Thị trường gạo thế giới

NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 35 - ChươngIII:MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM ĐẾN 2010 3.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu xuất khẩu gạo của Việt Nam. 3.1.1. Quan điểm Để các giải pháp phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam được thực thi và cĩ hiệu quả cần quán triệt các quan điểm sau: - Việt Nam đang trong quá trình cơng nghiệp hĩa, hiện đại hĩa đất nước nên nhu cầu về ngoại tệ để phục vụ cho việc nhập khẩu thiết bị và các sản phẩm trong nước chưa sản xuất được là rất cần thiết. Do vậy, xuất khẩu gạo là một kênh quan trọng mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho tích lũy và tiêu dùng, gĩp phần vào cân bằng cán cân thương mại. - Xuất khẩu gạo thúc đẩy sản xuất, kích thích nơng dân phát triển canh tác, khai thác lợi thế về tài nguyên đất đai, khí hậu, lao động dồi dào, kể cả tính năng động sáng tạo của người sản xuất để tăng nhanh sản lượng thĩc. Mặt khác, xuất khẩu gạo cũng tạo thêm việc làm ở khu vực nơng thơn, thu hút nhiều lao động nơng thơn vào các khâu xay xát, chế biến, kho tàng, vận chuyển,... gĩp phần xố đĩi giảm nghèo, cải thiện đời sống người dân, từng bước tạo tiền đề cho cơng nghiệp hố nơng nghiệp và tăng cường cho an ninh lương thực quốc gia và an ninh lương thực tồn cầu. - Khác với các loại nơng sản khác, việc xuất khẩu gạo khơng chỉ đặt ra mục tiêu số lượng càng nhiều càng tốt bởi vì gạo là nhu yếu phẩm tối cần thiết trong cuộc sống của con người Việt Nam, đĩ là mặt hàng rất nhạy cảm với tình hình chính trị - xã hội của đất nước. Do đĩ, sản xuất và xuất khẩu gạo phải đạt tới mục tiêu vừa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, vừa khơng ngừng tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước. Quan điểm này yêu cầu trong sản xuất phải khơng ngừng tăng năng suất lúa để tăng khả năng cung, đồng thời trong khâu xuất khẩu gạo phải đảm bảo ổn định Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 36 - cung-cầu gạo trên thị trường nội địa. Điều cốt lõi là phải tuân thủ nguyên tắc an ninh lương thực quốc gia để đẩy mạnh xuất khẩu gạo. Quan điểm này cũng cho thấy sự khác nhau trong quản lý sản lượng gạo xuất khẩu với các mặt hàng khác. Với các loại sản phẩm khác, cĩ thể Nhà nước khơng cần quản lý chặt chẽ hạn ngạch xuất khẩu, nhưng với sản phẩm gạo, nhà nước nhất thiết phải quản lý chặt chẽ số lượng xuất khẩu trong từng thời kỳ. Sự quản lý đĩ là để đảm bảo kịp thời an ninh lương thực quốc gia như một nguyên tắc bất di bất dịch. Đĩ cũng chính là một trong những mục tiêu cơ bản của sản xuất và là cơ sở cho xuất khẩu gạo của nước ta. - Tính hiệu quả trên tồn cục của nền kinh tế quốc dân trong nước và kinh tế đối ngoại đã đặt ra nhiệm vụ cho cơng tác quản lý vĩ mơ là phải cĩ chính sách bảo trợ cần thiết hơn nữa cho sản xuất và xuất khẩu gạo. Nghĩa là, cĩ thời điểm xuất khẩu gạo cĩ thể khơng đạt lợi nhuận cao, thậm chí bị lỗ nhưng vẫn cần phải duy trì hoạt động đĩ vì lợi ích kinh tế - xã hội của nĩ cĩ ảnh hưởng rất lớn đối với chiến lược chung của cả nước. 3.1.2. Những định hướng chủ yếu trong sản xuất và xuất khẩu gạo. Xuất khẩu gạo trong giai đoạn tới được định hướng như sau: - Thứ nhất, đa dạng hĩa chủng loại gạo, cấp loại gạo xuất khẩu để cĩ thể đáp ứng được nhu cầu muơn màu muơn vẻ của thị trường gạo thế giới. Tuy nhiên, đa dạng hĩa chủng loại, cấp loại khơng cĩ nghĩa là phát triển càng nhiều chủng loại, càng nhiều cấp loại càng tốt, mà sự đang dạng đĩ cần phải theo nhu cầu của thị trường, sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng bất kể đĩ là nhu cầu gạo loại gì, cấp loại nào, quy mơ lớn hay nhỏ. Ngồi ra, đa dạng hĩa xuất khẩu chủng loại gạo, cấp loại gạo nhưng các doanh nghiệp phải theo hướng tăng dần tỷ trọng gạo đặc sản chất lượng cao, gạo cĩ cấp loại cao trong tổng lượng gạo xuất khẩu của cả nước. - Thứ hai, đa phương hĩa thị trường tiêu thụ gạo, trong đĩ chú ý đặc biệt những thị trường đã ổn định về số lượng, chất lượng gạo nhập khẩu. Cần xem Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 37 - những thị trường này là thị trường chiến lược, cĩ những ưu điểm nhất định đối với khách hàng. Với những thị trường khơng ổn định thì những đơn vị xuất khẩu gạo phải xem đĩ là các thị trường thời cơ và cần phải cĩ chính sách, hệ thống tổ chức thích hợp để sẵn sàng chiếm lĩnh khi cĩ cơ hội. - Thứ ba, đa dạng hĩa các hình thức tổ chức xuất khẩu gạo để cĩ thể đáp ứng nhu cầu ở mọi nơi, mọi lúc, muơn màu muơn vẻ, với quy mơ lớn hay nhỏ của khách hàng. Như vậy, hệ thống tổ chức xuất khẩu gạo với cơ chế quản lý vĩ mơ cần khơng những cĩ doanh nghiệp chủ đạo, mà cịn cần cĩ doanh nghiệp hỗ trợ, cĩ cơ chế cứng lẫn cơ chế mềm để hệ thống này cĩ thể linh hoạt, uyển chuyển, thích ứng kịp thời với những biến động của thị trường. Tuy nhiên, vấn đề là ở chổ cần phải cĩ sự phân chia, phân cấp thị trường cho các loại hình tổ chức xuất khẩu gạo một cách hợp lý. 3.1.3. Mục tiêu sản xuất, xuất khẩu. - Cuộc cách mạng sinh học đảm bảo cho năng suất lúa tới năm 2010 sẽ đạt 5 tấn-6 tấn/ha hoặc hơn nữa. Theo dự kiến, diện tích lúa từ năm 2005 đến 2010 sẽ khơng tăng vì đất cơng nghiệp và đất ở tăng do xu hướng cơng nghiệp hố và tăng trưởng dân số. Ngay trong điều kiện đĩ, mục tiêu sản lượng 42,5 triệu tấn lương thực vẫn đảm bảo tính khả thi cao. - Xuất khẩu gạo trong tương lai khơng chỉ quan tâm về số lượng mà điều đáng chú trọng hơn là chất lượng. Trong việc phấn đấu chất lượng, cần phải tăng tỷ trọng gạo đặc sản năm 2010 lên khoảng 10% trong tổng lượng xuất khẩu của cả nước, đồng thời tăng tỷ trọng gạo chất lượng tốt 5%-10% tấm. Mục tiêu chất lượng sẽ đảm bảo cho việc tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu gạo và nâng cao hơn nữa địa vị của Việt nam trên thị trường gạo thế giới. 3.2. Một số giải pháp phát triển