Tác động của thu hút đằu tư nước ngoài đối với sự phát triển thị trường chứng khoán trong xu thế hội nhập ở Việt Nam

o¸n, 12 c«ng ty qu¶n lý quü; 03 quü ®Çu t­ chøng kho¸n. Nh­ vËy ®Õn cuèi th¸ng 12/2006 ®· cã 55 c«ng ty chøng kho¸n (3 c«ng ty ®· ®¨ng ký giao dÞch cæ phiÕu trªn TTGDCK Hµ Néi), 18 c«ng ty qu¶n lý quü, 6 ng©n hµng ho¹t ®éng ng©n hµng l­u kDDT. C¸c c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam víi kinh nghiÖm l©u n¨m trong nghÒ sÏ lµ nh÷ng ®Þa chØ tin cËy ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, ®ång thêi hä còng cã kh¶ n¨ng cung øng cho c¸c nhµ ph¸t hµnh còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸c s¶n phÈm dÞch vô cã chÊt l­îng vµ ®é tin cËy, an toµn cao. 1.3 T¹o ®éng lùc ph¸t triÓn cung vµ cÇu chøng kho¸n: So víi c¸c n­íc trong khu vùc, quy m« cña TTCK ViÖt Nam cßn kh¸ nhá bÐ. Trong khi n­íc l¸ng giÒng Th¸i Lan cã 458 cæ phiÕu ®­îc niªm yÕt víi tæng gi¸ trÞ 132,3 tû USD; T¹i Trung Quèc, cã tíi 1.381 c«ng ty ®­îc niªm yÕt trªn hai së giao dÞch chøng kho¸n víi tæng trÞ gi¸ cæ phiÕu lµ 650 tû USD th× ë ViÖt Nam c¸c con sè cßn ®Òu rÊt khiªm tèn. Tuy nhiªn tõ con sè vµi chôc n¨m 2000, tíi thêi ®iÓm 31/12/2006 sè l­îng cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· lªn tíi 193 víi tæng gi¸ trÞ vèn ho¸ lªn tíi 14 tû USD, quy m« cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cung ®· më réng h¬n, mét sè c«ng ty cã vèn lín trªn 1000 tû nh­ VNM, FPT, STB... Cïng víi sù më réng c¸c h×nh thøc §TNN trªn TTCK ViÖt Nam, viÖc cho phÐp c¸c c«ng ty cã vèn §TNN ®­îc niªm yÕt giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· t¹o mét ®éng lùc lín ®èi víi thÞ tr­êng. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ thÞ tr­êng ViÖt Nam ch­a cã thËt nhiÒu c¸c hµng ho¸ chÊt l­îng cao ®­îc c«ng chóng ®Çu t­ chÊp nhËn. C¸c c«ng ty cã vèn §TNN ®­a cæ phiÕu lªn niªm yÕt ®· n©ng cung thÞ tr­êng c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng. KÓ tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh 145/1999/Q§-TTg ngµy 28/6/1999 vÒ viÖc b¸n cæ phÇn cho nhµ §TNN, tÝnh ®Õn ngµy 31/12/2006, ®· cã 340 c«ng ty cæ phÇn b¸n cæ phÇn cho nhµ §TNN trong tæng sè 3.180 c«ng ty ®· thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, trong ®ã cã nhãm c¸c c«ng ty ®Çu tiªn thùc hiÖn b¸n cæ phÇn cho nhµ §TNN, hiÖn ®ang cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh rÊt ph¸t triÓn nh­: CTCP C¬ ®iÖn l¹nh TP.HCM, CTCP ChÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An, CTCP §å hép H¹ Long thuéc Bé Thuû s¶n, CTCP Giao nhËn vËn chuyÓn container quèc tÕ (INFACON) thuéc tæng C«ng ty Hµng H¶i, CTCP Kho vËn vµ Giao nhËn ngo¹i th­¬ng (TRANSIMEX), CTCP Thuû s¶n sè 1 thuéc Bé Thuû s¶n, CTCP DÞch vô vËn t¶i Sµi Gßn thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i … Víi tr×nh ®é qu¶n lý, khoa häc c«ng nghÖ, n¨ng lùc chuyªn m«n trong c¸c ngµnh nghÒ, thÞ tr­êng réng lín trong vµ ngoµi n­íc cña c¸c c«ng ty nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña b¶n th©n doanh nghiÖp m×nh. §èi víi c¸c tæ chøc hç trî, cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng, viÖc c¸c c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi tham gia ho¹t ®éng kinh doanh d­íi h×nh thøc liªn doanh ®· gióp cung cÊp c¸c dÞch vô chuyªn nghiÖp cã chÊt l­îng tèt vµ ®é an toµn cao. C¸c tæ chøc nµy sÏ gãp phÇn b«i tr¬n m¹ch nèi gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua, gi÷a nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. VÒ cÇu chøng kho¸n, tuy TTCK ViÖt Nam ch­a cã ®­îc hÖ thèng nhµ ®Çu t­ hoµn thiÖn bao gåm c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n, phÇn lín c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng lµ nhµ ®Çu t­ nhá lÎ vµ ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm còng nh­ kiÕn thøc vÒ ®Çu t­ chøng kho¸n, sè l­îng nhµ ®Çu t­ tæ chøc trªn TTCK cßn thÊp, nh­ng cïng víi sù tham gia cña nhµ §TNN, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü, c¸c quü ®Çu t­, c¸c tæ chøc tµi chÝnh nh­ ng©n hµng th­¬ng m¹i, quü b¶o hiÓm x· héi.....®· tham gia chuyªn nghiÖp vµ æn ®Þnh h¬n. HiÖn t¹i cã h¬n 100.000 tµi kho¶n ®­îc më ë c¸c C«ng ty chøng kho¸n vµ cã kho¶ng 0,1% d©n sè ViÖt Nam tham gia ®Çu t­ chøng kho¸n (*). MÆc dï sè l­îng ng­êi n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ trªn TTCK ch­a nhiÒu nh­ng hä còng ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Trong sè gÇn 2.000 tµi kho¶n cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã kho¶ng 150 tµi kho¶n cña tæ chøc (35 quü ®Çu t­). Gi¸ trÞ giao dÞch cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trung b×nh chiÕm kho¶ng 20 - 40% tæng gi¸ trÞ giao dÞch toµn thÞ tr­êng. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia TTCK tuy cßn h¹n chÕ do chÊt l­îng cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng ch­a thùc sù hÊp dÉn vµ t×nh thanh kho¶n kh«ng cao, quy m« thÞ tr­êng nhá, thÞ phÇn ®Çu t­ thÊp vµ ch­a tiÕp cËn ®­îc víi nh÷ng th«ng tin doanh nghiÖp cÇn thiÕt ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­.. Nh­ng sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ chuyªn nghiÖp ®· gãp phÇn t¹o ra nguån cÇu, ®Þnh h­íng cho nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ gióp TTCK tiÕn tíi nhÞp ®é ph¸t triÓn phï hîp víi quy luËt cña thÞ tr­êng. 2. Nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých mµ sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®em l¹i cßn lµ nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc mµ chóng ta cÇn nh×n nhËn nh»m cã biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt, ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn lµnh m¹nh. MÆt tr¸i cña ho¹t ®éng §TNN trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh lµ nh÷ng nguy c¬ biÕn ®éng m¹nh theo chiÒu h­íng tiªu cùc cña thÞ tr­êng g©y ra bëi c¸c nhµ §TNN, tËp trung vµo hai ¶nh h­ëng chÝnh: (*) Nguån www.vcbs.com.vn 2.1 §Çu c¬ cã tæ chøc lín. C¬ chÕ vËn hµnh cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· t¹o ra m«i tr­êng hÕt søc thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu c¬ ph¸t triÓn. C¸c nhµ ®Çu c¬ th­êng lîi dông triÖt ®Ó c¸c yÕu tè tiªu cùc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó khai th¸c c¸c mÆt tr¸i cña nã vµ dÉn ®Õn c¸c giao dÞch chøng kho¸n kh«ng c«ng b»ng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i ph¶n ¸nh nhanh nhÊt c¸c th«ng tin vÒ kinh tÕ, mét khi thÞ tr­êng chøng kho¸n bÞ chi phèi bëi c¸c nhµ ®Çu c¬ th× kÕt qu¶ th«ng tin mµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cung cÊp sÏ bÞ xuyªn t¹c lµm mÊt tÝnh kh¸ch quan chÝnh x¸c dÉn ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh sai lÇm cña ng­êi ®Çu t­ vµ chÝnh ®iÒu nµy sÏ lµm cho nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ. Nguy c¬ nµy x¶y ra khi cã thÞ tr­êng cã nh÷ng yÕu ®iÓm, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c kÎ ®Çu c¬ cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh tÊn c«ng thÞ tr­êng b»ng c¸ch dïng vèn cña m×nh t¹o ra th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c, dÉn ®Õn c¸c giao dÞch chøng kho¸n kh«ng c«ng b»ng cho c¸c nhµ ®Çu t­. Thùc tÕ diÔn ra trªn thÕ giíi ®· cho thÊy c¸c n­íc nhá, tiÒm lùc kinh tÕ cßn h¹n chÕ ®· trë nªn bÊt lùc tr­íc sù ®Çu c¬ c¸ nh©n cña c¸c nhµ tµi phiÖt quèc tÕ. C¸c nhµ ®Çu c¬ rÊt cã thÓ nh¶y vµo c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n nhá, cã hÖ thèng kiÓm so¸t ch­a cao ®Ó thùc hiÖn ®Çu c¬ vµ thao tóng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng, thËm chÝ lµm cho thÞ tr­êng chøng kho¸n sôp ®æ. Ngoµi ra ho¹t ®éng ®Çu c¬ cßn dÉn ®Õn kh¶ n¨ng mÊt gi¸ ®ång tiÒn b¶n tÖ g©y ra c¸c hiÖn t­îng l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ mµ ChÝnh phñ kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®­îc. Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu c¬, c¸c nhµ ®Çu c¬ cã thÓ tiÕn hµnh c¸c cuéc th«n tÝnh c«ng ty lµm ®¶o lén ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty mµ hä cã ®ñ sè phiÕu cÇn thiÕt ®Ó n¾m quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty khiÕn cho c¸c c«ng ty mÊt ®i ®Þnh h­íng ho¹t ®éng kinh doanh ban ®Çu. Tõ ®ã c¸c nhµ ®Çu c¬ cã thÓ g©y ra nh÷ng thay ®æi to lín trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc gia lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vµ kh«ng toµn diÖn, cã nh÷ng khu vùc kinh tÕ rÊt ph¸t triÓn nh­ng l¹i cã c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c kh«ng ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ ë khu vùc kinh tÕ cã lîi nhuËn thÊp, dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ suy tho¸i hay khi mét sè c«ng ty lín cã ¶nh h­ëng m¹nh tíi thÞ tr­êng gÆp khã kh¨n còng cã thÓ lµ m«i tr­êng tèt cho c¸c kÎ ®Çu c¬ thùc hiÖn ý ®å cña m×nh. HËu qu¶ cña ®Çu c¬ tr­íc hÕt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®­a ra quyÕt ®Þnh sai lÇm g©y ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi trùc tiÕp cña m×nh trong khi ®em l¹i lîi nhuËn siªu ng¹ch cho nh÷ng kÎ chñ m­u. §èi víi nÒn kinh tÕ, hiÖn t­îng ®Çu c¬ g©y sù bÊt æn ®Þnh khi nhµ n­íc kh«ng thÓ ®­¬ng ®Çu vµ ®èi phã cña tµi phiÖt quèc tÕ, g©y hiÖn t­îng mÊt gi¸ ®ång néi tÖ nh­ ë mét sè thÞ tr­êng chøng kho¸n ch©u ¸ vµo cuèi thËp kû 90’. H¬n n÷a, qua giao dÞch kh«ng c«ng b»ng, kh¶ n¨ng c¸c c«ng ty cã cæ phiÕu bÞ tÊn c«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ th«n tÝnh, thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc, ph­¬ng h­íng, chiÕn l­îc kinh doanh lµ ®iÒu hoµn toµn cã thÓ x¶y ra. KÕt qu¶ xÊu nhÊt cã thÓ tÝnh ®Õn lµ sù sôp ®æ thÞ tr­êng chøng kho¸n, kÐo theo c¸c khñng ho¶ng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc, khu vùc vµ quèc tÕ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam míi h×nh thµnh, viÖc tõng b­íc më cöa thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. Nh­ng thÞ tr­êng chøng kho¸n cña chóng ta cã quy m« rÊt nhá nªn nÕu qu¶n lý thÞ tr­êng kh«ng tèt c¸c nhµ ®Çu c¬ rÊt dÔ thùc hiÖn ®Çu c¬, lòng ®o¹n thÞ tr­êng t¸c ®éng xÊu ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ nÒn kinh tÕ. Trªn thùc tÕ, quan quan s¸t diÔn biÕn giao dÞch cña c¸c nhµ §TNN, cã thÓ nhËn thÊy xu thÕ ®Çu t­ theo d¹ng ng¾n h¹n. Nhµ §TNN b»ng kü thuËt lùa chän thêi ®iÓm mua vµo b¸n ra cña m×nh, t¹o mét t©m lý ¨n theo cho nhµ ®Çu t­ trong n­íc, nhµ §TNN gom cæ phiÕu vµo khi thÞ tr­êng d­ b¸n vµ b¸n ra khi nã b¾t ®Çu nãng lªn ®Ó ¨n chªnh lÖch. Tuy nguy c¬ lòng ®o¹n ch­a x¶y ra, nh­ng víi kinh nghiÖm vµ tiÒm lùc cña m×nh, nhµ §TNN ®ang chøng tá kh¶ n¨ng cã thÓ xoay chuyÓn t×nh h×nh trong mét thêi gian kh«ng dµi theo diÔn biÕn cã lîi cho hä trªn TTCK ViÖt Nam. 2.2 Rót vèn å ¹t ra khái thÞ tr­êng. Kh¸c víi thÞ tr­êng hµng ho¸ b×nh th­êng, thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tÝnh “láng” cao vµ di chuyÓn vèn ®Çu t­ nhanh chãng. TÝnh “láng” cao cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dÔ dµng rót vèn khái thÞ tr­êng. Khi cã dÊu hiÖu vÒ suy tho¸i kinh tÕ, tiÒm n¨ng lîi nhuËn gi¶m hay mét th«ng tin bÊt lîi ®èi víi thÞ tr­êng, mét sè nhµ ®Çu t­ sÏ nhanh chãng b¸n c¸c chøng kho¸n hä ®ang n¾m gi÷, thu håi tiÒn mÆt, b¶o toµn ®ång vèn cña m×nh. Khi th«ng tin nµy bÞ lan truyÒn, hiÖu øng “®«min«” sÏ x¶y ra. C¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c sÏ ®æ x« rót vèn ra khái thÞ tr­êng. NÕu nh­ kh«ng cã c¸c qui ®Þnh chÕ tµi phï hîp, nh¹y bÐn vµ linh ho¹t trong xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh th× sÏ dÔ dÉn ®Õn viÖc rót vèn å ¹t ra khái thÞ tr­êng, g©y khñng ho¶ng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n dÉn ®Õn khñng ho¶ng tµi chÝnh, kinh tÕ. §©y còng lµ bµi häc ®¾t gi¸ cho rÊt nhiÒu thÞ tr­êng chøng kho¸n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ tr­íc tíi nay. Khi niÒm tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng lung lay th× mét vµi ng­êi trong sè hä sÏ ngay lËp tøc rót vèn vÒ b»ng c¸ch b¸n tèng b¸n th¸o nh÷ng chøng kho¸n nî, chøng kho¸n vèn mµ hä së h÷u. T×nh tr¹ng nµy sÏ g©y ra ph¶n øng d©y chuyÒn ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ ®ã còng nhanh chãng rót ch¹y ®Ó b¶o toµn nh÷ng ®ång vèn cña m×nh. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ võa qua lµ mét vÝ dô tiªu biÓu vÒ vÊn ®Ò nµy mµ Th¸i Lan lµ mét ®iÓn h×nh. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi å ¹t rót vèn vÒ n­íc khiÕn cho chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n bÞ mÊt gi¸ nhanh chãng, t¹o ra ¸p lùc lµm mÊt gi¸ ®ång tiÒn b¶n tÖ. TiÕp sau Th¸i lan thÞ tr­êng chøng kho¸n Hµn Quèc vµ mét sè n­íc kh¸c còng r¬i vµo tr­êng hîp t­¬ng tù. Bµi häc kinh nghiÖm tõ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ®· cho thÊy nÕu sè l­îng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia cµng ®«ng th× kh¶ n¨ng hä rót vèn ®ång lo¹t do mét t¸c ®éng nµo ®ã cã thÓ lµm cho thÞ tr­êng chøng kho¸n bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng vµ lµm cho luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i quèc gia ®ã ch¶y ng­îc, lµm cho nÒn kinh tÕ cña quèc gia ®ã suy tho¸i vµ g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Víi ViÖt Nam, nî n­íc ngoµi chñ yÕu lµ nî cña chÝnh phñ tõ nguån ODA víi thêi h¹n chÝnh lµ trung vµ dµi h¹n, ®Çu t­ chñ yÕu cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam chñ yÕu lµ ®Çu t­ trùc tiÕp FDI cho nªn ch­a cã tiÒn ®Ò cho viÖc di chuyÓn, th¸o vèn nãng, ng¾n h¹n ra khái ViÖt Nam nh­ng khi ®· cã thÞ tr­êng chøng kho¸n th× luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ ch¶y vµo qua kªnh dÉn vèn nµy nªn khi cã t¸c ®éng nµo ®ã vÒ mÆt kinh tÕ hiÖn t­îng th¸o vèn sÏ cã thÓ diÔn ra. T¸c ®éng cña hiÖn t­îng nµy ®Õn nÒn kinh tÕ lµ v« cïng nÆng nÒ nh­ chóng ta ®· cã dÞp chøng kiÕn qua cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh Ch©u ¸ võa qua. Thªm vµo ®ã, do TTCK ViÖt Nam míi h×nh thµnh trong thêi gian ch­a l©u vµ ®ang b­íc vµo giai ®o¹n b¾t ®©u ph¸t triÓn “nãng” nªn nguån vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®æ vµo vÉn ®ang trong xu h­íng tiÕp tôc gia t¨ng. Theo quy luËt cña thÞ tr­êng, ®©y cã thÓ coi lµ giai ®o¹n thuËn lîi vµ hiÖu qu¶ nhÊt cho viÖc ®Çu t­ nªn nguy c¬ rót vèn å ¹t khái thÞ tr­êng cña nhµ §TNN lµ ch­a thÓ xÈy ra, trõ phi cã sù thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch. Thùc tÕ, TTCK ViÖt Nam trong n¨m 2006 ®· x¶y ra hai ®ît sèt nãng vµ mét ®ît sèt l¹nh nh­ng theo ph©n tÝch ë trªn, nguyªn nh©n cña nã kh«ng ph¶i do bÊt cø sù rót vèn nµo cña N§TNN mµ ®ît sèt nãng do nguyªn nh©n tõ viÖc më room (møc së h÷u tèi ®a) cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ 30% lªn 49% vèn ®iÒu lÖ cña mét c«ng ty vµ sù chuyÓn vèn