Tìm hiểu việc từ bỏ ma tuý qua một vài trường hợp điển cứu

cuûa meânh moâng cao caû do trôøi vaø cuûa ñaïi döông bao dung bieån khôi. Trong laêng kính aáy, con ngöôøi cöu mang trong quaû tim mình chaát trôøi laãn chaát ñaát. Keát quaû nghieân cöùu cuûa baøi luaän vaên naøy, cho ta thaáy roõ hôn söï haøi hoøa giöõa trôøi vaø ñaát, giöõa vaät chaát vaø tinh thaàn, giöõa theå lyù vaø taâm linh. Caùc yeáu toá giuùp cho caùc ñoái töôïng cai nghieän thaønh coâng, ñöôïc trình baøy töø cao ñeán thaáp töø ngoaøi vaøo taän beân trong saâu thaúm cuûa loøng ngöôøi. Quan troïng nhaát vaãn laø yeáu toá cuûa baûn thaân vaø yeáu toá hoã trôï tinh thaàn (heä thoáng nieàm tin). Veà baûn thaân, phaàn lôùn ñoái töôïng ñeàu coù mong muoán töø boû ma tuùy vaø coù nhieàu coá gaéng khoâng taùi nghieän sau khi rôøi trung taâm, nhöng coù luùc nieàm tin vaø vaøo baûn thaân hay chính söùc maïnh noäi taïi coøn non yeáu, neân hoï deã daøng bò sa ngaõ, deã bò taùc ñoäng bôûi nhieàu yeáu toá chung quanh nhö thôøi gian cai nghieän laâu, caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy khoâng xoùa ñöôïc, moâi tröôøng ñaày daãy ma tuùy, vaãn coøn ñoù hoaøn caûnh cuõ, baïn nghieän cuõ, gia ñình khoâng tin töôûng hay khoâng giuùp ñôõ ñuùng nhu caàu……………..nhöng yeáu toá gaây neân nguy cô taùi nghieän ñaõ daàn daàn maát ñi khi nieàm tin trong hoï daàn daàn ñöôïc khoâi phuïc, ñöôïc phaùt trieån. Baûn thaân hoï nhaän thöùc ñöôïc ñieàu ñuùng ñieàu sai, quyeát ñònh ñieàu ñuùng ñeå daàn daàn hoài phuïc laïi nhaân caùch cho chính mình, baûn thaân quyeát taâm reøn luyeän, trau gioài vaø naâng cao noäi löïc, hoï töï thaân vaän ñoäng ñeå vöôn leân khoûi vuøng laày cuûa ñam meâ toäi loãi, maø höôùng mình ñeán söï toaøn thieän, khi noäi löïc baûn thaân ñuû maïnh seõ giuùp cho ñoái töôïng deã daøng vöôït qua nghòch caûnh trong ñôøi, daùm ñöông ñaàu vôùi söï hieåu laàm, söï nghi ngôø oan traùi maø ngöôøi chung quanh thaäm chí laø nhöõng ngöôøi raát thaân yeâu daønh cho mình. Ñoàng thôøi yeáu toá hoã trôï tinh thaàn nhö sôïi chæ ñoû xuyeân suoát trong baøi luaän vaên naøy. Nieàm tin daãn ñöa hoï töø tin töôûng vaøo yeáu toá khaùch quan beân ngoaøi, vaøo moâi tröôøng, tin vaøo nhöõng ngöôøi chung quanh, tin vaøo khaû naêng phuïc thieän cuûa chính mình vaø cuoái cuøng tin vaøo chính söùc maïnh tieàm taøng trong hoï. Nieàm tin vaø yeâu thöông ñaõ nuoâi döôõng cho nhöõng tö duy tích cöïc, ñaõ vaø ñang phaùt sinh trong loøng hoï, mang laïi cho hoï taøi saûn tinh thaàn quyù baùu. Cuøng vôùi loøng nhaân aùi bao dung – tin töôûng vaø yeâu thöông maø ngöôøi chung quanh chaân thaønh daønh cho ñoái töôïng ñöôïc dieãn ñaït caùch ñôn sô giaûn dò ñaõ laøm neân moät giaûi phaùp ñoàng boä mang traû laïi cho xaõ hoäi nhöõng con ngöôøi höõu duïng. Ngöôøi ta vaãn ñi tìm ñònh nghóa veà con ngöôøi trong theá giôùi bao la, nhöng coù leõ tieáng “con ngöôøi” laø ñuùng nhaát. Bôûi trong aáy ñöôïc ñan quyeän vôùi nhau bôûi phaàn “con” laãn phaàn “ ngöôøi”. phaàn con naøy cuõng gioáng nhö bao sinh vaät khaùc, coù sinh ra, coù lôùn leân vaø cuõng coù luïi taøn, phaàn con naøy soáng baûn naêng theo quy luaät sinh toàn, Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 77 cuõng daïi khôø, cuõng ích kyû, cuõng tham aên vaø sôï cheát. Nhöng con ngöôøi khaùc moïi sinh vaät khaùc bôûi “chaát ngöôøi”. Vì chaát ngöôøi laøm cho con ngöôøi coù trí tueä, coù öôùc mô, coù khaùt voïng, bieát yeâu thöông, bieát tin töôûng, bieát giaän hôøn, bieát buoàn ñau…………. Hai phaàn aáy ñan quyeän maõi trong ta, luùc laø “con” nhöng cuõng coù luùc raát laø “ngöôøi” , con lôùn quaù thì phaàn ngöôøi nhoû laïi. Trong thôøi gian nghieän ngaäp caùc ñoái töôïng chæ soáng vôùi phaàn “con” maø queân maát phaàn “ngöôøi”, phaàn con trong hoï coøn soáng ñoù nhöng phaàn ngöôøi ñaõ cheát. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, phaàn ngöôøi trong caùc ñoái töôïng ñöôïc khoâi phuïc laø chính khi chaát ngöôøi trong chính baûn thaân hoï vaø chaát ngöôøi cuûa moïi ngöôøi chung quanh ñuôïc phoái hôïp haøi hoøa, taïo cho nhau tin töôûng vaø yeâu thöông laøm neân “söùc baät” giuùp caùc ñoái töôïng vöôït qua ñöôïc moïi khoù khaên ñeå cai nghieän thaønh coâng vaø sôùm hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng. Ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù thieân höôùng toân giaùo thì hoï ñöôïc hoã trôï theâm nieàm tin vaøo Ñaáng Toái Cao, maø hoï meán yeâu toân thôø. Hoï caûm nhaän ñöôïc söùc maïnh taâm linh tieàm taøng trong hoï, hoï tin töôûng ñeå hoaøn toaøn tin töôûng caäy döïa vaøo Ñaáng maø hoï tin raèng, nôi ñoù seõ ban phaùt cho hoï nguoàn söùc maïnh nguoàn tình yeâu. Nguoàn söùc maïnh, nguoàn tình yeâu ñoù, khoâng phaûi laø ñieàu quaù ö tröøu töôïng, khoâng coù thaät, nhöng hoï nhaän dieän ñöôïc söùc maïnh tình yeâu ñoù ñöôïc “kyù gôûi” qua nhöõng ngöôøi thaân yeâu, qua hoaøn caûnh moâi tröôøng maø hoï ñang soáng, nôi hoï vaãn thöôøng ñöôïc ñoùn nhaän trong ñôøi thöôøng. Vôùi caùc ñoái töôïng khoâng coù nieàm tin toân giaùo, khi hoï ñoùn nhaän ñöôïc loøng nhaân aùi bao dung, tin töôûng yeâu thöông maø ngöôøi chung quanh daønh cho hoï, cuøng laøm neân nguoàn söùc maïnh tuyeät vôøi giuùp hoï vuôït qua moïi khoù khaên ñeå ñi ñeán söï hoaøn thieän, hoaøn thieän chính mình vôùi öôùc mô laøm ñeïp cho cuoäc soáng. Nieàm tin cuûa hoï khoâng ñöôïc ñaët nôi Ñaáng Toái Cao, nhöng trong thaâm taâm hoï tin vaøo söï thaät, tin vaøo caùi ñeïp, caùi thieän………tin vaøo phaàn “ngöôøi” cao thöôïng röïc saùng trong hoï. Moät khi ñem ñöôïc nieàm tin ñaët vaøo söï thaät, ñaët vaøo caùi ñeïp, ñieàu hoaøn thieän, thì hoï seõ khoâng coøn baét tay vôùi ñieàu gian taø, vôùi beâ tha cuûa nghieän ngaäp nöõa. Nhôø tinh thaàn ñöôïc chuyeån ñoåi maø theå lyù hoï ñöôïc chuyeån ñoåi theo. Moät hình aûnh taàm thöôøng ñeå chöùng minh ñieàu ñoù. Khi nghieän hoï raát sôï nöôùc, neân ngaïi taém, khoâng chuù yù ñeán daùng veû beân ngoaøi, neân thaân hình, theå daùng ngöôøi nghieän vöøa dô vöøa taøn taï; khi giai ñoaïn caét côn vaø phuïc hoài thaønh coâng, nhaän thöùc ñöôïc chuyeån ñoåi, hoï ñi tìm caùi ñeïp cho baûn thaân, thì chaúng caàn ai eùp buoäc, hoï cuõng töï bieát laøm ñeïp cho thaân xaùc cuûa mình. Coù moät