Thực trạng và giải pháp phát triển các doanh nghiệp dân doanh ở Việt Nam hiện nay

g nhanh” Doanh nghiÖp d©n doanh cã thÓ ph¸t huy mäi tiÒm lùc cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc (c¶ thÞ tr­êng ng¸ch) dÔ dµng t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng trong c¶ n­íc. 2.3 Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét lùc l­îng lín lao ®éng §©y lµ thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lµ nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn chóng ta ngµy cµng quan t©m ph¸t triÓn doanh nghiÖp d©n doanh ë n­íc ta Sè ng­êi kh«ng cã viÖc lµm th­êng xuyªn cña c¶ n­íc lµ kho¶ng 8,5 triÖu ng­êi (sè liÖu n¨m 1998). Theo dù b¸o, tõ nay ®Õn n¨m 2010 mÆc dï d©n sè cã thÓ t¨ng chËm l¹i nh­ng nguån lao ®éng cña n­íc ta vÉn t¨ng nhanh liªn tôc ®ßi hái gi¶i quyÕt viÖc lµm hÕt søc khÈn tr­¬ng. Søc Ðp cña d©n sè vµ lao ®éng lªn ®Êt ®ai, viÖc lµm ë n«ng th«n chÝnh lµ nguyªn nh©n cña dßng di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ. V× vËy viÖc ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp d©n doanh thuéc c¸c ngµnh nghÒ cã thÕ m¹nh ë ®Þa ph­¬ng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, h×nh thµnh lªn c¸c khu vùc s¶n xuÊt tËp trung gãp phÇn h×nh thµnh c¸c ®« thÞ nhá, x©y dùng n«ng th«n míi. Khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh hiÖn thu hót kho¶ng gÇn 10% lùc l­îng phi n«ng nghiÖp cña c¶ n­íc, nh­ng triÓn väng thu hót thªm lao ®éng lµ lín v× xuÊt ®Çu t­ cho mét chç viÖc lµm ë c¸c doanh nghiÖp d©n doanh thÊp h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. L­îng vèn trung b×nh cho mçi chç viÖc lµm cña doanh nghiÖp t­ nh©n lµ 35 triÖu ®ång vµ trong c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 45 triÖu ®ång trong khi l­îng vèn trung b×nh cho mét chç viÖc lµm ë doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ 87,5 triÖu ®ång. C¸c doanh nghiÖp d©n doanh ë c¸c vïng trong c¶ n­íc cã lîi thÕ ®Ó tiÕp nhËn sè lao ®éng míi b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng, ®ång thêi cßn tiÕp nhËn ë c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc d«i ra qua viÖc cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª, ph¸ s¶n doanh nghiÖp nµy ®ang ®­îc triÓn khai. 2.4 Kinh doanh hiÖu qu¶ trªn nhiÒu lÜnh vùc mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c lµm kh«ng cã hiÖu qu¶ §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ nhÊt trong c¸c ngµnh dÞch vô th­¬ng m¹i nh­ du lÞch, dÞch vô gi¶i trÝ, th­¬ng m¹i b¸n lÎ vµ b¸n bu«n. Nhê tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh so víi doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­: Linh ho¹t trong viÖc tuyÓn dông lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng, tËn dông ®­îc c¬ së vËt chÊt, bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, dÞch vô t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh vÒ gi¸ víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nã ®· chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong c¸c ngµnh nµy. 2.5 Gãp phÇn ®µo t¹o, båi d­ìng, rÌn luyÖn trong thùc tÕ mét ®éi ngò doanh nh©n míi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Trong thùc tÕ phÇn lín doanh nghiÖp d©n doanh lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ võa phï hîp víi kh¶ n¨ng kinh doanh, nh­ng còng cã doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn thµnh c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín cã sè vèn hµng tr¨m tû ®ång vµ hµng ngh×n lao ®éng. §· cã nh÷ng g­¬ng doanh nh©n thµnh ®¹t xuÊt ph¸p tõ nh÷ng c«ng viÖc rÊt ®¬n gi¶n. Dï ë quy m« nµo doanh nghiÖp d©n doanh còng vÉn lµ nh÷ng v­ên ­¬m nh©n tµi. §©y chÝnh lµ nh÷ng h¹t nh©n quan träng ®­a n­íc ta héi nhËp chñ ®éng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, gãp phÇn vµo t¨ng tr­ëng trung cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. II.Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ë n­íc ta hiÖn nay Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp d©n doanh sau §¹i héi VI (1986 ) Sù ph¸t triÓn vÒ sè l­îng vµ quy m« KÓ tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI vµ nhÊt lµ tõ n¨m 1990 khi Nhµ n­íc ban hµnh LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n cã hiÖu lùc tõ n¨m 1991. Doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®­îc chó ý vµ ph¸t triÓn, nÕu nh­ n¨m 1991 cã 414 doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn th× ®Õn n¨m 1995 ®· cã 15.276 doanh nghiÖp vµ n¨m 1999 sè doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp ®· nªn ®Õn 30500, t¨ng gÊp 74 lÇn so víi n¨m 1991, tÝnh b×nh qu©n giai ®o¹n 1991 - 1994 mçi n¨m t¨ng 3388 doanh nghiÖp. §Õn n¨m 2000 lµ n¨m ®Çu tiªn ¸p dông LuËt doanh nghiÖp míi( trªn c¬ së hîp nhÊt LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n cã söa ®æi) ban hµnh ngµy 12/6/1999 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2000, sè doanh nghiÖp ®¨ng ký thµnh lËp trong n¨m lµ 14.443 víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 24.000tû ®ångchiÕm 16% tæng sè vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Sè l­îng doanh nghiÖp d©n doanh ®¨ng ký thµnh lËp giai ®o¹n 1991 --2000 ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau: B¶ng 1: Sè l­îng doanh nghiÖp vµ vèn ®Çu t­ thêi kú 1991 – 2000 N¨m Sè doanh nghiÖp Tæng sè vèn ®Çu t­ Hµng n¨m Luü kÕ Hµng n¨m Luü kÕ 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 414 4784 1610 4073 4395 3623 6103 1019 4474 14443 5198 6808 1881 15276 18899 25000 26021 30500 44943 6430 10864 13000 17000 20000 20773 20000 20500 21000 24000 17294 30294 47294 67294 68067 88867 108567 129567 153567 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam T¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m cã sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp d©n doanh bao gåm khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ khu vùc kinh tÕ c¸ thÓ. Tèc ®é ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng trªn 10% n¨m. Víi tèc ®é t¨ng tr­ëng trªn, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ c¸ thÓ t¹o ra 43,46% GDP n¨m 1995, trong ®ã kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ chiÕm 36,02% GDP, kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 7,44% GDP, 42,65 GDP n¨m 1996, 41,54% GDP n¨m 1997, 41,07% GDP n¨m 1998 vµ 40,17% n¨m 1999 trong ®ã kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ chiÕm 33,14% GDP, kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 7,03% GDP ( xem b¶ng 2) B¶ng 2: C¬ cÊu % GDP ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ Thµnh phÇn kinh tÕ 1995 1996 1997 1998 1999 Tæng sè 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 1. Kinh tÕ Nhµ n­íc 40,18 39,93 40,48 40,00 39,48 2. Kinh tÕ tËp thÓ 10,06 10,02 8,91 8,90 8,60 3. KTTN vµ c¸ thÓ - KTTN 43,46 7,44 42,65 7,4 41,54 7,22 41,07 7,24 40,17 6,73 4. Kinh tÕ cã vèn §TNN 6,30 7,39 9,07 10,03 11,75 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Sè l­îng vµ quy m« cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh thÓ hiÖn qua sù so s¸nh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong nÒn kinh tÕ qua c¸c chØ tiªu sè l­îng doanh nghiÖp, lao ®éng vµ vèn b×nh qu©n: B¶ng 3:Sè l­îng doanh nghiÖp, sè l­îng lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ C¸c thµnh phÇn kinh tÕ Doanh nghiÖp Lao ®éng Vèn b×nh qu©n (®ång) Sè l­îng Tû träng (%) Sè l­îng tû träng Tæng sè DN quèc doanh DN t­ nh©n C«ng ty cæ phÇn C«ng ty TNHH Hîp t¸c x· DN cã vèn n­íc ngoµi Chi nh¸nh cña DN n­íc ngoµi 24124 5912 10818 138 4015 1810 668 713 100 24,7 44,8 0,6 16,6 7,5 2,8 3 2027 1513 131 18 173 90 102 - 100 75 6,46 0,89 8,53 4,44 5,03 - 9-10 tû 250 triÖu 9-10 tû 2 tû 750 triÖu 40 tû Nguån : Kû yÕu héi th¶o doanh nghiÖp võa vµ nhá, Hµ Néi th¸ng 6 n¨m 1997 Nh­ vËy, sè l­îng doanh nghiÖp d©n doanh t¹i thêi ®iÓm nµy (1997) chiÕm tû lÖ rÊt cao 79,5% nh­ng sè l­îng lao ®éng chØ chiÕm kho¶ng 20 %. Sè vèn b×nh qu©n trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã sù chªnh lÖch rÊt lín. Thùc tr¹ng vÒ quy m« sö dông vèn vµ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp d©n doanh còng rÊt kh¸c nhau trong c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau. ThÓ hiÖn ë mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, x©y dùng, giao th«ng, th­¬ng m¹i- dÞch vô… 1.2.Sù ph©n bè ngµnh nghÒ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh Sè liÖu thèng kª vµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Òu cho thÊy ®a sè c¸c doanh nghiÖp d©n doanh tËp trung vµo lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô, kÕ ®Õn lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ sau cïng lµ n«ng l©m ng­ nghiÖp, x©y dùng,giao th«ng.... LÜnh vùc th­¬ng m¹i-dÞch vô, nÕu nh­ trong giai ®o¹n 1991-1996 sè doanh nghiÖp ®¨ng kÝ thµnh lËp trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i-dÞch vô chiÕm 39% th× giai ®o¹n 1997 – 1998 lµ 49% vµ ®Õn giai ®o¹n 1999 – 2000 ®· lµ 54%, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chiÕm tû träng 35% ( giai ®o¹n 1991 – 1996), 22% ( 1997 – 1998) vµ 15% ( 1999 – 2000); c¸c ngµnh kh¸c chiÕm tû träng 26% ( giai ®o¹n 1991- 1996), 29% (giai ®o¹n 1997 – 1998) vµ 31% ( 1999 – 2000). Doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn trong hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n: c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n«ng l©m ng­ nghiÖp, x©y dùng, th­¬ng m¹i- dÞch vô. Tuy nhiªn trong vßng m­êi n¨m trë l¹i ®©y møc ®é ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vÉn lµ ngµnh th­¬ng m¹i – dÞch vô, ngµnh chiÕm tû träng nhiÒu c¶ vÒ sè l­îng lÉn gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc néi ( GDP), vµ mÆc dï kh«ng trùc tiÕp t¹o cña c¶i vËt chÊt nh­ng lµ t¸c nh©n quan träng thóc ®Èy c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng. Sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i – dÞch vô ngoµi xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ cßn lµ tÊt yÕu cña thêi ®¹i vµ xu thÕ héi nhËp nªn quy m« ho¹t ®éng cña nã ®· v­ît ra khái biªn giíi cña mét n­íc. H¬n n÷a, ®Æc ®iÓm cña ngµnh th­¬ng m¹i – dÞch vô lµ vèn ®Çu t­ thÊp h¬n c¸c ngµnh kh¸c, thêi gian thu håi vèn nhanh, tû suÊt danh lîi hÊp dÉn, cã thÞ tr­êng cã kinh nghiÖm kinh doanh. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp d©n doanh chiÕm tû träng thÊp n¨ng lùc s¶n xuÊt nhá nªn dÔ bÞ t¸c ®éng bëi sù c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. N¨m 1998 khèi l­îng s¶n xuÊt cña khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn chiÕm tíi 54,1 % tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp th× ®Õn n¨m 2000 chØ cßn chiÕm 42,26% gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp, khèi doanh nghiÖp d©n doanh gi¶m tõ 27,3% trong n¨m 1998 xuèng chØ cßn ®¹t 22,44% trong n¨m 2000 vÒ gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp, trong khi ®ã khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i t¨ng tõ 28,1% gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp trong n¨m 1998 lªn ®Õn 35,4% vµo n¨m 2000 ( xem biÓu ®å 1) BiÓu ®å 1: Tû träng % cña khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh trong tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng n¨m 2000 42,16% 35,40% 22,44% KV KTTN KV §TNN KV DNNN Sè l­îng c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp d©n doanh t¨ng ngµy cµng nhanh: n¨m 1990 lµ 390.756 c¬ së th× n¨m 1993 t¨ng lªn ®Õn 457.625 c¬ së, n¨m 1994 lµ 499.602 c¬ së, n¨m 1995 lµ 612.972 c¬ së vµ n¨m 1996 lµ 623.710 c¬ së.Sè vèn thùc tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 1994 lµ 14.753.437 triÖu ®ång. TÝnh b×nh qu©n mét lao ®éng sö dông lµ: 37,5 triÖu ®ång tuy nhiªn ®èi víi mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp møc ®é sö dông vèn vµ lao ®éng cã kh¸c nhau. TÝnh b×nh qu©n mçi c«ng ty TNHH cã sè lao ®éng lµ 43 ng­êi vµ sè vèn trªn mét lao ®éng lµ 50 triÖu ®ång. T­¬ng tù c«ng ty cæ phÇn lµ 77 lao ®éng vµ 88,59 triÖu ®ång trªn mét lao ®éng, doanh nghiÖp t­ nh©n lµ 13,5 lao ®éng vµ 23,5 triÒu ®ång trªn mét lao ®éng, hîp t¸c x· lµ 107 lao ®éng vµ 9,2 triÖu ®ång trªn mét lao ®éng nÕu xÐt theo ngµnh th× thÊy r»ng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c cã sè lao ®éng b×nh qu©n trong mét doanh nghiÖp cao nhÊt lµ 564 lao ®éng, nh­ng sè vèn cho mét lao ®éng l¹i rÊt thÊp 10 triÖu ®ång, t­¬ng tù ngµnh chÕ biÕn lµ 56 lao ®éng vµ vèn b×nh qu©n lµ 24,9 triÖu ®ång, ngµnh x©y dùng lµ 59 lao ®éng vµ 21,9 triÖu ®ång/ 1 lao ®éng. Trong lÜnh vùc x©y dùng, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng doanh nghiÖp d©n doanh sö dông 31112 lao ®éng chiÕm 10,8% tæng sè lao ®éng cña khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh, tÝnh b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp sö dông gÇn 60 lao ®éng. Sö dông 683481 triÖu ®ång vèn chiÕm 4,63% tæng sè vèn cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. T¹o ra 961271 triÖu ®ång doanh thu chiÕm 4% tæng doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. VÒ vèn, sè doanh nghiÖp cã vèn thùc tÕ sö dông d­íi 500 triÖu ®ång chiÕm tû träng 44%, cßn l¹i sè doanh nghiÖp cã vèn tõ 500 triÖu trë lªn chiÕm 56%. Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng doanh nghiÖp ngµnh x©y dùng cã sè vèn tõ 500 triÖu ®ång trë lªn chiÕm ®a sè vµ lµ møc cao so víi doanh nghiÖp d©n doanh ë mét sè ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. LÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, vÒ quy m« sö dông vèn, sè doanh nghiÖp cã sè vèn tõ 250 triÖu trë xuèng chiÕm 23,26%, tõ 250 triÖu ®Õn 500 triÖu ®ång chiÕm 18,43%, 500 – 1000 triÖu chiÕm 19,43%, trªn 1000 triÖu ®ång chiÕm 38,97%. VÒ quy m« sö dông lao ®éng, sè doanh nghiÖp sö dông d­íi 50 lao ®éng chiÕm 51,66%, trªn 50 lao ®éng chiÕm 48,43%. XÐt chØ tiªu vÒ vèn th× ®a sè c¸c doanh nghiÖp d©n doanh trong lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i cã sè vèn tõ 500 triÖu ®ång trë lªn ( chiÕm trªn 50%) ®iÒu nµy lµ phï hîp v× sè vèn ban ®Çu ®Çu t­ cho ph­¬ng tiÖn vËn t¶i nh­ « t«, tµu thuyÒn, bao giê còng cao h¬n so víi ®Çu t­ vµo th­¬ng mai- dÞch vô, kÓ c¶ x©y dùng. XÐt trªn c¶ khÝa c¹nh sö dông sè l­îng lao ®éng chøng tá ngµnh nµy bªn c¹nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ®· xuÊt hiÖn xu thÕ tÝch tô vµ tËp trung ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp d©n doanh m¹nh, ®ñ søc c¹nh tranh – hiÖn nay cã nhiÒu c«ng ty taxi víi hµng tr¨m ®Çu xe ®ang ho¹t ®éng ë TP Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn rÊt nhanh trong lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng l©m ng­ nghiÖp tËn dông lîi thÕ cña n­íc ta vÒ rõng, ®Êt trång c©y c«ng nghiÖp, ®Êt n«ng nghiÖp vµ diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lµm ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao cho tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. VÒ ph©n bè doanh nghiÖp d©n doanh theo ®Þa bµn, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn réng kh¾p trªn ®Þa bµn c¶ n­íc, nh­ng tËp chung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè lín, thÞ x·, thÞ trÊn nh­ Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, §µ N½ng....Vµ ë ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm: Tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi – H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh, khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm miÒn trung HuÕ - §µ N½ng – Qu¶ng Ng·i, miÒn nam cã TP Hå ChÝ Minh – B×nh D­¬ng - §ång Nai – Bµ RÞa Vòng Tµu. ë c¸c ®Þa ph­¬ng doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh nghÒ lµ thÕ m¹nh cña ®Þa ph­¬ng. Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ , réng kh¾p trªn ®Þa bµn c¶ n­íc, gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc vµ trë thµnh mét bé phËn h÷u c¬ trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta. Trong nh÷ng ngµnh ®· xuÊt hiÖn nh÷ng doanh nghiÖp d©n doanh cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ lùc l­îng lao ®éng vµ v­¬n lªn ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp lín m¹nh. MÆc dï sè l­îng doanh nghiÖp nãi trªn ch­a nhiÒu vµ còng míi ph¸t triÓn tËp trung ë mét sè thµnh phè vµ trung t©m kinh tÕ lín, nh­ng ®©y lµ xu thÕ rÊt ®¸ng phÊn khëi. ChÝnh sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp d©n doanh víi nhau vµ víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ( ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau) ®· lµm ®a d¹ng phong phó thªm quan hÖ s¶n xuÊt vµ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc huy ®éng néi lùc, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt nh÷ng xu h­íng tÝch cùc nãi trªn, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta lµ c¸c doanh nghiÖp nhá. Do ®ã nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc gióp doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta ph¸t triÓn ngang tÇm víi vai trß vÞ trÝ tiÒm n¨ng cña nã, ®©y lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. 2. §¸nh gi¸ chung vÒ doanh nghiÖp d©n doanh trªn mét sè vÊn ®Ò chñ yÕu 2.1 Thùc tr¹ng vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c chñ doanh nghiÖp thuéc khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh Tr×nh ®é qu¶n trÞ phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n, kh¶ n¨ng ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh, kinh nghiÖm qu¶n lý. VÒ tr×nh ®é häc vÊn vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, phÇn ®«ng nh÷ng nhµ doanh nghiÖp d©n doanh thiÕu tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, thiÕu kiÕn thøc vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng, h¹n chÕ vÒ sù hiÓu biÕt ph¸p luËt vµ nghÖ thuËt kinh doanh. KÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2000 cho thÊy c¸c doanh nghiÖp cã tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm 22,2%, tr×nh ®é cÊp III lµ 33,3%, cÊp II lµ 44,5%. Cã tr×nh ®é chuyªn m«n trung cÊp vµ ®¹i häc chiÕm 30,6%, lµ thî kü thuËt hoÆc cã b»ng s¬ cÊp chuyªn m«n lµ 14,9%, sè cã tay nghÒ gia truyÒn lµ 8,5% ; sè qua kinh nghiÖm thùc tiÔn lµ 41,5%, sè ch­a qua tr­êng líp ®µo t¹o qu¶n lý chiÕm 69,5%; sè cã kiÕn thøc qu¶n lý ®­îc ®µo t¹o tõ 3 th¸ng trë lªn chiÕm 19,4%. §©y lµ mét h¹n chÕ kh«ng dÔ kh¾c phôc mét sím mét chiÒu vµ ®iÒu nµy cßn ¶nh h­ëng lín ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh. Kh¶ n¨ng ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng h¹n chÕ trªn vÒ tr×nh ®é häc vÊn vµ chuyªn m«n nã còng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh – mét yÕu tè quan träng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §a sè c¸c doanh nghiÖp ch­a cã chiÕn l­îc l©u dµi, th­êng ch¹y theo lîi Ých tr­íc m¾t, c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh ®­îc lËp chñ yÕu theo c¶m tÝnh chñ quan thiÕu khoa häc. §iÒu nµy còng lµm cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn kh«ng v÷ng ch¾c. VÒ kinh nghiÖm qu¶n trÞ, n­íc ta ch¶i qua hai cuéc chiÕn tranh kÐo dµi, tiÕp ®ã lµ giai ®o¹n kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung kÐo dµi hµng chôc n¨m tr­íc ®æi míi nÒn kinh tÕ do ®ã c¸c doanh nh©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi thè tµi n¨ng. ChØ trong h¬n mét thËp kû nay, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµ c¸c doanh nh©n míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n tr­íc, nh­ng do lÞch sö ®Ó l¹i nh­ vËy do ®ã c¸c doanh nh©n ch­a tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n trÞ doanh nghiÖp còng nh­ kinh nghiÖm giao dÞch hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n­íc. Nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy muèn kh¾c phuc ®­îc cÇn ph¶i cã thêi gian. Víi phÈm chÊt kh«ng ngõng häc hái v­¬n lªn hy väng r»ng t­¬ng lai n­íc ta sÏ cã nh÷ng nhµ doanh nghiÖp tµi ba cã thÓ s¸nh ®­îc víi c¸c doanh nh©n trong khu vùc vµ thÕ giíi. ChÝnh c¸c doanh nh©n tµi ba nh­ Sony, Matsashita, Hyundai, BillGates... gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù giÇu cã cña ®Êt n­íc hä. 2.2T×nh tr¹ng c«ng nghÖ - thiÕt bÞ sè doanh nghiÖp trang bÞ m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ch­a nhiÒu. NhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh c¬ khÝ, dÖt may th­êng sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cò l¹c hËu 2 - 3 thÕ hÖ. Sè doanh nghiÖp trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i chØ cã kho¶ng 24% Doanh nghiÖp t­ nh©n vµ 25% ®èi víi c«ng ty TNHH; cßn l¹i 37,2% sè doanh nghiÖp t­ nh©n vµ 20% c«ng ty TNHH vµ hÇu hÕt sè c¸c hîp t¸c x· sö dông c«ng nghÖ truyÒn thèng thñ c«ng; 34% sè DNTN vµ 57% sè c«ng ty TNHH kÕt hîp c¶ hai c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ truyÒn thèng. V× lÏ ®ã, n¨ng suÊt lao ®éng trong nhiÒu doanh nghiÖp d©n doanh kh«ng cao, chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, chñng lo¹i ®¬n ®iÖu kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp d©n doanh m¹nh d¹n ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ång bé, ¸p dông hÖ thèng qu¶n trÞ ®Þnh h­íng chÊt l­îng ISO 9000, s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, chñng lo¹i phong phó. §iÓn h×nh lµ doanh nghiÖp trong lÜnh vùc ®iÖn tö tin häc, chÕ biÕn thuû s¶n. 2.3.Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp d©n doanh VÒ vèn,vèn cña doanh nghiÖp d©n doanh ®­îc h×nh thµnh tõ ba nguån chó yÕu: vèn tù cã cña chñ së h÷u, vèn huy ®éng tõ b¹n bÌ ng­êi th©n, vèn vay ng©n hµng, ngoµi ra ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty ra c«ng chóng, hîp t¸c x· huy ®éng tõ x· viªn. Trong giai ®o¹n míi thµnh lËp, nguån vèn cña doanh nghiÖp chñ yÕu lµ vèn tù cã, huy ®éng tõ b¹n bÌ ng­êi th©n, vèn vay ng©n hµng cßn bÞ h¹n chÕ, ®iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n sau: Nguyªn nh©n tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp, bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n ®óng ph¸p luËt, cßn mét bé phËn kh«ng nhá c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng vi ph¹m ph¸p luËt. NhiÒu doanh nghiÖp cã ®¨ng ký kinh doanh, nh­ng kh«ng cã trô së, hay trô së di chuyÓn nhiÒu lÇn c¬ quan qu¶n lý kh«ng biÕt. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000 ë thµnh phè Hå chÝ Minh cã 300 doanh nghiÖp mÊt tÝch. Mét sè doanh nghiÖp d©n doanh khi thµnh lËp, hä vay vèn råi nép vµo tµi kho¶n t¹i ng©n hµng xin giÊy x¸c nhËn cña ng©n hµng ®ñ vèn thµnh lËp doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña luËt, sau ®ã hä rót vèn ra do ®ã kh«ng ®¶m b¶o trong qóa tr×nh kinh doanh. NhiÒu doanh nghiÖp thiÕu vèn kinh doanh: theo quy ®Þnh doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn khi lËp dù ¸n xin vay vèn ng©n hµng th× ph¶i cã Ýt nhÊt 40% vèn tù cã cho dù ¸n ®Çu t­ míi, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ®¸p øng ®­îc quy ®Þnh nµy. §Æc biÖt hµng lo¹t c¸c vô ¸n lín vÒ doanh nghiÖp d©n doanh vay vèn ng©n hµng bÞ ®­a ra xÐt sö nh­ TAMECO, EPCO, Minh Phông, ...®· lµm cho uy tÝn cña doanh nghiÖp d©n doanh xuèng thÊp, nhµ n­íc bÞ thÊt thu thuÕ, c¬ quan nhµ n­íc kªu ca nhiÒu vÒ doanh nghiÖp d©n doanh, tû lÖ nî qu¸ h¹n cña khu vùc kinh tÕ nµy cao. Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ phÝa doanh nghiÖp, vÉn cßn v­íng m¾c tõ phÝa c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ ng©n hµng. tr­íc th¸ng 8 - 2000 quy ®Þnh c¸c thñ tôc, chÕ ®é qu¸ cøng nh¾c, chÆt chÏ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh kh«ng ®¸p øng ®­îc, cßn c¸n bé tÝn dông ng©n hµng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ hå s¬ cho vay. Tr­íc khi cã c¬ chÕ l·i suÊt c¬ b¶n th× l·i suÊt cho vay vèn cña ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cßn cao h¬n doanh nghiÖp nhµ n­íc (mét sè thêi ®iÓm cao gÊp 1,3 - 1,4 lÇn). C¸c ng©n hµng cßn t©m lý thÝch cho vay doanh nghiÖp nhµ n­íc v× ®­îc Nhµ n­íc b¶o trî, ®­îc phÐp khoanh nî, gi·n nî thËm trÝ xo¸ nî. Ng©n hµng ng¹i cho doanh nghiÖp d©n doanh vay ,ch­a chñ ®éng t×m ®Õn doanh nghiÖp d©n doanh. Tr×nh ®é quan lý, tr×nh ®é thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ dù ¸n cña c¸n bé ng©n hµng thÊp còng h¹n chÕ ®¸ng kÓ viÖc tiÕp cËn vèn ng©n hµng cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. Tuy nhiªn, nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiªu qu¶, t¹o ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng vµ ®èi víi kh¸ch hµng vµ kh¶ n¨ng vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc thuËn lîi. ViÖc thiÕt lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n tõ n¨m 2000, ®· më ra mét kªnh thu hót vèn quan träng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. C¸c c«ng ty cæ phÇn cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt sÏ ®­îc niªm yÕt ë trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ th«ng qua ®ã ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu c«ng ty thu hót vèn cho c¸c dù ¸n cña c«ng ty. §Õn thêi ®iÓm n¨m 2001, sè c«ng ty cã ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt ch­a nhiÒu, "hµng ho¸" trªn thÞ tr­êng cßn Ýt, ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng cã lóc th¨ng trÇm do nhiÒu yÕu tè. Nh­ng ®· ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn quan träng cña thÞ tr­êng vèn ViÖt nam, còng nh­ sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ë n­íc ta - mét h×nh thøc së h÷u cã nhiÒu ­u ®iÓm. HiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh, xÐt vÒ t­¬ng quan gi÷a gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµ doanh thu ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ ®ång vèn, cã thÓ thÊy hiÖu qu¶ sö dông vèn cña khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh ®ang rÊt kh¶ quan: ®Ó t¹o ®­îc mét ®ång doanh thu c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng) ph¶i ®Çu t­ tõ 0,22 (doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng) ®Õn 0,562 (doanh nghiÖp trung ­¬ng) ®ång vèn cè ®Þnh, doanh nghiÖp tËp thÓ 0,298 ®ång, doanh nghiÖp t­ nh©n 0,197 ®ång, c«ng ty TNHH 0,188 ®ång. NÕu xÐt vÒ søc sinh lêi, ta thÊy, doanh nghiÖp t­ nh©n b×nh qu©n mét ®ång vèn ®em l¹i 3,2 ®ång doanh thu vµ søc sinh lêi thªm mét ®ång vèn lµ 0,057 ®ång, cßn c«ng ty TNHH t­¬ng øng lµ 1,99 ®ång vµ 0,18 ®ång. Mét ®ång doanh thu cña DNTN t¹o ra 0,0177 ®ång lîi nhuËn, cña c«ng ty TNHH lµ 0,095 ®ång trong khi ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc 1 ®ång vèn t¹o ®­îc 1,45 ®ång doanh thu, møc sinh lêi trªn mét ®ång vèn lµ 0,054 vµ lîi nhuËn trªn mét ®ång doanh thu lµ 0,0378 ®ång. Nh­ng nÕu so s¸nh víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hiÖu qu¶ sö dùng vèn cña c¸c doanh nghiÖ d©n doanh n­íc ta cßn thÊp. 2.4Thùc tr¹ng vÒ thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta ThÞ tr­êng ®Çu ra vÒ s¶n phÈm dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp th­êng rÊt nhá vµ hÑp. §a sè s¶n phÈm , dÞch vô lµm ra ®­îc tiªu thô t¹i ®Þa ph­¬ng n¬i doanh nghiÖp kinh doanh vµ thÞ tr­êng trong n­íc, sè l­îng chñng lo¹i s¶n phÈm dÞch vô v­¬n ra ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi ch­a nhiÒu. §iÒu nµy xu©t ph¸t tõ chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm,gi¸ thµnh phÈm cao kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc. C¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh may mÆc,dµy da xuÊt khÈu ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®èi lín nh­ng chñ yÕu gia c«ng cho c¸c c«ng ty n­ãc ngoµi,nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo do c¸c c«ng ty nµy cung cÊp do ®ã bÞ lÖ thuéc, kh«ng chñ ®éng ®­îc thÞ tr­êng ®Çu vµo còng nh­ ®Çu ra. Thêi gian gÇn ®©y ph¸t triÓn mét h×nh thøc doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt, gia c«ng s¶n phÈm chi tiÕt cho doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ liªn doanh lín, c¸c doanh nghiÖp nµy trë thµnh m¾t xÝch trong hÖ thèng ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng, trë thµnh "c¸c vÖ tinh” cho c¸c doanh nghiÖp lín. Mét bé phËn doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn nhanh v÷ng ch¾c trë thµnh c¸c doanh nghiÖp lín ®ñ søc ®øng v÷ng ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ v­¬n ra xuÊt khÈu nh­, c«ng ty dÖt Th¸i TuÊn, c«ng ty g¹ch §ång T©m, c«ng ty giÊy VÜnh TiÕn, c«ng ty bót bi Thiªn Long, ... vµ nhiÒu c«ng ty trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. VÒ thÞ tr­êng ®Çu vµo, ®a sè lµ khai th¸c t¹i chç mµ ®Þa ph­¬ng cã thÕ m¹nh nh­ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh gèm sø, vËt liÖu x©y dùng, thñ c«ng mü nghÖ. C¸c doanh nghiÖp trong ngµnh dÇy da, may mÆc nhËp nguyªn liÖu cña n­íc ngoµi. NhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®iÖn tö - tin häc, d­îc phÈm ... lµm nhµ ph©n phèi s¶n phÈm cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia. Nh×n chung thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ. §iÒu nµycã nhiÒu nguyªn nh©n nh­: thiÕt bÞ s¶n xuÊt l¹c hËu dÉn ®Õn s¶n phÈm lµm ra cã chÊt l­îng kÐm, mÉu m· chñng lo¹i kh«ng phong phó. C«ng t¸c Maketing th©m nhËp thÞ tr­êng cßn yÕu, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng do ®ã ch­a cã chiÕn l­îc s¶n phÈm ®óng ®¾n, nhanh nh¹y. Th«ng tin ph¶i bao gåm th«ng tin vÒ së thÝch tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi, th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch thuÕ, tiªu chuÈn nhËp khÈu cña c¸c n­íc. C¸c doanh nghiÖp d©n doanh cßn thiÕu th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng míi nh­ Mü, Trung ®«ng, Ch©u Phi ... Nh÷ng