Tiềm năng phát triển du lịch “ Chinatown ” tại Quận 5 – TP. Hồ Chí Minh

còn có 2 cột bằngđá chạm rồng và Bát Tiên, các vật tứ linh, … 28 tháng 12 năm 2001, Hội quán Hà Chương được Bộ Văn hóa Thông tin Việt Nam cấp bằng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, theo Quyết định số 52/2001/QĐ-BVHTT. 20 2.2.2.6 Lệ Châu Hội quán ( Đền thờ tổ nghề thợ bạc ) Lệ Châu hội quán, nhà thờ tổ nghề thợ bạc tại Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh, tại số 586 đường Trần Hưng Đạo B, phường 14, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. Đây là một ngôi nhà đã tồn tại hơn 100 năm, là nhà thờ tổ nghề thợ bạc được xây dựng sớm nhất tại Sài Gòn và cả vùng Nam Bộ. Kiến trúc Chánh điện được xây theo kết cấu ba gian dọc, có hai hàng cột chạy dài từ ngoài vào trong, tường gạch tô, mái lợp ngói âm dương. Mặt trường chính của chánh điện đặt ba khám thờ được trang trí bằng những bao lam chạm trổ rồng, phụng, hoa, điểu... sắc nét công phu. Chính giữa là khám thờ lớn ở trong đặt các đồ thờ tự và bài vị với hai chữ "Tổ Sư" được viết theo lối đại tự đẹp, chân phương và được sơn son thếp vàng. Hai bên là hai khám thờ nhỏ, khám thờ bên phải đề hai chữ "Tiền Hiền", khám thờ bên trái đề hai chữ "Hậu Hiền". Từ ngoài vào trong dọc theo các hàng cột có 6 cặp câu đối và 9 bức hoành phi với nội dung tập trung vào chủ đề nhớ ơn tổ nghiệp, ca ngợi sự phát triển thịnh đạt của nghề thợ bạc. Tất cả các hoành phi, câu đối, bao lam... đều được sơn son thếp vàng với chất lượng giấy qui có độ tuổi vàng cao nên đều láng bóng và rõ nét, dù tất cả đều có niên đại khá lâu. Hiện vật quý Trong nhà thờ tổ còn tồn giữ được một số hiện vật khá độc đáo: Một cái trống lớn, đi đôi với trống là một quả chuông cao 1m, đường kính 0,50m, trên chuông để niên đại năm Ất Mùi (1895). Đặc biệt là 4 tấm bia đá đặt đối nhau ở hai bức vách chánh điện. Qua đó ta thấy có mặt đệ tử nghề thợ bạc khắp Nam kỳ lục tỉnh: Tây Cống, Đề Ngạn, Trà Vinh, Bến Tre, Cần Thơ... người Hoa, người Việt. Bên cạnh những tên hiệu chữ Hán Nôm như: Thịnh Đức, Kim Phước, Đức Phát... còn có những tên hiệu rất Nam Bộ như: Năm Sương hiệu, Bảy Trừ hiệu... 21 "Lệ Châu hội quán" đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia theo quyết định số 1811/1998/QĐ-BVHTT ngày 31/8/1998. 2.2.2.7 Đình Minh Hương Gia Thạnh Đình Minh Hương Gia Thạnh hội quán tọa lạc tại 380 đường Trần Hưng Đạo, phường 11, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. Kiến trúc Kiến trúc đình theo kiểu nhà năm gian, vì kèo gỗ, mái lợp ngói ống, tường gạch. Nội thất đình bao gồm võ ca, chính điện và hậu điện Đứng trước cổng có thể nhìn rõ trên mái đình các trang trí hình lưỡng long tranh châu, cá hóa long, tượng ông Nhật bà Nguyệt…. Bộ khung gỗ kết cấu kiểu kẻ chuyền và các cột gỗ kê trên chân đế bằng đá tạo cho đình thêm nét cổ kính. Trên cột và các đà ngang treo nhiều hoành phi, câu đối. Có tất cả 38 hoành phi và 22 câu đối, tập chạm bốn chữ "Thiện tục khả phong" (Tục tốt đáng khen) do vua Tự Đức ban cho năm 1863 và câu đối của Trịnh Hoài Đức làm năm Minh Mạng thứ 2 (1821). Chính điện đình xây trên nền cao. Cuối chính điện là ba khám thờ lớn bằng gỗ đặt trên bệ gạch, được chạm viền chung quanh lưỡng long tranh châu, lân, phụng, dây hoa ... Thờ cúng Trước khám thờ có một lư trầm bằng đá và hai tượng Ngô Nhân Tịnh, Trịnh Hoài Đức cũng bằng đá đặt hai bên. 22 Bên trái là khám thờ Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh và Đô đốc tướng quân Trần Thắng Tài, hai vị quan tướng có công lớn, được triều Nguyễn phong là Thượng đẳng thần. Khám bên phải thờ Trịnh Hoài Đức và Ngô Nhân Tịnh, hai người Minh Hương làm quan đến chức Thượng thư, (cùng với Lê Quang Định hợp thành "Gia Định tam gia", một nhóm nổi tiếng về văn học và sử học). Hiện vật quý Góc trái chính điện có một chuông đồng. Quai chuông là một con rồng hai đầu, bốn chân. Thân chuông đúc nổi 2 hàng chữ "Gia Định thành Minh Hương xã công tạo", "Long tập Quí Mùi thu nguyệt" (chuông do xã Minh Hương thành Gia định làm năm Quí Mùi - 1823) Hậu điện cách chính điện một sân thiên tỉnh nhỏ. Ở đây cũng có ba khám thờ trang trí giống nhau. Các vị tiền hiền khai sáng ra làng được thờ ở khám thờ chính giữa. Bên trái là khám thờ các hương chức và phu nhân có công, vợ chồng ông Trương Công Sĩ, người đã tặng đất cho xã. Những viên chức nhỏ có công và vợ được thờ ở khám bên phải. Đình Minh Hương đã được Bộ Văn hóa ra quyết định số 43-VH/QĐ ngày 07/01/1993 công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. 2.2.2.8. Phước An Hội Quán (chùa Minh Hương) Tọa lạc tại số 184 Hồng Bàng - Phường 12 / Quận 5. Được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố theo Quyết định số 1767/QĐ-UBND và bảng xếp hạng di tích do Chủ tịch UBND thành phố cấp ngày 29/4/2009. 23 Kiến trúc Với lối kiến trúc chủ yếu bằng gốm và gỗ, trên đỉnh là mô hình phù điêu thu nhỏ bằng gốm sứ và phù điêu nghệ thuật cổng tam quan, những hoa văn khu chính điện, liễn xưa rất có giá trị. Hiện vật quý Nơi đây còn lưu giữ nhiều hiện vật cổ có giá trị như: Tượng thờ bằng gỗ lim có niên hạn trên ba trăm năm, lư hương kiểu cổ, trống, sư tử đá, giá trưng kích-thương. Đặc biệt có 3 tủ thờ hiện vật trưng bày trang trí bằng đồng và còn lưu giữ các bộ bàn - ghế - giường đồ gỗ xưa……đời nhà Thanh. 2.2.2.9. Hội Quán Ôn Lăng (chùa Ôn Lăng, Chùa Quan Âm). Vì muốn nhận được sự quan tâm giúp đỡ lẫn nhau và thỏa mãn nhu cầu tín ngưỡng , đồng hương 5 huyện : Tấn Giang, Nam An, Huệ An, Đồng an, An Khê thuộc huyện Phủ Tuyền Châu tỉnh Phúc Kiến Trung Quốc góp sức xây dựng Hội Quán Ôn lăng Phúc Kiến.Di tích có tên chữ Hán là “Ôn Lăng hội quán”, tọa lạc tại số 12 Lão Tử, phường 11, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. Người ta thường gọi di tích là chùa Ôn Lăng vì trong hội quán có điện thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu. Sau này thờ cúng thêm Bà Quan Thế Âm Bồ Tát nên người ta quen gọi là chùa Quan Âm Kiến trúc Hội quán được xây dựng vào năm 1740 ( Càn Long đời Thanh), là một kiến trúc bằng gỗ và đá ; đá gỗ chạm khắc tinh xảo, độc đáo, có giá trị lịch sử văn hóa cao nhất là về giá trị nghệ thuật kiến trúc ; xây dựng theo phong cách kiến trúc đền miếu của người Phúc Kiến (cách tạo hình và trang trí mái mang với đường bờ nóc uốn cong, đầu đao cong vút gắn các mô hình tòa thành bằng gốm sứ). 