Phương pháp dạy một tiết thực hành môn Hoá học 9

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ®Ò tµi: Ph­¬ng ph¸p d¹y mét tiÕt thùc hµnh m«n ho¸ häc 9 I.PhÇn më ®Çu. 1. Lý do chän ®Ò tµi: §Ó ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam- chñ nh©n t­¬ng lai cña ®Êt n­íc, lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng phôc vô ®¾c lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong thÕ kØ XXI. Theo nghÞ quyÕt quèc héi, Bé gi¸o dôc ®µo t¹o ®æi míi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa ë c¸c tr­êng phæ th«ng. S¸ch gi¸o khoa míi cã nhiÒu ®iÓm kh¸c s¸ch gi¸o khoa cò nh­: gi¶m l­îng kiÕn thøc, t¨ng l­îng kªnh h×nh lµm cho bµi häc trë nªn sinh ®éng h¬n. Quan ®iÓm trong ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ néi dung ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi lµ: d¹y häc h­íng vµo ng­êi häc hay nãi c¸ch kh¸c theo h­íng d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m. §Ó thùc hiÖn tèt h­íng d¹y häc nµy gi¸o viªn dãng vai trß lµ ng­êi tæ chøc, h­íng dÉn cßn häc sinh ph¶i tù lùc t×m tßi kiÕn thøc trong qu¸ tr×nh häc tËp. Nªn ®a sè häc sinh vµ gi¸o viªn cßn ng¹i khi tiÕn hµnh thùc hµnh, chØ häc trªn lÝ thuyÕt mµ kh«ng ®­îc cñng cè b»ng thùc hµnh. Do ®ã víi nh÷ng bµi tËp thùc nghiÖm c¸c em tá ra lóng tóng. V× nh÷ng lÝ do trªn t«i m¹nh d¹n ®­a ra ph­¬ng ph¸p d¹y mét tiÕt thùc hµnh ho¸ häc líp 9 ®Ó c¸c ®ång chÝ tham kh¶o, trao ®æi vµ t×m ra gi¶i ph¸p tèt nhÊt. 2.C¸c nhiÖm vô cña ®Ò tµi: a. Nghiªn cøu kÜ bµi thùc hµnh: Tr­íc khi d¹y gi¸o viªn ph¶i Nghiªn cøu kÜ néi dung bµi thùc hµnh, T×m hiÓu nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn néi dung bµi, §Þnh h­íng ph­¬ng ph¸p d¹y. b. Lµm thö c¸c thÝ nghiÖm cña bµi: Mçi thÝ nghiÖm dï dÔ hay khã còng cã thÔ x¶y ra sù cè trong khi lµm. ChÝnh v× vËy ng­êi gi¸o viªn ph¶i lµm thö tÊt c¶ c¸c thÝ nghiÖm trong bµi tr­íc khi d¹y vµ h­íng dÉn häc sinh lµm. Tõ ®ã còng rót ra ®­îc ph­¬ng ph¸p h­íng dÉn thùc hµnh sao cho phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh, ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña tr­êng, an toµn cho c¶ thµy vµ trß. c. ChuÈn bÞ tiÕt d¹y: - GV cÇn so¹n gi¸o ¸n chi tiÕt, khoa häc. - ChuÈn bÞ c¸c ®å dïng, ho¸ chÊt cña häc sinh, gi¸o viªn phôc vô cho giê thùc hµnh. 3. C¸c gi¶ thuyÕt khoa häc: - Cha «ng ta cã c©u: “Häc ®i ®«i víi hµnh”.Trong mäi thêi ®¹i c©u noÝ ®ã lu«n ®óng bëi dï häc lÝ thuyÕt cã giái dang ®Õn ®©u nh­ng kh«ng ®­îc thùc tÕ tr¶i nghiÖm th× lÝ thuyÕt ®ã chØ lµ “lÝ thuyÕt xu«ng”. Tõ lÝ thuyÕt dÉn tíi thµnh c«ng ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh thùc hµnh gian nan, vÊt v¶ bëi lÏ gi÷a lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau. - NÕu häc sinh ®­îc häc thùc hµnh ®Ó cñng cè cho lÝ thuyÕt ®· häc th× ch¾c ch¾n r»ng kiÕn thøc ho¸ häc cña c¸c em t­¬ng ®èi v÷ng vµng. Kh«ngg nh÷ng thÕ tiÕt thùc hµnh cßn thu hót c¸c em h¨ng say häc tËp m«n ho¸ häc, kÝch thÝch ãc s¸ng t¹o, nghiªn cøu vµ t×m tßi cña c¸c em h¬n. 4. C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: a. Nghiªn cøu tµi liÖu tham kh¶o: Tµi liÖu c¬ b¶n nhÊt ®ã lµ s¸ch giao khoa vµ s¸ch gi¸o viªn ho¸ häc 9. Ngoµi ra t«i cßn tham kh¶o mét sè s¸ch cã liªn quan tíi thùc hµnh ho¸ häc cña c¸c tr­êng C§SP hoÆc §HSP vÝ dô nh­: ThÝ nghiÖm Ho¸ Häc ë tr­êng THCS cña t¸c gi¶ TrÇn Quèc §¾c do nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc ban hµnh. C¸c ®Üa CD hoÆc VCD cã liªn quan tíi thÝ nghiÖm nh­: ThÝ nghiÖm cña GV, HS líp 8, 9 do nhãm c«ng nghÖ th«ng tin tr­êng §HSP Hµ Néi – do PGS.TS ®Æng thÞ oanh ®¹o diÔn. b. Ph­¬ng ph¸p d¹y: - C¸c bµi thùc hµnh ho¸ häc ®Òu nh»m môc ®Ých kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc ®· häc, më réng, bæ sung kiÕn thøc míi. V× vËy trong mçi bµi thùc hµnh t«i th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p sau: *Më ®Çu: Gi¸o viªn ph©n c«ng häc sinh lµm viÖc theo nhãm + C¸ch chia nhãm: Mçi nhãm gåm 2 bµn ngåi quay mÆt vµo nhau ®Ó tiÖn trao ®æi ý kiÕn víi nhau mµ kh«ng lµm x¸o trén trËt tù trong líp häc vµ kh«ng lµm mÊt nhiÒu thêi gian. Mçi nhãm cö ra 1 nhãm tr­ëng vµ 1 th­ kÝ: Nhãm tr­ëng cã nhiÖm vô ®iÒu khiÓn, h­íng dÉn c¸c thµnh viªn trong tæ lµm thÝ nghiÖm vµ th¶o luËn nhãm. Thay mÆt nhãm nªu kÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm m×nh; Th­ kÝ cã nhiÖm vô ghi l¹i kÕt qu¶ th¶o luËn chung cña nhãm m×nh. c.Yªu cÇu häc sinh: ¤n tËp kiÕn thøc, kÜ n¨ng cã kiªn quan ®Õn bµi thùc hµnh. Nghiªn cøu tr­íc bµi thùc hµnh. KÎ tr­íc b¶n t­êng tr×nh thÝ nghiÖm. ChuÈn bÞ dông cô, ho¸ chÊt ®¬n gi¶n, dÔ kiÕm cho bµi thùc hµnh. d. So¹n gi¸o ¸n: Sau ®©y t«i xin tr×nh bµy gi¸o ¸n d¹y mét bµi thùc hµnh (trong ch­¬ng tr×nh ho¸ häc 9): Bµi 14: Thùc hµnh: tÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬ vµ muèi môc tiªu bµi häc: 1.KiÕn thøc: Kh¾c s©u cho häc sinh nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬: t¸c dông víi muèi, t¸c dông víi axit. Kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña muèi: t¸c dông víi kim lo¹i, t¸c dông víi muèi vµ t¸c dông víi axit. 2.KÜ n¨ng: TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng thùc hµnh lµm thÝ nghiÖm ho¸ häc, quan s¸t hiÖn t­îng, gi¶i thÝch, viÕt PTHH. Cñng cè kÜ n¨ng th¶o luËn nhãm. 3.Th¸i ®é: Gi¸o dôc tÝnh cÈn thËn, chÝnh x¸c, tiªt kiÖm….. trong häc tËp vµ thùc hµnh ho¸ häc. B.Ph­¬ng tiÖn d¹y häc: 1.Gi¸o viªn chuÈn bÞ: 2.Häc sinh chuÈn bÞ: KÎ tr­íc b¶n t­êng tr×nh theo mÉu sau: C.TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc: I.