phaåm chaát ñaïo ñöùc maø luoân luoân ñöôïc coi troïng, ñoù chính laø phaåm giaù hay giaù trò cuûa con ngöôøi. Qua vieäc noã löïc ñeå neân ngöôøi höõu duïng cho xaõ hoäi, ngöôøi nghieän coù ñöôïc nieàm töï haøo veà phaåm giaù cuûa mình, hoï caøng ngaøy caøng muoán taêng cao phaåm giaù naøy. Hoï theå hieän baèng cuoäc soáng maãu möïc, tuaân thuû nhöõng quy taéc nhaát ñònhveà thaùi ñoä, haønh vi vaø coù traùch nhieäm ñoái vôùi haønh vi ñoù. Duy trì ñöôïc nieàm töï haøo veà phaåm chaát trong cuoäc soáng seõ giuùp hoï traùnh xa ma tuùy vaø traùnh xa ñöôïc nhöõng yeáu toá tieâu cöïc luoân ñi keøm theo noù. Caùc yeáu toá ñöôïc neâu leân trong baøi ñeàu coù vò trí nhaát ñònh trong vieäc phuïc hoài thaønh coâng cho ngöôøi nghieän. Thieáu soùt, huït haãng moät trong nhöõng yeáu toá treân ñeàu coù theå taïo neân nguy cô taùi nghieän cho ñoái töôïng. “Moät con eùn chaúng laøm neân noåi Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 78 muøa xuaân”, nhaát laø trong vaán ñeà nhaïy caûm naøy, moïi ngöôøi coù lieân quan ñeán ngöôøi nghieän vaø ngay caû baûn thaân cuûa ñoái töôïng, ñeàu mang trong mình nhuõng tö duy tích cöïc, phaán ñaáu cho söï thieän, vôùi nhöõng haønh vi ñôn giaûn vaø taàm thöôøng trong cuoäc soáng, nhöng neáu noù ñöôïc maëc cho moät yù nghóa cuûa loøng yeâu thöông, thì moïi thöù ñeàu coù theå trôû neân giaù tròvaø laøm neân nhöõng ñieàu kyø dieäu cho cuoäc soáng naøy. Ma tuùy hai vaàn chöõ nhoû deã ñoïc deã nhôù, ñöôïc thay theá baèng hai vaàn chöõ deà thöông hôn ñoù laø tin vaø yeâu . Ñoùn nhaän ñöôïc nieàm tin yeâu chaân thaønh vôùi loøng caûm kích bieát ôn, ho seõ ñaùp laïi ï cuõng vôùi chính loøng tin yeâu ñoù. Nhaân aùi bao dung - tin vaø yeâu vaãn maõi laø chìa khoùa môû ñöôïc taâm hoàn con ngöôøi, nhaát laø khi moïi caùnh cöûa khaùc töôûng chöøng nhö ñaõ ñoùng xaäp laïi. Nhö Paolo Friere ñaõ noùi: “Quyeàn laøm ngöôøi hoaøn haûo laø quyeàn baåm sinh cuûa taát caû moïi ngöôøi, chöù khoâng phaûi laø ñaëc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi öu tuù”. Vì theá toâi cuõng xin maïn pheùp ñeå khaúng ñònh raèng “Taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng trôõ neân ngöôøi hoaøn thieän baát keå hoï coù xuaát phaùt ñieåm ra sao!”. II. KHUYEÁN NGHÒ. Caên cöù treân keát quaû nghieân cöùu veà nhöõng kinh nghieäm vöôït khoù ñeå cai nghieän thaønh coâng cuøng nhöõng yeáu toá hoã trôï giuùp ñoái töôïng nhaäp cuoäc ñöôïc vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi, duy trì ñöôïc neáp soáng laønh maïnh trong moâi tröôøng khoâng coù ma tuùy. Cuøng vôùi vieâc quaùn trieät quan ñieåm nhaân vaên trong caùc chính saùch, chuû tröông cuûa nhaø nöôùc, khoâng döøng laïi vieäc chöõa trò laët vaët, maø luoân baùm saùt muïc tieâu giaûi phoùng con ngöôøi. Sau thôøi gian theo ñuoåi vôùi ñeà taøi, tieáp caän thöïc teá nhöõng con ngöôøi vöôït khoù ñeå thoaùt ly khoûi ma tuùy baèng caùch quan saùt, laéng nghe, trao ñoåi, caûm nhaän, suy nghó… toâi thaáy roõ ma tuùy khoâng laø vaán ñeà, noãi ñau cuûa rieâng ai, maø laø vaán ñeà lôùn, laø noãi ñau cuûa toaøn xaõ hoäi. Moät ngöôøi khi sa vaøo con ñöôøng nghieän ngaäp, phaù tan heát bao nhieâu taøi saûn, söï nghieäp, tình caûm toát ñeïp cuûa baûn thaân, cuûa gia ñình, cuûa moïi ngöôøi chung quanh…. Nhöõng suy suïp lieân ñôùi vôùi nhau goùp phaàn vaøo voøng xoaùy laån quaån cuûa söï beá taéc, tuyeät voïng. Nhöng nieàm tin ñaõ daàn khoâi phuïc laïi ñöôïc moïi thöù ñaõ ñoå vôõ, chuùng ta coù theå naâng ñôõ nhaân caùch con ngöôøi trong töông quan tình ngöôøi. Chuùng ta khoâng theå boù tay laøm ngô theo kieåu “ ñeøn nhaø ai naáy saùng”. Töï ñaùy loøng toâi mang moät thao thöùc nhö moät öôùc mô vôùi vaøi khuyeán nghò sau: 1.Vôùi cô quan chöùc naêng : ” Quaûn lyù chaët cheõ caùc nguoàn xaâm nhaäp ma tuùy, phaûi ñaùnh baét ñöôïc keû cung caáp ñaàu nguoàn, thì môùi mong hy voïng trieät phaù ñöôïc nhöõng ñaàu moái baùn leû. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 79 ” Thôøi gian qua caùc cô quan chöùc naêng ñaõ coù nhieàu noå löïc trong coâng taùc phoøng choáng ma tuùy, nhöng keát quaû gaët ñöôïc khoâng caân xöùng vôùi söùc löïc ñaõ boû ra. Caàn phaûi vaän ñoäng giaùo duïc, coäng ñoàng daân dö taïi ñòa phöong ñeå gaây yù thöùc cuøng nhau xaây döïng “ coäng ñoàng traùch nhieäm” vaø laøm saïch moäi tröôøng theo nguyeân taéc: “daân bieát, daân laøm, daânbaøn, daân kieåm tra.” ” Nhaø nöôùc caàn maïnh daïn ñaàu tö giuùp ñôõ cho cac nhaø kinh doanh, cho caùc nhaø khoa hoïc, toå chöùc vaø höôùng daãn nhieàu cuoäc chôi, phaùt huy saùng kieán taïo ra nhöõng saân chôi laønh maïnh, ñoàng thôøi laøm voâ hieäu hoùa caùc troø chôi gaây haïi hieän coù. ” Vai troø cuûa truyeàn thoâng ñaïi chuùng heát söùc quan troïng, noù ñi vaøo moïi giôùi, moïi luùc, moïi nôi, noù thaám saâu töøng böôùc trong loøng ngöôøi. Hieän nay thoâng tin veà vaán ñeà ma tuùy phaàn lôùn chæ thaáy noùi ñeán, nhöõng tuï ñieåm, nhöõng vuï aùn, nhöõng vuï xöû lyù, chính saùch taäp trung, quy trình cai nghieän…nhöng thaät khan hieám trong nhöõng thoâng tin veà nhöõng tö duy tich cöïc, nhöõng noå löïc chieán ñaáu ñeå thaéng ñöôïc ñam meâ. Gaàn ñaây coù baøi “Haõy taäp soáng queân mình vì ngöôøi khaùc” (Tuoåi treû 22.03.02). Baøi “Toâi ñaõ lôùn nhanh hôn caùc baïn cuûa mình”. Ôû goùc baùo caâu chuyeän chieàu thöù 7, môùi nhaát thì coù baøi “ Goïi ñoù laø thaûm hoïa môùi ñuùng” (tuoåi treû 12.09.02). Toâi thieát nghó nhöõng baøi baùo vôùi nhöõng tö duy tích cöïc naøy seõ laø göông maãu, seõ laø haït gioáng toát cho nhöõng ai ñang treân con ñöôøng ñi tìm leõ soáng thaät. Thoâng tin raát quan troïng, ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu cho thaáy thoâng tin quyeát ñònh söï thay ñoåi haønh vi. Tieáp caän ñöôïc nhöõng thoâng tin tich cöïc haønh vi seõ ñöôïc chuyeån höôùng , nhö oâng baø ta xöa vaãn noùi: “Gaàn ñeøn thì saùng”. ” Tröôùc ñaây trong ñoäi nguõ caùc boä laøm vieäc taïi caùc tröôøng, taïi caùc trung taâm chæ nghe nhaéc ñeán 2 oâng thaày: Thaày giaùo daïy chöõ, daïy ngheà vaø thaày thuoác chöõa beänh. Ñeán toái ngaøy 20.04.02 treân HTV9, Phoù Chuû Tòch UBND.TP Nguyeãn Thaønh Taøi coù phaùt bieåu; “Tp seõ tuyeån duïng sinh vieân toát nghieäp