Phương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn Ngữ văn 6

LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1. Cơ sở lý luận Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông theo Luật giáo dục (1998) là: - Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo ở học sinh. - Bồi dưỡng phương pháp tự học. - Rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. - Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Bốn định hướng này có liên quan chặt chẽ, trong đó định hướng đầu tiên là căn bản. Để học sinh lĩnh hội được tri thức một cách tốt nhất cần hướng học sinh vào "hoạt động tích cực". Tức là học sinh phải được trực tiếp tìm hiểu, khám phá vấn đề. Mỗi vấn đề được làm sáng tỏ sẽ mở ra những chân trời mới về sự sáng tạo. Bộ môn Ngữ văn 6 đang trên con đường đổi mới cũng phải tuân theo quy luật đó. Dạy học theo phương pháp đổi mới phải thực sự lấy "học sinh làm trung tâm", coi hoạt động của học sinh là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực nhất trong việc dạy và học. Học sinh được hoạt động dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Để lĩnh hội tri thức học sinh có thể đọc, phân tích văn bản thông qua hoạt động chỉ đạo của giáo viên. Bên cạnh đó học sinh được mở rộng, khắc sâu kiến thức bằng các phương tiện dạy học và giáo viên sử dụng: máy chiếu, tranh ảnh, biểu bảng, phiếu thảo luận . Giữa văn bản, phương tiện dạy học với học sinh có tác động qua lại với nhau tạo môi liên hệ chặt chẽ, hoàn chỉnh, thống nhất (học sinh là người khám phá, tìm hiểu; văn bản là cánh cửa; phương tiện dạy học là chìa khoá). 2. Cơ sở thực tiễn Trong những năm qua, tôi là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Ngữ văn 6 trường THCS Thiệu Dương. Bản thân tôi luôn cố gắng phát huy tính tự giác, tích cực ở học sinh theo tinh thần đổi mới. Một phương pháp mà tôi đã và đang sử dụng nhằm nâng cao nhiệm vụ dạy học, đó là việc tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học trong bộ môn Ngữ văn 6. Với tinh thần "bám sát sách giáo khoa, lấy sách giáo khoa là phương tiện dạy học cơ bản", tôi đã cố gắng phát huy tối đa phương tiện dạy học này. Ngoài ra Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng đã hỗ trợ thêm một số bức tranh, còn các phương tiện dạy học khác như: Phiếu thảo luận, sơ đồ, biểu bảng . tự giáo viên chuẩn bị. Để có được các phương tiện dạy học bổ sung buộc giáo viên phải tự sáng chế (ví dụ máy chiếu được thay thế bằng bảng phụ, giấy khổ to, vẽ thêm một số bức tranh minh hoạ, .). Từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn nêu trên khiến tôi chọn viết sáng kiến "Phương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn Ngữ văn 6".

doc7 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 4117 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem nội dung tài liệu Phương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn Ngữ văn 6, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ph­¬ng ph¸p sö dông tranh minh ho¹ trong d¹y häc bé m«n ng÷ v¨n 6 A. §Æt vÊn ®Ò I. Lý do chän s¸ng kiÕn kinh nghiÖm 1. C¬ së lý luËn §Þnh h­íng ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë tr­êng phæ th«ng theo LuËt gi¸o dôc (1998) lµ: - Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng s¸ng t¹o ë häc sinh. - Båi d­ìng ph­¬ng ph¸p tù