Thực tập trang trại thú y tại trại heo Gia Phát Củ Chi, Tp. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HCM KHOA CHĂN NUÔI – THÚ Y BÁO CÁO MÔN HỌC THỰC TẬP TRANG TRẠI THÚ Y TẠI TRẠI HEO GIA PHÁT CỦ CHI, TP. HỒ CHÍ MINH Nhóm sinh viên: 1. Võ Thị Hường 2. Nguyễn Kim Long 3. Nguyễn Đình Cầu 4. Huỳnh Văn Nam Ngành: Thú Y Khóa : 2008-2013 -2012- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HCM KHOA CHĂN NUÔI – THÚ Y BÁO CÁO MÔN HỌC THỰC TẬP TRANG TRẠI THÚ Y TẠI TRẠI HEO GIA PHÁT CỦ CHI, TP. HỒ CHÍ MINH GVHD: TS. NGUYỄN TẤT TOÀN Nhóm sinh viên: 1. Võ Thị Hường 2. Nguyễn Kim Long 3. Nguyễn Đình Cầu 4. Huỳnh Văn Nam Ngành: Thú Y Khóa : 2008-2013 -2012- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM Độc Lập - Tự Do - Hạnh Phúc PHIẾU NHẬN XÉT NHÓM SINH VIÊN THỰC TẬP TRẠI HEO GIA PHÁT Danh sách nhóm sinh viên: Võ Thị Hường 08112112 Nguyễn Kim Long 08112149 ............................................................ Nguyễn Đình Cầu 08112023 ............................................................ Huỳnh Văn Nam 08112163 ............................................................ Nơi thực tập: Trại heo Gia Phát, Ấp 8, xã Tân Thạnh Đông, huyện Củ Chi, TP.HCM Mục đích thực tập: Giúp nhóm có cơ hội tiếp cận với các kiến thức thực tế, quan sát, ghi nhận, lí luận,… từ đó có một cách nhìn đa chiều hơn về ngành nghề tương lai của mình. Gắn kết các lí thuyết và thực hành, giải thích, biện chứng các vấn đề từ thực tế đến bài học và ngược lại. Rèn luyện kỉ năng nghề nghiệp, cách đối diện các vấn đề trong thực tế, cũng như tìm được các biện pháp khắc phục, giải quyết nhanh và tối ưu nhất. Qua thời gian ở trong môi trường tập thể, giúp nhóm nâng cao kỉ năng giao tiếp. Thời gian thực tập: từ 14/5/2012 đến 4/6/2012 Nhận xét của Chủ trại về nhóm sinh viên: 1/ Ý thức tổ chức kỉ luật: 2/ Về mặt chuyên môn: 3/ Quan hệ tập thể: Đánh giá chung: Xác nhận của nơi thực tập Người xác nhận LỜI CẢM TẠ Chúng Con xin tỏ lòng biết ơn vô hạn đến cha mẹ và gia đình, những người đã hết lòng vì tương lai của con. Xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Tất Toàn, đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ chúng em trong việc đề ra phương hướng cũng như cách tiếp cận với các vấn đề thực tiễn ở trại. Thành kính biết ơn Ban Giám Hiệu Trường Đại Học Nông Lâm Tp. HCM Ban Chủ Nhiệm Khoa Chăn Nuôi – Thú Y Bộ môn Dược Lí Nội Dược, cùng quý thầy cô đã tận tình chỉ dạy và truyền đạt những kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian học tập. Chân thành cảm ơn Ban Giám Đốc trại heo Gia Phát. Cô Trầm Thị Lan và Chú Trầm Thành Thắng Cùng toàn thể anh chị em công nhân viên của trại Đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho chúng tôi trong thời gian kiến tập tại trại. Xin cảm ơn Các bạn trong và ngoài lớp Thú Y 34 đã động viên, chia sẻ và giúp đỡ chúng tôi trong suốt thời gian học tập và kiến tập tại trại heo. iv MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................1 PHẦN II: TỔNG QUAN .................................................................................................2 2.1 GIỚI THIỆU VỀ TRẠI CHĂN NUÔI HEO GIA PHÁT.........................................2 2.1.1Lịch sử hình thành và phát triển……....................................................................2 2.1.2 Sơ lược về trại Gia Phát.......................................................................................2 2.1.3 Nhiệm vụ của trại ................................................................................................2 2.1.4 Cơ cấu đàn ...........................................................................................................3 2.1.5 Chăm sóc, nuôi dưỡng .........................................................................................3 2.1.5.1 Điều kiện chuồng trại ....................................................................................3 2.1.5.2 Thức ăn ..........................................................................................................4 2.5.1.3 Nước uống ....................................................................................................5 2.1.6 Vệ sinh, sát trùng - tiêm phòng ...........................................................................5 2.1.7 Các loại thuốc trại đang sử dụng. ........................................................................7 2.2. 1. Tiêu chảy..........................................................................................................7 2.2.1.1 Căn nguyên ....................................................................................................7 2.2.1.2 Triệu chứng ...................................................................................................7 2.2.1.3. Các biện pháp phòng ngừa ...........................................................................8 2.2.1.4. Điều trị..........................................................................................................8 2.2.2 Viêm tử cung ........................................................................................................9 2.2.2.1 Nguyên nhân...................................................................................................9 2.2.2.2 Triệu chứng ....................................................................................................9 v 2.2.2.3 Biện pháp phòng ngừa viêm tử cung.............................................................9 2.2.2.4 Điều trị........................................................................................................10 2.2.3 