i ®ãng vai trß chÝnh trong viÖc ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh cÇn
thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña KCN, KCX, KKT, §TCN vµ tËp trung ®Çu t− c¸c
c«ng tr×nh träng ®iÓm, then chèt, nhÊt lµ ®èi víi c¸c khu vùc míi b¾t ®Çu ph¸t
triÓn. Trong bèi c¶nh h¹n chÕ vÒ vèn, ®Çu t− nµy cÇn ®−îc thùc hiÖn mét hîp lý
®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn chung nh−ng còng ph¶i cã träng ®iÓm ®Ó ®¸p øng sù
ph¸t triÓn cña c¸c vïng ®−îc −u tiªn trong nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh.
3.3.4. Nhµ n−íc ®ãng vai trß quan träng trong ®Çu t− c¸c ch−¬ng tr×nh, dù
¸n träng ®iÓm ®Ó thóc ®Èy nhanh viÖc h×nh thµnh cùc t¨ng tr−ëng t¹o tiÒn ®Ò cho
h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
Nhµ n−íc cÇn tËp trung ®Çu t− nh÷ng dù ¸n lín ®Ó khëi ®éng nh»m t¹o
®iÒu kiÖn ban ®Çu vµ l©u dµi ®Ó c¸c nhµ ®Çu t− kh¸c ®Çu t− tiÕp theo, gãp phÇn
quan träng vµo viÖc t¹o ®iÒu kiÖn nhanh chãng h×nh thµnh cùc t¨ng tr−ëng.
22
- ChØ ra sù t¸c ®éng cña c¸c KCN, KCX, KKT trong viÖc t¹o cùc t¨ng
tr−ëng trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, vïng, l·nh thæ, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
§TCN nh− lµ mét kh¸ch quan kinh tÕ ®−îc rót ra tõ lý luËn vµ thùc tiÔn .
VÒ gi¸ trÞ thùc tiÔn:
Th«ng qua viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT ë Trung
Quèc, Th¸i Lan, Ma-lai-xi-a vµ ViÖt Nam trong h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vËn dông vµo ViÖt Nam; gãp phÇn tæng
kÕt thùc tiÔn, cung cÊp c¬ së lý luËn vµ cø liÖu phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ
®¹o, ®iÒu hµnh.
6. KÕt cÊu cña LuËn ¸n
LuËn ¸n cã 192 trang. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o,
phô lôc, LuËn ¸n ®−îc kÕt cÊu thµnh 3 ch−¬ng, 9 tiÕt.
Ch−¬ng 1
C¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn vÒ kCN, kCX, kKT trong h×nh
thμnh, ph¸t triÓn ®TCN
1.1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ KCN, KCX, KKT trong h×nh thµnh,
ph¸t triÓn §TCN
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ KCN, KCX, KKT vµ c¸c ®Æc tr−ng cña nã
Khu c«ng nghiÖp lµ mét khu vùc ®Þa lý cã ranh giíi x¸c ®Þnh, ®−îc ®Çu
t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng s½n cã, ®−îc cung øng c¸c dÞch vô cÇn thiÕt cho c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh; ®−îc dµnh nh÷ng −u ®·i v−ît tréi h¬n c¸c khu
vùc kh¸c vµ cã chÝnh s¸ch qu¶n lý riªng. KCN cã nh÷ng ®Æc tr−¬ng c¬ b¶n lµ
1) VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; 2) §−îc ®Çu t− c¬ së h¹
tÇng s½n cã, thuËn lîi; 3) −u ®·i v−ît tréi vµ qu¶n lý thuËn lîi; vµ 4) ®−îc tiªu
thô s¶n phÈm t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa.
Khu chÕ xuÊt lµ KCN chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, thùc hiÖn dÞch vô
xuÊt khÈu. KCX t−¬ng tù nh− KCN, nh−ng kh¸c biÖt lµ ®øng ngoµi chÕ ®é mËu
dÞch cña n−íc thµnh lËp vµ bÞ h¹n chÕ tiªu thô s¶n phÈm t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa.
Khu kinh tÕ lµ khu vùc cã kh«ng gian kinh tÕ riªng biÖt víi m«i tr−êng
®Çu t− vµ kinh doanh ®Æc biÖt thuËn lîi, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh; cã thÓ
®−îc ph©n ra ba nhãm lµ nhãm mang tÝnh chÊt th−¬ng m¹i, nhãm mang tÝnh
chÊt c«ng nghiÖp vµ nhãm mang tÝnh tæng hîp
1.1.2. Sù h×nh thµnh KCN, KCX, KKT lµ ®éng lùc kÝch thÝch h×nh thµnh, ph¸t
triÓn §TCN
1.1.2.1. Nh÷ng nh©n tè ngo¹i lai thóc ®Èy sù ra ®êi KCN, KCX, KKT
Xu h−íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh tù do
ho¸ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−. C¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn cao xuÊt hiÖn hiÖn t−îng
3
"thõa" vèn vµ gi¸ nh©n c«ng cao, khan hiÕm vÒ nguån tµi nguyªn. Trong khi ®ã,
c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn gÆp khã kh¨n trong ph¸t triÓn kinh tÕ, thÊt nghiÖp gia
t¨ng, thiÕu vèn, ngo¹i tÖ, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng
nh©n lµnh nghÒ tr×nh ®é cao, tõ ®ã, t¹o nªn sù dÞch chuyÓn dßng vèn ®Çu t− tõ
c¸c n−íc ph¸t triÓn sang c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.
Trong thêi gian qua, ViÖt Nam ®· thu hót ®−îc l−îng vèn ®Çu t− n−íc
ngoµi (§TNN) lín cho ®Çu t− ph¸t triÓn. C¸c KCN, KCX, KKT ®−îc x©y dùng
vµ trë thµnh c«ng cô quan träng trong viÖt thu hót vèn §TNN vµ trong n−íc.
1.1.2.2. Nh÷ng nh©n tè néi sinh thóc ®Èy sù ra ®êi c¸c KCN, KCX, KKT
t¹o ®éng lùc h×nh thµnh c¸c §TCN
TÝch luü vèn trong n−íc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn
m«i tr−êng ®Çu t−, t¨ng c−êng héi nhËp quèc tÕ, khu vùc vµ x©y dùng tèt c¬ së
h¹ tÇng ®Ó tËp trung thu hót ®Çu t− gãp phÇn quan träng cho sù ra ®êi KCN,
KCX, KKT. Tõ ®ã t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho sù ra ®êi, ph¸t triÓn §TCN.
1.1.3. Vai trß KCN, KCX, KKT trong h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn §TCN
1.1.3.1.Mét sè tiÒn ®Ò c¬ b¶n vÒ h×nh thµnh c¸c §TCN hiÖn nay.
Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, theo chøc n¨ng sö dông, ®Êt ®«
thÞ ®−îc ph©n thµnh 5 lo¹i lµ ®Êt c«ng nghiÖp, ®Êt kho tµng ®« thÞ, ®Êt giao
th«ng, ®Êt d©n dông ®« thÞ, ®Êt ®Æc biÖt kh¸c.
1.1.3..2. Ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT t¹o tiÒn ®Ò thóc ®Èy sù h×nh thµnh,
ph¸t triÓn §TCN
Ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT t¹o ®Þa bµn víi c¬ chÕ chÝnh s¸ch thuËn lîi
®Ó thu hót vèn ®Çu t− theo quy ho¹ch, ®ång thêi cã t¸c dông më réng ho¹t ®éng
ngo¹i th−¬ng, t¹o viÖc lµm, du nhËp kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, häc tËp kinh
nghiÖm qu¶n lý, lµm cÇu nèi héi nhËp víi thÕ giíi, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ
trong n−íc.
KCN, KCX, KKT lµ c«ng cô thu hót vèn ®Çu t− tËp trung, ®Æc biÖt lµ
§TNN, t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, hiÖn ®¹i ®¸p øng nhu cÇu hµng ho¸ trong
n−íc, thÕ giíi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®ång thêi, t¹o nªn sù thay ®æi mét
c¸ch c¨n b¶n vÒ h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi trong vµ ngoµi khu, tiÕt kiÖn ®Êt ®ai
vµ vèn. Bªn c¹nh ®ã, nã ®· t¹o ra nhiÒu chç viÖc lµm, thu hót lao ®éng ë kh¾p
mäi vïng ®Õn lµm viÖc l©u dµi vµ lµm chuyÓn biÕn tÝnh chÊt lùc l−îng lao ®éng
sang s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, t¹o liªn kÕt víi c¸c c¬ së kinh tÕ trong
n−íc, ph¸t huy t¸c dông lan to¶, dÉn d¾t, ph©n bè lùc l−îng s¶n xuÊt hîp lý,
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp, cã t¸c dông lan to¶ vÒ kinh
tÕ, v¨n ho¸, lèi sèng c«ng nghiÖp, tr−íc hÕt lµ khu vùc xung quanh. Nh− vËy x©y
dùng c¸c khu nµy lµ t¹o t¸c nh©n tæng hîp h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn §TCN.