nguyªn nh©n nµy ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta. §Ó c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta ph¸t triÓn m¹nh mÏ, gãp phÇn to lín h¬n n÷a vµo sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ, chóng ta cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vµ h÷u hiÖu. III-Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta hiÖn nay 1.Nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh vÜ m« cña nhµ n­íc 1.1.Hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p luËt, quy ®Þnh cña nhµ n­íc LuËt doanh nghiÖp ®· cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1-1-2000, cÇn triÓn khai nhanh luËt nµy vµo cuéc sèng ph¸t huy t¸c dông cña nã t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n. TiÕp tôc hoµn chØnh c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt, quy ®Þnh cña Nhµ n­íc ®· ban hµnh liªn quan ®Õn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ d©n doanh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn, ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo h­íng tiÕn tíi thèng nhÊt hai luËt LuËt doanh nghiÖp vµ luËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµo mét t¹o nÒm tin cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Çu t­ vèn lµm ¨n l©u dµi. Tæ chøc h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh (NghÞ ®Þnh30/CP) ph¶i phï hîp víi nhu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¸c chiÕn l­îc th«ng lÖ quèc tÕ. Ngoµi ra còng cÇn ban hµnh luËt chèng ®éc quyÒn nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh­ ban hµnh luËt b¶o vÖ quyÒn ph¸t minh s¸ng chÕ, b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh, chèng l¹i viÖc lµm hµng gi¶ hµng kÐm phÈm chÊt nh­ t×nh tr¹ng hiÖn nay. HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé ph¶i t¹o ra ®­îc m«i tr­êng kinh doanh th«ng tho¸ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc tiÕp cËn víi nguån vèn, ®Êt ®ai, lao ®éng, c«ng nghÖ vµ th«ng tin thÞ tr­êng, xo¸ bá nh÷ng ph©n biÖt ®èi xö vÒ tÝn dông, thuÕ, gi¸ thuª ®Êt vµ c¸c ­u ®·i kh¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Chñ ®éng gi¶m dÇn sù b¶o hé ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ trong n­íc, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn . Gi¶m dÇn ®i tíi xo¸ bá hµng rµo phi thuÕ quan, thùc hiÖn minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc thuÕ. C«ng bè lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng trong kinh doanh. 1.2.Kh¾c phô t×nh tr¹n qu¶n lý chång chÐo, nÆng nÒ thñ tôc hµnh chÝnh §Ó ch¸nh t×nh tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh nÆng nÒ vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, chång chÐo nhiÒu ®Çu mèi, chÝnh phñ nªn sím cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét c¬ quan ®Çu mèi chuyªn lo vÒ mÆt qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó hç trî chÝnh s¸ch cho khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn, c¬ quan nµy lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ n­íc võa quan lý chÆt chÏ, võa n¾m th«ng tin kÞp thêi vµ ®­a ra c¸c ®èi s¸ch gi¶i quyÕt c¸c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp hîp t×nh hîp lý. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong mét sè lÜnh vùc nh­: §¨ng ký kinh doanh, thñ tôc vay vèn, ph­¬ng thøc thanh to¸n, kª khai thuÕ. Nh»m t¹o chñ ®éng linh ho¹t cho doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh. Víi ph­¬ng ch©m nhµ n­íc kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ång thêi t¨ng c­êng chèng tham nhòng hèi lé trong bé m¸y nhµ n­íc ®Ó kh«ng g©y khã kh¨n cho sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp d©n doanh. 1.3.Cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vµ ®ång bé thÞ tr­êng nh©n tè s¶n xuÊt Kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña c¸c doanh nghiÖp ®èi víi c¸c nh©n tè s¶n xuÊt (vèn, ®Êt ®ai, lao ®éng, th«ng tin ...) víi chi phÝ thÊp lµ mét trong nh÷ng nh©n tè hµng ®Çu t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Trong giai ®o¹n hiÖn nay cÇn ph¶i chó träng ®Õn vai trß cña thÞ tr­êng trong viÖc ph©n bæ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë mét sè lÜnh vùc: -ThÞ tr­êng tµi chÝnh (bao gåm c¶ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh, tÝn dông): ThÞ tr­êng tµi chÝnh ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. T×m ra h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nguån vèn cÇn ®­îc ®Æt lªn vÞ trÝ ­u tiªn hµng ®Çu trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. NÒn kinh tÕ cña mét quèc gia sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®­îc nÕu thiÕu v¾ng c¸c ®Þnh chÕ trung gian tµi chÝnh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh, tÝn dông cÇn thiÕt. Tr­íc m¾t ph¶i lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc tÝn dông t¹o ra tiÒm lùc m¹nh ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng vµ ®¸p øng viÖc bï ®¾p nh÷ng rñi ro. C©n ®èi c¸c kho¶n vay vµ cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n (rót kinh nghiÖm tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc n¨m 1997). X©y dùng thªm lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông míi ®Ó hç trî lÉn nhau ®¶m b¶o an toµn cho toµn hÖ thèng. Cã c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn (hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c c«ng ty tµi chÝnh, quü ®Çu t­, thÞ tr­êng chøng kho¸n...) ph¸t triÓn c¸c c«ng cô cÇn thiÕt, t¹o "hµng ho¸" chøng kho¸n th«ng qua trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cho c¸c nhµ ®Çu t­, thóc ®Èy qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ trung gian tµi chÝnh nh­, c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh, c«ng ty thuª mua tµi chÝnh ... ®Ó t¨ng c­êng viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng. -ThÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. X©y dùng hÖ thèng ®¨ng ký vµ h×nh thµnh mét lo¹i h×nh dÞch vô chuyÓn nh­îng ®Êt, kh¾c phôc sù mÊt b×nh ®¼ng trong viÖc ph©n phèi ®Êt. Më réng quyÒn cña doanh nghiÖp trong viÖc chuyÓn nh­îng, cho thuª, thÕ chÊp, cÇm cè tµi s¶n thuéc quyÒn qu¶n lý cña doanh nghiÖp. -ThÞ tr­êng lao ®éng: Më réng quyÒn cña doanh nghiÖp trong viÖc thuª vµ tuyÓn dông lao ®éng. cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o, d¹y nghÒ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng. Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ n©ng cÊp më réng c¸c tr­êng d¹y nghÒ, trung häc nghÒ, c¸c tr­êng cao ®¼ng nh»m t¹o cho thÞ tr­êng lao ®éng mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ cã tr×nh ®é ®¸p øng nhu cÇu cña doanh nghiÖp. 