Phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử

A. PhÇn më ®Çu: I. §Æt vÊn ®Ò: T¹i bÊt k× ®Êt n­íc nµo, nh÷ng ®æi míi gi¸o dôc ë phæ th«ng mang tÝnh c¶i c¸ch gi¸o dôc ®Òu b¾t ®Çu tõ viÖc xem xÐt, ®iÒu chØnh môc tiªu gi¸o dôc víi nh÷ng k× väng míi vÒ mÉu ng­êi häc sinh cã ®­îc sau qu¸ tr×nh gi¸o dôc. §æi míi d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn vµ kiªn tr×, trong ®ã cã nhiÒu yÕu tè quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. D¹y nh­ thÕ nµo, häc nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ häc tËp tèt nhÊt lµ ®iÒu mong muèn cña tÊt c¶ thÇy c« gi¸o chóng ta. Muèn thÕ ph¶i ®æi míi ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p tæ chøc d¹y vµ häc. Ng­êi gi¸o viªn ph¶i tæ chøc mét c¸ch linh ho¹t c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh tõ kh©u ®Çu tiªn ®Õn kh©u kÕt thóc giê häc, tõ c¸ch æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò ®Õn c¸ch häc bµi míi, cñng cè, dÆn dß. Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch tù gi¸c, chñ ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o vµ ngµy cµng yªu thÝch, say mª m«n häc. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y häc lÞch sö ? Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, vÝ nh­: Ph­¬ng ph¸p sö dông ®å dïng trùc quan, ph­¬ng ph¸p h­íng dÉn häc sinh ghi nhí sù kiÖn lÞch sö, n¾m v÷ng vµ sö dông s¸ch gi¸o khoa, vë bµi tËp, tiÕn hµnh c«ng t¸c ngo¹i kho¸... Nh­ng viÖc sö dông hÖ thèng c©u hái trong d¹y häc nãi chung, d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p rÊt quan träng, rÊt cã ­u thÕ ®Ó ph¸t triÓn t­ duy cña häc sinh. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng chung, thèng nhÊt gi÷a thÇy vµ trß nhÞp nhµng sÏ lµm cho häc sinh n¾m v÷ng h¬n nh÷ng tri thøc, h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ båi d­ìng phÈm chÊt ®¹o ®øc, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em. MÆt kh¸c nh»m gi¶m bít sè l­îng häc sinh yÕu kÐm trong nhµ tr­êng vµ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña c¸c em kh¸ giái n¾m ch¾c ®­îc kiÕn thøc bµi häc vµ hiÓu s©u h¬n c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, nh©n vËt lÞch sö... §Ó gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung, d¹y häc lÞch sö nãi riªng, b¶n th©n t«i mÆc dï lµ gi¸o viªn trÎ míi ra tr­êng ch­a nhiÒu cã kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y còng xin m¹nh d¹n tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò vÒ: “Ph­¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong d¹y häc lÞch sö”. Víi viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, t«i mong muèn sÏ gãp phÇn vµo gióp gi¸o viªn tiÕn hµnh mét giê d¹y häc hiÖu qu¶ tèt h¬n, häc sinh tÝch cùc chñ ®éng trong viÖc tiÕp thu lÜnh héi kiÕn thøc cña bµi häc. Lµ c¬ së ®­a tíi kÕt qu¶ cao trong d¹y häc bé m«n lÞch sö trong ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÞch söt trong giai ®o¹n hiÖn nay. §©y còng lµ lÝ do t«i chän ®Ò tµi nµy. II . NhiÖm vô nghiªn cøu: §Ó thùc hiÖn tèt ®Ò tµi nghiªn cøu b¶n th©n ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô: - Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ“ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sö” - Thaogi¶ng, dù giê ®ång nghiÖp trao ®æi rót kinh nghiÖm qua tõng tiÕt d¹y. Thùc hiÖn c¸c chuyªn ®Ò bé m«n trong n¨m häc. - Nghiªn cøu tµi liÖu g©y høng thó vÒ d¹y häc lÞch sö. - Nghiªn cøu tµi liÖu: T©m lÝ häc. - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn lÞch sö líp 8,9. - KiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc sinh häc vµ lµm bµi ®Ó tõ ®ã cã ®iÒu chØnh vµ bæ sung hîp lÝ. III. Ph¹m vi nghiªn cøu : §Ò tµi xoay quanh viÖc nghiªn cøu gi¶ng d¹y vµ häc tËp víi viÖc: “ Sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong d¹y häc lÞch sö bËc trung häc c¬ së. §èi t­îng nghiªn cøu mµ t«i ¸p dông cho ®Ò tµi nµy lµ líp 9B vµ líp 8B cña Tr­êng THCS Th¹ch X¸. B. PhÇn néi dung: I. C¬ së khoa häc: §ai-ri nhµ gi¸o dôc Liªn X« cò ®· tõng nãi: « D¹y lÞch sö còng nh­ bÊt cø d¹y c¸i g× ®ßi hái ng­êi thÇy ph¶i khªu gîi c¸i th«ng minh chø kh«ng ph¶i lµ b¾t buéc c¸c trÝ nhí lµm viÖc, b¾t nã ghi chÐp råi tr¶ l¹i ». Nh­ vËy môc ®Ých cña viÖc d¹y häc LÞch sö ë tr­êng lµ ng­êi gi¸o viªn kh«ng chØ gióp cho häc sinh h×nh dung ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ cña qu¸ khø biÕt vµ ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng cña LÞch sö mµ quan träng h¬n lµ hiÓu ®­îc lÞch sö tøc lµ ph¶i n¾m ®­îc b¶n chÊt cña sù kiÖn. Trong ph¸t triÓn t­ duy cña häc sinh viÖc sö dông c¸c thao t¸c l« gic cã ý nghÜa rÊt quan träng. Th«ng th­êng gi¸o viªn sö dông c¸c thao t¸c chñ yÕu nh­ so s¸nh ®Ó t×m ra sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt c¸c sù kiÖn ), Ph©n tÝch vµ tæng hîp ( gióp häc sinh kh¸i qu¸t c¸c sù kiÖn ), quy n¹p, diÔn dÞch ... §Ó thùc hiÖn nh÷ng thao t¸c nh­ vËy cã thÓ dïng nhiÒu c¸ch, nhiÒu ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau( ®å dïng trùc quan, tµi liÖu gi¶i thÝch ....) song viÖc hái vµ tr¶ lêi phï hîp víi tr×nh ®é yªu cÇu cña häc sinh, ®­a l¹i kÕt qu¶ tèt. Hái vµ tr¶ lêi chÝnh lµ ®Æt t×nh huèng cã vÊn ®Ò råi t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Hái vµ tr¶ lêi kh«ng ph¶i lµ sù ®¸nh ®è mµ lµ gióp nhau hiÓu s©u s¾c néi dung lÞch sö h¬n. ViÖc hái vµ tr¶ lêi c©u hái cã ý nghÜa gi¸o d­ìng gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn lín. V× vËy viÖc ®Æt c©u hái cã vai trß rÊt quan träng trong giê d¹y häc lÞch sö nãi riªng vµ c¸c m«n häc kh¸c nã ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh Ii. C¬ së thùc tiÔn : ë tr­êng THCS Th¹ch X¸ bªn c¹nh ®a sè häc sinh cã ý thøc trong chuÈn bÞ bµi vµ häc bµi th× vÉn cßn sè häc sinh cßn ch­a tËp trung vµ ch­a cã sù say mª m«n häc LÞch sö, cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, nh©n vËt lÞch sö .....cßn yÕu. §a sè c¸c em ch­a ®éc lËp suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái mµ ph¶i ®äc nguyªn xi trong s¸ch gi¸o khoa hay chØ nªu ®­îc mèc thêi gian mµ kh«ng diÔn t¶ ®­îc thêi gian ®ã nãi lªn sù kiÖn g× ... Bëi vËy b¶n th©n c¸c em nªn cã mét ph­¬ng ph¸p häc nh­ thÕ nµo ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc tõ bµi gi¶ng cña gi¸o viªn. MÆt kh¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö ë tr­êng mét phÇn nµo ®ã ch­a ®­a ra ®­îc hÖ th«ng c©u hái vµ sö dông c©u hái ®ã nh­ thÕ nµo cho phï hîp, cho nªn chÊt l­îng kiÓm tra mét sè em ë mét sè líp cßn thÊp vµ tØ lÖ yÕu kÐm cßn nhiÒu. Nh»m gi¶m bít sè l­îng häc sinh yÕu kÐm vµ n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc cña nhµ tr­êng b¶n th©n t«i ®· thÊy ®­îc ®iÒu ®ã vµ cè g¾ng ®­a ra c¸c ph­¬ng ph¸p häc tËp tÝch cùc mµ cô thÓ lµ: “Ph­¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong tiÕt d¹y häc lÞch sö’’. III. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc m«n lÞch sö ë tr­êng THCS TH¹ch x¸: ­u ®iÓm : *. VÒ phÝa gi¸o viªn : - §¹i ®a sè gi¸o viªn ®Òu cè g¾ng thay ®æi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh th«ng qua c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh­ ph­¬ng ph¸p trùc quan, ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,ph­¬ng ph¸p tr­êng hîp (ph­¬ng ph¸p t×nh huèng ), ph­¬ng ph¸p vÊn ®¸p th«ng qua sù tr×nh bµy sinh ®éng giµu h×nh ¶nh cña gi¸o viªn trong t­êng thuËt, miªu t¶, kÓ chuyÖn, hoÆc nªu ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt lÞch sö.... - Gi¸o viªn ®· tÝch cùc h­íng dÉn häc sinh th¶o luËn nhãm, hæ trî kiÕn thøc cho nhau vµ th«ng qua ho¹t ®éng nµy nh÷ng b¹n yÕu kÐm ®­îc ho¹t ®éng mét c¸ch tÝch cùc d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn vµ c¸c b¹n häc sinh kh¸ giái vµ häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc vµ hiÓu s©u h¬n vÒ b¶n chÊt cña sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö...... - Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®· kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ®å dïng d¹y häc, khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ ph­¬ng tiªn d¹y häc nh­ tranh ¶nh, b¶n ®å, phim ®Ìn chiÕu, phim video....viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc lÞch sö ®· trë nªn th­êng xuyªn, ®­a l¹i kÕt qu¶ tÝch cùc trong gi¶ng d¹y bé m«n. *. VÒ phÝa häc sinh : - Häc sinh ®a sè chó ý nghe gi¶ng, tËp trung suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái mµ gi¸o viªn ®Æt ra nh­ c¸c em ®· chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi môc trong bµi cho nªn khi häc c¸c em lu«n chó ý ®Ó n¾m ch¾c bµi h¬n. - §a sè häc sinh ®Òu tÝch cùc th¶o luËn nhãm vµ ®· ®­a l¹i hiªô qu¶ cao trong qu¸ tr×nh lÜnh héi kiÕn thøc. - Häc