thị trường xuất khẩu gạo. 3.2.1. Giải pháp hồn thiện hoạt động cung ứng nguyên liệu. Để hồn thiện hoạt động cung ứng nguyên vật liệu, cần cĩ những biện pháp cụ thể như sau: Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 38 - Một là, về giống. Đây là cơng tác trọng tâm nâng cao chất lượng và năng suất lúa nĩi chung và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu. Trong thời gian sắp tới, việc nghiên cứu các giống lúa cần phải chú ý các vấn đề sau : - Đối với gạo trắng: Nghiên cứu và đưa vào sử dụng các giống lúa đảm bảo các tiêu chí như: Cĩ hàm lượng dinh dưỡng cao, chất lượng thu hồi xay xát cao, Chất lượng hạt gạo tốt , đĩ là hạt gạo phải là hình dáng hạt dài, ít bạc bụng cĩ độ dẻo đồng thời phải thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng địa phương, nhất là các khu vực bị nhiễm phèn, cĩ thời gian sinh trưởng ngắn. Cĩ tính kháng sâu bệnh cao. - Đối với các giống lúa thơm truyền thống: Gạo thơm của Việt Nam thường đạt tiêu chuẩn về mùi vị và độ dẻo nhưng thường khơng đạt quy cách về độ dài của hạt gạo (thường dưới 7mm), độ bạc bụng cao và thời gian sinh trưởng kéo dài (từ 150 ngày đến 170 ngày). Do đĩ, yêu cầu các đơn vị nghiên cứu giống tuyển chọn và cải tạo giống để đáp ứng được yêu cầu về tiêu chuẩn xuất khẩu gạo cao cấp và rút ngắn thời gian sinh trưởng xuống từ 120 ngày đến 140 ngày. Nên từng bước loại bỏ dần các giống lúa cĩ chất lượng xấu, mau thối hĩa và đặc biệt dễ bị nhiễm sâu rầy; ví dụ như giống IR0504 mặc dù cho năng suất tương đối cao, dễ trồng, nhưng thường cĩ bạc bụng nhiều, khơng đạt tiêu chuẩn xuất khẩu; từng bước xây dựng các bộ giống chuẩn quốc gia, chuẩn bị đủ nguồn giống xác nhận phục vụ khâu sản xuất. Xây dựng hệ thống cung cấp giống xác nhận cho người dân đến từng huyện xã thơng qua các phịng nơng nghiệp và các hợp tác xã nơng nghiệp, khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng giống xác nhận. Về bố trí giống, do Việt nam cĩ 2 mùa riêng biệt là mùa khơ và mùa mưa nên những giống lúa sẽ được bố trí trồng phù hợp cho từng vụ mùa. Ví dụ như mùa khơ nên trồng các giống IR 64, OMCS 2000,... cịn mùa mưa thì nên trồng các giống lúa như OM 1999, CM 16-27, IR 52302. Hai là, về phân bĩn. Hiện nay, phần lớn phân bĩn phục vụ cho sản xuất nơng nghiệp ở Việt nam là do nhập khẩu; đặc biệt là phân urea và DAP, NPK. Một số loại phân bĩn khác thì nguồn trong nước chưa đủ cung ứng, chất lượng thường Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 39 - khơng ổn định. Do đĩ, để đảm bảo nguồn phân bĩn phục vụ sản xuất, nhà nước đồng thời với lợi thế về nguồn khí thiên nhiên nên xây dựng các nhà máy phân urea trong nước. Hiện tại, chính phủ đã triển khai xây dựng nhà máy phân đạm Phú Mỹ và đã cho ra sản phẩm từ tháng 10 năm 2004, gĩp phần bình ổn giá phân trong nước và đảm bảo lượng phân urea phục vụ sản xuất. Bên cạnh đĩ, thị hiếu người tiêu dùng trên thế giới đang từng bước chuyển sang các loại gạo sạch, ít sử dụng phân bĩn hố học vơ cơ. Vì vậy, nhà nước nên cĩ chính sách khuyến khích người dân sử dụng các loại phân bĩn bĩn hữu cơ, phân vi sinh, áp dụng các biện pháp canh tác mới nhằm giảm lượng phân bĩn vơ cơ. Ba là, về khâu bảo vệ thực vật. Trong những năm gần đây, khâu bảo vệ thực vật thường sử dụng dư thừa các loại hố chất bảo vệ thực vật dẫn tới nhiều hậu quả khơng mong muốn như ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người, gây ơ nhiễm mơi trường, tăng tính chống thuốc của sâu hại, tiêu diệt thiên địch, phá vỡ mối cân bằng sinh thái trong ruộng lúa, gây ra nhiều vụ "bùng nổ" về số lượng sâu hại. Vì vậy, nhiều phương pháp bảo vệ thực vật mới ra đời. Nhà nước cần phát triển mạnh hệ thống khuyến nơng để hướng dẫn người dân áp dụng những phương pháp này kịp thời. Đĩ là các phương pháp bảo vệ thực vật ít sử dụng các loại thuốc trừ sâu hĩa học nhằm giảm sự ơ nhiễm mơi trường nhưng lại tăng giá trị hạt gạo do xu hướng dùng gạo sạch tăng lên. Đĩ là áp dụng phương pháp “ba giảm ba tăng” vào sản xuất để vừa làm giảm chi phí sản xuất nhưng lại tăng sản lượng và chất lượng gạo. Bốn là, về khâu gặt hái, thu hoạch và bảo quản sau thu hoạch. Nếu làm tốt khâu này, người dân sẽ giảm bớt tổn thất, đồng thời gĩp phần làm giảm giá thành hạt gạo. Áp dụng các phương tiện thu hoạch hiện đại sẽ tăng tỷ lệ thu hồi lúa, giảm tỷ lệ hạt gảy vỡ. Ở khâu này phải tổ chức từ khâu gieo sạ ban đầu đến khâu thu hoạch gặt hái. Nên tổ chức xây dựng các khu vực sân phơi, lị sấy, kho chứa cho từng cụm khu vực dưới hình thức dịch vụ cơng, nhà nước chỉ thu phí dịch vụ để duy tu bảo dưỡng. Người dân cĩ thể đem sản phẩm đến phơi, sấy, gởi kho chờ cho đến khi giá cả thích hợp sẽ bán ra. Đặc biệt là ứng dụng các cơng nghệ sấy hiện đại phục vụ cho việc sấy lúa vào mùa mưa vừa mau khơ vừa khơng gãy gạo. Gắn liền với Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 40 - khâu này là khâu phát triển hạ tầng giao thơng vận tải. Phát triển hệ thống thuỷ lợi, lưới điện phục vụ sản xuất và phát triển giao thơng nơng thơn. Năm là, về xây dựng vùng nguyên liệu. Để tạo vùng nguyên liệu phục vụ cho xuất khẩu, nhà nước cần triển khai nhanh kế hoạch quy hoạch 1 triệu ha gieo trồng lúa chất lượng cao phục vụ xuất khẩu. Trong vùng nguyên liệu này, tùy theo điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, tập quán mà xác định từng loại giống lúa cho từng khu vực. Sáu là, khâu vốn phục vụ sản xuất nơng nghiệp. Phần lớn người dân làm việc trong lĩnh vực nơng nghiệp ở nước ta là thuộc tầng lớp nghèo của xã hội. Những hộ gia đình được xếp loại trung bình ở nơng thơn nhưng đời sống cũng rất khĩ khăn nên cũng thường xuyên thiếu vốn cho sản xuất. Trong điều kiện sản xuất hiện nay, để cĩ sản phẩm lúa gạo xuất khẩu thì trong quá trình trồng trọt, chế biến nhiều khi người dân phải tuân thủ những quy trình kỹ thuật ngặt nghèo và tốn kém, đặc biệt là trong trường hợp trồng