Tìm hiểu kỹ thuật sản xuất thạch nha đam

" \o "Liliidae" Liliidae Boä  HYPERLINK "" \o "Asparagales" Asparagales Hoï  HYPERLINK "" \o "Asphodelaceae" Asphodelaceae Gioáng Aloe Loâ hoäi coù teân khoa hoïc laø Aloe sp. Ôû Vieät Nam, loâ hoäi ñöôïc bieát ñeán vôùi nhieàu teân goïi khaùc nhau nhö töông ñaûm, du thoâng, loâ hoäi, nha ñam, löôõi hoå, hoå thieät, long tu, töôïng tî thaûo, töôïng tî lieân hoa vi thaûo, la vi hoa, mieät thaûo, long mieät thaûo, long giaùc, oâ thaát, naïp hoäi, quæ ñan… Loâ hoäi thuoäc hoï haønh toûi (Liliaceae), coù thaân hoùa goã, ngaén, to,thoâ. Laù khoâng cuoáng moïc thaønh vaønh raát sít nhau, daøy maãm, hình 3 caïnh meùp daøy, meùp coù raêng cöa thoâ cöùng vaø thöa daøi 30-50cm, roäng 5-10cm, daøy 1-2cm ôû phía Hình 2: Beï Nha Ñam cuoáng. Laù moïng nöôùc, beân trong chöùa moät chaát nhuõ dòch (gel) daøy, trong suoát. Khi ra hoa thì truïc hoa nhoû leân ôû giöõa boù laù, truïc hoa daøi khoaûng 1m, moïc thaønh chuøm daøi mang hoa maøu xanh luïc nhaït, luùc ñaàu moïc ñöùng, sau ruõ xuoáng daøi 3-4 cm. Quaû nang hình tröùng thuoân, luùc ñaàu xanh, sau naâu vaø dai. Loaøi Aloe goàm nhöõng caây soáng ñöôïc nhieàu naêm, thaân coù theå hoùa goã, phaàn treân laù taäp trung thaønh hình hoa thò. Khi ra hoa thì truïc hoa nhoâ leân ôû giöõa boù laù. Laù coù hình muõi maùc daøy, moïng nöôùc. Trong laù coù chöùa nhieàu chaát nhaày vì theá coù theå giöõ nhieàu nöôùc laøm cho caây thích öùng ñöôïc nôi khoâ haïn. Daøy, daïng hình noùn, gai goùc, khoâng thuoäc hoï xöông roàng maø coù lieân quan ñeán hoï loa keøn, hoï haønh toûi.Loâ hoäi ñöôïc troàng ôû nhöõng vuøng nhieät ñôùi aám aùp vaø khoâng theå soáng soùt ôû nhieät ñoä ñoùng baêng. Khi tröôûng thaønh caùc caây cao töø 2.5 inch ñeán 4 feet vôùi caùc caây bao quanh daøi töø 28 ñeán 36 inch, moãi caây thoâng thöôøng coù töø 12 ñeán 16 laù maø khi lôùn coù theå naëng ñeán 3 pound. Moãi caây ñöôïc thu hoaïch cöù moãi 6-8 tuaàn baèng caùch taùch 3-4 laù/1 caây. c.Phaân boá vaø ñieàu kieän soáng: Phaân boá: Aloe Vera laø caây baûn xöù cuûa Chaâu Phi. Tuy nhieân, do tính thích nghi neân hieän nay Aloe Vera phaân boá ôû khaép nôi treân theá giôùi nhö ôû AÁn Ñoä, Chaâu Myõ, töø nam chí baéc ôû Chaâu Phi, cöïc nam Chaâu AÂu. Aloe Vera khoâng chæ troàng thaønh vöôøn, troàng kieång maø coøn ñöôïc troàng trong nhöõng nhaø kính ñöôïc thieát keá ñaëc bieät nhö ôû Oklahoma-Myõ. Theo thoáng keâ cuûa caùc nhaø thöïc vaät hoïc, hieän coù hôn 200 loaïi Aloe Vera ñöôïc tìm thaáy treân theá giôùi goàm caû nhöõng loaïi moïc hoang daõ hoaëc ñöôïc ngöôøi ta troång tæa vaø chaêm soùc. Nhöng töïu chung chæ coù 3 hay 4 loaïi laø coù Hình 3: Barbendis ñaëc tính döôïc chaát cao vaø phuø hôïp theo tieâu chuaån döôïc thaûo. Vaøo cuoái theá kyû XIII, moät du khaùch ngöôøi YÙ teân laø Macro Polo (1254-1323) ñaõ thöïc hieän moät chuyeán ñi thaùm hieåm toaøn Chaâu AÙ. Ñeán Trung Hoa, Polo ñaõ giôùi thieäu cho ngöôøi daân baûn xöù moät döôïc thaûo maø sau naøy chuùng ta goïi laø loâ hoäi. Töø Trung Hoa caây loâ hoäi ñöôïc di thöïc sang Vieät Nam. Chuùng chòu haïn haùn vaø khoâ haïn raát gioûi, vì theá chuùng ñöôïc troàng raûi raùc khaép nôi treân nöôùc ta ñeå laøm thuoác hoaëc laøm caây caûnh. Theo saùch “caây coû Vieät Nam” cuûa Phaïm Thò Hoä thì chi Aloe ôû nöôùc ta chæ coù moät loaøi laø Aloe barbadensis mill. Var. sinensis Haw töùc laø caây nha ñam( coù nôi goïi laø loâ hoäi , löu hoäi, long thuû). Trong ñoù, loâ hoäi coù nhieàu ôû doïc bôø bieån Nam Trung Boä, töôi toát quanh naêm. Loaïi caây naøy phuø hôïp vôùi vuøng caùt ven bieån, gioûi chòu ñöôïc khí haäu khoâ, noùng. Chính vì vaäy, Ninh Thuaän, Bình Thuaän laø vuøng ñaát lôïi theá cho loâ hoäi phaùt trieån. Loâ hoäi Ninh Thuaän ñaõ coù thöông hieäu vaø laø khaùch haøng ñaëc bieät cuûa caùc cô sôû thu mua, cheá bieán nhö Coâng ty xuaát nhaäp khaåu Taân Bình, Coâng ty trang traïi TpHCM. Ñoä cao so vôùi möïc nöôùc bieån hôïp lyù ôû Bình Thuaän cuõng laø yeáu toá giuùp cho vieäc taïo thaønh caùc hôïp chaát trong laù Aloe Vera. Chính vì vaäy maø hoaït chaát trong laù Aloe Vera ôû Bình Thuaän, Ninh Thuaän chieám tôùi 26% trong khi ñoù ôû caùc nôi khaùc chæ coù 15%. Khu vöïc Tuy Phong, Baéc Bình ñaõ coù moät soá hoä troàng thöû nghieäm loâ hoäi vôùi gioáng caây ôû Ninh Thuaän, ñeán nay ñaõ cho thu hoaïch vôùi saûn löôïng khaù. Hieän nay, khu vöïc Taân Minh, Taân Haø cuûa Haøm Taân cuõng coù moät soá hoä troàng loâ hoäi, tuy dieän tích chöa nhieàu nhöng theo caùc hoä naøy thì loâ hoäi raát phuø hôïp vôùi loaïi ñaát caùt ôû ñaây vaø trieån voïng cho thu hoaïch laø raát khaû quan. Ñieàu kieän soáng: Aloe Vera laø loaïi caây raát deã chaêm soùc, chæ caàn thoaùt nöôùc toát vaø nhieät ñoä aám laø caây phaùt trieån toát. Noù coù theå chòu ñöôïc ñieàu kieän thieáu hoaëc dö naéng, nhöng khi naéng nhieàu, caàn töôùi ñuû nöôùc cho caây vaø chæ töôùi nöôùc khi naøo ñaát troàng bò khoâ. Maëc duø laø caây nhieät ñôùi, reã Aloe Vera vaãn coù theå chòu ñöôïc nhieät ñoä khoâng khí laïnh nhöng khoâng neân ñeå ôû nhieät ñoä thaáp hôn 4,4oC vì ôû nhieät ñoä naøy, laù caây seõ bò hö vaø chaát dinh döôõng quan troïng seõ bò maát. Söï hö hoûng naøy cuõng xaûy ra ôû nhieät ñoä cao hôn 35oC. Aloe Vera cuõng coù theå soáng ôû nhieät ñoä 11oC vaø chòu ñöôïc ñieàu kieän khoâ haïn nghieâm troïng. Tuy nhieân, Aloe Vera khoâng soáng ñöôïc treân nöôùc vaø nhöõng nôi ngaäp luït. Aloe Vera phaùt trieån toát nhaát ôû nhöõng khu röøng nhieät ñôùi aåm. 2.Thaønh phaàn hoaù hoïc: Raïch moät ñöôøng giöõa laù nha ñam töôi roài duøng thìa naïo ôû giöõa laù nha ñam ra, ta seõ coù 1 chaát gel trong suoát. Goïi laø loâ hoäi vì loâ laø ñen, hoäi laø tuï laïi, töùc laø nhöïa cuûa nha ñam khi coâ ñaëc laïi seõ coù maøu ñen. Laù Aloe goàm 3 phaàn chính laø: Voû coù nhöïa chöùa trong nhöõng teá baøo truï bì (xylem vaø phloem). Voû giöõ chöùc naêng baûo veä laù vaø quang hôïp. Lôùp chaát nhaøy. Trong cuøng laø lôùp teá baøo sinh döôõng trong suoát coøn goïi laø thòt laù hay gel laù. Hình 4: Aloe Vera caét ngang Thaønh phaàn chaát khoâ cuûa Aloe raát ít, khoaûng 0,5-1,5% nhöng noù laø phaàn raát quan troïng taïo neân nhieàu döôïc tính toát cho Aloe. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ tìm ra khoaûng 200 hôïp chaát trong thaønh phaàn chaát khoâ. Baûng 1: Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa Aloe Vera. Thaønh phaànSoá löôïngTính chaátAcid aminChöùa 20 loaïi acid amin, trong ñoù coù ñuû 9 acid amin khoâng thay theá.Xaây döïng khoái protein, taïo moâ cô.AnthraquinoneAloe emodin, aloetic acid, aloin, anthracine, antranol,barbaloin, chrysophanic acid, emodin,ethereal oil, isobarbaloin, resistanol, ester cuûa cinnamonic acid.Duøng moät löôïng nhoû keát hôïp vôùi thòt gel seõ coù taùc duïng giaûm ñau, khaùng khuaån, naám vaø virus. Duøng lieàu cao coù theå gaây ñoäc.EnzymeCatalase, alkaline, phosphatase, lipase, amylase, aliiase, cellulose, peroxidase, carboxypeptidase.Giuùp thuûy phaân ñöôøng vaø chaát beùo trong thöùc aên, hoå trôï tieâu hoùa vaø taêng cöôøng söï haáp thu chaát dinh döôõng,HormoneAuxins, gibberellins.Coù taùc duïng chöõa laønh veát thöông vaø khaùng vieâm.LigninTaïo aùp löïc thaåm thaáu vaø laø chaát mang caùc chaát khaùc.Acid salicylicTaùc duïng giaûm ñau.Khoaùng chaátCa, Cr, Cu, Fe, Na, Zn, Mg, Mn, K.Caàn thieát cho söùc khoûe con ngöôøi, thöôøng hoaït ñoäng keát hôïp vôùi caùc chaát khaùc.SaponinGiuùp taåy vaø saùt khuaån.SterolCholesterol, campesterol, lupeol, -sitosterol.Laø taùc nhaân khaùng vieâm. Lupeol coøn coù khaû naêng saùt khuaån vaø giaûm ñau.GlucidGlucose, fructose, glucomannan, polymannose.Laø taùc nhaân khaùng vieâm, khaùng virus, taêng cöôøng heä thoáng mieãn nhieãm.VitaminA, B, C, E, B12, choline, acid folic.Coù taùc duïng choáng oxy hoùa, caàn cho söï taïo hoàng caàu. Acid amin: chöùa trong gel laù. Aloe vera L. chöùa 20 trong soá 22 loaïi acid amin caàn thieát cho cô theå con ngöôøi, trong ñoù coù ñuû 8 acid amin khoâng thay theá ñoái vôùi ngöôøi lôùn laø: valine, leucine, isoleucine, methionine, threonine, phenylalanine, tryptophan, lysine vaø 2 acid amin caàn thieát ñoái vôùi treû em laø arginine, histidine vôùi haøm löôïng nhö sau: Baûng 2:Haøm löôïng caùc acid amin cuûa Aloe Vera. Acid aminHaøm löôïng (ppm)Acid aminHaøm löôïng (ppm)Valine14.0Arginine14.0Leucine20.0Histidine18.0Isoleucine14.0Tyrosine14.0Methionine14.0Glycine28.0Threonine31.0Serine45.0Phenylalanine14.0Praline14.0Tryptophan30.0Aspartic acid43.0Lysine37.0Glutamic acid52.0Alanine28.0 Anthraquinon: ñöôïc tìm thaáy trong nhöïa cuûa laù. Aloe vera L. chöùa 12 anthraquinon (baûng 1). Caùc hôïp chaát naøy coù taùc duïng taåy raát maïnh, vì vaäy khoâng ñöôïc duøng lieân tuïc quaù 7 ngaøy loaïi thuoác laøm töø nhöïa coâ ñaëc cuûa Aloe. Neáu khoâng chuùng seõ laøm maát caùc chaát ñieän giaûi cuûa cô theå vaø coù theå laøm xaáu ñi tình traïng vieâm daï daøy, ruoät neáu ngöôøi söû duïng ñang maéc phaûi. Ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp caàn söû duïng thuoác taåy naøy moãi ngaøy thì caån phaûi coù söï chæ daãn cuûa baùc só. Phaàn anthraquinon naøy thöôøng ñöôïc trích ra roài ñem ñi coâ ñaëc laïi thaønh baùnh coù maøu saéc ñen ñeå laøm thuoác nhuaän traøng. Khi söû duïng thuoác naøy vôùi lieàu löôïng ít, coù keát hôïp vôùi phaàn gel laù seõ coù taùc duïng giaûm ñau, khaùng vi khuaån, choáng naám vaø thaäm chí khaùng virus. Tuy nhieân, neáu duøng vôùi lieàu cao seõ gaây ra caùc taùc duïng phuï nhö: noân möûa, co thaét ruoät, ñau ôû buïng, tieâu chaûy, chuoät ruùt, nöôùc tieåu ñoû vaø coù theå gaây ngoä ñoäc ñoái vôùi cô theå, laøm toån haïi thaän. Do taùc duïng taåy maïnh neân khi söû duïng loaïi thuoác naøy hay cheá bieán laù Aloe caàn phaûi heát söùc caån thaän. Thöôøng nhöõng ngöôøi bò beänh Crohn (beänh kinh nieân veà ñöôøng tieâu hoùa), beänh vieâm loeùt ruoät keát, beänh tró naëng thì khoâng neân duøng nhöïa Aloe vaø tuyeät ñoái khoâng duøng (choáng chæ ñònh) ñoái vôùi phuï nöõ coù thai vaø treû em döôùi 12 tuoåi. Ngoaøi ra, caùc anthraquinon coù vò ñaéng neân khi cheá bieán thöïc phaåm ngöôøi ta thöôøng loaïi boû phaàn nhöïa naøy ñi. Sau ñaây laø coâng thöùc cuûa moät soá anthraquinon: Aloe emodin Chaát naøy coù trong dòch loâ hoäi töôi, xuaát hieän ôû traïng thaùi töï do nhö moät glycoside. Trong nhöïa, Aloe emodin chieám khoaûng 0,05-0,5%, coù daïng hình kim, maøu da cam, keát tinh töø dung dòch röôïu noùng chaûy ôû 256-257oC, khoâng tan trong nöôùc , tan trong röôïu vaø caùc dung dòch kieàm hydroxit, tan trong dung dòch ammoniac, H2SO4 cho maøu ñoû thaãm. Barbaloin Barbaloin chieám 15-30% nhöïa Aloe, keát tinh hình kim maøu vaøng chanh ñeán maøu vaøng saãm, vò ñaéng, ñen daàn ngoaøi khoâng khí vaø aùnh saùng, tan trong coàn, acetone, ammoniac, hydroxit kieàm, ít tan trong benzene, chloroform, ether. Barbaloin raát khoù gò thuûy phaân baèng acid. Barbaloin coù moät ñoàng phaân ñoái quang laø isobarbaloin (do coù C baát ñoái ôû C10). Aloin Aloin laø hoaït chaát chuû yeáu trong nhöïa Aloe. Noù khoâng phaûi laø moät chaát thuaàn nhaát maø laø goàm nhöõng anthraglucoside coù tinh theå, vò ñaéng, coù taùc duïng taåy. Tyû leä aloin thay ñoåi tuøy theo nguoàn goác Aloe, nhöng thöôøng tyû leä naøy laø 16-20%. Perrier coù ñònh löôïng aloin trong Aloe ôû Vieät Nam thì tyû leä naøy leân ñeán 26%. Tuy nhieân cuõng coù taùc giaû khoâng cho aloin laø hoaït chaát taåy ñoäc nhaát, ví nhieàu loaïi Aloe coù cuøng moät löôïng aloin nhöng laïi coù taùc duïng taåy khaùc nhau vaø coù caáu taïo hôi khaùc. Chrysophanic acid Coâng thöùc phaân töû C15H10O4, daïng taám moûng maøu vaøng, noùng chaûy ôû 96oC, tan trong ether, chloroform vaø röôïu noùng. Enzyme: ñöôïc tìm thaáy trong gel laù. Trong Aloe vera L. coù 8 loaïi enzyme (baûng 1). Caùc enzyme naøy coù chöùc naêng phaân giaûi ñöôøng vaø chaát beùo trôï giuùp quaù trình tieâu hoùa ñoàng thôøi laøm taêng khaû naêng haáp thuï chaát dinh döôõng cuûa cô theå. Theo moät soá taøi lieäu, Aloe coøn coù enzyme protease. Moät khi laù Aloe bò caét rôøi khoûi caây, caùc enzyme seõ baét ñaàu thuûy phaân nhöõng maïch ñöôøng daøi laøm giaûm ñaùng keå döôïc tính cuûa Aloe. Vì vaäy caàn coù bieän phaùp thích hôïp khi thu haùi ñeå baûo veä vaø oån ñònh thaønh phaàn cuûa Aloe. Thoâng thöôøng ngöôøi ta ñöa laù Aloe vaøo saûn xuaát ngay khi thu haùi. Tröôøng hôïp phaûi vaän chuyeån xa hoaëc döï tröõ thì phöông phaùp giöõ laïnh laø caùch toát nhaát ñeå baûo toøan nhöõng ñaëc tính toát cuûa Aloe. Hormone: coøn