Tiểu luận Quy chế dân chủ làng xã , quy chế dân chủ cơ sở

đó. II : DÂN CHỦ LÀNG ,XÃ LÀNG XÃ VIỆT NAM TRƯỚC – ĐƠN VỊ CAI TRỊ CƠ SỞ Người đứng đầu là viên trưởng làng hay lý trưởng .Và chủ yếu có 2 hình thức để chọn ra người đứng đầu làng :chỉ định và bầu cử 7 Nhiều học giả nhấn mạnh nhân vật xã trưởng từ khoảng thế kỉ XV do dân hàng xã (hay một tổ chức cổ truyền đại diện cho dân hàng xã ) bầu lên .Giới nghiên cứu gọi đó là nên “dân chủ làng mạc” Tuy nhiên những nhân vật nắm quyền hành cai trị trong xã hội đều thuộc về các tầng lớp trên .Hôi đồng làng gồm các dân làng thuộc “giai cấp thượng lưu” Cơ cấu chính trị ở cấp xã dưới triều Nguyễn cho tới tận buổi đầu của chế độ thuộc địa ,gồm 3 bộ phận :dân hàng xã (nam giới 18 tuổi trở lên có trách nhiệm đóng thuế thực hiện lao dịch và binh dịch .Dân hàng xã có quyền bầu cử và tham gia bàn việc làng việc nước ở cấp xã .) , hội đồng kì mục (những người có điền sản có chức vụ hay phẩm hàm ,có chức trách đè ra các chủ trương và biện pháp cai trị ), lý dịch (là chức viên cấp xã của chính quyền ,đứng đầu là lý trưởng .Lý dịch thực hiện những chủ trương của hội đồng kì mục và chịu trách nhiệm về việc làng trước chính quyền Trung Ương) Có thể thấy dân hang xã có quyền bầu cử ,hội đồng kì mục có quyề đại diện và lý dịch có quyền “hành pháp” .Đó là nguyên tắc phân quyền nổi tiếng làm cơ sở cho việc tổ chức Nhà nước của các nền dân chủ hiện đại. Tuy vậy dưới con mắt của chính quyền quân chủ ,lý dịch những viên chức của chính quyền vẫn không chiếm được vị trí cao trong hệ thống ngôi thứ làng xã .Phần lớn lý dịch trong các làng Việt vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ thường chỉ là trung nông lớp trên nếu không thì cũng chỉ là địa chủ nhỏ .Các bô lão cao tuổi nhát còn được trọng vọng hơn cả lý dịch . Vậy là đén thế kỉ XIX khi mà chế độ quân chủ Việt Nam đạt tới đỉnh cao với triều Nguyễn ,thì Nhà nước vẫn phải tôn trọng “nền dân chủ làng mạc” (Nguyễn Từ Chi ,1996) Có thể nói làng Việt Nam trong xã hội truyền thống là hiện thân của tổ chức chính trị nông thôn vị trí xã hội trong làng được sắp đặt theo chế độ tự quản .chính vì thế có tổ chức chính trị xã hội ,đồng thời là tổ chức chính trị của 8 xóm làng .Do tính chất tự quản nên trong làng đôi khi có những quy định trái ngược với pháp luật của chính quyền .Chính vì thế ngoài phép nước trong các l;àng còn có lệ làng .Và mỗi làng là 1 thế giới xã hội tương đối độc lập. “Phép vua thua lệ làng” là vậy LÀNG XÃ VIỆT NAM HIỆN NAY VỚI QUY CHẾ DÂN CHỦ Sau khi cách mạng thành công nông thôn Việt nam có hệ thống chính trị mới ,các hội đồng làng và trên làng bị giải tán .Thay vào đó là tổ chức chính trị của người dân nông thôn đó là hệ thống tổ chức của Đảng và các đoàn thể xã hội Từ khi có nhà nước dân chủ nhân dân (8-1945) xã luôn là cấp cuối cùng của cơ quan quyền lực Nhà nước ,là đơn vị hành chính kiểm soát hộ khẩu và thực thi ,chịu trách nhiệm với xã hội về mọi mặt hoạt động của đia phương mình .Vì thế quyền lực xã hội phần nào tập trung về xã .Nhưng xã không nắm trực tiếp dân mà phải nắm qua hệ thống cảu các ban xóm làng .Đây là biểu hiện của sự tập trung dân chủ thong qua đại diện của xóm làng .Trong làng ,khi có công việc cần làm ,dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng ,các ban chức năng được lập ra để theo dõi và chịu trách nhiệm với làng .Ban quản lý làng chịu trách nhiệm điều hành các thành viên trong làng thực thi những nghĩa vụ cảu các thành viên trong cộng đồng lanbgf xóm .Họ thực thi theo các quy định của làng (hương ước mới) . Trong các cộng đồng làng xã có các tổ chức đoàn thể như:Đoàn Thanh Niên,Hội bảo thọ,Hội cựu chiến binh,Hội người cao tuổi,Hội nông dân,Hội phụ nữ,các phường hội khác nhau mang màu sắc truyền thống…Trong thời kì đổi mới,các hội,đoàn có vai trò XH nhất định trong hệ thống các tổ chức XH ở nông thôn. Hoạt động của các tổ chức chính trị ở nông thôn còn chịu sự ảnh hưởng và chi phối của truyền thống,đặc biệt là truyền thống của thiết chế làng xã.Để tăng cường dân chủ trong nông thôn,Đảng và Chính phủ đã triển khai Quy chế 9 dân chủ ở xã theo Nghị định số 29/1998 ngày 11/5/1998.Nhờ vào quy chế này quyền làm chủ,sức sáng tạo của nhân dân ở xã được phát huy.Quy chế này động viên sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn của nhân dân để phát triển kinh tế,ổn định chính trị ,XH,tăng cường đoàn kết nông thôn,cải thiện dân sinh,nâng cao dân trí,xây dựng Đảng bộ,chính quyền và các đoàn thể trong sạch,vững mạnh;ngăn chặn và khắc phục tình trạng suy thoái,quan liêu,tham nhũng,góp phần vào sự nghiệp dân giàu,nước mạnh,XH công bằng,văn minh,theo định hướng XHCN. Quy chế dân chủ đã tạo ra trong nông thôn Việt Nam một thiết chế chính trị mới-một thiết chế dân chủ thực sự.Mọi tổ chức XH,các đoàn thể đều chuyển đổi hoạt động của mình sao cho phù hợp với việc coi trọng ý kiến của dân.Một lần nữa Quy chế dân chủ ở xã đã đặt người dân nông thôn vào trung tâm của đối tượng tác động của thiết chế chính trị dân chủ dưới sự lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của ĐCS VN Hướng dẫn áp dụng Quy chế thực hiện dân chủ ở xã đối với phường và Thị trấn Điều 2 Nghị định số 29/1998/NĐ-CP ngày 11/5/1998 của C hính phủ về việc ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở xã quy định: "Ban Tổ chức - Cán bộ Chính phủ hướng dẫn việc áp dụng Quy chế này đối với phường và thị trấn". Xã, phường, thị trấn là đơn vị Hành chính cơ sở cùng cấp, có cùng chức năng, nhiệm vụ, Quyền hạn. Tuy nhiên, phường và thị trấn là loại hình đơn vị hành chính đô thị, có những đặc thù khác với xã, nên ngoài những quy định trong "Quy chế thực hiện dân chủ ở xã", Ban Tổ chức - Cán bộ Chính phủ hướng dẫn áp dụng một số điểm sau đây: 10 I. QUY ĐỊNH CHI TIẾT ĐIỀU 4: Chính quyền địa phương có trách nhiệm thông tin kịp thời và công khai để nhân dân biết những công việc chính sau: 1. Chính sách, Pháp luật của Nhà nước. 2. Các quy định của Nhà nước và chính quyền địa phương về Thủ tục hành chính giải quyết các công việc liên quan đến dân. 3. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dài hạn và hàng năm của phường, thị trấn. 4. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của phường, thị trấn. 5. Các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, các quyết định của Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn và của cấp trên liên quan đến phường, thị trấn. 6. Dự toán và quyết toán ngân sách hàng năm của phường, thị trấn. 7. Dự toán và quyết toán, thu, chi các quỹ, dự án, các khoản huy động đóng góp Xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình phúc lợi công cộng của phường, thị trấn. 8. Các công trình, dự án do Nhà nước, các tổ chức và cá nhân đầu tư, tài trợ trực tiếp cho phường, thị trấn. 9. Chủ trương, kế hoạch vay vốn phát triển Sản xuất, xoá đói giảm nghèo. 10. Điều chỉnh địa giới hành chính phường, thị trấn và các đơn vị hành chính liên quan. 11. Kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết các vụ việc tiêu cực, tham nhũng của cán bộ phường, thị trấn. 12. Công tác văn hoá, xã hội, phòng chống tệ nạn, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội. 13. Sơ kết, tổng kết của Hội đồng, Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn. 11 14. Các quy định về quản lý đô thị; mức thuế của các hộ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. 15. Quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị liên quan đến phường, thị trấn. 16. Những công việc triển khai trên địa bàn phường, thị trấn: làm mới, Sửa chữa điện, đường, cấp - thoát nước, điện thoại, chặt tỉa cây xanh. 17. Những việc khác mà chính quyền thấy cần thiết và nhân dân yêu cầu được thông báo. II. QUY ĐỊNH CHI TIẾT ĐIỀU 6: Nhân dân ở phường, thị trấn, cụm dân cư, tổ dân phố bàn và quyết định trực tiếp các công việc chủ yếu sau: 1. Chủ trương và mức đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng và các công trình phúc lợi công cộng (đường, ngõ, hẻm; các điểm vui chơi, giải trí và sinh hoạt văn hoá). 2. Lập, thu, chi các loại quỹ trong khuôn khổ pháp luật. 3. Xây dựng quy ước cụm dân cư, tổ dân phố về nếp sống văn minh, giữ gìn an ninh, trật tự, vệ sinh đường phố, bài trừ mê tín, dị đoan và các tệ nạn xã hội. 4. Các công việc trong nội bộ cụm dân cư, tổ dân phố phù hợp với pháp luật của Nhà nước. 5. Biện pháp thực hiện những quy định của chính quyền các cấp về quản lý đô thị. 6. Thành lập Ban giám sát Công trình xây dựng do dân đóng góp. 7. Tổ chức bảo vệ sản xuất, kinh doanh. III. QUY ĐỊNH CHI TIẾT ĐIỀU 9: 12 Những việc chủ yếu đưa ra nhân dân bàn hoặc tham gia ý kiến trước khi Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn quyết định (hoặc trình cấp có Thẩm quyền quyết định) gồm có: 1. Dự thảo quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dài hạn, hàng năm của phường, thị trấn; phương án phát triển ngành nghề, giải quyết việc làm cho Người lao động. 2. Dự thảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của phường, thị trấn. 3. Dự thảo quy hoạch khu dân cư; kế hoạch và dự án huy động các khoản đóng góp của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng do phường, thị trấn quản lý. 4. Dự thảo đề án phân vạch, điều chỉnh địa giới hành chính phường, thị trấn. 5. Dự thảo kế hoạch triển khai các Chương trình quốc gia về y tế, Nước sạch, vệ sinh Môi trường. 6. Chủ trương, phương án đền bù giải phóng mặt bằng. 7. Giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân phường, thị trấn. 8. Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân và các quy định của Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn về quản lý đô thị. 9. Những việc khác Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân thấy cần thiết. IV. QUY ĐỊNH CHI TIẾT ĐIỀU 11: Những việc nhân dân ở phường, thị trấn giám sát, kiểm tra gồm có: 1. Hoạt động của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn. 2. Kết quả thực hiện Nghị quyết của Hội đồng nhân dân và quyết định của Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn. 3. Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân phường, thị trấn, của cán bộ Uỷ ban nhân dân và cán bộ, Công chức Nhà nước hoạt động tại địa phương. 13 4. Giải quyết các Khiếu nại, tố cáo của công dân. 5. Dự toán và quyết toán ngân sách phường, thị trấn. 6. Kết quả nghiệm thu và quyết toán công trình do nhân dân đóng góp xây dựng và các chương trình, dự án do Nhà nước, các tổ chức và cá nhân đầu tư, tài trợ trực tiếp cho phường, thị trấn. 7. Quản lý và sử dụng đất đai. 8. Thu, chi các loại quỹ và lệ phí theo quy định của Nhà nước, các khoản đóng góp của nhân dân. 9. Kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết các vụ việc tiêu cực, tham nhũng liên quan đến cán bộ phường, thị trấn. 10. Việc thực hiện chế độ chính sách ưu đãi, chăm sóc, giúp đỡ thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, những người có công với nước, chính sách Bảo hiểm xã hội, cứu tế xã hội. 11. Tham gia giám sát quá trình triển khai các công trình do Nhà nước, các tổ chức và cá nhân đầu tư, tài trợ trực tiếp cho phường, thị trấn. 12. Giám sát hoạt động của các cơ quan đóng trên địa bàn trong việc chấp hành luật pháp và các quy định về trật tự an toàn xã hội, và vệ sinh môi trường. V. CHƯƠNG VI: Xây dựng Cộng đồng dân cư thôn, làng, ấp, bản: 1. Chương này áp dụng cho tổ dân phố của phường và thị trấn. 2. Tổ trưởng dân phố là đại diện cho nhân dân của tổ dân phố, chịu sự quản lý và chỉ đạo của Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn, do nhân dân trong tổ bầu trực tiếp, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường, thị trấn Công nhận. Do mức độ đô thị hoá khác nhau, do điều kiện thực tế của từng vùng khác nhau, dựa vào "Quy chế thực hiện dân chủ ở xã" và Thông tư hướng dẫn của Ban Tổ 14 chức - Cán bộ Chính phủ, Hội đồng nhân dân các tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương có những quy định chi tiết, cụ thể, vận dụng sát hợp với đặc điểm của phường và thị trấn ở địa phương./. Quy chế này quy định cụ thể những việc hội đồng nhân dân và uỷ ban nhân dân xã (sau đây gọi là chính quyền xã) phải thông tin kịp thời và công khai để dân biết; những việc dân bàn và quyết định trực tiếp; những việc dân tham gia ý kiến trước khi cơ quan nhà nước quyết định; những việc dân giám sát, kiểm tra và các hình thức thực hiện Quy chế dân chủ ở xã. Quy chế thực hiện dân chủ ở xã nhằm phát huy quyền làm chủ, sức sáng tạo của nhân dân ở xã, động viên sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn của nhân dân trong phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, ổn định chính trị, tăng cường đoàn kết, xây