häc. - RÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn. - T¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh. Bèn ®Þnh h­íng nµy cã liªn quan chÆt chÏ, trong ®ã ®Þnh h­íng ®Çu tiªn lµ c¨n b¶n. §Ó häc sinh lÜnh héi ®­îc tri thøc mét c¸ch tèt nhÊt cÇn h­íng häc sinh vµo "ho¹t ®éng tÝch cùc". Tøc lµ häc sinh ph¶i ®­îc trùc tiÕp t×m hiÓu, kh¸m ph¸ vÊn ®Ò. Mçi vÊn ®Ò ®­îc lµm s¸ng tá sÏ më ra nh÷ng ch©n trêi míi vÒ sù s¸ng t¹o. Bé m«n Ng÷ v¨n 6 ®ang trªn con ®­êng ®æi míi còng ph¶i tu©n theo quy luËt ®ã. D¹y häc theo ph­¬ng ph¸p ®æi míi ph¶i thùc sù lÊy "häc sinh lµm trung t©m", coi ho¹t ®éng cña häc sinh lµ mét ho¹t ®éng cã ý nghÜa thiÕt thùc nhÊt trong viÖc d¹y vµ häc. Häc sinh ®­îc ho¹t ®éng d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. §Ó lÜnh héi tri thøc häc sinh cã thÓ ®äc, ph©n tÝch v¨n b¶n th«ng qua ho¹t ®éng chØ ®¹o cña gi¸o viªn. Bªn c¹nh ®ã häc sinh ®­îc më réng, kh¾c s©u kiÕn thøc b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc vµ gi¸o viªn sö dông: m¸y chiÕu, tranh ¶nh, biÓu b¶ng, phiÕu th¶o luËn... Gi÷a v¨n b¶n, ph­¬ng tiÖn d¹y häc víi häc sinh cã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau t¹o m«i liªn hÖ chÆt chÏ, hoµn chØnh, thèng nhÊt (häc sinh lµ ng­êi kh¸m ph¸, t×m hiÓu; v¨n b¶n lµ c¸nh cöa; ph­¬ng tiÖn d¹y häc lµ ch×a kho¸). 2. C¬ së thùc tiÔn Trong nh÷ng n¨m qua, t«i lµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 6 tr­êng THCS ThiÖu D­¬ng. B¶n th©n t«i lu«n cè g¾ng ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc ë häc sinh theo tinh thÇn ®æi míi. Mét ph­¬ng ph¸p mµ t«i ®· vµ ®ang sö dông nh»m n©ng cao nhiÖm vô d¹y häc, ®ã lµ viÖc t¨ng c­êng sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc trong bé m«n Ng÷ v¨n 6. Víi tinh thÇn "b¸m s¸t s¸ch gi¸o khoa, lÊy s¸ch gi¸o khoa lµ ph­¬ng tiÖn d¹y häc c¬ b¶n", t«i ®· cè g¾ng ph¸t huy tèi ®a ph­¬ng tiÖn d¹y häc nµy. Ngoµi ra Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o còng ®· hç trî thªm mét sè bøc tranh, cßn c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc kh¸c nh­: PhiÕu th¶o luËn, s¬ ®å, biÓu b¶ng... tù gi¸o viªn chuÈn bÞ. §Ó cã ®­îc c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc bæ sung buéc gi¸o viªn ph¶i tù s¸ng chÕ (vÝ dô m¸y chiÕu ®­îc thay thÕ b»ng b¶ng phô, giÊy khæ to, vÏ thªm mét sè bøc tranh minh ho¹,...). Tõ c¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn nªu trªn khiÕn t«i chän viÕt s¸ng kiÕn "Ph­¬ng ph¸p sö dông tranh minh ho¹ trong d¹y häc bé m«n Ng÷ v¨n 6". II. Môc ®Ých. §Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i sö dông thµnh th¹o c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc, c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc võa lµ nguån cung cÊp tri thøc võa lµ ph­¬ng tiÖn minh ho¹ cho bµi häc, võa lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c thao t¸c cña qu¸ tr×nh d¹y häc, lµ nguån kiÕn thøc khi nã ®­îc dïng ®Ó khai th¸c kiÕn thøc, lµ ph­¬ng tiÖn minh ho¹ khi nã chØ ®­îc sö dông ®Ó lµm râ néi dung ®· ®­îc th«ng b¸o tr­íc ®ã. V× vËy t«i mèn tr×nh bµy vÊn ®Ò vÒ c¸ch sö dông mét lo¹i ph­¬ng tiÖn d¹y häc "tranh minh ho¹" sao cho ®¹t hiÖu qu¶ tèi ­u nhÊt. III. §èi t­îng, nhiÖm vô Ngµy nay ph­¬ng tiÖn d¹y häc cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc d¹y häc, ®Æc biÖt khi mµ c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é m¹nh vµ øng dông hÕt søc réng r·i. Tranh minh ho¹ kh«ng chØ dõng l¹i ë møc ®é minh ho¹ mµ ®· trë thµnh c«ng cô nhËn thøc. V× vËy t«i chän nghiªn cøu c¸ch sö dông tranh minh ho¹ trong d¹y häc Ng÷ v¨n 6. IV. Ph¹m vi nghiªn cøu ViÖc sö dông tranh minh ho¹ nh»m t¸c ®éng vµo d¹y häc sinh líp 6 tr­êng THCS ThiÖu D­¬ng. B. Néi dung I. §Æc §iÓm Bé m«n Ng÷ v¨n 6 cã ®Æc thï riªng, nã kh¸c víi c¸c bé m«n kh¸c ë chç: Häc sinh c¶m nhËn v¨n b¶n chñ yÕu b»ng ng«n tõ trong v¨n b¶n. Tranh minh häa chØ lµ mét ph­¬ng tiÖn hç trî cho qu¸ tr×nh tiÕp nhËn v¨n b¶n ë häc sinh. Tuy niªn, tranh minh ho¹ còng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc gi¶ng d¹y. Nã gãp phÇn t¹o nªn sù høng thó häc tËp ë häc sinh vµ gióp cho häc sinh tiÕp thu tri thøc mét c¸ch nhÑ nhµng h¬n. II. Thùc tr¹ng N¨m häc 2002-2003 t«i lµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 6 tr­êng THCS ThiÖu D­¬ng. Míi b­íc ®Çu lµm quen víi ph­¬ng ph¸p míi, t«i ®· cè g¾ng nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã cÊp cho nhµ tr­êng mét sè bøc tranh minh ho¹. Cßn l¹i nh÷ng ph­¬ng tiÖn kh¸c th× tù gi¸o viªn chuÈn bÞ. ViÖc sö dông tranh minh ho¹ cña t«i trong c¸c tiÕt d¹y míi chØ dõng l¹i ë viÖc quan s¸t t¹o t©m thÕ høng thó häc tËp ë häc sinh, h¬n n÷a mét sè tiÕt d¹y kh«ng cã tranh riªng mµ chØ cã tranh trong s¸ch gi¸o khoa. Qua mét n¨m häc, t«i nhËn thÊy häc sinh ch­a c¶m nhËn ®­îc s©u s¾c v¨n b¶n th«ng qua tranh minh ho¹ mµ chØ c¶m nhËn ®­îc chñ yÕu tõ ng«n tõ cña v¨n b¶n. Hay nãi c¸ch kh¸c, kªnh h×nh ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó. III. C¸c biÖn ph¸p sö dông tranh minh ho¹ 1. Gi¸o viªn ph¶i cã sù chuÈn bÞ §Ó tiÕt d¹y ®¹t ®­îc môc tiªu gi¸o dôc t­ t­ëng, t×nh c¶m tèt ®Ñp cho häc sinh ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü cµng, chu ®¸o. §èi víi viÖc sö dông tranh minh ho¹, gi¸o viªn ph¶i biÕt râ Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o cã cÊp tranh cho v¨n b¶n ®ã kh«ng, trong SGK cã h×nh vÏ kh«ng. NÕu cã th× gi¸o viªn cã thÓ sö dông, nÕu kh«ng tù gi¸o viªn ph¶i thuª hoÆc tù vÏ thªm tranh minh ho¹. Gi¶ sö ph¶i vÏ thªm tranh minh ho¹ cho bµi d¹y th× yªu cÇu bøc tranh ph¶i cã néi dung phï hîp, cã ý nghÜa gi¸o viªn cao. Tr¸nh t×nh tr¹ng tranh kh«ng ®óng víi chñ ®Ò bµi gi¶ng, g©y tri gi¸c t¶n m¹n ë häc sinh trong khi sö dông hoÆc lµm cho häc sinh khã hiÓu. Nh­ vËy sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn lµ rÊt cÇn thiÕt tr­íc khi lªn líp gi¶ng d¹y. VÝ dô: Khi d¹y v¨n b¶n "Treo biÓn" chóng ta còng cã thÓ vÏ mét bøc tranh minh ho¹ nãi vÒ néi dung cña c¸i biÓn trong tõng lÇn thay ®æi. 2. CÇn södông tranh ®óng thêi ®iÓm (®óng lóc, ®óng chç) ViÖc sö dông tranh cÇn kÕt hîp linh ho¹t víi hÖ thèng c©u hái. Còng cã thÓ ®­a ngay ra lóc ban ®Çu ®Ó t¹o t©m thÕ høng thó ë häc sinh. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch v¨n b¶n cÇn ®­a tranh minh ho¹ ®Ó bæ sung, kh¾c s©u kiÕn thøc. Nh­ng cÇn l­u ý tr¸nh ®­a tranh liªn tôc lµm cho häc sinh tri thøc t¶n m¹n. Khi ®­a tranh cho häc sinh tr¶ lêi ý cÇn khai th¸c xong cÇn cÊt tranh ngay. Còng cã thÓ ®­a tranh khi ®· ph©n tÝch ®Çy ®ñ néi dung, ý nghÜa v¨n b¶n ®Ó häc sinh më réng, liªn hÖ kiÕn thøc. VÝ dô: Khi d¹y tiÕt 31 bµi 8, v¨n b¶n: "C©y bót thÇn" t«i ®· nhê mét ng­êi b¹n d¹y mü thuËt phãng to 2 bøc tranh trong s¸ch gi¸o khoa. Khi b­íc vµo ph©n tÝch v¨n b¶n, t«i cho häc sinh quan s¸t 2 bøc tranh ®Ó t¹o sù tß mß, høng thó häc tËp ë häc sinh. §Õn néi dung ph©n tÝch "M· l­¬ng vÏ cho ng­êi nghÌo". T«i treo bøc tranh thø nhÊt cho häc sinh quan s¸t råi nªu c©u hái. - Gi¸o viªn: Em h·y cho biÕt M· L­¬ng ®ang vÏ nh÷ng g× cho ng­êi nghÌo? - Häc sinh: VÏ cµy, cuèc, ®Ìn, x« móc n­íc... - Gi¸o viªn: T¹i sao M· L­¬ng kh«ng vÏ nh÷ng vËt quý nh­: vµng, b¹c, ®¸ quý...? - Häc sinh: V× cuèc, cµy,... lµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng t¹o ra cña c¶i, vËt chÊt. §Õn néi dung thø 2 "M· L­¬ng vÏ cho ®Þa chñ". T«i cÊt bøc tranh thø nhÊt, treo bøc tranh thø hai ®Ó häc sinh quan s¸t. - Gi¸o viªn: M· L­¬ng ®ang vÏ nh÷ng g×? C¶nh t­îng M· L­¬ng vÏ ra sao? - Häc sinh: M· L­¬ng vÏ thuyÒn biÓn cho vua ®i ch¬i. Trªn biÓn sãng cuån cuén lµm thuyÒn cña vua bÞ chao ®¶o. TiÕp theo t«i trao c¶ 2 bøc tranh cho häc sinh vµ nªu yªu cÇu häc sinh th¶o luËn. - Gi¸o viªn: Em h·y so s¸nh vµ cho biÕt th¸i ®é cña M· L­¬ng ®èi víi ng­êi nghÌo, ®èi víi bän ®Þa chñ? Qua ®ã cho ta biÕt g× vÒ phÈm chÊt cña M· L­¬ng? - Häc sinh: + Bøc tranh thø nhÊt: M· L­¬ng rÊt vui, h¹nh phóc khi vÏ cho ng­êi nghÌo. + Bøc tranh thø hai: M· L­¬ng c¨m giËn bän thèng trÞ, ®ang ra tay trõng trÞ bän chóng. Þ PhÈm chÊt cña M· L­¬ng: M· l­¬ng lµ ng­êi th«ng minh, yªu quý ng­êi nghÌo, c¨m ghÐt bän thèng trÞ tham lam, ®éc ¸c. - Gi¸o viªn: Em h·y cho biÕt t×nh c¶m cña em ®èi víi M· L­¬ng? - Häc sinh: Kh©m phôc, yªu quý. - Gi¸o viªn: Qua nh©n vËt M· L­¬ng em rót ra bµi häc g× cho m×nh? - Häc sinh: Ph¶i ch¨m chØ cè g¾ng häc tËp tèt ®Ó trë thµnh ng­êi c«ng d©n tèt cña x· héi. IV. KÕt qu¶ Trong n¨m häc 2003-2004 víi viÖc ¸p dông c¸ch sö dông tranh minh ho¹ nh­ trªn, t«i ®· thÊy cã sù kh¸c biÖt trong nhËn thøc ë häc sinh. - Sè häc sinh høng thó häc tËp: 95%. - Sè häc sinh t×m ra ®­îc phÈm chÊt cña M· L­¬ng: 85%. - Sè häc sinh rót ra ®­îc bµi häc cho b¶n th©n: 98%. Trªn ®©y lµ mét kÕt qu¶ kh¶ quan trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm cña b¶n th©n t«i. V. KÕt luËn Qua c¸c tiÕt d¹y t«i nhËn thÊy viÖc sö dông tranh minh ho¹ muèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tèi ­u cÇn ph¶i cã sù linh ho¹t trong qu¸ tr×nh sö dông. Tuú tõng v¨n b¶n mµ ta ¸p dông cho ®óng lóc, ®óng chç. ViÖc sö dông tranh minh ho¹ sÏ t¹o t©m thÕ häc tËp høng thó ë häc sinh, t¹o cho tiÕt d¹y sinh ®éng, kh«ng cßn nhµm ch¸n. §ång thêi gióp häc sinh c¶m nhËn s©u s¾c h¬n vÒ v¨n b¶n. ViÖc sö dông tranh minh ho¹ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh t×m tßi, s¸ng t¹o, chuÈn bÞ chu ®¸o cña b¶n th©n ng­êi gi¸o viªn. Lµ mét gi¸o viªn trÎ míi ra tr­êng kinh nghiÖm cßn Ýt nªn cÇn häc hái nhiÒu h¬n ë ®ång nghiÖp, v× vËy t«i rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña Ban chØ ®¹o vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp gÇn xa. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! phßng gi¸o dôc huyÖn …… tr­êng tHCS ………. ..................@&?.................. Hä vµ tªn : Tæ bé m«n : Khoa häc x· héi Tr­êng : Tªn ®Ò tµi: Ph­¬ng ph¸p sö dông tranh minh ho¹ trong d¹y häc bé m«n ng÷ v¨n 6 N¨m häc 2003 - 2004 **********

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docPhương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn ngữ văn 6.doc