goïi laø noäi tieát toá. Ñaây laø chaát truyeàn taûi thoâng tin do caùc tuyeán noäi tieát taïo ra vaø tieát tröïc tieáp vaøo maùu ñeå taïo ra taùc duïng ñaëc hieäu leân phaàn xa cuûa cô theå (ñoái vôùi ñoäng vaät). Laø hôïp chaát höõu cô ñöôïc toång hôïp vôùi löôïng nhoû ôû moät boä phaän cuûa caây vaø chuyeån tôùi boä phaän khaùc nôi noù coù aûnh höôûng tôùi moät quaù trình sinh lyù rieâng (ñoái vôùi thöïc vaät). Aloe coù 2 hormon laø auxins vaø gibberellins. Chuùng coù taùc duïng chöõa laønh veát thöông vaø choáng vieâm söng. Lignin: Laø chaát cuøng vôùi cellulose taïo neân caùc maøng teá baøo goã cuûa thöïc vaät vaø gaén keát chuùng laïi vôùi nhau. Lignin coøn laø chaát khoâng maøu tôùi maøu naâu loaïi boû töø dung dònh sulfite laøm boät giaáy. Caùc nhaø khoa hoïc cho raèng lignin tìm thaáy ôû Aloe coù taùc duïng laøm taêng aùp löïc thaåm thaáu, vì theá noù giuùp chuyeån giao chaát dinh döôõng tôùi nhöõng teá baøo raát khoù haáp thu dinh döôõng. Ngoaøi ra, lignin coøn ñoùng vai troø nhö moät chaát mang cho caùc caáu töû khaùc. Muoái khoaùng: chöùa trong gel laù. Baûng 3: Thaønh phaàn caùc loaïi khoaùng trong gel laù. Loaïi khoaùngHaøm löôïng (ppm)Loaïi khoaùngHaøm löôïng (ppm)Na84.4Mn1.04K797Fe1.18Mg60.8Cu0.11Ca458P20.1Aloe Vera coøn chöùa moät löôïng nhoû Br2 vaøLi. Caùc loaïi khoaùng naøy raát caàn cho cô theå cuûa chuùng ta. Vaø hôn theá nöõa, coâng duïng cuûa muoái khoaùng khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc boài boå söùc khoûe maø chuùng coøn hoaït ñoäng nhö moät coenzyme kích thích enzyme chuyeån hoùa thöùc aên, oxy, thyroid hormone thaønh naêng löôïng. Muoái khoaùng coøn giöõ vai troø maáu choát trong hoaït ñoäng cuûa hormone cuûa cô theå vaø naõo, hoaït ñoäng cuûa tim, duy trì caùc cô quan cuûa cô theå. Muoái khoaùng thöôøng khoâng hoaït ñoäng ñoäc laäp maø keát hôïp vôùi caùc chaát khaùc, vitamin vaø caùc nguyeân toá veát khaùc. Trong soá caùc muoái khoaùng tìm thaáy trong Aloe thì keõm laø khoaùng coù ích nhaát vaø ñöôïc coâng nhaän roäng raõi veà tính naêng chöõa laønh veát thöông. Chính nhôø chöùa thaønh phaàn keõm cao, Aloe ñöôïc söû duïng ñeå ngaên chaën vaø chöõa beänh lôùn tuyeán tieàn lieät. Acid salicylic: Laø tinh theå hình kim traéng, noùng chaûy ôû nhieät ñoä 159oC, vò hôi ñaéng, tan trong nöôùc, röôïu, ether. Laø chaát hoùa hoïc quan troïng ñeå toång hôïp thuoác giaûm ñau Aspirin (acid acetylsalicylic). Acid salicylic coù taùc duïng giaûm ñau nhanh choùng. Moät soá taøi lieäu coøn cho raèng noù laø hoaït chaát chính trong nhieàu loaïi thuoác coù taùc duïng dieät khuaån, saùt truøng, choáng gaøu. Ngoaøi ra, acid salicylic coøn giuùp loaïi boû caùc moâ cheát cuûa cô theå. Saponin: Laø glycoside phoå bieán trong thöïc vaät, daãn xuaát cuûa caùc ñöôøng (monosaccharide, disaccharide,…). Saponin ñaëc tröng bôûi tính taïo boït nhieàu trong dung dòch nöôùc gioáng nhö boït xaø phoøng neân ñöôïc öùng duïng laøm chaát taåy röûa (ngay caû trong nöôùc cöùng), laø thaønh phaàn cuûa xaø phoøng nöôùc, nöôùc goäi ñaàu, kem boâi maët,… Saponin tìm thaáy trong Aloe Vera laø moät loaïi xaø phoøng töï nhieân, coù taùc duïng laøm saïch caùc moâ cho cô theå. Noù coù taùc duïng baûo veä, giuùp cô theå choáng laïi caùc ñoäc toá nguy hieåm. Saponin coøn coù tính khaùng vi sinh vaät raát toát. Noù coù theå khaùng vi khuaån, virus, naám, men nhö Candida hoaëc Thrush. Vì vaäy, saponin coøn ñöôïc duøng laøm chaát saùt truøng vaø nhieàu döôïc phaåm khaùc. Saponin khi ñöôïc tieâm vaøo maùu (ôû daïng dung dòch) seõ laøm tan maùu. Ñoái vôùi ngaønh thöïc phaåm, saponin ñöôïc öùng duïng ñeå cheá nhöõng loaïi nöôùc uoáng suûi boït, bia, baùnh keïo. Sterol: Ñaây laø nhoùm nhöõng röôïu ñôn chöùc coù thaønh phaàn cô baûn laø nhaân steroid vôùi ba nhaùnh ankyl goàm taát caû töø 9-13 C. Chuùng coù trong ñoäng vaät laãn thöïc vaät döôùi daïng töï do hoaëc este vôùi acid beùo. Sterol ñeàu laø chaát raén khoâng maøu coù saùp, khoâng tan trong nöôùc, tan trong phaàn lôùn caùc dung moâi höõu cô vaø röôïu noùng. Trong Aloe vera L. coù 4 loaïi sterol: cholesterol, campesterol, lupeol, -sitosterol. Ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu ñeå toång hôïp caùc kích thích toá noäi tieát, ñoàng thôøi laø nhöõng taùc nhaân choáng vieâm söng raát toát. Rieâng lupeol coøn coù theâm tính saùt truøng vaø giaûm ñau. -sitosterol chöõa ñöôïc dò öùng, chöùng khoù tieâu vaø caùc sterol laøm dòu côn ngöùa treân da ñaàu, kích thích söï phaùt trieån cuûa toùc. Glucid: chöùa trong gel laù. Aloe vera L. coù chöùa caùc loaïi ñöôøng sau: Monosaccharide: goàm coù glucose vaø fructose. Polysaccharide: goàm glucomannan vaø polymannose. Glucomannan laø polysaccharide goàm D-glucose keát hôïp vôùi D-mannose theo moät hình thaùi raát ñaëc bieät. Vì vaäy, caáu truùc cuûa noù hoaøn toaøn khoâng bò phaù vôõ bôûi heä thoáng tieâu hoùa. Khi caùc phaân töû glucomannan ñeán ruoät non seõ ñöôïc cô theå haáp thu theo moät phöông thöùc rieâng, ñoù laø quaù trình aåm baøo. Nhôø keát caáu vaø hoaït ñoäng ñaëc bieát naøy, glucomannan coù nhieàu taùc duïng trò lieäu khi ñeán trong maùu vôùi ñuû löôïng. Glucomannan raát hieám khi ñöôïc tìm thaáy trong caùc loaøi thöïc vaät khaùc. Noù coù tính meàm deûo, ñaøn hoài nhö chaát dòch trong cô theå con ngöôøi. Nhöõng loaïi ñöôøng naøy coù hoaït tính khaùng virus, choáng vieâm söng, baûo veä vaø kích thích heä thoáng mieãn nhieãm, giaûm ñau. Aloe coøn coù chöùa acemannan (manose bò acetyl hoùa). Chaát naøy coù taùc duïng taêng cöôøng heä thoáng mieãn nhieãm, vôùi caùc hoaït tính khaùng virus gaây ra caùc beänh nhö beänh cuùm, beänh sôûi vaø thaäm chí noù khaùng ñöôïc virus ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa AIDS. Ngoaøi ra, noù coøn ñöôïc duøng ñeå chöõa caùc veát ung nhoït cuûa cô theå con ngöôøi. Beân caïnh caùc loaïi ñöôøng ñaõ neâu treân, Aloe coøn chöùa arabinose, cellulose, galactose, xylose, acid galacturonic,… Ngoaøi khaû naêng choáng söng vieâm, glucomannan coøn coù taùc duïng trò ngöùa vaø chöõa laønh veát thöông. Vitamin: ñöôïc tìm thaáy trong gel laù. Aloe vera L. chöùa nhieàu loaïi vitamin caàn thieát cho cô theå con ngöôøi maø ít loaøi thöïc vaät naøo so saùnh ñöôïc, goàm coù: vitamin A, C, E, B, choline, B12, folic acid. Moät soá loaøi coøn coù theå chöùa -carotene. Aloe Vera chöùa caùc vitamin nhoùm B goàm B1, B2, B3, B6, B12. Trong ñoù, vitamin B12 laø ñaùng chuù yù nhaát. Ñaây laø loaïi vitamin chæ coù ôû nhöõng loaøi ñoäng vaät nhö caù, thòt, tröùng, söõa laø nguyeân chaát sinh saûn vaø taïo thaønh maùu cho taát caû loaøi ñoäng vaät. Rieâng Aloe Vera laø loaïi thöïc vaät duy nhaát chöùa vitamin B12. Ñaây laø moät khaùm phaù cuûa baùc só Arnol Fox (nguyeân laø giaûng sö Ñaïi hoïc Irvine vaø beänh vieân Los Angeles) vaøo ngaøy 22/04/1983. 