Tóm tắt Luận văn Giám sát của hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ LƯU HUỲNH GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH PHÚ YÊN TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2017 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Bá Chiến Phản biện 1: PGS. TS Nguyễn Hữu Hải Phản biện 2: TS. Phan Hải Hồ Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia – Phân viện Tây Nguyên. Địa điểm: Phòng họp 4, Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia – Phân viện Tây Nguyên. Số: 55 đường Phạm Văn Đồng, TP Buôn Mê Thuột, tỉnh Đắc Lắc Thời gian: vào hồi 14 giờ 30 phút, ngày 22 tháng 5 .năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân ở nước ta, vấn đề tiếp tục cải cách và kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung và hệ thống chính quyền địa phương nói riêng, trong đó có Hội đồng nhân dân các cấp là yêu cầu khách quan và tất yếu. Mục đích đặt ra là cho các cơ quan nhà nước ở trung ương cũng như ở địa phương thực hiện đúng và đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo qui định của Hiến pháp và pháp luật. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 tiếp tục khẳng định “ Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và thực hiện Nghị quyết của Hội đồng nhân dân”. Do đó, xây dựng Hội đồng nhân dân có thực quyền để đảm đương đủ vai trò, trách nhiệm là một yêu cầu quan trọng. Hội đồng nhân dân có hai chức năng cơ bản đó là, chức năng quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và chức năng giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và Nghị quyết của HĐND thì chức năng giám sát có vị trí, vai trò hết sức quan trọng. Mục đích của giám sát là đảm bảo các yêu cầu hợp pháp và chính sách được chấp hành một cách 2 đúng đắn và dân chủ, có hiệu lực và hiệu quả; hoạt động giám sát làm cơ sở cho công tác thẩm tra và quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương một cách chính xác, đảm bảo ban hành các Nghị quyết có chiều sâu, đi vào thực tiễn; kiểm chứng lại tính đúng đắn, sự phù hợp của các qui định của pháp luật đã, đang được áp dụng trong cuộc sống và những chủ trương, biện pháp mà Hội đồng nhân dân đã quyết nghị; phát hiện ra những khó khăn, vướng mắc để có những giải pháp tháo gỡ, thực hiện nhiệm vụ một cách chủ động. Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tỉnh trong lĩnh vực kinh tế: - Quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dài hạn, trung hạn và hàng năm của tỉnh; quy hoạch, kế hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh trong phạm vi phân quyền; - Quyết định dự toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách địa phương và phân bổ dự toán ngân sách cấp mình; điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương. Quyết định chủ trương đầu tư, chương trình dự án của tỉnh theo quy định của pháp luật; - Quyết định các nội dung liên quan đến phí, lệ phí theo quy định của pháp luật; các khoản đóng góp của nhân dân; quyết định việc vay các nguồn vốn trong nước thông qua phát hành trái phiếu địa phương, trái phiếu đô thị, trái phiếu công trình và các hình thức huy động vốn khác theo quy định của pháp luật. - Quyết định chủ trương, biện pháp cụ thể để khuyến khích, huy động các thành phần kinh tế tham gia cung cấp các dịch vụ công trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật 3 Để đảm bảo Hội đồng nhân dân thực sự là cơ quan quyền lực, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, thì phải thực hiện tốt chức năng giám sát nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân. Điều này đã được nhấn mạnh trong văn kiện Đại hội VIII của Đảng “Nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Xác định rõ phạm vi, nội dung, cơ chế giám sát của Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội và của Hội đồng nhân dân các cấp; phân định rõ tính chất, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn khác nhau giữa hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân với hoạt động kiểm tra, thanh tra, kiểm sát...”; Văn kiện Đại hội X của Đảng đã khẳng định “Cần xây dựng, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát... nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân đảm bảo quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong phạm vi được phân cấp. Phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân...”