Hội chứng MMA ...............................................................................................10 2.2.3.1 Nguyên nhân................................................................................................10 2.2.3.2 Triệu chứng .................................................................................................11 2.2.4 Sẩy thai ..............................................................................................................12 2.2.4.1 Nguyên nhân gây sẩy thai ..............................................................................12 2.2.5 Viêm phổi ..........................................................................................................13 2.2.5.1 Yếu tố phụ trợ..............................................................................................13 2.2.5.2 Biện pháp phòng ngừa viêm phổi................................................................15 vi 3 PHẦN IV: KẾT QUẢ GHI NHẬN NHÓM VÀ THẢO LUẬN..................................20 4.1. Ghi nhận tiểu khí hậu chuồng nuôi .........................................................................20 4.2 Mật độ......................................................................................................................21 4.3 Kết quả chăm sóc nái tại trại ...................................................................................21 4.4 Khảo sát các bệnh thường xảy ra trên heo ở trại. ....................................................22 4.4.1 Trên heo nái .......................................................................................................22 4.4.2 Trên heo con theo mẹ, heo cai sữa và heo thịt ..................................................23 4.4.3 Phương pháp điều trị bệnh tại trại 4.4.4 Kết quả điều trị bệnh tại trại ..............................................................................25 PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ..........................................................................29 5.1 KẾT LUẬN .............................................................................................................29 5.2 ĐỀ NGHỊ .................................................................................................................29 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................30 vii DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 2.1 Ảnh hưởng của chế độ chăm sóc quản lý đến bệnh trên đường hô hấp ........14 Bảng 3.1.Các đối tượng khảo sát...................................................................................17 Bảng 4.1 Theo dõi nhiệt độ chuồng nuôi heo thịt qua 3 tháng ....................................20 Bảng 4.2 Theo dõi ẩm độ chuồng nuôi heo thịt qua 3 tháng.........................................20 Bảng 4.3 Năng suất sinh sản trên đàn nái tại trại ..........................................................21 Bảng 4.3.Tỷ lệ các bệnh / chứng xảy ra trên heo nái trên tổng số heo nái khảo sát .....22 Bảng 4.4.Tỷ lệ các bệnh thường xảy ra ở trại trên heo con theo mẹ, heo cai sữa và heo thịt trên tổng số heo khảo sát. ........................................................................................23 Bảng 4.5.Tỷ lệ các bệnh thường xảy ra trên heo con theo mẹ, heo cai sữa và heo thịt trên tổng số các ca bệnh.................................................................................................24 Bảng 4.6. Kết quả điều trị viêm phổi trên heo con theo mẹ, heo con cai sữa, heo thịt ...25 Bảng 4.7. Kết quả điều trị tiêu chảy trên heo con theo mẹ, heo con cai sữa, heo thịt .....26 Bảng 4.8 Kết quả điều trị viêm khớp trên heo con theo mẹ, heo con cai sữa, heo thịt .....27 Bảng 4.9 Kết quả điều trị bệnh bỏ ăn trên heo con theo mẹ, heo con cai sữa, heo thịt.....27 Bảng 4.10. Kết quả điều trị trên tổng số các trường hợp bệnh/chứng ..........................28 viii DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 2.1 Chuồng heo thịt ................................................................................................2 Hình 2.2 Chuồng nái nuôi con........................................................................................4 Hình 2.3 Hình heo tiêu chảy...........................................................................................8 ix DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT SIRS: Stillbirth Infertility Respiratory Syndrome WTO: x 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Năm 2006 là năm đánh dấu một cột mốc phát triển kinh tế mới của Việt Nam, Việt Nam chính thức gia nhập WTO. Đó là cơ hội rất thuận lợi để phát triển kinh tế, giao lưu, tiếp cận những phát minh khoa học, kỹ thuật mới nhất. Nhưng bên cạnh những thuận lợi đó chúng ta cũng phải đối mặt với những thách thức, khó khăn mới do phải cạnh tranh khá gay gắt với những tập đoàn đa quốc gia hùng mạnh trên thế giới. Đứng từ phía người chăn nuôi: Trước tình hình diễn biến bệnh ngày càng phức tạp, Ngành chăn nuôi heo nước ta muốn tồn tại, phát triển phải luôn tự hoàn thiện mình. Muốn vậy chúng ta phải có một chiến lược phát triển thật hợp lý, ngoài việc phải chuẩn bị thật tốt công tác giống, dinh dưỡng, chăm sóc vệ sinh, việc phát hiện, xử lý các bệnh trên heo, là những khâu cơ bản nhất đóng vai trò hết sức quan trọng đến sự sống còn của một trại heo bất kì. Đứng từ phía các nhà thú y viên tương lai: Là sinh viên được đào tạo trong ngành thú y, chúng ta ngoài việc học các lí thuyết trên sách vở, internet, và đặc biệt là trong các bài giảng dạy của các giảng viên trên lớp,… Chúng