các loại lúa đặc sản chất lượng cao. Trong tình hình đĩ, cần phải cĩ sự hỗ trợ về vốn cho nơng dân. Trong các hình thức hỗ trợ vốn cho nơng dân thì hình thức tín dụng vốn là cĩ nhiều ưu điểm hơn cả. Bởi lẽ do tính chất bắt buộc của hồn trả vốn, buộc người vay phải năng động sáng tạo tìm cách để kinh doanh đạt hiệu quả cao. Khác với các khoản trợ cấp cho khơng, hỗ trợ nơng dân dưới hình thức tín dụng vốn sẽ gĩp phần xĩa bỏ nhanh thĩi quen trơng chờ vào Nhà nước theo kiểu bao cấp tập trung. Hỗ trợ nơng dân dưới hình thức tín dụng nhưng phải là tín dụng ưu đãi hơn nữa. Nếu hỗ trợ dưới hình thức tín dụng bình thường là đã cào bằng sản xuất nơng nghiệp với các ngành khác, giữa một ngành cĩ tỷ suất lợi nhuận thấp với các ngành cĩ tỷ suất lợi nhuận cao của nền kinh tế. Cách làm đĩ khơng thúc đẩy nơng dân sản xuất lúa gạo. 3.2.2. Giải pháp hồn thiện hoạt động sản xuất chế biến. Đối với hoạt động sản xuất và chế biến, cần chú ý: Thứ nhất, đối với cơng nghệ bảo quản. Nhà nước cần xây dựng hệ thống dự trữ quốc gia gồm hệ thống các kho cĩ sức chứa lớn trung bình từ 50.000 tấn trở lên Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 41 - hoặc hệ thống silo chứa lúa tại các khu vực trọng điểm lúa gạo với cơng nghệ bảo quản hiện đại. Nhà nước sẽ nhận gởi kho từ nơng dân hoặc tổ chức thu mua bình ổn trong trường hợp vào vụ mùa rộ mà các doanh nghiệp khơng thể mua hết lúa của người nơng dân hoặc vào những lúc trên thị trường cĩ đột biến giảm giá. Đối với giải pháp này, người dân khơng phải chịu thiệt hại do giá xuống quá thấp khi vào chính vụ đồng thời nhà nước cũng cĩ được lượng hàng dự trữ xuất khẩu và đảm bảo an ninh lương thực lớn. Điển hình là Thái Lan đã thực hiện khá thành cơng giải pháp này. Thứ hai, đối với cơng nghệ sản xuất chế biến gạo. Cơng nghệ chế biến gạo là khâu cực kỳ quan trọng trong việc tiêu thụ gạo xuất khẩu. Qua nghiên cứu thực tế, cơng nghệ chế biến gạo của Việt nam đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh và hạn chế đến khả năng cạnh tranh trên thị trường. Sau đây là một số biện pháp khắc phục những tồn tại trong khâu chế biến xuất khẩu: - Về hệ thống xử lý sau thu hoạch: Khâu này cĩ các hoạt động như gặt hái, phơi sấy. Một trong những khâu quan trọng đầu tiên để đảm bảo chất lượng sản phẩm là chú ý ngay khâu nguyên liệu. Để thực hiện được mục tiêu đĩ, cần phải: + Thực hiện thu hoạch bằng phương tiện cơ giới như sử dụng máy gặt, các loại máy suốt hiện đại. + Khuyến khích người dân phơi lúa đủ nắng, hướng dẫn kỹ thuật cho người dân về các tiêu chuẩn lúa đạt điều kiện chế biến xuất khẩu. + Đầu tư xây dựng hệ thống sân phơi tốt, bố trí tại các khu vực trọng điểm lúa, thuận lợi cả đường bộ lẫn đường thủy. + Đầu tư hệ thống sấy. Vụ hè thu hầu như nằm vào những tháng mưa nhiều của Việt Nam nhưng cơng nghệ sấy của Việt Nam hiện nay khá lạc hậu, chủ yếu là thủ cơng, cơng suất rất nhỏ, tiêu hao nhiều nhiên liệu nhưng khơng đáp ứng đủ nhu cầu. Vì vậy, cần nghiên cứu thiết kế các thiết bị sấy lúa cĩ cơng suất lớn, sấy bằng hơi nĩng và sử dụng nguyên liệu đốt là trấu lúa để tiết giảm chi phí sấy. Gắn liền với hệ thống sấy là hệ thống sân phơi lớn tại những vùng cĩ sản lượng lúa lớn. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 42 - - Về cơng nghệ xay xát và đánh bĩng gạo: Là một trong những khâu quan trọng để đảm bảo chất lượng của hạt gạo, đảm bảo tỷ lệ thu hồi cao, hạ giá thành sản phẩm. Hiện nay, cơng nghệ chế biến khá tiến bộ, đáp ứng được khả năng sản xuất chế biến các loại gạo cao cấp (như độ bĩng của hạt gạo, độ tấm,...). Tuy nhiên, vấn đề phân loại hạt chưa được chú ý cho nên cần tập trung nghiên cứu lắp đặt hệ thống tách hạt nhằm phục vụ cho thị trường xuất khẩu gạo thơm và gạo trắng cao cấp. - Về năng lực dự trữ, sức chứa kho tàng: Các doanh nghiệp nên từng bước nghiên cứu cách bảo quản, dự trữ gạo trong hệ thống silo cĩ hệ thống khơng khí lạnh nhằm bảo quản gạo trong thời gian lâu nhưng chất lượng khơng bị thay đổi. - Về xuất nhập hàng hĩa, bao bì đĩng gĩi: Cần ứng dụng các cơng nghệ nhập xuất tự động, hệ thống cân tịnh và đĩng bao tự động nhằm vừa nâng cơng suất, vừa giảm chi phí cơng nhân, đồng thời giải phĩng bớt cơng nhân trong lao động phổ thơng. Để giải pháp này đem lại kết quả tốt cần cĩ bước chuẩn bị nhân lực, nguồn lao động thơng qua việc tuyển dụng từ các trường dạy nghề kỹ thuật nơng nghiệp, các đại học nơng nghiệp. Nhà nước cần phải cĩ chương trình giảng dạy gắn liền với yêu cầu thực tế đồng thời tiếp cận được những kiến thức, cơng nghệ mới. 3.2.3. Giải pháp hồn thiện hoạt động marketing. 3.2.3.1. Hồn thiện tổ chức nghiên cứu thị trường. Tổ chức nghiên cứu thị trường được thực hiện ở hai cấp: Nhà nước và doanh nghiệp. Hoạt động nghiên cứu cần tập trung vào các vấn đề sau: - Xác định dung lượng thị trường, cơ cấu sản phẩm thị trường cần, thời điểm thị trường cĩ nhu cầu nhập khẩu. - Nghiên cứu các cơ chế quản lý, chính sách thuế nhập khẩu của các nước nhập khẩu. - Nghiên cứu đối thủ cạnh tranh trên thị trường, hình thức thanh tốn. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 43 - Hoạt động tổ chức nghiên cứu thị trường đĩng vai trị khá quan trọng trong xúc tiến xuất khẩu của doanh nghiệp. Cần cĩ cán bộ cĩ trình độ và kinh nghiệm về nghiên cứu thị trường, về marketing xuất khẩu. Các cán bộ này phải trực tiếp và thường xuyên đến những thị trường mục tiêu để nghiên cứu, thẩm định, đánh giá tình hình thị trường, nắm bắt nhu cầu thị hiếu, ý muốn, xu hướng của khách hàng, và kết quả là phải đưa ra được những quyết định xác đáng nhất cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp. Xác định thị trường mục tiêu là một cơng việc quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu. Hiện nay, trong hoạt động xuất khẩu gạo cĩ các nhĩm thị trường mục tiêu cần chú trọng là: - Nhĩm thị trường tập trung: là các thị trường thơng qua các đàm phán chính phủ như hợp đồng cung cấp gạo cho Cuba, các đấu thầu chính phủ như hợp đồng cung ứng gạo cho Iran, Phillipines, Indonesia, Angeria. Các thị trường này cĩ các đặc điểm là những thị trường lớn của Việt Nam với lượng nhập khẩu hàng năm chiếm từ 20% đến 30% tổng sản lượng xuất khẩu của Việt Nam; giá mua của các thị trường này thường cao, cĩ tác dụng điều tiết giá cả xuất khẩu, tác động nâng giá xuất khẩu gạo Việt Nam. Các biện pháp cho nhĩm thị trường này là: + Đối với thị trường mua bán thơng qua đàm phán cấp chính phủ thì thơng qua các kênh ngoại giao, thương mại để tăng cường cơng tác thu thập thơng tin, diễn biến nhu cầu tại thị trường đĩ, thơng tin về đối thủ cạnh tranh để phía chính phủ Việt Nam cập nhật kịp thời phục vụ cho cơng tác đàm phán giá cả. + Đối với các thị trường đấu thầu nhập khẩu như Philippines, Iraq thì Hiệp hội Lương thực Việt Nam nên cử các thành viên cĩ đủ năng lực tài chính, kỹ năng ngoại thương cũng như cĩ kinh nghiệm đại diện các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam đi dự đấu thầu. Nếu trúng thầu, Hiệp hội lương thực sẽ phân chia lại cho các thành viên hiệp hội. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 44 - - Nhĩm thị trường thương mại lớn: là các thị trường tiêu thụ một lượng lớn gạo Việt Nam như Malaysia, Singapore, các nước Trung Đơng và Châu Phi. Đối với nhĩm thị trường này cần thực hiện các biện pháp: + Tăng cường cơng tác thơng tin cho doanh nghiệp về các thị trường: Nhu cầu, yêu cầu về thị trường, quy chế nhập khẩu vào các thị trường, thuế và hạn ngạch nhập khẩu. + Thơng qua tham tán thương mại làm cầu nối giữa doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam với các nhà nhập khẩu, giới thiệu tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam đến người mua hàng. Đối với các nước cĩ mức thuế suất nhập khẩu cao, chính phủ nên tiến hành đàm phán song phương để cắt giảm thuế. + Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo hợp tác xây dựng các kho ngoại quan tại các thị trường tiêu thụ lớn tại Châu Phi. Đồng thời cần cĩ biện pháp quản lý giá xuất, tránh những trường hợp cạnh tranh khơng lành mạnh phá giá lẫn nhau làm thiệt hại doanh nghiệp Việt Nam - Nhĩm các thị trường tiềm năng: là các thị trường nhu cầu nhập khẩu gạo lớn mà Việt Nam cĩ lợi thế và cĩ thể xâm nhập như thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Đối với các thị trường tiềm năng Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, cần thực hiện các hoạt động sau: + Cục xúc tiến thương mại và Hiệp hội lương thực Việt Nam phối hợp thơng tin về thị trường cho doanh nghiệp. Thương vụ đẩy mạnh tìm kiếm nhà nhập khẩu gạo tại nước nhập khẩu, tổ chức các hoạt động tiếp xúc doanh nghiệp nhập khẩu. + Các nước này quản lý rất chặt chẽ về kiểm dịch hàng hố, chất lượng sản phẩm. Vì vậy Nhà nước nên nhanh chĩng đàm phán ký kết các hiệp định về kiểm dịch hàng hĩa, về chất lượng hàng hĩa. + Tổ chức các đồn tìm hiểu và nghiên cứu thị trường, tìm hiểu về thị hiếu, nhu cầu sản lượng và hình thức thanh tốn. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 45 - 3.2.3.2. Hồn thiện các hoạt động marketing. Trong hoạt động marketing, để nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường xuất khẩu cần tập trung vào bốn yếu tố: sản phẩm, giá, kênh phân phối, hoạt động xúc tiến thương mại. Cụ thể như sau: Thứ nhất là, về sản phẩm xuất khẩu. Về sản phẩm xuất khẩu, các doanh nghiệp cần chú ý : - Xác định thị trường tiêu thụ cho từng loại sản phẩm: Căn cứ vào thị hiếu của người tiêu dùng ta xác định được các loại sản phẩm cho từng thị trường như sau: + Gạo 25% tấm tẩm sắt – Thị trường Philippin + Gạo 25% tấm, gạo cấp thấp - Thị trường Indonesia, Đơng Phi và Cu Ba. + Gạo thơm, gạo lức - Thị trường Tây Âu. Hồng Kơng, Nam phi + Gạo cao cấp 2% tấm và 5% tấm - Thị trường Trung Đơng và Tây Phi + Gạo Tấm - Thị trường Đơng Phi (Senegal). + Nếp - Thị trường các nước Châu Á cĩ nhiều dân theo đạo Hồi. Việc xác định thị trường cho từng loại sản phẩm như thế sẽ giúp doanh nghiệp thuận tiện trong việc nghiên cứu thị trường, tìm kiếm thị trường cho sản phẩm của mình. - Đa dạng hố sản phẩm: Nhu cầu gạo thế giới là muơn màu muơn vẻ với mỗi khu vực, mỗi quốc gia là một thị hiếu khác nhau. Do đĩ, cần phải cĩ một chính sách đa dạng hĩa sản phẩm xuất khẩu, đa dạng trong chủng loại gạo nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp phân tán bớt rủi ro trong kinh doanh. Mặc dù đa dạng hĩa xuất khẩu chủng loại gạo, cấp loại gạo nhưng phải theo hướng tăng dần tỷ trọng gạo đặc sản chất lượng cao, gạo cĩ cấp loại cao trong tổng lượng gạo xuất khẩu cả nước - Xây dựng sản phẩm gạo thơm đặc trưng của Việt Nam: Đây là giải pháp hữu hiệu trong cạnh tranh xuất khẩu. Việt Nam cĩ một số giống gạo đặc sản khá nổi tiếng và được ưa chuộng. Trong điều kiện cạnh tranh xuất khẩu ngày càng gay gắt Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 46 - và khốc liệt thì việc thực hiện chuyên biệt hĩa sản phẩm xuất khẩu sẽ cĩ tác dụng tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Đầu tư phát triển mặt hàng gạo đặc sản của Việt Nam. Mặt hàng mới thường cĩ giá trị cạnh tranh cao về giá vì chưa hình thành giá trên thị trường, khơng bị bất kỳ áp lực cạnh tranh trực tiếp nào về giá. Chẳng hạn như sản phẩm gạo chất lượng cao ST1, ST3 hay là sản phẩm gạo thơm “ nàng thơm chợ đào “, đặc biệt là loại gạo thơm nổi tiếng là gạo thơm” tám xoan” - Nâng cao chất lượng sản phẩm: Nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến bao bì, mẫu mã chính là nâng cao sức cạnh tranh của hàng hĩa Việt Nam và cũng nhờ đĩ gián tiếp cải thiện được quá trình định giá xuất khẩu. Nếu hàng cĩ chất lượng cao, bao bì mẫu mã đẹp, cĩ nguồn gốc sạch dù cĩ định giá cao thì vẫn cĩ chỗ đứng trên những thị trường cao cấp như châu Âu, Trung