Quản lý nhà nước về môi trường tại thành phố Đà Nẵng

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGUYỄN LỆ QUYÊN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60.31.05 TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Đà Nẵng - Năm 2012 2 Cơng trình được hồn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ NHƯ LIÊM Phản biện 1: PGS.TS. BÙI QUANG BÌNH Phản biện 2: TS. PHÙNG TẤN VIẾT Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ kinh tế họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 24 tháng 11 năm 2012 Cĩ thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thơng tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 3 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Các nguồn TNTN và MT đĩng vai trị quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH). Tốc độ phát triển kinh tế ngày càng tăng đã mang lại rất nhiều lợi ích: mức sống cao hơn, giáo dục và sức khoẻ tốt hơn, kéo dài tuổi thọ…Tuy nhiên, đi kèm theo đĩ là tình trạng suy kiệt nguồn tài nguyên, suy thối mơi trường… Ngày nay, vấn đề mơi trường đã được đề cập nhiều hơn, được nhà nước và các ban ngành quan tâm hơn, nĩ được coi như một yếu tố phát triển song hành cùng kinh tế. Đà Nẵng là thành phố loại I trực thuộc Trung ương và là trung tâm KT-XH của miền Trung. Đà Nẵng đang trong quá trình đơ thị hĩa và cơng nghiệp hĩa mạnh mẽ, một mặt gĩp phần đáng kể vào cơng cuộc phát triển chung của thành phố, mặt khác đã làm nảy sinh nhiều vấn đề về MT. Đề tài: “Quản lý nhà nước về mơi trường tại Tp.Đà Nẵng” đưa ra một cái nhìn tổng quát về thực trạng QLMT ở Tp.Đà Nẵng, phân tích những thành tựu và hạn chế của cơng tác QLNN về MT. Từ đĩ đề ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả cơng tác BVMT gĩp phần xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành “Thành phố mơi trường” trong tương lai. 2. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu hiện trạng mơi trường thành phố Đà Nẵng.
Nghiên cứu tìm hiểu bộ máy tổ chức và cơng tác triển khai các hoạt động QLNN về BVMT tại Tp.Đà Nẵng.
Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về BVMT nhằm cải thiện MT, đảm bảo sự PTBV. 4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu: Sự QLNN về MT bao gồm chính sách, biện pháp việc triển khai thực hiện cơng tác BVMT tại Tp. Đà Nẵng.  Phạm vi nghiên cứu: Về mặt nội dung: tập trung nghiên cứu sự QLNN về ơi trường tại Tp.Đà Nẵng chủ yếu dưới gĩc độ triển khai thực hiện việc quản lý của nhà nước về lĩnh vực BVMT. Về mặt khơng gian: nghiên cứu tại Tp.Đà Nẵng. Về mặt thời gian: từ năm 2005 – 2011 4. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài kết hợp sử dụng nhiều phương pháp như: phương pháp thống kê mơ tả, phân tích, so sánh, đánh giá, kế thừa… 5. Cấu trúc của đề tài Phần nội dung của đề tài gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với mơi trường Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về mơi trườg tại Tp.Đà Nẵng Chương 3: Giải pháp quản lý nhà nước về mơi trường tại Tp.Đà Nẵng 6. Tổng quan nghiên cứu
Các cơng trình nghiên cứu, dự án trong nước về quản lý nhà nước trong lĩnh vực mơi trường 5 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI MƠI TRƯỜNG 1.1 KHÁI NIỆM VỀ MƠI TRƯỜNG, ĐẶC ĐIỂM VÀ CHỨC NĂNG CỦA MƠI TRƯỜNG 1.1.1 Khái niệm “MT bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, cĩ ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật.” (Luật BVMT Việt Nam 2005). 1.1.2 Đặc điểm mơi trường Là hệ thống hở gồm nhiều cấp bao gồm 3 phân hệ: - Phân hệ sinh thái tự nhiên - Phân hệ xã hội nhân văn - Phân hệ các điều kiện 1.1.3 Chức năng cơ bản của MT • Là khơng gian sống của con người và các lồi sinh vật. • Cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người. • Nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra. • Giảm nhẹ các tác động cĩ hại của thiên nhiên tới con người và sinh vật trên trái đất. • Nơi lưu trữ và cung cấp thơng tin cho con người. 1.2 KHÁI NIỆM, VAI TRỊ VÀ ĐẶC ĐIỂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG 1.2.1 Khái niệm