tôi thiết nghĩ như vậy vẫn chưa đủ để chúng ta có cái nhìn sâu hơn, toàn cảnh hơn về thực tiễn chăn nuôi của nước ta,… Chính vì thế môn học Thực tập trang trại thú y ra đời là một môn chuyên ngành cơ bản giúp cho mỗi sinh viên của chúng ta có điều kiện tiếp xúc và sống trong không khí nghề nghiệp của chính mình,... Chúng ta hãy thử đem những cái học được từ trong lí thuyết, gắn với thực tế, và hãy thử đem những gì mình nghe được trong các bài giảng, lí giải những vấn đề mà mình gặp phải trong khoảng thời gian được ở trong trại. Đây là cơ hội để mỗi một sinh viên thể hiện rõ năng lực của mình, bên cạnh đó cũng là cơ hội để học hỏi các kinh nghiệm thực tế từ các người trong nghề, rèn luyện và nâng cao các kỉ năng chuyên môn, kỉ năng mềm... Hãy thử tập làm một Bác Sĩ Thú Y thực thụ. Để cùng góp sức mình vào sự nghiệp phát triển ngành chăn nuôi, đặc biệt là ngành chăn nuôi heo của nước nhà. Trước yêu cầu môn học được sự phân công của Khoa Chăn Nuôi Thú Y Trường Đại Học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh, dưới sự hướng dẫn trực tiếp của TS. Nguyễn Tất Toàn cùng với sự giúp đỡ của ban giám đốc trại heo Gia Phát, chúng tôi được phân công kiến tập tất các các quy trình: chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lí, vệ sinh,… Nhằm có cái nhìn tổng quan nhất về tình hình chăn nuôi của trại, đồng thời đưa ra một vài chính kiến của nhóm về những gì nhóm quan sát và ghi nhận được. 2 PHẦN II: TỔNG QUAN 2.1 GIỚI THIỆU VỀ TRẠI CHĂN NUÔI HEO GIA PHÁT 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của traị heo Gia Phát: Trại chăn nuôi heo Gia Phát t h à n h l ậ p v à o n hữn g n ăm 1 9 9 0 , kh i n ền k i n h t ế b ao c ấp vừ a đ ượ c gỡ bỏ . Dướ i sự l è o l á i củ a cô T r ầm T h ị L an , mộ t ch u yê n v i ên n g ân h à n g n h à n ư ớc đ ầ y b ản l ĩn h v à t r í t u ệ ,Cô đ ã từn g b ướ c p h á t t r i ển t r ạ i ch ă n n u ô i từ q u i mô n h ỏ ( k h o ản g 6 0 n á i , d i ện t í ch 5 0 0m 2 ) đ ế n q u i m ô vừa v à lớn n hư n g à y h ô m n a y. Để đượ c n hư v ậ y , 3 2.1.2 Sơ lược về trại Gia Phát Trại có tổng diện tích là 5 hecta, trong đó bao gồm: - 8 dãy chuồng heo thịt - 3 dãy chuồng cai sữa (2 dãy chuồng lạnh + 1 dãy chuồng được nuôi dưới dạng hở) - 1 dãy chuồng heo cách li - 4 dãy chuồng nái đẻ và heo con sơ sinh - 2 dãy chuồng dành cho nái bầu - 1 dãy chuồng heo nọc - 1 nhà kho chứa cám Hình 2.1.2: Sơ đồ tổng quan trại chăn nuôi heo Gia Phát ĐƯỜNG BIO G AS XỬ LÍ C H Ấ T TH Ả I (80 X 6) Trại heo nái bầu 2 (81 x 16) Trại heo nái bầu 1 (81 x 16 Trại heo thịt 4 (37 x Trại heo thịt 3 (37 x Trại heo thịt 2 (37 Trại heo thịt 1 (37 Trại heo thịt 5 (37 x Trại heo thịt 6 (37 x Trại heo thịt 7 (37 x Trại heo thịt 6 (37 x N hà nghỉ công nhân (10 x 5) AO N U Ô I CÁ Trại cai sữa (50 x 14) Trại heo nọc (50 x 8) N hà xuất heo (8 x N hà để xe (6 x Trại heo nái đẻ 2 Trại heo nái đẻ 1 (50x14) Trại heo cai sữa 1(50 x Trại heo cách li (50 x 6) SƠ Đ Ồ TR Ạ I H E O G IA PH Á T Ấ p 8, xã Tân Thạnh Đ ông Tổng d iện tích: 5 hecta D iện Căn tin (10x8) Kho thứ c ăn (16 x 8) Trại heo cai sữ a 2 (70x6) N hà sát trùng (6 x 5) C Ổ N G V Ả O T R Ạ I N hà nghỉ công nhân N hà ở - văn phòng (15 x 12) 4 2.1.3 Nhiệm vụ của trại Mục đích sản xuất chính của trại là cung cấp heo con cai sữa, heo thịt cho các công ty chăn nuôi trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. 5 2.1.4 Cơ cấu đàn Tính đến ngày 20/05/2012. Tổng đàn: 8.000 con Nái sinh sản: 800 con Đực làm việc: 36 con Heo con theo mẹ: 2.052 con Heo con cai sữa: 2.112 con Heo thịt: 3.000 con 2.1.5 Chăm sóc, nuôi dưỡng 2.1.5.1 Điều kiện chuồng trại Hầu hết các dãy chuồng heo đều là chuồng kín (trừ các dãy nuôi heo thịt và 1 dãy cai sữa là hở), nên tạo được một tiểu khí hậu chuồng nuôi tách biệt với bên ngoài, không phụ thuộc nhiều vào khí hậu bên ngoài chuồng nuôi. Chuồng kín được làm mát bằng hơi nước, nước được bơm lên những tấm bảng được làm bằng giấy cứng, có cấu tạo giống tổ ong được đặt ở đầu dãy chuồng heo, nước chảy qua các rãnh và phân bố đều khắp mặt bảng tổ ong, sau đó ở cuối dãy có lắp những quạt hút gió để hút không khí lạnh trải đều khắp chuồng đồng thời đảm bảo được độ thông thoáng rất tốt cho chuồng nuôi. Hai bên hông chuồng được lắp những ô kính đảm bảo đủ ánh sáng cho chuồng nuôi vào ban ngày, ban đêm thì bóng đèn được thắp suốt đêm. Hầu hết các dãy chuồng heo, nền chuồng được tráng xi măng, mỗi dãy chuồng nuôi đều có rãnh thoát nước thải khá tốt. Chuồng nuôi nái khô: khung chuồng làm bằng ống sắt tráng kẽm, máng bằng inox, có vòi uống riêng, sử dụng cho nái khô và hậu bị. Chuồng nái nuôi con: ô chuồng làm bằng sắt, cách mặt nền 45cm, sử dụng cho nái đẻ và nuôi con. Diện tích: 1,7m x 2,3m, với khung nái 0,6m x 2,3m, chiều cao 0,4m, bố trí máng ăn cho nái mẹ, núm uống riêng cho mẹ và con. Chuồng nuôi heo con cai sữa: được làm bằng sắt với diện tích 2,7m x 1,9m, cách nền chuồng 0,6 m, nền được làm bằng nhựa hoặc sắt. Mỗi ô chuồng có một máng ăn và núm uống tự động. Chuồng nuôi heo thịt được làm bằng sắt, với diện tích 7m x 5,5m, nhốt khoảng 25-30 con, nền chuồng được tráng xi măng, bố trí máng ăn và núm uống tự động. Trong chuồng có xây bể nước cho heo tắm tự do. 6 Hình 2.1.5a: Trại Cai sữa Hình 2.1.5b: Trại bầu Hình 2.1.5c: Trại đẻ 7 Hình2.1.5d: Trại Thịt Hình 2.1.5e: Hệ thống thoát nước 2.1.5.2 Thức ăn Bảng 2.1.5f: CÁM ĐUỢC PHÂN BỐ CHO CÁC TRẠI MÃ CÁM LƯU Ý BẦU Nọc 71 61 ĐẺ 71A 71SL Sổ Lãi: bổ sung thêm Fenbendazol zolum 5%, liều lượng: 600g/Tấn 71 CAI SỮA 1TC Bổ sung thêm: Flophenicol 40g/ Tấn và Colistine 500g/Tấn 1C Master 1021 Công ty Master 1021 Công ty THỊT 2A 