tõ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n vµo TTCK vµ ®ît sèt l¹nh tiÕp theo ®­îc xem nh­ lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu tõ viÖc sèt nãng tr­íc ®ã. Tãm l¹i, viÖc tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam võa cã mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc, ®iÒu quan träng lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ ®­îc mÆt tiªu cùc vµ ph¸t huy mÆt tÝch cùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt, c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu më cöa thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia vµ hä ®· thµnh c«ng. ViÖt Nam x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n muén h¬n so víi phÇn lín c¸c n­íc trªn thÕ giíi, do vËy chóng ta cã thuËn lîi lµ cã ®iÒu kiÖn häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng kh«ng tèt cña ®Çu t­ n­íc ngoµi tíi thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Ch­¬ng 3: c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng ®TNN vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n trong xu thÕ héi nhËp ë ViÖt nam I/ Kh¶ n¨ng héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam Kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp dÇn víi kinh tÕ thÕ giíi vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n còng kh«ng n»m ngoµi qu¸ tr×nh ®ã. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh võa tranh thñ võa c¹nh tranh , võa hîp t¸c võa ®Êu tranh, võa tËn dông c¬ héi võa ®èi phã víi th¸ch thøc, ai chñ ®éng h¬n ng­êi ®ã cã thÓ cã lîi thÕ nhiÒu h¬n. §ã lµ quy luËt vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Chñ ®éng ë ®©y cã nghÜa lµ ph¶i n¾m v÷ng c¸c kh¶ n¨ng c¬ héi cã thÓ cã vµ l­êng tr­íc ®­îc phÇn lín, phÇn c¬ b¶n nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch, nh÷ng t×nh huèng sÏ ph¶i ®èi phã. V× v©y, chñ ®éng héi nhËp lµ ®iÒu kiÖn cÇn thÕt ®Ó chóng ta tiÕn vµo héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. TÝnh chñ ®éng ë ®ay kh«ng chØ lµ sù chñ ®éng x©y dùng vµ ®­a ra ph­¬ng ¸n cam kÕt héi nhËp mµ cßn ph¶i t¹o ra thÕ chñ ®éng cho c¸c thµnh phÇn trong n­íc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp vµ b¶n th©n c¸c thÎ nh©n vµ ph¸p nh©n trong n­íc cònh ph¶i chñ ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp, kh«ng tr«ng chê, û l¹i vµo sù b¶o hé cña Nhµ n­íc. Khi gia nhËp WTO, doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ViÖt Nam cã c¬ héi ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng khi tiÕp cËn thÞ tr­êng toµn cÇu, ®ång thêi còng ph¶i chÞu ¸p lùc c¹nh tranh quèc tÕ gay g¾t ngay trªn s©n nhµ. Qu¸ tr×nh héi nhËp nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ ®Çu t­ ph¶i cã tÇm nh×n vµ t­ duy quèc tÕ. Theo tho¶ thuËn gia nhËp WTO, VN cam kÕt më cöa thÞ tr­êng cho 11 ngµnh dÞch vô (kho¶ng h¬n 100 ph©n ngµnh), ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô: chøng kho¸n, b¶o hiÓm, ng©n hµng, dÞch vô hç trî khai th¸c dÇu khÝ, viÔn th«ng vµ ph©n phèi. §©y sÏ lµ nh÷ng ngµnh chÞu søc Ðp c¹nh tranh lín nhÊt trong thêi gian tíi vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh nµy sÏ lµ nh÷ng ®¹i diÖn ®Çu tiªn cña VN ph¶i “thö löa” quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam sÏ gia nhËp WTO trong n¨m 2007, viÖc thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p më cöa thÞ tr­êng ViÖt Nam nãi chung vµ chøng kho¸n nãi riªng lµ rÊt cÇn thiÕt. Ch¼ng h¹n nh­ viÖc n©ng trÇn tû lÖ n¾m gi÷ cña nhµ da n­íc ngoµi ®èi víi cæ phiÕu cña c¸c tæ chøc niªm yÕt tõ 30% lªn 49%. Nh÷ng sù më réng tiÕp theo cÇn ®­îc tiÕn hµnh tõng b­íc ®Ó võa ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cho thÞ tr­êng võa thóc ®Èy thÞ tr­êng ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, viÖc t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®Ó niªm yÕt chÐo c¸c chøng kho¸n còng cÇn ®­îc ®Èy m¹nh. Nhµ n­íc xóc tiÕn viÖc ®­a c¸c c«ng ty lín cña ViÖt Nam ra niªm yÕt ë TTCK n­íc ngoµi, nh­ vËy sÏ cã t¸c dông tÝch cùc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña b¶n th©n c¸c còng nh­ t¨ng thªm kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ n­íc ngoµi. Cô thÓ lµ : - Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh héi nhËp thÞ tr­êng vèn ASEAN giai ®o¹n 2006-2010, bao gåm c¸c néi dung: thùc hiÖn s¸ng kiÕn Quü tr¸i phiÕu Ch©u ¸; hµi hoµ ho¸ tiªu chuÈn ph¸t hµnh, niªm yÕt, c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n; kÕt nèi giao dÞch, niªm yÕt chÐo gi÷a c¸c Së Giao dÞch Chøng kho¸n ASEAN; tiÕn tíi h×nh thµnh thÞ tr­êng thø cÊp chung cho giao dÞch tr¸i phiÕu c¸c n­íc ASEAN; phÊn ®Êu cã doanh nghiÖp tham gia danh s¸ch 100 c«ng ty niªm yÕt hµng ®Çu cña c¸c n­íc ASEAN. - Thùc hiÖn më cöa dÞch vô thÞ tr­êng chøng kho¸n theo lé tr×nh ®· cam kÕt t¹i c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. - Thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô thµnh viªn cña IOSCO; ký kÕt Biªn b¶n Ghi nhí vÒ hîp t¸c song ph­¬ng (MOU) víi c¸c Uû ban Chøng kho¸n trong khu vùc; ký kÕt Biªn b¶n ghi nhí ®a ph­¬ng (MMOU) víi c¸c thµnh viªn IOSCO Më cöa sÏ khiÕn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc phô thuéc vµ chÞu t¸c ®éng tõ thÞ tr­êng quèc tÕ. Do ®ã cÇn cã b­íc ®i vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ hiÖu qu¶ cña héi nhËp. Mét sè gi¶i ph¸p quan träng bao gåm: Thø nhÊt, viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét c¬ së h¹ tÇng tµi chÝnh bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ cã mét ý nghÜa quan träng ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong tiÕn tr×nh héi nhËp. HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng tµi chÝnh ph¸t triÓn sÏ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó dßng l­u chuyÓn vèn cã thÓ vËn hµnh su«n sÎ, an toµn, ®óng môc ®Ých. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam míi ®­îc h×nh thµnh, do ®ã viÖc x©y dùng mét hÖ thèng c¬ së tµi chÝnh hiÖu qu¶ lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu. HÖ thèng tµi chÝnh cÇn thiÕt bao gåm: c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c thÓ chÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®ång bé; hÖ thèng luËt ph¸p râ rµng, minh b¹ch, b¶o vÖ nhµ ®Çu t­; c¸c thÓ chÕ vµ thÓ lÖ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ; c¬ chÕ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc vµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh; vµ hÖ thèng th«ng tin tµi chÝnh cËp nhËt vµ ®¶m b¶o tin cËy. Thø hai, qu¸ tr×nh héi nhËp thÞ tr­êng vèn ph¶i ®Æt trong tæng thÓ qu¸ tr×nh héi nhËp còng nh­ qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thÞ tr­êng tµi chÝnh, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng vµ c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ nãi chung. NÕu thiÕu sù g¾n kÕt nµy thÞ tr­êng vèn khã lßng ph¸t triÓn, khã lßng ®ñ søc chèng ®ì c¸c bÊt æn tõ bªn ngoµi. Thø ba, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn ph¶i x©y dùng mét lé tr×nh héi nhËp phï hîp. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cho thÊy mét tr×nh tù më cöa kh«ng phï hîp sÏ cã t¸c ®éng xÊu tíi ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng, thËm chÝ trùc tiÕp g©y ra khñng ho¶ng. Trong xu thÕ héi nhËp chung cña thÕ giíi vµ tr¸nh tôt hËu qu¸ xa víi c¸c n­íc trong khu vùc, ViÖt Nam kh«ng thÓ chê héi tô ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn héi nhËp. Tuy nhiªn, chóng ta ph¶i lùa chän h­íng ®i më cöa mét c¸ch ®óng ®¾n cã chän läc vµ c©n nh¾c trong tõng giai ®o¹n cô thÓ vµ tõng ®èi t­îng hîp t¸c cô thÓ. Trong lé tr×nh héi nhËp thÞ tr­êng vèn, ViÖt Nam còng ph¶i biÕt kÕt hîp hµi hoµ gi÷a toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ vµ c¸c quan hÖ song ph­¬ng. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®Ó héi nhËp an toµn, vµ hiÖu qu¶, ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn lé tr×nh héi nhËp khu vùc tr­íc, trªn c¬ së ®ã t¹o tiÒn ®Ò ®Ó sau ®ã héi nhËp toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, viÖc thùc hiÖn lé tr×nh héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c Bé ngµnh liªn quan nh»m ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a cam kÕt vµ thùc hiÖn, vµ thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p quy khi cã sù thay ®æi cÇn thiÕt nh»m phï hîp víi lé tr×nh cam kÕt. Tr­íc m¾t, lé tr×nh héi nhËp thÞ tr­êng chøng kho¸n trong giai ®o¹n 2006-2010 bao gåm: - Ký kÕt c¸c biªn b¶n ghi nhí vÒ hîp t¸c ë cÊp c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng vèn; - Ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng cÊp nhµ n­íc trong lÜnh vùc thÞ tr­êng vèn; - ChuÈn bÞ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hµnh lang ph¸p lý vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong khu«n khæ héi nhËp WTO; - Më cöa dÇn tõng lo¹i h×nh dÞch vô theo c¸c cam kÕt héi nhËp thÞ tr­êng vèn trong khu«n khæ WTO. Thø t­, triÓn khai KÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam giai ®o¹n 2006 – 2010 nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam c¶ vÒ quy m« vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng, tõ ®ã lµ c¬ së ®Ó tËn dông vµ ph¸t huy mäi c¬ héi trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. §Ó triÓn khai KÕ ho¹ch nµy, mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m lµ ph¶i ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña thÞ tr­êng, x©y dùng vµ h­íng ®Õn thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc c«ng nghÖ th«ng tin ¸p dông cho c¸c tæ chøc kinh doanh vµ dÞch vô chøng kho¸n, t¨ng c­êng øng dông c«ng nghÖ tin häc trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh thÞ tr­êng. C«ng nghÖ th«ng tin cÇn ®­îc coi nh­ mét trong nh÷ng kh©u ®ét ph¸ gióp rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc, rót ng¾n giai ®o¹n “thö nghiÖm” vµ “hoµn thiÖn” thÞ tr­êng, ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam nhanh chãng b¾t kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Víi quan ®iÓm ChiÕn l­îc ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin lµ mét bé phËn quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung cña ngµnh Chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010, §Ò ¸n hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010 ®· ®­îc UBCKNN x©y dùng, hiÖn thùc ho¸ mét phÇn viÖc quan träng trong kÕ ho¹ch øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ngµnh tµi chÝnh ®Õn n¨m 2010 ®· ®­îc Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh phª duyÖt. §Ò ¸n nµy nh»m phôc vô c¸c yªu cÇu cÊp b¸ch cña sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®Æt ra tõ nay ®Õn n¨m 2010: m« h×nh tæ chøc tin häc khi TTGDCK Tp.Hå ChÝ Minh chuyÓn thµnh SGDCK víi quy m« hiÖn ®¹i vµ cã kh¶ n¨ng kÕt nèi víi c¸c thÞ töêng khu vùc, ph¸t triÓn TTGDCK Hµ néi trë thµnh mét thÞ tr­êng OTC cho chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng Trung t©m l­u ký chøng kho¸n ®éc lËp, tõng b­íc øng dông c«ng nghÖ tin häc vµo c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ qu¶n lý thÞ tr­êng. II/ Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña TTCKVN vµ xu thÕ tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian tíi 1. Môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n 2006-2010: Më réng thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tæ chøc, thu hÑp thÞ tr­êng tù do; phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tæng gi¸ trÞ vèn ho¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tæ chøc ®¹t 10-15% GDP. N©ng cao tÝnh minh b¹ch cña ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n, ¸p dông th«ng lÖ tèt nhÊt vÒ qu¶n trÞ c«ng ty ®èi víi c¸c c«ng ty ®¹i chóng vµ c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n. N©ng cao quy m« vµ n¨ng lùc cña c¸c tæ chøc kinh doanh, dÞch vô chøng kho¸n ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thùc hiÖn ®¨ng ký, l­u ký tËp trung chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty ®¹i chóng giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tæ chøc t¹i Trung t©m L­u ký chøng kho¸n. Më cöa thÞ tr­êng dÞch vô chøng kho¸n theo lé tr×nh héi nhËp ®· cam kÕt; ¸p dông c¸c nguyªn t¾c vÒ qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n theo khuyÕn nghÞ cña Tæ chøc quèc tÕ, Uû ban chøng kho¸n phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn thÞ tr­êng. 2. Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña TTCKVN vµ xu thÕ tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian tíi Theo dù b¸o cña «ng Dominic Scriven, Gi¸m ®èc c«ng ty qu¶n lý quü Dragon Capital (V­¬ng quèc Anh), trong n¨m nay, ViÖt Nam cã thÓ thu hót kho¶ng 500 triÖu ®«la vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi, b»ng 1/3 tæng sè ViÖt Nam thu hót ®­îc tõ tr­íc ®Õn nay. Theo «ng, sÏ cã mét luång vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi lín th«ng qua nhiÒu kªnh kh¸c nhau, trong ®ã cã c¸c quü ®Çu t­, ®æ vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi nhÊt lµ sau khi ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. §iÒu nµy chøng tá giíi ®Çu t­ ngµy cµng quan t©m ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Còng theo «ng TrÇn §¾c Sinh-Gi¸m ®èc trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hå ChÝ Minh, ViÖt Nam sÏ t¨ng gi¸ trÞ TTCK lªn 20-30% vµ GDP cña VIÖt Nam cã thÓ ®¹t 80 tØ ®«la vµo n¨m 2010. Nh­ vËy gi¸ trÞ TTCK VN cã thÓ t¨ng gÊp 8 lÇn, lªn 24 tØ ®«la trong 4 n¨m tíi khi c¸c c«ng ty nhµ n­íc, bao gåm c¶ Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam vµ ng©n hµng Mekong Delta Housing ®­îc cæ phÇn ho¸. B¸n cæ phÇn cña c¸c c«ng ty nhµ n­íc sÏ gãp phÇn thóc ®Èy thÞ tr­êng chøng kho¸n t¨ng tr­ëng nhanh h¬n khi mµ chÝnh phñ ViÖt Nam ®ang mong muèn c¸c c«ng ty nµy t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh sau khi ViÖt Nam gia nhËp WTO vµo cuèi n¨m nay. Sang n¨m 2007, dï r»ng sÏ kh«ng cßn nh÷ng ®·i nh­ cò nh­ng theo kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ sÏ cã 15 Tæng c«ng ty nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸, trong ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp rÊt ®­îc thÞ tr­êng mong ®îi nh­ Tæng c«ng ty R­îu- Bia -N­íc gi¶i kh¸t Sµi Gßn, Tæng c«ng ty R­îu- Bia -N­íc gi¶i kh¸t Hµ Néi, Tæng c«ng ty §Çu t­ ph¸t triÓn Nhµ vµ §« thÞ ... vµ kho¶ng 800 doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc c¸c Bé vµ Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh (Nguån BCS).ViÖc khíp lÖnh liªn tôc t¹i TTGDCK Tp.HCM dù kiÕn ®­îc ®­a vµo vËn hµnh ngay trong quý I n¨m 2007 sÏ gióp ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ c¸ hµnh vi tiÓu x¶o trong qóa tr×nh ®Æt lÖnh, còng