Quản lý nhà nước về Mơi trường là xác định rõ chủ thể là Nhà nước, bằng chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn của mình đưa ra các biện pháp, luật pháp, chính sách kinh tế, kỹ thuật, 6 xã hội thích hợp nhằm bảo vệ chất lượng Mơi trường sống và phát triển bền vững. 1.2.2 Vai trị của cơng tác quản lý nhà nước về mơi trường  Được thể hiện trong việc chỉ đạo tổ chức BVMT và phân phối nguồn lợi chung giữa chủ thể quản lý tài sản và XH.  Tổ chức khai thác và sử dụng tối ưu nguồn tài nguyên quốc gia và MT. Ngồi ra, cịn phối hợp với quốc tế về BVMT và PTBV. 1.2.3 Đặc điểm của quản lý nhà nước về mơi trường a. Cơ sở của quản lý mơi trường  Cơ sở triết học  Cơ sở Khoa học, cơng nghệ của QLMT  Cơ sở kinh tế của hoạt động QLMT  Cơ sở luật pháp của QLMT b. Đối tượng, mục tiêu QLMT  Đối tượng QLMT: điều tiết các lợi ích sao cho hài hịa trên nguyên tắc ưu tiên lợi ích của quốc gia, của tồn XH.  Mục tiêu của QLMT: Một là: khắc phục và phịng chống suy thối. Hai là: PTBV theo 9 nguyên tắc của một XH bền vững. Ba là: xây dựng các cơng cụ QLMT cĩ hiệu lực quốc gia và các vùng, lãnh thổ. c. Các nguyên tắc QLMT - Hướng tới sự PTBV - Dựa trên nguyên tắc “Người gây ơ nhiễm phải trả tiền”. 1.3 NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG 1.3.1 Hoạch định chính sách và chiến lược BVMT Là chức năng quan trọng nhất, nhằm định ra mục tiêu, chính sách, chiến lược, chương trình kế hoạch BVMT cho quốc gia và từng 7 địa phương. Bao gồm việc ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản pháp quy về BVMT, ban hành hệ thống tiêu chuẩn MT; xây dựng, chỉ đạo thực hiện chiến lược, chính sách BVMT, kế hoạch phịng chống, khắc phục suy thối, ơ nhiễm và sự cố MT. 1.3.2 Tổ chức thực hiện cơng tác BVMT Thiết lập và sử dụng các cơng cụ quản lý mơi trường như: Cơng cụ Luật pháp và chính sách; Cơng cụ kinh tế và Cơng cụ kỹ thuật để thực hiện các mục tiêu, triển khai thực hiện các chính sách và chiến lược MT. Bao gồm:  Tổ chức, xây dựng, quản lý hệ thống quan trắc, định kỳ đánh giá hiện trạng mơi trường, dự báo diễn biến mơi trường.  Thẩm định các báo cáo đánh giá tác động mơi trường của các dự án và các cơ sở sản xuất kinh doanh.  Đào tạo cán bộ về khoa học và quản lý mơi trường.  Cấp và thu hồi giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn mơi trường. 1.3.3 Kiểm tra, điều chỉnh việc thực hiện BVMT Giám sát, thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BVMT, giải quyết các khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về BVMT, xử lý vi phạm pháp luật về BVMT. 1.4 KINH NGHIỆM CỦA CÁC NƯỚC TRONG VIỆC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG VÀ MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG TẠI VIỆT NAM 1.4.1 Kinh nghiệm QLNN về mơi trường ở một số nước trên thế giới 1.4.2 Kinh nghiệm QLNN về MT ở các địa phương trong nước 8 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 2.1 TỔNG QUAN VỀ HIỆN TRẠNG MƠI TRƯỜNG THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 2.1.1 Hiện trạng mơi trường nước Tài nguyên nước ở Đà Nẵng bao gồm tài nguyên nước mặt và nước ngầm. Chất lượng nước ngầm ở Đà Nẵng hiện tại chưa cĩ dấu hiệu ơ nhiễm, đảm bảo dùng cho sinh hoạt và cơng nghiệp. Tuy nhiên, ơ nhiễm nước mặt diễn ra khá nghiêm trọng. Đặc biệt ơ nhiễm nước diễn ra ở KCN Dịch vụ Thủy sản Đà Nẵng - Cảng cá Thọ Quang là khá trầm trọng ảnh hưởng lớn đến việc sản xuất và sinh hoạt của người dân. 2.1.2 Hiện trạng mơi trường khơng khí Hình 2.1: Đồ thị Diễn biến ơ nhiễm bụi trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2005-2009 Mơi trường khơng khí ở Đà Nẵng cịn tương đối tốt, chưa cĩ dấu hiệu ơ nhiễm CO; NO2 và SO2. Tại đây ơ nhiễm chủ yếu là ơ nhiễm bụi và tiếng ồn xảy ra ở các khu thương mại, nút giao thơng và lân cận các cơ sở cơng nghiệp, đặc biệt là ở làng nghề Non Nước. 2.1.3 Hiện trạng mơi trường đất Ơ nhiễm MT đất chủ yếu diễn ra ở một số nơi như gần bãi rác, lân cận các trạm xử lý nước thải, KCN, cơ sở CN. Trong đĩ tình 9 trạng ơ nhiễm do chất thải từ KCN Hịa Khánh tại thơn Trung Sơn xã Hịa Liên và ơ nhiễm do nước rỉ rác