3AT 1C Bổ sung Colistine 1kg/Tấn 61G G: Giống 4T 2AT Bổ sung Flophenicol 60g/Tấn 8 4BT Bổ sung Flophenicol 40g/Tấn 1TC Bổ sung thêm: Flophenicol 40g/ Tấn và Colistine 500g/Tấn 9 2.5.1.3 Nước uống Nước sử dụng cho sinh hoạt trong trại và dùng cho cho heo uống là nước giếng khoan. Nước từ giếng được bơm lên bồn chứa nước, sau đó theo hệ thống ống dẫn đưa nước đến các dãy chuồng cho heo dùng. Hình 2.5.1g: Hệ thống giếng bơm, nước uống 2.1.6 Vệ sinh, sát trùng, tiêm phòng Vệ sinh - Đối với nái bầu: mỗi ngày tắm cho heo một lần, cào phân hai lần vào buổi sáng và buổi chiều, phân được hốt và đem đổ vào hố phân. Các máng ăn sau khi heo ăn xong đều được rửa thật sạch. 10 Hình 2.1.6a: Tắm heo trại bầu - Đối với nái đẻ: mỗi ngày vào buổi sáng dùng vòi nước xịt rửa các gầm chuồng nái, xịt rửa máng ăn thật sạch khi nái ăn xong, thường xuyên hốt phân heo. Hạn chế tắm cho heo nái tránh làm lạnh cho heo con. Hình 2.1.6b: Dọn phân trại đẻ - Đối với heo cai sữa: mỗi ngày hai lần dọn phân, dọn gầm chuồng. Tắm cho heo một tuần hai lần. Mỗi khi heo ăn xong vệ sinh máng thật sạch. Hình 2.1.6c: Rửa gầm trại cai sữa 11 - Đối với heo thịt: mỗi ngày vào buổi sáng chà rửa bồn tắm và thay nước bồn. Dọn phân một ngày hai lần, tắm cho heo hai ngày một lần. Vệ sinh thật sạch máng ăn tự động trước khi đổ cám vào. Hình 2.1.6d: Cào phân, tát máng Sát trùng Ngay cổng chính ra vào trại có một hố chứa vôi, tất cả các xe vào ra trại đều chạy ngang qua hố vôi để sát trùng. Và sau đó, sử dụng vòi áp suất để xịt rửa, với dung dịch sát trùng CID 20 10ml/1lít Hình 2.1.6e: Hố sát trùng 12 Phun xịt thuốc sát trùng toàn trại định kỳ một tuần hai lần. Thuốc sát trùng thường dùng để xịt chuồng trại và xịt cả lên heo là iodophor có tên thương phẩm là Vimekon liều lượng 5g/ lít do công ty Pfizer sản xuất. Hình 2.1.6f: Thuốc sát trùng được sử dụng Heo nái bầu sau khi được chuyển từ chuồng nái bầu lên chuồng đẻ thì chuồng nái bầu sẽ được chà rửa thật sạch sẽ bằng nước, sau đó sẽ xịt thêm NaOH 5% để sát trùng. Nái sau khi tách con sẽ được chuyển lên dãy chuồng dành cho nái cai sữa thì toàn bộ lồng nái đẻ được sơn mới lại, những tấm đan lót lồng nái đẻ được tháo ra, mang đi chà rửa bằng bàn chải thật sạch, phun NaOH 5% rồi đem phơi nắng, sau đó mới gắn lại chuồng đẻ. 13 Heo cai sữa sau khi được chuyển lên chuồng thịt thì toàn bộ tấm đan lót cho heo nằm được tháo ra, chà rửa, phun NaOH 5%, phơi nắng rồi gắn vào lại. Heo thịt sau khi được xuất thì toàn bộ mặt sàn được chà rửa thật sạch, phun thuốc sát trùng. Hình 2.1.6g: Vệ sinh đan, vỉ Heo chết, nhau heo được chôn ở hố cách chuồng thịt 15 m. Công nhân làm việc ở trại nào thì ở trại đó không được qua các trại khác. Các khu nuôi heo ở các lứa tuổi khác nhau được tách biệt nhau Tiêm phòng QUY TRÌNH TIÊM PHÒNG VACCINE ĐUỢC THỰC HIỆN TẠI TRẠI HEO GIA PHÁT DỊCH TẢ FMD PRRS MYCOPLASMA CIRCO VIRUS PARVO VIRUS AUJESZKY H EO C O N Tuần 2 x Tuần 3 x Tuần 5 x Tuần 6 x Tuần 7 x Tuần 8 x x N Á I B Ầ U 8 tuần truớc đẻ x 7 tuần truớc đẻ x 6 tuần truớc đẻ x 5 tuần truớc đẻ x 14 4 tuần truớc đẻ x 3 tuần truớc đẻ x 2 tuần truớc đẻ x N Á I H Ậ U B Ị 9 tháng tuổi x x Tuần tiếp theo x x Tuần tiếp theo x Tuần tiếp theo x Tuần tiếp theo x x HEO NỌC 9 tháng x (1 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) QUY TRÌNH TIÊM PHÒNG VACCINE ĐUỢC THỰC HIỆN TẠI TRẠI HEO GIA PHÁT (CŨ) DỊCH TẢ FMD PRRS MYCOPLASMA CIRCO VIRUS PARVO VIRUS AUJESZKY H EO C O N 7 ngày x 14 ngày x 21 ngày x 35 ngày x 41 ngày x 47 ngày x 53 ngày x 59 ngày x N Á I B Ầ U 8 tuần truớc đẻ x 7 tuần truớc đẻ x 6 tuần truớc đẻ x 5 tuần truớc đẻ X 4 tuần truớc đẻ X 3 tuần truớc đẻ X 2 tuần truớc đẻ X N Á I H Ậ U B Ị 9 tháng tuổi X X Tuần tiếp theo x x Tuần tiếp theo X Tuần tiếp theo X Tuần tiếp theo X X HEO NỌC 9 tháng x (1 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) Tuần tiếp theo x (6 tháng) 15 2.1.7 Các loại thuốc trại đang sử dụng. Vaccin tiêm phòng. - Dịch tả: Pestiffa : 2ml/con - FMD: Aftopor : 2ml/con - Aujeszky’ s: Geskypur : 2ml/con - Mycoplasma: Hyoresp & Respisure : 2ml/con Thuốc kháng sinh và thuốc bổ trợ sức lực. Amoxicillin, ampicillin, genta-tylosin, tiamulin, pen-strep, enrofloxacin, Bio- Sone, Suanovil, Bio- hepatol, Bio-cevit, Bio-calcium 2.2 CÁC BỆNH THƯỜNG XẢY RA TRÊN HEO TẠI TRẠI 2.2. 1. Tiêu chảy 2.2.1.1 Căn nguyên Theo Võ Văn Ninh (2001), tiêu chảy có thể do một trong các nguyên nhân sau: Do độc chất trong thức ăn, thường là các loại thức ăn lên men thối, thức ăn bị ẩm mốc. Do vi sinh vật nhiễm vào đường ruột chiếm dụng dưỡng chất để sinh sôi nẩy nở trong đường ruột và tạo ra độc tố, hoặc làm tổn thương màng nhầy ruột. Do các hoá chất vượt khỏi nồng độ bình thường mà màng nhầy bộ tiêu hoá không khả năng chịu đựng nổi như muối NaCl, muối sunfat, chất sắt… Do khẩu phần quá nhiều chất béo, hệ tiêu hoá không tiêu hoá hết, chất béo bị xà phòng hoá … Do khẩu phần có nhiều chất đạm không tiêu hoá và màng ruột không hấp thu hết, tự huỷ hoặc vi sinh vật chiếm dụng tạo ra độc tố. Do ký sinh trùng đường ruột như giun đũa, giun móc làm tổn thương màng nhầy ruột. 2.2.1.2 Triệu chứng Theo Đào Trọng Đạt và ctv (1995), việc xác định heo tiêu chảy thường dựa vào trạng thái phân, phân loãng: có màu trắng hay hơi vàng, nhiều bọt khí. Heo con bị khát nước, đôi khi ợ và nôn ra sữa không tiêu, tăng số lần đi phân trong ngày. Hình 2.2.1: Heo con tiêu chảy 16 17 2.2.1.3. Các biện pháp phòng ngừa Theo Võ Văn Ninh (2001), biện pháp phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả nhất là ổn định môi trường, nuôi dưỡng, chăm sóc đàn heo, hạn chế tối đa sự biến đổi không thuận lợi cho sinh