ngaønh Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Vaø Nhaân Vaên cuøng caùc ngaønh xaõ hoäi khaùc tham gia phoøng choáng ma tuùy.” Moät giaûi phaùp ñoàng boä luoân laø ñieàu höùa heïn. Thöïc hieän ñöôïc söï ñoàng boä naøy seõ mang ñeán caùi môùi trong phoøng choáng ma tuùy, ngoaøi vieäc caét côn, ñieàu trò theå lyù, naâng cao trình ñoä vaên hoùa, coøn coù baøi thuoác ñaëc trò ñeå chöõa beänh taâm hoàn. ” Caàn coù söï song haønh giöõa ñieàu trò vaø phuïc hoài. Vaän duïng taát caû moïi yeáu toá töø coù khaû naên mang laïi söï phuïc hoài nhaân caùch con ngöôøi , töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø caùc giaù quan vaøo cho ñeán noäi taâm, ñi töø theå lyù ñeán taâm linh. Öôùc mong moïi lieäu phaùp ñeàu ñöôïc öùng duïng caùch haøi hoøa hôïp lyù. 2. Vôùi coäng ñoàng daân cö. ” Caàn coù caùi nhìn caûm thoâng, chaáp nhaän ñoái töôïng söû duïng ma tuùy, caàn ñaët nieàm tin nôi hoï, giuùp hoï naâng cao loøng töï troïng vaø yù chí vöôn leân, Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 80 chæ baèng trí tueä vaø tình yeâu thöông thaät söï môùi coù theå giuùp hoï sôùm phuïc hoài. ” Taïo ñieàu kieän toát cho hoï tham gia caùc hoaït ñoäng tích cöïc hieän coù taïi ñòa phöông. ” Quan taâm ñuùng möùc, ñoäng vieân, khích leä, taïo cho hoï loái môû ñeå hoøa nhaäp ñöôïc vôùi coäng ñoàng caùch deã daøng, traùnh thaùi ñoä leân aùn, canh chöøng, ñe doïa, reû khinh. ” Caàn taêng cöôøng ñoäi nguõ nhaân vieân xaõ hoäi trong caùc trung taâm, hay taïi ñòa phöông ñeå laøm “caàu noái” cho ñoái töôïng trong caùc giai ñoaïn suy suïp hay khuûng hoaûng. Giuùp hoï ruùt ngaén khoaûng caùch sô ñôn giöõa coäng ñoàng. ” Taän duïng taøi nguyeân veà nhaân löïc vaø naêng löïc hieän coù trong coäng ñoàng khaù phong phuù, nhö caùc ñoaøn theå cuûa phöôøng khoùm, caùc hoaït ñoäng cuûa caùc hoäi ñoaøn cuûa nhaø thôø, nhaø chuøa. Goùp phaàn tích cöïc cho vieäc chuyeån ñoåi haønh vi cho caùc ñoái töôïng. 3.Vôùi caùc ñoái töôïng. ” Duy trì nhöõng gì ñaõ ñöôïc hoïc taäp vaø reøn luyeän trong thôøi gian qua ñeå taïo cho mình cuoäc soáng oån ñònh, khoâng coù ma tuùy . ” Traùnh tuyeät ñoái nhöõng thôøi giôø nhaøn roãi. ” Duy trì nhöõng tö duy tích cöïc, ñeo ñuoåi muïc ñích soáng cuûa ñôøi mình. ” Caùc ñoái töôïng ñaõ cai nghieän thaønh coâng laø hieän thaân cuûa nieàm hy voïng cuûa nhöõng ngöôøi coøn ñang nghieän, hoï ñaõ vaø ñang ñaáu tranh ñeå vöôït qua chính baûn thaân mình. Hoï laø baèng chöùng soáng ñoäng cuûa vieäc chieán thaéng cuûa nhöõng caùm doã cuûa ma tuùy vaø vöôït qua ñöôïc caùc giai ñoaïn ñieàu trò. Giaù trò cuûa hoï khoâng chæ naèm ôû choã laø hoï ñaõ töøng vöôït qua söï caùm doã cuûa ma tuùy, maø chuû hoï laø ngöôøi raát thoâng hieåu suy nghó vaø caûm xuùc cuûa ngöôøi nghieän, khaû naêng cuûa hoï trong vieäc baøy toû söï thoâng caûm, ngöôøi giuùp ñôõ ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nghieän khaùc laø khoâng gì saùnh noåi. ” Döïa vaøo khaû naêng naøy maø taän duïng hoï bieán hoï thaønh nhöõng nhaân vieân ñieàu trò thì raát coù hieäu quaû. Bôûi leõ nôi hoï ñaõ coù quaù nhieàu kinh nghieäm, töø ñau ñôùn ñeán khoûe maïnh, töø baát löïc ñeán töï tin, töø oaùn gheùt ñeán yeâu thöông…thaäm chí caû nhöõng kinh nghieäm veà nhöõng maùnh lôùi, thuû ñoaïn cuûa ñoái töôïng. III.ÑEÀ XUAÁT CHO NHÖÕNG NGHIEÂN CÖÙU SAÂU HÔN. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 81 ” Do laàn ñaàu tieân taäp taønh trong laõnh vöïc nghieân cöùu vaø maãu nghieân cöùu töông ñoái nhoû, tính ñaïi dieän chöa thaät cao. Toâi khoâng coù tham voïng tìm ra moät chieán löôïc cai nghieän ma tuùy coù hieäu quaû, ñaây chæ laø söï ghi nhaän nhöõng yù kieán töø phía ngöôøi nghieän vaø moät ít yù kieán cuûa nhöõng ngöôøi coù lieân quan. Toâi chæ öôùc mong cho nhöõng yeáu toá giuùp hoã trôï caùc ñoái töôïng töø boû ñöôïc ma tuùy naøy ñöôïc nhaân roäng leân, vôùi hy voïng tyû leä taùi nghieän seõ giaûm xuoáng. ” Vôùi böôùc ñoät phaù trong laõnh vöïc “ Cai nghieän thaønh coâng” . Nhöõng ñieàu ngöôøi vieát ghi nhaän ñöôïc ôû ñaây chæ laø nhöõng neùt sô khôûi. Do ñoù caàn coù nhöõng nghieân cöùu chuyeân saâu hôn, vôùi phaïm vi roäng hôn va löôïng maãu coù tính ñaïi dieän cao hôn, ñeå ñöa ra ñöôïc nhöõng phaân tích, nhöõng nhaän ñònh saâu saéc hôn. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 82 PHUÏ LUÏC Tröôøng hôïp 1: Sinh naêm: 1971 Hieän ñang laø lao coâng cuûa tröôøng….. Chò moà coâi cha meï töø nhoû, soáng vôùi ba noäi. Noäi baùn ve chai, suøng ñaïo Phaät, moät thaùng aên chay ba laàn, ñi chuøa moãi tuaàn. Chò hoïc ñeán lôùp 5 thì nghæ hoïc vì noäi khoâng ñuû tieàn ñoùng hoïc phí cho chò , chò coù khuoân maët raát ñeïp. Naêm 16 tuoåi, chò bò hieáp trong moät laàn ñi coi caûi luông veà khuya. Töø söï vieäc naøy chò ñi vaøo ngheà maïi daâm, roài tìm ñeán Heâroâin. Chò cuõng ñaõ töøng ñöôïc ñöa ñi cai nghieän ôû Bình Trieäu, nhöng vaøo ñöôïc hai ngaøy laø chò troán ra, “ñoùi thuoác chòu gì noåi”. Ra tröôøng vaøo traïi 9-10 laàn, luùc thì tyrung taâm cai nghieän, luùc thì tröôøng giaùo duïc daïy ngheà Phuï nöõ, vaø khoâng sao “boû ñöôïc chaát quyû ñoù” ñaõ coù luùc chò nghó noù nhö aùn tuø chung thaân cuûa chò. Khoâng cöôõng laïi ñöôïc côn ñoùi thuoác. Theá laø chò laïi tieáp tuïc haønh ngheà maïi daâm ñeå coù tieàn huùt chích. Maëc caûm vì caùi quyù nhaát cuûa ngöôøi phuï nöõ cuõng maát, gaëp phaûi söï chaø ñaïp, khinh reõ cuûa moïi ngöôøi , chò cuõng nhö phaàn lôùn daân xì ke laø nhöõng keû soáng lang baït, coù nhaø cuõng khoâng daùm veà, ngheà nghieäp khoâng coù, thu nhaäp thaát thöôøng chæ bieát löøa ñaûo, laøm tieàn ñeå thoûa maõn côn nghieän, chò ñaõ soáng trong coâ ñoäc, bò ruoàng raãy, khinh bæ, xa laùnh. Chò ñaõ cai nghieän nhieàu laàn, laàn naøo cuõng van vaùi ñaát trôøi quyeát taâm goàng mình ñeå boû” maø ñeàu thaát baïi. Chò thaáy khoå vì noù, nghó ñeán noù laø thaáy sôï, nhöng khi leân côn thì baèng moïi caùch phaûi tìm cho ñöôïc ma tuùy. Chò laïi caøng xa laày hôn khi ñöôïc “moät ngöôøi haûo taâm” ra tay cöùu giuùp (ñoù chính laø baø chuû chöùa) cho chò möôïn tieàn khi eá khaùch, ñuùt loùt tieàn lo cho chò khi chò bò baét tong caùc chieán dòch, buø laïi khi ñi khaùch chò phaûi chia vôùi chuû theo tyû leä %, vaø caùi beänh “ngheà nghieäp” tieâu xaøi xaû laùng, röôïu, bia, huùt, roài chích, cô baïc………….moùn naøo chò cuõng coù cho queân ñôøi. Nhöõng luùc tænh ngoä, loøng troáng roãng, chò chaùn soáng ñeán cöïc kyø,…chò töï töû, nhöng khoâng cheát ñöôïc. Chò troán khoûi ñoäng chöùa, tìm veà vôùi noäi. Noäi khoùc nhö möa.”Ngaøy naøo noäi cuõng van vaùi trôøi phaät cho con boû ngheà, boû ma tuùy, toäi laém con ôi!. Laàn naøy chò bieåu hieän yù chí cuûa mình baèng caùch caïo troïc ñaàu. Song ñuùng nhö ngöôøi ta noùi: “ Chieác aùo khoâng laøm neân thaày tu” caïo ñaàu ngaøy hoâm tröôùc hoâm sau chò ñaõ ñoäi toùc giaû ñi ñöùng ñöôøng vì ñoùi thuoác, “coâ ba” coù cho boû thì môùi boû ñöôïc!. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 83 Laàn ñoù gaëp khaùch chôû chò ra coâng vieân, xuùi quaåy, toùc giaû rôùt ra, gaõ ñaøn oâng ñoù vöøa chaïy vöøa la…nhö gaëp quyû hieän hình. Chò laïi bò baét ñöa vaøo Trung Taâm Daïy Ngheà Phuï Nöõ. Kinh nghieäm ñaéng cay cuûa nhöõng laàn vaáp ngaõ, chò sôï mình laïi va vaáp khi ra khoûi tröôøng. laàn naøy chò quyeát taâm hoïc ngheà may, chò muoán coù ngheà oån ñònh ñeå phuïng döôõng noäi. Caâu hoûi “lieäu mình coù boû ñöôïc ma tuùy khoâng” cöù aùm aûnh ñeo ñaúng beân chò, chò cöù laëp ñi laëp laïi nhö nieäm thaàn chuù: “vaùi trôøi cho con boû ñöôïc, döùt khoaùt phaûi boû!”. Chò hieåu ñöôïc raèng söùc mình laøm khoâng noåi vieäc töø boû naøy. Sau 14 thaùng khoâng söû duïng ma tuùy vaø coù ñöôïc ngheà may, chò ñöôïc giôùi thieäu ñi laøm, hoï nhaän chò nhöng luoân theo doõi, nghi ngôø..töï aùi noåi leân chò laïi lang thang thaát theåu, buoàn khoå kinh khuûng, caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy laïi ñeán vôùi chò, cuøng luùc caûm giaùc vaät vaõ ñau nhöùc khi ñoùi thuoác cuõng ñeán. Trong chò dieãn ra traän chieán giöõa caùi ñau vaø noãi nhôù. Loøng chò khao khaùt ñöôïc soáng ngay laønh, ñöôïc moïi ngöôøi toân trong mình, muoán laøm ñöôïc ñieàu gì ñoù ñeå baùo hieáu cho noäi. Laàn naøy, (thaùng 8/1999) noäi ñöa chò ñeán chuøa, xin caùc taêng ni giuùp ñôõ cho chi ñöôïc giuùp vieäc trong chuøa. Chò nhö ngöôøi ñöôïc thoaùt thai, chò ñöôïc caùc taêng ni daïy ñoïc kinh phaät, ñöôïc hoïc caùch tuïng nieäm vôùi caùc phaät töû. Ôû ñaây chò ñaõ gaëp ñöôïc Tuaán, laø phaät töû cuûa chuøa, anh laø giaùo vieân caáp I, laø ñoaøn vieân thanh nieân. Tuaán yeâu chò, daãn daét chò tham gia vaøo caùc hoïat ñoäng phöôøng khoùm, tham gia hoäi phuï nöõ, chò ñöôïc giao coâng taùc lo cho nhöõng ngöôøi giaø neo ñôn trong phöôøng. Ñöôïc giao coâng taùc chò töï tin hôn , maëc caûm mình laø thöù vöùt ñi maát daàn trong chò, chò caûm nhaän ñöôïc nhöõng ngöôøi giaø caàn coù chò giuùp ñôõ, thaáy mình coù ích chò caøng nhieät tình hôn. Thaùng 7/2001 chò ñöôïc nhaän vaøo laøm lao coâng ôû tröôøng Tuaán daïy caùch ñaây moät naêm, chò ñaõ coù thu nhaäp oån ñònh. Caùi xaùc cuûa chò ñöôïc hoài sinh. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 84 Tröôøng hôïp 2: Sinh naêm 1973 Hieän ñang laøm laäp trình vieân vi tính. Thôøi gian laømvieäc 6giôø/ 1ngaøy Thôøi gian raõnh roãi anh thích ñi daùnh tennis, bowling….haùt karaoâkeâ vôùi caùc baïn ñoàng nghieäp. Anh ñaõ söû duïng ma tuùy naêm 1993, ñaõ cai nghieän 4 laàn, laàn laâu nhaát 18 thaùng vaø ngaén nhaát 15 ngaøy. Nguyeân nhaân söû duïng ma tuùy: vì anh bieát ba coù “ boà nhí”. Ngoaøi vieäc lo cho gia ñình ba coøn laäp “phoøng nhì”, thaàn töôïng cuûa anh suïp ñoå. Vì ba laø maãu ngöôøi lyù töôûng cuûa anh. Ba laø giaûng vieân Ñaïi hoïc daïy toaùn caáp cao, tính ba thích soøng phaúng. Trong nhaø chæ coù anh bieát chuyeän naøy. Giaáu meï, khoâng cho meï bieát chuyeän cuûa ba. Thöông meï, luùc ñoù meï bò beänh ung thö (cancer) phaûi ñi caét moät beân vuù. Meï xaï trò, toùc meï rung, neân xaáu ñi, ba ñi tìm khoaùi caûm khaùc. Thöông cho theå traïng meï, söï chung thuûy cuûa meï, taám loøng meï vaãn yeâu ba, ñau loøng cho söï voâ tö cuûa caùc em, giaän söï phaûn boäi cuûa ba. Noäi taâm anh giaèng co, nhieàu luùc muoán noùi cho meï bieát, ñeå meï coù bieän phaùp vôùi ba, nhöng sôï meï chòu khoâng noåi tin naøy Khoâng ñeå cho caùc em bieùt, sôï caùc em coi thöôøng ba, gia ñình xaøo xaùo. Anh baûo toàn danh döï, uy tín cuûa ba, anh giaän laém nhöng loøng vaãn thöông ba. Daøy voø chaùn naûn, buoàn böïc, baïn beø ruû reâ anh tim laõng queân trong ma tuùy ñoái ñaài laïi vôùi ba.caû nhaø bieát anh nghieän khi coø giaáy baùo cuûa nhaø tröôøng cho bieát anh bò ñuoåi hoïc.(naêm II, Ñai hoïc Tin hoïc) Ba noùi chuyeän vôùi anh thaät nhieàu veà chuyeän naøy….nhöng nhaèm nhoø gì, Bieát ñöôïc lyù do daãn anh ñeán Ma tuùy…ba laëng yeân khoâng noùi ñöôïc gì, ba caøng laïnh luøng, baàu khí gia ñình caøng naëng neà hôn. Ba ñeà nghò anh ñi cai ngieän, anh ñaõ ngaõ giaù vôùi Ba: “Anh boû ma tuùy, Ba boû ngöôøi yeâu” Nhöng ma tuùy ñaâu phaûi noùi boû laø boû ñöôïc. Tình caûm cuûa Ba cuõng ñaâu phaûi laø ñeøn xanh ñeøn ñoû, muoán baät taét luùc naøo cuõng ñöôïc, roài daâu cuõng vaøo ñoù. Laàn ñaàu tieân ba ñöa anh ñi cai 6 thaùng ôû trung taâm, veà nhaø 15 ngaøy sau anh taùi lai. Hoaøn caûnh gia ñình vaãn vaäy, lyù do daãn anh ñeán nghieän ngaäp chöa ñöôïc giaûi quyeát, baïn cuõ coøn ñoù, ma tuùy thì traøn lan….laàn boû ñöôïc 18 thaùng vì anh muoán laáy ñöôïc baèng ñaïi hoïc, nhö ñeán khi thi toát nghieäp laïi rôùt, anh trôû laïi vôùi ma tuùy, döùt voâ laø heát buoàn. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 85 Anh boû nhaø ñi hoang, heát quaùn caø pheâ naøy ñeán quaùn bi da khaùc, thænh thoaûng leûn veà nhaø choâm ñoà ñem baùn ñeå chích…Anh soáng trong caûnh coâ ñôn, buoàn chaùn, thaát voïng naøy daãn anh ñeán thaát voïng khaùc, daàn daàn anh hieåu ñöôïc ma tuùy khoâng laø giaûi phaùp toát nhaát cho nhöõng khuûng hoaûng maø anh ñang gaëp phaûi. Cuoái cuøng thì meï ñi tìm anh, gaëp phaûi thaân xaùc tieàu tuïy cuûa meï vôùi göông maët traøn ñaày nöôùc maét, trong anh noåi daäy loøng hoái haän aên naên, anh ñaõ khoùc, sau bao nhieâu naêm töôûng chöøng nhö tuyeán nöôùc maét cuûa anh ñaõ khoâ caïn, laàn ñoù meï noùi vôùi anh veà noãi loøng cuûa meï. Meï ñaõ bieát töø laâu, chuyeän cuûa ba, tröïc giaùc cuûa ngöôøi phuï nöõ cho Meï bieát ñieàu ñoù. Nhöng Meï vaãn chaáp nhaän ba, vì Meï chaáp nhaän söï thaät veà chính mình, söï thaät veà theå traïng vaø söùc khoeû, veà veû ñeïp cuûa mình… ñaõ maát daàn theo côn beänh. Meï bieát mình khoâng coøn ñuû söùc haáp daãn ba, trong khi ba coøn quaù treû, ñang tuoåi sung söùc, ñòa vò söï thaønh coâng cuûa ba treân ñöôøng ñôøi…. Meï ñaõ yeân laëng chaáp nhaän ñieàu ñoù trong tuûi hôøn ñaéng cay, chöù ñaøn baø naøo maø laïi khoâng ghen haû con? Nhöng meï vaãn coøn moät ñieåm töïa laø caùc con. Meï xin anh vì Meï haõy tha thöù cho ba, vì meï maø haõy xa rôøi ma tuùy. Meï tin anh, tin anh vaãn yeâu thöông ba meï. Ñoù laø baøi tham vaán hay nhaát maø con nghe ñöôïc. Bôûi vì noù ñöôïc dieãn ñaït baèng con tim chaân thaønh cuûa meï, cuøng vôùi tình yeâu khoâng so ño tính toaùn cuûa meï daønh cho choàng con. Nhaän ñöôïc taám loøng bao dung cuûa meï vaãn yeâu thöông mình, nhaän ñöôïc söï tin töôûng cuûa Meï daønh cho mình, maëc duø ñaõ bao nhieâu laàn anh teù quïy ngaõ thua. Meï vaãn tin anh. Anh ñaõ töï ñeán vôùi trung taâm cai nghieän xin caét côn, anh quyeát taâm boû cho baèng ñöôïc thöù ma löïc quaùi aùc naøy. Thaùng 10/ 1999, sau ba thaùng ôû trung taâm veà, noãi aùm aûnh ma tuùy, côn theøm nhôù ma tuùy khoâng heát ñöôïc nôi anh. Baûn thaân anh ñaõ nhieàu laàn ngaùn ngaåm vôùi cuoäc chôi naøy, kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn vaáp vaùp, laøm cho anh theâm maëc caûm, töï ty vaø kheùp kín, loøng troáng roãng, cay ñaéng vôùi chính mình, baát löïc vôùi hoaøn caûnh, vôùi hieän taïi ñang daøy voø anh, böôùc chaân voâ ñònh daãn anh loït vaøo nhaø thôø Ba Chuoâng. Theo doøng ngöôøi anh len chaân vaøo nhaø thôø….tìm moät choã… . Trong thaùnh leã hoâm aáy, tö töôûng “ Thaày ñaây, ñöøng sôï!” laøm cho anh chôït tænh, nhö moät caùi phao ñöôïc gôûi ñeán cho anh, laøm cho anh böøng tænh, nieàm tin vaøo Ñaáng Linh Thieâng chôït böøng daäy trong anh. Tö töôûng naøy ñaõ ñeo baùm anh töø ngaøy naøy sang ngaøy khaùc, mang laïi cho anh söï khích leä an uûi ñeán laï luøng. Moãi laàn nghó ñeán laø loøng thaáy bình an, thanh thaûn. Daàn daàn, anh caûm nghieäm ñöôïc “haõy trao heát cho Chuùa vaø ñöøng sôï!”. Anh tìm ñeán vaø tham gia lôùp chia seû Lôøi Chuùa cuûa giaùo xöù, anh tìm ñöôïc nieàm vui trong nhöõng hoaït ñoäng naøy. Nhôø moät ngöôøi baïn trong nhoùm chia seû Lôøi Chuùa giôùi thieäu anh coù ñöôïc vieäc laøm oån ñònh. Nhôø coù vieäc laøm anh laïi coù theâm ñoàng nghieäp vaø nhöõng ngöôøi baïn toát. Ngoaøi giôø laøm vieäc anh tham gia tích cöïc trong caùc phong traøo cuûa giaùo xöù, nhöõng chuyeán coâng taùc cöùu trôï ngaén ngaøy, nhöõng hoaït ñoäng Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 86 coâng ích cuûa ñòa phöông ñaõ daàn daàn khoâi phuïc laïi cho anh baûn chaát hoaøn thieän cuûa con ngöôøi. Khi hoûi veà hoaøn caûnh gia ñình, tình traïng cuûa Ba hieän nay anh cho bieát, söï phaûn boäi cuûa Ba, ngöôøi ñau loøng, ngöôøi bò toån thuông nhieàu nhaát laø Meï, nhöng Neï ñaõ tha thöù cho Ba, Meï vaãn ngaøy ñeâm caàu nguyeän cho ba, cho anh quay veà vôùi gia ñình. Tình thöông vaø nieàm tin cuûa Meï ñaõ cöùu laáy anh, neân anh tin ngaøy naøo ñoù, Ba cuõng seõ quay veà. Anh vaãn luoân xaùc tín raèng söï thieän seõ thaéng!. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 87 Tröôøng hôïp 3. HUØNG PHÔÛ Caùi bieät danh naøy anh coù töø hoài anh coøn nhoû xíu, khoâng phaûi anh ham aên phôû, maø ñôn giaûn chæ vì maù anh baùn phôû, caùi bieät danh nghe coù veû deã thöông naøy, xem ra khoâng phuø hôïp laém vôùi töôùng taù beân ngoaøi, döõ daèn baëm trôïn cuûa anh. Anh coù coá taät hay meâ, heã meâ caùi gì laø meâ tôùi cuøng, ñaõ chôi thì chôi baát gaân, khoâng chôi caùi kieåu nöûa vôøi. Cuõng vì vaäy maø khi chôi vôùi ma tuùy, laø chôi “naùt tay”, chôi “suïp mí”, chôi boû khoâng ñöôïc. Anh ñaõ coù thôøi gian laøm baïn vôùi ma tuùy khaù laâu naêm (24n). Hoûi veà chuyeän cai nghieän anh noùi: Ngöôøi xöa chæ cai thuoác laøo, maø cuõng phaûi choân ñieáu ñi, laïi ñaøo ñieáu leân, cai ma tuùy laø moät haønh trình gian nan vaát vaû, anh noùi: “ caét côn thì deã nhöng caét côn chæ laø giai ñoaïn phuïc hoài sinh löïc ñeå chôi laïi cho ñaõ hôn, caét côn maø ñoaïn tuyeät vôùi “con ma” aáy thì gaàn nhö voâ voïng”. Anh keå laïi cho toâi nghe caùi taâm traïng theâ thaûm cuûa con ngöôøi, ñaõ bieát mình thaân taøn ma daïi, vuøng vaãy muoán thoaùt thaân, maø sau moãi laàn cuõng vaäy laïi thaáy mình luùn saâu theâm, tôi taû hôn, sa ñoïa hôn. Bieát mình bò moïi ngöôøi chung quanh gheâ tôûm, ño ñöôïc noãi ñau cuûa mình vaø ngöôøi thaân töï hieåu ñöôïc mình xaáu xa gôùm ghieác, vaäy maø khoâng sao cöôõng laïi ñöôïc noù, ôû laïi laøm baïn vôùi noù, tieáp tuïc laøm neân toäi loãi, tieáp tuïc daøy voø töï xeù naùt mình. Vôùi “thaâm nieân” 24 naêm vaø moái “ thaâm giao” maën noàng aáy vôùi ma tuùy anh khoâng nhôù noåi soá laàn anh ñi cai, soá laàn traày truïa vuøng daäy roài laïi quî ngaõ caùch ñau thöông. Chæ nhôø ñöôïc laàn cuoái cuøng aáy anh ñaõ gaëp ñöôïc cô may. ÔÛ caùi tuoåi ñôøi daày daïn, baát giaùc luùc naøo ñoù trong thaâm taâm anh boãng vuøng daäy öôùc muoán laøm ngöôøi höõu duïng cho xaõ hoäi, cho moïi ngöôøi xung quanh, chöù khoâng phaûi chæ laø caùi thöù caën baõ, raùc reán, chæ mang laïi phieàn toaùi, noãi ñau, cho moïi ngöôøi. Nhöng caûm giaùc “ pheâ” vaãn khoáng cheá vaø xoùi moøn öôùc muoán naøy cuûa anh. Moät ngaøy noï ñi lang thang, heát tieàn ñeå chôi, côn ñoùi thuoác ñang haønh haï anh, anh gaëp ñöôïc moät soá anh chò em Tin Laønh. Nhöõng ngöôøi naøy ruû anh ñeán Hoäi Thaùnh ñeå caàu nguyeän, caûm giaùc ñaàu tieân cuûa anh laø “ maéc cöôøi”, “ tuïi baây coù khuøng khoâng, dö hôi haû? Heát chuyeän ñi ruû thaèng xì ke ñi caàu nguyeän”. Nhöng caùc anh chò em vaãn töôi cöôøi vaø thuyeát phucï anh. Anh cuõng coù laàn nghe noùi Hoäi Thaùnh Tin Laønh giaøu laém hoï seõ giuùp ñôõ tieàn baïc, khi mình gaëp khoù khaên, anh cuõng muoán lôïi duïng ñeå chích tieáp. Anh ñoàng yù ñi vôùi hoï… Tham gia sinh hoaït anh vaãn chích, chích tröôùc giôø leã… vaø anh vaãn pheâ vaãn guïc, trong khi moïi ngöôøi ñang haùt thaùnh ca, caàu nguyeän. Caàu nguyeän trieàn mieân, tuaàn naøy sang tuaàn khaùc, nhoùm baïn ñoù vaãn kieân nhaãn thuyeát phuïc anh theo chaân hoï ñeán caàu