từ bãi rác ở khu vực dân cư gần bãi rác Khánh Sơn diễn ra khá trầm trọng. Bảng 2.4: Kết quả quan trắc khu vực bãi rác Khánh Sơn So với QCVN 24:2008/BTNMT Năm Vị trí quan trắc COB BOD N tổng P tổng 2007 Nước rỉ rác trước khi vào HTXL 9.08 21.1 8 8.80 50.00 2007 Nước rỉ rác sau khi vào HTXL trước khi thải ra mơi trường 1.56 4.62 4.67 3.82 2008 Nước rỉ rác trước khi vào HTXL 5.14 19.0 0 - 1.94 2008 Nước rỉ rác sau khi vào HTXL trước khi thải ra mơi trường 0.81 9.72 0.63 0.71 2009 Nước rỉ rác trước khi vào HTXL 3.79 14.3 3 8.42 - 2009 Nước rỉ rác sau khi vào HTXL trước khi thải ra mơi trường 0.95 5.20 4.67 - 2.1.4 Hiện trạng tài nguyên sinh vật và đa dạng sinh học Đà Nẵng là nơi đa dạng sinh học với nhiều lồi động thực vật quý hiếm. Tuy nhiên do quá trình phát triển du lịch, xây dựng cơ sở hạ tầng và ơ nhiễm MT ảnh hưởng nhiều đến sự đa dạng sinh học và hệ sinh thái nơi đây. 10 2.1.5 Các vấn đề mơi trường khác Đà Nẵng là một trong 5 tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu, là nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp của nhiều cơn bão, mưa lớn và lũ lụt, hạn hán gây nhiều thiệt hại về người và tài sản. Vấn đề ơ nhiễm mơi trường sau các đợt thiên tai cũng là đáng quan tâm. 2.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 2.2.1 Thực trạng quản lý nhà nước về mơi trường tại Thành phố Đà Nẵng a. Cơ cấu tổ chức Cơng tác QLNN về MT ở thành phố chịu trách nhiệm chính là UBND thành phố. Dưới UBND cĩ Sở TN&MT thực hiện chức năng chuyên mơn về quản lý nhà nước, ngồi ra các Sở, Ban, Ngành theo chức năng nhiệm vụ chuyên mơn của mình cĩ trách nhiệm thực hiện cơng tác BVMT. Trong đĩ, một số Sở thành lập phịng quản lý mơi trường hoặc Thanh tra Sở làm cơng tác quản lý nhà nước về BVMT mang tính kiêm nhiệm theo ngành dọc. Từ giữa năm 2007, Đà Nẵng đã tiến hành phân cấp trong QLNN về MT cho các Phịng TN&MT ở các quận/huyện. Ở cấp phường/xã đã bố trí cho cán bộ địa chính hoặc cán bộ xây dựng – thủy lợi làm kiêm nhiệm cơng tác mơi trường. Như vậy cơng tác QLNN về mơi trường ở thành phố đã kết hợp được với các tổ chức, đồn thể và các ngành chức năng trong cơng tác BVMT. Chương trình BVMT được lồng ghép vào các hoạt động chuyên mơn. 11 Hình 2.4. Sơ đồ Tổ chức Bộ máy quản lý Nhà nước về MT tại thành phố Đà Nẵng b. Nguồn nhân lực quản lý mơi trường tại Tp.Đà Nẵng Nguồn nhân lực hiện tại cĩ khoảng 140 cán bộ hoạt động trong lĩnh vực quản lý mơi trường bao gồm cán bộ chuyên trách và kiêm nhiệm ở cấp thành phố đến phường/xã, các KCN&CX. Bảng 2.5. Số lượng cán bộ làm cơng tác QL&BVMT tại Tp. Đà Nẵng năm 2011 Cơ quan Sở TN&MT Ban QLCKCN & CX Các quận, huyện UBND phường xã Cảnh sát MT Chi cục BVMT Số lượng 22 6 21 56 18 17 Như vậy, việc QLNN về MT được thực hiện chặt chẽ từ cấp thành phố đến phường xã, cĩ sự tham gia đồng thời của nhiều ban ngành, tạo điều kiện thuận lợi cho cơng tác QLMT được sâu sát với từng ngành, từng địa phương. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ cơng tác QLNN về MT chưa được hồn thiện, trình độ năng lực hạn Cơng an Thành phố UBND tỉnh Bộ TN&MT Sở TN&MT Chi cục BVMT Các Phịng chức năng khác Cảnh sát MT 12 chế, số lượng cán bộ cịn khá mỏng sẽ dẫn đến kết quả là hoạt động này sẽ khơng thống nhất và mang tính lệ thuộc. c. Cơng tác hoạch định chính sách Nhìn chung các VBQPPL lĩnh vực QLNN về MT của thành phố đã ban hành kịp thời, tập trung vào vấn đề ơ nhiễm nghiêm trọng như ơ nhiễm nước mặt, ơ nhiễm tại một số điểm nĩng về mơi trường như Âu thuyền Thọ Quang, bãi rác Khánh Sơn… tạo điều kiện thuận lợi cho cơng tác QLNN cấp địa phương. Tuy nhiên số lượng VBQPPL ở cấp thành phố chưa nhiều như: quản lý chất thải rắn, quản lý nước thải, khí thải và các chính sách khuyến khích phát triển dịch vụ BVMT, tái chế, tái sử dụng chất thải… Bảng 2.6. Số lượng các văn bản về Mơi trường được ban hành tại thành phố Đà Nẵng (tính đến tháng 03/2012) Lĩnh vực liên quan 2007 2008 2009 2010 2011 Tổng cộng Đất 1 4 1 1 07 Nước 2 4 1 2 1 10 Khơng khí 1 3 1 1 6 d. Cơng tác triển khai, thực hiện việc QLNN về mơi trường