24 Mặt bằng tổng thể của hội quán gồm một khối nhà hình chữ nhật ở giữa (bao gồm tiền điện, trung điện và chính điện) và ba dãy nhà vuông góc nhau tạo thành hình chữ U bao quanh khối nhà ở giữa. Dãy nhà nằm ngang là hậu điện. Hai dãy nhà dọc vừa là trụ sở làm việc, vừa được bố trí một số gian thờ. Cuối dãy nhà bên trái có cầu thang dẫn lên lầu. Khác với một số hội quán người Hoa, sân hội quán Ôn Lăng khá hẹp Bên trong hội quán là sự phối hợp của nhiều bộ môn điêu khắc, trang trí, hội họa đa dạng và phong phú. Hội quán Ôn Lăng có khá nhiều bàn thờ vì vậy số tượng thờ cũng nhiều hơn so với một số hội quán khác, chủ yếu là thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, Quan Thế Âm Bồ Tát, đặc biệt là các tượng thờ được tạc chân phương, tô màu trang trí theo quy ước như bà Thiên Hậu có nét mặt phúc hậu ngồi trên ngai, Quan Công mặt đỏ có Quan Bình, Châu Xương theo hầu, Ngọc Hoàng tay cầm hốt Kỹ thuật chạm nổi được thể hiện trên tàu mái, đầu bẩy, bẩy hiên, cốn… với các linh vật: long, lân, qui, phụng; bông sen; dây hoa; các điển tích Trung Hoa Cặp sư tử đá chầu hai bên cửa cũng là tác phẩm điêu khắc đặc sắc (1869); con bên trái miệng ngậm hạt châu, con bên phải đang đùa với con sư tử con dưới chân. Cặp sư tử đá này và một số hiện vật khác như đại hồng chung (đúc năm Ất Dậu - 1885) đã tạo cho hội quán giá trị nghệ thuật, dấu ấn thời gian. Hội quán Ôn Lăng đã được Bộ Văn hóa thông tin ra quyết định số 39/2002/QĐ-BVHTT ngày 30/12/2002 công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. 25 2.2.3. Lễ hội Các lễ hội ở khu phố người Hoa, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh thường gắn liền với các hội quán,miếu, chùa. Trong những buổi đầu khó khăn trên bước đường di cư lập nghiệp tại vùng đất mới, người Hoa đã mang theo nhiều giá trị văn hóa truyền thống của họ cùng du nhập vào vùng đất mới. Trong các giá trị ấy thì tín ngưỡng thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu được xem là điển hình nhất. Một sinh hoạt tiêu biểu cho tín ngưỡng này là sự diễn ra lễ hội vía Bà vào ngày 23/3 âm lịch. Di tích và lễ hội là hai loại hình gắn liền nhau. Ta không thể tách lễ hội ra khỏi không gian di tích vì lễ hội chính là cái hồn của di tích. Vì thế, lễ hội vía Bà được diễn ra ngay tại miếu Bà Thiên Hậu. Vào ngày lễ, miếu được dọn dẹp sạch sẽ và trang trí những chiếc đèn lồng đỏ thắm, lễ vía bà vẫn được tổ chức trang nghiêm và long trọng thể hiện sự thành kính của cộng đồng dành cho Thiên Hậu Thánh Mẫu. Trong quá khứ, lễ hội được tổ chức khá quy mô từ 2-3 ngày. Từ ngày 22/3 người ta tiến hành lễ tắm tượng, phủi đi lớp bụi thời gian, thay xiêm y mới được chọn trong những tấm áo mà cộng đồng dâng cúng Bà trong năm. Sáng hôm sau, đúng ngày 23/3, mọi người tổ chức lễ rước bà, đặt tượng bà vào kiệu và cung nghinh kiệu đi quanh phố phường, theo kiệu là nam nữ nô nức đi hội hòa vào đoàn múa lân, múa rồng làm huyên náo, sôi động cả một khu vực. Ngày vía bà là dịp để cộng đồng người Hoa thưởng thức hát Quảng, buổi tối sân khấu được dựng ngay tại sân miếu thu hút bà con đến xem trình diễn nghệ thuật, múa lân sư rồng và làm những hoạt động từ thiện như: đấu thầu lồng đèn. Mỗi năm ban trị sự sẽ đưa ra mục tiêu là năm nay cần nguồn ngân quỹ cho xây trường học, xây dựng khoa phụ sản của bệnh viện hoặc sửa sang miếu… Nhưng sau giải phóng, các công trình công cộng như trường học, bệnh viện… được nhà nước tiếp quản. Vì vậy, việc đấu thầu lồng đèn mất mục tiêu. Hiện nay, tại Tuệ Thành Hội Quán không còn loại hình đấu thầu này nữa. 26 Cùng với sự phát triển của xã hội, nghi thức trong lễ vía Bà đã thay đổi nhiều nhưng vẫn giữ được nét trang nghiêm và độc đáo. Trước ngày lễ, mọi người sẽ lau bụi trên tượng và thay trang phục mới cho Thánh Mẫu. Ban trị sự sẽ họp bàn và chọn ra giờ lành. Ví dụ như 9 giờ sáng ngày 23/3, sau khi bày biện đầy đủ lễ vật, mọi người ăn mặc chỉnh tề chuẩn bị bước vào lễ bái. Sau màn chuông trống người bát nhã ngân xa, đại diện ban trị sự sẽ đọc bài diễn văn bằng tiếng Quảng Đông với nội dung ca ngợi công lao của Bà. Một thành viên ban trị sự dâng ba tuần rượu và ba tuần trà ở nơi chính điện. Lúc này phía trước, nơi sân Thiên tỉnh bắt đầu đốt vàng mã. Sau đó, một thành viên khác sẽ dâng một mâm nhỏ trên có mảnh giấy đỏ viết dòng chữ “tam sinh, ngũ quả” vái ba vái. Đây là hình ảnh đại diện cho lễ vật dâng lên Bà, còn lễ vật gồm heo quay và mâm ngũ quả thì được đặt tại bàn lễ, phía trước bàn thờ. Ngày trước, lễ vật gồm tam sinh là dê, bò và heo làm thịt, mổ ruột và để sống, mâm ngũ quả. Nhưng ngày nay, lễ vật được đơn giản hóa chỉ còn heo quay và gà, mâm ngũ quả thì tuỳ theo mùa, miễn là đủ năm loại quả. Ngoài ra, lễ vật không thể thiếu là nhang, nến và giấy tiền vàng mã. Theo tâm thức của người Hoa thì đốt nhang, nến (nói chung là lửa khói) là một biểu tượng cầu mong được giao tiếp với thần linh, chuyển lời khẩn cầu lên các thần. Sau khi ban trị sự làm lễ, bà con người Hoa muốn cúng lễ thì vào thắp nhang. Trong khi cúng lễ, khách có thể mua ngay tại chỗ những vòng nhang cầu an có đường kính trung bình từ 50 đến 60cm, có loại đường kính đến một mét. Hội quán sẽ ghi tên, địa chỉ người cần cầu xin, ghi rõ ước nguyện, cầu mong sức khỏe dồi dào, gia đạo bình an… trên một miếng giấy đỏ rồi đính kèm vòng nhang. Sau đó, mang vòng nhang treo lên trần đốt. Mỗi vòng nhang cầu an như thế cứ cháy suốt ngày đêm trong vòng một tháng, đây là một nét đặc trưng ở miếu Hoa. Phần lễ diễn ra khá đơn giản nhưng không kém phần trang nghiêm và thành kính. Phần hội, sân chơi cho cộng đồng gần như hoàn toàn không còn tồn tại. Ban trị sự chủ yếu tập trung cúng lễ hoàn tất. Tục rước bà tốn kém và ảnh hưởng đến giao thông thành phố nên hiện nay không thực hiện được. Hoạt động chủ yếu 27 trong lễ hội miếu Bà chỉ còn yếu tố tâm linh là chính. Bên cạnh việc khơi gợi lòng cố kết cộng đồng còn là những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc được lưu truyền qua thời gian. Họ lấy hình ảnh những con người siêu nhiên đức độ nhằm định hướng nhân cách và tâm lý cộng đồng.. 2.2.4 Văn hóa ẩm thực Ngày nay, khu phố Tàu, quận 5 của người Hoa giữ chân du khách không chỉ bằng những nét văn hóa độc