. Trong nhiệm kỳ 2011-2016, Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên đã không ngừng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động để nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình theo qui định của pháp luật, đã góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh của Tỉnh. Trong đó, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân đã có nhiều chuyển biến rõ rệt, khắc phục được tính hình thức trong hoạt động của Hội đồng nhân dân nói chung và hoạt động giám sát nói riêng và nhất là giám sát trong lĩnh vực kinh tế, đã chú trọng và chủ động hơn trong vấn đề về tài chính và ngân sách. Tuy nhiên, thực tế trong thời gian qua, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên nói chung và giám sát trong lĩnh 4 vực kinh tế nói riêng vẫn còn bộc lộ nhiều lúng túng, bất cập, nhiều khó khăn vướng mắc cần được tháo gỡ, chưa mang lại hiệu quả cao, thường bộc lộ một số hạn chế sau: Cách thức tổ chức giám sát chưa khoa học, năng lực giám sát vẫn chưa thực sự hiệu quả, phương thức và nội dung giám sát chưa được đổi mới toàn diện, khả năng phát hiện vấn đề trong quá trình giám sát của đại biểu HĐND tỉnh còn hạn chế, việc theo dõi đôn đốc các cơ quan chức năng liên quan trong việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát của HĐND tỉnh còn thiếu quyết liệt, chưa có chế tài trong hoạt động giám sát dẫn đến làm giảm hiệu quả giám sát. Ngoài ra, số đại biểu có chuyên môn về lĩnh vực kinh tế, ngân sách còn thiếu, khả năng phát hiện, phân tích, đánh giá một cách khách quan đúng đắn với vấn đề thuộc nội dung giám sát của đại biểu còn yếu. Vì trong lĩnh vực này là một lĩnh vực có phạm vi rộng, phức tạp, nhiều nội dung chuyên môn đặc thù, cần có kiến thức, đào tạo chuyên ngành, chuyên sâu, để hiểu và nắm bắt đầy đủ nội dung đòi hỏi phải có thời gian đầu tư, nghiên cứu, so sánh đối chiếu. Chính vì vậy, hiệu quả giám sát nói chung và giám sát về lĩnh vực kinh tế nói riêng chưa cao. Nguyên nhân của những hạn chế trên là do hạn chế về năng lực, trình độ, đa số các đại biểu đều hoạt động kiêm nhiệm nên thiếu thông tin lẫn thời gian thỏa đáng dành cho hoạt động thực hiện nhiệm vụ đại biểu; thiếu kỹ năng và bản lĩnh, trong thực hiện giám sát còn né tránh, nể nang, ngại va chạm; bộ máy giúp việc của Hội đồng nhân dân còn hạn chế về số lượng, chất lượng, chưa đáp ứng được yêu cầu tham mưu, giúp việc về chuyên môn; việc theo dõi, đôn đốc các cơ quan chức năng trong việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát còn thiếu quyết liệt dẫn đến hiệu lực, hiệu quả giám sát trong lĩnh vực kinh tế chưa cao. Đây chính là vấn đề bức 5 xúc cần trao đổi, chia sẻ; trên cơ sở đó tìm ra những giải pháp tốt góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong hoạt động giám sát nói trên, để hoạt động này ngày càng hiệu quả. Xuất phát từ yêu cầu lý luận và thực tiễn về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên, trong đó giám sát trong lĩnh vực kinh tế. Vì vậy đề tài “Giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế ” được chọn để nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận văn Nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND nói chung và HĐND cấp tỉnh nói riêng đã được nhiều đề tài tiếp cận. Những nghiên cứu này đã được đề cập đến nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn trong hoạt động giám sát của HĐND. Tuy nhiên, các tài liệu nghiên cứu trên chưa có một công trình nào nghiên cứu về giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế. Vì vậy, nghiên cứu về giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế từ góc độ của Quản lý công, nhằm đánh giá thực trạng hoạt động, đưa ra những đề xuất, kiến nghị nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế là không trùng lắp với công trình nghiên cứu nào trước đó về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân. Đây cũng là lý do để tác giả lựa chọn đề tài này. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Trong phạm vi nghiên cứu, mục đích nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá, tìm ra những nguyên nhân, những bất cập, hạn chế trong hoạt động giám sát. Trên cơ sở đánh giá thực trạng giám sát trong lĩnh vực kinh tế ở tỉnh Phú Yên, nhiệm kỳ 2011-2016, để đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện hơn nữa cơ chế giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế. 6 Để đạt được mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ sau: Làm rõ cơ sở lý luận liên quan đến hoạt động giám sát nói chung và giám sát trong lĩnh vực kinh tế nói riêng của Hội đồng nhân dân tỉnh; Các yếu tố bảo đảm cho hoạt động giám sát và giám sát trong lĩnh vực kinh tế của HĐND cấp tỉnh; Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND và giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế, qua đó đánh giá hiệu quả giám sát và chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế; Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Về đối tượng nghiên cứu, Luận văn nghiên cứu lý luận về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với lĩnh vực kinh tế ở địa phương, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát và đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên nhiệm kỳ 2011-2016 và đầu nhiệm kỳ 2016- 2021 đến nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2011-2016 của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên khóa VI, (nhiệm kỳ 2011-2016) và tháng 6 năm 2016 cho đến nay. - Không gian nghiên cứu: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên. 7 - Nội dung nghiên cứu: Giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp luận của ở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước về Nhà nước kiểu mới, HĐND, chức năng giám sát của HĐND nhằm đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn của đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận: Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm một số lý luận về hoạt động giám sát, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh, các tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát, các điều kiện bảo đảm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, các điều kiện bảo đảm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Các kiến nghị khoa học của luận văn có thể được vận dụng vào thực tế hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên. Ngoài ra, luận văn còn là tài liệu tham khảo trong các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, cơ sở đào tạo hành chính học. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế 8 Chương 2: Thực trạng giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế hiện nay. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP TỈNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ 1.1. Vị trí, vai trò và chức năng của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh 1.1.1. Khái quát chung về Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Trong bộ máy nhà nước, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, do nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân ở địa phương đó. 1.1.2. Vị trí, vai trò của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Thứ nhất, Hội đồng nhân dân là cơ quan đại diện của nhân dân địa phương: Thứ hai, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương 1.1.3. Chức năng của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Theo Hiến pháp năm 2013, HĐND có hai chức năng, chức năng quyết định và chức năng giám sát được thể hiện tại khoản 2, điều 113: “Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện Nghị quyết của Hội đồng nhân dân” - Chức năng quyết định. - Chức năng giám sát: 9 1.2. Khái niệm giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế 1.2.1. Khái niệm giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Căn cứ vào các yếu tố của giám sát, căn cứ vào những quy định của Hiến pháp, Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 và các văn bản pháp luật khác, thì giám sát của HĐND cấp tỉnh được hiểu như sau: “ Giám sát của HĐND cấp tỉnh là tổng thể các hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và các đại biểu HĐND nhằm theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, Luật, Pháp lệnh và các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên cũng như Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh; từ đó đưa ra các kết luận và phương án xử lý phù hợp để khắc phục những tồn tại, hạn chế, phát huy mọi tiềm năng, xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh”. * Đặc điểm giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. - Đặc điểm về chủ thể giám sát: Theo điều 57 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003, giám sát của HĐND bao gồm: giám sát của HĐND tại kỳ họp, giám sát của Thường trực HĐND, giám sát