Cơng tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến và thực thi các văn bản pháp luật về MT Trong những năm qua, thành phố đã tích cực đẩy mạnh cơng tác thơng tin tuyên truyền về chính sách và văn bản pháp luật trong lĩnh vực BVMT dưới nhiều hình thức như: tập huấn; phát động các phong trào, chiến dịch và xây dựng các mơ hình BVMT bước đầu đạt hiệu quả khá cao. Nhìn chung nhận thức của người dân và doanh nghiệp đã được nâng cao đáng kể, cộng đồng đã cĩ những quan tâm và thái độ đúng đắn về MT trong giai đoạn 2005-2011. 13 Hình 2.7. Thống kê cơng tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về BVMT từ năm 2008 – 2010
Thiết lập quan hệ quốc tế trong lĩnh vực BVMT Bước đầu thực hiện cĩ hiệu quả, đã cĩ kế hoạch và chính sách thu hút việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực mơi trường để tận dụng được nguồn vốn, khoa học kỹ thuật, cơng nghệ và kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao chất lượng mơi trường ở thành phố.
Xây dựng, quản lý và tiến tới xã hội hĩa các cơng trình BVMT, các cơng trình cĩ liên quan đến BVMT Xã hội hĩa cơng tác mơi trường với mục tiêu nhằm nâng cao trách nhiệm của cộng đồng đối với việc BVMT đồng thời tận dụng được nguồn lực vốn cĩ của xã hội để đầu tư, xây dựng và phát triển các cơng trình trong cơng tác BVMT bước đầu khá hiệu quả đã làm ơ nhiễm được giảm đáng kể, chất lượng mơi trường được cải thiện hơn trước. Tuy nhiên, một số lĩnh vực chưa xã hội hĩa như: cây xanh, năng lượng, thốt nước, quan trắc và phân tích mơi trường, cơng nghệ mơi trường…. điều này đã làm giảm hiệu quả trong cơng tác QLMT. 14
Cơng tác BVMT  Thu gom rác thải Hình 2.10. Khối lượng rác thải sinh hoạt được thu gom (tấn) từ năm 2005-20011  Thu phí BVMT Sự quản lý nhà nước về mơi trường trong cơng tác thu phí BVMT khá hiệu quả, nguồn ngân sách từ thu phí BVMT ngày càng tăng gĩp phần tăng ngân sách chi cho các hoạt động BVMT, tăng hiệu quả trong cơng tác BVMT, ngăn ngừa ơ nhiễm. Hình 2.11. Thu phí BVMT tại thành phố Đà Nẵng từ năm 2008- 2010 (đơn vị: triệu đồng) 15
Thẩm định các báo cáo đánh giá tác động MT của các dự án và các cơ sở sản xuất kinh doanh Chất lượng mơi trường được cải thiện rõ rệt một phần nhờ vào cơng tác thẩm định báo cáo ĐTM và cơng tác cấp phép đối với các hoạt động trong lĩnh vực mơi trường được thực hiện chặt chẽ, cĩ hiệu quả và nhanh chĩng. Hội đồng thẩm định với thành viên mở nhằm thuận lợi cho việc mời chuyên gia phù hợp với mỗi loại dự án thẩm định. Ngồi ra, thành phố cịn tổ chức nhiều lớp tập huấn nhằm nâng cao trình độ chuyên mơn cho cán bộ thẩm đinh và thành viên của Hội đồng thẩm định. Bảng 2.11. Thống kê số lượng cấp phép, thẩm định ĐTM tại Tp.Đà Nẵng giai đoạn 2008-2011 Lĩnh vực Nhận mới Tham mưu cấp Trả lại Đang giải quyết Báo cáo ĐTM 35 34 01 12 Đề án MT 01 01 Dự án cải tạo MT 13 10 01 02 Sự cố tràn dầu 01 02 01 Một số hạn chế như: - Cơng tác triển khai cấp bản đăng ký cam kết BVMT ở cấp huyện cịn chậm. Quy trình cấp chưa đúng và năng lực xem xét hồ sơ để cấp cịn nhiều hạn chế. - Việc theo dõi quản lý sau khi cấp phép, cấp quyết định phê chuẩn ĐTM cịn thiếu phần chặt chẽ. - Các văn bản hướng dẫn của Bộ về thủ tục MT cho các cơ sở đang hoạt động triển khai chậm. 16 Bảng 2.12. Thống kê số lượng cấp phép đối với lĩnh vực chất thải nguy hại giai đoạn 2008 - 2011 Nhận mới Tham mưu cấp Trả lại Đang giải quyết Đăng kí chủ nguồn thải nguy hại 86 82 04 Cấp phép hành nghề quản lý chất thải nguy hại 02 01 Nhập khẩu phế liệu 20 13 01 06 e. Cơng tác kiểm tra, thanh tra về BVMT
Quan trắc chất lượng MT Chương trình quan trắc MT tổng hợp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đã được UBND thành phố phê duyệt tại Quyết định số 2189/QĐ-UB ngày 04/5/2006, đến nay đã cĩ tổng số 38 điểm quan trắc được tiến hành đúng theo tiến độ với tần suất quan trắc từ 2-6 lần/năm. Số liệu quan trắc được cập nhật, xử lý kịp thời phục vụ cơng tác theo dõi diễn biến chất lượng MT trên địa bàn Tp.Đà Nẵng, tạo điều kiện cho việc đánh giá chất lượng MT của thành phố, đồng thời làm cơ sở để thẩm định các báo cáo ĐTM.
