Tóm tắt Luận văn Pháp luật về thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Phú Yên

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../ ............... ......../ ........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ LANH PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TỪ THỰC TIỄN TỈNH PHÚ YÊN Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 2 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ THỊ HƢƠNG Phản biện 1: .................................................................. . ....................................................................................... Phản biện 2: .................................................................. . ....................................................................................... Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp ....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: - Đường - Quận - TP Thời gian: vào hồi giờ tháng năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 3 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Thi hành án dân sự là hoạt động quan trọng nhằm đưa bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà án, quyết định của Trọng tài thương mại, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh ra thi hành trong thực tế, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Điều 106 Hiến pháp nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định: “Bản án, quyết định của Toà án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành”[34 ]. Thi hành án dân sự là một bộ phận trong chế định về thi hành án ở nước ta, được thực hiện bởi cơ quan có thẩm quyền nhằm đưa các bản án, quyết định dân sự được thực hiện trong thực tiễn. Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội khóa IX ngày 06/10/1992 và Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1993 [49], công tác thi hành án dân sự được Tòa án chuyển giao cho Bộ Tư pháp thống nhất quản lý từ trung ương đến địa phương. Trải qua gần 25 năm, công tác thi hành án dân sự đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Thực hiện Luật Thi hành án dân sự, các văn bản hướng dẫn thi hành và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Tổng cục thi hành án dân sự- Bộ Tư Pháp, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, công tác thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả đáng kể về mặt tổ chức bộ máy và về việc. Năm 2015 đã thi hành xong hơn 5.014việc, đạt 85,5% về việc, hơn 82% về tiền (vượt 5% so với chỉ tiêu của Bộ Tư Pháp giao). Năm 2016 đã đạt tỷ lệ 79% về việc với 5.073 việc đã giải quyết xong trên số có điều kiện thi hành (vượt 7% so với chỉ tiêu giao), thi hành xong hơn 130 tỷ đồng, đạt 48% (vượt 15% so với chỉ tiêu giao).. Các cơ quan thi hành 4 án đã ra quyết định cưỡng chế nhiều vụ việc, hầu hết đều đảm bảo an toàn, đúng pháp luật, đảm bảo tình hình an ninh trật tự xã hội[19],[20] thành quả trên có vai trò to lớn của quá trình thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên thời gian qua. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thi hành án dân sự hiện nay vẫn còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế như: Hệ thống văn bản pháp luật về thi hành án dân sự còn nhiều bất cập, vướng mắc; việc kiện toàn tổ chức, bộ máy theo quy định còn chậm; cơ sở vật chất vẫn còn nhiều khó khăn; tình trạng khiếu nại, tố cáo ngày càng diễn biến phức tạp; hoạt động phối hợp trong thi hành án dân sự chưa được nhịp nhàng và đồng bộ, hiệu quả chưa cao; kết quả công tác thi hành án dân sự hàng năm tăng chậm, không bền vững, án tồn đọng chuyển sang năm sau còn nhiều. Những bất cập này đã và đang làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành án dân sự, chưa đáp ứng được yêu cầu của pháp luật về thi hành án dân sự từ thực tiễn thi hành. Tại tỉnh Phú Yên, pháp luật về thi hành án dân sự tại địa phương còn tồn tại nhiều vấn đề đang đòi hỏi cần được nghiên cứu, hoàn thiện. Bên cạnh các bất cập chung xuất phát từ hệ thống pháp luật, thực