dựng Đảng bộ, chính quyền và các đoàn thể ở xã trong sạch, vững mạnh; ngăn chặn và khắc phục tình trạng suy thoái, quan liêu, tham nhũng của một số cán bộ, đảng viên và các tệ nạn xã hội, góp phần thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghị định cũng quy định cụ thể về: Những việc cần thông báo để nhân dân biết; những việc nhân dân bàn và quyết định trực tiếp; những việc nhân dân bàn, tham gia ý kiến, chính quyền xã quyết định; những việc nhân dân giám sát, kiểm tra; xây dựng cộng đồng dân cư thôn III : KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC KHI THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ LÀNG XÃ Mười năm qua, việc thực hiện Quy chế Dân chủ ở xã, phường, thị trấn đã đạt được những kết quả rất tích cực, góp phần tạo động lực thúc đẩy và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, thu hút nhân dân tham gia quản lý nhà nước, tham gia kiểm tra, giám sát các hoạt động của Nhà nước, khắc phục một phần tệ 15 nạn quan liêu, tham nhũng, mất dân chủ, xa rời quần chúng nhân dân của một bộ phận cán bộ, công chức nhà nước; đóng góp tích cực vào việc cải cách hành chính; tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân; đóng góp tích cực vào thành tựu chung của cả nước... Có thể đánh giá khái quát những kết quả đã đạt được qua 10 năm thực hiện Quy chế Dân chủ ở xã, phường, thị trấn như sau: 1 - Nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và toàn xã hội về dân chủ và dân chủ trực tiếp của nhân dân có nhiều chuyển biến tích cực. Thực tiễn cho thấy, thực hiện Quy chế Dân chủ ở xã, phường, thị trấn là một chủ trương đúng đắn, hợp "ý Đảng, lòng dân", nên được nhân dân đồng tình, ủng hộ và hưởng ứng. Chính quá trình thực hiện Quy chế Dân chủ đã giúp cho cán bộ, đảng viên, công chức trong toàn bộ hệ thống chính trị ở cơ sở nhận thức sâu sắc hơn về quyền làm chủ và vai trò của nhân dân trong sự nghiệp đổi mới. ở nhiều địa phương, trong hoạt động, chính quyền cơ sở đã chủ động, tích cực hơn trong việc đối thoại và lắng nghe ý kiến, kiến nghị của nhân dân. 2 - Góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương. Việc thực hiện Quy chế Dân chủ đã thực sự trở thành động lực cho quá trình phát triển tất cả các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội của cơ sở. Với trí tuệ, kinh nghiệm, nhân lực và vật lực, nhiều địa phương đã tổ chức cho nhân dân bàn bạc để tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc, tập trung chuyển đổi ngành nghề, áp dụng khoa học - kỹ thuật nhằm giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho nhân dân. Kết quả là, tại nhiều địa phương, trong những năm qua, số hộ giàu ngày càng tăng, số hộ nghèo ngày càng giảm; nhân dân đã tự giác đóng góp hàng nghìn tỉ đồng, hàng triệu ngày công lao động để xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, đô thị, tạo nên diện mạo mới cho nhiều địa phương. 3 - Tác động tích cực trong việc xây dựng đời sống văn hóa - xã hội ở cơ sở. Chẳng hạn, việc xây dựng các hương ước, quy ước với những nội dung mới theo hướng văn minh, tiến bộ đã có tác động rất hiệu quả tới việc gìn giữ và 16 phát triển các truyền thống, phong tục, tập quán, lễ hội tốt đẹp tại cộng đồng dân cư; xây dựng môi trường xã hội lành mạnh,... góp phần xây dựng nền văn hóa tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. 4 - Góp phần xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Nét nổi bật qua 10 năm thực hiện Quy chế Dân chủ là đã tạo nên một không khí mới đối với toàn bộ hệ thống chính trị ở cơ sở theo hướng dân chủ, tích cực và hiệu quả hơn. Các cấp ủy đã đổi mới phương thức hoạt động theo hướng dân chủ, dựa vào dân, chịu sự giám sát để xây dựng Đảng; không ngừng nâng cao năng lực và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Chính quyền địa phương ở cơ sở đã làm việc theo hướng ngày càng khoa học và hiệu quả hơn. Phong cách, lề lối làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức từng bước được chuyên nghiệp và có chuyển biến rõ về thái độ, ý thức, trách nhiệm phục vụ nhân dân; năng lực và trình độ ngày càng được nâng cao. Việc thực hiện chủ trương cải cách hành chính của Nhà nước đã được thực hiện, bước đầu có hiệu quả, thành nền nếp, tạo một sự chuyển biến rất rõ nét trong việc phục vụ nhân dân của các cơ quan nhà nước ở địa phương. Hệ thống các cơ quan Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân cũng ngày càng được đổi mới về tổ chức và hoạt động, theo hướng thiết thực, hiệu quả, có trách nhiệm với dân; hạn chế một bước tình trạng hoạt động phô trương và hình thức. Về phía người dân, trong quá trình thực hiện Quy chế Dân chủ, do được cung cấp thông tin đầy đủ hơn, kịp thời hơn nên họ đã nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn quyền và trách nhiệm của mình theo quy định của pháp luật. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc xây dựng Đảng, bộ máy chính quyền và Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả; làm giảm bớt tệ quan liêu, mệnh lệnh, cửa quyền, nâng cao ý thức phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và ở xã, phường, thị trấn nói riêng. Đây là nhân tố quan trọng để bảo đảm cho tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội được ổn định tại nhiều nơi, nhiều vùng, địa phương trong cả nước. 17 Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình, Mặt trận Tổ quốc các cấp đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền và các tổ chức thành viên để tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trong đoàn viên, hội viên và nhân dân những chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ, bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với từng đối tượng. Quan tâm phát huy vai trò người cao tuổi, chức sắc tôn giáo, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư, nhằm thông qua các vị này, tuyên truyền, phổ biến việc thực hiện Quy chế Dân chủ trong các tầng lớp nhân dân; đồng thời, để họ thực sự là những người gương mẫu trong thực hiện Quy chế Dân chủ. Mặt trận Tổ quốc các cấp đã tích cực, chủ động phối hợp với các cấp ủy, chính quyền và các tổ chức thành viên để thực hiện các nội dung của Quy chế Dân chủ, trong đó chú trọng tới việc lồng ghép nội dung các phong trào, các cuộc vận động của Mặt trận Tổ quốc vào các nội dung thực hiện Quy chế Dân chủ; tích cực tham gia vào việc bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, bầu trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố; vận động nhân dân tham gia xây dựng hương ước, quy ước ở khu dân cư, v.v.. Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc các cấp cũng đẩy mạnh các hoạt động giám sát và vận động nhân dân giám sát việc thực hiện Quy chế Dân chủ, thông qua các hình thức như: củng cố, kiện toàn tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng; tham gia công tác tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; tham gia các kỳ họp của Hội đồng nhân dân cấp xã, các buổi tiếp xúc cử tri để giám sát hoạt động của chính quyền, đại biểu Hội đồng nhân dân và đội ngũ cán bộ, công chức xã. Quá trình tổ chức thực hiện tốt 6 nội dung của cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", với mục tiêu chủ yếu là cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí và phát huy dân chủ ở cộng đồng dân cư, đã thúc đẩy mạnh mẽ việc thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cấp ủy, chính quyền quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc, tổ chức thực hiện tốt cuộc vận động "Toàn dân đoàn 18 kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" thì nơi đó, Quy chế Dân chủ được thực hiện có hiệu quả thiết thực; bộ máy chính quyền và đội ngũ cán bộ ở cơ sở được kiện toàn, củng cố. Đặc biệt, trong thời gian vừa qua, Mặt trận Tổ quốc đã tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức vụ chủ chốt do Hội đồng nhân dân xã bầu và trưởng thôn. Qua thời gian thực hiện, chủ trương này đã được các cấp ủy, chính quyền và đông đảo nhân dân hoan nghênh, đồng tình, ủng hộ và đã thu được nhiều kết quả rất đáng khích lệ. Trong 2 năm (năm 2005 và năm 2006) tiến hành việc lấy phiếu tín nhiệm, có 165 chức danh là Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã (chiếm tỷ lệ khoảng 0,6% trong tổng số những người được lấy phiếu tín nhiệm) và 2.304 trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố (chiếm tỷ lệ khoảng 2,7% trong tổng số những người được lấy phiếu tín nhiệm) đã bị xem xét miễn nhiệm do không nhận được sự tín nhiệm cao của nhân dân và Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở. Qua đó, góp phần tích cực trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ chính quyền ở cơ sở ngày càng trong sạch, có đủ phẩm chất đạo đức và năng lực để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, cùng với những thành tích bước đầu đã đạt được, quá trình thực hiện Quy chế Dân chủ ở xã, phường, thị trấn cũng bộc lộ những hạn chế, yếu kém. Đó là, do nhận thức về dân chủ còn hạn chế, chưa thấy hết được tầm quan trọng, ý nghĩa sâu sắc, tính cấp bách và lâu dài của vấn đề dân chủ cũng như của việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân nói chung và thực hiện Quy chế Dân chủ nói riêng nên không ít cán bộ, đảng viên còn có biểu hiện thiếu trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu gương mẫu trong việc thực hiện Quy chế Dân chủ. Đồng thời, do chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" nên chưa cụ thể hóa việc thực hiện Quy chế Dân chủ vào nội dung cuộc vận động. ở nhiều nơi, chỉ tập trung thực hiện Quy chế Dân chủ trong thời gian đầu, khi mới triển khai, chưa có được sự duy trì, kiểm tra, giám sát, đôn dốc thường xuyên. Một số nơi, triển khai thực hiện Quy chế Dân chủ nhưng 19 chưa gắn kết một cách chặt chẽ, khoa học với việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, cải cách hành chính, xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, v.v.. Bên cạnh đó, trình độ dân trí của một bộ phận nhân dân còn hạn chế, ý thức làm chủ chưa được nâng cao, sự hiểu biết về dân chủ và pháp luật còn chưa đầy đủ; tư tưởng tự do, vô tổ chức, bè cánh, dòng họ còn khá nặng nề; năng lực giám sát của nhân dân còn hạn chế nên nhiều người dân còn thờ ơ với việc thực hiện Quy chế Dân chủ, hoặc chỉ quan tâm tới quyền lợi mà xem nhẹ trách nhiệm, nghĩa vụ; thậm chí, tại nhiều địa phương còn để xảy ra tình trạng một số phần tử xấu đã lợi dụng dân chủ, vi phạm pháp luật, làm mất trật tự xã hội. IV NHỮNG NHIỆM VỤ GIẢI PHÁP TRONG THỜI GIAN TỚI Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, hơn lúc nào hết, chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện dân chủ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và nâng lên một tầm cao mới. Cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng tại Đại hội X: "Dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là mục tiêu vừa là động lực của công cuộc đổi mới... Mọi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, có sự tham gia ý kiến của nhân dân. Xây dựng một xã hội dân chủ, trong đó cán bộ, đảng viên và công chức phải thực sự là công bộc của nhân dân. Xác định các hình thức tổ chức và có cơ chế để nhân dân thực hiện quyền dân chủ trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội. Đề cao trách nhiệm của các tổ chức Đảng, Nhà nước đối với nhân dân" (3) . Tại Đại hội X, Đảng ta còn chỉ ra rằng, phát huy dân chủ là vấn đề có ý nghĩa chiến lược đối với tiến trình phát triển của nước ta. Trong bối cảnh mới, vấn đề nâng cao hiệu quả của việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn cần được cấp ủy, chính quyền và Mặt trận Tổ quốc các cấp quan tâm, chú trọng và đẩy mạnh; coi đây là khâu then chốt trong quá trình 20 thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Trong thời gian tới, cần thực hiện tốt những nhiệm vụ và giải pháp sau đây: Trước hết, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, quán triệt sâu sắc cho cán bộ, đảng viên và nhân dân những chủ trương chỉ đạo của Đảng và pháp luật của Nhà nước về xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn như: Chỉ thị số 30 của Bộ Chính trị (khóa VIII), Chỉ thị số 10 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX), Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn,... nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức và năng lực thực hiện dân chủ cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; coi đây là nhiệm vụ quan trọng và thường xuyên của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Để công tác tuyên truyền, giáo dục đạt hiệu quả cao, cần phải đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, giáo dục và thường