của các Ban HĐND và giám sát của đại biểu HĐND. Như vậy, chủ thể thực hiện quyền giám sát của HĐND bao gồm: + HĐND: một tập thể các đại biểu HĐND tại kỳ họp HĐND + Thường trực HĐND + Các Ban của HĐND + Đại biểu HĐND 10 - Đặc điểm về đối tượng giám sát: Theo Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003, đối tượng giám sát của HĐND bao gồm: + Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp. + Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND các thành viên khác của UBND, Thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc UBND, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân, Chánh án TAND cùng cấp. Các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và công dân ở địa phương. - Về hình thức giám sát: * Nội dung giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Theo quy định của pháp luật, nội dung giám sát của HĐND cấp tỉnh bao gồm các lĩnh vực sau: - Giám sát về lĩnh vực kinh tế. - Giám sát các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, xã hội, văn hóa, thông tin, thể dục thể thao. - Giám sát các hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, tài nguyên và môi trường. - Giám sát việc thực hiện nghĩa vụ quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội. - Giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo. - Giám sát việc thi hành pháp luật. - Giám sát việc xây dựng chính quyền địa phương và quản lý địa giới hành chính. 11 1.2.2. Khái niệm giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế Để nhận thức đúng bản chất, nội dung cũng như hình thức giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế, trước hết cần làm rõ khái niệm giám sát của HĐND tỉnh. Căn cứ vào các yếu tố của giám sát của HĐND cấp tỉnh được hiểu như sau: “Giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế là tổng thể các hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và các đại biểu HĐND nhằm theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, Luật, Pháp lệnh và các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên cũng như Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh về lĩnh vực kinh tế, tài chính và ngân sách; từ đó đưa ra các kiến nghị nhằm chấn chỉnh các hoạt động quản lý và hoàn thiện các cơ chế chính sách, phương thức quản lý và điều hành một cách phù hợp và hiệu quả”. * Đặc điểm giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế - Việc giám sát của HĐND tỉnh trong lĩnh vực kinh tế được thực hiện dựa vào quyền lực nhà nước đối với mọi lĩnh vực và hoạt động của các cơ quan, đơn vị có sử dụng ngân sách nhà nước. . - Giám sát của HĐND tỉnh trong lĩnh vực kinh tế bảo đảm tuân thủ triệt để các quy định của Luật ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thi hành. - Giám sát của HĐND tỉnh mang tính toàn diện, định hướng đối với những vấn đề về ngân sách nhà nước được cử tri quan tâm. 12 - Giám sát của HĐND tỉnh phải bảo đảm độ tin cậy cao, toàn diện trên các mặt: báo cáo, cung cấp thông tin, tài liệu, số liệu và các điều kiện đảm bảo khác. 1.3. Hình thức, nội dung và những vấn đề khác về giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế 1.3.1. Hình thức giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế - Giám sát chung: xem xét các báo cáo và chất vấn tại các kỳ họp của HĐND và cuộc họp các Ban của HĐND. - Giám sát theo chuyên đề: là hình thức giám sát chuyên sâu về những chuyên đề cụ thể hoặc về những vấn đề nhạy cảm, bức xúc, có quan hệ đến đông đảo nhân dân để giúp HĐND nhận xét, đánh giá sâu hơn về những chủ đề mà nhân dân địa phương đang quan tâm, chẳng hạn vấn đề đầu tư dàn trải và thất thoát lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh, vấn đề hỗ trợ phát triển nông nghiệp ở địa phương - Giám sát đột xuất: HĐND tỉnh thực hiện hình thức giám sát này khi có dấu hiệu quản lý và điều hành ngân sách nhà nước trái với Luật ngân sách nhà nước và vi phạm các chế độ, tiên chuẩn, định mức chi tiêu, hoặc có dấu hiệu tham nhũng, thất thoát Việc giám sát đột xuất được thực hiện theo đoàn giám sát hoặc theo từng tổ đại biểu HĐND. 1.3.2 Nội dung giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế HĐND tỉnh thực hiện việc giám sát các hoạt động trong lĩnh vực kinh tế ở địa phương trên các nội dung sau: Thứ nhất, giám sát công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển của địa phương. 