nguyeän… Moät ngaøy kia, trong côn tænh taùo, anh nhìn mình vaø nhìn moïi ngöôøi xung quanh… “ oââi sao mình chaúng gioáng ai.” Anh chôït khaùm phaù ra, ngoài beân caïnh anh, chung quanh anh laø nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn khaùc vôùi anh. Quaàn aùo anh loâi thoâi, leách theách, hoï thi trang nhaõ lòch söï; thaân hình anh vöøa hoâi vöøa taøn taï, hoï thì maïnh khoûe yeâu ñôøi, nhìn hoï trí thöùc thoâng Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 88 minh, coøn anh thì…coù ñieàu gì ñoù choaùng ngoäp trong anh, taïi sao hoï laïi traân troïng anh, cho pheùp anh ngoài chung haøng gheá vôùi hoï, ñöa saùch cho anh coi, daïy anh haùt thaùnh ca vaø aùnh maét hoï, aùnh leân caùi nhìn thieän caûm chaân thaønh… Caûm giaùc maëc caûm, töï ti, buoâng xuoâi cuûa anh ñang ñoái dieän vôùi söï traân troïng chaân thaønh yeâu thöông cuûa moïi ngöôøi chung quanh. Moät caûm giaùc haïnh phuùc thaùnh thieâng ñang bao truøm laáy anh coäng höôûng nhöõng ñieàu aáy ñaõ ñaåy ñeán moät quyeát taâm. “ töø boû ma tuùy hay laø cheát” Anh laïi moät laàn nöõa ñeán vôùi TTCN. Bình Trieäu. Caùn boä, nhaân vieân ñieàu trò ôû ñaây anh quen quaù roài. Hoï cuõng nhaün maët anh nöõa. Anh ñaõ thöïc hieän laàn cai cuoái cuøng ôû ñaây. Cuoäc ñôøi cuûa anh ñöôïc sang trang vôû môùi. Moät ngaøy cuoái naêm 1992 khi ban giaùm hieäu BT goïi anh leân hoûi anh coù muoán tham gia hoaït ñoäng thöû nghieäm cuûa nhaø tröôøng khoâng? Anh gaät ñaàu, thaàm nghó: “ Lao vaøo cuoäc chôi môùi” tham gia hoïat ñoäng naøy vôùi anh, coù 3 ngöôøi baïn khaùc nöõa. Hoï laø nhöõng ngöôøi laøm vieäc cho chöông trình SIDA ( sao naøy goïi laø chöông trình AIDS), moät chöông trình mang tính thöû nghieäm, ñöôïc trieån khai bôûi quó Nhi Ñoàng Anh (SCF / UK) Coâng vieäc anh ñöôïc giao laø thaâm nhaäp caùc ñoäng, oå chích, ñeå tieáp caän vôùi chuû vaø caùc tay ken. ( Tieáng loùng goïi ngöôøi nghieän xì ke) ñeå truyeàn thoâng beänh sida vaø caùch phoøng choáng. Nhöõng laàn thaâm nhaäp caùc ñoäng, oå chích, nhìn thaáy anh em trong côn nghieän laø nhìn thaáy hình boùng cuûa mình ngaøy naøo… anh ngaùn quaù chuoãi ngaøy soáng trong tuyeät voïng, buoâng troâi, muoán thoaùt maø thoaùt khoâng noåi, anh laïi duøng chính cuoäc soáng cuûa mình ñeå ñeán vôùi anh em, chia seû, naâng ñôõ, vöïc hoï daäy laøm saùng leân trong hoï yù chí vaø nieàm tin vaøo töông lai, vaøo söï thieän, loøng yeâu thöông ñang aâm thaàm dieãn ra trong cuoäc soáng naøy. Töø ngaøy thoaùt khoûi ma tuùy, anh daønh caû cuoäc ñôøi coøn laïi soáng vôùi treû ñöôøng phoá, heát söùc yeâu thöông ñeå phuïc hoài nhöõng taâm hoàn ñang coøn thô ngaây ñaõ bò cuoäc ñôøi baàm daäp. Anh haõnh dieän vaø raát haøi loøng vôùi coâng vieäc hieän nay, töø vò trí cuûa “ thaèng” anh ñöôïc naâng leân vai troø cuûa moät ngöôøi “thaày” ñöôïc moïi ngöôøi traân troïng, caûm meán, yeâu thöông anh. Meï anh ñaõ khoùc, gioït nöôùc maét laàn naøy mang yù nghóa khaùc khoâng phaûi vì tuûi hôøn, ñau xoùt, baát löïc tröôùc söï sa ñoïa cuûa con, maø laø gioït nöôùc maét cuûa söï sung söôùng khi xöa anh soáng trong giôùi giang hoà, anh coù raát nhieàu aân oaùn meï anh luoân lo laéng, khoâng bieát anh seõ cheát luùc naøo, giôø thì baø an taâm vaø haõnh dieän veà anh.Thænh thoûang baø vaãn ñi töø ÑA KAO sang HBT thaêm anh, ñeå theå hieän tình maãu töû, phaàn anh thænh thoûang cuõng ñöa anh chò em giaùo duïc vieân veà nhaø ñeå ñöôïc meï chaêm soùc vaø naáu côm cho aên. Tröôøng hôïp 4: Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 89 Laø con trai duy nhaát trong moät gia ñình coù kinh teá khaù giaû, laïi cí tôùi boán coâ con gaùi, neân töø khi coøn nhoû, anh ñaõ ñöôïc cha meï cöng chieàu heát möïc muoán gì ñöôïc naáy. Moïi chuyeän nghieâm troïng laïi baét ñaàu xaûy ra khi anh vaøo lôùp 8, anh ñua ñoøi vôùi baïn xaáu, thöôøng xuyeân cuùp cua, choâm ñoà gia ñình, caàm baùn ñoàng hoà, xe……….. ñeå coù tieàn aên nhaäu, baøi baïc …………….Thaáy con trai tröôït daøi treân ñöôøng hö hoûng, cuõng laø do cha meï quaù nuoâng chieàu, neân ñeå “cöùu con”, cha anh ñaõ ra söùc goø anh vaøo kyû luaät baèng nhöõng traän “möa roi”. Anh ngaøy caøng thuø oaùn cha hôn laø sôï ñoøn. Anh cuùp cua nhieàu hôn, choâm ñoà nhieàu hôn, toû ra lì lôïm vaø thaùch thöùc nhöõng traän ñoøn ngaøy caøng taøn nhaãn hôn cuûa cha. Vaø cuoái cuøng, anh ñaõ nghæ hoïc khi chöa kòp toát nghieäp lôùp 9. Trong khi ñoù ngöôøi meï laïi nuoâng chieàu con trai caùch muø quaùng, cöù sau moãi laàn anh baùn ñoà, xe ñaïp, maùy haùt, thaäm chí caû xe gaén maùy…………. Baø laïi giaáu choàng mua cho con ngay nhöõng vaät duïng khaùc. quen soáng trong töï do buoâng thaû, laïi bò söï giaùo duïc nghieâm khaéc cöùng nhaéc cuûa cha vaø söï nuoâng chieàu heát möïc cuûa meï, anh ñaõ laøm quen vôùi ma tuùy naêm 16t vaø thöôøng xuyeân boû nhaø ñi buïi ñôøi……….. Trong voøng moät naêm sau ñoù anh ñaõ phaù taùn khoâng bieát bao nhieâu taøi saûn cuûa gai ñình, keå caû söï trinh tieát cuûa nhöõng con con gaùi nhaø laønh. 5 laàn cai nghieän nhöng vaãn khoâng ñaït ñöôïc keát quaû. Roài moïi chuyeän ñeàu coù caùi gía phaûi traû cuûa noù, anh bò quaû tang khi tham gia vaøo vuï giaät daây chuyeàn vaø cöôùp xe. 18 thaùng tuø ñaõ ñuû ñeå thaám vaøo taâm trí anh. Ngoài trong tuø anh khoâng co` caùch naøo ñeå coù ñöôïc ma tuùy, vaät vaõ, ñau ñôùn……….. ñoùi thuoác………… caùn boä phoøng giam ñöa anh leân phoøng y teá, giuùp anh caét côn trong voøng 15 ngaøy. Ngoài trong tuø coù thôøi gian ñeå töï vaán löoâng taâm, anh töï chaát vaán mình vaø suy nghó laïi……….cuøng vôùi söï thaêm nom ñeàu ñaën moãi thaùng cuûa cha meï, cha anh ñaõ dòu daøng, meàn moûng, hoøa nhaõ vôùi anh hôn ……..laøm cho anh suy nghó laïi tình thöông cuûa cha meï tröôùc ñaây daønh cho mình. Anh töï lyù giaûi ñöôïc moïi vaán ñeà, töø haønh ñoäng nuoâng chieàu cuûa meï cho ñeán söï nghieâm khaéc cuûa cha. Anh caûm thaáy thöông cha meï voâ cuøng. Nhieàu ñeâm daøi anh ñaõ baät khoùc, vieäc maø anh coù theå laøm ñöôïc trong luùc ñoù laø taäp cho mình coù söï quyeát ñoaùn, “phaûi laøm cho baèng ñöôïc ñieàu mình ñaõ quyeát taâm”, ñöôïc hoã trôï baèng lyù trí vôùi quyeát taâm cao, anh tích cöïc hôn trong lao ñoäng, trong moïi coâng taùc cuûa phoøng giam, nhöõng baøi trieát lyù maø anh ñaõ ñöôïc hoïc trong suoát thôøi gian cai nghieän ôû caùc trung taâm, ñang toàn ñoïng trong tieàm thöùc cuûa anh boãng ñöôïc choãi daäy. Khi anh keå laïi cho toâi nghe taâm traïng naøy, anh thaønh thaät noùi: “Toâi khoâng boû ma tuùy cuõng khoâng ñöôïc” , ñau ñôùn, coâ ñôn, baát löïc……….