1.4 ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî h÷u hiÖu ®èi víi doanh nghiÖp d©n doanh Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ, ®Ó tr¸nh kh«ng bÞ g¹t ra ngoµi lÒ xu thÕ nµy th× viÖc héi nhËp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ tÊt yÕu. ViÖt Nam ®· tham gia c¸c tæ chøc kinh tÕ APEC, ASEAN vµ ®µm ph¸n tiÕn tíi gia nhËp WTO. Theo lé tr×nh héi nhËp, ViÖt Nam sÏ ph¶i xo¸ bá c¸c hµng rµo thuÕ quan do ®ã c«ng nghiÖp thay thÕ nhËp khÈu, chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc b¶o hé sÏ chÞu nh÷ng t¸c ®éng lín. Khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO chóng ta b¾t buéc ph¶i tu©n theo nh÷ng h­íng dÉn cña WTO vµo n¨m 2005 hoÆc sau ®ã. Do vËy nhµ n­íc ph¶i t¹o ra c¬ héi kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ nh÷ng lîi Ých cña mét sè doanh nghiÖp ®éc quyÒn sÏ bÞ xo¸ bá. Trong ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta míi chØ ph¸t triÓn h¬n 10 n¨m nay, nÕu c¸c doanh nghiÖp d©n doanh nµy bÞ bá l¹i ®»ng sau hoÆc chÞu sù ph©n biÖt ®èi sö, th× doanh nghiÖp ViÖt Nam khã cã thÓ g¸nh v¸c ®­îc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµo n¨m 2005 vµ sau ®ã, khi mµ c¸c thö th¸ch khèc liÖt b¾t ®Çu. Do ®ã viÖc khuyÕn khÝch, hç trî thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt. C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî cña nhµ n­íc bao gåm: Thø nhÊt, hç trî ®µo t¹o ®éi ngò doanh nh©n: Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò doanh nh©n vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp. §éi ngò doanh nh©n thuéc khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh míi thùc sù ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triªnr h¬n 10 n¨m nay, ®Æc ®iÓm xuÊt thªm cña c¸c chñ doanh nghiÖp cã nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau, 48% ®· tèt nghiÖp ®¹i häc, 4% cã b»ng cÊp trªn ®¹i häc (kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña MPDE), tri thøc kinh nghiÖm vÉn lµ phæ biÕn. Do ®ã ®Ó doanh nh©n cã ®iÒu kiÖn qu¶n lý tèt SXKD ,Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o bæ tóc kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh doanh th«ng qua viÖc më c¸c líp ®µo t¹o cho chñ doanh nghiÖp ng¾n h¹n th­êng xuyªn nh­ng ph¶i cã chÊt l­îng vµ cã kh¶ n¨ng ¸p dông vµo thùc tiÔn. Thø hai, xóc tiÕn më réng thÞ tr­êng khuyÕn khÝch xu©t khÈu ®èi víi doanh nghiÖp th× thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò sèng cßn. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn víi thÞ tr­êng c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn kü thuËt c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao chi phÝ trung gian cßn lín, chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a tèt nªn hµng ho¸ kÐm søc c¹nh tranh lµ ®iÒu dÔ hiÓu vµ viÖc nhµ n­íc hç trî b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ quan ­u ®·i ®Ó doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÎn lµ cÇn thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay. C¸c gi¶i ph¸p kÝch cÇu cña nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh gióp th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cho doanh nghiÖp d©n doanh. Ngoµi ra nhµ n­íc cÇn thµnh lËp c¸c quü tÝn dông xuÊt khÈu, më réng c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm xu©t khÈu. Thø ba, Nhµ n­íc cÇn hç trî c¸c doanh nghiÖp d©n doanh thùc hiÖn nhanh qu¸ tr×nh ®æi míi nh­ tiÕp nhËn th«ng tin kü thuËt c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i, h­íng dÉn c¶i tiÕn c«ng nghÖ kü thuËt truyÒn thèng, hç trî vèn vay dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó ®Çu t­ ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ, hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Ngoµi ra trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, bªn c¹nh viÖc ®Çu t­ kü thuËt c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp cÇn l­u ý khai th¸c c¸c kü thuËt c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng, kÕt hîp víi viÖc c¶i tiÕn n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Thø t­, Nhµ n­íc cÇn quan t©m h¬n n÷a cho ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m th«ng tin, trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vÒ c¸c lÜnh vùc: s¶n phÈm, thÞ tr­êng, chiÕn l­îc ngo¹i th­¬ng , hîp ®ång, c«ng nghÖ vµ xu h­íng tiªu dïng, kÕt qu¶ nghiªn cøu thÞ tr­êng ... Th«ng th­êng tr­íc ®©y c¸c doanh nghiÖp thu thËp th«ng tin chñ yÕu tõ c¸c nguån: s¸ch b¸o t¹p chÝ, b¹n bÌ, ng­êi th©n, b¹n hµng, trªn ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hoÆc do cã mèi quan hÖ víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. C¸c th«ng tin cung cÊp cßn qu¸ nghÌo nµn, Ýt gi¸ trÞ, l¹c hËu so víi biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. V× vËy viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Thø n¨m, T¨ng c­êng c¸c dÞch vô hç trî kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cao. C¸c dÞch vô bao gåm: Hç trî tµi chÝnh tÝn dông, dÞch vô t­ vÊn kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ c¸c dÞch vô kh¸c. Hç trî tµi chÝnh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lµ cÇn thiÕt nhÊt lµ doanh nghiÖp míi cæ phÇn ho¸ hoÆc c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá míi ®­îc thµnh lËp. Th«ng qua viÖc thµnh lËp c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh ®Ó ®Çu t­ vèn vµo c¸c doanh nghiÖp cã triÓn väng, thµnh lËp quü b¶o l·nh tÝn dông nh»m b¶o l·nh mét phÇn nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn ®­îc c¸c kho¶n vay ng¾n , trung vµ dµi h¹n ®ång thêi chia sÎ rñi ro khi gÆp rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng kh«ng tr¶ ®­îc nî vay. Ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn kÕ to¸n kiÓm to¸n vµ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn tµi chÝnh doanh nghiÖp gióp cho doanh nghiÖp tiÕp cËn ®­îc víi nh÷ng th«ng lÖ vµ tiªu chuÈn kÕ to¸n kiÓm to¸n quèc tÕ. Hç trî c¸c dÞch vô kh¸c nh­, tin häc, t­ vÊn thiÕt kÕ bao b× s¶n phÈm, hÖ thèng ph©n phèi vµ ®iÒu tra thÞ tr­êng, ph¸t triÓn mét hÖ thèng t¹p chÝ chuyªn ngµnh, ph¶n ¸nh nguyÖn väng vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. Thø s¸u, T¨ng c­êng sù tiÕp xóc gi÷a chÝnh phñ víi doanh nghiÖp ®Ó th¸o gì nh÷ng vøng m¾c. Duy tr× c¸c cuéc häp ®Þnh kú gi÷a Thñ t­íng chÝnh phñ víi c¸c doanh nh©n. N©ng cao hiÖu qu¶ c¸c cuéc häp. Nh÷ng bøc xóc c¶n trë sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp cÇn ®­îc c¸c bé ngµnh liªn quan gi¶i quyÕt nhanh chãng vµ tho¶ ®¸ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¸t triÓn. 2.Nh÷ng gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp d©n doanh nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh 2.1. N©ng cao kh¶ n¨ng ho¹ch ®Þnh vµ qu¶n trÞ chiÕn l­îc Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp d©n doanh nh÷ng n¨m võa qua béc lé râ yÕu kÐm trong viÖc hoÆch ®Þnh chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp nh­ng kh«ng cã chiÕn l­îc kÕ ho¹ch l©u dµi bÒn v÷ng, c¸c chiÕn l­îc kinh doanh th­êng ®­îc x©y dùng theo kinh nghiÖm c¶m tÝnh ch­a ®Æt ®­îc sù l«gÝc, khoa häc. NhiÒu doanh nghiÖp th­êng ch¹y theo lîi nhuËn tr­íc m¾t, coi nhÑ sù ph¸t triÓn liªn tôc vµ l©u dµi cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng biÕn ®éng phøc t¹p, mét yÕu tè sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp lµ ph¶i cã nhËn thøc s©u vÒ chiÕn l­îc kinh doanh, ¸p dông linh ho¹t víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i, chiÕn l­îc kinh doanh (CLKD) lµ mét d¹ng thøc nµo ®ã trong chuçi c¸c quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng cña c«ng ty. D¹ng thøc nµy lµ sù kÕt hîp cña c¸c chiÕn l­îc cã dù tÝnh tõ tr­íc vµ c¶ c¸c chiÕn l­îc tøc thêi kh«ng dù tÝnh tr­íc. M« h×nh: ChiÕn l­îc ®­îc thùc hiÖn ChiÕn l­îc ®­îc c©n nh¾c kü cµng ChiÕn l­îc dù ®Þnh ChiÕn l­îc tøc thêi ChiÕn l­îc kh«ng ®­îc thùc hiÖn Qu¶n trÞ chiÕn l­îc kinh doanh lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ dù b¸o m«i tr­êng kinh doanh còng nh­ néi bé tæ chøc, ho¹ch ®Þnh c¸c tiªu ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh, phèi hîp c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng cña tæ chøc ®Ó thùc hiÖn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trong m«i tr­êng hiÖn t¹i còng nh­ trong t­¬ng lai. Qu¶n trÞ chiÕn l­îc cã c¸c b­íc: h×nh thµnh, x©y dùng chiÕn l­îc; thùc thi chiÕn l­îc; ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh chiÕn l­îc . Dï ¸p dùng chiÕn l­îc kinh doanh kh¸c nhau nh­ng ®Òu ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh nµy. Sù h×nh thµnh chiÕn l­îc cÊp c«ng ty trong thùc thÕ lµ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó theo tr¹ng th¸i cña mçi c«ng ty khi triÓn khai chiÕn l­îc cña m×nh. HiÖn nay cã c¸c lo¹i chiÕn l­îc chñ yÕu sau: ChiÕn l­îc x©m nhËp thÞ tr­êng lµ chiÕn l­îc t×m khiÕm thÞ phÇn t¨ng lªn cho c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô trong c¸c thÞ tr­êng hiÖn cã qua nh÷ng cè g¾ng vµ tiÕp thÞ. ChiÕn l­îc nµy phï hîp víi doanh nghiÖp kh¶ n¨ng tµi chÝnh dåi dµo, ho¹t ®éng Marketting tèt. Tuy nhiªn khi thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy cÇn ph¶i cÈn thËn kh«ng ®­îc vi ph¹m nh÷ng luËt lÖ cña chèng ®éc quyÒn vµ nh÷ng quy ®Þnh cña qu¶ng c¸o. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng: lo¹i nµy h­íng tíi sù t¨ng tr­ëng b»ng c¸ch gia nhËp thÞ tr­êng míi b»ng nh÷ng s¶n phÈm ®· cã, nã phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n, gèm sø, thñ c«ng mÜ nghÖ, dÖt may vµ hµng nhùa cao cÊp ... do ®ßi hái ph¶i më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng xu©t khÈu. ChiÕn l­îc nµy còng ®ßi hái doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ x©m nhËp thÞ tr­êng m¹nh mÏ. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n phÈm: t¨ng doanh sè b»ng viÖc c¶i tiÕn hoÆc söa ®æi s¶n phÈm hiÖn cã. ChiÕn l­îc nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (P&D) trung b×nh , c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng gia dông ... ChiÕn l­îc kÕt hîp phÝa tr­íc: lµ chiÕn l­îc t×m kiÕm quyÒn së h÷u hoÆc kiÓm so¸t ®èi víi c¸c nhµ ph©n phèi hoÆc c¸c nhµ b¸n lÎ. ChiÕn l­îc nµy gióp c«ng ty cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ chñ ®éng trong lÜnh vùc tiªu thô vµ tiÕp cËn kh¸ch hµng. chiÕn l­îc kÕt hîp phÝa sau t×m kiÕm quyÒn së h÷u hoÆc kiÓm so¸t c¸c nhµ cung cÊp víi c«ng ty. ChiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸: ®­îc sö dông cho c¸c c«ng ty ®a ngµnh nã chiÕm mét vÞ trÝ quan träng cÊp c«ng ty. ChiÕn l­îc nµy uyÓn chuyÓn vµ linh ho¹t trong ho¹t ®éng, tuy nhiªn nã ®ßi hái ®iÒu kiÖn c¬ b¶n vÒ kh¶ n¨ng qu¶n trÞ vµ nh÷ng c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o thùc hiÖn chiÕn l­îc. Th­êng lùa chän chiÕn l­îc nµy trong c¸c tr­êng hîp, khi thÞ tr­êng ®· b·o hoµ hay suy tho¸i toµn diÖn, c«ng ty ph¸t triÓn m¹nh trong ngµnh vµ cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ sang ngµnh kh¸c, nh»m khai th¸c vµ sö dông tèi ®a c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn cã. ChiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ bao gåm: ChiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ ®ång t©m: doanh nghiÖp tham gia vµo mét lÜnh vùc kinh doanh míi cã liªn hÖ víi lÜnh vùc kinh doanh hiÖn ®¹i cña c«ng ty bëi sù t­¬ng ®ång gi÷a mét hay nhiÒu bé phËn cña chuçi gi¸ trÞ. ChiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ tæ hîp lµ sù tham gia vµo lÜnh vùc kinh doanh hiÖn t¹i cña c«ng ty. ChiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ theo chiÒu ngang: ph¸t triÓn mét hoÆc nhiÒu s¶n phÈm míi phôc vô cho kh¸ch hµng hiÖn t¹i. Doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta do h¹n chÕ vÒ vèn, qu¶n lý, ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D) cßn yÕu do ®ã lªn quan t©m nhiÒu ®Õn chiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ ®ång t©m, tËn dông ®­îc c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã ®a d¹ng ho¸ ®­îc s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu cña ng­¬× tiªu dïng. Sau khi lùa chän ®­îc chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp, doanh nghiÖp tiÕn hµnh tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l­îc víi chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch cô thÓ cho tõng bé phËn: bé phËn Marketing , s¶n xuÊt, qu¶n lý vËt t­, chuÈn bÞ nh©n lùc vµ triÓn khai R&D. ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®iÒu chØnh chiÕn l­îc ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trong suèt qu¸ tr×nh qu¶n trÞ chiÕn l­îc ®¶m b¶o cho chiÕn l­îc ®­îc thùc hiÖn ®óng h­íng, ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi. 2.2.T¨ng c­êng c«ng t¸c Marketing s¶n phÈm, më réng thÞ tr­êng §©y lµ kh©u yÕu cña doanh nghiÖp n­íc ta nãi chung vµ doanh nghiÖp d©n doanh nãi riªng. C¸c doanh nghiÖp ch­a ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho ho¹t ®éng bao gåm ®Çu t­ vÒ nguån vèn, c¬ së vËt chÊt vµ con ng­êi. §©y còng lµ mét nguyªn nh©n dÉn tíi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp khã x©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng míi. NhiÒu doanh nghiÖp muèn tiªu thô ®­îc s¶n phÈm ph¶i b¾t tr­íc c¸c mÉu thiÕt kÕ vµ m­în nh·n m¸c s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh; ch­a chó träng vµo ®Çu t­ nghiªn cøu triÓn khai, tiÕp thÞ vµ ®µo t¹o. Doanh nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi th­êng ph¶i qua c¸c c«ng ty trung gian, g¾n nh·n m¸c s¶n phÈm cña hä do ®ã lµm gi¶m gi¸ trÞ gia t¨ng vµ ®iÒu quan träng lµ kh«ng t¹o ®­îc tiÕng t¨m vµ chç ®øng thùc sù cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho ho¹t ®éng Marketing bao gåm, t¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng (c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc), n©ng cao chÊt l­îng c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu. Trªn c¬ së kÕt qu¶ nµy triÓn khai viÖc nghiªn cøu thiÕt kÕ s¶n phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vµ khai th¸c ®­îc tèi ®a thÕ m¹nh cña c«ng ty. Qu¶ng c¸o s¶n phÈm th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng b¸o chÝ, ph¸t thanh, truyÒn h×nh, göi hµng ®i tham dù triÓn l·m ë trong n­íc vµ ®Æc biÖt ë n­íc ngoµi, ký göi s¶n phÈm ë c¸c siªu thÞ, cöa hµng ë c¸c thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch x©m nhËp - §ång thêi cÇn thùc hiÖn tèt dÞch vô tr­íc vµ sau b¸n hµng. 2.3T¨ng c­êng liªn doanh liªn kÕt kinh tÕ Doanh nghiÖp d©n doanh hiÖn nay ®a phÇn lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vèn Ýt kü thuËt s¶n xuÊt ch­a cao. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ph¶i t¨ng c­êng liªn doanh liªn kÕt víi nhau, vµ víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Doanh nghiÖp tham gia vµo c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp ®Ó ®­îc hç trî vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh nh­, hiÖp héi doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam, hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp may mÆc, nhùa, thñ c«ng mü nghÖ, kh¸ch s¹n du lÞch ... C¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng liªn doanh ®Ó tËn dông ®­îc tèi ®a thÕ m¹nh cña nhau cïng ph¸t triÓn. Liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp lín tham gia s¶n xuÊt gia c«ng s¶n phÈm chi tiÕt cho c¸c doanh nghiÖp nµy, trë thµnh vÖ tinh cho doanh nghiÖp lín, mét m¾t xÝch trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn. 2.4.Nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i tiÕp cËn ph­¬ng ph¸p qu¶n trÞ hiÖn ®¹i Nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp trong c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta chñ yÕu tr­ëng thµnh tõ c¸c chñ s¶n xuÊt kinh doanh nhá, do ®ã khi doanh nghiÖp ®· ph¸t triÓn trë thµnh mét doanh nghiÖp lín h¬n, c¸c nhµ qu¶n trÞ nµy vÉn ch­a thay ®æi ®­îc ph­¬ng ph¸p qu¶n trÞ kiÓu cò ®¬n gi¶n kh«ng ®¸p øng ®­îc víi khèi l­îng c«ng viÖc ngµy cµng t¨ng, phøc t¹p.