13 Thứ hai, Giám sát dự toán ngân sách nhà nước ở địa phương và ngân sách cấp tỉnh. Thứ ba, Giám sát việc thực hiện dự toán ngân sách nhà nước - Giám sát việc phân bổ ngân sách địa phương giữa các cấp chính quyền địa phương. - Giám sát việc chấp hành ngân sách và điều hành ngân sách - Giám sát việc phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương. 1.3.3. Những vấn đề khác về giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế * Về phương thức giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế - Nghe, xem xét và thảo luận các vấn đề thuộc lĩnh vực kinh tế tại kỳ họp. - Chất vấn và trả lời chất vấn: Đại biểu HĐND thực hiện quyền chất vấn trong thời gian kỳ họp HĐND hoặc trong thời gian giữa hai kỳ họp. Người bị chất vấn phải trả lời về những vấn đề mà đại biểu chất vấn quan tâm. - Tổ chức các đoàn giám sát chung và giám sát theo chuyên đề: HĐND và các Ban của HĐND tổ chức đoàn giám sát chung và giám sát theo chuyên đề trong lĩnh vực kinh tế theo chương trình, kế hoạch giám sát đã được phê duyệt. *Về quy trình giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế - Bước 1: Chuẩn bị - Bước 2: Triển khai hoạt động - Bước 3: Kết luận và kiến nghị - Bước 4: Đôn đốc giải quyết kiến nghị sau giám sát 14 1.4. Khái niệm hiệu quả và các yếu tố đảm bảo hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh trong lĩnh vực kinh tế 1.4.1 Khái niệm hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh Hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh chủ yếu mang tính chất định tính nên hiệu quả thường được xem là sự so sánh giữa kết quả trước và sau khi tiến hành một hoạt động giữa kết quả đã có và kết quả dự định sẽ có, giữa kết quả đạt được và mục đích đề ra. Nếu hiểu theo khái niệm hiệu quả là kết quả hoạt động của giám sát, thì kết quả đó không chỉ được thể hiện qua các con số như: số lượng các đoàn giám sát, số lượng ý kiến, kiến nghị; các vấn đề được chất vấn qua mỗi kỳ họp,... mà còn được thể hiện qua những ảnh hưởng tích cực mà hoạt động giám sát mang lại. Có nghĩa là khi xét đến hiệu quả giám sát của HĐND chúng ta phải đặt nó trong mối quan hệ với hiệu lực giám sát của HĐND. Hiệu quả giám sát trong lĩnh vực kinh tế nói riêng được hiểu như sau: Hiệu quả giám sát của HĐND là hiệu lực thi hành các kiến nghị của hoạt động giám sát, đem lại kết quả phù hợp với mục đích giám sát, với những chi phí hợp lý về thời gian, trí lực, vật lực, nguồn lực lao động, cho hoạt động giám sát. 1.4.2. Tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế Một là, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội sau khi có hoạt động giám sát so với trước khi có hoạt động giám sát. Hai là, đạt được mục đích, yêu cầu giám sát. Ba là, các kết quả đạt được do tác động của hoạt động giám sát. Bốn là, kết quả đạt được so với chi phí bỏ ra. 15 1.4.3. Các yếu tố đảm bảo hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh trong lĩnh lực kinh tế Thứ nhất, các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND Thứ hai, xác định đúng vấn đề cần giám sát: Thứ ba, bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác: Thứ tư, giành thời gian thỏa đáng cho công tác giám sát: Thứ năm, sử dụng ý kiến của các chuyên gia: Ngoài ra, phải quan tâm, chú ý các yếu tố sau: - Về tổ chức bộ máy, hoạt động của Thường trực và các Ban HĐND tỉnh. - Năng lực, bản lĩnh và trách nhiệm thực hiện chức năng giám sát của đại biểu HĐND tỉnh: Đại biểu HĐND tỉnh - Chương trình, kế hoạch và hình thức giám sát: Hiệu quả công việc phụ thuộc rất nhiều vào công tác chuẩn bị. - Điều kiện vật chất, chi phí giám sát. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân vừa biểu hiện tính đại diện, tính quyền lực, quyền làm chủ của nhân dân, vừa thực hiện chức năng kiểm soát quyền lực nhà nước ở địa phương Giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế là việc theo dõi, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật, các quy định hiện hành về lĩnh vực kinh tế, tài chính và ngân sách. Từ đó, đưa ra các kiến nghị nhằm chấn chỉnh các hoạt động quản lý và hoàn thiện các cơ chế chính sách, phương thức quản lý và điều hành một cách phù hợp và hiệu quả. Hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế được thể hiện qua nhiều tiêu chí đánh giá như: sự thay đổi của tình 16 hình kinh tế xã hội sau khi có giám sát; mức độ đạt được mục đích yêu cầu giám sát; các kết quả đạt được do tác động của hoạt động