3.Caùc öùng duïng cuûa caây nha ñam: Trong caây nha ñam coù nhieàu hoaït chaát coù giaù trò neân ñöôïc öùng duïng raát roäng raõi trong caùc lónh vöïc nhö döôïc phaåm, myõ phaåm, thöïc phaåm… Hieän nay caây nha ñam ñöôïc coâng nhaän roäng raõi laø coù caùc tính chaát chuû yeáu sau: Ñieàu hoøa vaø phoøng choáng caùc beänh cuûa heä thoáng tieâu hoùa. Kích thích heä mieãn dòch. Thanh loïc cô theå, laøm maùt gan, ñeïp da. Khaùng vieâm, choáng nhieãm truøng. Coù taùc duïng phoøng beänh vaø nhieãm ñoäc cô theå. a.Lónh vöïc döôïc phaåm: Taùc duïng khaùng khuaån: Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây ñaõ chöùng minh gel nha ñam coù tính saùt khuaån vaø gaây teâ. Duøng ñeå saùt truøng, thanh nhieät, thoâng tieåu. Laøm eâm dòu veát thöông khi bò phoûng nheï, khi bò coân truøng chaâm chích hay da bò chai cöùngkhi bò raùm naéng. Gel nha ñam cuõng coù taùc duïng laøm taêng vi tuaàn hoaøn( giuùp maùu ngoaïi vi löu thoâng toát). Nhuõ dòch ñöôïc baøo cheá töø nha ñam duøng ñeå cheá caùc loaïi thuoác trò Eczema hay caùc muït choác lôõ, laøm mau keùo da non ôû veát thöông. Dòch töôi nha ñam coù tính khaùng khuaån lao (n vitro). Trò vieâm loeùt daï daøy: Uoáng gel töôi cuûa laù nha ñam. Cöù vaøi giôø uoáng 1 muoãng canh gel töôi luùc buïng khoâng coù thöùc aên seõ laøm laønh veát vieâm loeùt daï daøy( khoâng ñöôïc quaù 400 mg gel töôi/ ngaøy). Trò beänh ngoaøi da: dòch nha ñam töôi coù taùc duïng laøm saên da, laøm nhoû loã chaân loâng. Boâi gel töôi haøng ngaøy leân maët coù taùc duïng ngöøa naùm, laøm mòn da, ngöøa muïn,. . . Phoøng ngöøa soûi nieäu: caùc Anthraquinon seõ keát hôïp caùc ion Ca trong ñöôøng tieåu thaønh hôïp chaát tan ñöôïc ñeå toáng ra ngoaøi theo nöôùc tieåu. ÖÙng duïng trong Ñoâng Y: Moät soá ñôn thuoác coù duøng loâ hoäi: Baøi Ñöông quy loâ hoäi hoaøn: Loâ hoäi, ñaïi hoaøng, thanh ñaïi, moãi thöù 3 g; ñöông quy, long ñôûm thaûo, hoaøng caàm, chi töû, hoaøng lieân, hoaøng baù moãi thöù 6 g; moäc höông 5,5 g, xaï höông 0,3g taùn rieâng. Taát caû taùn boät mòn luyeän maät laøm hoaøn, moãi laàn uoáng 6-10g, ngaøy 3 laàn. Chuû trò chöùng can ñôûm thöïc nhieät gaây taùo boùn, tieåu ñoû ít, hoa maét, choùng maët hoaëc naëng hôn coù theå co giaät, phaùt cuoàng, noùi nhaûm. Baøi loâ hoäi hoaøn: Loâ hoäi, dieân hoà saùch, moäc höông ñeàu 3g; voâ di, thanh bì ñeàu 6g, ñöông quy, phuïc linh, traàn bì ñeàu 10g; chích thaûo 3g, taát caû taùn boät mòn laøm vieân hoaøn, ngaøy uoáng 6-10g. Chuû trò em bò giun ñuõa, suy dinh döôõng. Laù nha ñam coøn ñöôïc söû duïng ñeå trò boûng: Sau khi bò boûng chöøng 3 ngaøy, baïn coù theå ngaét moät laù, laáy chaát nhôøn beân trong boâi leân veát boûng,. Veát thöông seõ maùt hôn, deã chòu hôn vaø khoâng bò khoâ nöùt.Cuõng coù theå söû duïng caùc loaïi kem trò boûng chieát xuaát töø nha ñam, vieäc söû duïng laù töôi hay kem ñeàu coù coâng duïng nhö nhau. Löu yù: khoâng duøng laù hoaëc kem nha ñam neáu coù beänh tim,ñang duøng thuoác aspirin hoaëc caùc loaïi thuoác laøm loaõng maùu. Sau khi bò boûng chöøng 3 ngaøy, baïn coù theå ngaét moät laù, laáy chaát nhôøn beân trong boâi leân veát boûng. Veát thöông seõ maùt hôn, deã chòu hôn vaø khoâng bò khoâ nöùt.Cuõng coù theå söû duïng caùc loaïi kem trò boûng chieát xuaát töø nha ñam, vieäc söû duïng laù töôi hay kem ñeàu coù coâng duïng nhö nhau. ÖÙng duïng trong Taây Y: Ngoaøi vieäc öùng duïng trong Ñoâng Y, loâ hoäi coøn ñöôïc öùng duïng trong Taây Y. Sau ñaây xin giôùi thieäu moät soá ñôn thuoác coù duøng loâ hoäi: Vieân nhuaän traøng do xí nghieäp döôïc phaåm saûn xuaát: boät loâ hoäi 0.08g, cao maät boø tinh cheá 0.05g, phenolphthalein 0.05g, boät cam thaûo 0.05g, taù döôïc vöøa ñuû moät vieân. Duøng chöõa taùo boùn, khoù tieâu vì thieáu nöôùc maät, vaøng da, yeáu gan, yeáu ruoät. Ngaøy uoáng 1-2 vieân vaøo böõa côm chieàu. Coù theå duøng lieàu cao hôn. Treû em döôùi 15 tuoåi khoâng duøng ñöôïc. Thuoác boå Pharmaxg G2 laø saûn phaåm cuûa coâng ty Ampharco USA. Thuoác daïng vieân nang meàm, moãi vieân chöùa 5 mg loâ hoäi cuøng vôùi caùc vò thuoác khaùc laø nhaân saâm, ginkgo biloba vaø nhieàu vitamin, khoaùng chaát. Thuoác coù taùc duïng: taêng cöôøng söùc ñeà khaùng cô theå ñoái vôùi beänh nhieãm truøng, ñieàu hoøa nhu ñoäng ruoät vaø ñöôøng huyeát, khaùng vieâm, thuùc ñaåy söï laønh veát thöông. ÖÙng duïng ñieàu trò trong laâm saøng: Baøi thuoác trò taùo boùn: 2 muoãng suùp voû khoâ, 1 muoãng nhoû (5ml) reã khoâ, 50 ml nöôùc eùp laù loâ hoäi + nöôùc laù hoaëc nöôùc traùi caây( tuøy yù). Cho taát caû vaøo ly, khuaáy ñeàu, uoáng ngay. Neáu ñeå laâu, thuoác seõ ñoâng thaønh baùnh. Lieàu duøng: ngöôøi lôùn 2 lít/ngaøy, treû em 7-12 tuoåi 1 lit/ngaøy, treû 3-7 tuoåi 1/4 lít/ngaøy. Taùc duïng xoå, nhuaän tröôøng: Thôøi xa xöa, töø Hypocrate ñeán Haûi Thöôïng Laõn Oângñaõ bieát deán ñaëc tính nhuaän tröôøng , nhuaän gan, ñieàu kinh cuûa nha ñam. -Lieàu thaáp: 20-50mg nhöïa Aloe coù tính boå ñaéng, kieän tyø vò, nhuaän gan. -Lieàu vöøa: 100mg (3-5 laù töôi): Saùt truøng ñöôøng ruoät, ñieàu kinh, nhuaän tröôøng, xoå. -Lieàu cao: 200-500(10-20laù): xoå maïnh. Taïi Phaùp coù khoaûng vaøi chuïc bieät döôïc coù taùc duïng nhuaän tröôøng, xoå maø thaønh phaàn coù chöùa Aloe. Trò ñau löng: loâ hoäi töôi 50g, ñöôøng caùt 100g naáu aên. Trò muïn nhoït-Abces: giaõ nhuyeãn caû laù laãn voû ñaép leân vuøng söng ñoû. Trò roâm saûy muïn: laáy nöôùc coát loâ hoäi töôi thoa leân vuøng da beänh. Moät soá löu yù khi duøng thuoác loâ hoäi: Loâ hoäi duøng lieàu nhoû 0.05-0.10g (töông ñöông vôùi khoaûng 50-100g laù Aloe Vera töôi) laø moät vò thuoác boå giuùp tieâu hoùa, kích thích nheï nieâm maïc ruoät, toáng caën ba õñaõ laâu ra ngoaøi ruoät. Duøng lieàu