trạng pháp luật về Thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên còn nhiều hạn chế: Công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành và tổ chức thi hành án dân sự chưa chủ động; đội ngũ cán bộ, công chức còn thiếu về số lượng, chưa đáp ứng về chất lượng; sự phối hợp trong hoạt động thi hành án với các cơ quan, tổ chức chưa hiệu quả, sự khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn tổ chức thi hành... Hơn nữa, trên thực tế công tác thi hành án cũng chưa được các cấp, các ngành quan tâm xứng tầm với nhiệm vụ đặt ra, dẫn đến việc tổ chức thực hiện pháp luật về Thi hành án dân sự cũng gặp rất nhiều khó khăn, ảnh 5 hưởng đến việc làm giảm đáng kể hiệu quả hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự, cần có các giải pháp để giải quyết tổng thể. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Pháp luật về Thi hành án dân sự - Từ thực tiễn tỉnh Phú Yên” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Những năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu về lĩnh vực thi hành án dân sự như sau: - Đề tài nghiên cứu khoa học: Đề tài cấp Bộ "Mô hình quản lý thống nhất công tác thi hành án", mã số 96-98-027/ĐT do Cục Thi hành án dân sự - Bộ Tư pháp thực hiện[6]; Đề tài cấp Nhà nước "Luận cứ khoa học của việc đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án ở Việt Nam trong giai đoạn mới" do Bộ Tư pháp chủ trì [7]. - Luận văn thạc sỹ: Luận văn thạc sĩ luật học "Quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi hành án dân sự" của tác giả Hoàng Kim Chiến[13]; Luận văn thạc sĩ Luật học "Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự" của tác giả Nguyễn Thanh Thủy[48]; Luận văn thạc sĩ luật học "Xã hội hóa thi hành án dân sự ở Việt Nam" của tác giả Lê Xuân Hồng[30]; Luận văn thạc sĩ luật học "Đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự ở Việt Nam" của tác giả Nguyễn Quang Thái [47]; - Các bài viết, chuyên đề, giáo trình: Giáo trình môn Luật Thi hành án dân sự của trường Đại học Luật Hà Nội[27]; Những nội dung cơ bản của Luật Thi hành án dân sự - Tiến sỹ Nguyễn Thanh Thủy, Thạc sỹ luật học Lê Anh Tuấn - Cục Thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp[46]; các bài viết chuyên khảo đăng trên các tạp chí dân chủ pháp luật, sách báo chuyên ngành Luật[11] Tuy nhiên, chủ đề pháp luật về thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Phú Yên thì chưa có nghiên cứu nào đề cập. Do vậy, phạm 6 vi, nhiệm vụ và mục đích nghiên cứu của đề tài là không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào trước đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích Đề tài nhằm mục đích nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện cơ sở lý luận về pháp luật về Thi hành án dân sự hiện nay; Luận văn đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật Thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên, trong chương trình tổng thể về cải cách tư pháp đến năm 2020 và trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta. 3.2. Nhiệm vụ - Luận văn có nhiệm vụ làm rõ cơ sở lý luận của pháp luật về THADS, vai trò của THADS; phân tích nội dung của pháp luật về Thi hành án dân sự. - Phân tích thực trạng pháp luật về Thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên, đánh giá những kết quả đã đạt được, những tồn tại, hạn chế của thực trạng thi hành pháp luật về THADS tại tỉnh Phú Yên và làm rõ nguyên nhân của những hạn chế đó - Trên cơ sở đó, đưa ra các quan điểmvà giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về pháp luật Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Phú Yên 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng pháp luật về Thi hành án dân sự tại tỉnh Phú Yên. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu pháp luật về Thi hành án dân sự từ trước đến nay, tham khảo số liệu từ năm 2011 đến nay. 7 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu một cách khách quan dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của triết học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước Việt Nam về thi hành án dân sự. - Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở phương pháp luận, luận văn sử dụng các phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê và một số phương pháp khác để tiếp cận, nghiên cứu những vấn đề thuộc nội dung của đề tài. Luận văn cũng kế thừa, tham khảo một số tài liệu, một số cuộc khảo sát, các báo cáo liên quan đến thi hành án dân sự của Tổng cục Thi hành án dân sự, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến nay. 6. Những điểm mới của luận văn Luận văn đã đúc kết một số vấn đề lý luận của pháp luật về Thi hành án dân sự; đánh giá thực tiễn hoạt động thực hiện pháp luật về Thi hành án dân tỉnh ở Phú Yên; đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự, góp phần vào tăng cường hiệu lực của pháp luật đối với lĩnh vực thi hành án dân sự, đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới và hội nhập quốc tế ngày nay. Đây là công trình nghiên cứu chuyên sâu đầu tiên liên quan đến pháp luật về thi hành án dân sự từ thực tiễn của tỉnh Phú Yên. Vì vậy, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho tất cả cán bộ, công chức làm việc trong hệ thống cơ quan thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và tổ chức thi hành án trên toàn quốc. Luận văn cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy, học tập, nghiên cứu hoặc bất kỳ ai quan tâm đến lĩnh vực này. 8 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kết cấu và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận của pháp luật về thi hành án dân sự Chương 2: Thực trạng thi hành án dân sự và pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên Chương 3: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay 9 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ 1.1. Quan niệm về thi hành án dân sự 1.1.1. Khái niệm thi hành án dân sự 1.1.2. Đặc điểm của thi hành án dân sự 1.1.3. Vai trò của thi hành án dân sự 1.1.5. Phân biệt thi hành án dân sự với thi hành án hình sự 1.2. Pháp luật về thi hành án dân sự 1.2.1. Khái niệm pháp luật về thi hành án dân sự 1.2.2. Nội dung của pháp luật về thi hành án dân sự 1.2.2.1. Quy định về mục tiêu cơ bản của thi hành án dân sự 1.2.2.2. Quy định các nguyên tắc thi hành án dân sự 1.2.2.3. Quy định quyền, nghĩa vụ của các chủ thể trong thi hành án dân sự 1.2.2.4. Quy định trách nhiệm của cá nhân, tổ chức, các cơ quan trong pháp luật về thi hành án dân sự Tiểu kết chƣơng 1 10 Chương 2: THỰC TRẠNG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ VÀ PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở TỈNH PHÚ YÊN 2.1. Thực trạng thi hành án dân sự tại tỉnh phú yên 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh Phú Yên 2.1.2. Kết quả thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến nay 2.1.2.1. Về việc Theo báo cáo của Cục Thi hành án tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến hết tháng năm 2015, kết quả hoạt động nghiệp vụ thi hành án dân sự như sau: Bảng 2.2: Kết quả thi hành án dân sự về việc Năm Tổng số việc thụ lý Số việc có điều kiện thi hành Số việc chưa có điều kiện thi hành Số việc giải quyết xong Đạt tỷ lệ: giải quyết xong/ số có điều kiện 2011 5.954 4.629 1.325 3.974 85,85% 2012 6.186 4.612 1.428 4.156 90,10 % 2013 6.952 5.564 1.388 4.956 89,10% 2014 7.870 6.337 1.533 5.670 89,50 % 2015 7.471 5.863 1.608 5.015 85,50% 2016 7.744 6.382 1.243 5.073 79% (Nguồn: Cục Thi hành án dân sự tỉnh Phú Yên) 11 Bảng 2.4: Kết quả thi hành án dân sự về tiền (Đơn vị tính: ngàn đồng) Năm Tổng số việc thụ lý Số việc có điều kiện thi hành Số việc chưa có điều kiện thi hành Số việc giải quyết xong Đạt tỷ lệ: giải quyết xong/ số có điều kiện 2011 141.626.042 51.543.028 84.783.515 43.640.697 84,6% 2012 203.773.749 91.069.726 112.704.023 63.095.635 69,3% 2013 553.438.880 497.625.746 55.813.134 411.421.474 83% 2014 483.558.135 279.294.424 204.263.711 247.961.421 88.8% 2015 447.829.962 283.710.640 164.119.322 231.530.662 82% 2016 470.394.502 271.540.065 83.160.274 130.222.403 48% (Nguồn: Cục Thi hành án dân sự tỉnh Phú Yên) 2.1.3. Nhận xét về tình hình thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên -Từ ý thức thi hành pháp luật của công dân - Trình tự, thủ tục hành chính về THAD sự còn rồm rà, phức tạp - Trình độ năng lực, phẩm chất đạo đức của đội ngũ chấp hành viên - Công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp ở Phú Yên chưa thực sự nhịp nhàng, đồng bộ: 2.2. Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên 2.2.1. Thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên 2.2.2. Thực trạng thi hành pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên - Những kết quả đạt được: * Về công tác lập kế hoạch, xây dựng và ban hành văn bản pháp luật về THADS *Trong công tác tổ chức thi hành án dân sự: 12 - Trong công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật thi hành án: - Những hạn chế Tiểu kết chƣơng 2 Khái quát quá trình hình thành và phát triển từ khi chuyển giao công tác thi hành án dân sự năm 1993 đến 2016; thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự thể hiện qua các mặt như kết quả thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến 2016, nhận xét về tình hình thi hành án dân sự ở tỉnh, Thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự và thi hành pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên trong những năm qua đạt được nhiều kết quả và cũng không ít những hạn chế làm cơ sở đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự tại Chương 3. 13 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 3.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự 3.1.1. Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng quyền con ngƣời của nhà nƣớc pháp quyền Trong hoạt động THADS từ khi có Luật Thi hành án dân sự năm 2014 cũng đề cao quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp 2013, được thể chế hóa trong những quy định của Luật, công dân có liên quan đến THADS được các quyền như các quyền được yêu cầu thi hành án, quyền được cung cấp thông tin về điều kiện thi hành án, quyền được nhận thông báo về thi hành án, quyền thỏa thuận về thi hành án và quyền được yêu cầu thay đổi Chấp hành viên thụ lý thi hành vụ việc mà đương sự, người có quyền và nghĩa vụ liên quan cảm thấy không khách quan, không công tâm kéo dài việc thi hành án. Quyền này chỉ được quy định mới nhất theo Luật sửa đổi, bổ sung năm 2014 mà trước đây Luật thi hành án dân sự năm 2008 không quy định. Do vậy, với đề cao vai trò về quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp 2013 đã được thể chế hóa trong Luật THADS và các văn bản hướng dẫn thi hành về lĩnh vực THADS cũng được chú trọng hơn và đó là cơ chế thoát để cơ quan nhà nước, người được nhà nước giao quyền thực hiện quyền của mình một cách đúng đắn, nhằm bảo vệ cho được quyền, lợi ích hợp pháp cho công dân, tổ chức và Nhà nước. 3.1.2. Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về thi hành án dân sự Nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Phú Yên hiện nay, cũng phải được thực hiện trên cơ sở quán triệt các quan điểm của Đảng về lĩnh vực này. Đó là các quan điểm mang tính chỉ đạo của Đảng trong các văn kiện Nghị quyết Đại hội đại biểu 14 toàn quốc lần thứ VII, VIII, IX, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (khóa VII), Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 (khóa VIII), Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa IX), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02 tháng 02 năm 2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Nghị quyết số 48- NQ/TW ngày 25 tháng 04 năm 2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 và nhất là Nghị quyết số 49- NQ/TW ngày 02 tháng 06 năm 2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Trên cơ sở đường lối đổi mới của Đảng về xây dựng Nhà nước pháp quyền, về cải cách tư pháp, Nghị quyết số 48- NQ/TW về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 của Bộ Chính trị ngày 24/5/2005 đã chỉ rõ cần “Xây dựng Bộ luật thi hành án điều chỉnh tất cả các lĩnh vực thi hành án” [2]. 