nh­ gi¶m bít ®­îc hiÖn t­îng nghÏ lÖnh vµo nh÷ng phót cuèi cña phiªn giao dÞch. Víi sè l­îng C«ng ty niªm yÕt ngµy cµng t¨ng còng nh­ gia t¨ng m¹nh mÏ vÒ sè l­îng c¸c nhµ ®Çu t­ míi, m¶ng t­ vÊn ®Çu t­ sÏ trë thµnh ch×a kho¸ ®Ó l«i kÐo vµ gi÷ ch©n kh¸ch hµng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. HiÖn nay ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt Chøng kho¸n ®Ó c¶i thiÖn nh÷ng tiªu chuÈn vÒ tÝnh c«ng khai cña c¸c c«ng ty víi hi väng sÏ thu hót thªm c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn víi ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. Nh­ vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam thêi gian tíi sÏ høa hÑn rÊt nhiÒu triÓn väng. III/ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, TTCK ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ tån t¹i. TTCK ch­a thùc sù trë thµnh mét kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. L­îng vèn huy ®éng ®­îc trong n¨m 2006 tuy t¨ng rÊt m¹nh vµ ®¹t 221,156 tû ®ång, song l­îng vèn nµy vÉn chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá trong tæng tÝn dông cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra, TTCK míi chØ cã Ýt doanh nghiÖp cã vèn lín, ®Æc biÖt lµ ch­a cho sù tham gia cña c¸c tæng c«ng ty lín. M«i tr­êng ®Çu t­ ch­a hoµn chØnh vµ chøa ®ùng nhiÒu rñi ro bëi sè l­îng hµng ho¸ Ýt vµ tÝnh thanh kho¶n thÊp. Tõ nÒn t¶ng lý luËn, tõ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam, cã thÓ thÊy r»ng thu hót nguån vèn n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan. Trªn c¬ së chñ tr­¬ng ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y cho vÊn ®Ò nghiªn cøu cã thÓ ®­îc xem xÐt vµ ¸p dông. 1. Hoµn thiÖn thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thu hót §TNN vµo TTCK Mét m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn sÏ lµ m¶nh ®Êt mµu mì thu hót mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. §Æc biÖt, víi tÝnh chÊt rÊt nh¹y c¶m cña nguån vèn n­íc ngoµi qua TTCK, m«i tr­êng kinh tÕ l¹i cµng chøng tá ®­îc tÇm quan träng cña m×nh. ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn vµ ®Èy m¹nh c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« sau: Hoµn thiÖn m«i tr­êng, ®Þnh chÕ ®Ó huy ®éng nhiÒu h¬n nguån vèn FPI: NhiÒu gi¶i ph¸p ®ét ph¸ ®· ®­îc thùc hiÖn tõ n¨m 2002, nh­ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, thóc ®Èy vµ n©ng cao hiÖu qu¶ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, t¨ng tØ lÖ n¾m gi÷ cæ phÇn cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¶ c«ng ty niªm yÕt lÉn c«ng ty ch­a niªm yÕt, ®Æc biÖt lµ ban hµnh luËt §Çu t­, luËt Doanh nghiÖp vµ luËt Chøng kho¸n víi nhiÒu quy ®Þnh th«ng tho¸ng h¬n, b×nh ®¼ng h¬n gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ §TNN. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam trë nªn hÊp dÉn h¬n trong con m¾t cña nhµ §TNN. §©y lµ yªu cÇu hÕt søc cÊp b¸ch, bëi nguån vèn FPI cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Cô thÓ ®Çu n¨m 2006, khi Nhµ n­íc t¨ng møc së h÷u tèi ®a cho nhµ §TNN tõ 30% -49% vèn ®iÒu lÖ cña mét c«ng ty th× ngay lËp tøc ho¹t ®éng giao dÞch cña nhµ §TNN trªn TTCK trë nªn hÕt søc s«i næi, nhén nhÞ, t¹o nªn mét ®ît sèt nãng ®Çu tiªn cña thÞ tr­êng. MÆc dï vËy nguån vèn nµy còng lu«n tiÒm Èn rñi ro cao h¬n so víi c¸c nguån vèn ®Çu t­ kh¸c, do nhµ ®Çu t­ dÔ dµng rót khái “cuéc ch¬i” , nÕu viÖc ®Çu t­ kÐm hiÖu qu¶ th× an ninh tµi chÝnh rÊt dÔ bÞ ¶nh h­ëng. V× thÕ, viÖc x©y dùng vµ ban hµnh c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thu hót nguån vèn FPI cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu, c©n nh¾c cÈn träng, kh«ng chØ trªn luËn cø khoa häc mµ cÇn ph¶i dùa trªn nh÷ng bµi häc mµ c¸c n­íc ®· tr¶i qua còng nh­ nhu cÇu vÒ FPI cña ViÖt nam hiÖn nay. TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh – tiÒn tÖ: Cïng víi thµnh tùu trong kiÒm chÕ l¹m ph¸t, ViÖt Nam ®· dÇn æn ®Þnh ®­îc l·i suÊt vµ tû gi¸ ®i tíi tû gi¸ vµ l·i suÊt thùc t­¬ng ®­¬ng víi l·i suÊt danh nghÜa. Hai c«ng cô kinh tÕ vÜ m« nµy cã t¸c ®éng kh¸ lín tíi TTCK, trùc tiÕp ¶nh h­ëng tíi tÝnh sinh lêi cña ®ång vèn §TNN vµo thÞ tr­êng. ViÖc gi÷ æn ®Þnh hai biÕn sè nµy cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn triÖt ®Ó trªn c¬ së chÝnh s¸ch tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý vµ c¸c c«ng cô tiÒn tÖ gi¸n tiÕp. ViÖc thu chi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ph¶i dùa trªn c¬ së thu ®ñ vµ chi hîp lý. T×nh h×nh thu ng©n s¸ch trong thêi gian võa qua ®· cã chiÒu h­íng gia t¨ng, song n¹n thÊt thu ng©n s¸ch, trèn lËu thuÕ cña c¶ bé phËn kinh tÕ trong vµ ngoµi nhµ n­íc vÉn rÊt phæ biÕn. Bªn c¹nh ®ã, viÖc chi “bõa”, chi kh«ng ®óng môc ®Ých, ®èi t­îng, chi kh«ng hiÖu qu¶ còng ®ang ®ßi hái ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh, ®Æc biÖt lµ Bé Tµi chÝnh cÇn cã biÖn ph¸p th¸o gì vµ qu¶n lý. B·i bá quy ®Þnh h¹n chÕ tû lÖ n¾m gi÷ cæ phiÕu cña nhµ §TNN trªn TTCK. HiÖn nay tuy ChÝnh phñ ®· ®iÒu chØnh t¨ng tû lÖ n¾m gi÷ cña nhµ §TNN tõ 30% lªn tíi 49% cæ phiÕu niªm yÕt, nh­ng nÕu quy ®Þnh vÒ viÖc khèng chÕ tû lÖ n¾m gi÷ cña nhµ §TNN ®­îc b·i bá th× ch¾c ch¾n sù tham gia cña nhµ §TNN vµo TTCK sÏ s«i ®éng lªn gÊp nhiÒu lÇn. Hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vµ ®Èy m¹nh thùc thi LuËt chøng kho¸n TTCK vèn ®­îc vÝ nh­ “con dao hai l­ìi”, nÕu kh«ng khÐo lÐo vËn dông th× vai trß to lín cña TTCK còng ®ång nghÜa víi nh÷ng t¸c h¹i kh«ng l­êng mµ nã g©y ra. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng an toµn, hiÖu qu¶, ph¸t huy tèi ®a t¸c dông vµ ®Ó nhµ §TNN khi tham gia vµo TTCK ViÖt Nam cã thÓ yªn t©m víi ®ång vèn m×nh bá ra, cÇn ph¶i cã mét m«i tr­êng ph¸p lý phï hîp. ViÖc LuËt Chøng kho¸n sè 70/2006/QH 11 ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, kho¸ XI, k× häp thø 9 th«ng qua ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 2006, cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/2007 cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo TTCK nãi chung vµ cña nhµ §TNN nãi riªng, gãp phÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Èy ®ñ, ®ång bé cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®ång thêi thu hót ®­îc mét tû lÖ cao h¬n n÷a nguån vèn tõ nhµ §TNN. Tuy nhiªn, bªn c¹nh c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh trùc tiÕp ®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK, c¸c v¨n b¶n liªn quan ph¶i ®­îc x©y dùng chØnh söa bæ sung cho ®ång bé, thèng nhÊt víi c¸c quy ®Þnh míi vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. Cã nh­ vËy míi kh«ng g©y lóng tóng cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ ®¬n vÞ thùc hiÖn. Chóng ta còng cÇn ph¶i hoµn thiÖn khung ph¸p lý, thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch, ®Èy m¹nh viÖc triÓn khai thùc thi LuËt Chøng kho¸n th«ng qua viÖc ban hµnh vµ triÓn khai c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn, hoµn thiÖn quy chÕ ®Êu gi¸ theo h­íng 2 cÊp vµ ngµy cµng c«ng khai minh b¹ch h¬n; T¨ng c­êng sè l­îng vµ chÊt l­îng cung cÇu cho thÞ tr­êng; T¸i cÊu tróc vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cã tæ chøc: ChuyÓn TTGDCK Tp.HCM thµnh Së giao dÞch chøng kho¸n. Ph¸t triÓn TTGDCK Hµ Néi thµnh thÞ tr­êng giao dÞch c¸c cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ X©y