cao, loâ hoäi laø moät vò thuoác taåy maïnh nhöng taùc duïng chaäm, gaây sung huyeát ôû caùc cô quan buïng, nhaát laø ôû ruoät giaø. Do ñoù, ngöôøi bò sa tröïc traøng hay coù thai khoâng duøng ñöôïc. Tuøy theo lieàu duøng coù theå gaây ñoä taåy caàn thieát. Duøng lieàu quaù cao (8g), loâ hoäi gaây ngoä ñoäc, coù theå daãn ñeán cheát ngöôøi vôùi caùc trieäu chöùng: phaân nhieàu, yeáu toaøn thaân, maïch chaäm, thaân nhieät haï. Loâ hoäi duøng laøm thuoác: thích hôïp cho ngöôøi coù theå taïng nhieät, ñoái vôùi ngöôøi coù theå taïng haøn(tieâu chaûy, sôï laïnh, ñau buïng)…phaûi thaän troïng khi duøng. Treû em: phaûi thaän troïng, chæ duøng lieàu baèng 1/4 ngöôøi lôùn. b.Myõ phaåm: Do nhöõng ñaëc tính kì dieäu treân caùc nhaø y döôïc hoïc ñaõ nghó ñeán loaïi myõ phaåm ñöôïc cheá taïo töø gel nha ñamñeå taïo ra nhöõng loaïi kem döôõng da, do pH cuûa gel nha ñam gaàn gioáng vôùi pH cuûa da cho neân chuùng laøm cho da töôi taén vaø dieàu hoøa ñöôïc ñoä acid cuûa da. Hieän nay treân thò tröôøng, nhieàu haõng myõ phaåm ñaõ laáy ngay chính teân Aloe vera laøm teân thöông maïi cho nhöõng loaïi kem choáng naéng, döôõng da, caùc loaïi daàu goäi, daàu khöû muøi hoâi, chaát coù taùc duïng choáng moác, xaø phoøng, daàu caïo raâu,. . . Caùc saûn phaåm myõ phaåm töø caây nha ñam raát phong phuù vaø ña daïng: Daàu goäi ñaàu, daàu xaû. Söõa taém, xaø phoøng, söõa röõa maët, kem ñaùnh raêng. Kem döôõng da, kem choáng naéng, kem choáng laõo hoaù… Nöôùc hoa, nöôùc döôõng da tay… Hình 5: Nöôùc hoa vaø caùc loaïi oáng tuyùp kem töø nha ñam c.Thöïc phaåm: Trong thöïc phaåm laù Aloe Vera duøng ñeå aên töôi vôùi ñöôøng hoaëc naáu cheø. Coù nôi coøn duøng laù Aloe Vera ñeå naáu canh. Ngoaøi ra, gel Aloe Vera coøn ñöôïc laøm chaát ñoâng keát cho raát nhieàu moùn aên. Caùc chuyeân gia veà thöïc phaåm raát quan taâm ñeán Aloe Vera nhaèm taïo ra caùc loaïi thöùc aên dinh döôõng. Chuùng coù taùc duïng hoã trôï trong ñieàu trò beänh ñoàng thôøi giuùp cô theå phoøng choáng moät soá beänh nhôø vaøo khaû naêng thanh loïc baûn theå, ñieàu hoøa kinh maïch giuùp khí huyeát löu thoâng laøm taêng söùc ñeà khaùng cuûa cô theå. Hình 6: thaïch nöôùc nha ñam Thöïc phaåm chöùa Aloe Vera laø loaïi thöïc phaåm chöùc naêng, coù taùc duïng hoå trôï vôùi taát caû caùc loaïi beänh, ñaëc bieät laø caùc beänh sau: beänh bao töû vaø nhöõng beänh veà ñöôøng tieâu hoùa, tieåu ñöôøng, chlolesterol, cao huyeát aùp, vieâm gan, vieâm ruoät tró, taùo boùn, nhöùc ñaàu kinh nieân, phong thaáp ñau nhöùc, ruïng toùc, da maët bò naùm, muïn, hoâi mieäng,… Hình 7: nha ñam caét mieáng 4.Nguy hieåm töø vieäc laïm duïng loâ hoäi: Do thaáy nhieàu loaïi myõ phaåm chieát xuaát töø loâ hoäi neân moät soá ngöôøi ñaõ töï caét laù caây naøy eùp laáy nöôùc ñeå boâi leân da vì cho la chuùng nguyeân chaát neân toát hôn, khoâng ngôø da laïi bò phoàng ñoû. Nöôùc eùp cuøi laù caây loâ hoäi coù taùc duïng laøm meàm da, choáng vieâm vaø khaùng khuaån nhöng nöôùc eùp toaøn laù laïi coù theâm chaát nhöïa neân khoâng ñöôïc duøng laøm ñeïp. Nhöõng tröôøng hôïp bò dò öùng keå treân laø do duøng laù caây loâ hoäi khoâng loät boû lôùp voû ngoaøi. Ngöôøi bò beänh tim traùnh duøng nöôùc loâ hoäi vì coù nguy cô gaây loaïn nhòp tim. Ñoâng y xeáp loâ hoäi vaøo loaïi thuoác taåy xoå vaø truïc thuyû, duøng nhieàu seõ toån thöông ñeán taân dòch vaø chaân khí. Caùc loaïi thaûo döôïc cuõng coù taùc duïng phuï, chuùng coù theå khoâng bieåu hieän ngay maø tieàm aån laâu daøi. Neáu ñeå treû em uoáng thay nöôùc loïc thì raát nguy hieåm, nhaát laø treû em bò beänh tim baåm sinh. Theo töø ñieån baùch khoa döôïc hoïc, nhöïa loâ hoâi duøng lieàu cao coù theå gaây ñoäc. Khoâng duøng loâ hoäi ñoái vôùi treû em. PHAÀN II: THU HOAÏCH NHA ÑAM 1.Tröôùc thu hoaïch: a. Laøm ñaát: Choïn ñaát:loâ hoäi laø caây chòu ñöôïc khoâ haïn nhöng khoâng chòu ñöôïc ngaäp uùng, do ñoù phaûi choïn vuøng ñaát cao raùo, thoaùng xoáp, toát nhaát laø ñaát pha caùt deã thoaùt nöôùc. Laøm ñaát: ñaát troàng phaûi ñöôïc caøy böøa kyõ, muïc ñích laøm nhoû ñaát vaø sang phaúng ruoäng troàng. Sau ñoù leân luoáng, ñaùnh raõnh troàng. Thoâng thöôøng luoáng ñöôïc ñaùnh cao khoaûng 20cm ñeå deã thoaùt nöôùc. Ñaùnh raõnh troàng theo maät ñoä haøng caùch haøng 80cm, caây caùch caây 40cm. Boùn loùt: söû duïng phaân chuoàng ñeå boùn loùt. Moãi caây boùn loùt khoaûng 500-700g phaân chuoàng, khoaûng 2,5 taán phaân chuoàng/ha. b.Choïn gioáng: Choïn gioáng: hieän nay, coù khoaûng 300 loaøi loâ hoäi khaùc nhau nhöng loâ hoäi Aloe Vera laù xanh thaãm, beï laù to laø loaïi deã troàng vaø cho naêng suaát cao. Gioáng Aloe Vera ñang ñöôïc noâng daân troàng ñaïi traø. Nhaân gioáng: loâ hoäi ñöôïc nhaân gioáng baèng phöông phaùp voâ tính. Chuùng ta söû duïng laù loâ hoäi ñeå tieán haønh nhaân gioáng. Ñeå taêng heä soá nhaân Hình 8: nhaân gioáng nha ñam gioáng, coù theå caét boû ñoït caây meï. Moät naêm sau xung quanh caây meï seõ xuaát hieän maáy chuïc caây con. Khi caây con lôùn chöøng 10cm, chuùng ta laáy ñem troàng. Thôøi vuï troàng: caây loâ hoäi coù theå troàng quanh naêm, nhöng toát nhaát laù troàng vaøo muøa xuaân vaø muøa thu, vì ñaây laø thôøi gian caây loâ hoäi con coù theå phuïc hoài vaø phaùt trieån nhanh nhaát. Caùch troàng: ñaøo caây con töø vöôøn öôm, löu yù khi ñaøo caån thaän, laáy ñöôïc caøng nhieàu reã caøng toát, nhaèm thu ngaén thôøi gian hoài söùc cuûa caây con. Sau ñoù, troàng theo raõnh, vôùi maät ñoä: caây caùch caây 40cm, haøng caùch haøng 80cm, nhö vaäy soá löôïng caây gioáng khoaûng 30-50.000 caây/ ha. + Khi troàng, caàn chuù yù: ñeå maàm caây con nhoâ khoûi maët ñaát, giöõ cho caây thaúng ñöùng vaø reã phuû ñeàu môùi laép chaët ñaát, neáu ñaát khoâng ñuû aåm ñeå giöõ goác neân töôùi theâm nöôùc. Sau ñoù, neáu trôøi khoâ haïn phaûi thöôøng xuyeân töôùi nöôùc giöõ ñoä aåm vöøa ñuû, neáu trôøi möa lieân tuïc thì phaûi chuù yù thoaùt nöôùc, vì loâ hoäi con raát deã bò cheát do uùng nöôùc. Loâ hoäi vöøa troàng xong maàm laù seõ ñoû hoaëc vaøng, nhöng khi caây beùn reã maàm seõ xanh trôû laïi. + Caây loâ hoäi gioáng sau khi laáy ra khoûi vöôøn öôm neân ñeå trong maùt 2-3 ngaøy, sau ñoù môùi ñem ra troàng thì caây con seõ nhanh moïc maàm vaø tæ leä soáng cao hôn. c. Chaêm soùc: Vieäc chaêm soùc