xuyên đổi mới; chú trọng đến trình độ, phong tục, tập quán của từng đối tượng để lựa chọn những hình thức tuyên truyền, giáo dục phù hợp. Trong điều kiện cho phép, các ngành, các cấp cần tổ chức biên soạn, in ấn các tài liệu cần thiết về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn để trang bị đầy đủ cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Kiên quyết khắc phục tình trạng người dân không biết hoặc không nắm được đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn do không được cung cấp thông tin, tài liệu. Hai là, nâng cao trình độ dân trí nói chung, đặc biệt là những kiến thức về pháp luật, để nhân dân có thể hiểu, biết về quyền và nghĩa vụ của mình, có ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; từ đó có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của người làm chủ và có đủ năng lực để tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính chiến lược, lâu dài, nhưng đòi hỏi chúng ta phải có nhiều giải pháp để nỗ lực thực hiện. Nếu trình độ dân trí không cao, ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân còn yếu thì chúng ta rất khó xây dựng được một nền dân chủ xã hội chủ nghĩa văn minh, hiện đại và nhân văn; việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn cũng vì thế mà sẽ mất đi ý nghĩa và hiệu quả không cao. 21 Ba là, các cấp ủy, chính quyền và Mặt trận Tổ quốc cần phối hợp chặt chẽ, thường xuyên, có nền nếp trong việc tổ chức thực hiện tốt Quy chế Dân chủ; coi đây là tiền đề thúc đẩy mạnh mẽ quá trình thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Hoạt động của chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở, phải thể hiện không khí dân chủ; đồng thời, tích cực vận động và tạo điều kiện tối đa để nhân dân có thể kiểm tra, giám sát được hoạt động của mình. Cán bộ, đảng viên phải không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị và chuyên môn để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; phải là những tấm gương về thực hiện dân chủ. Cần coi việc xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn là một tiêu chuẩn quan trọng để xem xét chi bộ, đảng bộ trong sạch, vững mạnh; đảng viên, cán bộ có đủ tư cách hay hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; các cơ quan trong bộ máy chính quyền có đủ tín nhiệm đối với Đảng và nhân dân. Công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn của các cấp phải được duy trì thường xuyên và nghiêm túc. Ban chỉ đạo thực hiện Quy chế Dân chủ các cấp cần được củng cố, kiện toàn và bổ sung để hoạt động ngày càng thiết thực và hiệu quả hơn; xứng đáng là nơi tham mưu đắc lực nhất cho Đảng và Nhà nước về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Định kỳ, có sơ kết, tổng kết để rút kinh nghiệm, nhằm thực hiện có hiệu quả hơn chủ trương thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Bốn là, gắn việc xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở. Cần có chính sách động viên, khen thưởng kịp thời những địa phương, cá nhân làm tốt; đồng thời, xử lý nghiêm minh đối với những trường hợp mất dân chủ hoặc lợi dụng dân chủ để gây rối, vi phạm pháp luật, gây bức xúc trong xã hội và nhân dân. Năm là, để hoàn thành tốt các nhiệm vụ tham gia thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, Mặt trận Tổ quốc các cấp cần tiếp tục tổ chức quán triệt sâu rộng các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước và các hướng dẫn của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về 22 xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, nhất là nội dung Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và các văn bản hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh của các cơ quan trung ương cho đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc các cấp, đặc biệt là ở cấp xã và Ban Công tác Mặt trận Tổ quốc ở khu dân cư (thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố...). Tham gia thực hiện tốt 6 nội dung cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư". Đặc biệt, cần chuẩn bị và tổ chức tốt Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, nhất là cấp cơ sở, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VII theo tinh thần Chỉ thị số 18, ngày 22-11-2007 của Ban Bí thư. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân, nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc; về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Thông qua Đại hội để củng cố, kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc các cấp, nhất là ở cơ sở, Ban Công tác Mặt trận Tổ quốc ở khu dân cư. Trên cơ sở đó, sẽ có tác dụng tích cực đối với việc thực hiện dân chủ ở xã, phường. Trong thời gian tới, việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức vụ là Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân và Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã được thực hiện theo tinh thần của Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Do đó, Mặt trận Tổ quốc các cấp cần tổ chức quán triệt, tập huấn cho đội ngũ cán bộ Mặt trận những quy định mới trong Pháp lệnh; Nghị quyết liên tịch số 09/2008/NQLT-CP-UBTWM TTQVN, ngày 17-4-2008, của Chính phủ và Uy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và các văn bản khác của trung ương hướng dẫn về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh là Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân và Chủ tịch, Phó Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã. Mặt trận Tổ quốc các địa phương cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Thường trực Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện tốt Quy 23 chế phối hợp giữa hai bên; bổ sung hoặc ban hành mới những văn bản hướng dẫn, chỉ đạo triển khai nhằm hoàn thiện các văn bản để thực hiện việc lấy phiếu tín nhiệm theo tinh thần của Pháp lệnh, phù hợp với tình hình của địa phương, nhất là các văn bản hướng dẫn về hình thức bản kiểm điểm của những chức danh được lấy phiếu tín nhiệm; văn bản hướng dẫn kinh phí cho việc triển khai, thực hiện,v.v.. Mặt trận Tổ quốc các cấp cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động giám sát và vận động nhân dân giám sát việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; tập trung củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân xã, phường, thị trấn