đáo mà còn hấp dẫn từ các món ăn của người Hoa chính hiệu. Các món ăn đặc sắc, sang trọng với hương vị ngon nhất được phục vụ tại các nhà hàng, khách sạn nổi tiếng như Á Ðông , Thiên Hồng và Ái Huê, Bát Ðạt, Ðồng Khánh… Trong chế biến thực phẩm, người Hoa có thói quen sử dụng nhiều nguyên liệu từ thực vật như khoai lang, khoai môn, bí đỏ, ngân hạnh, hạt sen, cam, củ cải trắng và các loại đậu để làm ngọt nước dùng. Cách chế biến món ăn tinh tế, khá cầu kì, và bài bản. Ví dụ, khi dọn lên bàn ăn, rau cải phải ăn với nước tương, tôm ăn với dầu quýt, cua ăn với giấm mỹ vị... thao tác làm bếp cũng không kém phần công phu. Nhiều người tỏ ra e dè với món Hoa vì cho rằng món Hoa thường có nhiều dầu mỡ và chuộng gia vị. Tuy nhiên bạn có thể yên tâm vì từ khi vào Việt Nam, những người Hoa ở đây đã biết tiết chế gia vị sao cho phù hợp với khẩu vị của người Việt nhất mà vẫn giữ được hương sắc riêng. Khu bán sủi cảo ở đường Hà Tôn Quyền, quận 11 (gần ngã tư giáp với đường Trần Quý) vốn cũng nổi tiếng là nơi kéo ghế hằng đêm của khách ẩm thực người Hoa (phục vụ đến 11 - 12 giờ đêm). Ngoài ra, luôn tấp nập khách ra vào vẫn là tiệm lẩu cá Dân Ích và tiệm cơm gà Ðông Nguyên trên đường Châu Văn Liêm hay tiệm cơm Ðại Gia Lạc (số 1, An Dương Vương, quận 5 gần chợ An Ðông). Bình dân hơn và có hơn 40 - 50 năm kinh nghiệm phục vụ các món hầm như bao tử, ruột heo, lưỡi heo, tàu hủ, dưa cải…đó là tiệm cơm cháo Triều Châu 28 mang tên Hạnh Nguyên ở địa chỉ 45 - 47 Hùng Vương (mở cửa từ 3 giờ chiều đến khoảng 10 giờ tối). Khách thích ăn ngọt thì quán chè Hà Ký (138 Châu Văn Liêm) là một địa chỉ đáng được tham khảo. Thời gian hoạt động 14h - 23h, ngoài các loại chè đậu thông thường quán còn có rất nhiều loại chè khác: chè hột sen nhãn nhục, chè hạnh nhân, hột gà trà, táo đỏ đường phèn đu đủ tiềm, bạch quả bo bo đậu hủ ký... Một quán chè của người Hoa đông khách về đêm nữa là điểm bán nằm gần chợ vải Soái Kình Lâm.Tuy có giá đắt hơn những nơi khác một chút nhưng chắc hẳn món chè sâm bổ lượng nơi đây sẽ làm mát lòng du khách phương xa… 2.2.5. Các công trình kiến trúc khác 2.2.5.1.Chợ Trong những năm 1776, vùng đất Sài Gòn (tức vùng Chợ Lớn ngày nay) là nơi định cư của người Hoa ở Cù Lao Phố (tức Biên Hoà ngày nay).Theo phong tục tập quán, người Hoa thường lập chợ khi đến nơi định cư mới nhằm có chỗ để trao đổi hàng hoá. So với chợ Tân Kiểng của người Việt thì chợ Sài Gòn (khu vực Bưu điện Chợ Lớn ngày nay) có lớn hơn nên được người dân nơi đây gọi là Chợ Lớn. Chợ lớn sau khi xây xong rất khang trang, sạch sẽ trên khuôn viên đất khá rộng nên được người dân gọi là Chợ Lớn Mới. Ngay sau khi được đưa vào hoạt động , Chợ Lớn Mới nhanh chóng trở thành khu kinh doanh sầm uất, giữ tính chất đầu mối bán buôn khắp Nam kỳ lục tỉnh, trong nước và các nước láng giềng cho đến ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Ngay sau ngày giải phóng, chính quyền Cách mạng tiếp nhận quản lý, sắp xếp cho nhân dân tiếp tục mua bán phục vụ hàng hoá cho cả nước và các nước bạn Lào, Campuchia, Trung Quốc và đổi tên chợ là chợ Bình Tây cho đến ngày nay. Trải qua hơn 80 năm hình thành và phát triển, chợ Bình Tây ngày nay vẫn giữ được vị thế của một chợ đầu mối bán buôn lớn của thành phố và của quận 6 mặc dù có sự cạnh tranh khá quyết liệt của các hệ thống siêu thị, trung tâm thương 29 mại hiện đại trong những năm gần đây. Tuy nhiên, với lối kiến trúc cổ xưa của Trung Quốc và bề dày lịch sử lâu năm nên chợ đang mở ra một hướng phát triển mới đó là điểm du lịch tham quan mua sắm nhiều tiềm năng cho khách du lịch trong và ngoài nước. Hàng năm có trên 120.000 lượt khách du lịch người nước ngoài đến tham quan và mua sắm tại chợ do các Công ty du lịch của cả nước đưa tới, trong đó nhiều nhất là Công ty du lịch Sài Gòn. Đến với chợ Bình Tây, du khách vừa được ngắm nhìn kiến trúc cổ, tìm hiểu lịch sử của chợ và mua sắm với giá cả phù hợp. 2.3.2.2 Phố Cổ Phố Hải Thượng Lãn Ông cùng với nhiều khu phố cổ ở Sài Gòn xưa được hình thành từ sau năm 1864 khi Pháp kiểm soát Nam kỳ. Nhà cổ Sài Gòn còn được mô tả chi tiết về kiến trúc trong bài Gia Định phú với câu: Ngói lợp vếnh lên, phố thương khách tòa ngang tòa dọc/ Hàm che cánh én, nhà quan dân hàng vắn hàng dài Vì thế nhà cổ theo phong cách lai tạp chủ yếu châu Âu và Trung Hoa vẫn được xây thêm. Hiện khu phố cổ nằm ở ngã tư Hải Thượng Lãn Ông - Triệu Quang Phục (Q.5) với tổng thể gồm 16 nhà kiến trúc xưa còn giữ được hình dáng phố cổ ở phía ngoài như hiện trạng thời kỳ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nhưng nội thất bên trong đã bị chia nhỏ. 2.3.2.3 Phố chuyên doanh Người Hoa là tác giả của chợ bán sỉ và kiểu phố chuyên doanh chỉ bán độc một loại mặt hàng gồm các nhà đơn hình ống kế tiếp nhau thành các dãy phố dài, mật độ xây dựng rất cao (có khi đến 80-90%), hầu như không có cây xanh, vỉa hè rất nhỏ và lòng đường hẹp. Kiểu nhà phố chuyên doanh ở Sài Gòn nổi tiếng đến mức người nước ngoài khi nói về thành phố này thường nhắc hai đặc điểm nổi trội là xe máy và nhà phố chuyên doanh. Cho đến hôm nay việc kinh doanh của người 30 Hoa ở khu vực Chợ Lớn chủ yếu và hầu hết là tồn tại theo dạng phố chuyên doanh. Quận 5 có tất cả 77 con đường thì có 40 đường phố hoặc đoạn đường phố được coi là phố chuyên doanh, chiếm tỉ lệ 52%, điều đó có nghĩa cứ hai con đường sẽ có một con đường hay đoạn phố là chuyên doanh, còn toàn thành phố có khoảng 110 phố chuyên doanh thì quận 5 chiếm đến 37%. Trong các phố chuyên doanh này có những phố cổ rất nổi tiếng được ghi trong các sách hướng dẫn du lịch quốc tế, chẳng hạn phố thuốc bắc Hải Thượng Lãn Ông, phố đầu lân và trang phục cung đình Lương Nhữ Học, phố cẩm thạch mã não Hàm Tử - An Bình. Đặc biệt có phố chuyên doanh đầu tiên mà người Hoa tạo dựng nên là phố chuyên doanh gạo Trần Chánh Chiếu, từ nơi đây gạo đã được xuất đi hàng chục nước trên thế giới, các con phố này có lịch sử dễ đến hơn 200 năm. 2.3.2.4 Hẻm. Đi vào các con hẻm mới thấy rõ nét đặc trưng của người Hoa, do kiến trúc hẻm ít thay đổi hơn kiến trúc mặt tiền, thường bị dỡ bỏ để làm đường, xây chung cư.. Con hẻm trên đường Nguyễn Thị Nhỏ, góc gần Nguyễn Chí Thanh quận 11, chỉ dài vài trăm mét có đến mấy ngôi chùa, trường cấp 3 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, công