4
3.1.6.4. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c KCN vµ viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn
§TCN däc trôc quèc lé 51 (§ång Nai-Vòng Tµu)
Khu vùc nµy gÇn mét sè c¶ng biÓn, s©n bay quèc tÕ ®· vµ sÏ ®−îc x©y
dùng, gÇn khu vùc khai th¸c dÇu khÝ ngoµi kh¬i, ®Êt ®ai thuËn lîi cho ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m qua, nhiÒu c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng quan träng
ë ®©y ®−îc n©ng cÊp vµ x©y dùng míi nh− ®−êng cao tèc 51, ®−êng èng dÉn
khÝ, nhµ m¸y ®iÖn.
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, khu vùc nµy cã 20 KCN ®−îc thµnh lËp víi tæng
diÖn tÝch 7.481 ha tËp trung vµo 3 côm chÝnh lµ Côm Biªn Hoµ, §ång Nai-4
KCN, diÖn tÝch 1.161 ha; Côm Long Thµnh, §ång Nai-6 KCN, diÖn tÝch 2.137
ha vµ Côm Phó Mü, Bµ RÞa-Vòng Tµu - 6 KCN, diÖn tÝch 3.166 ha.
Bªn c¹nh ®ã, mét sè KCN kh¸c, c¬ së c«ng nghiÖp, côm c«ng nghiÖp ®·
vµ ®ang ®−îc triÓn khai x©y dùng nh−ng ph©n t¸n. Nh×n chung, ®a sè KCN
®−îc quy ho¹ch kh¸ tèt vµ g¾n víi viÖc x©y dùng ®« thÞ míi, ph¸t triÓn ®« thÞ
hiÖn cã. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn c¸c KCN ch−a tËp trung träng ®iÓm vµo khu
vùc quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ míi.
Ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT ë ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng
t¸c ®éng ®Õn h×nh thµnh, ph¸t triÓn ®« thÞ nh− sau:
Nh÷ng t¸c ®éng thuËn lîi lµ 1) Thu hót l−îng vèn lín vµ kh ¸tËp trung; 2) Thu
hót nhiÒu lao ®éng vµ tËp trung, t¹o nªn di c− lao ®éng tõ khu vùc n«ng th«n ; vµ 3) C¸c
c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng ®−îc ®Çu t− vµ b−íc ®Çu ph¸t triÓn.
Nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi lµ 1) Quy ho¹ch ch−a g¾n chÆt víi h×nh thµnh,
ph¸t triÓn §TCN; 2) Møc ®é tËp trung KCN ch−a cao, ch−a cã nh÷ng dù ¸n träng
®iÓm, ch−a ph¸t huy ®−îc t¸c dông lµ cùc hót vèn ®Çu t− ; 3) C¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹
tÇng x· héi ch−a ®−îc quan t©m vÒ quy ho¹ch vµ ®Çu t− x©y dùng; 4) §Çu t− c¸c c«ng
tr×nh c¬ së h¹ tÇng quan träng, giao l−u víi c¸c vïng, khu vùc cßn h¹n chÕ; vµ 5) B¾t
®Çu t¹o ¶nh h−ëng bÊt lîi ®Õn m«i tr−êng .
3.2.Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT ®Ó h×nh thµnh, ph¸t
triÓn §TCN ë ViÖt Nam
3.2.1. Nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn ®« thÞ ë ViÖt Nam
Môc tiªu tæng qu¸t ph¸t triÓn ®« thÞ ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020 lµ tõng
b−íc x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng ®« thÞ c¶ n−íc, c¬ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, x·
héi vµ kü thuËt hiÖn ®¹i, cã m«i tr−êng ®« thÞ trong s¹ch, ph©n bè vµ ph¸t triÓn
hîp lý trªn ®Þa bµn c¶ n−íc, ®¶m b¶o ®« thÞ ph¸t triÓn æn ®Þnh, c©n b»ng, v÷ng
ch¾c vµ tr−êng tån, gãp phÇn thùc hiÖn tèt nhiÖm vô x©y dùng x· héi chñ nghÜa
vµ b¶o vÖ tæ quèc vµ ®Èy m¹nh CNH, H§H.
3.2.2. Nh÷ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT g¾n víi sù h×nh
thµnh, ph¸t triÓn §TCN ë ViÖt Nam
21
3.1.6.2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn KCN, KCX trong h×nh thµnh, ph¸t triÓn
§TCN ë vïng KTT§ phÝa B¾c.
Vïng KTT§ phÝa B¾c lµ vïng thuËn lîi vÒ ®Þa lý, kÕt cÊu h¹ tÇng, nguån
nh©n lùc cã tr×nh ®é kü thuËt, cã nhiÒu c¬ së nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ,
thÞ tr−êng réng lín, c¸c dÞch vô ph¸t triÓn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Cho
®Õn hÕt n¨m 2005, vïng nµy cã 22 KCX, KCN ®−îc thµnh lËp víi diÖn tÝch
3.802 ha, thu hót 539 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t− 17.461tû VND, 2.235 triÖu
USD, lÊp ®Çy 53% diÖn tÝch ®Êt, t¹o 110 ngh×n chç viÖc lµm.
Theo ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c KCN ®Õn n¨m 2010, vïng nµy
sÏ cã 42 khu cã tæng diÖn tÝch 8.607 ha. C¸c KCN, KCX trong vïng chñ yÕu bè
trÝ gÇn Hµ Néi vµ däc s¸t theo c¸c trôc giao th«ng chÝnh, nh−ng ch−a tËp trung
®Ó cã thÓ ph¸t triÓn thµnh nh÷ng ®« thÞ vÖ tinh míi cho Hµ Néi. Trong nh÷ng
n¨m qua, nhiÒu c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cña vïng ®−îc c¶i t¹o, n©ng
cÊp vµ x©y dùng míi ®· lµm cho giao l−u gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng trong vïng vµ víi
bªn ngoµi vïng, kÓ c¶ víi n−íc ngoµi, trë nªn thuËn lîi h¬n.
Tãm l¹i ph¸t triÓn KCN, KCX ë vïng KTT§ phÝa B¾c kh¸ thµnh c«ng vÒ
thu hót ®Çu t− vµ lao ®éng, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, nh−ng ch−a ®ãng lín trong GDP mét c¸ch t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, bè
trÝ ph¸t triÓn KCN ch−a tÝnh hÕt c¸c ®iÒu kiÖn, yÕu tè ®¶m b¶o ph¸t triÓn thµnh
c«ng c¸c KCN, bè trÝ l¹i d©n c−, h×nh thµnh c¸c khu ®« thÞ míi, mµ míi chØ t¸c
®éng lµm ph¸t triÓn më réng c¸c ®« thÞ hiÖn cã.
3.1.6.3. Ph¸t triÓn KKT Dung QuÊt g¾n víi h×nh thµnh §TCN míi
KKT Dung QuÊt 10.300 ha ®−îc thµnh lËp n¨m 1998, t¹i tØnh Qu¶ng
ng·i, miÒn Trung ViÖt Nam, cã vÞ trÝ s¸t bê biÓn, cã thÓ ph¸t triÓn mét c¶ng biÓn
tæng hîp trung chuyÓn vµ ®Êt ®ai thuËn lîi cho quy ho¹ch, x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh míi. §©y lµ khu tæng hîp ®a ngµnh gåm c¸c khu chøc n¨ng dµnh cho c«ng
nghiÖp, dÞch vô c«ng nghiÖp, tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, gi¸o dôc, nhµ ë,
vui ch¬i, gi¶i trÝ, du lÞch víi d©n sè dù kiÕn n¨m 2010 lµ 100 ngh×n vµ n¨m 2020
lµ 200 ngh×n.
Trong h¬n 5 n¨m qua, vèn ®Çu t− cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng ®¹t h¬n
2.200 tû VND, tËp trung vµo c¸c c«ng tr×nh c¬ b¶n. C¸c c«ng tr×nh liªn kÕt víi
c¸c khu vùc kh¸c vµ bªn ngoµi ch−a cã tiÒm lùc ®Ó ®Çu t−. §Õn hÕt n¨m 2005,
KKT Dung QuÊt ®· thu hót ®−îc 92 dù ¸n víi tæng vèn 67.500 tû VND (4,5 tû
USD), trong ®ã cã nhiÒu nhµ m¸y lín nh− nhµ m¸y läc dÇu sè 1...míi ®−îc cÊp
phÐp hoÆc ®ang triÓn khai x©y dùng. N¨m 2005, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®¹t
210 tû VN§, xuÊt khÈu 15,5 triÖu USD, thu hót 4.000 chç viÖc lµm.
§· gÇn 10 n¨m kÓ tõ khi quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn KKT Dung QuÊt, nh−ng
®Õn nay, kÕt qu¶ cho thÊy ph¸t triÓn KKT Dung QuÊt lµ qu¸ chËm.
20
Tãm l¹i, ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ph¸t
triÓn kinh tÕ-x· héi cña khu vùc nh− tæ chøc c¬ cÊu l¹i kinh tÕ, bè trÝ d©n c−,
m«i tr−êng, møc sèng, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi cho sù h×nh
thµnh, ph¸t triÓn cña c¸c §TCN.