3.1.3. Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải nhằm phát huy vai trò của cá nhân, tổ chức và nhà nước trong hoạt động thi hành án dân sự THADS là hoạt động thực thi phán quyết của Tòa án liên quan đến các vấn đề về tài sản và nhân thân, trong các bản án hình sự, dân sự, kinh tế, lao động, hành chính, hôn nhân và gia đình... Có thể nói, THADS là giai đoạn cuối cùng của hoạt động tố tụng. Để bản án, quyết định của Tòa án được thực thi trên thực tế, công tác THADS đóng vai trò rất quan trọng, đăc biệt trong điều kiện kinh tế, xã hội phát triển, các hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực, chính vì thế các tranh chấp dân sự, kinh tế, lao động, thương mại ngày càng gia tăng, tính chất vụ việc phức tạp, gây nhiều khó khăn cho hoạt động thi hành án dân sự. 3.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở việt nam 15 3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động thi hành án dân sự đạt hiệu quả 3.2.1.1. Tập hợp hóa, pháp điển hóa hệ thống pháp luật về thi hành án dân sự Cần tập trung tập hợp hóa, pháp điển hóa hệ thống pháp luật về thi hành án dân sự để rà soát, đối chiếu loại bỏ những quy phạm, những văn bản pháp luật mâu thuẫn, chồng chéo, kịp thời bổ sung những văn bản pháp luật điều chỉnh các vấn đề phát sinh trong lĩnh vực THADS đang còn chưa được luật hóa; xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về thi hành án đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch. Cụ thể: - Sớm ban hành Thông tư hướng dẫn thi tuyển và xếp ngạch Chấp hành viên và bỏ hẳn thi môn ngoại ngữ vì không phù hợp với thực tế của ngành THADS; ban hành văn bản quy định và hướng dẫn tiêu chí phân loại, xử lý án tồn đọng - Phối hợp với các Bộ, Ngành hữu quan ban hành Thông tư hướng dẫn tương trợ tư pháp trong lĩnh vực thi hành án dân sự; phối hợp với Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Thông tư hướng dẫn cơ chế phối hợp thi hành án đối với các đối tượng đang chấp hành hình phạt tù thay thế Thông tư 07/2013/TTLT/BTP-BCA-BTC ngày 06/02/2013 của Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Tài chính để góp phần nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự hơn và phù hợp với Luật thi hành án dân sự được sửa đổi, bổ sung năm 2014. - Hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt THADS như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Đất đai, Luật Nhà ở - Cần sửa đổi, bổ sung Thông tư số 12/2015/TTLT- BTP- BTC-TANDTC-VKSNDTC ngày 15/9/2015 của Bộ Tư Pháp, Bộ Tài 16 Chính, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao đối với khoản thu cho ngân sách nhà nước[10], vẫn còn vướng mắc ở điều luật áp dụng tại khoản 2, khoản 3, Điều 61 Luật thi hành án dân sự - Cần sớm có một văn bản hướng dẫn cụ thể để hủy bỏ giao dịch (kể cả giao dịch hợp pháp và giao dịch không hợp pháp) giữa người phải thi hành án với người nhận chuyển quyền sở hữu tài sản; làm căn cứ cưỡng chế kê biên xử lý tài sản để thi hành án, tạo điều kiện cho Chấp hành viên tổ chức thi hành án nhanh chóng, đúng pháp luật đảm quyền và lợi ích chính đáng cho các bên đương sự theo khoản 1 Điều 24 Nghị định 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính Phủ. - Cần sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật khác có liên quan đến thi hành án như: đăng ký tài sản, đăng ký tài sản thế chấp, gửi giữ tài sản, các quy định về giải quyết các tranh chấp kinh tế, phá sản doanh nghiệp... để tạo điều kiện cho hoạt động thi hành án dân sự được tiến hành thuận lợi. 3.2.1.2. Sửa đổi, bổ sung một số quy định trong Luật Thi hành án dân sự đã không còn phù hợp với thực tế - Cần sửa đổi, bổ sung hoặc bỏ hẳn 1 phần của khoản 2 Điều 95 Luật thi hành án dân sự về việc kê biên, xử lý tài sản là nhà ở gắn liền quyền sử dụng đất của người khác theo hướng sửa đổi vì không khả thi ở thực tế thi hành nếu người đứng tên quyền sử dụng đất đó không đồng ý kê biên, xử lý thì cơ quan thi hành