sinh yÕu kÐm ®· vµ ®ang cè g¾ng n¾m b¾t c¸c kiÕn thøc träng t©m c¬ b¶n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng häc nh­ th¶o luËn nhãm, vÊn ®¸p, ®äc s¸ch gi¸o khoa...c¸c em ®· m¹nh d¹n khi tr¶ lêi c¸c c©u hái hay ghi nhí c¸c sù kiÖn, nh©n vËt, mét qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng trong viÖc chiÕm lÜnh kiÕn thøc cña m×nh. 2. H¹n chÕ : * VÒ phÝa gi¸o viªn : - VÉn cßn mét sè Ýt gi¸o viªn ch­a thùc sù thay ®æi hoµn toµn ph­¬ng ph¸p d¹y häc cho phï hîp víi tõng tiÕt d¹y, ch­a tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña häc sinh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em suy nghÜ , chiÕm lÜnh vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc nh­ vÉn cßn sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc “thÇy nãi, trß nghe ”, “thÇy ®äc, trß chÐp ”. Do ®ã nhiÒu häc sinh ch­a n¾m v÷ng ®­îc kiÕn thøc mµ chØ häc thuéc mét c¸ch m¸y mãc, tr¶ lêi c©u hái th× nh×n vµo s¸ch gi¸o khoa hoµn toµn ... - §a sè gi¸o viªn ch­a nªu c©u hái nhËn thøc ®Çu giê häc tøc lµ sau khi kiÓm tra bµi cò gi¸o viªn vµo bµi lu«n mµ kh«ng giíi thiÖu bµi qua viÖc nªu c©u hái nhËn thøc, ®iÒu nµy lµm gi¶m bít sù tËp trung, chó ý bµi häc cña häc sinh ngay tõ ho¹t ®éng ®Çu tiªn. - Mét sè c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra h¬i khã, häc sinh kh«ng tr¶ l¬× ®­îc nh­ng l¹i kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më nªn nhiÒu khi ph¶i tr¶ lêi thay cho häc sinh .VÊn ®Ò nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trong ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn chØ biÕt nªu ra c©u hái nh­ng l¹i kh«ng h­íng dÉn häc sinh tr¶ lêi c©u hái ®ã nh­ thÕ nµo v× kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më vÊn ®Ò. - Mét sè tiÕt häc gi¸o viªn chØ nªu vµi ba c©u hái vµ huy ®éng mét sè häc sinh kh¸, giái tr¶ lêi, ch­a cã c©u hái dµnh cho ®èi t­îng häc sinh yÕu kÐm. Cho nªn ®èi t­îng häc sinh yÕu kÐm Ýt ®­îc chó ý vµ kh«ng ®­îc tham gia ho¹t ®éng, ®iÒu nµy lµm cho c¸c em thªm tù ti vÒ n¨ng lùc cña m×nh vµ c¸c em c¶m thÊy ch¸n n¶n m«n häc cña m×nh. * VÒ phÝa häc sinh : - Häc sinh th­êng tr¶ lêi c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra th«ng qua viÖc nh×n s¸ch gi¸o khoa vµ nh¾c l¹i, ch­a cã sù ®éc lËp t­ duy. Mét sè häc sinh cßn ®äc nguyªn xi s¸ch gi¸o khoa ®Ó tr¶ lêi c©u hái. - Häc sinh cßn l­êi häc vµ ch­a cã sù say mª m«n häc, mét sè bé phËn häc sinh kh«ng chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, kh«ng lµm bµi tËp ®Çy ®ñ, trªn líp c¸c em thiÕu tËp trung suy nghÜ. Cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, nh©n vËt lÞch sö .... cßn yÕu. - Häc sinh chØ cã tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái dÔ, ®¬n gi¶n (nh­ tr×nh bµy), cßn mét sè c©u hái tæng hîp, ph©n tÝch, gi¶i thÝch, so s¸nh...th× häc sinh cßn rÊt lóng tóng khi tr¶ lêi hoÆc tr¶ lêi th× mang tÝnh chÊt chung chung ..... * §iÒu tra cô thÓ : - B¶n th©n t«i ®¶m nhËn viÖc gi¶ng d¹y m«n lÞch sö líp 8A vµ líp 9A .Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y víi ý thøc võa nghiªn cøu ®Æc ®iÓm t×nh h×nh häc tËp bé m«n cña häc sinh võa tiÕn hµnh rót kinh nghiÖm qua mçi tiÕt d¹y. ViÖc ®iÒu tra ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hái ®¸p víi nh÷ng c©u hái ph¸t triÓn t­ duy häc sinh ë trªn líp, kiÓm tra 15 phót, kiÓm tra 45 phót ... KÕt qu¶ ®iÒu tra t«i nhËn thÊy ®a sè häc sinh chØ tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái mang tÝnh chÊt tr×nh bµy, cßn nh÷ng c©u hái gi¶i thÝch t¹i sao, so s¸nh, ®¸nh gi¸ nhËn thøc th× c¸c em cßn rÊt lóng tóng khi tr¶ lêi. Do vËy kÕt qu¶ ®iÒu tra còng kh«ng cao. Cô thÓ : Líp SLHS Giái Kh¸ Tb YÕu KÐm SL % SL % SL % SL % SL % 9B 32 10 31,2 9 28.1 12 37.5 1 3.1 0 0 8B 35 8 22.8 16 45.7 9 25.7 2 5.71 0 0 IV. Mét sè gi¶i ph¸p thùc tÕ trong viÖc sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong d¹y häc lÞch sö líp 8 vµ líp 9 . 