caây loâ hoäi chuû yeáu goàm 3 khaâu kyõ thuaät sau: Töôùi-tieâu nöôùc: +Töôùi nöôùc: caây loâ hoäi chòu ñöôïc naéng haïn nhöng laïi phaùt trieån toát khi coù ñoä aåm trong ñaát vöøa phaûi. Vì vaäy, trong muøa khoâ phaûi töôùi nöôùc thöôøng xuyeân giöõ ñoä aåm cho ñaát. Toát nhaát trong muøa khoâ, 3-5 ngaøy töôùi nöôùc 1 laàn, giuùp caây sinh tröôûng toát, ñaït chaát löôïng saûn löôïng cao hôn. +Tieâu nöôùc: caây loâ khoâng chòu ñöôïc ngaäp uùng quaù laâu. Do vaäy, neáu trôøi möa daøi ngaøy thì phaûi khôi thoâng caùc raõnh taïo ñieàu kieän ñeå thoaùt nöôùc toát. Neáu ñeå möông raõnh bò tích nöôùc seõ gaây thoái reã, laøm cho caây loâ hoäi cheát haøng loaït. Laøm coû xôùi xaùo ñaát: Trong quaù trình chaêm soùc caây loâ hoäi thì phaûi xôùi xaùo ñaát tröø coû nhieàu ñôït. Vieäc xôùi ñaát thöôøng xuyeân seõ giuùp cho neàn ñaát ñöôïc thoâng thoaùng vaø tröø ñöôïc caùc loaïi coû daïi, laøm cho quaù trình chuyeån hoùa caùc chaát dinh döôõng trong ñaát nhanh choùng vaø caây loâ hoäi deã haáp thu, sinh tröôûng vaø phaùt trieån nhanh hôn. Boùn phaân: Caây loâ hoäi coù khaû naêng haáp thuï vaø chuyeån hoùa nhanh caùc chaát dinh döôõng trong ñaát. Do ñoù, ngoaøi vieäc boùn loùt baèng phaân chuoàng thì phaûi thöôøng xuyeân boùn thuùc cho caây loâ hoäi baèng phaân NPK. Thôøi gian boùn thuùc toát nhaát laø 1 thaùng/laàn, vôùi lieàu löôïng khoaûng 100 Kg/ha. Khi boùn phaân neân traùnh laøm baån laù, thöôøng boùn tröôùc khi trôøi möa hoaëc phaûi töôùi nöôùc sau khi boùn phaân. Moãi laàn boùn phaân neân keát hôïp vôùi xôùi xaùo ñaát ñeå loâ hoäi deã haáp thuï hôn. d. Phoøng tröø beänh haïi: Bieåu bì laù cuûa loâ hoäi ñöôïc bao boïc bôûi moät lôùp giaùp cöùng neân caùc loaïi coân truøng khoù coù theå gaây haïi. Nhöng trong ñieàu kieän troàng vôùi maät ñoä daøy, ñaát quaù aåm vaø nhieät ñoä thaáp, laù cuûa loâ hoäi seõ bò moät soá loaïi tröïc khuaån gaây haïi. Treân maët laù xuaát hieän nhieàu ñoám ñen vaø seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán chaát löôïng cuûa caây loâ hoäi. Bieän phaùp phoøng tröø: ñaûm baûo thoâng thoaùng trong vöôøn troàng loâ hoäi, kòp thôøi tieâu nöôùc ñeå khoáng cheá ñoä aåm cuûa ñaát phuø hôïp, laøm coû ñuùng luùc giuùp loâ hoäi phaùt trieån maïnh taïo neân khaû naêng khaùng beänh toát. Neáu xuaát hieän daáu hieäu beänh do tröïc khuaån gaây ra thì neân nhanh choùng caét boû nhöõng laù mang beänh ñem tieâu huûy, traùnh laây lan cho caùc laù khaùc. Troàng loâ hoäi chuû yeáu laø thu hoaïch laù, do vaäy trong quaù trình phoøng tröø beänh haïi khoâng neân söû duïng caùc loaïi thuoác hoùa hoïc. Caây loâ hoäi laø loaïi caây chòu khoâ haïn raát toát. Trong muøa khoâ, khoâng coù nöôùc töôùi, caây loâ hoäi vaãn coù theå soáng ñöôïc. Ñeán khi ñaát coù ñoä aåm thích hôp, caây seõ tieáp tuïc phaùt trieån. Sau khi troàng khoaûng 6 thaùng, caây loâ hoäi coù theå cho thu hoaïch löùa ñaàu tieân vaø cöù moãi thaùng laïi thu hoaïch moät laàn. Sau moät naêm xung quanh caây meï laïi xuaát hieän nhieàu caây con, vì vaäy ta coù theå choïn nhöõng caây con to khoûe thay theá caây meï thì coù theå cho thu hoaïch laâu daøi maø khoâng phaûi öôm troàng laïi töø ñaàu. 2.Thu hoaïch nha ñam: Vieäc thu hoaïch loâ hoäi ñöôïc tieán haønh khi loâ hoäi ñaït ñeán chieàu cao 500 mm vaø coù nhöõng laù kích thöôùc thích hôïp treân caây. Nhöõng laù ôû treân khoâng bao giôø ñöôïc thu hoaïch. Khoaûng 18 – 20 laù ñöôïc thu haùi. Aloe ñöôïc thu hoaïch ngay sau möa , ñieàu naøy laøm cho laù caêng ra vaø cho ra nhöõng doøng nhöïa ñaéng toát hôn töø laù. Theo truyeàn thoáng, laù Aloe ñöôïc caét khoûi caây, sau ñoù ngöôøi ta taïo ra moät choã loõm caïn vaø treân beà maët ngöôøi ta phuû lôùp plastic. Laù Aloe ñöôïc chaát quanh, nhöïa Aloe laø moät chaát loûng saãm maøu gioáng nhö nöôùc ñöôøng , ræ ra töø laù rôi xuoáng, sau vaøi giôø laù ñöôïc thu vaøo thuøng. Thu hoaïch Aloe baèng caùch keùo laù xanh vaø caét ôû gaàn goác traéng, xaáp xæ khoaûng 3 laù giaø ôû ngoaøi cuøng ñöôïc caét töø moãi caây. Caùc laù Aloe ñöôïc taäp trung vaøo nhöõng thuøng chöùa maø chuùng coù theå vaän chuyeån ñi nhanh choùng ñeán cô sôû saûn xuaát. Ôû ñaây, coâng nhaân chuyeån lieân tuïc caùc laù ñöôïc thu hoaïch vaøo trong beå röûa chính ñöôïc boá trí ngay saùt phoøng saûn xuaát. Phoøng saûn xuaát coù heä thoáng vaän chuyeån baèng theùp khoâng ræ, heä thoáng naøy seõ nhanh choùng vaän chuyeån caùc laù töø beå röûa chính ôû ngoaøi qua cöûa nhoû vaøo trong phoøng. Ñaåy nha ñam ñeán caùc maùy röûa laù, sau ñoù ñeán khu vöïc caét, vaø cuoái cuøng qua maùy taùch gel. Phoøng saûn xuaát ñöôïc giöõ ôû cheá ñoä voâ truøng ngay caû khi khoâng söû duïng, coâng nhaân baét buoäc phaûi qua quaù trình laøm veä sinh: moãi giôø hoï vaøo phoøng vaø toaøn boä khu vöïc ñöôïc veä sinh moät caùch kyõ löôõng sau moãi quaù trình saûn xuaát, vaän haønh. Gel Aloe tinh khieát sau ñoù ñöôïc chuyeån qua 1 heä thoáng laøm laïnh ñeå ñöa nhieät ñoä cuûa gel xuoáng 9 0C. Hình 9: haùi töøng laù nha ñam Hình 10: Caét laù nha ñam Hình 12: chaûy nhöïa nha ñam Hình 11: ñoáng nha ñam Hình 13: laù nha ñam PHAÀN III: SAÛN PHAÅM TÖØ NHA ÑAM 1.Moät soá saûn phaåm thöïc phaåm töø caây nha ñam: Baûng 4: caùc loaïi saûn phaåm töø nha ñam Loaïi thöïc phaåâmTeân saûn phaåmHaõng saûn xuaát NÖÔÙC UOÁNGHình 14: Aloe Vera GelFLPHình 15: Nöôùc nha ñam Traø nha ñam: Coâng ty TNHH V.U.A BiotechTHAÏCH NHA ÑAMHình 16: Thaïch nha ñam daïng huyeàn phuø Coâng ty Nantong DefuHình 17: Thaïch nha ñam daïng mieáng - Coù caùc loaïi: höông döùa, höông vaûi, höông daâu, höông chuoái. Coâng ty thöïc phaåm vaø nöôùc giaûi khaùt Dona Newtower DAÏNG BOÄT Hình 18: Saáy gel nha ñam 2.Thaïch nha ñam: Thaïch nha ñam laø saûn phaåm ñöôïc cheá bieán töø phaàn thòt (gel) nha ñam phoái cheá vôùi dòch nöôùc ñöôøng hoaëc dòch quaû. Thaønh phaàn: nha ñam, nöôùc ñöôøng, acid citric, natri benzoat. Coâng duïng: maùt gan, nhuaän tröôøng, kích thích tieâu hoaù. Baûo quaûn: nôi thoaùng maùt, giöõ laïnh sau khi môû bao. Löu yù: vì nha ñam coù tính nhuaän tröôøng cao, khoâng duøng quaù 400 g thaïch moãi ngaøy. Coù hai daïng saûn phaåm: Thaïch nha ñam daïng huyeàn phuø. Thaïch nha ñam daïng mieáng. a. Thaïch nha ñam (daïng huyeàn phuø) höông traùi caây: Daïng ly nhöïa hoaëc loï thuûy tinh 