Cơng tác thanh tra, kiểm tra MT Nhìn chung cơng tác kiểm sốt ơ nhiễm đã được triển khai đều đặn hàng năm. Thành phố đã tiến hành thanh tra, kiểm tra thường xuyên về việc thực hiện BVMT và sau khi cấp phép, thẩm định ở các cơ sở, đơn vị sản xuất, tại các KCN và cụm dân cư. Đảm bảo việc thực hiện BVMT một cách đồng bộ từ các ban ngành đến các cộng đồng dân cư. 17 Bảng 2.14. Tình hình vi phạm pháp luật MT giai đoạn 2008-2010 Vi phạm Số vụ Thu gom vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại 02 Quy định về bảo vệ động vật hoang dã 08 Khai thác tài nguyên trái phép 02 Xả nước thải gây ơ nhiễm mơi trường 11 Nhập phế liệu gây ơ nhiễm mơi trường 01 Hàng thực phẩm kém chất lượng và thuốc BVMT giả 02 Tuy nhiên thủ tục thanh tra, kiểm tra cịn quá rườm rà, xử phạt nhiều khung khơng rõ ràng, yêu cầu báo cáo quá nhiều gây lãng phí thời gian và phiền hà cho các cơ sở cơng nghiệp. Việc đình chỉ sản xuất, buộc di dời hàng loạt các cơ sở trong vùng trong cùng một lúc sẽ tạo ra một mơi trường XH khá phức tạp với nhiều doanh nghiệp bị phá sản và tăng số lượng lao động thất nghiệp. 2.2.2 Đánh giá chung về QLMT trên địa bàn Đà Nẵng a. Thành tựu - Lồng ghép chương tình BVMT vào kế hoạch phát triển KT- XH của thành phố. - Chất lượng mơi trường được cải thiện đáng kể hơn trước. Nhiều điểm nĩng mơi trường đã được giải quyết triệt để - Cơng tác thu gom rác thải, thu phí BVMT đạt hiệu quả cao. - Cơng tác tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về BVMT đã được triển khai sâu rộng, đa dạng các hình thức tuyên truyền và phối hợp nhiều cơ quan tổ chức thực hiện b. Hạn chế - Tình hình QLMT chưa đáp ứng với yêu cầu phát triển của thành phố. 18 - Các chính sách, thể chế của thành phố về BVMT triển khai cịn chậm. - Năng lực cán bộ QLMT cịn thiếu về số lượng, yếu về chuyên mơn, kinh nghiệm. c. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến quản lý của Nhà nước về MT
Nhận thức của cán bộ quản lý và người dân về MT
Cơng tác tổ chức nhà nước về QLMT CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 3.1 QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI ĐÀ NẴNG 3.2 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MƠI TRƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 3.2.1 Hồn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT - Xây dựng hệ thống các VBQPPL, các chế tài phù hợp về QLMT và đơ thị trên địa bàn thành phố theo định hướng phát triển bền vững, xây dựng “Thành phố mơi trường”. - Xây dựng kế hoạch, chương trình hành động cụ thể ứng phĩ với tình hình biến đổi khí hậu và nước biển dâng cho Tp.Đà Nẵng. - Xây dựng và ban hành các VBQPPL kiểm sốt và xử lý ơ nhiễm bụi và tiếng ồn tại các làng nghề. 19 3.2.2 Đẩy mạnh triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT a. Đẩy mạnh cơng tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ mơi trường - Tăng cường giáo dục truyền thơng, phát động phong trào quần chúng tham gia BVMT, tổ chức các lớp tập huấn nâng cao nhận thức về mơi trường cho cộng đồng dân cư. Cơng tác này phải được thực hiện thường xuyên, tránh làm theo phong trào. - Lồng ghép chương trình giáo dục về BVMT, triển khai các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT đến từng người dân. - Tổ chức các khĩa đào tạo trình độ chuyên mơn của cán bộ quản lý mơi trường và nhận thức mơi trường cho các nhà quản lý doanh nghiệp, cộng đồng dân cư ở địa phương. b. Đẩy mạnh xã hội hĩa trong cơng tác mơi trường - Xây dựng chính sách khuyến khích mọi thành phần tham gia trong cơng tác BVMT như thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải và các dịch vụ khác về BVMT. - Khuyến khích các tổ chức, cá nhân đĩng gĩp nguồn tài chính cho đầu tư thực hiện các quy chế về BVMT, phịng ngừa và khắc phục ơ nhiễm, tạo lập mơi trường sống xanh, sạch, đẹp tại nơi làm việc và nơi cư trú. c. Tăng cường hợp tác quốc tế trong các dự án và trong việc quản lý mơi trường - Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực, giáo dục đào tạo, khoa học cơng nghệ, đặc biệt là chuyển giao các cơng nghệ sản xuất sạch và thân thiện mơi trường. 