1.2. Mét sè lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT t¸c ®éng ®Õn
viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
1.2.1. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n trong c¸c lý thuyÕt liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn
§TCN
1.2.1.1. Mét sè quan ®iÓm trong lý thuyÕt vÒ “§iÓm trung t©m” cña
W.Christaller liªn quan ®Õn ph¸t triÓn §TCN
Theo W. Christaller vµ A. Losch, thµnh phè nh− lµ cùc hót, h¹t nh©n cña sù ph¸t
triÓn vµ chi phèi n«ng th«n. Hai «ng ®· kh¸m ph¸ quy luËt ph©n bè kh«ng gian
t−¬ng quan gi÷a c¸c ®iÓm d©n c−, mét trËt tù ®−îc tÝnh to¸n trong sù ph©n bè
thµnh phè vµ n«ng th«n ®Ó ¸p dông trong quy ho¹ch c¸c ®iÓm d©n c− trªn l·nh
thæ míi khai ph¸; nghiªn cøu c¸c hÖ thèng kh«ng gian c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c
nót träng ®iÓm. Do ®ã, viÖc x©y dùng KKT, KCN, KCX chÝnh lµ ®Ó cÊy mÇm
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, më réng §TCN.
1.2.1.2.Lý thuyÕt cùc cña Francoi Perroux
Ta biÕt r»ng, mét vïng kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu ®Æn toµn l·nh thæ
trong cïng mét thêi gian, mµ cã xu h−íng ph¸t triÓn nhÊt ë mét hoÆc vµi ®iÓm
nãng cßn ë nh÷ng n¬i kh¸c l¹i ch−a ph¸t triÓn hoÆc bÞ tr× trÖ. Nhµ kinh tÕ häc
ng−êi Ph¸p, Francoi Perroux cho r»ng nh÷ng thay ®æi trong khu«n khæ mét
vïng, l·nh thæ lµm ph¸t sinh sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña nã. Theo ®ã, c«ng
nghiÖp vµ dÞch vô cã vai trß to lín ®èi víi sù t¨ng tr−ëng cña vïng. Ngµnh c«ng
nghiÖp then chèt ph¸t triÓn vµ ph¸t ®¹t th× l·nh thæ còng ph¸t triÓn vµ ph¸t ®¹t,
viÖc lµm vµ søc mua còng t¨ng lªn, thu hót c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t
®éng míi. T¨ng tr−ëng kh«ng xuÊt hiÖn ë tÊt c¶ c¸c vïng, c−êng ®é kh«ng
gièng nhau, mµ xuÊt hiÖn ë mét vµi ®iÓm vµ th«ng qua c¸c con ®−êng kh¸c
nhau khuyÕch t¸n ra ngoµi, t¹o nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ ®ã
cã thÓ thÊy, t¹o lËp cùc t¨ng tr−ëng b»ng h×nh thµnh KKT hoÆc KCN, KCX cã
thÓ g©y ra t¸c ®éng l«i cuèn vµ thóc ®Èy nhanh viÖc ra ®êi §TCN.
1.2.1.3. M« h×nh ch÷ “U” ng−îc vµ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh chªnh lÖch vïng.
Nhµ n−íc chó träng hiÖu Ých vÒ kinh tÕ vµ thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ
th«ng qua hµng lo¹t sù kh«ng c©n b»ng vÒ l·nh thæ. Trong giai ®o¹n ®Çu cña
ph¸t triÓn kinh tÕ, tån t¹i chªnh lÖch ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng trong mét
quèc gia lµ mét tÊt yÕu vµ sÏ kh«ng ngõng më réng. Sau mét thêi kú ph¸t triÓn
nhÊt ®Þnh, søc c©n b»ng sÏ lµm cho chªnh lÖch ®ã æn ®Þnh. Sau khi kinh tÕ ®i
vµo giai ®o¹n chÝn muåi, theo ®µ t¨ng tr−ëng tæng thÓ, chªnh lÖch gi¶m dÇn.
5
Nh− vËy, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ngay chªnh lÖch vïng mµ ph¶i ®îi ®Õn khi kinh tÕ
ph¸t triÓn ®Õn ®é chÝn muåi th× míi cã thÓ gi¶i quyÕt c¬ b¶n ®−îc.
1.2.2. §Èy m¹nh CNH, H§H thóc ®Èy sù ra ®êi c¸c KCN, KCX, KKT t¹o ®iÒu
kiÖn h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN.
1.2.2.1. CNH, H§H ho¸ xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.
Theo quan ®iÓm cña §¶ng, CNH, H§H lµ qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng chuyÓn
®æi c¨n b¶n vµ toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý
x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông phæ biÕn søc lao
®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph−¬ng tiÖn vµ ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i dùa
trªn sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. §Ó thùc hiÖn CNH,
H§H cÇn ph¶i cã vµ t¹o ra ®−îc nguån vèn lín, cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn,
c¸c c¬ së khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn vµ tr×nh ®é qu¶n lý phï hîp víi c¬ chÕ
míi vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt.
Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, cã 2 m« h×nh CNH, mét cña nÒn kinh tÕ
®ãng cöa cña c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa vµ mét cña nÒn kinh tÕ më cöa cña c¸c
n−íc t− b¶n chñ nghÜa. §Ó trë thµnh n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, bÊt cø quèc
gia nµo còng ph¶i tr¶i qua thêi kú l©u dµi x©y dùng, ph¸t triÓn CNH, H§H vµ
c¸c n−íc ®i sau, cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ cña m×nh vµ thÕ giíi,
thµnh qu¶ cña khoa häc-c«ng nghÖ ®Ó lùa chän m« h×nh cho phï hîp.
ViÖt Nam ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®· ®¹t
®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc.
Quan ®iÓm CNH ®−îc ®æi míi vµ thÓ hiÖn râ trong nghÞ quyÕt Héi NghÞ Trung
−¬ng §¶ng lÇn thø 7 kho¸ VII víi c¸c ®Æc tr−ng: CNH, H§H ®−îc xem xÐt mét
c¸ch toµn diÖn trªn mäi mÆt s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, qu¶n lý kinh tÕ, x·
héi; cã nÒn t¶ng lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt; lùc
l−îng tiÕn hµnh CNH, H§H bao gåm mäi thµnh phÇn kinh tÕ; më réng vµ ®a
ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Thùc hiÖn CNH, ViÖt Nam ph¶i ®−¬ng ®Çu víi nhiÒu th¸ch thøc nh− søc
c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ qu¸ thÊp; nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó n©ng cao søc
c¹nh tranh rÊt h¹n chÕ (vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é lao ®éng, thÞ tr−êng, b¹n
hµng...). §Ó thùc hiÖn chiÕn l−îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ ph©n bè c«ng nghiÖp,
ViÖt Nam chñ tr−¬ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tËp trung vµo KCN, KCX nh»m t¹o
®µ t¨ng tr−ëng c«ng nghiÖp, t¨ng c−êng xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm vµ tõng b−íc
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo quy ho¹ch, tr¸nh tù ph¸t, ph©n t¸n, tiÕt kiÖm ®Êt, sö
dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− h¹ tÇng, h¹n chÕ « nhiÔm, ®ång thêi lµm c¬ së ph¸t
triÓn c¸c vïng c«ng nghiÖp, ph©n bè hîp lý lùc l−îng s¶n xuÊt.
1.2.2.2. Thùc tiÔn thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH dÉn ®Õn h×nh thµnh, ph¸t triÓn
®« thÞ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn
6
Vïng KTT§ phÝa Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi, cã tiÒm lùc kinh tÕ
lín, nhiÒu lîi thÕ so s¸nh, ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt c¶ n−íc. Trong thêi gian
qua nhiÒu c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng quan träng nh− ®−êng giao th«ng, c¶ng
biÓn, hµng kh«ng ®−îc x©y dùng vµ n©ng cÊp t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ KCN. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n do
thiÕu sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm mét c¸ch râ rµng, vèn ®Çu t− h¹n chÕ.
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, vïng nµy cã 63 KCN vµ KCX ®· ®−îc thµnh lËp
víi tæng diÖn tÝch 15.880 ha, thu hót ®−îc 2.786 dù ¸n, trong ®ã cã 1.663 dù ¸n
§TNN, víi tæng vèn 13,6 tû USD vµ 64.643 tû VND, tû lÖ lÊp ®Çy diÖn tÝch ®Êt
gÇn 53%, t¹o viÖc lµm 536 ngh×n lao ®éng. Theo ®iÒu chØnh quy ho¹ch ®Õn n¨m
2010, vïng sÏ cã 95 khu víi tæng diÖn tÝch 28.865 ha. Nh− vËy, hiÖn nay vµ
trong t−¬ng lai sÏ h×nh thµnh mét vµnh ®ai c¸c KCN, KCX xung quanh thµnh
phè Hå ChÝ Minh. Nh×n chung c¸c KCN ph©n bè ch−a thùc sù g¾n víi viÖc
h×nh thµnh c¸c §TCN.