ty, tiệm tạp hoá, quán ăn, tấp nập người ra vào. Trong hẻm hội tụ đủ những vấn đề người Hoa quan tâm như buôn bán, an sinh, tâm linh. Nhà cửa trong hẻm được xây mới, nhưng vẫn còn một số đặc điểm nhận biết như có chữ Hoa trên cửa. Một số hẻm khác đang được xây mới, nếu không cẩn thận, di sản sẽ mất đi 31 Chương 3: HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA CHINA TOWN TẠI QUẬN 5 – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1 Hiện trạng chung của Khu phố người Hoa, quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh. Các di tích lịch sử, các khu phố cổ, các công trình kiến trúc khác chưa được mở rộng phát triển thành điểm du lịch với quy mô lớn. Nhiều công trình đã bị xuống cấp và công tác đầu tư trùng tu, tôn tạo chậm được thực hiện. Trong số 9 di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia thì nổi tiếng nhất và đã được đưa vào sử dụng trong du lịch chỉ có Chùa Bà (Miếu Thiên Hậu, Tuệ Thành Hội quán) và Chợ Bình. Các công trình kiến trúc còn lại: Hội quán Ôn Lăng, chùa Bà Hải Nam, đình Minh Hương gia thành, Lệ Châu hội quán, hội quán Phước An… hầu như chỉ phục vụ nhu cầu tâm linh tín ngưỡng cho những người dân sở tại, đa số đều thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu tượng trưng cho sự bình an. Các chùa miếu, đình và hội quán này thường cho dân góp tiền và góp sức vào để xây dựng, tùy thuộc vào yêu cầu của người dân có thêm bảo vệ như ở hội quán Ôn Lăng. Hiện tại chỉ có chùa Ông (Hội quán Nghĩa An) đang được tu bổ và tôn tạo. Trong số 9 di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia có một kiến trúc thuộc quyền sở hữu tư nhân do con cháu trong dòng họ giữ gìn đó là đình Minh Hương gia thành. Nơi đây là đền tổ của tổng đốc Vương họ Hoàng được Nhà nước công nhận kiến trúc văn hóa lịch sử hơn 200 năm. Ngày 22/10/2011 nhằm ngày 26/9/2011 al tại chùa Bà Hải Nam tổ chức lễ giỗ ông tổ của nghề múa lân.  Vấn đề bảo tồn di sản văn hóa trở nên cấp bách, cần thiết. - Các công trình cao tầng đã và đang mọc lên làm phá vỡ cảnh quan thống nhất của khu Chợ Lớn. Công trình đầu tiên phải kể đến là Thuận Kiều Plaza với 3 khối nhà cao 33 tầng. Công trình tiếp theo là đại lộ Đông Tây đã phá hủy hoàn toàn dãy phố cổ Trần Văn Kiểu nằm dọc kênh Tàu Hũ. 32 - Tới đây cao ốc Trung tâm giao dịch thương mại vải sợi ở 922 Nguyễn Trãi với 35 tầng gần chợ Soái Kình Lâm, và 2 khối nhà 30 tầng ở số 8 Hàm Tử nằm ngay trong hạt nhân khu phố cổ với kiểu thiết kế các khối chữ nhật cao vút rất hoành tráng. Trong một tương lai không xa nữa, những công trình như thế sẽ tiếp tục mọc lên nhiều hơn, phá vỡ cảnh quan môi trường của phố cổ. Quá trình đô thị hóa của thành phố phát triển nhanh chóng, trong khi đó công tác quy hoạch, xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng- xã hội còn nhiều bất cập. Từ đó phát sinh các vấn đề xã hội bức xúc như kẹt xe, ngập lụt mùa lũ, ô nhiễm môi trường, xây dựng các công trình một cách tự tiện, bừa bãi,… làm ảnh hưởng cảnh quan đô thị và tôc độ phát triển du lịch tại thành phố Hồ Chí Minh nói chung và khu phố người Hoa nói riêng. Tour du lịch tham quan phố Đông y kết hợp nhà hàng thực dưỡng vẫn chưa hoàn thành, mặc dù đã khởi động cách đây nhiều năm.  Cở sở hạ tầng- vật chất kĩ thuật Cơ cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuât, kinh tế - xã hội được đầu tư xây dụng và nâng cấp. - Hệ thống khách sạn, nhà nghỉ: tương đối nhiều với các khách sạn đạt tiêu chuẩn quốc tế: + Khách sạn 5 sao Equatorial: Gồm 333 các loại phòng đẹp và trang nhã mang đến cho quý khách một kỳ nghỉ thư giãn và thoải mái. + Khách sạn 5 sao Windsor Plaza Hotel: Với 405 phòng bao gồm: Deluve, Executive được thiết kế sang trọng hiện đại và đầy đủ tiện nghi. + Khách sạn 3 sao Đông Kinh: Gồm 57 phòng được trang bị đầy đủ tiện nghi, không gian ấm áp và sang trọng. + Khách sạn 3 sao Thiên Hồng: có 86 phòng ngủ trang trí thanh nhã với phong cách cổ điển. Khách sạn được phủ thảm hành lang và phòng ngủ mang lại vẻ sang trọng, ấm cúng. 33 + Khách sạn 3 sao Bát Đạt: Gồm 84 phòng với các trang thiết bị theo tiêu chuẩn quốc tế. Cách trang trí hiện đại nhưng vẫn không kém phần trang trọng với toàn bộ hành lang được trải thảm. + Các khách sạn 2 sao khác như: Phước Lộc Thọ1, Phước Lộc Thọ 2, Phú Giai Lợi, Arc En Ciel. + Và nhiều nhà nghỉ khác trên địa bàn khu phố Người Hoa. Đội ngũ nhân viên ở các khách sạn được đào tạo, năng động, thân thiện, nhiệt tình. - Hệ thống nhà hàng, quán ăn: Có rất nhiều quán ăn phục vụ các món ăn người Hoa: Thuận Kiều, Hà Ký, Tân Mãn Ký,… Và các nhà hàng nổi tiếng về món ăn người Hoa như: Ái Huê, Đào Viên Sài Gòn, Đại Gia Lạc… Đây là các điểm thu hút, hấp dẫn du khách đến tìm hiểu, thưởng thức các món ăn đặc trưng của người Hoa trên đất Việt. - Giao thông vận tải + Nhiều con đường được nâng cấp, xây dựng, giúp nối liền với các quận huyện khác trong thành phố, thuận lợi cho việc di chuyển đi lại. + Ga hành khách Chợ Lớn thuận lợi cho khách đến tham quan du lịch. Nhận được sự quan tâm của chính quyền địa phương và thành phố trong việc quy hoạch phát triển và bảo tồn tài nguyên du lịch văn hóa ở đây. “Ngày 14/4/2011, UBND quận 5 và Sở du lịch Thành phố Hồ Chí Minh đã có buổi họp bàn phối hợp thực hiện dự án chỉnh trang và bảo tồn các khu phố cổ, phát triển kinh tế quận gắn với du lịch. Trên nền tảng hiện hữu của các khu phố cổ thuộc phường 7, 10, 11, 14, cùng nhiều di tích lịch sử được nhà nước xếp hạng; quận 5 sẽ xây dựng khu phố liên hoàn vừa vảo tồn các khu phố cổ, vừa kết hợp phát triển thương mại, trung tâm giải trí, mua sắm, tham quan,..” (theo SGSF, 14/4/2011). 34 3.2 Hiện trạng một số điểm tham quan du lịch ở khu phố người Hoa, quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh.  