1. Nªu c©u hái ®Æt vÊn ®Ò. * §èi víi gi¸o viªn : - Tr­íc khi b­íc vµo bµi míi, gi¸o viªn nªn nªu ngay c©u hái ®Þnh h­íng nhËn thøc cho häc sinh. C¸c c©u hái nªu vÊn ®Ò ®­a ra vµo ®Çu giê nh»m ®éng viªn sù chó ý, huy ®éng c¸c n¨ng lùc nhËn thøc cña häc sinh vµo viÖc theo dâi bµi gi¶ng ®Ó t×m c©u tr¶ lêi . Nh÷ng c©u hái nµy lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña bµi häc mµ häc sinh ph¶i n¾m. §­¬ng nhiªn, khi ®Æt c©u hái kh«ng yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi ngay mµ chØ sau khi gi¸o viªn ®· cung cÊp ®Çy ®ñ sù kiÖn th× häc sinh míi tr¶ lêi ®­îc. VÝ dô : Khi d¹y bµi 5: “C«ng x· Pa ri 1871” ( s¸ch gi¸o khoa lÞch sö 8 trang 35). Gi¸o viªn nªu c©u hái ®Çu giê : V× sao nãi “C«ng x· Pa ri lµ mét h×nh ¶nh thu nhá cña nhµ n­íc kiÓu míi, nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n” ®Ó hiÓu râ vÊn ®Ò ®ã c¸c em cÇn ph¶i tù m×nh t×m hiÓu kÜ vÊn ®Ò nµy, c¸ch tèt nhÊt lµ t×m hiÓu nguyªn nh©n, diÔn biÕn tõ ®ã rót ra ý nghÜa cña C«ng x· Pa- ri. HoÆc khi d¹y bµi 7: C¸c n­íc MÜ La tinh (lÞch sö líp 9 s¸ch gi¸o khoa trang 29) ®Ó phÇn chuyÓn ý sang môc II g©y ®­îc sù chó ý cho häc sinh chóng ta cã thÓ nãi: Trong c¬n b¶o t¸p cña c¸ch m¹ng MÜ La tinh th× h×nh ¶nh ®Êt n­íc Cu Ba ®Ñp nh­ mét d¶i lôa ®µo, ®ang bay lªn gi÷a mµu xanh cña trêi biÓn Ca -ri -bª víi n¾ng vµng rùc rì, ®ã chÝnh lµ Cu Ba hßn ®¶o cña tù do - hßn ®¶o anh hïng. VËy hßn ®¶o anh hïng nµy ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc nh­ thÕ nµo vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Cu Ba ®¹t ®­îc kÕt qu¶ g× ? Chóng ta chuyÓn sang môc II “ Cu Ba-Hßn ®¶o anh hïng”. - Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, chóng ta vÉn tu©n thñ tr×nh tù cÊu t¹o cña s¸ch gi¸o khoa, song cÇn khai th¸c nhÊn m¹nh, gióp häc sinh tr¶ lêi c©u hái nªu trªn. Häc sinh tr¶ lêi ®­îc c©u hái nµy tøc lµ ®· n¾m vµ hiÓu ®­îc kiÕn thøc chñ yÕu cña bµi. * §èi víi häc sinh: C©u hái lo¹i nµy th­êng lµ c©u hái cã tÝnh chÊt bµi tËp muèn tr¶ lêi ph¶i huy ®éng kiÕn thøc c¬ b¶n cña toµn bµi. ChÝnh v× vËy häc sinh ph¶i chuÈn bÞ bµi vµ tr¶ lêi tr­íc c¸c c©u hái cuèi môc ë nhµ, chó ý, tËp trung cao ®é theo dâi bµi gi¶ng, chän läc sù kiÖn vµ tr×nh bµy trªn líp. 2. X¸c ®Þnh mèi liªn hÖ, x©u chuçi gi÷a c©u hái víi c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng trong bµi häc. - Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p s­ ph¹m lµ x¸c lËp mèi liªn hÖ gi÷a c©u hái c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö trong bµi. VÝ dô : Sau khi häc xong bµi 26: “Phong trµo kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XIX” (lÞch sö 8 trang 125). Chóng ta cã thÕ tæ chøc trß ch¬i « ch÷ ®Ó cho c¸c em x©u chuçi c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö l¹i víi nhau ®Ó c¸c em kh¾c s©u h¬n kiÕn thøc vµ cã høng thó häc tËp th«ng qua c¸c c©u hái gîi ý . HÖ thèng c©u hái cho trß ch¬i. C©u 1: ChØ huy qu©n Ph¸p Ri-vi-e bÞ giÕt ë ®©u? C©u 2: ¤ng vua trÎ kiªn quyÕt chèng Ph¸p lµ ai? C©u 3:Tªn hiÖp ­íc triÒu ®×nh HuÕ kÝ víi Ph¸p n¨m 1884? C©u 4:Thµnh miÒn T©y mµ Phan Thanh Gi¶n d©ng cho Ph¸p? C©u 5:Tªn thËt cña vua Hµm Nghi? C©u 6:Tªn d·y nói vua Hµm Nghi v­ît sang ®Ó sang Hµ TÜnh ? C©u 7: Ng­êi ®øng ®Çu phe chñ chiÕn lµ ai? C©u 8: N¬i vua Hµm Nghi bÞ ®i ®µy? §¸p ¸n cña c¸c « ch÷: C ¢ U G I ¢ Y H A M N G H I P A T ¥ N ¤ T V I N H L O N G ¦ N G L I C H T R ¦ ¥ N G S ¥ N T ¤ N T H ¢ T T H U Y £ T A N G I £ R I Tõ hµng däc: CÇn V­¬ng Nh÷ng kiÕn thøc nµy ®­îc s¾p xÕp tr×nh diÔn trªn mµn h×nh gi¸o ¸n diÖn tö hoÆc viÕt lªn b¶ng phô hoÆc trªn khæ giÊy to ®Ó c¸c em cã thÓ quan s¸t ®­îc c©u hái vµ hÖ thèng kiÕn thøc, häc sinh tù t×m ra c©u tr¶ lêi, t×m ra mèi liªn gi÷a chóng. Trong häc sinh sÏ cã cuéc tranh luËn ®©u lµ tõ ch×a kho¸ cña « ch÷ vµ häc sinh rÏ ph¸t hiÖn ra ch×a kho¸ lµ “CÇn v­¬ng”. C¸ch lËp b¶ng nh­ vËy hîp víi c¸ch sö dông c©u hái sÏ cã hiÖu qu¶ kh«ng chØ vÒ n¾m kiÕn thøc mµ cßn cã t¸c dông gi¸o dôc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, kÜ s¶o, ph¸t triÓn t­ duy cho häc sinh vµ gióp c¸c em tr¸nh nhµm ch¸n trong c¸c tiÕt häc. - ViÖc x©y dùng b¶ng c¸c sù kiÖn qua c¸c c©u hái trß ch¬i vµ mèi liªn hÖ gi÷a chóng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gióp häc sinh nhí ngay sù kiÖn c¬ b¶n ë trªn líp, ®ång thêi kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc häc tËp cña c¸c em. Bªn c¹h ®ã gi¸o viªn cã thÓ sö dông c¸c h×nh thøc tæ chøc kh¸c nh­: rung chu«ng vµng, « ch÷ may m¾n, nèi tiÕp sù kiÖn…t¹o ra sù phong phó, sinh ®éng vµ hiÖu qu¶ cao trong bµi häc. 3. X©y dùng hÖ thèng c©u hái ë trªn líp: - Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë trªn líp, gi¸o viªn cßn ph¶i biÕt ®Æt ra vµ gióp häc sinh gi¶i quyÕt c¸c c©u hái cã tÝnh