20 - Xây dựng chính sách khuyến khích thu hút các dự án đầu tư trực tiếp nước ngồi vào ngành cơng nghiệp BVMT. Tăng tỷ lệ đầu tư cho BVMT trong nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức. d. Đẩy mạnh cơng tác quản lý thực hiện bảo vệ mơi trường - Cần xác định số chỉ tiêu MT đưa vào Niêm giám thống kê nhằm cơng bố hàng năm. UBND thành phố cần ban hành quy định thu thập, quản lý và chia sẻ cơ sở dữ liệu về mơi trường thành phố. - Áp dụng các chính sách, cơ chế hỗ trợ về vốn, khuyến khích về thuế, trợ giá đối với các hoạt động BVMT. Nghiên cứu áp dụng cơng cụ kinh tế trong hoạt động BVMT. - Tăng nguồn quỹ MT và mức chi ngân sách cho các hoạt động MT bảo đảm ưu tiên cho cơng tác thực hiện BVMT. - Vận động các ngân hàng hỗ trợ vốn, giới thiệu các kênh tín dụng khơng lãi cho các cơ sở sản xuất cĩ nguyện vọng áp dụng, đầu tư triển khai cơng nghệ sản xuất ít chất thải với lãi suất ưu đãi. 3.2.3 Tăng cường cơng tác kiểm tra, đánh giá a. Hồn thiện hệ thống Quan trắc chất lượng mơi trường - Xây dựng Quy hoạch mạng lưới quan trắc MT tự động trên địa bàn thành phố đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020. - Xây dựng thêm các điểm quan trắc mơi trường với tần suất quan trắc nhiều hơn đảm bảo cơng tác theo doi diễn biến chất lượng MT. bên cạnh đĩ, cần đầu tư trang thiết bị hiện đại phục vụ trong cơng tác phân tích mơi trường. b. Phát triển hệ thống quản lý mơi trường - Phát triển lực lượng cán bộ QLMT tại các phịng TN&MT ở cấp quận, huyện theo hướng kết hợp quản lý tài nguyên với QLMT. - Đào tạo cán bộ cĩ chuyên mơn về mơi trường ở cấp phường, xã. 21 - Thành lập Phịng cảnh sát mơi trường thuộc Cơng an Thành phố, thường xuyên kiểm tra, thanh tra, ngăn chặn các sự cố mơi trường, tội phạm mơi trường. c. Tăng cường cơng tác thanh tra, kiểm tra - Tăng cường cơng tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện BVMT ở các cơ sở sản xuất. Xử phạt nghiêm minh đối với những cơ sở, cá nhân gây ơ nhiễm mơi trường, buộc các cơ sở gây ơ nhiễm phải thực hiện các biện pháp xử lý ơ nhiễm. - Triển khai tiếp tục kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ơ nhiễm mơi trường và các điểm nĩng về mơi trường như Bãi rác Khánh Sơn, khu Âu thuyền Thọ Quang, làng nghề Non Nước… - Phân cấp trách nhiệm và cĩ cơ chế phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các ngành, các cấp trong việc tăng cường các hoạt động QLNN về MT. - Tăng cường kiểm tra, phối hợp với Thanh tra Sở thanh tra việc lập báo cáo giám sát, báo cáo cơng tác BVMT của cơ sở, cập nhật số liệu, phân loại đánh giá chất lượng mơi trường của cơ sở để kịp thời hướng dẫn các biện pháp phịng ngừa, giảm thiểu, phát thải, khống chế ơ nhiễm mơi trường. - Chỉ đạo, hướng dẫn Phịng TN&MT trong cơng tác kiểm tra thực hiện nhiệm vụ BVMT; xác nhận Bản cam kết BVMT. Tăng cường cơng tác thanh tra, kiểm tra các nội dung đã ghi trong Bản cam kết của các cơ sở hay dự án đã được phê duyệt. - Cơ cấu phân bổ hợp lý ngân sách sự nghiệp dành cho đầu tư MT và sự nghiệp MT như tăng kinh phí bố trí sự nghiệp mơi trường hàng năm cho các tổ chức đồn thể, quận, huyện, phường, xã. 22 3.3 KIẾN NGHỊ 3.3.1 Kiến nghị đối với Chính phủ và các Bộ ngành liên quan 3.3.2 Yêu cầu đối với các Sở, Ban ngành, quận, huyện - Hồn thiện cơ cấu tổ chức hệ thống quản lý mơi trường đến cấp phường, xã; KCN&CX. Phấn đấu khơng cịn cán bộ kiêm nhiệm hoạt động QLMT. - Phải cĩ chính sách đảm bảo hồn tất đấu nối nước thải tồn bộ và