Chùa Bà ( Tuệ Thành hội quán). Chùa Bà Thiên Hậu hiện tọa lạc tại 710 đuờng Nguyễn Trãi, Quận 5, thành phố Hồ chí Minh. Hầu như Khách du lịch đến với chùa Bà với nhiều mục đích và lý do khác nhau phổ biến nhất với 2 lý do sau đây: + Thứ nhất đó là việc thăm viếng một ngôi chùa có kiến trúc cổ được xây dựng lâu đời ở Thành phố Hồ Chí Minh từ đó tìm hiểu thêm về văn hóa, chiêm ngưỡng những cổ vật có giá trị. Nguồn thông tin cung cấp được thường từ bạn bè, những người đã đi du lịch trước đó. Ngoài ra còn thông qua sách, báo chuyên về du lịch. Hơn nữa tại nhiều nước còn có cộng động người Hoa hay cộng đồng người Việt sinh sống nên họ biết thông tin nhiều hơn và nhu cầu đi đi du lịch cũng cao hơn. Dường như nhu cầu du lịch này đã trở thành một điều gì đó cố định, hễ tới Thành phố Hồ Chí Minh thì phải tham quan Miếu Thiên Hậu. + Thứ hai, xuất phát từ yếu tố dân tộc và tâm linh tín ngưỡng, họ tin tưởng vào Bà và luôn cầu mong những điều tốt đẹp, đa số thành phần này là người Việt, người Việt gốc Hoa hoặc du khách từ Trung Quốc, Đài Loan và Hàn Quốc. Tuy nhiên khách du lịch đến đây chủ yếu là lại vào dịp rằm, lễ , mồng 1 nên du lịch ở đây mang tính thời vụ.Sản phẩm du lịch ở đây còn khá đơn điệu, nhàm chán ngoài kiến trúc độc đáo của Chùa Bà thì xung quanh không có bất cứ dịch vụ nào phục vụ cho du khách ngoài trừ bên trái cổng có dịch vụ vận chuyển bằng xích lô, bên phải là là dịch vụ chuyên cho việc thờ cúng Con đường Nguyễn Trãi thông dẫn đến chùa Ông Bổn và chùa Bà có những cửa hàng buôn bán quần áo, thực phẩm … mang đậm tính chất Tàu. Đặc biệt cũng trên con đường này giao cắt với Phù Đổng Thiên Vương xuất hiện một khu chợ nhỏ của người Hoa buôn bán tấp nập, tuy nhiên vấn đề vệ sinh môi trường vẫn chưa được quan tâm, sự thiếu ý thức của các tiểu thương, việc lấn chiếm lòng lề đường để buôn bán gây khó khăn cho việc di chuyển và ô nhiễm môi trường.  Chợ Bình Tây. Chợ Lớn cũng là một địa danh nổi tiếng không thể thiếu trong các tour du lịch tại thành phố Hồ Chí Minh, hầu hết nơi đây tồn tại theo dạng phố chuyên doanh từ hàng tiêu dùng, kim khí điện máy đến vàng, vải... và đặc biệt là lĩnh vực ăn uống, hoạt động buôn bán ở đây diễn ra tấp nập mà không có tính thời dẫn đến ô nhiễm môi trường là điều không thể tránh khỏi. Bên cạnh đó, nơi đây còn là nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động tín ngưỡng hay thờ cúng nên ô nhiễm không khí từ việc đốt nhang, khói cũng thường bắt gặp. 35 Khu vực chợ Bình Tây là một điển hình với vị trị địa lí gần bến xe chợ lớn nên ô nhiễm không khí từ khói bụi của các xe đặc biệt là xe bus rất cao, ngoài ra còn xuất hiện các vụ chèo kéo của tổ lái xe tự quản gây mất trật tự an toàn xã hội, nhiều thành phần xã hội khác nhau nên dễ nảy sinh các hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Ô nhiễm môi trường còn là một vấn đề nan giải ở chợ Bình Tây chủ yếu là do rác thải, thứ nhất đó là loại rác thải rắn, loại này xuất phát từ hàng hóa của người bán hàng, từ việc bán các sản phẩm may mặc: vải, quần áo, các phụ kiện đính kèm ( khuy, nút, chỉ..) cho đến các nông sản tươi sống: cá, tôm, rau cải…. Ngoài ra một loại rác thải không thể không nói đến là từ việc buôn bán hàng ăn nhanh, ăn nhẹ ( bánh tráng trộn, các loại bánh, nước uống giải khát…) trong khu vực và xung quanh chợ cùng với các hoạt động của tiểu thương. Thứ hai, đó là chất thải lỏng là những nguồn nước bẩn từ các quán ăn đến việc kinh doanh hàng thịt, cá và nhiều hoạt động khác của cư dân sở tại. Khu vực chợ với các hàng trăm sạp buôn bán tấp nập nên rất khó kiểm soát được. Vì vậy tình trạng kinh doanh thực phẩm không có nguồn gốc, xuất xứ, mua bán hàng hoá trôi nổi không nguồn gốc, hàng nhập lậu không rõ hoá đơn chứng từ … xảy ra rất phổ biến ở đây cụ thể như: mứt khô, xí muội, trái cây khô bị nhiễm chì, mắm tôm không rõ xuất xứ… gây ảnh hưởng sức khỏe đến người tiêu dùng và trong đó có khách du lịch.  Khu Phố cổ, khu phố chuyên doanh. TP. Hồ Chí Minh chỉ còn một khu phố cổ trên đường Hải Thượng Lãn Ông (ngã tư Hải Thượng Lãn Ông-Triệu Quang Phục, quận 5). Nếu tính về “tuổi đời” của khu phố Hải Thượng Lãn Ông (xây dựng từ đầu thế kỷ 19) thì Thành phố còn nhiều khu phố khác lâu đời hơn. Thế nhưng những khu phố khác chỉ còn lại một vài ngôi nhà giữ kiến trúc cổ, cảnh quan chung đã bị phá vỡ, không thể hiện được là khu phố cổ.Và điều may mắn nhất khiến nó còn được gọi là phố cổ có thể một phần bởi cư dân nơi đây vẫn giữ được nghề thuốc bắc truyền thống. Nhắc đến phố thuốc Bắc ở Hải Thượng Lãn Ông, chúng ta không quên nhắc đến người Hoa chính là tác giả của chợ bán sỉ và kiểu phố chuyên doanh (chỉ bán độc một loại mặt hàng). Kiểu phố này gồm các nhà đơn hình ống kế tiếp nhau thành các dãy phố dài, mật độ xây dựng rất cao hầu như không có cây xanh, vỉa hè rất nhỏ và lòng đường hẹp. Ví dụ phố chuyên doanh gạo ở đường Trần Chánh Chiếu, phố thuốc đông y ở Hải Thượng Lãn Ông, phố vải ở Trần Hưng Đạo… Hoạt động của các phố hày hiện nay diễn ra rất tấp nấp không có hầu như quanh năm và mang lại nguồn thu ổn định cho cư dân tại đây Hiện tại , phần lớn phố cổ đã bị thay hình đổi dạng theo thời gian, những khu nhà cổ còn sót lại với số lượng cực kỳ ít ỏi. Những cửa hàng thuốc bắc truyền thống nay vẫn còn đó, nhưng nhà cổ chỉ còn lác đác. Khu nhà siêu thị thuốc đông y (45, 47, 49, 57, 59 Hải Thượng Lãn Ông) được xem là “hạt nhân” của khu phố 36 cổ cũng không thoát khỏi tình trạng thoi thóp do sự phát triển chóng mặt của cơ sở hạ tầng. Chen lẫn trong những ngôi nhà cổ, những ngôi nhà với lối kiến trúc hiện đại mọc lên với nhiều công ty tư nhân thuê mặt bằng kinh doanh đủ ngành nghề. Theo Giáo sư Lê Xuân Diệm cho rằng “phố cổ phải giữ những vấn đề làm sao phải giữ lại đời sống cổ, sinh hoạt cổ… Tức khu phố cổ ngoài việc là nhà cổ thì những sinh hoạt thường nhật, nghề nghiệp của người trong phố cũng như ngày xưa. Giữ được nguyên trạng phố cổ thì có thể kinh doanh phố cổ như một sản phẩm du lịch. Và lợi nhuận từ phố cổ có thể còn cao hơn các cao ốc thương mại” thế nhưng từ năm 1872 hàng loạt phố cổ đã dùng để xây các cao ốc, trung tâm thương mạị và Liệu phố cổ duy nhất này có lại tiếp tục nối gót theo các khu phố cổ khác không? đó là một câu hỏi nan giải cho những nhà chức trách quản lí hiện nay.  Lễ hội. Các lễ hội chưa tạo nên tính đặc thù mang tầm vóc quốc tế do vốn đầu tư chưa đúng mức, thiếu sự quảng bá xúc tiến. Các lễ hội ở đây chưa nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền, các ban nghành. Lễ hội chủ yếu được tổ chức bởi sự sắp xếp của ban trị sự các miếu và phục vụ nhu cầu tín ngưỡng là chính. Hoạt động du lịch gần như vắng bóng trong những ngày lễ hội này. Các hoạt động hội như: Hát Quảng, múa lân,…không còn nữa. Mất hẳn phần hội và nếu hằng năm chỉ đến ngày lễ mới có lễ hội sẽ rất khó để người dân gần di tích hay thu hút khách du lịc dường như ta không thể khai thác các lễ hội để phát triển du lịch, tận thu nguồn kinh tế mà du lịch mang lại. Do đó, các lễ hội không thu hút được lượng khách đến tham dự và trên thực tế, người dân quanh vùng cũng như du khách không có nhiều thông tin về các sự kiện văn hóa này. Các lễ hội còn mang tính thời vụ cao: Lễ hội Thiên Hậu 23 tháng 3 al, lễ hội chùa Ông Bổn ( tổ chức vào rằm tháng giêng và tháng tám âm lịch; lễ hội ở Miếu Quan Đế (24/6 âm lịch)…. 37 Chương 4: KHUYẾN NGHỊ BIỆN PHÁP KHAI THÁC BẢO VỆ TÀI NGUYÊN DU LỊCH VÀ CÁC LOẠI HÌNH DU LỊCH Ở KHU PHỐ NGƯỜI HOA, QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. 4.1. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch văn hóa. Khu phố người Hoa có rất nhiều tài nguyên du lịch nhân văn có thể khai thác để phát triển du lịch. Nên du lịch văn hóa là loại hình du lịch phù hợp với việc vừa phát triển du lịch vừa bảo tồn các nét văn hóa truyền thống. Căn cứ vào TNDL nhân văn của khu phố người Hoa-quận 5-thành phố HCM, tiến hành điều tra, khảo sát xây dựng chương trình du lịch, điều tra thị trường du khách, tâm lý du khách và đánh giá cung và cầu. Phát triển sản phẩm du lịch văn hóa cần có những nghiên cứu cần thiết xác định mức độ hấp dẫn, độc đáo của từng TNDL nhân văn. Kết hợp với các sản phẩm du lịch khác cùng phát triển để tạo nên sự mới mẻ, đa dạng.  Các nhà quản lý, nhà đầu tư, cần thiết phải đánh giá một cách toàn diện hệ thống tài nguyên DLNV ở khu phố người Hoa-quận 5, tp. HCM. Các điểm du lịch phải được quy hoạch một cách hợp lý đảm bảo việc bảo vệ, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của người dân địa phương, có tác động tích cự đến dời sống của người dân. + Khôi phục lại phần hội trong các lễ hội, các hình thức nghệ thuật dân gian như: hát Tiểu, hát Quảng, thư pháp, vẽ tranh thủy mặc, hát tuồng,.. + Nâng cấp trùng tu các di tich, công trình bị xuống cấp trong thời gian ngắn. + Hạn chế ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa. + Đa dạng hóa các sản phẩm hàng hóa, nâng cao chất lượng các mặt hàng, tăng cường thêm các loại sản phẩm có tính truyền thống, có nghệ thuật thẩm mỹ trong cac khu phố chuyên doanh, chợ, trung tâm mua sắm. + Kiểm tra giấy phép hành nghề của của các y bác sĩ ở các phòng mạch Đông y ở khu phố người Hoa. + Kiểm tra vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm tại các nhà hàng, quán ăn người Hoa nhằm kiểm soát chất lượng. 38 + Kiểm tra và cấp chứng nhận cho các hiệu thuốc, danh y lâu đời có kinh nghiệm gia truyền trong vấn đề khám chữa bệnh theo y học cổ truyền. + Hiện đại hóa cơ sở vật chất-kỹ thuât-trang thiết bị phục vụ du lịch chữa bệnh. Bao gồm: bệnh viện, quán ăn, hiệu thuốc, nhà hàng, … + Từng bước tiến hành việc kết hợp các cơ sở ẩm thực người Hoa và các hiệu thuốc đông y có sẵn ở đây.  Đào tạo hướng dẫn viên tại chỗ  Xây dựng các tour du lịch  Liên kêt với các điểm du lịch khác trong thành phố để đa dạng các tour du lịch, tránh sự trùng lặp.  Sự quan tâm, hợp tác của các cơ quan quản lý. 4.2. Tăng cường nguồn vốn đầu tư và hiệu quả đầu tư để phát triển du lịch. Phối hợp với các quận, huyện xung quanh để định hướng phát triển cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất phục vụ du lịch. Tận dụng tối đa vai trò và giá trị của các di tích lịch sử văn hóa, di tích nghệ thuật kiến trúc, phố cổ. Những tiềm năng DLNV ấy sẽ đưa khu phố người Hoa-quận 5 trở thành một điểm du lịch hấp dẫn mà khi tới thành phố Hồ Chí Minh người ta không thể bỏ sót. o Khuyến khích các nhà đầu tư, quận phải có chính sách hỗ trợ, giúp đỡ các nhà đầu tư khi họ có ý định đầu tư phát triển du lịch tại khu phố người Hoa. o Kết hợp sử dụng tốt nguồn vốn từ ngân sách nhà nước với việc khai thác sử dụng nguồn vốn nước ngoài(nếu có) và nguồn lực trong dân. o Nâng cấp, đầu tư các điểm tham quan du lịch, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch, đầu tư cho tuyên truyền, quảng cáo và đào tạo nguồn nhân lực cho du lịch để tạo ra sản phẩm du lịch hấp dẫn mang tính đặc thù cho du lịch ở quận 5. o Đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa phát triển đô thị và phát triển du lịch bền vững, nhằm tăng tính hấp dẫn của hoạt động du lịch. 39 o Thực hiện xã hội hóa trong việc đầu tư, bảo vệ, tôn tạo các di tích, phố cổ, lễ hội, ẩm thưc phục vụ phát triển du lịch. 4.3. Quảng cáo tiếp thị Quảng cáo thông qua những chủ trương hoạt động của Sở du lịch thành phố, phối hợp với các phương tiện thông tin đại chúng trong và ngoài nước. Quảng cáo của các doanh nghiệp: quy mô quảng cáo được đẩy mạnh trong cả nước. Quảng cáo dưới dạng in ấn, quảng cáo dưới dạng báo, tạp chí, quảng cáo dưới dạng truyền thông truyền hình, internet,.. Lập chiến lược xúc tiến, chiến lược quảng cáo cho các thị trường du lịch tiềm năng. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến, quảng bá các sản phẩm du lịch tại khu phố người Hoa tại các triển lãm du lịch quốc tể về du lịch được tổ chức hằng năm. Quảng cáo tiếp thị qua nhưng công cụ cung cấp thông tin. Quảng bá qua các ấn phẩm, website,..Trình bày bằng nhiều ngôn ngữ và hình ảnh trên các trang web nổi tiếng như Google, facebook,..các tạp chí đăng quảng cáo về du lịch như: vietnammews, Saigon times. Ngoài ra cón các phương tiện truyền thanh khác như ti vi, đài tiếng nói,… 4.4. Bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch nhân văn Đối với các nhà quy hoạch và kinh doanh du lịch + Bảo vệ bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương + Phải duy trì tính xác thực của điểm du lịch là một yếu tố quan trọng mang ý nghĩa văn hóa. + Đồng thời thường xuyên có các chuyên gia kiểm tra các di tích, di vật, công trình kiến trúc,..để phát hiện những thay đổi và có những biện pháo xử lí kịp thời. + Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng bằng cách tuyên truyền, giáo dục, tổ chức các cuộc thi. 40 4.5 Phát triển nguồn nhân lực • Đối với doanh nghiệp : thường xuyên bồi dưỡng kiến thức về văn hóa, kiến thức lịch sử, xã hội, kiến trúc,.. ở khu phố người Hoa cho hướng dẫn viên. • Thường xuyên tổ chức những buổi nói chuyện với người dân sở tại về phát triển du lịch ở địa phương, nhũng buổi học về các kỹ năng làm du lịch cho một số người có khả năng. • Sở du lịch quận 5 nên tổ chức các cuộc thi HDV chuyên đề du lịch văn hóa, nâng cao kiến thức, kỹ năng cho các hướng dẫn viên. 4. 