ñaõ ñaåy anh ñeán ngöôõng cuøng cuûa tuyeät voïng. Cho ñeán baây giôø, anh chaúng coøn nhôù ñöôïc luùc ñoù anh ñaõ taäp soáng nhöõng gì vaø ñaõ töï höùa vôùi loøng nhö theá naøo, chæ nhôù ñöôïc raèng laø thöôøng au öôùc sôùm coù cô hoäi laøm laïi cuoäc ñôøi vaø ñeàn ñaùp coâng ôn cuûa cha meï. Maõn haïn tuø, anh trôû veà nhaø vaø quyeát taâm soáng cuoäc ñôøi môùi. Maáy ngaøy ñaàu, cha meï chaúng cho anh laøm gì caû, cöù baûo nghæ ngôi. Khoâng coù vieäc laøm gaây cho anh chaùn naûn, noãi nhôù ma tuùy noù laïi ñeán, anh hoaûng sôï khi nhôù laïi quaù khöù cuûa mình, Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 90 anh quyeát taâm ñi tìm cho mình moät coâng vieäc laøm ñeå taïo nieàm tin cho gia ñình vaø moïi ngöôøi chung quanh. Hoâm aáy anh ñi ngang khu vöïc traïm daân phoøng cuûa khu phoá, hình aûnh ñaäp vaøo maét anh luùc ñoù laø buoåi sinh hoaït cuûa caùc em thieáu nhi. Nhìn caùc anh chò phuï traùch chæ baèng traïc tuoåi anh, ñang hoø haùt vui töôi, say meâ haøo höùng vaø nhieät tình vôùi caùc em nhoû, anh boãng thaáy loøng mình raïo röïc, theøm khaùt…………thaáy cuoäc soáng coù nhieàu ñieàu ñaùng yeâu, maø sao tröôùc ñoùanh khoâng nhaän ra. Nhöõng ngöôøi baïn treû ñoù cuõng nhö mình, nhöng nhìn hoï thanh thaûn bieát bao, anh ñaõ quyeát ñònh döøng chaân, tìm gaëp ngöôøi phuï traùch thieáu nhi vaø xin ñöôïc tham gia. C Hoâm nay sau 4 naêm sinh hoaït vôùi caùc em, anh ñaõ trôû thaønh ngöôøi phuï traùch thieáu nhi thaät söï, anh khoâng daùm nghó laø mình ñaõ toát, bôûi taát caû coøn ñang ôû phía tröôùc, cho duø ñeán hoâm nay anh ñaõ boû ma tuùy ñöôïc 5 naêm. Anh caûm thaáy thaät söï haïnh phuùc vaø baèng loøng vôùi nhöõng gì anh ñang coù, anh thaáy yeâu meán caùc em nhoû ngaøy caøng nhieàu, yeâu meán nhöõng ngöôøi chung quanh, cuõng nhö nhaän ñöôïc tình yeâu thöông maø moïi ngöôøi chung quanh chaân thaønh trao taëng cho anh. Phaàn thöôûng cuûa anh trong luùc naøy chính laø söï tin töôûng, söï ñoùn nhaän loøng nhieät thaønh vaø yù chí quyeát taâm phuïc thieän cuûa anh. Nhöõng buoåi sinh hoaït ngoaøi trôøi, nhöõng buoåi caém traïi ôû coâng vieân, nhöõng khoaù huaán luyeän vaø cuøng vôùi caùc anh chò phuï traùch chia seû nhöõng öu tö, buoàn lo cuûa cuoäc soáng ñaõ thaät söï loâi keùo vaø laø moät haáp löïc coù söùc bieán ñoåi con ngöôøi anh. Söï naâng ñô, tin töôûng vaø ñoäng vieân cuûa moïi ngöôøi xung quanh trong cuoäc soáng thaät giaù trò bieát bao. Anh caûm thaáy haõnh dieän veà chính mình, nhöõng ngöôøi baïn nghieän tröôùc ñaây cuûa anh cuõng ñaõ töøng vaøo tröôøng ra traïi, cuõng ngoài tuø gioáng anh, nhöng coù keû vaãn coøn laøm baïn “chí thaân” vôùi ma tuùy. Anh haïnh phuùc hôn khi nhaän thaáy mình ñaõ lôùn nhanh hôn caùc baïn cuûa mình. Anh caûm thaáy mình may maén vì coù theå laøm laïi cuoäc ñôøi khoâng quaù treã. Anh thaät söï hoái tieác veà thôøi gian hö hoûng cuûa mình, nhöng cuõng chính baèng nhöõng kinh nghieäm ñoù ñaõ khieán anh maïnh meõ hôn. Hieän nay ngoaøi vieäc baùn haøng vôùi coâ em gaùi ôû cöûa tieäm cuûa gia ñình, anh coøn theå hieän noã löïc cuûa mình baèng vieäc ñi hoïc laïi lôùp 9 trong chöông trình boå tuùc vaên hoùa. Khi hoûi anh coù muoán chia seû gì vôùi caùc baïn coøn ñang nghieän ma tuùy khoâng?. Anh muoán noùi vôùi caùc baïn aáy raèng: cuoäc soáng luoân coù nhöõng söï kieän, nhöõng bieán coá ñaùng yeâu bieát bao, haõy tìm caùch naém baét vaø ñoùn nhaän chuùng cho kòp luùc khi coøn coù theå. Neáu khoâng cuoäc soáng cuûa baïn seõ trôû neân teû nhaït, laïnh luøng vaø ñôn ñieäu. “Haõy maïnh meõ leân! Baïn khoâng bao giôø ñôn ñoäc”. BAÛNG HÖÔÙNG DAÃN PHOÛNG VAÁN Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 91 1. Tuoåi, quan saùt giôùi tính, toân giaùo. 2. Trình ñoä hoïc vaán: a. Ñang hoïc: - Baïn ñang hoïc lôùp naøo? - Baïn hoïc gioûi - khaù - trung bình. - Coù chôi vôùi caùc baïn trong lôùp nhieàu hay khoâng? - Ngoaøi giôø hoïc baïn laøm gì? b. Ñaõ nghæ: - Hoïc ñeán lôùp maáy thì nghæ? - Taïi sao nghæ? - Baïn coù thaáy tieác khoâng? - Thaùi ñoä cuûa gia ñình khi baïn nghæ hoïc? 3. Baïn ñaõ ñang laøm gì: - Ngheà cuûa baïn laø gì? - Tay ngheà theá naøo? - Laøm ôû ñaâu? Thôøi gian laøm vieäc ra sao? - Thu nhaäp theá naøo? - Ngoaøi giôø laøm vieäc baïn laøm gì? - Moái quan heä giao tieáp vôùi caùc ñoàng nghieäp. 4. Thoâng tin veà gia ñình: - Hoaøn caûnh kinh teá. - Moái quan heä trong gia ñình. - Tình traïng - hoaøn caûnh gia ñình. - Vaán ñeà cuûa gia ñình (neáu coù). 5. Baïn nghieän khi naøo? Nguyeân nhaân naøo baïn vöôùng vaøo ma tuùy? 6. Baïn ñaõ nghieän trong bao laâu? Lieàu löôïng vaø möùc ñoä söû duïng ma tuùy ra sao? 7. Trong thôøi gian baïn nghieän taâm traïng baïn theá naøo? 8. Thaùi ñoä, theå xaùc, tinh thaàn cuûa baïn theá naøo khi leân côn nghieän. 9. Baïn coù bao giôø hoái tieác veà haønh vi maø mình töï cho laø khoâng ñuùng, khoâng toát khoâng? 10. Ñieàu gì laøm baïn toån thöông (ñau loøng) nhaát trong thôøi gian cai nghieän. 11. Luùc thieáu thuoác cô theå baïn ra sao, taâm traïng theá naøo, luùc ñoù baïn nghó gì? 12. Luùc roái loaïn tinh thaàn, khi chaùn naûn, tuyeät voïng ñau ñôùn theå xaùc baïn muoán gì? Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 92 13. Baïn suy nghó gì veà thaùi ñoä cuûa cha meï, anh chò em trong gia ñình, baïn beø, baø con haøng xoùm daønh cho baïn luùc ñoù - coøn baây giôø? 14. Ñoäng cô naøo thuùc ñaåy baïn boû ma tuùy. 15. Baïn quyeát taâm thöïc hieän söï töø boû naøy ra sao? 16. Ñieàu khoù khaên nhaát ñoái vôùi baïn khi boû ma tuùy laø gì? 17. Baïn ñaõ vöôït qua ñieàu khoù khaên aáy baèng caùch naøo? 18. Khi gaëp khoù khaên ai laø ngöôøi ñaõ giuùp baïn, hoå trôï, naâng ñôõ khích leä baïn vöôït qua. Baây giôø ngöôøi aáy coøn tieáp tuïc quan taâm ñeán baïn khoâng? 19. Quan heä giöõa baïn vôùi ngöôøi aáy ra sao? Aûnh höôûng cuûa ngöôøi aáy treân baïn theá naøo? 20. Baïn ñaõ quyeát taâm bao nhieâu laàn môùi ñaït ñöôïc hieäu quaû? 21. Baïn coù töï do trong moïi quyeát ñònh cuûa mình khoâng? 