Đơng. - Xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gạo Việt Nam: Mặc dù trong những năm qua, Việt Nam luơn đứng trong nhĩm ba nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới nhưng phần lớn gạo Việt Nam đều mang nhãn hiệu của nhà nhập khẩu hoặc là nhà phân phối. Việc tiêu thụ phải lệ thuộc vào khách hàng, khơng tạo được tên tuổi riêng. Do đĩ, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải từng bước tạo ra thương hiệu riêng của mình và tạo ra thương hiệu chung cho gạo Việt Nam là một yêu cấp bách nhằm khẳng định giá trị hạt gạo Việt Nam, đồng thời nâng uy tín của ngành xuât khẩu Việt Nam. Các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam phải nhanh chĩng đăng ký thương hiệu của mình tại các nước nhập khẩu nhằm bảo vệ thương hiệu riêng của mình tại các nước này và nhằm tránh việc các đối thủ sử dụng thương hiệu của mình. Thứ hai là, về Chiến lược giá trong kinh doanh xuất khẩu gạo. Trong mậu dịch gạo quốc tế, cĩ rất nhiều loại gạo khác nhau đến từ các nước xuất khẩu gạo trên thị trường thế giới. Tương ứng với mỗi loại gạo, tùy thuộc vào chất lượng phẩm cấp khác nhau mà hình thành một mức giá cụ thể. Giá gạo thế giới phải thoả mãn ba điều kiện trong đĩ điều kiện thứ nhất và thứ hai cĩ ý nghĩa quyết định và bắt buộc như sau: Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 47 - - Giá phải là giá cả của những hợp đồng thương mại lớn thơng thường. Các bên mua bán phải hồn tồn được tự do thoả thuận mà khơng kèm theo điều kiện chính trị nào hoặc điều khoản viện trợ, vay nợ nào cũng như khơng kết hợp với xuất nhập khẩu mặt hàng khác. - Giá phải là giá thanh tốn bằng đồng tiền tự do chuyển đổi. Thực tiễn trong hệ thống tài chính quốc tế hiện nay, đồng tiền chuyển đổi tự do số một vẫn là đơ la Mỹ. Thứ ba, giá phải là giá ở trung tâm giao dịch quốc tế quan trọng nhất. Nghiên cứu giá gạo xuất khẩu cần chú ý đến các vấn đề sau: - Tính đa dạng của giá cả theo từng cấp loại gạo. Ví dụ như Việt Nam trong năm 2004 đã cĩ hơn 10 loại giá của 10 cấp loại gạo xuất khẩu chủ yếu. Do vậy, khi nĩi đến giá gạo xuất khẩu thì thường phải nĩi rõ cấp loại gạo nào và điều kiện giao hàng nào (FOB, CIF, C&F...). - Tính khơng đồng nhất về giá cả của một cấp loại gạo cụ thể giữa các nước xuất khẩu. Mặc dù chú trọng tiêu chuẩn hĩa quốc tế về quy cách phẩm chất nhưng chất lượng thực tế, đơn cử như cấp loại gạo trắng hạt dài 5% tấm của Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan và Việt Nam chẳng hạn, vẫn khơng đồng đều. Ngồi trình độ cơng nghệ chế biến, tỷ lệ tạp chất, thủy phần, chất lượng gạo cịn phụ thuộc vào điều kiện sản xuất khơng đồng nhất ở mỗi nước như khí hậu, giống lúa, thổ nhưỡng, mơi trường... Sự khơng đồng đều về chất lượng tất nhiên sẽ dẫn đến tính khơng đồng nhất về giá cả. Để xây dựng chiến lược giá bán phù hợp cho sản phẩm gạo Việt Nam vừa đảm bảo nâng cao lợi nhuận vừa đảm bảo tính cạnh tranh cần thực hiện các biện pháp sau : Một là, thực hiện định giá theo phân khúc thị trường: + Đối với một số thị trường mà gạo Việt Nam cĩ ưu thế về sản lượng, chủng loại, vị trí địa lý, quan hệ cấp nhà nước cần định giá tương đương với giá đối thủ Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 48 - cạnh tranh chính là Thái Lan như gạo xuất khẩu cho Cuba, gạo vào thị trường Philippines, Indonesia. +Đối với các sản phẩm gạo thơm, đặc sản riêng biệt của Việt Nam thì định giá theo hướng tối đa hĩa lợi nhuận ( xem bảng phụ lục 02- Giá chào bán gạo thơm). +Đối với các thị trường thơng thường, phổ biến thi dựa vào quan hệ cung cầu, đồng thời theo dõi kịp thời các giao dịch của thị trường gạo thế giới, nhất là thơng tin về hoạt động xuất khẩu gạo của các đối thủ cạnh tranh lớn( như Thái Lan, Ấn Độ, ...) thơng tin về nhập khẩu gạo của các thị trường chủ yếu. Diễn biến vụ mùa của các nước xuất nhập khẩu. Hai là, thực hiện chính sách nâng cao giá xuất khẩu gạo. Để cĩ thể nâng cao giá bán gạo, cần thực hiện tốt các điểm sau: + Đối với phương thức mua bán: Các doanh nghiệp phải tăng cường hình thức bán CIF hoặc CFR (Doanh nghiệp chủ động thời gian giao hàng, cĩ thể bán đến khách hàng mua trực tiếp ). Các doanh nghiệp nên tham gia đấu thầu quốc tế ở các nước nhập khẩu để giành hợp đồng cung cấp ổn định lâu dài + Phương thức thanh tốn: Đa dạng hình thức thanh tốn như L/C, TTR, DP + Các doanh nghiệp phải xây dựng uy tín trong kinh doanh xuất khẩu đĩ là độ tin cậy trong việc thực hiện hợp đồng, về đảm bảo thời gian giao hàng, về chất lượng hàng hĩa. Đặc biệt nhà nước nên hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc thành lập kho ngoại quan tại các nước nhập khẩu lớn. + Ngồi ra nhà nước tăng cường đàm phán song phương về thuế quan đối với gạo Việt Nam ở nước xuất khẩu. Nhà nước đàm phán ký kết hợp đồng chính phủ cĩ số lượng lớn. Ba là, thực hiện tiết kiệm các chi phí như giảm tổn thất trong khâu thu hoạch chế biến, giảm chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh xuất khẩu bao gồm chi phí sản xuất trực tiếp, chi phí thu mua, huy động hàng xuất khẩu, chi phí lưu thơng (vận chuyển, bốc xếp, tái chế, bảo quản, hao hụt, dịch vụ xuất khẩu, phí quản lý, Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 49 - thuế,...). Mặt khác, Nhà nước cần đơn giản hĩa các thủ tục hành chính liên quan đến xuất khẩu gạo. Thứ ba là, về kênh phân phối. Trong lĩnh vực kinh doanh xuất khẩu gạo, kênh phân phối cĩ tầm quan trọng thứ hai sau định giá xuất khẩu. Cĩ hai loại kênh phân phối chủ yếu trong kinh doanh xuất khẩu là kênh phân phối trực tiếp và kênh phân phối gián tiếp. Doanh nghiệp cĩ thể bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng, nhưng loại kênh này thường ít được áp dụng và khơng phù hợp với loại hình kinh doanh gạo xuất khẩu. Lý do là nếu áp dụng loại kênh này thì doanh nghiệp phải cĩ khả năng thực hiện hàng chuỗi tác nghiệp phức tạp, đa dạng và phải chi phí rất tốn kém trong đầu tư xây dựng mạng lưới phân phối từ đầu đến cuối. Cách làm này mang lại hiệu quả khơng cao trong xuất khẩu hàng tiêu dùng và nhất là đối với những doanh nghiệp xuất khẩu chưa đủ mạnh về năng lực cạnh tranh và tiềm lực tài chính. Việc lập kênh phân phối cĩ thể chia làm hai giai đoạn: - Giai đoạn 1: Các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam sử dụng kênh phân phối gián tiếp thơng qua mạng lưới trung gian phân phối của các nhà buơn quốc tế, các tập đồn đa quốc gia và các thương nhân ở các nước cĩ nhu cầu nhập. Việc sử dụng kênh phân phối gián tiếp thơng qua mạng lưới trung gian của nước nhập khẩu cĩ những ưu điểm là: + Tận dụng được hệ thống cơ sở vật chất - kỹ thuật, nhân lực, kỹ năng kinh doanh quốc tế sẵn cĩ, tránh được khoản đầu tư ban đầu trong lúc doanh nghiệp cịn khĩ khăn về tài chính, về nhân lực và trình độ cũng như kinh nghiệm. + Sản phẩm xuất khẩu của doanh nghiệp sẽ dễ dàng thâm nhập vào thị trường, vì hơn ai hết các nhà thương nhân này nắm chắc được các yếu tố mơi trường kinh doanh, mơi trường pháp lý, đồng thời họ biết cách làm thế nào tốt nhất để tiêu thụ Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 50 - sản phẩm và cạnh tranh trong thị trường đĩ, nếu doanh nghiệp biết giải quyết tốt mối quan hệ hợp tác gắn với lợi ích vật chất. Đối với giai đoạn này, các nhà xuất khẩu gạo cố gắng thực hiện 2 vấn đề sau: + Chuyển từ hình thức mua bán FOB sang hình thức CFR hoặc CIF. Việc chuyển sang hình thức CIF sẽ giúp các nhà xuất khẩu chủ động trong giao hàng, nâng cao trình độ kinh doanh, từng bước tiếp cận thị trường nhập khẩu chính + Thuyết phục nhà nhập khẩu chấp nhận ghi tên nhà sản xuất trên bao bì. - Giai đoạn 2: Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam, một mặt tạo lập và áp dụng các kênh phân phối gián tiếp, mặt khác chủ động từng bước lập các cơ sở như văn phịng đại diện, chi nhánh, cơng ty con, đại lý, kho ngoại quan,... của mình ở nước ngồi để sử dụng kênh phân phối trực tiếp của chính mình ở nước ngồi. Cĩ như vậy, doanh nghiệp mới thực sự đứng vững trên thị trường, phát huy tối đa năng lực cạnh tranh trong xuất khẩu. Đây chính là một trong những giải pháp trọng yếu để doanh nghiệp xuất khẩu giành thị phần xuất khẩu gạo cao trong giai đoạn tới. Thứ tư là, về xúc tiến xuất khẩu. Một trong những giải pháp quan trọng gĩp phần phát triển thị trường xuất khẩu gạo của doanh nghiệp Việt nam từ nay tới năm 2010 là xúc tiến xuất khẩu. Thực chất, xúc tiến xuất khẩu là những kế hoạch định hướng dài hạn được doanh nghiệp xây dựng và áp dụng những phương tiện như: thơng tin, quảng cáo, tuyên truyền, hội chợ triển lãm, khảo sát thị trường, thuê tư vấn, xây dựng thương hiệu,... Yếu tố lợi thế về chất lượng và giá cả sản phẩm xuất khẩu vẫn chưa đủ mà doanh nghiệp cần phải biết cách xây dựng uy tín, thương hiệu cĩ tiếng, hình ảnh tin cậy của bán hàng và hàng hố của mình thơng qua việc sử dụng các phương tiện thơng tin, tuyên truyền, quảng cáo, hội chợ triển lãm, khuếch trương, tiếp thị,... một cách khơn khéo, trung thực, để khách hàng đi đến quyết định mua hàng của doanh Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 51 - nghiệp. Để làm được điều này, doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam khơng thể khơng sử dụng những giải pháp marketing trong chiến lược xúc tiến xuất khẩu sau : 1. Tham gia hội chợ triển lãm - hội nghị, hội thảo: Hàng năm, trên thế giới đều cĩ tổ chức hội nghị gạo quốc tế và nhiều cuộc hội chợ nơng sản ở nhiều nơi trên thế giới. Đây là cơ hội cho các nhà xuất khẩu gạo tiếp cận khách hàng, xác định nhu cầu, thị hiếu của khách hàng và giới thiệu sản phẩm gạo Việt Nam. 2. Điều tra khảo sát thị trường: Điều tra khảo sát thị trường đĩng vai trị khá quan trọng trong xúc tiến xuất khẩu của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần cĩ cán bộ cĩ trình độ và kinh nghiệm về nghiên cứu thị trường, về marketing xuất khẩu. Các cán bộ này phải trực tiếp và thường xuyên đến những thị trường mục tiêu để nghiên cứu, thẩm định, đánh giá tình hình thị trường, nắm bắt nhu cầu thị hiếu, ý muốn, xu hướng của khách hàng, và kết quả là phải đưa ra được những quyết định xác đáng nhất cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp. 3. Cơng tác thơng tin thương mại về thị trường: Cơng tác thơng tin thương mại đối với doanh nghiệp giữ một vai trị cực kỳ quan trọng, đặc biệt là trong điều kiện cạnh tranh xuất khẩu. Hiệp hội lương thực Việt nam cần phối hợp với các nhà xuất khẩu gạo Việt nam để thành lập một bộ phận chuyên trách làm cơng tác thơng tin thương mại. Bộ phận này sẽ được trang bị kỹ thuật hiện đại nhằm chủ động, độc lập trong cơng tác thơng tin thương mại bằng cách áp dụng cơng nghệ thương mại điện tử, Internet,... Khơng chỉ như vậy, doanh nghiệp cịn cần phải tận dụng các nguồn thơng tin tin cậy từ chính các bộ phận chuyên mơn nghiệp vụ của mình, đầu tư xây dựng kỹ thuật mạng thơng tin nội bộ kết hợp với việc thành lập các cơ quan đại diện, chi nhánh, đại lý, mơi giới và mua tin từ các cơng ty dịch vụ nước ngồi. 4. Khai thác tối đa sự trợ giúp của các cơ quan thương vụ Việt Nam ở các nước và cơ quan của họ tại Việt Nam. Đây cĩ thể coi là giải pháp hiệu quả nhất và tiết kiệm chi phí, phù hợp với năng lực của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay khi triển khai xúc tiến thương mại cho xuất khẩu. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 52 - 5. Hoạt động thuê tư vấn và đào tạo: Thực trạng các doanh nghiệp Việt Nam nĩi chung và các doanh nghiệp xuất khẩu gạo nĩi riêng hiện cịn rất yếu kém trong hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường xuất khẩu, các nghiệp vụ về ngoại thương,... Để sớm cải thiện tình trạng này, doanh nghiệp cần coi trọng và cĩ kế hoạch triển khai hoạt động thuê tư vấn đào tạo về nghiệp vụ kinh doanh xuất khẩu, các tác nghiệp trong ngoại thương. 