giám sát; chi phí bỏ ra cho hoạt động giám sát. Các yếu tố bảo đảm hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế gồm: các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND; xác định đúng vấn đề cần giám sát; bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác; giành thời gian thỏa đáng cho công tác giám sát; sử dụng ý kiến của các chuyên gia; tổ chức bộ máy; năng lực đại biểu HĐND; mức độ hoàn thiện của kế hoạch, chương trình giám sát cũng như các điều kiện vật chất phục vụ cho hoạt động giám sát. Chương 2 THỰC TRẠNG GIÁM CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH PHÚ YÊN TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ 2.1. Điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế xã hội tỉnh Phú Yên tác động đến giám sát của HĐND tỉnh trong lĩnh vực kinh tế 2.1.1. Điều kiện tự nhiên 2.1.2. Tình hình kinh tế xã hội 2.2. Cơ cấu, chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên nhiệm kỳ 2011-2016, nhiệm kỳ 2016-2021 và tổ chức bộ máy của cơ quan tham mưu, giúp việc. 2.2.1. Cơ cấu, chất lượng và tổ chức bộ máy HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2011-2016. 2.2.2. Cơ cấu, chất lượng và tổ chức bộ máy HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2016-2021. 2.2.3. Cơ quan tham mưu, giúp việc cho HĐND tỉnh. 17 2.3. Thực trạng kết quả giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế nhiệm kỳ 2011-2016 và năm đầu nhiệm kỳ 2016-2021 2.3.1. Kết quả giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên tại các kỳ họp - Về xem xét báo cáo, tờ trình của cơ quan nhà nước -Về xem xét báo cáo, tờ trình của cơ quan nhà nước: (Thông qua thảo luận của đại biểu và hoạt động thẩm tra của Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh) của nhiệm kỳ 2016- 2021 - Về chất vấn và trả lời chất vấn - Lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND tỉnh bầu: 2.3.2. Hoạt động giám sát giữa các kỳ họp (giám sát thường xuyên và giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND và Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh): Thực hiện chương trình giám sát tỉnh Phú Yên khóa VI, nhiệm kỳ 2011-2016. Thường trực HĐND, các Ban HĐND tỉnh đã chủ động xây dựng kế hoạch giám sát và tổ chức hoàn thành kế hoạch theo chương trình đề ra. HĐND tỉnh đã tiến hành tổ chức 31 cuộc giám sát. Trong nhiệm kỳ 2011 - 2016, Ban Kinh tế Ngân sách đã tổ chức 08 cuộc giám sát, 05 cuộc khảo sát thuộc lĩnh vực kinh tế, tài chính - ngân sách. - Giám sát của Thường trực HĐND tỉnh Từ năm 2011 đến nay, Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức được 07 cuộc giám sát chuyên đề, 11 cuộc khảo sát về lĩnh vực kinh tế. 18 - Giám sát của Ban kinh tế & ngân sách HĐND tỉnh Trong nhiệm kỳ 2011- 2016, HĐND tỉnh khóa VI, Ban Kinh tế & Ngân sách đã tổ chức được hơn 08 cuộc giám sát và 05 cuộc khảo sát thuộc các lĩnh vực kinh tế, tài chính - ngân sách. 2.4. Đánh giá hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế, nhiệm kỳ 2011-2016 và từ 2016 cho đến nay 2.4.1. Tình hình kinh tế - xã hội sau khi có hoạt động giám sát so với trước khi có hoạt động giám sát 2.4.2. Mức độ đạt được mục đích giám sát Trong hoạt động của HĐND tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến nay, Thường trực HĐND và Ban Kinh tế & Ngân sách HĐND tỉnh Phú Yên đã tiến hành giám sát nhiều chuyên đề thuộc lĩnh vực kinh tế. Cũng qua giám sát, giúp cho HĐND quyết định đúng những vấn đề quan trọng của địa phương và giúp cho các đơn vị được giám sát nhận rõ các ưu điểm, khuyết điểm trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ giám sát; từ đó phát huy ưu điểm, khắc phục các khuyết điểm. 2.4.3. Các kết quả đạt được do tác động của hoạt động giám sát Sau mỗi cuộc giám sát, Thường trực HĐND tỉnh, Ban Kinh tế & Ngân sách đưa ra Thông báo kết quả giám sát, và qua xem xét các tờ trình đưa ra báo cáo thẩm tra, trong báo cáo kết quả đều nêu rõ những ưu điểm, hạn chế tồn tại, các sai phạm, yếu kém và đưa ra các kiến nghị, đề nghị các đối tượng được giám sát và các đơn vị có tờ trình trình tại kỳ họp để thẩm tra và đã được các cơ quan, tổ chức, cá nhân chấn chỉnh, khắc phục kịp thời. 19 2.4.4. Kết quả đạt được so với chi phí bỏ ra Nếu căn cứ vào chi phí bỏ ra để đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên thì rõ ràng hoạt động giám sát đã mang lại hiệu quả khá cao. Tuy nhiên, giám sát là một hoạt động