Ho¹t ®éng c¸c KCN ë vïng nµy ®¹t kÕt qu¶ kh¶ quan, doanh thu chiÕm
trªn 80% doanh thu c¸c KCN, KCX c¶ n−íc, gãp phÇn quan träng vµo t¨ng
tr−ëng kinh tÕ chung, ®· lµm cho c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn ®æi nhanh chãng theo
h−íng c«ng nghiÖp, møc ®é tËp trung c«ng nghiÖp kh¸ cao. Tuy nhiªn, nhiÒu
KCN, KCX ®· b¾t ®Çu g©y « nhiÔm, ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng.
§iÓm næi bËt ®èi víi c¸c KCN vµ KCX ë vïng nµy lµ lao ®éng tõ c¸c tØnh
kh¸c chiÕm tû lÖ cao, nªn nhu cÇu vÒ nhµ ë lµ rÊt lín. Nh−ng ®Çu t− nhµ ë cho
c«ng nh©n vµ c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng x· héi kh¸c ch−a thùc sù ®−îc quan t©m vÒ
quy ho¹ch vµ thùc hiÖn theo h−íng h×nh thµnh ®« thÞ.
Tãm l¹i, xÐt vÒ khÝa c¹nh ph¸t triÓn KCN g¾n víi h×nh thµnh, ph¸t triÓn
§TCN, vïng KTT§ phÝa Nam cã thÓ ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng nhÊt ë ViÖt Nam ë
c¸c mÆt sau 1) Ho¹t ®éng hiÖu qu¶, thu hót vèn ®Çu t− lín vµ gãp phÇn quan
träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, thuËn lîi cho h×nh
thµnh c¸c §TCN: 2) C¬ së h¹ tÇng kü thuËt ®−îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ b¶n
®¸p øng sù ph¸t triÓn hiÖn nay cña KCN, KCX vµ h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN;
3) Thu hót ®−îc mét l−îng lao ®éng lín vµ tõ ®ã lµm h¹t nh©n cho sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn §TCN.
Bªn c¹nh ®ã, cßn cã mét sè tån t¹i nh− 1) Møc ®é tËp trung KCN, KCX
ch−a cao, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trong tõng giai ®o¹n ch−a hîp lý vµ ch−a g¾n liÒn
víi sù ph¸t triÓn c¸c §TCN; 2) Sù chØ ®¹o thèng nhÊt trong quy ho¹ch vµ triÓn
khai thùc hiÖn ph¸t triÓn KCN, ®« thÞ ch−a tèt; 3) Quy ho¹ch vµ x©y dùng c¸c
c«ng tr×nh c¬ së x· héi ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc; 4) VÊn ®Ò m«i tr−êng
vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ch−a ®−îc chó träng; vµ 5) C«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu, phèi
hîp gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn ch−a tèt.
19
BiÓu ®å 3-5: Tû lÖ lao ®éng theo nguån cung cÊp trong KCN, KCX
ë ViÖt Nam
Nguån : Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
C¸c KCN, KCX ë ViÖt Nam ®· trë thµnh cùc hót lao ®éng cã møc ®é tËp trung
cao, t¹o hiÖn t−îng di c− lao ®éng tõ vïng n«ng th«n lµm tiÒn ®Ò cho viÖc ra ®êi c¸c
§TCN. MÆc dï, chñ tr−¬ng ph¸t triÓn KCN, KCX g¾n víi ph¸t triÓn vïng, l·nh
thæ ®· ®−îc x¸c ®Þnh song viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng x· héi phôc vô
KCN vµ KCX ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc kÓ c¶ vÒ quy ho¹ch vµ triÓn khai
thùc hiÖn.
3.1.5. VÒ x©y dùng chÝnh s¸ch −u ®·i, c¬ chÕ qu¶n lý vÒ KCN, KCX, KKT hiÖn
nay ë ViÖt Nam
ViÖt Nam ®· ban hµnh −u ®·i vÒ thuÕ c¸c lo¹i dµnh cho ®Çu t− vµo KCX,
KCN, KKT vµ ®−îc tõng b−íc söa ®æi thèng nhÊt, kh«ng ph©n biÖt ®Çu t− trong
n−íc vµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Tuy vËy, −u ®·i nµy cßn mang tÝnh ®ång ®Òu, do vËy
ch−a t¹o thuËn lîi ®Ó thu hót ®Çu t− vµo KCN ë vïng khã kh¨n. Trªn thùc tÕ,
mét sè n¬i ®· ban hµnh chÝnh s¸ch −u ®·i riªng lµm ph¸ vì chÝnh s¸ch chung,
t¹o nªn sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng vµ ¶nh h−ëng ®Õn
viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ. Tuy nhiªn, qua ®ã còng cho thÊy, chÝnh s¸ch
−u ®·i hiÖn nay lµ ch−a phï hîp víi thùc tÕ.
HÖ thèng Ban qu¶n lý KCN cÊp tØnh ®−îc thµnh lËp vµ trao quyÒn qu¶n lý
nhµ n−íc trùc tiÕp ®èi víi KCN ®· ph¸t huy nh÷ng t¸c dông tÝch cùc. Tuy nhiªn,
ë cÊp tØnh sÏ tån t¹i Ýt nhÊt hai c¬ quan cÊp phÐp, thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh
nghiÖp ®· t¹o khã kh¨n thèng nhÊt qu¶n lý l·nh thæ, bé m¸y cång kÒnh, kh«ng
ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng.
Tãm l¹i, ViÖt Nam ®· ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh c¸c ho¹t
®éng cña KCN, KCX vµ ®· ph¸t huy nh÷ng t¸c dông tÝch cùc.Tuy nhiªn, qua
thùc tiÔn, nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã ®· béc lé nh÷ng bÊt cËp, kh«ng phï hîp víi
t×nh h×nh hiÖn nay.
3.1.6.Thùc tr¹ng ph¸t triÓn KKT, KCN, KCX trong viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn
§TCN ë mét sè khu vùc ®iÓn h×nh
3.1.6.1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn KCN, KCX trong viÖc h×nh thµnh, ph¸t
triÓn §TCN ë vïng KTT§ phÝa Nam
18
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµm cho sè ng−êi chuyÓn tõ lao ®éng n«ng nghiÖp
sang lao ®éng c«ng nghiÖp ngµy cµng nhiÒu vµ t¹o nªn hiÖn t−îng ®« thÞ ho¸.
Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ®« thÞ liªn quan chÆt chÏ víi x©y dùng vµ ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp vµ cã thÓ cho r»ng ng−êi b¹n ®ång hµnh cña ®« thÞ ho¸ lµ
CNH. §©y lµ ®iÓm kh¸c c¬ b¶n cña ®« thÞ trong giai ®o¹n nµy víi c¸c giai ®o¹n
tr−íc ®ã vµ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn thùc hiÖn CNH,
nhÊt lµ c¸c n−íc cã ®iÓm xuÊt ph¸t tõ mét n−íc n«ng nghiÖp.
1.3. KCN, KCX, KKT víi t− c¸ch lµ cùc t¨ng tr−ëng trong viÖc kÝch thÝch
h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN.
1.3.1. KCN, KCX, KKT- Cùc hót vèn ®Çu t−, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c §TCN.
KKT, KCN, KCX víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ chÝnh s¸ch v−ît tréi
sÏ lµ cùc hót c¸c nguån vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt x· héi
®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn §TCN. Ng−îc l¹i, sù ph¸t triÓn §TCN sÏ t¹o ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn cña c¸c khu nµy ë møc ®é cao h¬n.
1.3.2. KCN, KCX, KKT- Cùc hót lao ®éng vµ tËp trung d©n c− t¹o tiÒn ®Ò ®Ó
h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
Sù tËp trung c¸c c¬ së s¶n xuÊt t¹i KCN, KCX, KKT sÏ ®ßi hái mét
l−îng lao ®éng lín vµ t¹o di c− lao ®éng tõ vïng n«ng th«n khã kh¨n ®æ vÒ. Ban
®Çu lµ lµm t¨ng d©n sè c¬ häc, tiÕp theo lµ t¨ng d©n sè tù nhiªn vµ dÇn dÇn lµm
thay ®æi thµnh lao ®éng c«ng nghiÖp. Nh− vËy, sù ph¸t triÓn ngµy cµng lín
m¹nh cña c¸c khu nµy ®· t¹o nªn cùc hót lao ®éng vµ ®i liÒn víi nã lµ n¶y sinh
c¸c nh©n tè ra ®êi §TCN. Khi ®« thÞ ph¸t triÓn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ë
møc cao, mét lùc l−îng lao ®éng cã chÊt l−îng cao ®−îc dÇn dÇn h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn sÏ ®¸p øng víi nhu cÇu ph¸t triÓn míi cña KCN, KCX, KKT.
1.3.3. Ph¸t triÓn KCN, KCX, KKT lµm thay ®æi kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi,
sö dông hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN.
Khi s¶n xuÊt tËp trung cµng nhiÒu, quy m« ngµy cµng lín, l−îng hµng
ho¸ lu©n chuyÓn t¨ng lªn rÊt nhanh, tõ ®ã t¹o nªn yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi, t¹o c¸c c¬ së cÇn thiÕt cho viÖc
h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN. Vµ ng−îc l¹i, ®« thÞ sÏ cung øng c¸c dÞch vô cÇn
thiÕt, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn æn ®Þnh ë møc cao h¬n.