§Ó ®¸p øng ®­îc sù ph¸t triÓn ngµy cµng nhanh cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i tiÕp cËn ph­¬ng ph¸p qu¶n trÞ hiÖn ®¹i. Chñ doanh nghiÖp (gi¸m ®èc doanh nghiÖp) ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc qu¶n trÞ nh­ tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp, qu¶n trÞ c¸c bé phËn c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp kÕt hîp víi phong c¸ch vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ kinh doanh. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ bao gåm c¸c bé phËn kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ vµ quan hÖ phô thuéc lÉn nhau. C¬ cÊu nµy ®­îc coi lµ mét hÖ thèng trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu kiÓu kh¸c nhau: HÖ thèng qu¶n trÞ kiÓu trùc tuyÕn,chøc n¨ng, qu¶n trÞ theo nhãm kiÓu ma trËn, qu¶n trÞ theo dù ¸n. Víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn ¸p dông c¬ cÊu tæ chøc ®¬n gi¶n gän nhÑ gi¶m bít c¸c kh©u trung gian kh«ng quan träng, gi¶m tíi møc tèi thiÓu chi phÝ qu¶n lý do ®ã c¬ cÊu tæ chøc theo chøc n¨ng lµ rÊt phï hîp võa vµ nhá ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp d©n doanh. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc theo chøc n¨ng Gi¸m ®èc c«ng ty Tr­ëng phßng Marketting Tr­ëng phßng kÕ ho¹ch Tr­ëng phßng TC- KT HÖ thèng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty :Quan hÖ l·nh ®¹o :Quan hÖ chØ ®¹o theo chøc n¨ng. Víi c¸c doanh nghiÖp quy m« lín vµ cã ho¹t ®éng phøc t¹p trªn nhiÒu thÞ tr­êng vµ nhiÒu s¶n phÈm, cã thÓ ¸p dông c¬ cÊu tæ chøc theo ma trËn, c¬ cÊu nµy linh ho¹t vµ thÝch øng víi m«i tr­êng kinh doanh kh«ng æn ®Þnh. Phong c¸ch vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ kinh doanh cña nhµ qu¶n trÞ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc kÝch thÝch tinh thÇn lµm viÖc s¸ng t¹o cña nh©n viªn, t¹o ra bÇu kh«ng khÝ ®oµn kÕt s¸ng t¹o trong c«ng ty. §©y lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn . 2.5.§æi míi c«ng nghÖ - thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ, x©y dùng vµ ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chuÈn ISO 9000 Tr×nh ®é trang bÞ m¸y mãc l¹c hËu, c«ng nghÖ chËm ®æi míi lµ c¶n trë ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña doanh nghiÖp. ThiÕt bÞ l¹c hËu t¹o ra s¶n phÈm chÊt l­îng thÊp, tû lÖ phÕ liÖu, phÕ phÈm lín lµ t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt dÉn ®Õn gi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Trong lé tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, hµng rµo thuÕ quan sÏ bÞ c¾t gi¶m, hµng ho¸ c¸c n­íc cã chÊt l­îng tèt h¬n, gi¸ thµnh h¹ sÏ t¹o ra nguy c¬ cho c¸c doanh nghiÖp cã hÖ thèng s¶n xuÊt l¹c hËu ngay t¹i thÞ tr­êng trong n­íc. Do ®ã ®æi míi trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt lµ nhu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp d©n doanh. C¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn ph¶i m¹nh d¹n ®Çu t­ ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cßn l¹i x©y dùng kÕ ho¹ch ®æi míi tõng b­íc tõng phÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm gi¶m gi¸ thµnh. §i ®«i víi ®Çu t­ thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¶i ®µo t¹o ®­îc ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ lµm chñ ®­îc m¸y mãc c«ng nghÖ . Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o nh­, mêi chuyªn gia vÒ ®µo t¹o t¹i chç cho c«ng nh©n, göi ®i ®µo t¹o míi ë c¸c tr­êng d¹y nghÒ ,göi nh©n viªn, chuyªn viªn kü thuËt ®i n­íc ngoµi ®µo t¹o nh»m t¹o ra ®éi ngò kü thuËt c«ng nghÖ nßng cèt cña doanh nghiÖp. Víi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi, ®éi ngò chuyªn gia, lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ, doanh nghiÖp x©y dùng vµ ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô, lµm c«ng cô h÷u hiÖu lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. ViÖc ®¹t ®­îc chøng chØ ISO lµ giÊy phÐp th«ng hµnh cÇn thiÕt ®Ó doanh nghiÖp héi nhËp tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc. §Ó c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc t«n vinh vµ tù hµo mang nh·n m¸c "Made in Viet Nam",®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i duy tr× ®­îc nÒn nÕp qu¶n lý kü thuËt, huÊn luyÖn vµ n©ng cao kü n¨ng, t¸c phong vµ kû c­¬ng c«ng nghiÖp cho c«ng nh©n vµ kü thuËt viªn. ChÊt l­îng ph¶i ®­îc t¹o ra vµ ®¶m b¶o trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, víi sù ®ãng gãp cña nhiÒu yÕu tè liªn quan vµ cña c¶ hÖ thèng chø kh«ng thÓ chØ do kiÓm tra mµ cã. §©y lµ biÖn ph¸p quan träng gióp doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta ph¸t triÓn , chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ. KÕt luËn Khu vùc doanh nghiÖp d©n doanh, mét thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, ®Çy tiÒm n¨ng, ph¶i ®­îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, xem nh­ lµ mét nhiÖm vô cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®Æt ra lµ ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é ph¸t triÓn trung b×nh. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc th¸o gì khã kh¨n, v­íng m¾c, më réng ®iÒu kiÖn kinh doanh, t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh th«ng tho¸ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî thÝch hîp. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã sù lç lùc h¬n n÷a tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp d©n doanh th× doanh nghiÖp d©n doanh n­íc ta ch¾c ch¾n sÏ cã vai trß to lín h¬n n÷a trong nÒn kinh tÕ quèc d©n gãp phÇn vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ v× môc tiªu x· hé c«ng b»ng – d©n chñ - v¨n minh. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn §¹i héi ®¶i biÓu toµn quèc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII Bé m«n Qu¶n trÞ kinh doanh trung t©m ®µo t¹o qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp – Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp tËp 1,2 – NXB thèng kª 2001 PGS.PTS NguyÔn Thµnh §é – TS. NguyÔn Ngäc HuyÒn – “ChiÕn l­îc kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp” – NXB gi¸o dôc – 1999 TS. Vâ Ph­íc TÊn vµ THS. §ç Hång HiÖp “ Kinh tÕ T­ nh©n ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” – T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ 7/2001 NguyÔn H÷u §¹t “ Ph¸t triÓn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ t­ nh©n trong c«ng nghiÖp, x©y dùng, vËn t¶i” – T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 253 – 6/1999 TS. NguyÔn §¾c H­ng – “Vèn tÝn dông Ng©n hµng ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh” – Nghiªn cøu kinh tÕ sè 280 – 9/2001 Ph¹m Phan Dòng “ C¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ – Tµi chÝnh ®Ó doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn” – Nghiªn cøu kinh tÕ sè 269 – 10/2000.