án, chấp hành viên không thể kê biên, xử lý được do vướng mắc ở Điều luật này. - Bổ sung quy định cụ thể về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự trong việc thi hành các bản án, quyết định giải quyết vụ án hành chính của Tòa án như: Đôn đốc người phải thi hành án thực hiện nghĩa vụ; thông báo bằng văn bản với cơ quan cấp trên trực tiếp của người phải thi hành án để chỉ đạo việc thi 17 hành án và Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp để thực hiện việc kiểm sát thi hành án; các quy định về quản lý nhà nước về công tác thi hành án hành chính. - Bổ sung quy định về căn cứ pháp lý vào Điều 70 và Điều 103 Luật Thi hành án dân sự để việc cưỡng chế giao nhà ở, chuyển quyền sử dụng đất trong trường hợp bản án bị hủy để nâng cao tính thống nhất trong hệ thống pháp luật mang tính hiệu lực, hiệu quả cao ở thực tế thi hành. - Nghiên cứu bổ sung quy định về sự tham gia, mức độ tham gia và vai trò của luật sư trong hoạt động THADS. Việc bổ sung quy định về vấn đề này trong Luật Thi hành án dân sự hiện hành và các văn bản hướng dẫn nhằm đảm bảo quyền được bảo vệ của các đương sự và hoàn toàn phù hợp với pháp luật tố tụng hiện hành. - Sửa đổi quy định về quyền yêu cầu thi hành án tại Điều 7 Luật Thi hành án dân sự cho phù hợp. Luật Thi hành án dân sự quy định: "Người được thi hành án, người phải thi hành án căn cứ vào bản án, quyết định có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự tổ chức thi hành" [37]. - Hướng dẫn chi tiết về chi phí thông báo THADS và chi phí xác minh điều kiện thi hành án được quy định tại khoản 4, Điều 39; khoản 1, Điều 44 và Điều 73 Luật Thi hành án dân sự; bổ sung quy định thu phí thi hành án đối với những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được ưu tiên thanh toán theo quy định tại khoản 3, Điều 47 Luật Thi hành án dân sự. - Quy định cụ thể việc định giá để thi hành án chia theo tỷ lệ; điều kiện bán tài sản, giá bán tài sản chung, cách thức thực hiện quyền ưu tiên mua tài sản chung, việc thanh toán số tiền thi hành án thu theo quyết định cưỡng chế thi hành án. 18 3.2.1.3. Nghiên cứu, xây dựng và ban hành Bộ luật Thi hành án chung để thống nhất quản lý và nâng cao chất lượng các hoạt động thi hành án Hoàn thiện hệ thống pháp luật về THADS chính là tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho công tác thi hành án dân sự và nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững hơn. Vì vậy, Quốc Hội cần nhanh chóng ban hành Bộ luật Thi hành án dân sự trên cơ sở hệ thống hóa, pháp điển hóa, mở rộng phạm vi điều chỉnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự trong tình hình hiện nay. Thực hiện mục tiêu của Nghị quyết số 48-NQ/TW đã đề ra: “Xây dựng Bộ luật thi hành án điều chỉnh tất cả các lĩnh vực thi hành án; xác định Bộ Tư pháp là cơ quan giúp Chính phủ quản lý nhà nước thống nhất công tác thi hành án; từng bước xã hội hoá hoạt động thi hành án”[3]. 3.2.2. Kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan thi hành án và nâng cao năng lực hoạt động của đội ngũ chấp hành viên Việc kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan thi hành án cần thực hiện theo hướng nâng cao vai trò, trách nhiệm của cơ quan thi hành án, bảo đảm tương xứng với vị trí của các cơ quan tiến hành tố tụng ở địa phương như Tòa án, Viện kiểm sát, Công an. Trước hết cần tăng cường thêm biên chế cho cơ quan thi hành án các cấp. Bộ Tư pháp cần nhanh chóng đáp ứng đầy đủ và kịp thời kinh phí hoạt động cho cơ quan thi hành án, tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện hoạt động cần thiết, đặc biệt là xây dựng trụ sở, hệ thống kho tang vật cho các cơ quan thi hành án theo đúng tiêu chuẩn bảo quản tang tài vật; từng bước nghiên cứu và triển khai có hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thi hành án, nhằm hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan thi hành án và cơ quan quản lý thi hành án. Cục thi hành án tỉnh cần phải chủ động đề nghị Chủ tịch UBND cùng cấp nhanh chóng chỉ đạo Chi cục trưởng Thi hành án 19 dân sự cấp huyện rà soát các trường hợp có đủ tiêu chuẩn, điều kiện để bổ nhiệm vào ngạch Chấp hành viên cao cấp, chấp hành viên trung cấp, thẩm tra viên, thẩm tra viên chính thuộc Thi hành án dân sự cấp tỉnh và cấp huyện. 