100g, 150g. Höông traùi caây : höông vaûi, höông döùa, höông daâu, höông chuoái… Hình 19: saûn phaåm thaïch nha ñam (daïng huyeàn phuø) b.Thaïch nha ñam daïng haït löïu: Duøng ñeå traùng mieäng, coù theå pha theâm siroâ, nöôùc traùi caây, duøng laïnh seõ ngon hôn. Baûng 5: haøm löôïng saûn phaåm Giaù trò dinh döôõng (cho 1kg thaïch)Naêng löôïng672 kcalÑöôøng140gChaát ñaïm0.3gChaát beùo0gCholesterol0gNatri160gKali160gCanxi100g  Hình 20: thaïch nha ñam(haït löïu) c.Thaïch nha ñam daïng mieáng lôùn : Duøng ñeå cheá bieán thöùc aên hoaëc traùng mieäng: Baûng 6: haøm löôïng saûn phaåm Giaù trò dinh döôõng (cho 1kg thaïch)Naêng löôïng420 kcalÑöôøng125gChaát ñaïm0.38gChaát beùo0gCholesterol0gNatri317gKali101gCanxi84mg Hình 21: Thaïch nha ñam (mieáng lôùn duøng ñeå cheá bieán thöùc aên) Höôùng daãn söû duïng: Cheá bieán thöùc aên: + Vôùt thaïch ñeå raùo nöôùc. + Khi naáu vôùi canh hoaëc xaøo vôùi toâm thòt hoaëc chaû caù, boû thaïch vaøo sau cuøng roài nhaéc xuoáng ngay ñeå giöõ ñoä gioøn cho thaïch, duøng noùng. + Goûi toâm thòt:Toâm, thòt luoäc, thaïch nha ñam,rau thôm ñaõ troän saün, pha moät ít hoãn hôïp daám, ñöôøng troän vaøo cho thaám goûi. + Naáu cheø: cheø ñaäu caùc loaïi, cheø thöng sau khi ñaõ ñöôïc naáu chín, cho thaïch nha ñam vaøo ñeå soâi roài nhaéc xuoáng. Duøng traùng mieäng: duøng laïnh seõ ngon hôn. + Ñoái vôùi ngöôøi kieâng ngoït: duøng ngay sau khi öôùp laïnh. + Coù theå theâm siroâ, theâm ñöôøng hoaëc pha vôùi nöôùc traùi caây vaø duøng chung vôùi ñaù. Hình 22: thaïch nha ñam PHAÀN IV: SAÛN XUAÁT THAÏCH NHA ÑAM DAÏNG HUYEÀN PHUØ 1.Sô ñoà quy trình saûn xuaát thaïch nha ñam daïng huyeàn phuø Löïa choïn, phaân loaïi Röûa laàn 1 Caét boû voû Röûa laàn 2 Caét nhoû Chaàn Xay Phoái cheá Roùt noùng Gheùp naép Thanh truøng Laøm nguoäi Ñöôøng, nöôùc, acid citric Baûo oân Saûn phaåm Muøi, chaát baûo quaûn t~85oC 90oC, 15 phuùt Ñoàng hoùa Laù nha ñam Voû t~85oC, thôøi gian=10 ph Bao bì Tæ leä dòch/nöôùc =1:1 2.Thuyeát minh quy trình saûn xuaát: a.Nguyeân lieäu nha ñam töôi: ñaûm baûo yeâu caàu nhö trong phaàn nguyeân lieäu chính ñaõ trình baøy. Hình 23:caùnh ñoàng nha ñam b.Löïa choïn, phaân loaïi: Hình 24:chôû nha ñam Hình 25: thu hoaïch nha ñam Ñaây laø khaâu quan troïng trong quy trình saûn xuaát caùc saûn phaåm töø nha ñam. Vì vaäy, nha ñam phaûi ñöôïc löïa choïn thaät kó. Nha ñam ñöôïc choïn phaûi laø nhöõng caây nha ñam coøn töôi, ñaït ñeán ñoä chín kyõ thuaät, khoâng bò saâu beänh, khoâng bò daäp naùt. Trong khi thu hoaïch, nhöõng beï nha ñam moïng nöôùc caân naëng 0.5-1 kg. Nha ñam ñöôïc mang ñeán caùc nhaø maùy cheá bieán maø ôû ñoù seõ ñöôïc kieåm tra, röûa, caét tæa. c.Röûa laàn 1: Sau khi buïi nha ñam ñöôïc caét thaønh töøng laù, ta tieán haønh röûa sô boä ñeå loaïi boû caùc taïp chaát baån, ñaát caùt, buøn,… dính vaøo nguyeân lieäu, nhôø ñoù maø loaïi boû ñöôïc phaàn lôùn vi sinh vaät baùm treân nguyeân lieäu. Quaù trình röûa nha ñam ñöôïc thöïc hieän qua nhieàu giai ñoaïn vaø baèng thuû coâng hoaëc duøng maùy röûa. Hình 26: röûa laù nha ñam laàn 1 Hình 27: maùy röûa d.Caét, boû voû: Tieán haønh caét voû baèng tay vôùi dao beùn(chuû yeáu hieän nay), ôû moät soá nöôùc phaùt trieån coù söû duïng maùy taùch voû. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng nhöõng coâng nhaân coù tay ngheà cao, chieàu saâu cuûa mieáng caét phaûi chính xaùc. Voû ñöôïc quay trôû laïi caùc caùnh ñoàng ñeå söû duïng laøm phaân boùn. Hình 28: caét tæa laù nha ñam Hình 29: goït voû nha ñam vaø röûa laàn 2 Hình 30: maùy taùch voû e.Röûa: Hình31: caïo lôùp gaân saùt voû nha ñam Sau khi nguyeân lieäu ñaõ ñöôïc caét boû voû thì seõ thu ñöôïc gel nha ñam, gel naøy ñöôïc tieáp tuïc röûa ñeå loaïi boû muû vaø nhaän ñöôïc mieáng gel traéng trong vaø ñeïp maét. Quaù trình röûa phaûi söû duïng nöôùc hoaøn toaøn töï nhieân trong caùc boàn röûa baèng theùp khoâng ró. Baèng caùch khuaáy chaäm vaø caån thaän ôû nhieät ñoä khoaûng 25-300C. f.Caét nhoû: Muïc ñích cuûa quaù trình caét nhoû laø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình haáp vaø xay. Vì gel ñöôïc caét nhoû thì khi xay seõ ñaït ñöôïc ñoä ñoàng ñeàu cho mieáng nha ñam(do saûn phaåm chöùa thòt quaû daïng lô löûng); ñoàng thôøi, giuùp quaù trình chaàn seõ loaïi ñöôïc nhôùt toát hôn do taêng dieän tích tieáp xuùc. Caét nhoû vôùi kích thöôùc 5cmx5 cm. g.Chaàn: Muïc ñích cuûa quaù trình chaàn laø nhaèm ñuoåi bôùt chaát khí trong gian baøo cuûa nguyeân lieäu, taêng ñoä thaåm thaáu cuûa teá baøo. Ngoaøi ra, quaù trình chaàn chuû yeáu nhaèm muïc ñích loaïi nhôùt cho mieáng nha ñam. Ta tieán haønh chaàn ôû nhieät ñoä 850 C trong thôøi gian khoaûng 10 phuùt. Hình 32: chaàn haáp nha ñam h.Xay: Trong saûn xuaát thaïch daïng huyeàn phuø, ngoaøi dòch baøo coøn coù moâ quaû nghieàn nhoû. Vì vaäy, khi taùch dòch quaû ñeå saûn xuaát, ngöôøi ta thöôøng söû duïng maùy xay. Hình 33: maùy xay mieáng nha ñam i.Phoái cheá: Khi saûn xuaát thaïch huyeàn phuø, pha troän vôùi dòch ñöôøng noàng ñoäkhoaûng 30%, acid thöïc phaåm(acid citric) 0,12% vaø höông lieäu ñeå saûn phaåm ñaït ñöôïc yeâu caàu veà höông vò, maøu saéc, ñoä chua ngoït haøi hoaø. Ñaây laø khaâu raát quan troïng, noù quyeát ñònh ñeán chaát löôïng cuûa saûn phaåm. Tyû leä dòch/ nöôùc laø 1:1. k. Ñoàng hoùa: Khi saûn xuaát thaïch huyeàn phuø, saûn phaåm ôû daïng huyeàn phuø raát deã bò laéng xuoáng ñaùy, do ñoù quaù trình ñoàng hoùa raát quan troïng. Ñoàng hoùa giuùp taêng khaû naêng phaân taùn, lô löûng cuûa thòt quaû, giaûm hieän töôïng taùch lôùp. Ngöôøi tieâu duøng khoâng caàn phaûi laéc tröôùc khi duøng vaø taêng giaù trò caûm quan cho saûn phaåm. l.Roùt noùng: Tieán haønh roùt noùng vaøo loï thuûy tinh ñaõ ñöôïc khöû truøng, laøm khoâ saün. Muïc ñích cuûa quaù trình roùt noùng laø nhaèm loaïi boû heát khoâng khí coù trong nguyeân lieäu. Löôïng khí naøy neáu khoâng ñöôïc loaïi boû deã daãn ñeán hö hoûng saûn phaåm sau naøy. Ngöôøi ta tieán haønh roùt noùng dòch ôû t~85oC. m.Gheùp naép: Gheùp naép laø moät khaâu quan troïng nhaèm laøm cho saûn phaåm caùch ly hoaøn toaøn vôùi moâi tröôøng khoâng khí vaø vi sinh vaät beân ngoaøi, coù taùc duïng raát quan troïng ñeán thôøi gian baûo quaûn vaø chaát löôïng cuûa saûn phaåm. Bao bì coù daïng lon kim