Nh− vËy, viÖc ®Çu t− c«ng nghiÖp tËp trung ®· t¹o thµnh cùc hót c¸c yÕu
tè s¶n xuÊt. Víi vai trß nµy, ho¹t ®éng cña KCN, KCX, KKT dÇn dÇn lµm thay
®æi b¶n chÊt cña vïng. Tõ ®ã ®· h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN, song còng t¹o
nªn kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vïng.
7
Lao ®éng trong tØnh, thµnh phè
63%
37%
Lao ®éng tõ tØnh, thµnh phè kh¸c
Ch−¬ng 2
Kinh nghiÖm mét sè n−íc ch©u ¸ vÒ x©y dùng KCN, KCX,
KKT g¾n víi h×nh thμnh, ph¸t triÓn §TCN
2.1. Kinh nghiÖm vÒ x©y dùng ®Æc khu kinh tÕ g¾n víi h×nh thµnh, ph¸t
triÓn §TCN ë Trung Quèc
2.1.1. Sù h×nh thµnh c¸c ®Æc KKT t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi §TCN
2.1.1.1. Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn c¸c ®Æc KKT
§Ó thö nghiÖm chÝnh s¸ch më cöa vµ lÊy ®ã lµm c¬ së, ®éng lùc thóc ®Èy
c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn, Trung Quèc x©y dùng mét sè ®Æc KKT nh− Th©m
QuyÕn, Chu H¶i, S¸n §Çu (tØnh Qu¶ng §«ng), H¹ M«n (tØnh Phóc KiÕn) vµ H¶i
Nam.VÞ trÝ x©y dùng c¸c ®Æc khu lµ nh÷ng khu vùc rÊt s¬ khai, nghÌo nh−ng cã
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ nh− cã thÓ x©y dùng ®−îc c¶ng n−íc
s©u vµ cã kh¶ n¨ng giao l−u víi bªn ngoµi vµ néi ®Þa.
X©y dùng ®Æc KKT ë Trung Quèc ®−îc tiÕn hµnh qua 3 giai ®o¹n lµ giai
®o¹n 5 n¨m ®Çu (x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¹o m«i tr−êng tèt ®Ó thu hót ®Çu t−),
giai ®o¹n 15-20 n¨m tiÕp theo (khai th¸c, ph¸t huy t¸c dông cña ®Æc KKT) vµ
giai ®o¹n thø 3 (n©ng cÊp, hoµn thiÖn, ph¸t triÓn thµnh thµnh phè hiÖn ®¹i).
B¶ng 2-1: Quy m« diÖn tÝch n¨m ®Æc KKT ë Trung Quèc
STT. Tªn ®Æc KKT DiÖn tÝch (km2)
1 Th©m QuyÕn 391,7
2 Chu H¶i 15,2
3 H¹ M«n 131
4 S¸n §Çu 52,6
5 H¶i Nam Toµn bé ®¶o H¶i Nam
Nguån: Vô Qu¶n lý Khu c«ng nghiÖp &Khu chÕ xuÊt, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, 2005
Sù thµnh c«ng x©y dùng ®Æc KKT ë Trung Quèc ®· trë thµnh m« h×nh tèt
cho viÖc ph¸t triÓn c¸c khu vùc kh¸c ë ven biÓn, vïng ch©u thæ s«ng Ngäc, s«ng
D−¬ng Tö, ch©u thæ Minnan vµ miÒn T©y.
2.1.1.2. Mét sè chÝnh s¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn ®Æc KKT liªn quan
®Õn sù ra ®êi c¸c §TCN
-TËp trung nguån lùc ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, gåm chi phÝ
x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, chi phÝ liªn quan ph¸t triÓn ®« thÞ.
-T¹o −u ®·i v−ît tréi vÒ thuÕ ®Ó nhanh chãng thu hót ®Çu t−, ph¸t triÓn
kinh tÕ, chÝnh nhê vËy ®· thu hót ®−îc mét l−îng vèn lín, kinh tÕ ph¸t triÓn,
xuÊt khÈu t¨ng nhanh...
8
Trong thêi kú 2001-2005, tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¸c
KCN, KCX ®¹t 45 tû USD, xuÊt khÈu 21,3 tû USD (t¨ng 23,6%/n¨m); nhËp
khÈu 26,3 tû USD (t¨ng 29,5%/n¨m), nép ng©n s¸ch 2 tû USD. T¹i nhiÒu ®Þa
ph−¬ng, ph¸t triÓn KCN ®· lµm thay ®æi ®¸ng kÓ c¬ cÊu kinh tÕ.
Tãm l¹i, ph¸t triÓn KCN, KCX trong thêi gian qua ®· t¹o thªm vèn ®Çu
t− x· héi, t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, t¨ng kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu, thóc
®Èy m¹nh mÏ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
theo h−íng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, t¸c ®éng quan träng ®Õn sù h×nh thµnh,
ph¸t triÓn cña c¸c ®« thÞ. Tuy nhiªn, ph¸t triÓn c¸c KCN còng ®· lµm xuÊt hiÖn
chªnh lÖch vïng, g©y « nhiÔm m«i tr−êng, ch−a t¹o ®−îc trung t©m c«ng
nghiÖp lín.
3.1.4. Thu hót lao ®éng vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn h¹ tÇng x· héi trong
ph¸t triÓn KCN, KCX ë ViÖt Nam hiÖn nay
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, c¸c KCN, KCX ë ViÖt Nam thu hót gÇn 86 v¹n
lao ®éng, ch−a kÓ ®Õn hµng v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp. Dù kiÕn khi 130 KCN, KCX
®· thµnh lËp ®−îc lÊp ®Çy, sè lao ®éng trong c¸c KCN, KCX vµo kho¶ng 1,5
®Õn 2 triÖu. Lao ®éng thu hót vµo c¸c KCN, KCX chñ yÕu lµ lao ®éng trÎ, lao
®éng n÷, lao ®éng gi¶n ®¬n vµ tõ ®Þa ph−¬ng kh¸c.
H×nh 3-3:Tû lÖ lao ®éng theo ®é tuæi trong KCN, KCX ë ViÖt Nam
.
Nguån : Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
BiÓu ®å 3-4: Tû lÖ lao ®éng theo tr×nh ®é ®µo t¹o trong KCN,
KCX ë ViÖt Nam
Nguån : Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
17
10%90%
Lao ®éng 35 tuæi trë lªn Lao ®éng tõ 18 ®Õn 35 tuæi
4.5%
C«ng nh©n kü thuËt
60%
31%
4.5%
§¹i häc vµ trªn ®¹i häc
Kü thuËt viªn Lao ®éng phæ th«ng
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
1995 1997 1999 2001 2003 2005
t
r
i
Ö
u
U
S
D
(
l
u
ü
k
Õ
)
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
n
g
h
×
n
n
g
−
ê
i
(
l
u
ü
k
Õ
)
Nép NSNN XuÊt khÈu NhËp khÈu Lao ®éngGi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp
x©y dùng h¹ tÇng chËm. C¸c KKT, KKT më, do míi thµnh lËp nªn viÖc ®Çu
t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi ë giai ®o¹n b¾t ®Çu. Sù chËm trÔ trong quy
ho¹ch vµ x©y dùng c«ng tr×nh h¹ tÇng lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña KCN, KCX,
¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn KCN, KCX vµ h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN.
3.1.3. Thu hót ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
h−íng c«ng nghiÖp lµm c¬ së h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, cã 4.486 dù ¸n s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô
c«ng nghiÖp, trong ®ã cã 2.367 doanh nghiÖp ViÖt Nam, víi 16,8 tû USD vµ
117.218 ngh×n tû VND vèn ®¨ng ký, ®−îc cÊp phÐp trong KCN, KCX. Tû träng
vèn §TNN ë KCN, KCX chiÕm 30-35% vèn §TNN c¶ n−íc vµ 60-65%
vèn §TNN trong ngµnh s¶n xuÊt. Do míi thµnh lËp nªn thu hót ®Çu t− c¸c
KKT cßn h¹n chÕ.
BiÓu ®å 3-1: Sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t− ®¨ng ký cña c¸c KCN, KCX ë
ViÖt Nam tõ 1995-2005
Nguån: Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
BiÓu ®å 3-2: T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c KCN, KCX ë
ViÖt Nam tõ 1995-2005
Nguån: Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
16
-KhuyÕn khÝch tù do tuyÓn dông lao ®éng. §iÒu ®ã ®· t¹o mét lµn th¸c
lao ®éng ë kh¾p n¬i trµn vÒ t×m viÖc, ®Þnh c−. §Õn nay, Th©m QuyÕn cã d©n sè
4,67 triÖu, S¸n §Çu 4,85 triÖu vµ H¹ M«n 1,37 triÖu ng−êi vµ trë thµnh nh÷ng
thµnh phè ®«ng d©n.
-Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, bÊt ®éng s¶n ®Æc biÖt ®Ó t¹o vèn ph¸t triÓn
nh− b¸n, cho thuª, thÕ chÊp hoÆc chuyÓn nh−îng ®Êt.
-Thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, ng©n hµng ®Ó ph¸t triÓn ngµnh
dÞch vô cao cÊp cho mét ®« thÞ hiÖn ®¹i .
-Thùc hiÖn chÝnh s¸ch thÞ tr−êng linh ho¹t, thóc ®Èy tiªu thô vµ cung øng
hµng ho¸ gi÷a ®Æc KKT víi néi ®Þa vµ bªn ngoµi.
-Thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Æc biÖt th«ng qua c¬ chÕ ph©n cÊp ®Ó
chÝnh quyÒn cÊp tØnh vµ ®Æc khu chñ ®éng triÓn khai, thu hót vµ t¹o vèn.
2.1.2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ x©y dùng ®Æc KKT g¾n víi h×nh
thµnh, ph¸t triÓn §TCN ë Trung Quèc.
Mét lµ, Cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµo thêi ®iÓm thÝch hîp x©y dùng c¸c
®Æc KKT më ra con ®−êng míi trong viÖc lîi dông vèn n−íc ngoµi, du nhËp
thiÕt bÞ kü thuËt tiªn tiÕn vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý khoa häc, hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t
triÓn vµ thö nghiÖm c¶i c¸ch thÓ chÕ.
Hai lµ, Lùa chän ®Þa ®iÓm thÝch hîp nh− thuËn lîi cho thu hót ®Çu t−,
ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, gÇn c¸c trung t©m ph¸t triÓn
Ba lµ, TËp trung c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn ®Æc KKT.
Bèn lµ, X©y dùng ®−îc mét chÝnh s¸ch −u ®·i, c¬ chÕ luËt-kinh tÕ th«ng
tho¸ng vµ qu¶n lý thuËn lîi.
N¨m lµ, Tõng b−íc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ®Æc KKT mét c¸ch hîp lý
t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh §TCN.
S¸u lµ, Thu hót vèn ®Çu t− cña t− nh©n, tr−íc hÕt ®Ó ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp.
2.2. Kinh nghiÖm vÒ x©y dùng KCN cña Th¸i Lan g¾n víi ph¸t triÓn
§TCN
2.2.1. Sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn c¸c KCN ë Th¸i Lan t¹o tiÒn ®Ò thóc ®Èy sù ra
®êi c¸c §TCN
Trong thêi gian ®Çu, c«ng nghiÖp ë Th¸i Lan tËp trung cao ë B¨ng Cèc
vµ vïng thñ ®« do cã nhiÒu thuËn lîi. §iÒu ®ã lµm cho B¨ng Cèc trë nªn qu¸
®«ng ®óc, giao th«ng t¾c nghÏn, ®Êt ®ai khan hiÕm, « nhiÔm m«i tr−êng.
Tr−íc t×nh h×nh ®ã, nhµ n−íc buéc ph¶i cã kÕ ho¹ch ®−a c«ng nghiÖp vµ
lao ®éng ra khái thµnh phè vµo c¸c vïng quy ho¹ch ph¸t triÓn. Thùc hiÖn chñ
tr−¬ng nµy, Th¸i Lan ®· ph©n vïng ph¸t triÓn, vïng xóc tiÕn ®Çu t− vµ tõng
9
1995 1997 1999 2001 2003 2005
S
è
d
ù
¸
n
(
l
u
ü
k
Õ
)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
Vèn §K DA §TNN Vèn §K DA §TTN
2000
500
Sè DA §TTN
V
è
n
®
¨
n
g
k
ý
l
u
ü
k
Õ
(
t
r
i
Ö
u
U
S
D
)
2500
1500
1000
0
Sè DA §TNN
b−íc x©y dùng c¸c KCN ë c¸c vïng. HiÖn nay, Th¸i Lan cã 61 KCN ®−îc thµnh
lËp víi tæng diÖn tÝch h¬n 17.300 ha.
KCN ë Th¸i Lan ®−îc quy ho¹ch gÇn thµnh phè ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp c¸c
®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh− ®iÖn, n−íc, phßng chèng lôt, xö lý chÊt th¶i, n−íc th¶i;
gÇn c¶ng, s©n bay, nót giao th«ng chÝnh. C¸c KCN cã quy m« diÖn tÝch lín ®−îc
ph©n kú ®Çu t− vµ cã quy ho¹ch c¸c khu chøc n¨ng nh− khu vùc c«ng nghiÖp,
khu nhµ ë, tr−êng häc, bÖnh viÖn, trung t©m th−¬ng m¹i …
§Ó thu hót c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp vµo KCN, ngoµi viÖc ®Çu t− c¬ së h¹
tÇng s¾n cã ®Ó cho thuª hoÆc b¸n ®Êt, Th¸i Lan cßn ban hµnh −u ®·i riªng vÒ
thuÕ c¸c lo¹i cho ®Çu t− vµo c¸c KCN theo vïng vµ t¹o c¬ chÕ qu¶n lý th«ng
tho¸ng. ChÝnh v× vËy, Th¸i Lan thµnh c«ng trong viÖc thu hót ®Çu t− vµo c¸c
KCN. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2004, c¸c KCN Th¸i Lan ®· thu hót 2.876 doanh nghiÖp
víi tæng vèn 1.488 tû Baht vµ t¹o h¬n 422 ngh×n viÖc lµm. Sù ph¸t triÓn c¸c
KCN thu hót mét l−îng lín lao ®éng n«ng nghiÖp tõ c¸c vïng n«ng th«n.
B¶ng2-2: C¸c KCN ®· ®−îc thµnh lËp ë Th¸i Lan theo vïng xóc tiÕn ®Çu t−
STT Vïng Sè Khu Tæng diÖn tÝch (ha)
1 Vïng I 11 2.978
2 Vïng II 34 9.977
3 Vïng III 16 4.356
Céng 61 17.311
Nguån : BOI, th¸ng 12 n¨m 2005
Tuy nhiªn, do c¸c KCN cña Th¸i Lan cã quy m« nhá so víi c¸c ®Æc khu
cña Trung Quèc nªn c¸c ®« thÞ còng h×nh thµnh chËm h¬n, quy m« nhá h¬n vµ
chñ yÕu lµm më réng ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ hiÖn h÷u thµnh §TCN.
B¶ng 2-3: Thu hót vèn ®Çu t−, lao ®éng cña c¸c KCN ë Th¸i Lan
STT Môc §¬n vÞ N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004
1 Doanh nghiÖp sè l−îng 2.305 2.432 2.876
2 Vèn ®Çu t− tû Baht 1.345 1.389 1.488
3 Lao ®éng ngh×n ng−êi 392 395 422
Nguån: B¸o c¸o n¨m 2004 cña IEAT, Th¸i Lan
2.2.2.Kinh nghiÖm ®iÓn h×nh cña Th¸i Lan vÒ x©y dùng KCN Maptaphut t¹o cùc
t¨ng tr−ëng h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN
Th¸i Lan thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn duyªn h¶i phÝa T©y vµ ®· ®Çu
t− mét kho¶n tiÒn khæng lå 1,5 tû USD cho c¬ së h¹ tÇng. Nhê ®ã, Rayong trë
thµnh mét trong sè Ýt tØnh cña Th¸i Lan cã c¬ së h¹ tÇng thÝch hîp ®Ó ®ãn nhËn
dßng vèn ®Çu t− khæng lå ®æ vÒ. Rayong ®−îc lùa chän lµ mét trung t©m c«ng
nghiÖp nÆng vµ ph¸t triÓn nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp läc, ho¸ dÇu...
10
Ch−¬ng 3
VËN DôNG KINH NGHIÖm vÒ x©y dùng KCN, KCX, KKT g¾n
víi h×nh thμnh, ph¸t triÓn §TCN ë MéT Sè N−íc ch©u ¸
vμo ViÖt Nam
3.1.Thùc tr¹ng x©y dùng KCN, KCX, KKT trong h×nh thµnh, ph¸t triÓn
§TCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
3.1.1.VÒ quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN, KCX
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, ViÖt Nam ®· cã 130 KCN, KCX víi diÖn tÝch
26.793 ha trong tæng sè 168 khu ®· quy ho¹ch cã diÖn tÝch h¬n 32.400 ha.
Theo dù kiÕn ®iÒu chØnh quy ho¹ch, ®Õn n¨m 2010, ë ViÖt Nam cã 243 KCN,
KCX víi tæng diÖn tÝch lµ 56.507 ha. Ngoµi ra, mét sè KKT vµ Khu c«ng nghÖ
cao còng ®· ®−îc thµnh lËp.
B¶ng 3-1: Sè l−îng, diÖn tÝch KCN, KCX, KKT, khu th−¬ng m¹i cöa
khÈu ®· thµnh lËp ë ViÖt Nam ®Õn n¨m th¸ng 12/2005
No. Lo¹i khu ph¸t triÓn Sè
l−îng
DiÖn tÝch ph¸t
triÓn ( ha)
DiÖn tÝch ®Êt KCN
( ha)
1 KCN, KCX 130 26.793 26.793
2 KKT, KKT cöa khÈu 9 183.164 10..360
3 Khu c«ng nghÖ cao 2 1.100 1.100
Nguån Vô Qu¶n lý KCN vµ KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, 2005.