3.2.4. Giải pháp về nguồn nhân lực. Giải pháp này bao gồm các nội dung chủ yếu sau: - Tăng cường hơn nữa cơng tác đào tạo nguồn lao động cơ bản cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo bằng ngân sách nhà nước. Hàng năm, Nhà nước cần tăng số chỉ tiêu đào tạo bằng ngân sách nhà nước cho các trường đại học và dạy nghề cĩ các chuyên mơn đào tạo về kinh tế đối ngoại, về ngoại thương... phù hợp với chủ trương, chính sách chung của Nhà nước về dành ưu tiên cao nhất cho xuất khẩu, thực hiện các chiến lược kinh tế hướng về xuất khẩu. - Khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu đầu tư kinh phí và phối hợp với các trường đại học để đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành về kinh tế đối ngoại, ngoại thương, thương mại cũng cần phải tăng cường tiếp cận với nhu cầu của thị trường sức lao động và phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp xuất khẩu trong việc xác định nội dung chương trình đào tạo, chuyên ngành hẹp đào tạo, các hình thức đào tạo,... cho sát với thực tiễn và nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp cũng cố nguồn nhân lực. - Đa dạng hĩa các phương thức tổ chức đào tạo lại và bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ, ngoại ngữ cho lực lượng lao động đang tác nghiệp ở các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu (các khố học về nghiệp vụ kinh doanh xuất nhập khẩu như: thanh tốn quốc tế; kỹ thuật đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán ngoại thương; tranh chấp và giải quyết tranh chấp). Trong đĩ, đặc biệt chú trọng hình thức đào tạo tại chỗ, đào tạo qua mạng điện tử, đào tạo theo dự án (nguồn kinh phí là từ nguồn ngân sách nhà nước, đĩng gĩp của các doanh nghiệp, học phí của người học). Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 53 - 3.2.5. Giải pháp về vốn. Thực tế cho thấy vốn là yếu tố rất quan trọng trong kinh doanh xuất khẩu gạo. Vào vụ mùa chính nhu cầu vốn đến hàng chục ngàn tỷ cho thu mua dự trữ và xuất khẩu. Do đĩ, để đáp ứng nhu cầu này cần phải huy động nhiều nguồn vốn từ nhiều kênh khác nhau như nguồn vốn nhàn rỗi trong dân, vốn từ quỹ hỗ trợ xuất khẩu của nhà nước, vốn từ các ngân hàng thương mại, vốn ứng trước từ khách hàng nước ngồi,... Để cĩ đủ nguồn vốn cho phát triển xuất khẩu cần thực hiện các biện pháp sau: - Một là, vốn phục vụ cho sản xuất: Đây là nguồn vốn lớn cần cĩ sự đầu tư của nhà nước, ngân hàng và nhân dân. + Vốn từ ngân sách nhà nước tập trung vào đầu tư nghiên cứu giống, xây dựng hệ thống thủy lợi, hệ thống điện phục vụ sản xuất. + Vốn từ ngân hàng cho nơng dân vay, đây là nguồn vốn quan trọng phục vụ cho việc gieo trồng, phân bĩn, cơng lao động, thu hoạch. Ngân hàng cần cĩ chính sách cho nơng dân vay với lãi suất ưu đãi, vay thế chấp, vay tín chấp cĩ bảo lảnh cĩ hạn mức. Nhà nước cần xây dựng hệ thống kho cho dân gởi lúa vào lúc thu hoạch rộ hoặc lúc giá thế giới xuống thấp. Nơng dân cĩ thể thế chấp lúa gởi kho cho ngân hàng để lấy vốn phục vụ cho sản xuất vụ mùa mới. + Vốn nhàn rỗi trong dân, đây là nguồn vốn sẵn cĩ trong dân, người dân tự đầu tư và huy động trong dân. - Hai là, vốn phục vụ cho chế biến, thu mua hàng xuất khẩu, tiêu thụ: Nguồn vốn này chủ yếu là vốn tự cĩ của doanh nghiệp, vốn tài trợ xuất khẩu của ngân hàng, vốn ứng trước của người mua. Vốn sử dụng trong lĩnh vực này rất quan trọng nên vào các lúc vụ mùa ngân hàng cân đối đủ lượng tiền phục vụ thu mua của doanh nghiệp.Ngồi ra, nhà nước cần tăng cường quỹ hỗ trợ xuất khẩu cho các doanh nghiệp với lãi suất ưu đãi nhằm giúp doanh nghiệp mua hết lúa hàng hĩa trong dân và dự trữ hàng, tránh tình trạng bị ép giá từ khách hàng nước ngồi khi vào vụ thu hoạch. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 54 - 3.2.6. Nhĩm giải pháp về chính sách vĩ mơ của nhà nước. 3.2.6.1. Xây dựng mơi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tạo lập mơi trường pháp lý thuận lợi cho kinh doanh địi hỏi hệ thống pháp luật kinh doanh phải hồn chỉnh, thơng thống nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế theo hướng tự do hĩa ngoại thương nĩi riêng và thương mại nĩi chung. Sự cạnh tranh của doanh nghiệp kinh doanh gạo xuất khẩu Việt Nam diễn ra trên nhiều khu vực thị trường khác nhau cho nên cần phải nghiên cứu các thị trường xuất khẩu khác nhau. Vì vậy, để tạo lập mơi trường thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cạnh tranh trên thị trường nước ngồi, cần cĩ sự thoả thuận, cam kết của chính phủ các nước thơng qua các đàm phán song phương hoặc đa phương của Nhà nước, của Chính phủ. 3.2.6.2. Hồn thiện chính sách, cơ chế quản lý xuất khẩu. Chính phủ nên xây dựng một cơ chế quản lý xuất khẩu gạo vừa linh hoạt vừa cĩ tính ổn định. Trong xu hướng hội nhập, nhà nước nên điều hành xuất khẩu thơng qua tổ chức Hiệp hội lương thực Việt Nam; cũng cố và phát triển vai trị của Hiệp hội lương thực với vai trị chủ động trong điều hành xuất khẩu, quản lý giá sàn, tạo sự liên kết giữa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ và khuyến khích xuất khẩu đối với các doanh nghiệp khi tham gia xuất khẩu gạo gồm 3 bộ phận cơ bản: Hỗ trợ và khuyến khích đầu tư phát triển sản xuất các mặt hàng gạo xuất khẩu cĩ giá trị gia tăng cao; Hỗ trợ các doanh nghiệp về thơng tin thị trường, về tiếp cận thị trường và đào tạo nhân lực; Hỗ trợ khuyến khích về tài chính – tín dụng thơng qua việc sử dụng các cơng cụ, biện pháp kinh tế như quỹ hỗ trợ xuất khẩu, quỹ bảo hiểm xuất khẩu, quỹ hỗ trợ xúc tiến thương mại. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 55 - Cùng với việc hình thành và phát triển các biện pháp hỗ trợ xuất khẩu, bảo lãnh hoạt động xuất khẩu thì việc đổi mới chính sách hỗ trợ, khuyến khích xuất khẩu theo hướng chia sẻ và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp cĩ ý nghĩa rất quan trọng để thúc đẩy và hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận với các thị trường cĩ độ rủi ro cao trong xuất khẩu như các nước khu vực Châu Phi. Vì vậy, việc Chính phủ đã yêu cầu các hội ngành hàng xuất khẩu thành lập quỹ bảo hiểm xuất khẩu (rủi ro thương mại - rủi ro trong chuyển đổi ngoại tệ, rủi ro trong các đột biến về chính trị và các rủi ro sau khi giao hàng như khi hợp đồng cung cấp hàng hố bị hủy bỏ trước khi giao hàng). 3.2.6.3. Hỗ trợ về tài chính - tiền tệ cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Đối với lĩnh vực kinh doanh gạo xuất khẩu, việc nhà nước hỗ trợ bằng chính sách và các biện pháp tài chính tín dụng cĩ ý nghĩa rất quan trọng đối với việc hình thành và phát huy năng lực cạnh tranh xuất khẩu của các doanh nghiệp. Các hình thức hỗ trợ về tài chính tín dụng của Nhà nước chủ yếu là: - Ưu tiên vay vốn với lãi suất và thời gian ưu đãi. - Giãn nợ, cho vay vốn tạm trữ vào vụ lúa chính hàng năm . Thành lập và triển khai cĩ hiệu quả các quỹ như: Quỹ hỗ trợ xuất khẩu, Quỹ bảo hiểm xuất khẩu, Ngân hàng xuất nhập khẩu, Quỹ thưởng xuất khẩu, Quỹ hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu,... 3.2.6.4. Hỗ trợ của nhà nước thơng qua chính sách giá. Chính phủ phải đảm bảo giá sàn cho nơng dân. Mức giá này bằng chi phí sản xuất cộng thêm từ 15% - 20% lợi nhuận cho người trồng lúa. Đồng thời Chính phủ phải cĩ biện pháp để thực hiện giá sàn đề ra. Cụ thể là lúc giá lúa thấp, nơng dân được thế chấp lúa cho ngân hàng để vay tiền với lãi suất thấp. Trong khi đĩ chính phủ lại kích cầu về tiêu thụ lúa gạo bằng cách cho các nhà máy xay, các nhà xuất khẩu, hợp tác xã nơng nghiệp,… vay tiền lãi suất thấp để mua lúa dự trữ. Khi giá lúa trên thị trường xuống dưới giá sàn, nhà nước giao cho các tổ chức của nhà nước và doanh nghiệp mua vào với mức giá bằng hoặc cao hơn giá sàn. Sau đĩ dùng các Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 56 - hợp đồng chính phủ để xuất khẩu các lơ hàng mua theo chỉ đạo này. Lời hoặc lỗ khi thực hiện các hợp đồng này do chính phủ chịu. 3.3. Một số kiến nghị đối với Chính phủ và các ngành chức năng. Để ổn định và mở rộng thị trường xuất khẩu gạo trong thời gian tới, đồng thời để các giải pháp nêu trên mang tính khả thi cao, xin ý kiến Nhà nước một số vấn đề sau: - Một là, trong lĩnh vực sản xuất, Nhà nước cần đầu tư mạnh vào giống, phải đầu tư nghiên cứu, lai tạo các giống mới cĩ năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp điều kiện khí hậu thổ nhưỡng của từng vùng của Việt nam, thực hiện quy hoạch vùng trọng điểm sản xuất gạo. - Hai là, Nhà nước cần đầu tư cho cơ sở hạ tầng, đồng thời giúp cho cơng tác bảo quản sau thu hoạch phát triển tốt, vừa gĩp phần giảm giá thành sản phẩm; vừa tăng thu nhập của người sản xuất lương thực. - Ba là, về thuế và dịch vụ, nên bỏ hẳn thuế giá trị gia tăng của mặt hàng phụ phẩm, giảm thuế đối với một số mặt hàng phục vụ cho sản xuất nơng nghiệp như thuế nhập khẩu phân bĩn, đồng thời giảm các phí dịch vụ, phí cảng biển nhằm giúp cho việc hạ giá thành sản phẩm, nâng sức cạnh tranh. - Bốn là, về cơng tác quản lý Nhà nước, cần tăng cường cơng tác quản lý thị trường, tránh tình trạng buơn lậu, bán gạo tiểu ngạch sang các nước lân cận, quản lý và cĩ quy định về chất lượng gạo thơm, đồng thời ngăn chặn tình trạng pha lẫn gạo thơm và các loại gạo khác làm giảm uy tín của gạo thơm Việt Nam và làm mất thị trường. - Năm là, về cơng tác ngoại giao, tăng cường các mối quan hệ song phương, đa phương với các nước nhập khẩu gạo Việt nam theo cấp Chính phủ các hợp đồng G-G. Các tham tán thương mại tăng cường hợp đồng giúp các doanh nghiệp xuất khẩu gạo về thị trường, về nhà nhập khẩu, quảng bá sản phẩm gạo Việt Nam tại các nước nhập khẩu. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 57 - KẾT LUẬN - Xuất khẩu gạo có vai trị quan trọng trong nền kinh tế Việt nam, nó ảnh hưởng đến đời sống của đại bộ phận người dân, sự phát triển của xuất khẩu gạo đã gĩp phần tăng lượng ngoại tệ, kích thích sản xuất gạo phát triển, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. - Hoạt động xuất khẩu gạo ở nước ta trong thời gian qua cĩ nhiều bước chuyển biến tốt, thị phần xuất khẩu gạo Việt Nam ngày càng tăng. Mặc dù vậy, hoạt động xuất khẩu gạo Việt nam cũng cịn nhiều hạn chế từ năng lực sản xuất, chế biến, thị trường, về vốn và nguồn nhân lực. Do vậy việc tìm ra các giải pháp nhằm phát triển xuất khẩu gạo là vấn đề cấp bách và có ý nghĩa thực tiễn đối với nền kinh tế nước ta. - Trong phạm vi giới hạn của đề tài, tác giả đã giới thiệu tổng quan thị trường gạo thế giới cũng như tình hình xuất khẩu gạo Việt Nam, đúc kết những thuận lợi và khĩ khăn của hoạt động xuất khẩu gạo, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cơ bản để thúc đẩy phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến 2010. Các giải pháp này bao gồm từ khâu sản xuất, chế biến, tiêu thụ, về chính sách vĩ mơ của nhà nước, cụ thể là: + Giải pháp về hồn thiện hoạt động cung ứng nguyên liệu. + Giải pháp hồn thiện hoạt động sản xuất chế biến. + Giải pháp hồn thiện hoạt động marketing. + Giải pháp về chính sách vĩ mơ của nhà nước. + Giải pháp về nguồn nhân lực. + Giải pháp về vốn. Các giải pháp đưa ra, cĩ những giải pháp cĩ thể thực hiện ngay và trong thời gian ngắn, cĩ những giải pháp cần cĩ những điều kiện khác hỗ trợ và thực hiện trong thời gian dài. Nhưng điều quan trọng nhất là các giải pháp này phải được triển Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - 58 - khai đồng bộ thì mục tiêu phát triển thị trường xuất khẩu gạo đến năm 2010 sẽ đạt kết quả cao. Đây là cơng trình nghiên cứu đầu tiên của tác giả, nên đề tài khĩ tránh khỏi những sai sĩt. Một lần nữa rất mong được sự gĩp ý. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m - - -    - - - LUẬN VĂN ĐỀ TÀI: THỊ TRƯỜNG GẠO THẾ GIỚI Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m