loaïi, hoäp nhöïa, bao plastic… n.Thanh truøng: Ôû ñaây, tieán haønh thanh truøng ôû nhieät ñoä 90oC, thôøi gian 15 phuùt. o.Laøm nguoäi: Sau khi thanh truøng, saûn phaåm ñöôïc laøm nguoäi xuoáng nhieät ñoä phoøng trong khoaûng 10 phuùt döôùi voøi nöôùc chaûy. p.Baûo oân: thôøi gian baûo oân khoaûng 15 ngaøy, nhieät ñoä 30-350 C Hình 33: baûo oân saûn phaåm q.Saûn phaåm: Chæ tieâu vi sinh vaät: - naám moác<10 cfu/g - naám men<10cfu/g - vi sinh vaät gaây beänh: khoâng coù Chæ tieâu hoùa hoïc: - pH~3.9 - Noàng ñoä ñöôøng khoaûng 15% - Dö löôïng thuoác tröø saâu: khoâng ñöôïc coù trong saûn phaåm Chæ tieâu caûm quan: Maøu: nhaït/trong Muøi: dòu/ñaëc tröng Hình 34: saûn phaåm thaïch huyeàn phuø trong hoäp kim loaïi Hình 35: thaïch nha ñam höông taùo Hình 36: thaïch nha ñam trong hoäp nhöïa PHAÀN V: SAÛN XUAÁT THAÏCH NHA ÑAM ( KÍCH THÖÔÙC LÔÙN) 1. Sô ñoà quy trình saûn xuaát thaïch nha ñam: Laù nha ñam Löïa choïn, phaân loaïi Röûa laàn 1 Caét boû voû Röûa laàn 2 Caét thaønh thaïch Chaàn Xeáp vaøo loï Roùt dòch Ñoùng naép Thanh truøng Laøm nguoäi Baûo oân Saûn phaåm Dòch siroâ Voû T=850, thôøi gian 10 ph ~70%V T~850C Tæ leä caùi/nöôùc=7/3 900C, 30ph 2. Thuyeát minh quy trình coâng ngheä: a.Laù nha ñam-Löïa choïn, phaân loaïi-Röûa laàn 1-Caét boû voû-Röûa laàn 2: Caùc quaù trình naøy töông töï nhö caùc quaù trình cuøng teân trong quy trình saûøn xuaát thaïch nha ñam daïng huyeàn phuø. b. Caét thaønh töøng mieáng thaïch: Muïc ñích cuûa coâng ñoaïn naøy nhaèm taïo khoái thaïch coù kích thöôùc ñoàng ñeàu. Gel nha ñam sau khi röûa ñöôïc caét thaønh töøng mieáng nhoû vôùi kích thöôùc khoaûng 1,3x1,3cm ñeå sau quaù trình haáp thì kích thöôùc mieáng thaïch coù theå giaûm xuoáng coøn 1,0x1,0 cm nhö mong muoán. Ngoaøi ra, do coù kích thöôùc nhoû neân tieán haønh chaàn ñöôïc nhanh vaø ñeàu hôn cuõng nhö loaïi nhôùt toát hôn. c. Chaàn: Muïc ñích cuûa quaù trình chaàn laø nhaèm ñuoåi bôùt chaát khí trong gian baøo cuûa nguyeân lieäu, taêng ñoä thaåm thaáu cuûa teá baøo. Ngoaøi ra, quaù trình chaàn chuû yeáu nhaèm muïc ñích loaïi nhôùt cho mieáng nha ñam. Ta tieán haønh chaàn ôû nhieät ñoä 850 C trong thôøi gian khoaûng 10 phuùt. Quaù trình chaàn cuõng giuùp cho mieáng thaïch gioøn hôn. d. Xeáp vaøo loï: Caùc mieáng thaïch nha ñam ñöôïc xeáp vaøo loï, thaïch nha ñam chieám khoaûng 70% theå tích loï. e. Roùt dòch siroâ: Sau khi caùc mieáng thaïch Loâ Hoäi ñaõ ñöôïc xeáp vaøo loï thì ta tieán haønh roùt noùng (ôû 85oC) dòch hoãn hôïp goàm: nöôùc döùa(hoaëc coù theå laø caùc loaïi nöôùc khaùc nhö nöôùc taùo, nöôùc vaûi, nöôùc chanh daây,…), dòch syrup, acid citric ñaõ ñöôïc ñun noùng. Roùt noùng dòch naøy coøn coù taùc duïng baøi khí ñuoåi löôïng khoâng khí laãn vaøo trong quaù trình cheá bieán. Dòch ñöôïc roùt coù noàng ñoä ñöôøng khoaûng 30%, acid citric cho vaøo khoaûng 0,12% dòch roùt, ñoàng thôøi coù theâm chaát baûo quaûn laø natri benzoat 0,1 % dòch. f. Ñoùng naép: Ñoùng naép laø moät quaù trình quan troïng nhaèm laøm cho saûn phaåm caùch ly hoaøn toaøn vôùi moâi tröôøng khoâng khí vaø vi sinh vaät beân ngoaøi, coù taùc duïng raát quan troïng ñeán thôøi gian baûo quaûn vaø chaát löôïng cuûa saûn phaåm. g. Thanh truøng: Saûn phaåm thu ñöôïc coù ñoä pH khaù thaáp (pH<4) neân thanh truøng ôû nhieät ñoä t= 90oC trong thôøi gian 30 phuùt. h. Laøm nguoäi: Sau khi thanh truøng, saûn phaåm ñöôïc laøm nguoäi nhanh xuoáng nhieät ñoä phoøng trong khoaûng 10 phuùt döôùi voøi nöôùc chaûy. i. Baûo oân: Thôøi gian baûo oân khoâng döôùi 15 ngaøy ôû nhieät ñoä phoøng (30-350C). Neáu thaáy tæ leä hö hoûng vöôït quaù möùc cho pheùp, caàn phaûi xem xeùt laïi quaù trình cheá bieán. Ñoàng thôøi ñoái vôùi saûn xuaát thaïch nha ñam caàn phaûi coù moät khoaûng thôøi gian ñeå mieáng thaïch coù vò thanh ngoït cuûa dòch ñöôøng do nha ñam coù vò raát khoù aên. j. Saûn phaåm: Saûn phaåm coù vò ngoït vaø chua haøi hoøa, mieáng thaïch gioøn, coù muøi cuûa caùc loaïi nöôùc quaû ñöôïc theâm vaøo. Caùc chæ tieâu khaùc töông töï nhö ñoái vôùi thaïch huyeàn phuø. Hình 37: caùc saûn phaåm thaïch mieáng  TOC \o "1-3" \h \z \u  PHAÀN VI: SAÛN XUAÁT THAÏCH NHA ÑAM THEO PHÖÔNG PHAÙP DAÂN GIAN Pha nöôùc loïc vôùi voâi aên traàu maøu traéng hoaëc ñoû, loaïi voâi toâi, daïng deûo mòn. Phaân löôïng: 1 lit nöôùc +10 g voi toâi. Khuaáy tan, ñeå qua nöûa ngaøy hoc85 cho ñeán khi naøo thaáy laéng trong, chaát laáy phaàn nöôùc laéng trong naøy ñeå söû duïng, boû caën voâi. Duøng voâi maøu naøo, nha ñam seõ ñöôïc nhuoäm thaønh maøu ñoù. Laáy töøng beï nha ñam, goït boû voû, laáy phaàn ruoät caét khuùc ngaén 5 cm, ngaâm trong nöôùc voâi laéng trong trong 1 h(tuøy noàng ñoä voâi), cho ñeán khi vôùt thöû thaáy mieáng nha ñam cöùng laïi chöù khoâng coøn meàm nhôùt nöõa laø ñöôïc. Vôùt ra, xaû laïi baèng nöôùc loïc qua nhieàu laàn cho kyõ laø saün saøng söû duïng. Tuøy noàng ñoä voâi neân ngaâm thöû ñeå gia giaûm phaân löôïng voâi, nha ñam sau khi ngaâm trôû cöùng maø khoâng bò noàng muøi voâi laø ñaït yeâu caàu. Sô cheá: caét nha ñam thaønh mieáng vuoâng thaønh caïnh 1 cm hoaëc daïng haït löïu. Xoác ñeàu moãi 500g nha ñam vôùi 150 g ñöôøng caùt traéng( tuøy yù gia giaûm ñöôøng) cho vaøo huû thuûy tinh ñaäy kín, baûo quaûn trong tuû laïnh ñeå duøng daàn. Vaøi caùch cheá bieán: cho theâm nha ñam vaøo caùc loaïi thöùc aên nhö: cooktail traùi caây caùc loaïi, ñaùnh tan yaourt vôùi nöôùc ñaù baøo, cheø ñaäu xanh ñaù baøo, xay nha ñam chöa cheá bieán thaønh nöôùc sinh toá roài theâm nha ñam “hoät”vaøo, cho theâm vaøo nöôùc cam töôi vaét ñeå vöøa uoáng nöôùc cam vöøa nhaâm nhi “hoät” nha ñam gioøn gioøn. . . Taøi lieäu tham khaûo Nguyeãn Vaên Tieáp_ Kyõ thuaät saûn xuaát ñoà hoäp rau quaû_ Nhaø xuaát baûn Thanh nieân. Trang web:  HYPERLINK "" www.Aloecorp.com  HYPERLINK "" www.Alonature.com  HYPERLINK "" www.AloeVeraBenefits.com  HYPERLINK "" www.aloverafarms.com  HYPERLINK "" www.AsiaRecipe.com  HYPERLINK "" www.evergreen.com  HYPERLINK "" www.floridafood.com  HYPERLINK "" www.foreverliving.com  HYPERLINK "" www.iasc.org  HYPERLINK "" www.natural - health.co.uk  HYPERLINK ""   HYPERLINK "" www.vietlinh.com.vn  HYPERLINK "" www.vua-biotech.com  HYPERLINK "" www.wendefu.com.cn  HYPERLINK "" www.vnexpress.net  HYPERLINK "" www.yerba.com