6 Các loại hình du lịch có thể phát triển ở khu phố người Hoa. - Du lịch lễ hội - Du lịch mua sắm - Du lịch chữa bệnh Ở đây, bốn loại hình du lịch này có thể kết hợp với nhau để tạo lực hút lớn hơn, đem lại hiệu quả du lịch cao hơn. 4.7 Xây dựng sản phẩm du lịch Từ ngàn đời xưa ông bà ta có câu “ cây có cội nước có nguồn” quả không sai người Hoa dù có đi đâu về đâu họ vẫn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc mình . Ở Chợ Lớn , từ lâu đời đã xuất hiện khu phố của người Hoa với những công trình kiến trúc đặc sắc như : chùa Bà Thiên Hậu , chùa Ông Bổn , hội quán Nghĩa An , … các khu phố cổ , phố chuyên doanh , hẻm cùng với những nét truyền thống văn hóa , lễ hội, nếp sống vẫn còn được giữ gìn cho đến tận ngày nay . Ta hoàn toàn có thể xây dựng nên một mô hình lễ hội mang đậm phong cách Trung Hoa giữa lòng Thành phố Hồ Chí Minh hoa lệ , thu hút lượng lớn khách du lịch, góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển chung của 41 thành phố, làm cho kho tàng văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung đa dạng và phong phú hơn nữa. Trước hết phải có sự thỏa thuận đồng ý của các chủ trì chùa, quan tâm và ủng hộ của chính quyền địa phương, các cấp ngành có liên quan: sở văn hóa thông tin, tổng cục Du Lịch…Với những tiềm năng sẵn có, lễ hội sẽ được tổ chức mỗi năm 1 lần tại một địa điểm là một chùa trong chín chùa của người Hoa ở vùng Chợ lớn, nó sẽ là sản phẩm kết hợp bởi các chùa, phẩn lễ này sẽ được tiến hành trong 1 ngày những ngày còn lại sẽ là phần hội. Để tạo những dấu ấn riêng cho mỗi phần lễ hội thì sẽ thay đổi luân phiên hàng năm tùy thuộc vào địa điểm được chọn ví dụ: Chùa bà thì thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, chùa ông Bổn thờ Ông Bổn….Khi đến với lễ hội sẽ có được những trải nghiệm thú vị với những gian hàng ẩm thực truyền thống trung hoa với các món ăn quen thuộc như : sủi cảo , há cảo , cơm chiên Dương Châu , chè , nước sâm 24 vị , … ngoài ra còn có những chương trình khuyến mãi thú vị mua 3 món được tặng 1 ly sâm. Chưa hết với gian hàng lưu niệm quý du khách có thể mua những sản phảm lưu niệm thú vị mang đậm nét trung hoa như quạt giấy, lồng đèn,.. Ngoài ra còn có dịch vụ in hình của cá nhân tùy theo ý thích của du khách lên những món hàng lưu niệm ấy . Có trong tay sản phẩm lưu niệm trung hoa có in hình chính bản thân mình quả thật không còn gì thú vị bằng. Ngoài ra du khách còn có thể mướn những trang phục truyền thống của các tộc người hoa để chụp hình và nếu may mắn được chọn trong 3 người đẹp nhất bạn sẽ được sử dụng hoàn toàn miễn phí các dịch vụ trong suốt thời gian diễn ra lễ hội . Đi một vòng mệt rồi, Vậy thì hãy dừng chân lại với sân khấu âm nhạc truyền thống trung hoa để cùng chìm đắm trong gian điệu hò quảng đặc sắc của họ . Tuy nhiên bạn cũng có thể thể hiện mình với phần hát với nhau với những bản nhạc hoa lời việt thú vị. Bên cạnh đó còn có gian hàng y học khi đến đây bạn sẽ được tư vấn sức khỏe miễn phí , giới thiệu về các bài thuốc chữa bệnh , bắt mạch , bấm huyệt miễn phí và nếu có nhu cầu muốn mua thuốc thì các bạn có thể mua ngay tại chỗ. Song song đó màn hình lớn đặt ở vị trị trung tâm sẽ chiếu những đoạn phim với tiêu đề trung hoa xưa và nay nhằm tái hiện lại lối sống cổ, nét sinh hoạt thường nhật của người Hoa, giúp du khách có cái nhìn tổng quan hơn về người hoa ngày ấy và bây giờ. Nếu nhận được sự quan tâm và đầu tư đúng mức có lẽ dự án này sẽ không bao giờ nằm trên giấy. 42 KẾT LUẬN Qua hàng trăm năm sinh sống và phát triển, cộng đồng người Hoa ở quận 5 nói riêng đã trở thành một phần không thể tách rời của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Họ đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của đất nước. Nét đẹp cổ kính của một China town quyến rũ và sầm uất đã làm phong phú thêm bức tranh văn hóa của TPHCM và cả nước Việt Nam thêm những gam màu rực rỡ. Đi chụp ảnh tư liệu cho đề tài này, chúng tôi đi dọc các tuyến đường Hải Thượng Lãn Ông, Lương Nhữ Học, Triệu Quang Phục...có hàng trăm cửa hiệu cổ kính với vô số loại thảo dược tỏa mùi thơm lừng và người ta dễ dàng tìm được loại thuốc hiếm nhất ở đây. Vào những dịp lễ lớn, nhất là Nguyên đán, Nguyên tiêu, Trung thu, hai bên đường treo đầy đèn lồng đỏ, tạo nên không gian tưng bừng và huyền ảo.Với những người sành ăn, quận 5 là địa chỉ hấp dẫn và quen thuộc. Chẳng thế mà nhân gian lại có câu ‘ăn quận 5, ngủ quận 1’ không chỉ những nhà hàng sang trọng như Ái Huê, Đồng Khánh, Á Đông... mà rất nhiều hàng quán với đặc sản riêng luôn tấp nập thực khách. Các món ăn phải kể đến : cơm gà Thượng Hải, cơm chiên Dương Châu, canh gà thuốc Bắc... Món nào cũng ngon và bổ dưỡng, bởi người Hoa rất chú trọng hàm lượng dinh dưỡng trong từng món ăn. Con đường huyết mạch Trần Hưng Đạo nối trung tâm Sài Gòn với quận 5 và một số quận thuộc khu Chợ Lớn. Hai bên đường những cửa hiệu san sát, không một khoảng trống.Với quan niệm “buôn có bạn, bán có phường" nên người Hoa luôn hình thành những khu phố hoặc chợ chuyên doanh : khu vực Trần Hưng Đạo - Châu Văn Liêm chuyên kinh doanh mắt kính, phố thuốc Đông Y ở đường Hải Thượng Lãn Ông, đường Hùng Vương thì kim khí điện máy, hay các khu phố ẩm thực... Có thể nói, đến “China town” quận 5, người ta có thể cảm nhận khá đấy đủ về đời sống, văn hóa của người Hoa ở Sài Gòn. Để phát triển du lịch nơi đây, thiết nghĩ cần có sự phối hợp phát triển giữa 3 phía: người dân, chính quyền và các công ty du lịch để vừa phát triển du lịch vừa bảo tồn, bảo vệ tài nguyên du lịch ở đây. Qua đề tài :”Tiềm năng phát triển du lịch ở khu phố người Hoa - China town, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh” nhóm chúng tôi đã đánh giá được hiện trạng và đưa ra một số khuyến nghị để phát triển du lịch ở đây. Những đánh giá và khuyến nghị trên tuy không mang tính chất triệt để nhưng cũng góp phần giúp mọi người có cái nhìn rõ hơn về China town, hiểu hơn về cộng đồng người Hoa đang sinh sống ở thành phố Hồ Chí Minh và từ đó có thể hiểu được văn hóa cộng đồng người Hoa trên khắp đất nước Việt Nam. 