mang tính xã hội, hơn nữa HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, các đại biểu được bầu vào HĐND không phải xuất phát từ lợi ích kinh tế và vì uy tín và trách nhiệm trước cử tri đã bầu ra mình. Do đó, khi đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh, không chỉ nhìn nhận từ góc độ kinh tế mà cần phải kết hợp cả yếu tố xã hội thì việc đưa ra các nhận định mới đảm bảo chính xác. Như vậy, nếu sử dụng phương pháp đánh giá trên có thể khẳng định rằng: Hiện nay, hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh vẫn còn ở mức hạn chế. 2.5. Đánh giá hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế 2.5.1. Những hạn chế trong hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế từ năm 2011 đến nay Thứ nhất, đối với việc xem xét báo cáo, tờ trình của cơ quan nhà nước tại kỳ họp HĐND trong lĩnh vực kinh tế chưa tích cực Thứ hai, hoạt động xem xét việc trả lời chất vấn còn hạn chế cả về phía người chất vấn và người trả lời chất vấn Thứ ba, giám sát theo hình thức thành lập Đoàn giám sát chưa chuyển biến đáng kể 2.5.2. Nguyên nhân của hạn chế trong hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế từ năm 2011 cho đến nay 20 Một là, nhận thức về hoạt động giám sát của HĐND của một số cơ quan, đơn vị chưa cao. Hai là, đại biểu HĐND tỉnh chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động HĐND. Ba là, năng lực, trình độ của một số đại biểu và chuyên viên tham mưu, giúp việc cho hoạt động của HĐND còn hạn chế. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 Nhiệm kỳ 2011-2016 và từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay, giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế đã từng bước được cải tiến, đem lại hiệu quả thiết thực. Thông qua giám sát, HĐND tỉnh đã nắm được thực trạng hoạt động của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh; xác nhận kết quả, chỉ ra những hạn chế, thiếu sót, tìm ra nguyên nhân; qua đó có những kiến nghị, kịp thời uốn nắn những sai lệch nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị được giám sát; đồng thời có đánh giá về hiệu quả, tính khả thi của các quy định của văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và các Nghị quyết của HĐND trong thực tiên, nắm bắt được những vấn đề nổi cộm, bức xúc mà cử tri quan tâm.... Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH PHÚ YÊN TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ 3.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND, đại biểu HĐND 3.2. Đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên 3.3. Nâng cao năng lực giám sát các chủ thể thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên 21 3.3.1. Nâng cao năng lực của đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên 3.3.2. Nâng cao năng lực giám sát của Thường trực HĐND 3.3.3. Nâng cao năng lực giám sát của Ban kinh tế & ngân sách HĐND tỉnh 3.3.4. Nâng cao năng lực bộ máy giúp việc cho Hội đồng nhân dân 3.4. Đổi mới về hình thức và phương pháp giám sát 3.4.1. Đổi mới hoạt động của đoàn giám sát 3.4.2. Đổi mới hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn 3.5. Tăng cường mối quan hệ phối hợp giám sát giưa các cấp, các ngành và các tổ chức đoàn thể 3.5.1. Tăng cường phối hợp giám sát với các cơ quan dân cử ở Trung ương và địa phương 3.5.2. Tăng cường phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh 3.5.3. Tăng cường phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh 3.6. Bảo đảm các điều kiện cho Hội đồng nhân dân trong hoạt động giám sát 3.6.1. Bảo đảm cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết cho hoạt động giám sát 3.6.2. Bảo đảm điều kiện vật chất cần thiết cho hoạt động giám sát TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 Thực hiện tốt chức năng giám sát là một trong những yếu tố quan trọng nhất để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND. Điều này đã được nhấn mạnh trong văn kiện Đại hội VIII của Đảng “Nâng 22 cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND”. Để thực hiện thực hiện chức năng giám sát của HĐND tỉnh nói chung và giám sát trong lĩnh vực kinh tế nói riêng đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở địa phương thi hành Hiến pháp, pháp luật thì các giải pháp cần xác định trong luận văn đó là: Tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND, đại biểu HĐND; đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với