dùng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ chuyªn biÖt t¹i TTGDCK Hµ Néi, N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸ tæ chøc trung gian. Thu hÑp thÞ tr­êng tù do: Thùc hiÖn qu¶n lý c«ng ty ®¹i chóng theo quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp, LuËt Chøng kho¸n; thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o, th«ng tin, qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Th«ng qua ho¹t ®éng l­u ký, thanh to¸n chøng kho¸n tËp trung, gi¶m thiÓu rñi ro trªn thÞ tr­êng tù do; Tiªu chuÈn ho¸ ho¹t ®éng cña Trung t©m l­u ký chøng kho¸n vµ c¸c thµnh viªn l­u ký. T¨ng cung hµng ho¸ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng: Nhµ ®Çu t­, nhÊt lµ §TNN chØ tiÕn hµnh ®Çu t­ khi hä nh×n thÊy kh¶ n¨ng sinh lêi tõ tµi s¶n hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. §èi víi ViÖt Nam, hµng ho¸ trªn TTCK cã thÓ gia t¨ng nhê thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN: Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña hÖ thèng doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi më cöa, sè l­îng DNNN chiÕm tû träng lín vµ ho¹t ®éng t¹i c¸c ngµnh kinh tÕ chñ chèt cña ®Êt n­íc. Trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ nhµ n­íc, cæ phÇn ho¸ DNNN ®ang t¹o cho TTCK mét nguån hµng dåi dµo. T×nh h×nh cæ phÇn ho¸ thùc tÕ hiÖn nay ®ßi hái c¬ chÕ cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong thêi gian tíi cÇn xóc tiÕn theo h­íng sau: Më réng ®èi t­îng cæ phÇn ho¸ bao gåm c¶ c¸c tæng c«ng ty, c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín vµ c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh; thu hÑp ®èi t­îng Nhµ n­íc n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi theo h­íng kh«ng c¨n cø vµo quy m« vèn mµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt ngµnh nghÒ kinh doanh hoÆc vÞ trÝ cña doanh nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng, l·nh thæ. §æi míi ph­¬ng thøc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp: bá c¬ chÕ ®Þnh gi¸ th«ng qua Héi ®ång, thùc hiÖn ®Þnh gi¸ th«ng qua c¸c tæ chøc kÕ to¸n, kiÓm to¸n, thuª t­ vÊn tµi chÝnh trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao uy tÝn, tÝnh c«ng khai minh b¹ch vµ n©ng gi¸ trÞ doanh nghiÖp khi cæ phÇn ho¸. Bæ sung gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh, gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ gi¸ trÞ v­ên c©y, rõng trång vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn b¸n cæ phÇn. §èi míi ph­¬ng thøc b¸n cæ phÇn khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: ®Êu gi¸ niªm yÕt qua TTGDCK hoÆc ®Êu gi¸ trùc tiÕp ®èi víi doanh nghiÖp cã quy m« nhá th«ng qua Héi ®ång ®Êu gi¸. KhuyÕn khÝch niªm yÕt míi vµ niªm yÕt bæ sung Mét thùc tÕ cho thÊy TTCK ViÖt Nam kh«ng ph¶i thiÕu cÇu mµ lµ thiÕu cung. Sù t¨ng gi¸ qu¸ m¹nh cña thÞ tr­êng mét phÇn do l­îng hµng ho¸ qu¸ Ýt kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu mua chøng kho¸n cña ng­êi d©n. Qua gÇn 6 n¨m ph¸t triÓn, quy m« thÞ tr­êng vÉn cßn nhá, l­îng hµng tuy ®· t¨ng kh¸ nhiÒu nhÊt lµ vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 2006 nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc cÇu. Trong khi ®ã, nhµ §TNN ®· mua gÇn nh­ kÞch trÇn giíi h¹n ®Çu t­ cña m×nh. UBCKNN cÇn tÝch cùc khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c kh©u thÈm ®Þnh, cÊp phÐp bªn c¹nh ®¶m b¶o chÊt l­îng cæ phiÕu niªm yÕt míi. Ngoµi ra, viÖc më réng quy m« thÞ tr­êng cßn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo ch­¬ng tr×nh niªm yÕt b¾t buéc, g¾n cæ phÇn hãa víi niªm yÕt trªn TTGD. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi. HiÖn nay viÖc niªm yÕt cæ phiÕu t¹i TTGDCK hÇu hÕt chØ lµ qu¸ tr×nh ®¨ng ký, l­u ký sè cæ phiÕu ®· ph¸t hµnh cña c¸c DNNN cæ phÇn ho¸. Khi ®ã, sè l­îng cæ phiÕu ®­îc giao dÞch chØ ®­îc giíi h¹n ngoµi phÇn Nhµ n­íc n¾m gi÷ - 21% ®èi víi c¸c DNNN cæ phÇn ho¸ cã vèn trªn 5 tû. Theo quy ®Þnh hiÖn nay vµ ¸p dông thùc tÕ t¹i c¸c c«ng ty niªm yÕt th× Nhµ §TNN chØ ®­îc n¾m gi÷ tèi ®a 49% sè cæ phiÕu giao dÞch cßn l¹i ngoµi phÇn Nhµ n­íc n¾m gi÷. Nh­ vËy, khi 193 c«ng ty ®ang niªm yÕt trªn sµn ®· lµ con sè cßn nhá th× sè l­îng cæ phiÕu nhµ §TNN ®­îc giao dÞch thùc tÕ cßn nhá h¬n nhiÒu. Niªm yÕt bæ sung ®Ó huy ®éng vèn më réng s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn ph¶i lËp ®Ò ¸n göi lªn UBCKNN xÐt duyÖt. Thñ tôc hµnh chÝnh cho qu¸ tr×nh xÐt duyÖt cßn kh¸ míi mÎ víi nhiÒu doanh nghiÖp, trong khi ®ã nhu cÇu vèn th­êng ph¸t sinh vµ cÇn ®­îc ®¸p øng trong thêi gian ng¾n. V× vËy, kh©u ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc vµ t¨ng c­êng h­íng dÉn cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc ®èi víi vÊn ®Ò nµy sÏ gióp c«ng ty niªm yÕt thÊy ®­îc sù thuËn tiÖn vµ lîi Ých cña huy ®éng vèn míi qua TTCK. T¨ng c­êng niªm yÕt c¸c cæ phiÕu chÊt l­îng tèt Muèn thÞ tr­êng ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng, lu«n hÊp dÉn mäi ®èi t­îng ®Çu t­, c¸c hµng ho¸ cã chÊt l­îng ®¶m b¶o lµ mét yÕu tè tiªn quyÕt. Hµng ho¸ hiÖn nay trªn TTGDCK vÉn thuéc vÒ c¸c c«ng ty nhá, vèn Ýt, ch­a ®iÓn h×nh cho c¸c ngµnh ho¹t ®éng. Trong khi ®ã, ngoµi thÞ tr­êng tù do, mÆc dï thiÕu sù kiÓm so¸t qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, ®é rñi ro cao nh­ng cæ phiÕu cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn, cæ phiÕu cña nhiÒu DNNN cæ phÇn ho¸, c«ng ty cæ phÇn cã triÓn väng ®ang ®­îc giao dÞch rÊt nhén nhÞp. Ngoµi ra khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc cæ phÇn ho¸, cÇn cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng, c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cho phÐp niªm yÕt c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ nµy. Bé phËn nµy sÏ thùc sù lµ nguån hµng chÊt l­îng vµ ®ang giµnh ®­îc sù quan t©m lín cña nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. T¨ng c­êng niªm yÕt c¸c tr¸i phiÕu chÊt l­îng tèt ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu hiÖn nay cã tæng gi¸ trÞ chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o trªn toµn thÞ tr­êng tËp trung nh­ng ch­a ®­îc sù quan t©m cña nhµ §TNN. C¶i thiÖn t×nh h×nh nµy th«ng qua ®iÒu chØnh c¬ chÕ ph¸t hµnh cho phÐp nhµ §TNN ®­îc tham gia trªn thÞ tr­êng thÞ tr­êng cæ phiÕu s¬ cÊp, ®Êu gi¸ c«ng khai. Thóc ®Èy tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ph¸t hµnh niªm yÕt b»ng viÖc gi¶m sè l­îng ng­êi tèi thiÓu n¾m gi÷ tr¸i phiÕu khi ph¸t hµnh, níi láng quy ®Þnh b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nªn cã h­íng dÉn vµ sù cho phÐp cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tr¸i phiÕu trªn c¸c mÆt l·i suÊt, kú h¹n, ph­¬ng thøc thanh to¸n vµ c¸c ®Æc tÝnh ­u tiªn nh­ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, ghi danh,… Tæng hîp mét sè gi¶i ph¸p ®iÓn h×nh nh»m t¨ng cung hµng ho¸ chÊt l­îng tèt theo ®iÒu kiÖn thùc tÕ ViÖt Nam sÏ t¹o thªm nhiÒu sù lùa chän cho nhµ ®Çu t­, gióp hä ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­, t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho thÞ tr­êng, nhê vËy sÏ thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu vèn §TNN vµo thÞ tr­êng. Hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt hç trî nhµ ®Çu t­: M«i tr­êng ®Çu t­ trªn c¶ ph­¬ng diÖn kinh tÕ vµ ph¸p lý ®ñ hÊp dÉn, hµng ho¸ dåi dµo chÊt l­îng cao lµ hai yÕu tè quan träng nhÊt nh­ng ch­a gióp nhµ §TNN cã thÓ hoµn toµn tiÕp cËn víi thÞ tr­êng. HÖ thèng giao dÞch thuËn tiÖn, ho¹t ®éng nhÞp nhµng, th«ng suèt lµ c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o cho giao dÞch ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng, hiÖu qu¶ vµ an toµn. N©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña hÖ thèng c«ng bè th«ng tin: HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông hÖ thèng giao dÞch chøng kho¸n hiÖn ®¹i cho Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n, Trung t©m L­u ký Chøng kho¸n tõ n¨m 2008 ®ång thêi hoµn thµnh viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu tËp trung phôc vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thÞ tr­êng, tin häc ho¸ viÖc trao ®æi, cËp nhËt d÷ liÖu thÞ tr­êng CK, t¨ng c­êng øng dông c«ng nghÖ tin häc trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng, x©y dùng vµ h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc c«ng nghÖ th«ng tin ¸p dông cho c¸c tæ chøc kinh doanh và dÞch vô chøng kho¸n. Nh÷ng c«ng viÖc nµy sÏ ®¶m b¶o cung cÊp dÞch vô vµ th«ng tin thÞ tr­êng chøng kho¸n minh b¹ch và c«ng b»ng cho mäi ®èi t­îng ®Çu t­, kh«ng ph©n biÖt lµ nhµ ®Çu t­ trong n­íc hay nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Víi viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin, thÞ tr­êng tµi chÝnh sÏ cã rÊt nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn kÐo theo sù lín lªn vÒ quy m« cña TTCK trong thêi gian tíi. §Æc biÖt khi sù cè sËp sµn giao dÞch trong th¸ng 11/2006 x¶y ra, viÖc n©ng cÊp ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, tiÕn tíi khíp lÖnh liªn tôc cµng trë thµnh mét nhu cÇu bøc thiÕt cho mét thÞ tr­êng ®ang nãng lªn tõng ngµy. §©y lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n, võa cÊp b¸ch, võa mang ý nghÜa l©u dµi thu hót sù chó ý vµ khuyÕn khÝch ng­êi §TNN tham gia vµo TTCK ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua mét sè néi dung cô thÓ sau: Yªu cÇu c«ng ty niªm yÕt chñ ®éng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é c«ng bè th«ng tin theo quy ®Þnh cña UBCKNN. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty niªm yÕt cung cÊp th«ng tin tiÕng Anh cho ng­êi n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c tµi liÖu göi cho UBCKNN vµ TTGDCK nh­ b¶n c¸o b¹ch, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®Þnh kú, b¸o c¸o bÊt th­êng. C¸c b¸o c¸o nµy nªn ®­îc lËp vµ so s¸nh víi mÉu b¸o c¸o theo th«ng lÖ quèc tÕ. Cã chÕ tµi xö lý râ rµng, nghiªm kh¾c víi nh÷ng th«ng tin, nguån tin sai lÖch. Nh÷ng tæ chøc tham gia thÞ tr­êng kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô c«ng bè th«ng tin còng cÇn ph¶i xem xÐt xö lý. X©y dùng hÖ thèng c«ng bè th«ng tin tõ c¬ quan qu¶n lý tíi thÞ tr­êng. Cô thÓ lµ, UBCKNN vµ TTGDCK cÇn sím x©y dùng trang web ®iÖn tö ®Ó cung cÊp c¸c th«ng tin chÝnh thøc vÒ t×nh h×nh TTCK ViÖt Nam vµ t×nh h×nh ho¹t ®éng, tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc niªm yÕt. Trang web nµy sÏ gióp nhµ §TNN gi¶m thiÓu chi phÝ tiÕp cËn th«ng tin chÝnh x¸c, cËp nhËt, ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr­êng ViÖt Nam. T¨ng c­êng tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o quèc tÕ vÒ ®Çu t­ vµo TTCK ®Ó t¹o diÔn ®µn trao ®æi lý luËn, kinh nghiÖm thùc tÕ, chia sÎ th«ng tin. Thùc hiÖn c¸c néi dung trªn sÏ t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ minh b¹ch, c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶, nhê ®ã t¹o ®­îc lßng tin cña nhµ §TNN vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam. §©y ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh dßng vèn cña n­íc ngoµi vµo TTCK. C¶i tiÕn quy tr×nh giao dÞch cho nhµ §TNN C¬ chÕ giao dÞch hiÖn nay ®èi víi nhµ §TNN chØ phï hîp cho c¸c nhµ ®Çu t­ hiÖn c­ tró ë ViÖt Nam. Theo quy tr×nh b¸n tù ®éng, nhµ §TNN ph¶i tíi c«ng ty chøng kho¸n nép c¸c hå s¬ xin cÊp m· sè kinh doanh khi b¾t ®Çu giao dÞch. §iÒu nµy g©y nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh víi c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng c­ tró t¹i ViÖt Nam, do ®ã còng lµ mét yÕu tè h¹n chÕ mét sè l­îng c¸c nhµ §TNN ®Õn víi thÞ tr­êng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, c¬ chÕ giao dÞch cÇn cã mét sè thay ®æi c¨n b¶n: §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®¨ng ký m· sè ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thñ tôc hiÖn nay cÇn cã nhiÒu lo¹i giÊy tê chøng minh cã x¸c nhËn nªn ®­îc thay thÕ b»ng c¸c ph­¬ng thøc x¸c nhËn ®iÖn tö th«ng qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh cã uy tÝn khu vùc vµ toµn cÇu. ViÖc ®Æt lÖnh cña nhµ §TNN kh«ng c­ tró ë ViÖt Nam nªn ®­îc th«ng qua ®¹i diÖn uû quyÒn (standing proxy) lµ c¸c tæ chøc l­u ký toµn cÇu cã tham gia thµnh viªn l­u ký trªn TTCK ViÖt Nam. Rót ng¾n thêi gian thanh to¸n giao dÞch chøng kho¸n Tuy thêi gian thanh to¸n hiÖn nay cho c¸c giao dÞch chøng kho¸n t¹i TTGDCK TP.HCM ®· ®­îc rót ng¾n tõ T+4 xuèng cßn T+3 nh­ng vÉn lµ kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi dµi cho c¸c c¬ héi ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng vèn quèc tÕ. NÕu môc tiªu cña nhµ §TNN lµ ng¾n h¹n, ®Çu t­ chªnh lÖch gi¸ gi÷a c¸c thÞ tr­êng th× hä sÏ suy tÝnh vÒ chi phÝ c¬ héi khi ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam. §Ó rót ng¾n thêi gian thanh to¸n, t¹o tÝnh thanh kho¶n cao cho thÞ tr­êng, TTGDCK TP.HCM vµ TTGDCK Hµ Néi trong thêi gian s¾p tíi nªn xem xÐt rót ng¾n, ®¬n gi¶n ho¸ quy tr×nh thùc hiÖn giao dÞch, thùc hiÖn tù ®éng ho¸ tèi ®a c¸c kh©u nhËp lÖnh, kiÓm tra lÖnh, kiÓm tra tµi kho¶n, thanh to¸n bï trõ, n©ng cao c«ng suÊt m¹ng trùc tuyÕn gi÷a c¸c TTGD, Trung t©m l­u ký, Ng©n hµng thanh to¸n, thµnh viªn l­u ký, thµnh viªn giao dÞch vµ víi UBCKNN ®Ó ®¸p øng ®­îc khèi l­îng giao dÞch lín diÔn ra hµng ngµy vµ xö lý kÞp thêi c¸c sù cè giao dÞch. Nh÷ng c¶i tiÕn trªn sÏ gãp phÇn rót ng¾n thêi gian thanh to¸n xuèng cßn T+2 nh­ th«ng lÖ hiÖn nay trªn nhiÒu thÞ tr­êng chøng kho¸n quèc tÕ. KÕt luËn Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam lµ mét b­íc ph¸t triÓn tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn cao theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. TTCK ®ang dÇn trë thµnh kªnh huy ®éng vèn quan träng. Tuy cßn v¾ng bãng nhiÒu ®¹i diÖn cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, nh­ng TTCK b­íc ®Çu ®· trë thµnh kªnh dÉn vèn quan träng cho doanh nghiÖp, ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc LuËt Chøng kho¸n cã hiÖu lùc tõ 1/1/2007 sÏ t¹o ra c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c, còng nh­ viÖc hoµn thiÖn m«i tr­êng kinh doanh cho phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO sÏ t¹o nªn mét sù t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ cña c¸c dßng vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua ®· chøng kiÕn nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc. ChÝnh phñ ®ang hoµn thiÖn khung ph¸p lý nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Sù tham gia cña nhµ §TNN trong nh÷ng n¨m võa qua mang l¹i cho kinh tÕ ViÖt Nam nguån vèn ®Çu t­ kh¸ lín ®ång thêi mang l¹i nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm hÕt søc quý b¸u cho c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n