lý cơ thể heo. Vệ sinh tẩy độc chuồng trại, máng ăn, máng uống thường xuyên có tác dụng hạ đến mức thấp nhất số vi sinh vật gây bệnh trên đường ruột, nghĩa là có tác dụng phòng bệnh không cho vi trùng phát triển đủ mật độ gây bệnh. 2.2.1.4. Điều trị Cần tích cực điều trị ngay từ đầu với các biện pháp như sau: - Bù nước và chất điện giải bằng cách cấp nước sinh lý mặn, ngọt cấp qua xoang bụng với liều 20 ml/lần, ngày 2-3 lần, kết hợp với oresol cho uống (1 gói pha trong 1 lít nước sôi để nguội). - Cấp kháng sinh điều trị tiêu chảy: ampi + dexa, enrofloxacin. Điều trị tiêu chảy trên heo con thì cho uống men tiêu hoá (bacizym), smecta, anti,… trường hợp không khỏi thì cho uống kháng sinh, hạn chế chích cho heo con. - Cung cấp các chất bảo vệ niêm mạc ruột. - Cung cấp các vitamin A, C. Trong quá trình điều trị cần giữ ấm cho heo con, cần vệ sinh ổ úm và chuồng trại thật sạch sẽ. 18 2.2.2 Viêm tử cung 2.2.2.1 Nguyên nhân Theo Nguyễn Văn Thành (2004), viêm tử cung có thể do một số nguyên nhân sau: Do nhiễm trùng tại cơ quan sinh dục khi sinh và có thể do heo nọc truyền sang trong lúc phối. Sau khi sinh, tử cung thường bị viêm do sự can thiệp, sẩy thai, đẻ khó, sót nhau. Do cơ thể học: Cơ thể học bất thường tạo điều kiện thuận lợi cho việc viêm nhiễm đường tiết niệu, nhiễm trùng bàng quan dẫn đến lây qua các cơ quan khác. Ngoài ra, khi nhiễm bẩn quanh âm hộ làm viêm âm đạo sẽ gây hiện tượng mở cổ tử cung và dẫn đến chứng viêm đường tử cung. Do sinh lý của cơ thể: các thay đổi sinh lý học vào cuối thời kỳ mang thai, do thai lớn có thể chèn ép làm giảm nhu động ruột và gây ứ động nước tiểu trong bàng quang, cổ tử cung mở làm vi sinh vật xâm nhập gây viêm nhiễm. Do môi trường: điều kiện môi trường thay đổi đột ngột như quá nóng, quá lạnh trong thời gian đẻ dễ đưa đến viêm. 2.2.2.2 Triệu chứng Theo Nguyễn Văn Thành (2004), thú viêm tử cung sẽ có những triệu chứng sau: - Thú có triệu chứng toàn thân suy nhược, thân nhiệt tăng, thở nhanh, chảy các tiết vật và tiết chất rất hôi thối, dịch có màu trắng xám có lẫn máu hay tế bào. - Trên heo nái, viêm tử cung đi đôi với viêm vú (phù lỏng) và mất sữa trong hội chứng MMA. Hình 2.2.2: Heo nái bị viêm tử cung sau khi sanh 19 2.2.2.3 Biện pháp phòng ngừa viêm tử cung - Thay thế lượng thức ăn giảm bằng chất xơ, đồng thời tăng cường thêm chất khoáng và sinh tố. Kết quả làm giảm chứng táo bón, tránh được chứng giảm ăn sau khi sinh, giới hạn thức ăn trong giai đoạn mang thai nhằm không để heo nái mập, đề phòng tốt viêm tử cung và MMA. - Phòng viêm tử cung qua việc bổ sung khoáng vi lượng và vitamin: bổ sung vitamin E, vitamin A trong thức ăn. Áp dụng quy trình chăn nuôi chăm sóc heo nái nghiêm ngặt, nhất là vệ sinh chuồng trại, vệ sinh thân thể cho heo nái trước khi sinh, 20 thụt rửa tử cung sau khi sinh, sử dụng nguồn nước sạch và cung cấp nước đầy đủ cho heo nái giúp làm giảm tỉ lệ viêm tử cung đáng kể. Theo Bertsrchinger 1993, (trích dẫn bởi Nguyễn Văn Thành, 2004) thực hiện dọn khô, tẩy uế chất hữu cơ, để trống chuồng và phun xịt thuốc đúng liều quy định sẽ làm giảm viêm tử cung ở heo nái sau khi sinh. 2.2.2.4 Điều trị - Đặt viên thuốc kháng sinh + sulfamide, tiêm kháng sinh điều trị toàn thân. - Đối với heo, nên thụt rửa tử cung ngày 2 lần bằng dung dịch sát trùng nhẹ và đặt viên kháng sinh. - Với thể viêm nhờn: điều trị bằng cách thụt rửa tử cung, đặt kháng sinh vào tử cung, kết hợp chích vitamin C, nái sẽ khỏi sau 2 đến 3 ngày điều trị. - Với thể viêm mủ, việc điều trị phải được tiến hành sớm khi thấy có tiết dịch viêm và nái sốt cao. Ngoài việc thụt rửa tử cung, kháng sinh được coi là liệu pháp bắt buộc. Hiện nay các kháng sinh sau đây thường được ưa chuộng: enrofloxacine, norfloxacine hoặc gentamycin phối hợp cephalexin. Cung cấp vitamin C, thuốc hạ sốt, truyền dung dịch glucose sẽ góp phần giúp nái mau khỏi bệnh. - Theo Braude (1964) sử dụng oxytoxin sẽ có kết quả khả quan. Theo Richard 1995, (trích dẫn bởi Nguyễn Văn Thành, 2004) điều trị viêm tử cung bằng oxytoxin và cortico-steroid. - Nên sử dụng các chế phẩm kháng sinh hỗn hợp, hoặc kết hợp hai hay nhiều kháng sinh có phổ kháng rộng để điều trị. Để điều trị có hiệu quả, việc phân lập vi sinh vật, thử kháng sinh để tìm ra kháng sinh mẫn cảm và sử dụng đúng kháng sinh để đem lại hiệu quả điều trị cao. 2.2.3 Hội chứng MMA 2.2.3.1 Nguyên nhân Do cơ thể học Cơ thể học bất thường tạo điều kiện thuận lợi cho việc viêm nhiễm đường tiết niệu như ống thoát tiểu đổ trực tiếp vào âm đạo do thiếu cơ vòng hoàn chỉnh. 21 Do sinh lý học Các thay đổi sinh lý học vào cuối thời kỳ mang thai, do thai lớn có thể chèn ép làm giảm nhu động ruột và gây ứ động nước tiểu trong bàng quang, cổ tử cung mở làm vi sinh vật xâm nhập gây viêm nhiễm. Thời gian sinh đẻ trở ngại hoặc quá lâu (trên 4 giờ) thường dẫn đến MMA. Những vi khuẩn cơ hội Sự xâm nhập của những vi khuẩn cơ hội như: Colibacile, Streptococci, Proteus, Pseudomonas, Staphylococci… 2.2.3.2 Triệu chứng - Thường xảy ra ngay sau khi sinh. - Thú có biểu hiện các triệu chứng sau: Triệu chứng toàn thân: 12-18 giờ sau khi sinh, bỏ ăn, sốt lớn hơn 39oC, táo bón, hay nằm sấp. Triệu chứng cục bộ: Viêm tử cung, dịch trắng chảy ra từ âm hộ, âm đạo, viêm vú, bầu vú sung huyết, dần dần cứng, mất sữa, vú mất khả năng và thải sữa. Trên heo con: Heo kêu la và xáo động, lông dựng, mất nước nhanh, đa số bị tiêu chảy. 2.2.3.3 Phòng trị - Phòng bệnh: Thường xuyên giám sát tình trạng vệ sinh nguồn nước. Giám sát tình trạng vệ sinh của heo nái, chú ý tắm rửa sạch sẽ trước khi đưa vào chuồng đẻ, sát trùng chuồng trại, dụng cụ, lượng thức ăn trước