chÊt nhËn thøc kiÕn thøc. Mét hÖ thèng c©u hái tèt nªu ra trong qóa tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng cña c¸c em, kÝch thÝch t­ duy ph¸t triÓn. §ång thêi t¹o ra mèi liªn hÖ bªn trong cña häc sinh vµ gi÷a häc sinh víi gi¸o viªn. Tøc lµ mçi c©u hái ®­a ra, mçi häc sinh vµ c¶ gi¸o viªn ph¶i thÊy râ v× sao tr¶ lêi ®­îc? V× sao kh«ng tr¶ lêi ®­îc? C©u hái qu¸ khã hay ch­a ®ñ sù kiÖn, t­ liÖu ®Ó c¸c em tr¶ lêi. - Trong s¸ch gi¸o khoa, th­êng sau mçi môc, mçi bµi cã tõ 1 ®Õn 3 c©u hái, nh÷ng c©u hái nµy lµ c¬ së ®Ó gi¸o viªn x¸c ®Þnh kiÕn thøc trong s¸ch, ®ång thêi bæ sung ®Ó x©y dùng hÖ thèng c©u hái cña bµi. C©u hái ph¶i cã sù chuÈn bÞ tõ khi säan gi¸o ¸n, ph¶i cã dù kiÕn nªu ra lóc nµo? Häc sinh sÏ tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? §¸p ¸n ra sao? Râ rµng viÖc sö dông c©u hái trong d¹y häc cßn lµ mét nghÖ thuËt. Nh÷ng c©u hái ®Æt ra b¾t buéc häc sinh ph¶i suy nghÜ, ph¶i kÝch thÝch ®­îc lßng ham hiÓu biÕt, trÝ th«ng minh,s¸ng t¹o cña häc sinh. §Æc biÖt lµ gióp häc sinh yÕu kÐm tÝch cùc ho¹t ®éng vµ dÇn dÇn h×nh thµnh kiÕn thøc c¬ b¶n cho c¸c em qua hÖ thèng c©u hái, tõ ®ã c¸c em cã høng thó häc tËp vµ x©y dùng bµi h¬n. - Th«ng th­êng trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y chóng ta th­êng ®Æt ra nhiÒu lo¹i c©u hái, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña c¸c kiÕn thøc lÞch sö, chóng ta cã c¸c lo¹i c©u hái. Cô thÓ: *. Lo¹i c©u hái vÒ sù ph¸t sinh c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö mµ chóng ta th­êng hái vÒ nguyªn nh©n, bèi c¶nh hay hoµn c¶nh lÞch sö cña sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö vµ th­êng ¸p dông cho ®èi t­îng häc sinh yÕu kÐm. VÝ dô: Nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n, Nam K×, Binh biÕn §« L­¬ng (Bµi 21SGK LÞch sö 9 trang 82 -83). Nguyªn nh©n bïng næ chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai (Bµi 21 LÞch sö 8 trang 105). Lo¹i c©u hái nµy th­êng xuÊt hiÖn vµo phÇn ®Çu bµi gi¶ng. Bëi v× bÊt k× mét sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö nµo ®Òu xuÊt hiÖn trong hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh, ®Òu cã nguyªn nh©n ph¸t sinh cña nã. §©y còng lµ mét ®Æc ®iÓm t­ duy cña lÞch sö cÇn h×nh thµnh tõng b­íc cho häc sinh . *. Lo¹i c©u hái vÒ qu¸ tr×nh, diÔn biÕn, ph¸t triÓn cña sù kiÖn hiÖn t­îng lÞch sö nh­ diÔn biÕn cña c¸c cuéc khëi nghÜa, diÔn biÕn c¸c cuéc c¸ch m¹ng. VÝ dô : H·y tr×nh bµy diÔn biÕn chiÕn dÞch Biªn giíi thu -®«ng 1950 ( Bµi 26 S¸ch LÞch sö 9 trang 110) . Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NguyÔn ¸i Quèc trong thêi gian ë Ph¸p (Bµi 16 -lÞch sö líp 9 -trang 61). Tuy ®©y lµ c©u hái Ýt suy luËn song l¹i ®ßi hái trÝ nhí, ph¶i biÕt nhiÒu sù kiÖn ®Þa danh, nh©n vËt ®Ó gióp häc sinh ph¸t triÓn trÝ nhí nªn cÇn ph¶i chia c©u hái thµnh nhiÒu c©u hái nhá, ®ång thêi lËp c¸c b¶ng niªn biÓu, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù kiÖn. * C©u hái nªu lªn ®Æc tr­ng b¶n chÊt cña c¸c hiÖn t­îng lÞch sö, bao gåm sù ®¸nh gi¸ vµ th¸i ®é cña häc sinh ®èi víi c¸c hiÖn t­îng lÞch sö Êy. Lo¹i c©u hái nµy th­êng dïng cho häc sinh kh¸ giái khi th¶o luËn ®Ó bæ trî kiÕn thøc cho c¸c ®èi t­îng yÕu kÐm. VÝ dô : T¹i sao nãi, ngay sau khi ra ®êi n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ë vµo t×nh thÕ “ Ngµn c©n treo sîi tãc”? ( Bµi 24 SGK LÞch sö 9 trang 96 ). T¹i sao NguyÔn TÊt Thµnh l¹i ra ®i t×m ®­êng cøu n­íc? H­íng ®i cña Ng­êi cã g× míi so víi c¸c nhµ yªu n­íc chèng Ph¸p tr­íc ®ã? ( Bµi 30 SGK LÞch sö 8 trang 148). T¹i sao nãi tõ n¨m 1858 ®Õn n¨m 1884 lµ qu¸ tr×nh triÒu ®×nh HuÕ ®i tõ ®Çu hµng tõng b­íc ®Õn ®Çu hµng toµn bé tr­íc qu©n x©m l­îc (bµi 25 lÞch sö líp 8 trang 124). Th­êng th× nh÷ng c©u hái nµy khã ®èi víi häc sinh, nã ®ßi hái c¸c em ph¶i biÕt ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, biÕt bµy tá th¸i ®é cña m×nh ®èi víi sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö. Häc sinh rÊt ng¹i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, tuy nhiªn gi¸o viªn cÇn kiªn tr× ®­a thªm nh÷ng c©u hái gîi më gióp c¸c em tr¶ lêi c©u hái cña m×nh. VÝ dô : Khi d¹y bµi 23 -Tæng khëi nghÜa C¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 víi d¹ng c©u hái nhËn thøc: T¹i sao khi ph¸t xÝt NhËt ®Çu hµng §ång minh, §¶ng ta quyÕt ®Þnh Tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn trong toµn quèc? C©u hái gîi më: Chñ tr­¬ng khëi nghÜa vò trang ®Ò ra trong héi nghÞ TW lÇn thø VIII ( th¸ng 5- 1941) lµ g×? C¸c yÕu tè nµo ( vÒ thêi c¬ c¸ch m¹ng ) ®· xuÊt hiÖn ®Çy ®ñ ë n­íc ta lóc bÊy giê ch­a? *. Lo¹i c©u hái t×m hiÓu kÕt qu¶, nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®ã vµ ý nghÜa lÞch sö cña sù kiÖn víi d¹ng c©u hái nµy còng dïng cho ®èi t­îng ho¹ sinh yÕu kÐm ®Ó c¸c em tù ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n vµ gióp c¸c em ho¹t ®éng liªn tôc trong qu¸ tr×nh häc tËp. - LÞch sö chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc, ®an xen nhau gi÷a c¸c sù kiÖn hoÆc mét hiÖn t­îng hay mét qu¸ tr×nh lÞch sö nµo ®ã. CÇn cho häc sinh thÊy râ ®­îc kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng ®ã, nguyªn nh©n th¾ng lîi hay thÊt b¹i vµ ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö. VÝ dô : ý nghÜa lÞch sö vµ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n, Nam Kú vµ Binh biÕn §« L­¬ng ( LÞch sö 9 trang 82). Em h·y nªu ý nghÜa cña viÖc thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam 3.2 .1930 (LÞch sö 9 trang71). Tr×nh bµy ý nghÜa lÞch sö vµ nguyªn nh©n thµnh c«ng cña C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945.(LÞch sö 9 trang 94). Tr×nh bµy ý nghÜa lÞch sö cña c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p 1789 -1794 (lÞch sö 8 trang 17). - §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, häc sinh dùa vµo SGK ®Ó tr¶ lêi b»ng ng«n ng÷ cña m×nh chø kh«ng lÆp l¹i s¸ch gi¸o khoa. *. Lo¹i c©u hái ®èi chiÕu, so s¸nh gi÷a sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö nµy víi sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö kh¸c mµ c¸c em ®· häc. §©y lµ lo¹i c©u hái kh¸ khã ®èi víi häc sinh trung häc c¬ së ( ¦u ®iÓm cña lo¹i c©u hái nµy lµ võa gióp cho häc sinh còng cè «n tËp l¹i kiÕn thøc cò võa tiÕp nhËn kiÕn thøc míi vµ ¸p dông khi ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm ®Ó c¸c em bæ trî kiÕn thøc cho nhau vµ cïng nhau gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. VÝ dô: Khi häc bµi 29: C¶ n­íc trùc tiÕp chiÕn ®Êu chèng MÜ cøu n­íc ( 1965- 1973) ( LÞch sö 9 trang142) cã c©u hái : ChiÕn l­îc “ ChiÕn tranh côc bé”vµ “chiÕn tranh ®Æc biÖt” cña MÜ ë MiÒn Nam cã ®iÓm g× gièng nhau vµ kh¸c nhau? Khi d¹y bµi 9: NhËt B¶n ( LÞch sö 9 trang36) cã c©u hái so s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña MÜ vµ NhËt B¶n sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2 . So s¸nh hoµn c¶nh, néi dung, t¸c dông cña ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lª Nin vµ §¶ng B«n -sª -vÝch.(lÞch sö 8 -trang 82). Tãm l¹i :C¸c lo¹i c©u hái nªu trªn t¹o thµnh mét hÖ thèng c©u hái hoµn chØnh, gióp cho häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp lÞch sö ph¸t hiÖn ra nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña mét sù kiÖn hay mét qu¸ tr×nh lÞch sö. Nh÷ng c©u hái ®ã gi¸o viªn vËn dông nhuÇn nhuyÔn trong c¸c tiÕt d¹y kh«ng chØ cho c¸c em biÕt ®­îc c¸c sù kiÖn mµ ®i s©u hiÓu b¶n chÊt cña sù kiÖn, nã kh«ng chØ ®ßi hái häc sinh nhí c¸c sù kiÖn lÞch sö c¬ b¶n mµ ph¶i suy nghÜ nhËn thøc s©u s¾c b¶n chÊt cña sù kiÖn lÞch sö . 4. VËn dông hÖ thèng c©u hái ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh vµo mét môc cô thÓ : ThiÕt kÕ c©u hái gîi më ®Ó gi¶i quyÕt c©u hái nhËn thøc ( Môc VI: HiÖp ®Þnh S¬ bé (6 -3 - 1946) vµ T¹m ­íc ViÖt -Ph¸p (14 -9 -1946) - Bµi 24: Cuéc ®Êu tranh vµ b¶o vÖ x©y dùng chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n (1945- 1946) - LÞch sö líp 9, tiÕt 2). Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu sù b¾t tay hßa ho·n gi÷a T­ëng vµ Ph¸p qua HiÖp ­íc Hoa -Ph¸p (28-2-1946), theo hiÖp ­íc nµy Ph¸p nh­îng cho T­ëng mét sè quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trªn ®Êt Trung Quèc vµ ®­îc vËn chuyÓn hµng hãa qua c¶ng H¶i Phßng vµo Hoa Nam kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ. Ng­îc l¹i, Ph¸p ®­a qu©n ra miÒn B¾c thay thÕ qu©n T­ëng lµm nhiÖm vô gi¶i gi¸p khÝ giíi qu©n NhËt. §iÒu nµy vi ph¹m tr¾ng trîn chñ quyÒn cña d©n téc ta, coi ViÖt Nam lµ mãn hµng ®Ó trao ®æi. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, §¶ng ta cã chñ tr­¬ng, s¸ch l­îc g× ®Ó ®èi phã? Gi¸o viªn ®­a ra c©u hái nhËn thøc: C©u hái nhËn thøc Dù kiÕn tr¶ lêi C©u hái gîi më V× sao §¶ng, ChÝnh phñ ta vµ Hå Chñ tÞch l¹i kÝ víi thùc d©n Ph¸p HiÖp ®Þnh s¬ bé 6 . 3 . 1946 . V× Ph¸p vµ T­ëng kÝ tho¶ hiÖp chÝnh trÞ ( 28. 2. 1946) ViÖc lµm nµy buéc §¶ng ta ph¶i lùa chän 1trong 2 con ®­êng hµnh ®éng. 1. ViÖc Ph¸p vµ T­ëng kÝ hiÖp ®Þnh chÝnh trÞ 28.2. 1946 ®Æt ra cho ®¶ng ta lùa chän 1 trong 2 con ®­êng nµo? 2. §¶ng ta ®· lùa chän con ®­êng nµo ? V× sao? Mét lµ: §¸nh Ph¸p tr­íc khi ph¸p ®­a qu©n ra miÒn B¾c . Nh­ vËy cïng mét lóc ph¶i ®¸nh c¶ Ph¸p lÉn T­ëng. Hai lµ : Hoµ víi Ph¸p m­în tay Ph¸p ®uæiT­ëng vÒ n­íc , lo¹i bít mét kÎ thï nguy hiÓm, kÐo dµi thêi gian hoµ b×nh ®Ó chuÈn bÞ lùc l­îng vÒ mäi mÆt chèng Ph¸p sau nµy. §¶ng ta ®· lùa chän con ®­êng thø 2 v× ®Êt n­íc ta lóc nµy v« cïng khã kh¨n kh«ng thÓ mét lóc ®¸nh nhau víi nhiÒu kÎ thï , h¬n n÷a lóc nµy Ph¸p ®­a qu©n ra miÒn B¾c víi danh nghÜa chÝnh thèng. V. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sau khi ¸p dông ®Ò tµi ( S¸ng kiÕn kinh nghiÖm) MÆc dï thêi gian rÊt h¹n chÕ nh­ng t«i ®· vËn dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy vµo c¸c tiÕt d¹y vµ ®· ®¹t đ­îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Tr­íc hÕt b¶n th©n ®· nhËn thÊy r»ng nh÷ng kinh nghiÖm nµy rÊt phï hîp víi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi vµ víi nh÷ng tiÕt d¹y theo h­íng ®æi míi. Häc sinh cã høng thó häc tËp h¬n, tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o ®Ó më réng vèn hiÓu biÕt, ®ång thêi còng rÊt linh ho¹t trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô lÜnh héi kiÕn thøc vµ ph¸t triÓn kÜ n¨ng. Kh«ng khÝ häc tËp s«i næi ,nhÑ nhµng vµ häc sinh yªu thÝch m«n häc h¬n. T«i còng hi väng víi viÖc ¸p dông ®Ò tµi nµy häc sinh sÏ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao trong c¸c k× thi vµ ®Æc biÖt häc sinh sÏ yªu thÝch m«n häc nµy h¬n. * KÕt qu¶ cô thÓ : Líp SLHS Giái Kh¸ Tb YÕu KÐm SL % SL % SL % SL % SL % 9B 32 13 40.6 10 31.25 9 28.1 0 0 0 0 8B 35 12 34.3 17 48.6 6 17.1 0 0 0 0 VI. Bµi häc kinh nghiÖm : Sau khi ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy, b¶n th©n t«i ®· rót ra mét sè kinh nghiÖm sau: Trong mçi tiÕt d¹y gi¸o viªn nªu môc tiªu yªu cÇu cña tiÕt, môc cña bµi häc sau ®ã cung cÊp th«ng tin vµ ph©n bæ thêi gian hîp lÝ lÝ ®Ó häc sinh tiÕp nhËn th«ng tin. Gi¸o viªn ®Æt vµ sö dông linh ho¹t c¸c c©u hái phï hîp víi néi dung bµi d¹y, tuú theo khèi líp vµ ®èi t­îng häc sinh mµ vËn dông Khi nªu c©u hái gi¸o viªn cè g¾ng sö dông c¸c c©u hái ng¾n gän, ®ñ ý, ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu ,gîi sù suy nghÜ vµ t­ duy cña häc sinh. Kh«ng nªn sö dông c©u hái “Cã” hay “Kh«ng”, “§óng” hay “Sai” mµ ph¶i sö dông c©u hái ph¸t huy tÝnh ®éc lËp t­ duy ë c¸c em ( tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh tr¶ lêi mét c¸ch c«ng thøc hoÆc chung chung). Khi tæ chøc häc sinh tiÕp nhËn th«ng tin gi¸o viªn chó ý sö dông c©u hái gîi më(chuÈn bÞ kÜ ë gi¸o ¸n) ®Ó gi¶i quyÕt c©u hái ®Æt ra ®Çu giê. Gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kÜ s¸ch gi¸o khoa th­êng xuyªn nghiªn cøu thªm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó x©y dùng c¸c c©u hái trong c¸c tiÕt d¹y vµ vËn dông linh ho¹t h¬n ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô nhËn thøc ë mçi bµi häc. Gi¸o viªn cÇn kÕt hîp c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc kh¸c nh­ ®å dïng trùc quan, h×nh ¶nh, tranh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa, hÖ thèng thao t¸c s­ ph¹m khi lªn líp... ®Ó gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh trong mçi tiÕt häc, n©ng cao hiÖu qu¶ giê d¹y. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, ng«n ng÷ nãi ph¶i truyÒn c¶m, kh«ng qu¸ nhanh hoÆc qu¸ chËm, ph¶i l«i cuèn, hÊp dÉn, tr×nh bµy ph¶i cã ®iÓm nhÊn, tr¸nh ®Òu ®Òu. Khi ®Æt c©u hái kh«ng nªn ®Æt c©u hái qu¸ dÔ lµm cho häc sinh tho¶ m·n, ®i ®Õn chñ quan vÒ vèn hiÓu biÕt cña m×nh, mµ ph¶i lµ cho c¸c em hiÓu r»ng, sù tr¶ lêi ®óng, ®Çy ®ñ c©u hái do gi¸o viªn nªu ra lµ tèt, song vÉn ph¶i tiÕp tôc suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi hay h¬n, s©u s¾c h¬n vµ th«ng minh h¬n. CÇn t¹o c¬ héi cho häc sinh trong c¶ líp tr¶ lêi, th¶o luËn nhãm, kh«ng lµm nÆng nÒ giê häc, tr×nh bµy nhåi nhÐt song vÉn t¹o kh«ng khÝ tho¶i m¸i, nhÑ nhµng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a. Gi¸o viªn d¹y m«n lÞch sö ph¶i lu«n lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ ®æi míi trong ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Cã kÕ ho¹ch cô thÓ trong viÖc t×m kiÕm vµ thiÕt kÕ c¸c ®å dïng d¹y häc ®Ñp chÝnh x¸c phï hîp víi néi dung bµi d¹y. Ng­êi gi¸o viªn LÞch sö cÇn tù båi d­ìng n¨ng khiÕu vÏ b¶n ®å, l­îc ®å khoa häc vµ chÝnh x¸c. Sö dông triÖt ®Ó c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc nh»m thu hót sù chó ý cña häc sinh. Nªn cã nh÷ng buæi häc ngo¹i kho¸, tham quan du lÞch c¸c di tÝch b¶o tµng lich sö. C. KÕt luËn: Tãm l¹i “Ph­¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y häc lÞch sö ” ®­îc vËn dông trong c¸c tiÕt d¹y sÏ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ häc tËp cao nhÊt cña häc sinh vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt gi¸o d­ìng, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn. §©y lµ ho¹t ®éng t­¬ng hç gi÷a thÇy vµ trß nh»m gióp cho häc sinh ®éc lËp lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch th«ng minh, vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o vµo thùc tÕ (häc tËp vµ cuéc sèng ) . §iÒu nµy quan träng vµ ®ßi hái nhiÒu c«ng søc, lao ®éng s¸ng t¹o, ý thøc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña mçi mét gi¸o viªn. Vµ cÇn ®ßi hái ph¸t triÓn n¨ng lùc t­ duy vµ hµnh ®éng cña m×nh tr­íc khi gi¸o dôc cho häc sinh, cho nªn ph¶i n¾m v÷ng lý luËn, rÌn luyÖn nghiÖp vô th­êng xuyªn. V× vËy thêi gian cã h¹n, cïng víi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y ch­a nhiÒu nªn t«i chØ m¹nh d¹n tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh trong viÖc sö dông c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y häc lÞch sö 8 vµ 9 gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay. Víi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy, t«i hy väng sÏ gãp mét phÇn nhá vµo viÖc gióp gi¸o viªn vµ häc sinh tr­êng THCS Th¹ch X¸ nãi riªng, c¸c ®ång nghiÖp vµ häc sinh c¸c tr­êng b¹n nãi chung thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p sö dông nh÷ng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.VÒ phÝa b¶n th©n, t«i xin høa sÏ tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña viÖc thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm trªn, ®ång thêi kh«ng ngõng rót kinh nghiÖm, kh¾c phôc khã kh¨n ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng d¹y häc D. Mét sè kiÕn nghÞ. - Thùc ra hiÖn nay trong c¸c nhµ tr­êng ®· ®­îc cÊp rÊt nhiÒu c¸c thiÕt bÞ d¹y häc.Tuy vËy ®èi víi m«n lÞch sö th× c¸c ®å dïng thiÕt bÞ cßn qu¸ Ýt, v× vËy muèn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao trong bé m«n nµy theo t«i cÇn cã nh÷ng yªu cÇu sau: CÇn cã sù ®Çu t­ vÒ trang thiÕt bÞ, tranh ¶nh vÒ c¸c di tÝch lÞch sö vµ di s¶n v¨n ho¸ hoÆc ch©n dung cña c¸c nh©n vËt lÞch sö cã c«ng víi c¸ch m¹ng cã liªn quan ®Õn néi dung chÝnh trong gi¶ng d¹y lÞch sö. Nhµ tr­êng cÇn mua mét sè t­ liÖu, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn lÞch sö vµ c¸ch gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö. X©y dùng c¸c tiÕt häc chuyªn ®Ò theo tr­êng vµ côm tr­êng, gióp gi¸o viªn bé m«n lÞch sö cã ®iÒu kiÖn trao ®æi, häc hái chuyªn m«n nghiÖp vô. Tæ chøc c¸c cuéc thi s¸ng t¹o vµ sö dông ®å dïng d¹y häc ë tÊt c¶ c¸c m«n trong ®ã cã m«n lÞch sö. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm nhá cña t«i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n lÞch sö, hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Cuèi cïng xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ gi¸o viªn vµ häc sinh tr­êng THCS Th¹ch X¸ ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch©n thµnh c¶m ¬n quý ThÇy c« cïng b¹n ®äc ®· bá chót thêi gian quý b¸u ®Ó ®Õn víi ®Ò tµi vµ xin ®­îc tiÕp thu ý kiÕn gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp. ______________________ HÕt _____________________ Môc lôc : PhÇn më ®Çu . ( Trang 01) Néi dung. (Trang 03) I. C¬ së khoa häc . (Trang 03) II.C¬ së thùc tiÔn . (Trang 03) III.Thùc tr¹ng t×nh h×nh. (Trang 04) IV.Gi¶i ph¸p thùc hiÖn. (Trang 07) V.KÕt qu¶ ®¹t ®­îc. (Trang 16) VI.Bµi häc kinh nghiÖm. (Trang 16) KÕt luËn. (Trang 18) KiÕn nghÞ . (Trang 20) Th¹ch X¸, ngµy 15 th¸ng 04 n¨m 2011 Ng­êi viÕt  CÊn V¨n Xu©n