và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng; coi đây là nhân tố cơ bản quyết định tới hiệu quả của công tác Mặt trận Tổ quốc trong việc tham gia thực hiện dân chủ ở cơ sở. Xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn đã được thực tiễn khẳng định là một chủ trương đúng đắn, tác động tích cực tới nhiều mặt của đời sống xã hội, nhất là đã trực tiếp thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và củng cố chính quyền ở cơ sở, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Để việc xây dựng và thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn ngày càng có hiệu quả, mang tính bền vững và lâu dài, đòi hỏi phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên của các cấp ủy, sự thực thi nghiêm túc, sáng tạo, có trách nhiệm của chính quyền và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân. Trong quá trình triển khai thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, chúng ta phải kết hợp thực hiện nhiều nhiệm vụ và giải pháp một cách đồng bộ, nhịp nhàng và linh hoạt; không được áp dụng một cách cứng nhắc, máy móc và phải phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của từng địa phương, cơ sở. Có như vậy, việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn mới thực sự trở thành động lực, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thúc đẩy mọi phong trào thi đua yêu nước trong các tầng lớp nhân dân; góp phần quan trọng vào việc xây dựng 24 Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước./. V:HẠN CHẾ CỦA VIỆC THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ LÀNG XÃ Tình trạng dân chủ còn chưa đến nơi đến chốn, tập trung lỏng lẻo. Biểu hiện: Chúng ta chưa làm được nhiều việc. Không phổ biến thong tin cho dân biết và không chịu lắng nghe dân .Bản than lãnh đạo lại áp đặt chủ quan của mình không đi sát thực tế không phù hợp nguyện vọng của nhân dân và việc này do sự áp đặt bằng ý chí của người cầm quyền .Hậu quả là dù chủ trương đó đúng nhưng người dân cũng không chấp nhận .Mà dân đã không chấp nhận thì dẫn đén việc người dân không tin ,sẽ không phát huy dân chủ . Có tình trạng thực hiện quy chế dân chủ nửa vời ,cá biệt có những nơi việc thực hiện dân chủ mang tính hình thức .Đơn cử như việc anh không thông tin những điều mà người dân cần mà chỉ thong tin những điều người dân không cần .Điều này sẽ dẫn đén việc khi làm một việc gì đó ảnh hưởng đến quyền lợi cục bộ ,của một bộ phận người dân ,người dân sẽ không ủng hộ anh ,thậm chí còn phản đối .Nguy hiểm hơn ,rất dễ bị một số kẻ xấu lợi dụng … Nếu lãnh đạo mất dân chủ thì không chỉ mất dân chủ mà còn mất kỉ cương phép nước… Muốn thực hiện quy chế dan chủ tốt ,dân chủ muốn thành công hay không thì còn tuỳ thuộc vào người lãnh đạo . Người lãnh đạo phải họp dân ,phải đẻ cho người dân thông tin cho mình bằng nhiều hình thức …. Người lãnh đạo phải minh bạch rõ rang công khai mọi việc .Mọi vấn đề ,quyết sách từ lớn đến nhỏ phải được bàn trước ,thông báo trước cho mọi người biết để tránh chuyện này chuyện khác 25 Người dân phải nâng cao ý thức dân chủ ,đòi hỏi phải biết thong tin đó được tham gia ý kiến đó và ý kiến của họ phải được lắng nghe .Khi ý thức được nâng cao ,tính dân chủ sẽ phát huy Để thực hiện tốt dân chủ tại làng xã phải có: Cơ chế để phát huy dân chủ một cách rõ ràng .Cơ chế này phải tạo điều kiện cho người dân biết thong tin Khi có thong tin rồi thì người dân phải được bàn .Có thể là ý kiến đồng thuận hay không ddongpf thuận và dân có quyền phát biểu chính kiến của mình nhưng phải rất có tổ chức và người lãnh đạo phải chú ý lắng nghe Khi lắng nghe rồi thì người lãnh đạo phải biết chọn lọc ,tiếp thu .Những điều dân nói đugns phải được một cách nghiêm túc ,có vấn đè phải nghiên cứu và có thời gian trả lời cho dân .Vấn đè người dân chưa rõ phải được giải thích một cách chặt chẽ … Tóm lại để thực hiện tốt quy chế dân chủ làng xã thì nhận thức của cả cán bộ lẫn người dân phải tốt Dân chủ là điều sống còn và là quy luật rất khách quan của mọi chế độ nhất là chế đọ XHCN II : DÂN CHỦ CƠ SỞ I : KHÁI NIỆM Dân chủ cơ sở là gì? Dân chủ cơ sở thực chất là vấn đề: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” mà Bác Hồ đã chỉ rõ. Quy chế định rõ những điều gì dân được biết, những điều gì dân được bàn, bàn xong ai là người quyết định...Quy chế dân chủ cơ sở nhằm đảm bảo cho người dân thực hiện quyền làm chủ của mình, trực tiếp ở cơ sở nơi mình cư trú và cơ quan đơn vị công tác. 26 Khái niệm quy chế dân chủ cơ sở: Quy chế dân chủ cơ sở nhằm đảm bảo cho người dân thực hiện quyền làm chủ của mình trực tiếp ở cơ sở nơi cư trú và cơ quan, đơn vị công tác. Thực hiện quy chế dân chủ dân chủ ở cơ sở phát huy quyền làm chủ của nhân dân là động lực to lớn, có ý nghĩa và tầm quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng tại địa phương. Vì vậy, Đảng bộ, chính quyền, mặt trận tổ quốc, các cơ quan ban ngành đoàn thể, các đơn vị trực tiếp triển khai thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở ở các laoij hình cơ sở. Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa 8) đã thông qua Nghị quyết về “phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục xây dựng Nhà nươc CHXHCNVN trong sạch, vững mạnh”. Và nghị quyết về “chiến lược cán bộ thời kì đẩy mạnh Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước” với chỉ thị: “Về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”: - Mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân là mục tiêu, đồng thời là động lực đảm bảo cho thắng lợi của Cách Mạng, của công cuộc đổi mới. - Việc xây dựng quy chế dân chủ cơ sở cần quán triệt những quan điểm chỉ đạo sau: + Đặt việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở trong cơ chế của hệ thống chính trị: “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí, nhân dân làm chủ” + Vừa phát huy tốt chế độ dân chủ đại diện, nâng cao chất lượng và hiệu lực của Quốc Hội, Chính Phủ, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, vừa thực hiện tốt chế độ dân chủ trực tiếp ớ các cấp cơ sở để nhân dân bàn bạc và trực tiếp quyết định. + Phát huy dân chủ phải gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao dân trí, tạo điều kiện mở rộng dân chủ có chất lượng và hiệu quả. 27 + Nội dung các quy chế phát huy dân chủ ở cơ sở phải phù hợp với hiến pháp và pháp luật. Chống quan liêu, đồn