22. Tieàn ñaâu baïn söû duïng ma tuùy? 23. Gia ñình phaùt hieän baïn söû duïng ma tuùy khi naøo? Trong dòp naøo? 24. Phaûn öùng gia ñình, coäng ñoàng, baïn thaân, khi bieát baïn bò nghieän ra sao? 25. Baïn coù trao ñoåi vôùi ai ñeå tìm nguyeân nhaân vaø caùch chöõa trò khoâng? 26. Baïn coù phaûn öùng gì khi ñöôïc nhaéc nhôû khoâng?(khuyeân raên…) 27. Baïn ñaõ ñi cai bao nhieâu laàn, cai taïi ñaâu, ai ñöa ñi? 28. Baïn coù aán töôïng, suy nghó gì trong nhöõng laàn cai ñoù? 29. Baïn hoïc ñöôïc gì töø nhöõng trung taâm sau khi rôøi trung taâm veà nhaø, baïn coù lieân heä naøo vôùi baïn beø trung taâm khoâng? Vôùi caùn boä giaùo duïc vieân cuûa trung taâm khoâng? 30. Baïn coù suy nghó gì khi nhìn laïi quaù khöù? 31. Coù khi naøo baïn so saùnh hai khoaûng thôøi gian naøy khoâng? (nghieän vaø hieän nay). 32. Theo baïn söï thaønh coâng hoâm nay cuûa baïn laø do ñaâu? 33. Ngöôøi ta thöôøng noùi ma tuùy laø moät “Ma löïc” theo baïn thì sao? 34. Trong thôøi gian vöøa qua, coù khi naøo baïn bò quyeán ruõ söû duïng laïi thuoác khoâng? Baïn ñaõ ñoái phoù ra sao? 35. Baïn coù muoán chia seû ñieàu gì vôùi caùc baïn coøn ñang bò ma tuùy troùi buoäc khoâng? 36. Baïn coù theå ñeà nghò gì ñoái vôùi caùc bieän phaùp cai nghieän cuûa caùc trung taâm cai nghieän taäp trung ôû TP.HCM. 37. Baïn coù naêng khieáu gì? Baïn coù cô hoäi ñeå trao doài, ñoùng goùp, thaêng tieán khoâng? 38. Baïn coù tham gia caùc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc, ñoaøn theå naøo khoâng? Baïn thaáy theá naøo? Baïn ñaõ tham gia khi naøo? Hoaït ñoäng ñoù ra sao? Coù aûnh höôûng gì treân baïn - baïn tham gia trong cô hoäi naøo? 39. Baïn caûm thaáy cuoäc soáng hieän nay cuûa baïn theá naøo? Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 93 40. Taâm traïng cuûa baïn coù oån ñònh thoaûi maùi khoâng? 41. Nieàm vui cuûa baïn laø gì? 42. Ñieàu gì laøm baïn haïnh phuùc nhaát? 43. Baïn coù öôùc voïng gì trong hieän taïi, trong töông lai? 44. Baïn ñang noå löïc theá naøo ñeå ñaït ñöôïc öôùc voïng ñoù? Chuùc baïn toaïi nguyeän - xin caûm ôn - keát thuùc cuoäc phoûng vaán. Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 94 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO. 1. Saùch - Baùc só Hoà Troïng Nguyeân “Phoøng – Trò beänh nghieän ma tuùy.” Nhaø xuaát baûn y hoïc. Chi nhaùnh TP.HCM. 2001. - Charlotte towle, Vuõ thò kim Lan dòch, “Nhu caàu chung cuûa con ngöôøi “ 1965. (Common Human need) - David Wilkerson with John and Elizabeth Shrrill, “The cross and the switchblade”. Khoâng roõ naêm XB. - Henri Chabrol, “Thanh nieân ma tuùy”, NXB Theá Giôùi- Trung Taâm nghieân cöùu treû em, Haø noäi 1995. - Hoaøng Xuaân Vieät, “ Ngöôøi hôïp lyù hôïp tình” .1969 - L. Ron. Hubbard, “Chöông trình thanh taåy sau cai nghieän.” - M. Scott. Peck M.D. “Con ñöôøng chaúng maáy ai ñi” Khoâng roõ naêm XB. - Nguyeã Xuaân Nghóa, “Phöông phaùp vaø kyõ thuaät trong nghieân cöùu xaõ hoäi”, ÑH môû baùn coâng- 1995. - Nguyeãn Ngoïc Laâm, “ Taâm lyù haønh vi vaø giao tieáp”, ÑH. Môû- baùn coâng – Khoa Phuï Nöõ Hoïc, 1994 - Nguyeãn Thò Oanh, “ Thanh nieân vaø loái soáng”, Nhaø Xuaát Baûn Treû, 2001 - Nguyeãn Thò Oanh, “An Sinh Xaõ Hoäi Vaø Caùc Vaán Ñeà Xaõ Hoäi “, ÑH môû baùn coâng- Khoa Phuï Nöõ Hoïc, 1997 - Nikki Babbit. Löu Vaên Hy bieân dòch “Nguyeân nhaân vaø caùch chöõa trò chöùng nghieän röôïu vaø ma tuùy ”. Haø noäi 2002. - Paolo Friere, “ Sö phaïm cuûa ngöôøi bò aùp böùc” - Raymode A.Moody, “ Life after life” 1971. - Traàn Höõu Quang, “ Xaõ hoäi hoïc veà truyeàn thoâng ñaïi chuùng”, 1997. 2. Baùo. - Bích An, “Ma tuùy noãi ñau vaø nieàn tin”, baùo SGGP, ngaøy 29.05.02. - Bích Ngoïc, “ Chaán chænh ngay caùc cô sôû cai nghieän ma tuùy tö nhaân”, baùo SGGP, ngaøy 01.06.02 - Hoàng Lam, “ Haõy taäp soáng queân mình vì ngöôøi khaùc”. baùo tuoåi treû, ngaøy 22.03.02 - Kim Oanh, “ Kyõ thuaät môùi: cai nghieän ma tuùy baèng laser, ”, baùo ngöôøi lao ñoäng ngaøy 29.05.02 - Leâ thanh Haø, “Coâ ñôn trong coäng ñoàng, baùo tuoåi treû”, ngaøy 14.03.2002. - Minh Luaän, “ Toäi phaïm ma tuùy hoaït ñoäng maïnh ôû bieân giôùi Taây Nam”, baùo tuoåi treû, ngaøy 16.04.02 Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002 95 - Ñ.T. , “ Goïi ñoù laø thaûm hoïa môùi ñuùng” , baùo tuoåi treû, ngaøy 12/09.02 - Nguyeãn Thò Oanh, “ Caùi môùi trong phoøng choáng ma tuùy “baùo tuoåi treû, ngaøy 25.04.02 - Ñoâng Höng, “ Chung söùc ñeå chieán thaéng ma tuùy”, baùo tuoåi treû, ngaøy 25/01.02 - Ñoâng Höng, “ Moâ hình cai nghieän cuûa TP.HCM seõ ñem laïi hieäu quaû cao”, baùo tuoåi treû ngaøy 08.08.02 - Ñöùc Bình, “ 100% ngöôøi nghieän ma tuùy coù hoà sô quaûn lyù seõ ñöôïc cai nghieän”, baùo tuoåi treû, ngaøy 06.06.02 - Quang Phöông, “ Baét buoäc cai nghieän töø 1-2 naêm” baùo SGGP ngaøy 04.04.02 - Thu Mai, “Cai nghieän 4-5 naêm ñeå giaûm taùi nghieän”, baùo ngöôøi lao ñoäng, ngaøy 04.06.02 - Voõ Höông- Ñoâng Höng, “ Ñòa baøn, tuï ñieåm phöùc taïp veà toâi phaïm ma tuùy” baùo tuoåi treû, ngaøy 06.06.02 vaø 07.07.02. - Vuõ Thöông, “Ba giaûm ñaõ giaûm theá naøo”, baùo tuoåi treû, ngaøy 12.01.2002. 3. Moät soá thoâng tin treân Internet, ôû caùc ñòa chæ : chaoi@yahoo.com, 4. Baùo caùo nghieân cöùu khoa hoïc; - Baùc só Nguyeãn Khaùnh Duy,”Ñieàu trò , Ñieàu Döôõng, Phuïc Hoài cho ngöôøi nghieän ma tuùy” Baùo caùo khoa hoïc taïi trung taâm ñieàu döôõng vaø cai nghieän ma tuùy thanh Ña, quyù II/2002. - Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Vaø Xaõ Hoäi - Cuïc Phoøng Choáng Teä Naïn Xaõ Hoäi “Döï aùn AD/VIE/98/B93. Taøi lieäu taäp huaán chöông trình ñieàu trò – phuïc hoài ngöôøi nghieän ma tuùy döïa vaø coäng ñoàng” Haø noäi thaùng 3 naêm 2001. - Sôû vaên hoùa thoâng tin TP.HCM, “Xaây döïng gia ñình vaên hoùa ôû TP.HCM.”- Kyû yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc- thöïc tieãn, Toå chöùc taïi TP.HCM ngaøy 04.06.1994. - Trung taâm phoøng choáng ma tuùy, TP.HCM,”Ma tuùy va tai hoïa” baùo caùo nhaân ngaøy kyû nieäm 17 naêm thaønh laäp tröôøng giaùo duïc lao ñoängthanh nieân môùi. 23.11/75- 23.11.1992. - Tuû saùch Tu ñöùc. Nhieàu taùc giaû “Töø suy nieäm ñeán chieâm nieäm” khoâng roõ naêm xuaát baûn.