3.2.3. Tăng cường kiểm tra, thanh tra công tác thi hành án dân sự nhằm bảo đảm kỷ cư ơng và nâng cao chất lượng hiệu quả công tác thi hành án dân sự Để hoạt động THADS đạt hiệu quả thì công tác kiểm tra, thanh tra và đôn đốc thi hành án là một trong những việc quan trọng để nâng cao hiệu quả của nó. Nếu không có kiểm tra, thanh tra hoặc mang tính hình thức thì dẫn đến việc sai sót, vi phạm xảy ra nhiều. +Lập kế hoạch kiểm tra: +Nội dung kiểm tra và thành phần kiểm tra: + Kết luận sau kiểm tra: Sau mỗi đợt kiểm tra, các đoàn kiểm tra phải có kết luận kiểm tra. Kết luận kiểm tra phải thể hiện rõ kết quả làm được, chưa làm được, nguyên nhân, hạn chế. 3.2.4. Tăng cường các biện pháp giải quyết các vụ việc thi hành án dân sự tồn đọng Từ những nguyên nhân dẫn đến án tồn đọng hồ sơ trong THADS ngày càng nhiều mà chưa có biện pháp giải quyết triệt để, không chỉ gây bức xúc cho công dân, xã hội mà chính cho cơ quan THADS và những người trực tiếp làm công tác THADS. Các việc THADS tồn đọng có nhiều nguyên nhân khác nhau, có những nguyên nhân xuất phát từ bản chất của hoạt động THADS, có nguyên nhân xuất phát từ pháp luật thực định, có nguyên nhân xuất phát từ điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội và có ảnh hưởng đến sự phát triển của kinh tế thị trường Do đó, các giải pháp giải quyết việc THADS tồn đọng phải bảo đảm khắc phục được cơ bản các nguyên nhân để hạn chế đến mức thấp nhất việc THADS tồn đọng và đảm bảo hiệu lực 20 thi hành của bản án, quyết định của Tòa án, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự, những người có quyền lợi liên quan khác. 3.2.5. Tăng cường sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và phát huy vai trò của hệ thống chính trị trong công tác phối hợp thi hành án dân sự. - Cần tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền các cấp đối với công tác thi hành án dân sự. - Ban chỉ đạo thi hành án dân sự cần khẳng định hơn nữa vai trò của mình trong công tác thi hành án dân sự. Tập trung chỉ đạo những vụ việc mang tính chất phức tạp, tồn đọng kéo dài và các vụ án mang tính chất cưỡng chế có ảnh hưởng đến an ninh trật tự,an toàn xã hội địa phương nhằm nâng cao hiệu quả của Ban chỉ đạo đối với công tác thi hành án dân sự. Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc các cấp cần tăng cường hơn nữa giám sát chính quyền, cơ quan thi hành án các cấp về công tác thi hành án. - Uỷ ban nhân dân tỉnh và Uỷ ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh cần chỉ đạo các cơ quan hữu quan thực hiện hiệu quả việc hỗ trợ tài chính từ nguồn ngân sách nhà nước để hổ trợ cho các cơ quan Thi hành án trong những trường hợp chi phí cưỡng chế thi hành án đối với đối tượng có hoàn cảnh khó khăn không có khả năng để nộp tiền chi phí. - Toà án nhân dân cần làm tốt công tác điều tra, xác minh thực tế về hiện trạng đối với những vụ việc tranh chấp về đất đai, nhà ở, ranh giới liền kề để tuyên những bản án rõ ràng, chính xác và có tính khả thi cao ở thực tiễn thi hành án dân sự. - Viện kiểm sát nhân dân cần tăng cường hoạt động kiểm sát để hỗ trợ tích cực về nghiệp vụ cho công tác thi hành án dân sự; đổi mới mạnh mẽ về phương thức tổ chức công tác kiểm sát thi hành án dân sự. 21 3.2.