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang websites - www.wikipedia.com - www.vhv.vn - www.chudu24.com - www.congtydulich.com - www.agoda.vn - www.tintuc.xalo.vn - www.ttvhq5.com.vn - Sách, báo và tạp chí - Địa lý du lịch Việt Nam-PGS.TS.Lê Thông- PGS.TS.Nguyễn Minh Tuệ ( đồng Chủ biên) NXB Giáo Dục Việt Nam 2010. - Đề tài : Định hướng khai thác tài nguyên, môi trường du lịch nhân văn cho phát triển du lịch văn hóa tại Thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Thị Mộng Mơ, đại học Hùng Vương.. - Đề án : Chương trình phát triển dịch vụ du lịch quận 5 (2001-2005) của UBND quận 5. BẢNG PHÂN CÔNG CÔNG VIỆC Người thực hiện Công việc thực hiện Thời gian thực hiện - Thị Nga. - Kiều Trang + Thị Nga + T.Như + H.Duy + Thị Nga - Kiều Trang - Q.Chi + T.Như + Hoàng Duy +K.Trang+ T.Như - Thanh Như - Quế Chi+Thị Nga - Phần Mở đầu - Nội dung : +Chương 1 +Chương 2 +Chương 3 + Chương 4 - Phần Kết luận. - Đi thực tế : + Ngày 1 + Ngày 2 + Ngày 3 - Tổng hợp, hoàn thiện - Làm powerpoint 11 - 13/10/2011 11 - 13/10/2011 17 - 21/10/2011 13 – 20/10/2011 16 -21/10/2011 16 - 18/10/2011 16/10/2011 18/10/2011 22/10/2011 21 - 25/10/2011 24 -26/10/2011 44 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1 : MỘT SỐ LOẠI HÌNH DU LỊCH PHÁT TRIỂN CHINATOWN Ở TP. HCM Du lịch lễ hội: Vào những năm sắp tới, ngoài việc tập trung thực hiện tốt những lễ hội định kỳ: lễ hội vía Bà Thiên Hậu (23/3 âm lịch), Lễ hội chùa Ông Bổn (rằm tháng giêng và rằm tháng tám âm lịch), Lễ hội nguyên tiêu(rằm tháng giêng). Thì chú ý kết hợp với các loại hình nghệ thuật truyền thống của người Hoa: múa lân, các làn điệu dân ca (hát Quảng, hát tiều),..để làm tăng thêm tính đa dạng, hấp dẫn của các lễ hội. Ngoài ra, tăng cường tổ chức các “Ngày hội văn hóa người Hoa”. Đây không chỉ là lễ hội của người Hoa ở thành phố Hồ Chí Minh mà là ngày hội dành cho tất cả người Hoa trên đất nước Việt Nam. Dịp lễ hội này là cơ hôi cho người Hoa triển lãm những thành tựu kinh tế-văn hóa-xã hội của cộng đồng mình. Các nội dung lễ hội được tổ chức mang đậm màu sắc Trung Hoa và Việt Nam. Thông qua các ngày hội này để quảng bá hình ảnh khu phố người Hoa- china town đến du khách trong nước và quốc tế. Du lịch mua sắm Chợ Lớn là chợ bán sĩ lớn nhất, không chỉ là của thành phố mà còn là của khu vực phía Nam. Là đầu mối phân phối sản phẩm tiểu thủ công nghiệp, nông sản, ….Hơn nữa, ở đây cũng tập trung nhiều trung tâm thương mại, siêu thị như: trung tâm thương mại Thuận Kiều Plaza, trung tâm thương mại An Đông Plaza, trung tâm thương mại Chợ Lớn, trung tâm thương mại Pakson Hùng Vương, siêu thị Coopmart Trần Hưng Đạo, siêu thị điện máy Gia Thành….Tại các điểm này có thể tổ chức các chương trình khuyến mãi hằng tháng. Phát triển thêm nhưng con phố chợ đêm từ những phố chuyên doanh như: phố ẩm thực trên các đường Châu Văn Liêm, Nguyễn Trái, An Dương Vương,..; dãy tiệm bán ảnh tượng trên đường Nguyễn Chí Thanh; khu phố chuyên kinh doanh mắt kính Trần Hưng Đạo- Châu Văn Liêm, phố thuốc Đông y ở Đường Hải Thượng Lãng Ông,… 45 Du lịch tham quan văn hóa Đến với Chinatown, du khách không những được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc của các ngôi chùa, miếu, phố cổ, ..mà còn hiểu hơn về lối thờ tự tín ngưỡng, những giá trị văn hóa, giá trị nghệ thuật được lưu giũ nơi đây. Qua đó, du khách có thể cảm nhận được phong cách văn hóa đặc sắc của người Hoa- như đang ở trên đất nước Trung Hoa thực sự. Để giúp cho du khách hiểu rõ hơn về văn hóa người Hoa thì hãy để du khách được sống thực với nó. Du khách có thể ở lại trong các nhà của người dân gốc Hoa, để được họ giới thiệu kĩ hơn về lối sống nơi đây, du khách có thể thử sức với các đoàn múa lân,.. Du lịch chữa bệnh Kết hợp những địa điểm ẩm thực người Hoa và những tiệm thuốc tại thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó, những địa điểm ẩm thực phải trình bày được giá trị chữa bệnh qua những món ăn đó, những tiệm thuốc phải giới thiệu được giá trị của phương thức thực tri. Đề ra định hướng nhân sự hiện tại và tương lai đối với đội ngũ phục vụ ẩm thực chữa bệnh và đội ngũ phục vụ du lịch. Đề xuất các thực đơn chữa bệnh mới (ẩm thực người Hoa) và các chương trình du lịch chữa bệnh mới. PHỤ LỤC 2 : MỘT SỐ TOUR DU LỊCH CỤ THỂ CỦA CÁC CÔNG TY DU LỊCH, LỮ HÀNH TỔ CHỨC ĐẾN CHINATOWN Ở TP.HCM 1- Tour “ Hành hương về phương Nam cầu tài” – 2 ngày của công ty du lịch Bến Thành, tp HCM. Trong ngày thứ 2, điểm dừng chân là chùa Bà Thiên Hậu, quận 5, tp HCM, sau đó tới các đền chùa nổi tiếng vùng sông nước miền Tây như Vĩnh Tràng, Tịnh Xá Ngọc Viên.. 2- Tour “ Du lịch vòng quanh thành phố Hồ chí Minh” (4 ngày 3 đêm) DNTN KHÁCH SẠN ĐỨC VƯỢNG Dùng bữa sáng tự chọn tại khách sạn, sau đó tham quan Dinh Độc Lập, Nhà Thờ Đức Bà và Bưu Điện Thành Phố. Đến khu Chợ Lớn và dùng bữa trưa. Sau 46 khi dùng trưa xong, chúng ta tiếp tục tham quan chùa Thiên Hậu, chùa Quan Âm, đền Ngọc Hoàng và Bảo tàng Chứng Tích Chiến Tranh. Chúng ta kết thúc chuyến đi tại chợ Bến Thành. Khách dùng bữa chiều tại khách sạn. 3- Tour tham quan Tp.Hồ Chí Minh Công ty Cổ phần Đầu tư Mở - Du lịch Việt Nam (OPENTOUR JSC) (Tour 1 ngày - Khởi hành hàng ngày) Sáng: Quý khách khởi hành từ văn phòng Sinh đến tham quan tại chùa Giác Lâm, một ngôi chùa cổ nhất thành phố toạ lạc trên đường Lạc Long Quân thuộc quận 11. Kế tiếp, quý khách sẽ lần lượt tới những khu vực Chợ Lớn_ Chợ Bình Tây_ trung tâm trao đổi mua bán của cộng đồng người Việt và người Hoa tại thành phố Hồ Chí Minh. Nơi đây còn bảo tồn nguyên vẹn giá trị kiến trúc của người Hoa từ hàng trăm năm trước. Cũng trong buổi sáng, quý khách sẽ đến thăm đền Thiên Hậu, tham quan dọc sông Sài Gòn để thấy hết toàn cảnh thành phố và dừng lại thăm di tích Cảng Nhà Rồng, nơi cách đây gần 1 thế kỷ, Bác Hồ đã ra đi tìmđườngcứunước. 4- Tour “SÀI GÒN - HÒN NGỌC VIỄN ĐÔNG” Công ty fiditour. Chương trình 1: SÀI GÒN - KÝ ỨC THỜI GIAN Đón khách tại điểm hẹn trong thành phố. Khởi hành tham quan: • Dinh Độc lập • Nhà thờ Đức Bà • Bưu điện Trung Tâm Thành Phố • Bảo tàng Lịch sử • Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh Quý khách dùng cơm trưa. Buổi chiều tham quan : • Chùa Bà Thiên Hậu • Tham quan và mua sắm tại khu phố người Hoa, chợ Bình Tây (chợ Lớn) Đưa khách về điểm đón. Kết thúc chương trình tham quan 47