Thương mại điện tử căn bản

T NG QUAN TH NG M I ĐI N TỔ ƯƠ Ạ Ệ Ử (Overview of Electronic Commerce) Copyright@B môn QTTN TMĐTộ1 N I DUNG CHÍNHỘ 1. S hình thành và phát tri n c a th ng m i đi n tự ể ủ ươ ạ ệ ử 2. Khái ni m th ng m i đi n t ệ ươ ạ ệ ử 3. Ph m vi, ch c năng c a th ng m i đi n t ạ ứ ủ ươ ạ ệ ử 4. L i ích và tr ng i c a th ng m i đi n tợ ở ạ ủ ươ ạ ệ ử 5. Nh ng đi u ki n áp d ng th ng m i đi n tữ ề ệ ụ ươ ạ ệ ử 6. Đ i t ng, n i dung, ph ng pháp nghiên c u HPố ượ ộ ươ ứ 7. Câu h i th o lu n và tài li u tham kh oỏ ả ậ ệ ả Copyright@B môn QTTN TMĐTộ2 Quá trình hình thành TMĐT: Hình th c s khai c a TMĐT: nh ng năm 60 c a ứ ơ ủ ữ ủ th k XXế ỷ D u hi u xác đ nh: s ra đ i và phát tri n c a ấ ệ ị ự ờ ể ủ Internet M t s m c đi m đánh d u nh ng s ki n quan tr ngộ ố ố ể ấ ữ ự ệ ọ Năm 1995, m ng Internet đ c công nh n là m ng toàn ạ ượ ậ ạ c uầ Năm 1997, m ng máy tính Vi t Nam k t n i thành công ạ ệ ế ố v i m ng máy tính toàn c u (Internet)ớ ạ ầ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ3 S hình thành và phát tri n c a TMĐTự ể ủ 1 9 6 9 : I n t e r n e t / A R P A n e t b ¾ t ® Ç u ® ­ î c x © y d ù n g 1 9 8 9 : N g « n n g ÷ H T M L ® ­ î c p h ¸ t m i n h 1 9 9 1 : N S F c h o p h Ð p t h ù c h i Ö n h o ¹ t ® é n g t h ­ ¬ n g m ¹ i t r ª n I n t e r n e t 1 9 9 3 : T r ×n h d u y Ö t W e b M o s a i c ® ­ î c p h ¸ t m i n h t ¹ i § H I l l i n o i s v µ ® ­ î c b ¸ n r é n g r · i 1 9 9 4 : N e t s c a p e b ¸ n t r ×n h d u y Ö t N a v i g a t o r 1 9 9 5 : H · n g D e l l , C i s c o v µ A m a z o n b ¾ t ® Ç u x ó c t i Õ n m ¹ n h m Ï s ö d ô n g I n t e r n e t c h o c ¸ c g i a o d Þc h t h ­ ¬ n g m ¹ i S è l ­ î n g m ¸ y c h ñ N g u å n : O E C D , 1 9 9 8 5 6 2 1 3 4 Các m c phát tri n ch y u c a ố ể ủ ế ủ th ng m i đi n t và s l ng ươ ạ ệ ử ố ượ máy ch ủ Internet t ng ngươ ứ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ4 S phát tri n c a TMĐT:ự ể ủ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 2005 2006 2008 (d đoán)ự 2010 (d đoán)ự 2012 (d đoán)ự Doanh thu, t ỷ USD Tăng so v i ớ năm tr c, ướ % Doanh thu, t USDỷ Tăng so v i ớ năm tr c, ướ % Doanh thu, t USDỷ Tăng so v i ớ năm tr c, ướ % Doanh thu, t USDỷ Tăng so v i ớ năm tr c, ướ % Doanh thu, t USDỷ Tăng so v i ớ năm tr c, ướ % 144 24 175 21 204 17 267 14 334 11 Ngu n: Forrester Research, 2008ồ 5 S phát