æn ®Þnh tæ chøc: - KiÓm tra sÜ sè líp - Ph©n nhãm häc tËp: ChiaH§4: Hoµn thµnh b¶n t­êng tr×nh thÝ nghiÖm (10 phót) nhãm, cö nhãm tr­ëng vµ th­ kÝ II. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp. H§1: KiÓm tra dông cô, sù chuÈn bÞ cña HS (5 phót) H§2:TiÕn hµnh thÝ nghiÖm vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬(10 phót) H§3: TiÕn hµnh thÝ nghiÖm vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña muèi (15 phót) 6. LÞch sö nghiªn cøu Lµ mét gi¸o viªn tèt nghiÖp khoa Ho¸- Sinh tr­êng C§SP H­ng Yªn, t«i lu«n t©m niÖm r»ng cÇn ph¶i d¹y häc sao cho häc sinh yªu m«n ho¸ vµ thÝch häc m«n ho¸. ChÝnh v× vËy trong 5 n¨m d¹y häc( kÓ tõ khi t«i ra tr­êng) t«i lu«n cho häc sinh võa häc lÝ thuyÕt võa ®­îc thùc hµnh. T«i ®· ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ë c¶ 2 khèi 8 vµ 9 trªn tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng häc sinh: giái, kh¸, trung b×nh. V× lÝ do ®ã t«i m¹nh d¹n ®­a ra s¸ng kiÕn nµy ®Ó mäi ng­êi xem xÐt, tham kh¶o vµ gãp ý. II. Néi dung vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu 1.Nghiªn cøu lÝ luËn: III. PhÇn kÕt luËn 1.Tãm t¾t kÕt qu¶ nghiªn cøu: -100% c¸c em khi ®­îc hái “ C¸c em cã thÝch häc m«n ho¸ kh«ng?” “cã thÝch thùc hµnh kh«ng?” th× tr¶ lêi lµ “cã” -85% c¸c em häc sinh lµm ®­îc c¸c bµi to¸n thùc nghiÖm: Nªu hiÖn t­îng, ph©n biÖt chÊt, nhËn biÕt chÊt, t¸ch chÊt d¹ng trung b×nh vµ khã - 90% c¸c em häc sinh n¾m ®­îc c¸c thao t¸c thùc hµnh c¬ b¶n vµ quy t¾c an toµn trong phßng thÝ nghiÖm. 2. KÕt luËn chÝnh: 3. Nh÷ng ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ §Ó d¹y mét tiÕt thùc hµnh ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn d¹y m«n ho¸ ph¶i mÊt rÊt nhiÒu thêi gian nghiªn cøu chuÈn bÞ ho¸ chÊt vµ lµm thö thÝ nghiÖm ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn cho häc sinh. Do ®ã t«i ®Ò nghÞ víi c¸c cÊp l·nh ®¹o nghiªn cøu t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian cho c¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y (nh­ rót bít giê). Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn bé m«n th­êng xuyªn tiÕp xóc víi ho¸ chÊt ®éc h¹i nh­: axit clohi®ric ®Æc, brom, Clo…cã ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn søc khoÎ. Hä rÊt cÇn sù quan t©m h¬n n÷a vÒ kinh phÝ ®éc h¹i ®èi víi gi¸o viªn ho¸.