thời tránh tình trạng vô chính phủ, lợi dụng dân chủ để vi phạm pháp luật. + Gắn quá trình xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ với công tác cải cách hành chính, sửa đổi những cơ chế, chính sách thủ tực hành chính không phù hợp. II : NỘI DUNG QUY CHẾ DÂN CHỦ CẦN LÀM RỎ NHỮNG VẤN ĐỀ Quy định quyền của mọi người dân ở cơ sở được thông tin về pháp luật, chính sách, chủ trương...báo cáo công khai trước người dân việc làm của chính quyền, cơ quan, các khoản thu chi, các khoản đóng góp của người dân... - Có quy chế và hiện thực để nhân dân, cán bộ, công chức ở cơ sở được bàn bạc và tham gia ý kiến...Mọi kết quả, ý kiến đóng góp thì phải được cân nhắc khi chính quyền hoặc thủ trưởng ra quyết định. - Có quy định về việc để nhân dân bàn và quyết định dân chủ đối với loại việc làm liên quan trực tiếp đến đời sống của nhân dân trên địa bàn. Chính quyền, thủ trưởng các cơ quan thực hiện theo ý kiến đóng góp của đa số nhân dân, có sự giám sát, kiểm tra của nhân dân... - Mở rộng các hình thức tổ chức tự quản để nhân dân tự bàn bạc và thực hiện trong khuôn khổ và pháp luật. - Xác định rõ trách nhiệm và tổ chức tốt việc tiếp dân, giải quyết các vấn đề khiếu nại tố cáo . - Xác định rõ trách nhiệm của tỏ chức. III : PHƯƠNG CHÂM THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ Quy chế dân chủ đã tạo ra trong nông thôn Việt Nam một thiết chế chính trị mới – một thiết chế dân chủ thực sự. Mọi tổ chức xã hội các đoàn thể đều chuyển đổi hoạt động của mình sao cho phù hợp với việc coi trọng ý kiến của người dân. Một lần nữa Quy chế dân chủ ở làng xã đã đặt người dân nông thôn 28 vào trung tâm của đối tượng tác động của thiết chế chính trị dân chủ dưới sự lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam [25: tr.998-994]. Hệ thống chính quyền Nhà nước, các tổ chức xã hội, đoàn thể xã hội đã tạo ra thiết chế chính trị ở nông thôn. Do đó, thiết chế chính trị ở nông thôn đảm bảo cho các thành viên của nó thực hiện quyền làm chủ thông qua việc thực hiện quy chế dân chủ trong các cộng đồng nông thôn.Nó kiểm soát sự tham dự của các thành viên nông thôn( ở độ tuổi công dân) vào các công việc của nhà nước, đoàn thể và đảm bảo các quyền lợi của mỗi thành viên trong đời sống chính trị nông thôn. Nó hạn chế tính cô lập của các cộng đồng làng xã do truyền thống và quá khứ để lại. Nó động viên các thành viên làm đúng, đủ và triệt để trách nhiệm của mình trước xã hội, hạn chế nhứng đòi hỏi không thích hợp của các nhóm cá nhân, các nhóm xã hội. Việc thực thi các quyền đó được thể hiện qua những quyền tham dự ào các tổ chức đoàn thể xã hội trong hệ thống chính trị nông thôn. Nó cũng thể hiện qua những pháp lệnh ngăn cấm những hành vi phá hoại kỷ cương trật tự xã hội đã đuợc thiếp lập sau Cách mạng tháng tám 1945. Thiết chế xã hội nông thôn luôn tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt của hệ thống luật pháp nhà nước. Nó được thiết lập nhằm đảm bảo thực thi những mục tiêu cơ bản mà Đảng và Bác Hồ đã vạch ra cho phong trào cách mạng ở nước ta. Quy chế dân chủ ở xã phường thị trấn tiếp tục được triển khai và từng bước đi vào cuộc sống. Những nội dung công khai hóa theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” được cấp ủy, chính quyền các địa phương thực hiện có hiệu quả, quyền làm chủ của nhân dân được phát huy trên tất cả các lĩnh vực của đời sống. Việc xây dựng các quy ước Làng, thôn, khu phố văn hóa, bình xét hộ gia đình ăn hóa...đề được đưa ra lấy ý kiến của nhân dân để nhân dân bàn và quyết đinh trực tiếp. Các dự án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, kế hoạch vay vốn, mức huy động các khoản đóng góp của nhân dân, quy trình thủ tục hành chính. Các chương trình dự án như chương trình 134, 135; Nghị quyết 30; Quyết định 17c của Chính phủ...đều được chính quyền cơ sở thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Họp thôn, tổ dan phố, tiếp xúc cử tri, niêm yết 29 thông báo công khai cho nhân dân được biết. Qua việc triển khai thực hiện quy chế dân chủ cơ sở đã có tác dụng thú đẩy công tác xây dựng Đảng, chính quyền “trong sạch, vững mạnh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân” nhất là trong lĩnh vực cải cách hành chính và giải quyết khiếu nại tố cáo ở địa phương, cơ sở. Tại Hà Nội, Đảng ủy khối các cơ quan Trung ương tổ chức Hội Nghị tổng kết 10 năm thực hiện chỉ thị số 30 – CT/TW của Bộ Chính trị (khóa 8) về “xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở”. Đồng chí Trương Tấn Sang, ủy viên Bộ Chính trị, thường trực ban bí thư đã dự và chỉ đạo hội nghị. Hội nghị đã nhận định: Quá trình thực hiện quy chế dân chủ cơ sở đã làm chuyển biến đáng kể nhận thức của cấp ủy, chính quyền và đoàn thể. Phát huy được quyền làm chủ trực tiếp của cán bộ, công chức, người lao động, góp phần tích cực, hiệu quả của vào công tác Xây dựng Đảng và chính quyền trong sạch vững mạnh, nâng cao chất lượng độ ngũ cán bộ Đảng viên, công chức, viên chức, xây dựng khối đoàn kết trong cơ quan, đơn vị, giữ vững ổn định chính trị từ cơ sở, tạo động lực quan trọng để hoàn thành nhiệm vụ chính trị cơ quan, đơn vị. Tuy nhiên, một số cấp ủy, chính quyền chưa thật sự quan tâm, chỉ đạo và thiếu sự kiểm tra đôn đốc việc thực hiện chử trương này nên công tác xây dựng và thực hiện quý chế dân chủ cơ sở ở một số cơ quan, đơn vị vẫn mang tính hình thức, hiệu quả còn hạn chế, chưa đạt được yêu cầu chỉ thị của Bộ chính trị đề ra. Quy trình thực hiện cải cách hành chính gắn với việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đang được tiến hành đồng bộ, rộng rãi. Đặc biệt là từ khi chính phủ ban hành quy chế cơ sở xã kèm theo nghị định 79/ 2003/ ND – CP. Quy chế dân chủ cơ sở nhằm đảm bảo cho dân thực hiện quyền làm chủ của mình trực tiếp ở cơ sở nơi cư trú và cơ quan đơn vị công tác . Tư tưởng chỉ đạo của Trung ương Đảng về mở rộng dân chủ, dân chủ trực tiếp được cụ thể hóa và đưa vào khá nhiều trong các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản của các tổ chức chính trị - xã hội. Quá trình thực hiện cải cách hành chính gắn với việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đang được tiến hành đồng bộ và rộng rãi. 30 Theo một số báo cáo đã được công bố trên báo chí. Ngoài việc thực hiện cải cách hành chính theo cơ chế mở cửa, trên 95% xã, phường, thị trấn thực hiện niêm yết công khai các thủ tục hành chính, các khoản lệ phí, đóng góp của dân, công khai các phương án sản xuất. Việc giải quyết vẫn các thủ tục hành chính như cấp giấy phép xây dựng, đang kí kinh doanh, địa chính...