tri n c a TMĐT:ự ể ủ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ Ngu n: VNNIC, Th ng kê tình hình phát tri n Internet đ n 1/2009ồ ố ể ế  - S  ng i s  d ng:  ố ườ ử ụ 20894705    - T  l  s  dân s  d ng Internet:ỉ ệ ố ử ụ 24,47  %  - T ng băng thông kênh k t n i qu c t  c a Vi t :ổ ế ố ố ế ủ ệ 53659  Mbps  - T ng băng thông kênh k t n i trong n c:    ổ ế ố ướ 68760  Mbps     Trong đó băng thông k t n i qua tr m trung chuy n ế ố ạ ể VNIX: 25000  Mbps  -  T ng l u l ng trao đ i qua tr m trung chuy n VNIX:    ổ ư ượ ổ ạ ể 35328591  Gbytes 6 S phát tri n c a TMĐT:ự ể ủ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ Ngu n: VNNIC, Th ng kê tình hình phát tri n Internet đ n 1/2009ồ ố ể ế  Th i đi mờ ể 12/2004 12/2005 12/2006 12/200 7 12/200 8 T ng  s   tiên  mi n  .vn ổ ố ề đ c đăng kýượ 9.037 14.345 34.924 60.604 92.992 T c đ  tăng tr ngố ộ ưở 59% 143% 64% 53% 7 M t s thu t ng , cách hi u và k/n TMĐT:ộ ố ậ ữ ể M t s thu t ngộ ố ậ ữ: Th ng m i đi n t (E­commerce), Th ng ươ ạ ệ ử ươ m i tr c tuy n (Online, Trade), Th ng m i không gi y t ạ ự ế ươ ạ ấ ờ (Paperless trade), Th ng m i đi u khi n h c (Cyber Trade), ươ ạ ề ể ọ Th ng m i Internet (Internet Commerce), Th ng m i s hóa ươ ạ ươ ạ ố (Digital Commerce) Cách hi u TMĐTể : theo các góc đ nghiên c u khác nhau: ộ ứ CNTT, Th ng m i, Quá trình kinh doanh, D ch v , Tr c tuy n, Giáo ươ ạ ị ụ ự ế d c, H p tác, C ng đ ng (Kalakorta)ụ ợ ộ ồ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ8 Cách hi u TMĐTể : t các đ nh nghĩa c a các nhà nghiên ừ ị ủ c u, các t ch c qu c t , t ch c nghiên c u TMĐT: ứ ổ ứ ố ế ổ ứ ứ Theo Emmanuel Lallana, Rudy Quimbo, Zorayda Ruth Andam, (ePrimer: Gi i thi u v TMĐT, ớ ệ ề Philippines: DAI­AGILE, 2000) “TMĐT là vi c s d ng các ph ng ti n truy n thông đi n t ệ ử ụ ươ ệ ề ệ ử và công ngh x lýệ ử thông tin s trong giao d ch kinh doanh ố ị nh m t o ra, chuy n t i và đ nhằ ạ ể ả ị nghĩa l i m i quan h đ t o ạ ố ệ ể ạ ra các giá tr gi a các t ch c và gi a các tị ữ ổ ứ ữ ổ ch c và các ứ nhân”. y ban Châu Âu đ a ra đ nh nghĩa v TMĐT: “Ủ ư ị ề TMĐT đ c ượ hi u là vi c th c hi n ho t đ ng kinh doanh qua các ph ng ể ệ ự ệ ạ ộ ươ ti n đi n t . Nó d a trên vi c x lý và truy n d li u đi n t ệ ệ ử ự ệ ử ề ữ ệ ệ ử d i d ng văn b n, âm thanh và hình nhướ ạ ả ả ”. Copyright@B môn QTTN TMĐTộ9 (ti p…)ế Theo Anita Rosen, (H i và đáp v