đảm bảo xử lý chung đạt yêu cầu trước năm 2015 cho tất cả các KCN trên địa bàn. - Tăng cường thực thi pháp luật về BVMT trên địa bàn, chú trọng cơng tác thanh tra, kiểm tra và giám sát chất lượng MT trong thời gian đến. - Đề nghị UBND thành phố trong việc tăng cường các điểm quan trắc, tần suất và kinh phí thực hiện quan trắc mơi trường. Đẩy mạnh cơng tác xử lý các điểm nĩng mơi trường, thực hiện cĩ hiệu quả đề án thành phố mơi trường giai đoạn 2011 -2015 - Tăng cường cơng tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức bảo vệ mơi trường, giáo dục mơi trường, làm cho ý thức bảo vệ mơi trường trở thành thĩi quen, đi sâu vào nếp sống của mọi tầng lớp trong xã hội. 23 KẾT LUẬN Trong thời gian qua, trong bối cảnh tình hình kinh tế trong nước cĩ nhiều biến động, cuộc khủng hoảng tài chính và suy thối kinh tế tồn cầu… đã ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình hội nhập của thành phố, nhưng với vị thế là một trong số các độ thị loại I của Việt Nam, là thành phố động lực của vùng kinh tế Miền Trung – Tây Nguyên, Đà Nẵng đã cĩ bước phát triển khá nhanh về KT-XH. Diện mạo thành phố đã khang trang, văn minh, sạch đẹp và đầy sức sống, thể hiện rõ bản chất của một thành phố trẻ năng động. Các đề án về xây dựng và phát triển mơi trường đặc biệt là đề án “Xây dựng Đà Nẵng – Thành phố mơi trường” đã tạo nên những hướng phát triển sáng tạo của thành phố, với mục đích lớn nhất là phát triển KT-XH bền vững và phấn đấu đạt thành phố thân thiện mơi trường, đảm bảo các yêu cầu về chất lượng mơi trường. Quản lý nhà nước về mơi trường là một nội dung quan trọng trong chiến lược và kế hoạch phát triển bền vững của mỗi một địa phương. Nếu khơng đặt đúng vị trí của bảo vệ mơi trường thì khơng thể đạt được mục tiêu phát triển và từng bước nâng cao đời sống của nhân dân. Thực tế cho thấy quản lý nhà nước về bảo vệ mơi trường là một nhân tố quan trọng bảo đảm cho việc sử dụng các nguồn tài nguyên một cách hợp lý và luơn giữ được mơi trường ở trạng thái cân bằng. Với tầm nhìn trở thành “Thành phố MT”, chiến lược BVMT của Đà Nẵng là bộ phận cấu thành khơng thể tách rời của chiến lược phát triển KT - XH, là cơ sở quan trọng bảo đảm phát triển kinh tế bền vững. Từ năm 2010, Đà Nẵng đã chuyển đổi cơ cấu kinh tế, ưu tiên phát triển du lịch và dịch vụ để phát triển thành phố 24 theo hướng hiện đại hĩa. Và "Thành phố mơi trường" là một thương hiệu đã được Đảng bộ, nhân dân thành phố Đà Nẵng lựa chọn và quyết tâm phấn đấu đạt được vào năm 2020. Đây là đơn vị đầu tiên trong cả nước ta xây dựng “Thành phố mơi trường”. Trong những năm qua chất lượng mơi trường của thành phố Đà Nẵng cũng chịu những sức ép do quá trình phát triển KT-XH của thành phố Đà Nẵng, việc phát triển đơ thị và mở rộng khơng gian thành phố làm ơ nhiễm mơi trường khơng khí cục bộ, quy hoạch và phát triển du lịch khu vực vùng bờ cĩ nhiều điểm chưa hợp lý ảnh hưởng đến chất lượng mơi trường nước và đa dạng sinh học trên cạn và dưới nước. Quy hoạch và phát triển các khu cơng nghiệp chưa đồng bộ dẫn đến việc kiểm sốt ơ nhiễm cục bộ các khu vực nguồn tiếp nhận như Âu thuyền Thọ Quang, sơng Phú Lộc… Các hoạt động khác như: giao thơng vận tải, thủy sản.. cũng cĩ những sức ép đáng kể lên mơi trường thành phố. Tuy nhiên, dưới sự quản lý chặt chẽ của các cấp nên chất lượng MT thành phố đã được giữ vững và cĩ bước cải thiện đáng kể so với giai đoạn 2001-2004, cơng tác BVMT đã được nâng cao cả về chất và lượng. Việc quản lý chất thải rắn của tồn thành phố khá tốt gĩp phần xây dựng Đà Nẵng trở thành một trong những thành phố sạch nhất trong cả nước trong thời gian qua với tỷ lệ thu gom đạt 88%. Cơng tác xử lý các cơ sở gây ơ nhiễm MT đã được triển khai quyết liệt hồn thành năm 2010 và được Trung ương đánh giá cao. Cơ sở