đã được công khai hóa. Những thủ tục đã được giải quyết nhanh, gọn, giảm bớt phiền hà, rắc rối cho dân được nhân dân ủng hộ và đồng tình. Những cơ quan hành chính sự nghiệp đã rà xoát , sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng một số quy chế, quy định cụ thể hóa công việc, thực hiện quy chế dân chủ cơ sở như: - Quy chế công khai tài chính, quản lí và sử dụng tài sản cơ quan. Công khai tài chính, tiền lương, tiền thưởng, phúc lợi xã hội, quy chế về việc hiếu, việc hỷ, về thăm hỏi người lao động (ốm đau, bệnh tật, tai nạn ... - Quy chế tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo - Quy chế tuyển dụng, đề bạt, nâng lương, kỉ luật, nhận xét, đánh giá nội bộ. - Các doanh nghiệp nhà nước thực hiện công khai , dân chủ về kế hoạch sản xuất, kinh doanh, chế độ, chính sách có liên quan đến người lao động: nội quy, quy chế của doanh nghiệp. - Quy hoạch, bổ nhiệm, bố trí cán bộ được thực hiện dân chủ, công khai hóa, đảm bảo sự đoàn kết trong đơn vị. Ngày 31/1, Tại Hà Nội, Đảng ủy khối các cơ quan Trung ương tổ chức Hội Nghị tổng kết 10 năm thực hiện chỉ thị số 30 – CT/TW của Bộ Chính trị (khóa 8) về “xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở”. Khẳng định sau 10 năm triển khai Quy chế dân chủ cơ sở, đã từng bước nâng cao được nhận thức, trách nhiệm thực hành dân chủ XHCN. Các cấp, các ngành đã gắn việc thực hiện quy 31 chế dân chủ với chương trình cải cách hành chính sửa đổi, bổ sung những quy chế, quy định. Cùng với việc thực hiện quy chế dân chủ ở các cơ quan, hành chính sự nghiệp và doanh nghiệp, viêc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ở xã phường có ý nghĩa quan trọng bởi đó là nơi tập chung đại bộ phận dân cư sinh sống và làm việc. Sau hơn 10 năm thực hiện quy chế dân chủ đã đạt được những thành tựu lớn. Trong chỉ thị số 30 – CT/ TW cũng chỉ rõ: “Khâu quan trọng và cấp bách trước mắt là phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở, là nơi trực tiếp thực hiện mọi chủ trương , chính sách của Đảng và Nhà nước, là nơi cần thực hiện quyền dân chủ của nhân dân một cách trực tiếp và rộng rãi nhất. *) Kết quả đạt được sau 10 năm thực hiện quy chế dân chủ cơ sở: Qua việc triển khai thực hiện quy chế dân chủ cơ sở đã có tác dụng thúc đẩy công tác xây dựng chính quyền trong sạch vững mạnh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân. Nhất là trên lĩnh vực cải cách hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại địa phương, cơ sở. Đến nay đã có 137/148 xã, phường, thị trấn đã có tổ chức thanh tra nhân dân được duy trì và phần lớn hoạt động cáo kết quả. Hướng vào các lĩnh vực mà nhân dân ở cơ sở quan tâm như xây dựng, quản lí đất đai, giả quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết chế độ chính sách... Năm 2009, viêc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ quan hành chính sự nghiệp đã rà soát, sửa đối, bổ sung xây dựng một số quy chế, quy định của thể hóa việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở như: Quy chế công khai tài chính, quản lí và sử dụng tài sản quốc dân. IV : NHỮNG HẠN CHẾ THỰC HIÊN QUY CHẾ DÂN CHỦ CƠ SỞ - Có thể nói việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở hiện vẫn còn nhiều vấn đề bức xúc cần phải xử lý như một địa phương thực hiện triển khai chậm , kông ít địa phương, cơ sở tiến hành 1 cách hình thức , cấp trực tiếp thiếu chỉ đạo hướng dẫn cụ thể cho từng cơ sở. Thực hiện quy chế dân chủ gắn với cải cách thủ tục hành chính chậm, thiếu đồng bộ. 32 - Nhiều thủ tục hành chính còn rườm rà, bệnh giấy tờ chưa giảm, làm phiền hà cho dân phải đi lại nhiều lần trong khi đó một số công chức cơ sở còn nhũng nhiễu dân, tham nhũng, nhận hối lộ còn tồn tại... - Việc tổ chức kiểm tra thực hiện quy chế dân chủ chưa thực hiện thường xuyên, ở 1 số nơi thực hiện kỷ cương pháp luật chưa nghiêm. Tình trạng vi phạm quyền làm chủ của nhân dân cũng như tình trạng lợi dụng dân chủ vi phạm kỉ cương, pháp luật còn xảy ra ở nhiều nơi. - Nội dung thực hiện quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn còn rập khuân,theo hướng dẫn, chỉ đạo từ trên. Chưa cụ thể hóa sáng tạo phù hợp với tình hình của từng địa phương nên quá trình thực hiện kết quả chưa được cao. V : PHƯƠNG HƯỚNG THỰC HIÊN QUY CHẾ DÂN CHỦ TRONG THỜI GIAN TIẾP THEO Để thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở trong thời gian tới, thì các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, đoàn thể chính trị- xã hội, các tổ chức xã hội quan tâm chỉ đạo trong thời gian tới. Một là: tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, về thực hiện quyền dân chủ trực tiếp tại cơ sở, xem đây là khâu quan trọng và cấp bách để phát huy quyền làm chủ của nhân dân tại cơ sở, nơi thực hiện mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, là nơi thực hiện quyền dân chủ rộng rãi và trực tiếp nhất của nhân dân. Hai là: Tiếp tục hoàn thiện và ban hành các văn bản để thực hiện quy chế dân chủ cơ sở các loại hình cơ sở, các lĩnh vực mới chưa có quy chế, rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành các văn bản pháp luật có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, đẩy mạnh cải cách hành chính , tạo thuận lợi trong mọi hoạt động hợp pháp của nhân dân. Công khai, minh bạch các chủ trương, chính sách, chế độ của Đảng và nhà nước các cấp cho dân, cho công nhân viên chức biết để kiểm tra, giám sát... 33 Bà là: tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nêu cao vai trò trách nhiệm của các đoàn thể nhân dân các cấp và vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cấp. Bốn là: Thường xuyên kiện toàn Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở của các cấp, các ngành, đơn vị Năm là: Các cơ quan chức năng ở Trung ương cần ban hành bổ sung cơ chế, chính sách, pháp luật một cách đồng bộ, chú ý đến các cơ sở trong tình trạng thực hiện yếu kém hiện nay, tạo điều kiện thuận lợi để tiếp tục đưa tới nội dung Chỉ thị 30 của Bộ chính trị vào cuộc sống mạnh mẽ hơn trong thời gian tới tất cả các loại hình cơ sở và trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. 34 35