TMĐT USA: American ỏ ề Management Association, 2000), “TMĐT bao hàm m t lo t ộ ạ ho t đ ng kinh doanh trên m ng đ i v i các s n ph m và d ch ạ ộ ạ ố ớ ả ẩ ị v ” ho c Thomas L. ụ ặ (Mesenbourg, Kinh doanh đi n t : Đ nh ệ ử ị nghĩa, khái ni m và k ho ch th c hi n)ệ ế ạ ự ệ , đ a ra đ nh nghĩaư ị “TMĐT th ng đ ng nghĩa v i vi c mua và bán qua Internet, ườ ồ ớ ệ ho c ti n hành b t c giao d ch nào liên quan đ n vi c ặ ế ấ ứ ị ế ệ chuy n đ i quy n s h u ho c quy n s d ng hàng hoá ho c ể ổ ề ở ữ ặ ề ử ụ ặ d ch v qua m ng máy tính”. Đ nh nghĩa này ch bó h p cho ị ụ ạ ị ỉ ẹ nh ng giao d ch qua m ng máy tính ho c m ng Internet. ữ ị ạ ặ ạ T ch c H p tác và phát tri n kinh t c a Liên H p qu c ổ ứ ợ ể ế ủ ợ ố (OECD) đ a ra đ nh nghĩa TMĐT: “ư ị TMĐT đ c đ nh nghĩa s ượ ị ơ b là các giao d ch th ng m i d a trên truy n d li u qua ộ ị ươ ạ ự ề ữ ệ các m ng truy n thông nh Internetạ ề ư ”. Copyright@B môn QTTN TMĐTộ10 (ti p…)ế Theo T ch c Th ng m i th gi i WTO đ nh nghĩa: ổ ứ ươ ạ ế ớ ị “TMĐT bao g m vi c s n xu t, qu ng cáo, bán hàng và ồ ệ ả ấ ả phân ph i s n ph m đ c mua bán và thanh toán trên ố ả ẩ ượ m ng Internet, nh ng đ c giao nh n m t cách h u hình ạ ư ượ ậ ộ ữ c các s n ph m đ c giao nh n cũng nh nh ng thông ả ả ẩ ượ ậ ư ữ tin s hóa thông qua m ng Internetố ạ ”. Khái ni m “th ng m i đi n t ” đ c hi u theo ệ ươ ạ ệ ử ượ ể nghĩa r ngộ và nghĩa h pẹ . Nghĩa r ng và h p đây ph thu c ộ ẹ ở ụ ộ vào cách ti p c n r ng và h p c a hai thu t ng "th ng ế ậ ộ ẹ ủ ậ ữ ươ m i" và "đi n t ". ạ ệ ử Copyright@B môn QTTN TMĐTộ11 2. Khái ni m th ng m i đi n tệ ươ ạ ệ ử Ph ng ti n đi n t (PTĐT)ươ ệ ệ ử Nghĩa r ngộ Nghĩa h pẹ Th ng ươ m iạ Nghĩa r ngộ 1­ TMĐT là toàn b ộ các giao d ch mang ị tính th ng m i đ c ươ ạ ượ ti n hành b ng các ế ằ PTĐT 3­ TMĐT là toàn b các giao ộ d ch mang tính th ng m i ị ươ ạ đ c ti n hành b ng các ượ ế ằ PTĐT mà ch y u là các ủ ế m ng truy n thông, m ng máy ạ ề ạ tính và Internet Nghĩa h pẹ 2­ TMĐT là các giao d ch mua bán đ c ị ượ ti n hành b ng các ế ằ PTĐT 4­ TMĐT là các giao d ch mua ị bán đ c ti n hành b ng ượ ế ằ m ng Internetạ 12 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ Theo đ nh nghĩa này, khái ni m “Th ng m i Internet” là ị ệ ươ ạ khái ni m có n i hàm h p h n khái ni m “TMĐT”.