khi đẻ. Những trại có nguy cơ bệnh MMA cao sử dụng liệu pháp phòng ngừa bằng kháng sinh tiêm bắp trên thú trước khi sinh. - Điều trị những bệnh khác trước khi sinh. Sử dụng thuốc hạ sốt (thường sốt 6 giờ sau khi sinh và kéo dài đến 2-3 giờ sau) Thụt rửa và bơm kháng sinh. Khi thú sốt và viêm vú, mất sữa: + Oxytocine (20 đơn vị, IM) giúp sự tiết sữa và nuôi heo con. 22 + Kháng sinh phổ rộng cấp toàn thân: gentamycine 20ml-30ml/con/lần, Bio-anflox 10ml-15ml/con/lần. + Kháng viêm để chống sốt, giảm viêm: Bio-dexa. + Hạ sốt: Analgine + C (100ml/lọ) tiêm 10ml – 15ml/con/lần. 2.2.4 Sẩy thai 2.2.4.1 Nguyên nhân gây sẩy thai Theo Nguyễn Văn Thành (2004), sẩy thai có thể do căn nguyên truyền nhiễm và không truyền nhiễm. - Do nguyên nhân truyền nhiễm Các căn nguyên truyền nhiễm xâm nhập vào cơ thể thú mẹ theo hai con đường: nhiễm trùng máu và nhiễm trùng qua đường sinh dục. Nhóm vi sinh vật gây bệnh bao gồm virus giả dại, Salmonella spp., Pasteurella spp., Brucella, Leptospira… Căn bệnh hô hấp và gây chứng vô sinh ở heo (SIRS) có tác động gây ra chứng sẩy thai trên heo nái mang thai, heo con thường bị viêm phổi, hay con chết hay yếu hoặc hoá gỗ. - Do nguyên nhân không truyền nhiễm Chứng sẩy thai trên thú mẹ do các nguyên nhân không truyền nhiễm được chia làm hai nhóm: + Do cơ thể thú mẹ hay bào thai. + Do các yếu tố ngoại cảnh, môi trường. • Nguyên nhân xuất phát từ cơ thể thú mẹ hay bào thai Do yếu tố di truyền của thú mẹ đối với sự có mang, biểu lộ sự phát triển đối với phôi thai không phù hợp với cơ thể thú mẹ. Sự phân tiết các hormone sinh dục trong giai đoạn mang thai không bình thường (progesterone, estrogen, oxytoxin) giữa hai nhóm hormone phát triển trứng chín và hormon an thai. Nhau thai bám vào lớp niêm mạc tử cung yếu kém hoặc bám không hoàn toàn vào tử cung cũng sẽ dẫn đến tình trạng sẩy thai. Do xoắn tử cung, tuổi thú mẹ, viêm tử cung, giống, sự hấp thu dinh dưỡng. 23 • Yếu tố nội tiết Để duy trì thai phát triển bình thường một yêu cầu là phải đủ kích thích tố tuyến sinh dục đó là progesterone. Mô đích của progesterone là tử cung, vú và não. Do do bất cứ nguyên nhân nào ảnh hưởng đến sự phân tiết progesterone đều ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của thai. 2.2.5 Viêm phổi 2.2.5.1 Yếu tố phụ trợ - Dinh dưỡng Dinh dưỡng đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của cơ thể và sức đề kháng lại các tác nhân gây bệnh của môi trường. Mức độ cảm nhiễm đối với bệnh tăng khi khẩu phần không cung cấp đầy đủ các khoáng đa-vi lượng, vitamine. - Môi trường Các yếu tố môi trường như: nhiệt độ, ẩm độ, chuồng trại, tiểu khí hậu chuồng nuôi,… ảnh hưởng đến sức khỏe của heo rất lớn, đó còn là nguyên nhân cho mầm bệnh xâm nhập và phát triển. Ẩm độ cao gây trở ngại cho việc khuếch tán trên bề mặt da, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của heo. Chuồng trại không thông thoáng kết hợp với chiếu sáng không thích hợp gây kích ứng niêm mạc dẫn đến tình trạng mất bão hoà hệ hô hấp (Nguyễn Thị Hoa Lý và Hồ Kim Hoa, 2004). Tiểu khí hậu chuồng nuôi ảnh hưởng trực tiếp đến sức tăng trưởng và khả năng đề kháng của heo. Nồng độ NH3 trong không khí 50-100 ppm gây trở ngại sự tiết dịch của niêm mạc đường hô hấp. - Chăm sóc quản lý Vấn đề chăm sóc, quản lý ảnh hưởng trực tiếp đến sức đề kháng của cơ thể đối với bệnh hô hấp. 24 Bảng 2.1 Ảnh hưởng của chế độ chăm sóc quản lý đến bệnh trên đường hô hấp Yếu tố Độ cảm nhiễm với bệnh đường hô hấp Đưa vào các đàn gia súc không biết hoặc kém về tình trạng sức khoẻ Quy mô đàn lớn, mật độ đàn cao Các thiết bị chiếu sáng và thông thoáng không thích hợp. Điều trị bệnh thất bại hoặc không đúng cách Không điều trị, tiêm phòng không đúng chiến lược Vệ sinh kém Tuổi cai sữa sớm hoặc cai sữa muộn Bụi từ thức ăn +++ +++ +++ ++ ++ ++ ++ + - Vi sinh vật o Do vi khuẩn + Bệnh do Streptoococcus spp gây bệnh tích viêm phúc mạc có sợi huyết, sung huyết gan và phổi. + Bệnh tụ huyết trùng (Pasteurellosis) do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra. + Bệnh viêm phổi do Mycoplasma hyopneumoniae gây ra. + Bệnh lao do vi khuẩn Mycobacterium làm cho phổi nhiễm thứ cấp từ những bệnh tích ở vùng bụng. o Do virus + Bệnh cúm heo do virus thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra. o Ký sinh trùng + Giun phổi Metastrongylus, giun đủa Ascaris suum tác động lên bộ máy hô hấp bằng cách phá huỷ niêm mạc, tiết độc tố làm suy giảm hệ thống kháng thể. Một số loài khác theo chu trình phát triển sẽ di hành qua bộ máy hô hấp và các cơ quan làm tổn thương bộ phận mà chúng đi qua (Lương Văn Huấn và Lê Hữu Khương, 1997). 25 2.2.5.2 Biện pháp phòng ngừa viêm phổi Nguyên tắc: Chẩn đoán và phát hiện sớm, cách ly triệt để, bồi dưỡng quản lý tốt kết hợp với điều trị. Vệ sinh phòng bệnh Chuồng: quét dọn sạch sẽ, khô ráo, tránh ẩm ướt. Trời rét phải có rơm tốt, phải giữ cho chuồng ấm, kín gió: Chuồng phải đủ ánh sáng và có sân cho heo vận động. Cách ly: không để heo khỏe tiếp xúc với heo bệnh Tiêu độc: Hàng tuần tiêu độc 2 lần toàn trại. Tất cả dụng cụ, máng ăn sau khi dùng phải rửa sạch và phơi nắng. Thường xuyên quét vôi và tiêu độc nền với những chất như xút (NaOH) 5%. Nuôi dưỡng: cho heo ăn no đủ, nhiều thức ăn tươi, tăng thức ăn tinh, bột xương, muối và chất khoáng. Phòng bệnh bằng vaccin: Tiêm phòng vaccin cho heo con và heo nái. Hiện nay vaccin được sử dụng phổ biến trên thị trường hiện nay là Respisure (Pfizer) và Hyoresp (Merial). 