hoạt động của HĐND; nâng cao năng lực giám sát của các chủ thể thực hiện chức năng giám sát như: năng lực của đại biểu HĐND, năng lực của Thường trực HĐND, năng lực của Ban Kinh tế và ngân sách HĐND và năng lực của Văn phòng HĐND tỉnh; đổi mới về hình thức và phương pháp giám sát; tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa các cấp, các ngành và các tổ chức đoàn thể. Ngoài ra, để đảm bảo cho hoạt động giám sát đạt hiệu quả cần phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện cho HĐND trong hoạt động giám sát như: cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết và đảm bảo điều kiện vật chất phục vụ cho hoạt động giám sát. Các giải pháp nêu trên đều rất cần thiết, mỗi giải pháp có một vai trò, vị trí riêng, khó có thể đánh giá giải pháp nào là quan trọng nhất. Tuy nhiên, chúng chỉ đem lại hiệu quả thực sự nếu được tiến hành một cách đồng bộ, hợp lý và kiên quyết, trên cơ sở quán triệt các quan điểm chỉ đạo cơ bản của đảng và nhà nước đối với công tác nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh hiện nay. Đối với HĐND tỉnh Phú Yên, để hoạt động giám sát của HĐND tỉnh và nhất là giám sát trong lĩnh vực kinh tế đạt hiệu quả cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên và giải pháp nâng cao năng lực giám sát của đại biểu HĐND, Thường trực HĐND, các Ban 23 của HĐND tỉnh và bộ máy Văn phòng là quan trọng nhất. Do vậy, trong thời gian tới tiếp tục tăng cường hơn nữa việc đào tạo, bồi dưỡng đối với đại biểu HĐND và đội ngũ công chức tham mưu, giúp việc hoạt động HĐND. KẾT LUẬN. Trong giai đoạn tiếp tục thực hiện công cuộc đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế thì vấn đề nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy nhà nước là yêu cầu hết sức cấp thiết. Theo qui định của Hiến pháp và pháp luật thì HĐND cấp tỉnh giữ một vị trí hết sức quan trọng, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Nâng cao hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ở nước ta hiện nay chính là nâng cao hoạt động của tổ chức cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương; nâng cao chất lượng áp dụng luật và các văn bản pháp quy vào thực tiễn cuộc sống nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, làm tròn nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước. Nghiên cứu và đề ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế của HĐND cấp tỉnh nói chung và tỉnh Phú Yên nói riêng có một ý nghĩa hết sức thiết thực trong quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. Trong những năm vừa qua, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh Phú Yên đã có những cải cách hết sức quan trọng trong việc thực hiện chức năng của mình. HĐND tỉnh đã đề ra những chủ 24 trương, biện pháp quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân địa phương thông qua hoạt động giám sát các cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, hoạt động của HĐND tỉnh Phú Yên vẫn đang bộc lộ không ít tồn tại, hạn chế; do đó việc nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên nhất là lĩnh vực kinh tế là vấn đề đặt ra hết sức cần thiết trước yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống. Xuất phát từ yêu cầu đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “ Giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế” để làm luận văn thạc sĩ quản lý công. Luận văn đã đi vào nghiên cứu các vấn đề khuôn khổ lý thuyết như: Cơ sở lý luận về HĐND; khái niệm, các tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên (Chương 1). Trên cơ sở khung lý thuyết này, luận văn đã đi vào khảo sát, phân tích, đánh giá những thành tựu trong hoạt động của HĐND tỉnh Phú Yên thời gian qua; chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó và vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế (Chương 2). Trên cơ sở các vấn đề lý luận ở Chương 1, luận văn đã đưa ra một số giải pháp chủ yếu và những kiến nghị, đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Phú Yên trong lĩnh vực kinh tế (Chương 3). Những giải pháp mà luận văn đã nêu ra trên đây, nếu được thực hiện một cách đồng bộ, chắc chắn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế cũng như nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND tỉnh Phú Yên trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần xây dựng tỉnh Phú Yên ngày càng giàu đẹp, văn minh.