ệ ộ ẹ ơ ệ T các đ nh nghĩa trên và sau khi xem xét khái ni m ừ ị ệ TMĐT theo nghĩa r ng và h p, có th đ a ra m t d nh ộ ẹ ể ư ộ ị nghĩa mang tính t ng quát v th ng m i đi n t , đ c ổ ề ươ ạ ệ ử ượ s d ng chính th c trong giáo trình này, theo đó “ử ụ ứ Th ng ươ m i đi n t là vi c ti n hành các giao d ch th ng m i ạ ệ ử ệ ế ị ươ ạ thông qua m ng Internet, các m ng truy n thông và các ạ ạ ề ph ng ti n đi n t khác”ươ ệ ệ ử đây, giao d ch th ng m i c n hi u theo nghĩa r ng đ c đ a Ở ị ươ ạ ầ ể ộ ượ ư ra trong Lu t m u v TMĐT c a y ban Liên H p qu c v ậ ẫ ề ủ Ủ ợ ố ề Lu t Th ng m i Qu c t (UNCITRAL) và PTĐT đ c đ a ra ậ ươ ạ ố ế ượ ư trong lu t GDĐT 29/11/2005ậ Copyright@B môn QTTN TMĐTộ13 Đ c đi m TMĐTặ ể Copyright@B môn QTTN TMĐTộ14 3. Ph m vi, ch c năng c a TMĐTạ ứ ủ Ph m vi c a TMĐT: ạ ủ bao trùm nhi u lĩnh v c ề ự r ng l n khác nhau. ộ ớ M t s lĩnh v c c b n ộ ố ự ơ ả liên quan tr c ti p đ n ự ế ế TMĐT, theo ER&DCI*, đ c th hi n trong ượ ể ệ hình sau: i l l l li i i ­ An toàn ­ Thanh toán đi n tệ ử ­Ngân hàng đi n tệ ử ­ Các v n đê lu t ấ ậ pháp… ­ E­ Marketing ­ CRM ­ C a hàng ử oả ­ … Copyright@B môn QTTN TMĐTộ ­ SCM ­ E­ SCM ­ e­ Logistic ­ … ­ M t hàng, tr ng bày ặ ư hàng ­ D tr hàng hóaữ ữ ­H p đ ng đi n tợ ồ ệ ử ­ … 15 3. Ph m vi, ch c năng c a TMĐTạ ứ ủ Ch c năng th ng m i đi n tứ ươ ạ ệ ử 4 16 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 4. L i ích và tr ng i c a ng d ng ợ ở ạ ủ ứ ụ TMĐT L i ích c a ng d ng TMĐTợ ủ ứ ụ L i ích đ i v i doanh nghi pợ ố ớ ệ L i ích đ i v i khách hàng, cá nhân, ng i ợ ố ớ ườ dùng L i ích đ i v i c ng đ ng, xã h iợ ố ớ ộ ồ ộ 17 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 4. L i ích và tr ng i c a ng d ng ợ ở ạ ủ ứ ụ TMĐT Tr ng i c a ng d ng TMĐTở ạ ủ ứ ụ Các tr ng i công nghở ạ ệ Các tr ng i th ng m i (phi công ngh )ở ạ ươ ạ ệ Các tr ng i khácở ạ 18 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 5. Nh ng đi u ki n áp d ng TMĐTữ ề ệ ụ Theo K ho ch t ng th phát tri n TMĐT giai đo n 2006 ế ạ ổ ể ể ạ – 2010 c a Th t ng Chính ph , các đi u ki n (theo ủ ủ ướ ủ ề ệ nghĩa r ng) đ áp d ng TMĐT là:ộ ể ụ Phát tri n ngu n nhân l c cho th ng m i đi n t thông qua đào ể ồ ự ươ ạ ệ ử t o chính quy, t i ch c, ng n h n, dài h n, t p trung, t xa…ạ ạ ứ ắ ạ ạ ậ ừ Hoàn thi n h th ng pháp lu t th ng m i đi n tệ ệ ố ậ ươ ạ ệ ử Các c quan chính ph cung c p các d ch v h tr phát tri n ơ ủ ấ ị ụ ỗ ợ ể th ng m i đi n t : thu đi n t , h i quan đi n t , đ u t , xu t ươ ạ ệ ử ế ệ ử ả ệ ử ầ ư ấ nh p kh u đ c đi n t hóa…ậ ẩ ượ ệ ử Phát tri n công ngh h tr th ng m i đi n t trên c s khuy n ể ệ ỗ ợ ươ ạ ệ ử ơ ở ế khích chuy n giao công ngh t n c ngoài.