KCN, KCX ë ViÖt Nam ph©n bè kh«ng ®Òu theo l·nh thæ; tËp trung chñ yÕu
t¹i 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm (KTT§) miÒn B¾c, miÒn Trung, phÝa Nam. C¸c vïng cßn
l¹i, do ®iÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n vµ kÕt cÊu h¹ tÇng h¹n chÕ nªn ph¸t triÓn c¸c KCN
chËm.
Cã thÓ thÊy r»ng viÖc x©y dùng quy ho¹ch KCN, KCX ch−a ®−îc nghiªn
cøu toµn diÖn vµ khoa häc vÒ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c¬ së h¹
tÇng kü thuËt, ®iÒu kiÖn x· héi, tèc ®é ®« thÞ ho¸; quy m« c¸c KCN kh«ng lín vµ
møc ®é tËp trung ch−a cao, ch−a g¾n liÒn víi ph¸t triÓn c¸c khu d©n c−, ®« thÞ.
ChÝnh v× vËy ®· lµm gi¶m møc ®é tËp trung c«ng nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh
thµnh, ph¸t triÓn c¸c §TCN.
3.1.2. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn KCN,
KCX, KKT, t¹o c¬ së cho h×nh thµnh, ph¸t triÓn ®« thÞ
Nhµ n−íc ®· tËp trung x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng quan träng nh−
®−êng giao th«ng, c¶ng biÓn, c¶ng hµng kh«ng, hÖ thèng cÊp ®iÖn, cÊp n−íc, b−u
chÝnh viÔn th«ng...Tuy nhiªn, do vèn ®ßi hái lín, kh¶ n¨ng ng©n s¸ch nhµ n−íc
rÊt h¹n chÕ, quy ho¹ch ch−a râ rµng nªn triÓn khai thùc hiÖn chËm.
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, ®· cã 130 dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng KCN, KCX
víi tæng vèn 1,04 tû USD vµ 32.526 tû VND, song nh×n chung, tiÕn ®é ®Çu t−
15
Vµo cuèi nh÷ng n¨m 1960, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña n«ng nghiÖp vµ
c«ng nghiÖp ®· t¹o nªn t¨ng tr−ëng cao cña vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ Ma-lai-xi-a
tíi Xinh-ga-po. Parir Gudang ®−îc chän lùa nh− lµ mét vÞ trÝ thÝch hîp nhÊt cho
viÖc x©y dùng c¶ng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ ë khu vùc nµy.
KCN Pasir Gudang víi quy m« ban ®Çu lµ 235 ha ®−îc x©y dùng vµo n¨m
1996 vµ sau ®ã më réng lªn 1.451 ha. VÞ trÝ dµnh cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp g¾n
liÒn víi c¶ng vµ ®−îc ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ b¶n, c¸c tiÖn nghi, tiÖn
Ých c«ng céng ph©n l« ®Êt hoÆc x©y dùng nhµ x−ëng ®Ó b¸n. §Õn n¨m 1992,
KCN ®· cho thuª vµ b¸n ®−îc h¬n 755 ha vµ cã 311 dù ¸n ®−îc th«ng qua víi
tæng vèn gÇn 8,4 tû RM (chiÕm 56% tæng ®Çu t− bang Johor), trong ®ã vèn
§TNN h¬n 5,4 tû RM, t¹o h¬n 22.000 chç viÖc lµm. Sù ph¸t triÓn cña Parsir
Gudang ®ãng vai trß nh− lµ mét xóc t¸c quan träng ®Ó ph¸t triÓn khu vùc xung
quanh. Di c− lao ®éng tõ c¸c vïng kh¸c ®Õn t×m viÖc lµm vµ ®Þnh c− t¹i ®©y ®·
thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c khu vùc d©n c− t¹o nªn diÖn m¹o cña nh÷ng ®« thÞ míi.
Tuy nhiªn, ph¸t triÓn khu vùc Parsir Gudang ®· kh«ng t¹o ®−îc vïng ®Öm gi÷a
KCN vµ c¸c khu d©n c−, g©y nªn sù « nhiÔm m«i tr−êng.
2.3.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ x©y dùng KCN trong viÖc h×nh
thµnh, ph¸t triÓn §TCN ë Ma-lai-xi-a
Mét lµ, T¹o c¸c hµnh lang ph¸t triÓn nh»m ph¸t triÓn c¸c vïng mét c¸ch
hîp lý vµ hîp t¸c víi c¸c n−íc trong khu vùc ®Ó ph¸t triÓn.
Hai lµ, X©y dùng chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch tËp trung ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp vµ lÊy ph¸t triÓn KCN, khu th−¬ng m¹i tù do lµm c«ng cô ®Ó t¹o cùc t¨ng
tr−ëng t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh, ph¸t triÓn ®« thÞ.
Ba lµ, Nhµ n−íc ®Çu t− lín cho c¬ së h¹ tÇng ban ®Çu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho giao l−u gi÷a c¸c vïng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ.
Bèn lµ, X©y dùng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, −u ®·i vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó
thu hót ®Çu t− ph¸t triÓn KCN vµ ®« thÞ .
N¨m lµ, H¹n chÕ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c thµnh phè lín ®Ó b¶o vÖ
m«i tr−êng sèng, thiÕt kÕ KCN t¹i nh÷ng vÞ trÝ thÝch hîp, quy m« hîp lý vµ sö
dông ¶nh h−ëng cña nh÷ng cùc ®· ph¸t triÓn.
S¸u lµ, Cã quy ho¹ch kh«ng gian ph¸t triÓn c¸c KCN ®Ó h×nh thµnh c¸c
®« thÞ vµ cã b−íc ®i phï hîp.
Tãm l¹i, ®Ó thùc hiÖn thu hót vµ sö dông c¸c nguån lùc cho ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ, Trung Quèc, Th¸i Lan, Ma-lai-xia ®· x©y dùng
c¸c KCN, KCX, KKT. Sù ph¸t triÓn cña c¸c khu nµy ®· tËp trung ®−îc c¸c
nguån lùc vµ cuèi cïng ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng ®« thÞ míi. Mçi n−íc cã nh÷ng
®iÒu kiÖn ®Þa lý chÝnh trÞ kh¸c nhau, nh−ng nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n−íc
nµy sÏ lµ bµi häc quan träng cho c¸c n−íc ®i sau ¸p dông.
14
KCN Maptaphut cã quy m« gÇn 1.447 ha, trong ®ã KCN tæng hîp lµ
1.135 ha, c«ng tr×nh h¹ tÇng 73 ha, khu d©n c− 240 ha ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ,
nhanh chãng trë thµnh mét trung t©m tËp trung c«ng nghiÖp nÆng cña Th¸i Lan
víi h¬n 90 nhµ m¸y ®ang ho¹t ®éng, trong ®ã cã 2 nhµ m¸y läc dÇu, nhµ m¸y
chiÕt t¸ch khÝ gas vµ mét sè nhµ m¸y thÐp kh¸c. Tæng vèn ®Çu t− vµo KCN nµy
hiÖn nay kho¶ng 470.400 triÖu Baht vµ thu hót 13.600 lao ®éng.
KCN nµy gÇn c¶ng n−íc s©u lín cã thÓ cho phÐp tµu träng t¶i ®Õn 10 v¹n
tÊn ra vµo. C¸c hÖ thèng ®−êng giao th«ng, cÊp n−íc, cÊp ®iÖn vµ viÔn th«ng
®−îc x©y dùng ®¶m b¶o ®Çy ®ñ cho ho¹t ®éng KCN. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña
c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· thu hót ®−îc mét l−îng lao ®éng lín vµ kÐo
theo c¸c c¬ së dÞch vô kh¸c nh− tµi chÝnh, ng©n hµng, khu d©n c− ph¸t triÓn
nhanh chãng.
Tuy nhiªn, do KCN Maptaphut thu hót c¸c dù ¸n lín trong ngµnh ho¸
dÇu nªn ®· g©y « nhiÔm m«i tr−êng. HiÖn nay, KCN Maptaphut ®ang thùc hiÖn
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn hµi hoµ víi m«i tr−êng.
Nh− vËy, víi viÖc ®Çu t− lín cña nhµ n−íc vµo ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn
duyªn h¶i phÝa T©y, ®Çu t− nh÷ng dù ¸n träng ®iÓm nh− c¸c dù ¸n läc ho¸ dÇu,
®−êng dÉn khÝ ®· t¹o ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho thu hót ®Çu t− ph¸t triÓn KCN
nµy. §©y chÝnh lµ t¹o cùc t¨ng tr−ëng lµm h×nh thµnh c¸c ®« thÞ míi còng nh−
ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ hiÖn cã ë khu vùc.
2.2.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ x©y dùng KCN g¾n víi h×nh thµnh,
ph¸t triÓn §TCN ë Th¸i Lan
Mét lµ, X©y dùng chÝnh s¸ch ph©n vïng ph¸t triÓn hîp lý mµ trong ®ã
chñ tr−¬ng ph¸t triÓn KCN lµm c¬ b¶n.