trong n­íc. C¸c nhµ ®Çu t­ ViÖt Nam víi vèn hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n cßn h¹n chÕ ch¾c ch¾n sÏ tin t­ëng h¬n vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam khi thÊy c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia bëi trong m¾t hä ®ã chÝnh lµ nh÷ng ng­êi cã nhiÒu kinh nghiÖm ®Çu t­ chøng kho¸n, kh¶ n¨ng ph©n tÝch dù b¸o tèt, vµ rÊt nh¹y bÐn ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Víi ®µ ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay, chóng ta cã quyÒn hi väng vÒ sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. PGS.ng­t §inh Xu©n Tr×nh vµ PTS. NguyÔn ThÞ Quy - Gi¸o tr×nh: ThÞ tr­êng Chøng kho¸n cña - NXB Gi¸o dôc n¨m 1998, Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n - Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ph¸t hµnh n¨m 2005 2. C¸c b¸o vµ t¹p chÝ: - T¹p chÝ §Çu t­ chøng kho¸n - B¸o ThÞ tr­êng chøng kho¸n - Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 3. B¸o ®iÖn tö: www.vietnamnet.com.vn, www.vnn.vn, www.vietstock.com, www.vnexpress.net, www.bvsc.com.vn, www.vcbs.com.vn, www.ssc.gov.vn, www.vse.org.vn 4. B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 2004, 2005 cña Ban Ph¸t triÓn thÞ tr­êng - Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc 5. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam giai ®o¹n 2006-2010, Ban Ph¸t triÓn thÞ tr­êng - Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc 6. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt: - LuËt Chøng kho¸n sè 70/2006/QH 11 ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, kho¸ XI, k× häp thø 9 th«ng qua ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 2006, cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/2007 - NghÞ ®Þnh sè 14/2007/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt chøng kho¸n - QuyÕt ®Þnh 115/2007/Q§-UBCK vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ mÉu vÒ b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn - NghÞ ®Þnh sè 144/2003/N§-CP ngµy 28/11/2003 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n (Ch­¬ng X. Tham gia cña bªn n­íc ngoµi). - Quy chÕ h­íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 144 vÒ thµnh viªn vµ giao dÞch chøng kho¸n. - QuyÕt ®Þnh sè 238/2005/Q§-TTg ngµy 29/9/2005 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam (thay thÕ QuyÕt ®Þnh sè 146/2003/Q§-TTg ngµy 17/7/2003). - Th«ng t­ sè 90/2005/TT-BTC ngµy 17/10/2005 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn QuyÕt ®Þnh sè 238/2005/Q§-TTg vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo TTCKVN. - QuyÕt ®Þnh 1550/2004/Q§-NHNN ngµy 6/12/2004 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi viÖc mua, b¸n chøng kho¸n cña tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi t¹i TTGDCK (thay thÕ QuyÕt ®Þnh 998/2002/Q§-NHNN ngµy 13/9/2002). môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I : tæng quan vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n I Lý luËn chung vÒ chøng kho¸n vµ TTCK : 3 1. S¬ l­îc vÒ lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: 3 2. Kh¸i niÖm: 5 2.1 Chøng kho¸n 5 2.2 ThÞ tr­êng chøng kho¸n 6 3. §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: 7 3.1 H×nh thøc tµi chÝnh trùc tiÕp 7 3.2. TÝnh c¹nh tranh 7 3.3. TÝnh liªn tôc 8 4. Chøc n¨ng: 8 4.1 Huy ®éng vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ 8 4.2 Cung cÊp m«i tr­êng ®Çu t­ cho c«ng chóng 8 4.3 T¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n 9 4.4 §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp 9 4.5 T¹o m«i tr­êng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« 9 5. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 9 5.1. Nguyªn t¾c trung gian 10 5.2. Nguyªn t¾c ®Êu gi¸ 10 5.3. Nguyªn t¾c c«ng khai 10 6. Hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n: 12 6.1 Cæ phiÕu 12 6.2 Tr¸i phiÕu: 15 6.3 Chøng kho¸n ph¸i sinh: 17 II/ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n 20 1. Kh¸i niÖm ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n: 20 2. §Æc ®iÓm cña FPI 21 3. Kinh nghiÖm thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ë mét sè n­íc Ch©u ¸ 23 3.1. VÒ ph­¬ng thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n 24 3.2. VÒ ph­¬ng thøc ®Çu t­ trùc tiÕp thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n: 28 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 31 I/ Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh sù tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n 31 1. Quy ®Þnh vÒ tû lÖ tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt, ®¨ng kÝ giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n VN 31 2. VÒ tham gia cña nhµ §TNN trong lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n 32 2.1. H×nh thøc tham gia: 32 2.2. TØ lÖ gãp vèn: 32 3. C¸c lo¹i h×nh tham dù 33 3.1. Më tµi kho¶n giao dÞch, tham gia giao dÞch víi t­ c¸ch lµ ng­êi mua, b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng 33 3.2. Tham gia víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­ vèn vµo c¸c c«ng ty kinh doanh chøng kho¸n víi h×nh thøc gãp vèn liªn doanh, thµnh lËp quü tÝn dông 33 II/ Thùc tr¹ng tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n 36 1. Giai ®o¹n 2000-2001 36 2. Giai ®o¹n 2002-2005 37 3. N¨m 2006 38 III/ ®¸nh gi¸ vÒ t¸c ®éng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi TTCK viÖt nam 49 1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc: 50 1.1 Lµ kªnh huy ®éng vèn 50 1.2 Thóc ®Èy sù tham gia cña nhµ ®Çu t­ trong n­íc: 51 1.3 T¹o ®éng lùc ph¸t triÓn cung vµ cÇu chøng kho¸n: 53 2. Nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña viÖc c¸c nhµ §TNN tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 55 2.1 §Çu c¬ cã tæ chøc lín 56 2.2 Rót vèn å ¹t ra khái thÞ tr­êng. 58 Ch­¬ng 3: c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ®TNN vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n trong xu thÕ héi nhËp ë VN 61 I/ Kh¶ n¨ng héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam 61 II/ Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña TTCKVN vµ xu thÕ tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian tíi 65 1. Môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n 2006-2010: 65 2. Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña TTCKVN vµ xu thÕ tham gia cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian tíi 66 III/ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn ttck 67 1. Hoµn thiÖn m«i tr­êng, thÓ chÕ ®Ó thu hót §TNN vµo TTCK 68 2. Hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vµ ®Èy m¹nh thùc thi LuËt chøng kho¸n 70 3. T¨ng cung hµng ho¸ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng: 71 3.1 Thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN 71 3.2 KhuyÕn khÝch niªm yÕt míi vµ niªm yÕt bæ sung 72 3.3 T¨ng c­êng niªm yÕt c¸c cæ phiÕu chÊt l­îng tèt 73 3.4 T¨ng c­êng niªm yÕt c¸c cæ phiÕu chÊt l­îng tèt 73 4. Hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt hç trî nhµ ®Çu t­: 74 4.1 N©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña hÖ thèng c«ng bè th«ng tin: 74 4.2 C¶i tiÕn quy tr×nh giao dÞch 76 4.3 Rót ng¾n thêi gian thanh to¸n giao dÞch chøng kho¸n 76 KÕt luËn 78 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 79