ể ệ ừ ướ H p tác qu c t v th ng m i đi n tợ ố ế ề ươ ạ ệ ử Nh ng y u t khác tùy thu c yêu c u riêng t ng doanh nghi p ữ ế ố ộ ầ ừ ệ ng d ng th ng m i đi n t . ứ ụ ươ ạ ệ ử 19 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 6. Đ i t ng, n i dung và ph ng ố ươ ộ ươ pháp nghiên c u HP TMĐT căn b nứ ả Đ i t ng; N i dungố ượ ộ Ch ng 1: T ng quan th ng m i đi n tươ ổ ươ ạ ệ ử Ch ng 2: Th tr ng, Hành vi mua c a khách hàng trong ươ ị ườ ủ th ng m i đi n tươ ạ ệ ử Ch ng 3: K t c u h t ng c a th ng m i đi n tươ ế ấ ạ ầ ủ ươ ạ ệ ử Ch ng 4: Các mô kinh doanh trong th ng m i đi n tươ ươ ạ ệ ử Ch ng 5: Giao d ch trong th ng m i đi n tươ ị ươ ạ ệ ử Ch ng 6: Thanh toán đi n tươ ệ ử Ch ng 7: An toàn/ninh trong th ng m i đi n tươ ươ ạ ệ ử Ch ng 8: Các khía c nh lu t pháp, đ o đ c và xã h i c a ươ ạ ậ ạ ứ ộ ủ TMĐT Ch ng 9: D án th ng m i đi n tươ ự ươ ạ ệ ử Ch ng 10: Nh ng lĩnh v c ng d ng và t ng lai c a TMĐTươ ữ ự ứ ụ ươ ủ 20 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 6. Đ i t ng, n i dung và ph ng ố ươ ộ ươ pháp nghiên c u HP TMĐT căn b nứ ả Ph ng pháp nghiên c u:ươ ứ Th ng m i đi n t s d ng nhi u ph ng pháp nghiên c u, ươ ạ ệ ử ử ụ ề ươ ứ trong đó ph ng pháp lu n là ph ng pháp duy v t bi n ch ng. ươ ậ ươ ậ ệ ứ Các ph ng pháp c th bao g m ph ng pháp phân tích, so ươ ụ ể ồ ươ sánh, th ng kê, di n gi i, quy n p… là nh ng ph ng pháp đ c ố ễ ả ạ ữ ươ ượ u tiên. ư Ngoài ra, trong quá trình nghiên c u các công c đ c s d ng ứ ụ ượ ử ụ nh công c tìm ki m, công c đ nh tính – phân tích tính năng ư ụ ế ụ ị website th ng m i, công c đ nh l ng – phân tích k t qu giao ươ ạ ụ ị ượ ế ả d ch t m t website nào đó… là nh ng công c m i. Chúng đ c ị ừ ộ ữ ụ ớ ượ s d ng trong t ng ph ng pháp tùy thu c vào đi u ki n c th , ử ụ ừ ươ ộ ề ệ ụ ể n i dung nghiên c u nh t đ nh.ộ ứ ấ ị 21 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 7. Câu h i, tài li u tham kh oỏ ệ ả Câu h i:ỏ 22 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ 7. Câu h i, tài li u tham kh oỏ ệ ả Tài li u tham kh oệ ả 23 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ Presenter: Mr.  Title: E-commerce Faculty, VCU 24 Copyright@B môn QTTN TMĐTộ