Hai lµ, Lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng KCN ë vÞ trÝ thuËn lîi cho thu hót
®Çu t−, cung cÊp lao ®éng, tiªu thô s¶n phÈm vµ cã kh¶ n¨ng t¹o nªn t©m ®iÓm
cho ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn vïng.
Ba lµ, Nhµ n−íc tËp trung vèn ®Çu t− c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ b¶n,
ngµnh c«ng nghiÖp quan träng, c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm t¹i KCN.
Bèn lµ, Quy ho¹ch x©y dùng c¸c khu d©n c−, khu dÞch vô ®Ó ®¸p øng
ho¹t ®éng cña KCN, ng−êi lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh §TCN.
N¨m lµ, X©y dùng c¬ chÕ −u ®·i vµo c¸c KCN theo vïng vµ t¹o mét c¬
chÕ qu¶n lý KCN ®Æc thï ®Ó thu hót ®Çu t−.
S¸u lµ, KiÓm so¸t chÆt chÏ m«i tr−êng vµ x©y dùng triÕt lý ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp th©n thiÖn víi m«i tr−êng vµ céng ®ång.
2.3. Kinh nghiÖm vÒ x©y dùng KCN cña Ma-lai-xi-a g¾n víi viÖc h×nh
thµnh, ph¸t triÓn §TCN
2.3.1. Ph¸t triÓn KCN cña Ma-lai-xi-a víi sù ra ®êi c¸c §TCN
11
Ma-lai-xi-a b¾t ®Çu thùc hiÖn CNH tõ n¨m 1986. B»ng ph¸t triÓn KCN,
Ma-lai-xi-a hy väng ng¨n chÆn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tù ph¸t vµ lµm gi¶m chi
phÝ cho c¸c c¬ së c«ng nghiÖp míi. Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn, Ma-lai-xi-a
nhÊn m¹nh x©y dùng c¸c trung t©m t¨ng tr−ëng ®Ó thùc hiÖn xo¸ ®ãi, gi¶m
nghÌo, gi¶m kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vïng, bang, ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp,
më réng n«ng nghiÖp vµ gia t¨ng ®« thÞ ho¸.
Cã hai lo¹i trung t©m t¨ng tr−ëng ®−îc thiÕt lËp. Mét lµ thµnh lËp c¸c
KCN (hoÆc khu th−¬ng m¹i tù do) ë gÇn c¸c thµnh phè chÝnh ®Ó khuyÕn khÝch
viÖc di chuyÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt ë vïng cã mËt ®é c«ng nghiÖp cao vµo c¸c
vïng kÐm ph¸t triÓn. Lo¹i trung t©m t¨ng tr−ëng thø hai nh»m vµo viÖc xóc tiÕn
ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ hoÆc trung t©m n«ng nghiÖp. Trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp
ë b¸n ®¶o Peninsular, Ma-lai-xi-a ®· ph©n chia thµnh c¸c hµnh lang ph¸t triÓn.
TËp trung c«ng nghiÖp trë thµnh c«ng cô thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c bang nghÌo nhê
toµn dông c¸c nguån lùc cña ®Þa ph−¬ng, sö dông lao ®éng thÊt nghiÖp, thóc ®Èy
ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ t¨ng c−êng sù liªn kÕt vËt chÊt gi÷a c¸c vïng. Trong
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, sù hîp t¸c víi c¸c nuíc trong vïng ®−îc phèi hîp chÆt chÏ
theo c¸c tam gi¸c t¨ng tr−ëng.
B¶ng 2-4 : Sè l−îng vµ diÖn tÝch c¸c KCN ®· ®−îc thµnh lËp ë Ma-lai-xi-
a tÝnh ®Õn hÕt 2002
No. Tªn Bang Sè KCN DiÖn tÝch (ha) DiÖn tÝch ®· cho thuª (ha)
1 Johor 34 5.522,62 2.300,12
2 Kedah 19 1.279,52 721,51
3 Kelan tan 7 602,40 474,60
4 Melaka 9 785,04 526,26
5 Negeri Sembilan 8 477,27 334,97
6 Pahang 15 6.247,30 1.867,09
7 Penang 14 2.472,24 1.573,81
8 Perak 30 1.924,40 1.008,12
9 Perlis 5 201,24 67,92
10 SaBaht 10 222,48 0
11 Sarawak 12 4.129,13 2.051,91
12 Selangor 28 3.850,88 2.656,59
13 Terengganu 21 3.776,40 2.414,24
14 Kuala Lumpur 8 133,00 -
15 Labuan 2 905,15 455,36
Céng 222 32.529,07 16.452,52
Nguån: MIDA, th¸ng 12 n¨m 2002
Nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ vµ KCN, Ma-lai-xi-a ®Çu t− lín vµo x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng. HÖ thèng ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng
12
kh«ng, ®−êng biÓn, hÖ thèng cung n¨ng l−îng ®−îc quy ho¹ch vµ x©y dùng
thuËn lîi cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ d©n dông hiÖn t¹i còng nh− l©u dµi.
§Ó thu hót ®Çu t−, ®Æc biÖt lµ ®Çu t− n−íc ngoµi, Ma-lai-xi-a kh«ng chØ
t¹o nh÷ng −u ®·i vÒ tµi chÝnh mµ cßn chñ tr−¬ng x©y dùng c¸c KCN cã c¬ së h¹
tÇng s½n cã nh»m môc tiªu h¹n chÕ sù ph¸t triÓn tù ph¸t c«ng nghiÖp vµ gi¶m
chi phÝ gia nhËp thÞ tr−êng. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002, Ma-lai-xi-a ®· thµnh lËp
222 KCN víi tæng diÖn tÝch quy ho¹ch h¬n 32.500 ha ë hÇu hÕt c¸c Bang vµ tËp
trung ë vïng duyªn h¶i däc theo c¸c hµnh lang kinh tÕ.
Nh×n chung, c¸c KCN cña Ma-lai-xi-a ®−îc bè trÝ tËp trung ph¸t triÓn
däc theo c¸c trôc ®−êng cao tèc xuyªn quèc gia hoÆc c¸c ®−êng giao th«ng
chÝnh, gÇn c¸c h¶i c¶ng, s©n bay lín vµ thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn thÞ tr−êng
bªn ngoµi vµ quèc tÕ. C¸c khu mËu dÞch tù do, KCX ®−îc x©y dùng ë nh÷ng
®Þa ®iÓm thuËn lîi cho viÖc t¹o chÝnh s¸ch ®Æc biÖt −u ®·i vµ qu¶n lý riªng.
B¶ng 2-5: Thu hót ®Çu t− vµo khu vùc s¶n xuÊt ë Ma-lai-xi-a trong giai
®o¹n 1999-2003
N¨m Sè
dù ¸n
Lao
®éng
Vèn ®Çu t− (tû RM)
Trong n−íc N−íc ngoµi Tæng céng
1999 725 65.938 4,7 12,3 17,0
2000 805 88.112 13,7 19,8 33,6
2001 928 53.187 6.8 18,9 25,7
2002 792 64.744 6,3 11,6 17,9
2003 965 46.834 13,5 15,6 29,1
Nguån MIDA, th¸ng 3 n¨m 2004
Ma-lai-xi-a ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch −u ®·i ®µu t− vµo c¸c KCN, ®Æc
biÖt ë c¸c vïng khã kh¨n vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy, dßng vèn
§TNN t¨ng nhanh chãng. Trong ngµnh s¶n xuÊt, giai ®o¹n 1999-2003, §TNN
thu hót ®−îc 78,2 tû RM, chiÕm 63% tæng vèn ®Çu t− ngµnh s¶n xuÊt. Khu vùc
s¶n xuÊt ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo GDP vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn
c¸c KCN ®ãng vai trß then chèt trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®· cã t¸c ®éng lan
to¶ tíi c¸c vïng b¸n ®« thÞ vµ n«ng th«n. Ph¸t triÓn c¸c KCN ë vïng kÐm ph¸t
triÓn lµm cho sö dông ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶, t¨ng thu nhËp d©n c−, t¹o nªn sù di
c− tõ khu vùc n«ng th«n kh¸c tíi, do vËy dÉn ®Õn sù ph©n bè l¹i d©n c−, thóc
®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ c¸c vïng khã kh¨n.
C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· t¸c ®éng vµ g©y « nhiÔm tíi kh«ng khÝ, nguån
n−íc, c©y cèi, rõng, s«ng, biÓn. ChÝnh v× vËy, chÝnh phñ Ma-lai-xi-a ®· quan
t©m ®Õn viÖc t¹o lËp m«i tr−êng c«ng nghiÖp, m«i tr−êng sèng, m«i tr−êng sinh
th¸i tèt cho céng ®ång vµ ph¸t triÓn ®« thÞ.
2.3.2. Ph¸t triÓn KCN Pasir Gudang ®Ó h×nh thµnh, ph¸t triÓn §TCN - Mét
kinh nghiÖm ®iÓn h×nh cña Ma-lai-xi-a
13
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất gắn với hình thành, phát triển đô thị công nghiệp vận dụng vào Việt Nam.pdf