2.2.5.2 Triệu chứng Theo Nguyễn Xuân Bình (2002), heo mắc bệnh viêm phổi thường biểu hiện những triệu chứng sau: Heo con thấy ho và thở từng cơn kéo dài vào sáng sớm hay chiều tối, nhất là ban đêm khi thời tiết lạnh hoặc sau khi ăn, sau khi vận động. Những trường hợp nặng heo thở thể bụng, ngồi thở như chó ngồi. Sốt nhẹ từ 39,5-40 0C, ăn ít, xù lông, da và niêm mạc xanh xao, tỷ lệ chết trung bình 10% nhưng nguy hiểm là heo không tăng trọng và lây nhiễm lâu dài. 2.2.5.3 Điều trị Sử dụng kháng sinh và thuốc bổ trợ sức lực: genta-tylosin, tiamulin, enrofloxacin (Bio – SEP 5), spiramycine, Vitamin C dùng liên tục 3-4 ngày. 26 2.2.6 VIÊM KHỚP 2.2.6.1 Căn nguyên Theo Nguyễn Ngọc Tuân và Trần Thị Dân (1999), viêm khớp là yếu tố chủ yếu gây què cho heo. Bệnh do nhiễm trùng khớp và các mô chung quanh bởi Mycoplasma và một số vi khuẩn như: Staphylococus, Streptococcus, E.coli, Pseudomonas, Haemophilus, Erysipelothrix,…và nhiều nguyên nhân gây bệnh khác. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm khớp do mất cân bằng dinh dưỡng hoặc do thiếu chất (tỉ lệ Ca/P không thích hợp, thiếu Ca, P), thiếu vitamin B, D, những chấn thương ở cẳng chân do cơ học (chuồng trơn trợt hoặc quá nhám, nền chuồng ghồ ghề hoặc sạt lở), thoái hoá xương hoặc có những bất thường về khớp. 27 28 PHẦN III: KẾT QUẢ GHI NHẬN TRONG 3 TUẦN V À THẢO LUẬN 3. Điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng heo tại trại 3.1.1 Tiểu khí hậu chuồng nuôi Bảng 3.1 Theo dõi nhiệt độ chuồng nuôi heo thịt qua 3 tuần Chỉ tiêu Tuần Nhiệt độ trung bình (0C) Nhiệt độ cao nhất (0C) Nhiệt độ thấp nhất (0C) 1 31 36,5 27 2 31,5 38 28 3 29,5 35,5 25 Qua bảng 3.1 chúng tôi nhận thấy: Nhiệt độ trung bình thấp nhất là ở tuần 3 (29,50C), cao nhất là tuần 2 (31,50C). Theo Nguyễn Thị Hoa Lý và Hồ Kim Hoa (2004), nhiệt độ chuẩn cho heo thịt là 19- 200C và ẩm độ là 70-75%, nhưng qua quá trình theo dõi Nhóm nhận thấy nhiệt độ trung bình ở trại cao hơn rất nhiều so với nhiệt độ chuẩn. Có sự chênh lệch nhiệt độ giữa chuồng nuôi và nhiệt độ chuẩn là do mái chuồng nuôi thấp, không có hệ thống quạt gió vào lúc trời nóng, xung quanh chuồng thịt ít trồng cây xanh phủ bóng mát Với nhiệt độ cao như thế heo dễ bị stress nhiệt, bỏ ăn, sức đề kháng yếu nên dễ bị cảm nhiễm với nhiều bệnh. Bảng 3.2 Theo dõi ẩm độ chuồng nuôi heo thịt qua 3 Tuần Chỉ tiêu Tuần Ẩm độ trung bình (%) Ẩm độ cao nhất (%) Ẩm độ thấp nhất (%) 1 77 90 54 2 70 91 52 3 82 95 60 Ẩm độ trung bình thấp nhất là Tuần 2 (70%), ẩm độ cao nhất là ở tuần 3 (82%). Qua kết quả khảo sát, chúng tôi nhận thấy ẩm độ trung bình của trại heo cao 29 hơn ẩm độ chuẩn, dẫn đến bất lợi cho sức khỏe của thú. Ẩm độ cao làm nước khó bốc hơi làm chuồng nóng lên, thân nhiệt tăng lên làm thú mất nhiều nhiệt, sự phân huỷ các chất hữu cơ trên nền chuồng và vách chuồng tăng, các chất khí NH3, CO2, H2S không thoát ra ngoài được làm cho con vật mệt mỏi, giảm hấp thu, giảm khả năng tiêu hoá, tạo điều kiện cho các vi sinh vật phát triển và gây bệnh nhất là bệnh trên đường hô hấp và dễ phát triển thành dịch bệnh (Nguyễn Thị Hoa Lý và Hồ Kim Hoa, 2004). 3.2 Mật độ Mật độ heo cai sữa tại trại: 0,513m2/con Mật độ heo thịt tại trại: 1,28m2/con Theo Lê Thanh Hải và ctv (1997), bình quân mỗi heo thịt cần 0,8m2 và cai sữa là 0,4m2 thì mật độ heo tại trại thấp hơn, do đó mức độ thông thoáng tại trại cũng tốt hơn nên áp lực bệnh tại trại giảm. 3.3 Kết quả năng suất sinh sản trên đàn nái tại trại Bảng 3.3 Năng suất sinh sản trên đàn nái tại trại Số heo sơ sinh còn sống trung bình trên 1 ổ Trọng lượng trung bình heo con sơ sinh Số lứa đẻ của nái trên 1 năm Trọng lượng trung bình heo cai sữa lúc 25 ngày Tỷ lệ heo còn sống đến cai sữa 11,2 con 1,48 kg 2,42 lứa 6,65 kg 95,2% Qua bảng 3.3 ta nhận thấy số heo sơ sinh còn sống trung bình trên 1 ổ của trại là 11,2 con/1 ổ. So với kết quả của Lê Thị Lụa (2000) khảo sát tại trại chăn nuôi heo Dưỡng Sanh thì số heo con sơ sinh còn sống trên ổ là 8,86 con và của Võ Thị Bích Dung (2005) khảo sát tại trại heo Tân Trung là 8,72 con thấp hơn so với kết quả của chúng tôi. Trọng lượng trung bình heo con sơ sinh tại trại là 1,48 kg/con cao hơn kết quả khảo sát của Triệu Quốc Vũ (2004) tại trại giống Phước Thọ. Số lứa đẻ trung bình của nái/1 năm tại trại là 2,42 lứa cao hơn của Lư Ngọc Minh Châu (2004) tại trại heo giống 2 tháng 9 có số lứa đẻ trung bình của 1 nái/1 năm là 2,28 lứa. 30 Trọng lượng trung bình heo cai sữa tại trại là 6,65 kg cao hơn của Nguyễn Thị Hồng Liên (2004) tại trại heo Tân Trung là 6,52 kg. Tỷ lệ heo còn sống đến cai sữa tại trại là 95,2% cao hơn kết quả khảo sát của Võ Thị Bích Dung (2005) khảo sát tại trại heo Tân Trung là 91,88 %. Qua bảng khảo sát năng suất sinh sản trên nái của trại, ta thấy năng suất sinh sản trên nái của trại tốt hơn so với kết quả khảo sát trên một số trại của các tác giả đã so sánh. Nguyên nhân có thể do điều kiện chuồng trại hiện đại kết hợp với kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng nái tốt và quy trình vệ sinh, sát trùng nghiêm ngặt giúp nâng cao năng suất sinh sản của đàn nái tại trại. 3.4 Các bệnh thường xảy ra trên heo ở trại. 3.4.1 Trên heo nái Tỷ lệ các bệnh / chứng xảy ra trên heo nái trên tổng số heo khảo sát được ghi nhận qua bảng 3.4 Bảng 3.4. Tỷ lệ các bệnh / chứng xảy ra trên heo nái trên tổng số heo nái khảo sát Số con khảo sát Các bệnh /chứng thường xảy ra Sót nhau Viêm tử cung Viêm vú Sẩy thai Số con Tỷ lệ (%) Số con Tỷ lệ (%) Số con Tỷ lệ (%) Số con Tỷ lệ (%) 42 0 0 0 0 0 0 21 3,56 Qua bảng 3.4 ta nhận thấy chỉ có chứng sẩy thai chiếm tỷ lệ 3,56%, còn lại các bệnh khác như viêm tử cung, viêm vú, sót nhau không xảy ra trên heo nái ở trại trong thời gian khảo sát, nguyên nhân có thể do điều kiện chuồng trại hiện đại nên chủ động tạo được