hạ tầng giao thơng và hệ thống thốt nước đã được hồn thiện theo hướng hiện đại, tình trạng nước thải chưa được xử lý thải ra mơi trường đã được hạn chế, ơ nhiễm tại các sơng hồ cũng được giảm thiểu đáng kể. Lĩnh vực hợp tác quốc tế về mơi trường đã được chú trọng, nhiều dự án đầu tư hợp tác với nước ngồi đã được triển khai. Nhận thức chung về MT của người dân thành phố 25 được nâng cao, người dân đã tự nguyện và tích cực tham gia các hoạt động BVMT tại các cộng đồng dân cư, từ bỏ các thĩi quen ảnh hưởng xấu đến mơi trường. Đặc biệt trong việc thực hiện Luật BVMT, việc triển khai các Nghị quyết, Quyết định, Chỉ thị của Đảng, Chính phủ trong việc BVMT đã được thành phố đặc biệt chú trọng thơng qua nhiều hình thức tuyên truyền phổ biến, tập huấn, sử dụng các phương tiện truyền thơng như báo đài, pano áp phích và tổ chức các buổi mitting, phát động phong trào BVMT đến từng cụm dân cư, các doanh nghiệp. Hệ thống cơ quan QLNN về MT của thành phố đã được hình thành và đi vào hoạt động cĩ hiệu quả. Về cơ chế quản lý mơi trường và tổ chức bộ máy quản lý đã cĩ những thay đổi rõ rệt, nâng cao chất lượng và hiệu quả của cơng tác quản lý mơi trường. Cơng tác đào tạo nâng cao trình độ chuyên mơn của cán bộ quản lý mơi trường đã được chú trọng thơng qua việc mở các lớp đào tạo, tập huấn các kỹ năng chuyên mơn… Bên cạnh việc chỉ đạo sát sao thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, thành phố cịn ban hành các văn bản dưới luật, đặc biệt sự lồng ghép chương trình BVMT với chiến lược phát triển KT-XH. Tuy nhiên cơng tác quản lý nhà nước về mơi trường của Tp.Đà Nẵng vẫn cịn một số hạn chế như tình trạng ban hành các văn bản dưới luật chưa kịp thời, chưa sát với tình hình thực tiễn. Việc kiểm tra, giám sát và thẩm định ĐTM của các dự án, khu cơng nghiệp, cơng trình xây dựng, đặc biệt là việc nghiên cứu, áp dụng cơng nghệ mới, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực BVMT đã được thực hiện và bước đầu cĩ hiệu quả. Hấu hết tất cả các dự án, cơng trình đều phải cĩ báo cáo ĐTM trước khi xây dựng và hoạt động, cơng tác đăng ký hoạt động các dịch vụ thu gom vân chuyển 26 chất thải nguy hại đều được đăng ký nhanh chĩng và đảm bảo các yêu cầu. Tuy nhiên, vẫn cịn một số đề án việc thẩm định, ĐTM của nĩ đối với mơi trường cịn mang tính hình thức, thiếu tính chính xác gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mơi trường. Cơng tác tổ chức bộ máy làm cơng tác quản lý nhà nước về mơi trường đã đi vào hoạt động cĩ nề nếp và bước đầu phát huy hiệu quả tích cực. Bộ máy quản lý cấp quận, huyện, xã đã được hình thành và phân cấp trong hoạt động, đảm bảo ở tất cả các cấp ngành đều cĩ các bộ hoạt động quản lý về vấn đề mơi trường. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, cơng tác BVMT ở thành phố cịn nhiều tồn tại: nhiều văn bản hướng dẫn của Trung ương cịn chồng chéo, các quy định, chính sách ở địa phương chưa ban hành kịp thời với yêu cầu thực tiễn, thiếu các chính sách khuyến khích kêu gọi tư nhân đầu tư BVMT, trang thiết bị quan trắc, phân tích chưa được đầu tư tương xứng, tốc độ triển khai đề án thành phố MT cịn chậm và chưa sâu sát đến tất cả các lĩnh vực liên quan, cơng cụ thơng tin chưa đầu tư đúng mức. Thành phố vẫn thiếu một quy hoạch tổng thể về quản lý chất thải rắn cĩ tầm chiến lược, cơng tác xã hội hĩa và huy động bên ngồi tham gia cịn chậm, chưa tương xứng với thành phố mơi trường…. Từ những phân tích tình hình thực tế, dựa vào định hướng và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, tác giả đã đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của cơng tác quản lý Nhà nước về mơi trường, từ đĩ nâng cao chất lượng mơi trường tại thành phố Đà Nẵng, gĩp phần trong việc “Xây dựng Đà Nẵng - Thành phố Mơi trường” thành cơng.