khí hậu thích hợp cho nái sinh trưởng và phát triển tốt dẫn đến sức đề kháng của nái với mầm bệnh mạnh. Bên cạnh đó khâu chăm sóc, nuôi dưỡng, điều trị trên nái tương đối tốt cũng giúp ngăn ngừa, hạn chế được nhiều bệnh xảy ra trên heo nái ở trại. 31 3.4.2 Trên heo con theo mẹ, heo cai sữa và heo thịt Bảng 3.5. Tỷ lệ các bệnh thường xảy ra ở trại trên heo con theo mẹ, heo cai sữa và heo thịt trên tổng số heo khảo sát. Loại heo Số con khảo sát Viêm phổi Tiêu chảy Viêm khớp Bỏ ăn Tổng cộng Số con (n) Tỷ lệ (%) Số con (n) Tỷ lệ (%) Số con (n) Tỷ lệ (%) Số con (n) Tỷ lệ (%) Số con (n) Tỷ lệ (%) Heo con theo mẹ 243 1 24 1 4 30 Heo cai sữa 312 8 16 6 9 39 Heo thịt 248 17 12 11 10 50 Tổng cộng 903 26 52 18 23 119 Qua bảng 3.5 ta nhận thấy tỷ lệ bệnh trên heo con theo mẹ có tỷ lệ thấp nhất chiếm 3,4%, kế đến là heo cai sữa chiếm tỷ lệ 20,7% và cao nhất là trên heo thịt chiếm tỷ lệ 30,2%. Heo con theo mẹ có tỷ lệ bệnh thấp nhất có thể là do heo con được nuôi dưỡng và chăm sóc tốt, cộng với điều kiện chuồng trại dành cho heo con và heo mẹ hiện đại (do là chuồng khép kín nên trại luôn chủ động tạo được khí hậu thích hợp cho heo, nhiệt độ trung bình cho nái nuôi con là 27,5oC, chuồng trại thông thoáng, khô ráo, sạch sẽ), nên đảm bảo sức khỏe heo mẹ tốt, dẫn đến heo mẹ nuôi heo con tốt, heo con lớn nhanh, ít mắc bệnh. Heo thịt có tỷ lệ bệnh cao nhất, nguyên nhân có thể do heo thịt được nuôi trong chuồng hở nên tiểu khí hậu chuồng nuôi không ổn định mà thay đổi theo điều kiện khí hậu bên ngoài, lúc thì quá nóng, lúc quá lạnh, cộng với gặp gió tạt, mưa lùa, cùng với heo phải ăn thức ăn khô, đó là điều kiện thích hợp để vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh. 32 33 4.4.3 Phương pháp điều trị bệnh tại trại - Điều trị tiêu chảy: + Bù nước và chất điện giải bằng cách cấp nước sinh lý mặn, ngọt, cấp qua xoang bụng. + Dùng kháng sinh điều trị tiêu chảy: ampi+ tonavet. Dùng liên tục 3-4 ngày + Bổ sung các chế phẩm bảo vệ niêm mạc ruột: Smecta, Anti-bio, 6 way,… - Điều trị viêm phổi: + Cấp kháng sinh: Bio – CEP 5 (sử dụng phổ biến nhất), genta- tylosin, tiamulin, enrofloxacin, spiramycine, Vitamin C. Dùng liên tục 3-4 ngày. - Điều trị viêm khớp: + Cấp kháng sinh: Bio – CEP 5, Spiramycine, Bio-sone 34 PHẦN IV: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ NHÓM Qua thời gian kiến tập tại trại heo Gia Phát, chúng tôi rút ra một số kết luận và đề nghị như sau 5.1 KẾT LUẬN Quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng trên nái khá tốt, chuồng trại tương đối hiện đại, hệ thống thoát nước thải tại trại tương đối tốt, có chuồng cách ly riêng đối với những heo mới nhập về, công tác vệ sinh, tiêm phòng được thực hiện một cách nghiêm ngặt. 5.2 ĐỀ NGHỊ Chúng tôi có một số đề nghị sau: - Nên thường xuyên tiến hành thử kháng sinh đồ trên đàn heo tại trại để lựa chọn phù hợp kháng sinh cho công tác điều trị . - Khi điều trị cần phải ghi rõ số tai, liệu trình điều trị cũng như việc dùng thuốc. - Cần trồng thêm cây xanh xung quanh khu chuồng heo thịt để tạo bóng mát đồng thời tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào chuồng. - Cần phải có vị trí để thuốc ở các trại theo đúng yêu cầu bảo quản chung. 35 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Xuân Bình, 2002. Điều trị bệnh trên heo. Nhà xuất bản tổng hợp Đồng Nai. 2. Võ Thị Bích Dung, 2005. Khảo sát sức sinh sản của một số nhóm giống heo nái tại trại chăn nuôi heo Tân Trung. Luận văn tốt nghiệp. Khoa Chăn Nuôi Thú Y Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh. 3. Đào Trọng Đạt, Phan Thanh Phượng và Lê Ngọc Mỹ, 1995. Bệnh tiêu hóa ở lợn. Nhà xuất bản Nông Nghiệp. 4. Lê Thanh Hải, 1997. Kỹ thuật chăm sóc heo siêu nạt. Nhà xuất bản Nông Nghiệp. 5. Lương Văn Huấn và Lê Hữu Khương, 1997. Ký sinh và bệnh ký sinh ở gia súc – gia cầm. Tập 1 (phần giun sán). Tủ sách Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh. 6. Nguyễn Thị Hoa Lý và Hồ Kim Hoa, 2004. Môi trường và sức khỏe vật nuôi. Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh. 7. Võ Văn Ninh, 2001. Kinh nghiệm nuôi heo. Nhà xuất bản Trẻ. 8. Nguyễn Văn Thành, 2004. Giáo trình sản khoa gia súc.Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh. 9. Nguyễn Ngọc Tuân và Trần Thị Dân, 1997. Kỹ thuật chăn nuôi heo. Nhà xuất bản Nông Nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh. 36 PHỤ LỤC 1 THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG CỦA CÁC LOẠI CÁM Loại Thành phần Master 1021 Master 1011 Protein thô (%) 18 15,5 Xơ thô (%) < 0,4 8 Canxi (%) 0,8 - 1,2 0,6 - 1,2 Phospho tổng số (%) 0,8 0,6 NaCl 0,2 – 0,5 0,2 – 0,5 Ẩm độ (%) < 14 14 Năng lượng trao đổi (kcal/kg) < 3.100 3.000 Methionine (%) - - Lysin (%) - - Flavomycine (mg/kg) - 10 Hoocmone - - Lincomycin (mg/kg) - - Colistine (mg/kg) 20 - PHỤ LỤC 2 THÀNH PHẦN MỘT SỐ LOẠI THUỐC KHÁNG SINH, SÁT TRÙNG DÙNG TẠI TRẠI. - Thuốc kháng sinh 1. Bio – sone (do công ty liên doanh Bio sản suất) Thành phần gồm: prednisolon, lidocaine HCl, oxytetracyline HCl, thiam phenicol, bromhexine HCl 2. Suanovil (do công ty Merial sản suất) Thành phần chính là spiramycine 3. Ampidexalone (do công ty Cophavet sản xuất) Thành phần gồm: ampiciline, colistine, dexamethasone 4. Tiotilin (do Thụy sỹ sản xuất) Thành phần chính là tiamulin 5. Genta – tylosin (do công ty liên doanh Bio sản xuất) Thành phần chính gồm gentamycin và tylosin 6. Pen – strep (do công ty liên doanh Bio sản xuất) Thành phần chính gồm penicillin và streptomycin. - Thuốc sát trùng 1. FAM-30 (do công ty Pfizer sản xuất) Thành phần gồm: Iodine, alcohol ethoxylate, sulphuric acid, phosphoric acid