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và chấp hành viên trong công tác tổ chức thi hành án dân sự - Cần phải thường xuyên rà soát, đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ thi hành án dân sự trên địa bàn; tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức cho cán bộ, công chức, nhất là đội ngũ Chấp hành viên và cán bộ dự nguồn quy hoạch, trong đó ưu tiên đối với nguồn cán bộ tại chỗ, cán bộ là người địa phương, là người dân tộc thiểu số[7]. - Hoàn tất việc bổ nhiệm đủ các chức danh Chấp hành viên sơ cấp, trung cấp, cao cấp, các ngạch Thẩm tra viên, thư ký thi hành án dân sự, kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo hiện còn thiếu tại tất cả các đơn vị. Thực hiện việc điều động, luân chuyển có thời hạn đối với cán bộ, công chức trong ngành, tạo điều kiện tốt nhất để đội ngũ cán bộ phát huy được năng lực, sở trường trong công tác. - Thường xuyên kiểm tra hoạt động của các đơn vị, hoạt động của cán bộ, công chức để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các sai phạm nhằm tăng cường kỷ luật của ngành. Thực hiện tốt công tác tuyển dụng, tiếp nhận cán bộ, chú trọng nguồn cán bộ được đào tạo chính quy, có chất lượng. Đối với các đơn vị miền núi, cần ưu tiên tuyển dụng, đào tạo nguồn cán bộ tại chỗ, cán bộ là người dân tộc thiểu số, đồng thời có biện pháp tích cực để tuyển dụng, tiếp nhận những người đã trải qua thực tế công tác. - Tăng cường việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhất là cán bộ quản lý và đội ngũ dự nguồn cán bộ quản lý trên các phương diện như trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, trình độ quản lý, tin học, ngoại ngữ và phẩm chất đạo đức, nhưng phải được thử thách, đánh giá qua thực tiễn công việc. - Vấn đề điều động, luân chuyển, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ cần phải tuân theo quy định của pháp luật, theo chức năng, nhiệm vụ 22 và đặc điểm tình hình thực tế, phải được tiến hành theo kế hoạch, đề án, đảm bảo tính khách quan, công bằng. 3.2.7. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, đào tạo, thông tin pháp luật về thi hành án dân sự cho các cá nhân, tổ chức, cơ quan có liên quan đến thi hành án dân sự Để thực hiện pháp luật THADS có hiệu quả thì cần thiết phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về thi hành án dân sự nhất là từ cơ sở, một mặt nâng cao nhận thức về pháp luật thi hành án cho nhân dân và những đối tượng trực tiếp liên quan đến việc thi hành án dân sự, giúp người được thi hành án, người phải thi hành án và những người có quyền, nghĩa vụ liên quan đến thi hành án dân sự nâng cao khả năng tự bảo vệ mình, mặt khác tuyên truyền giáo dục phổ biến pháp luật về thi hành án dân sự giúp nhân dân và những người có liên quan trực tiếp đến việc thi hành án nắm rõ được các quyền, nghĩa vụ của mình cũng như pháp luật về thi hành án dân sự - Về hình thức tuyên truyền: Thường được thể hiện dưới nhiều dạng như: sân khấu hoá, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu, phát tờ rơi... Hình thức tuyên truyền thứ hai dành cho đối tượng phải thi hành án đang làm việc ở cấp xã, phường hoặc các cơ quan nhà nước bằng phương pháp, lập danh sách và trực tiếp làm việc với cấp ủy, chính quyền địa phương, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, tổ chức mà người phải thi hành án đang làm việc nhưng không tự nguyện thi hành. Qua đó, sẽ tác động tích cực đến người phải thi hành án tự giác chấp hành nhanh hơn. 3.2.8. Thực hiện xã hội hóa hoạt động thi hành án dân sự Xã hội hóa công tác THADS là một chủ trương lớn, một vấn đề cần được quan tâm trong tổng thể quá trình xã hội hóa. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX chủ trương tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa trong nhiều lĩnh vực; Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của 23 Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 đã đưa ra những chủ trương chung về xã hội hóa một số hoạt động tư pháp; Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định: “Nghiên cứu chế định Thừa phát lại (thừa hành viên); trước mắt có thể tổ chức thí điểm tại một số địa phương, sau vài năm, trên cơ sở tổng kết, đánh giá thực tiễn sẽ có bước đi tiếp theo”. Từ khi có Nghị quyết này đã đặt mốc thời gian quan trọng khẳng định việc áp dụng thí điểm chế định Thừa phát lại trong công tác THADS [30]. Tiểu kết chƣơng 3 Để công tác thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Phú Yên được thực hiện nghiêm chỉnh và đúng pháp luật, trên cơ sở nghiên cứu luật Hiến pháp- Luật Hành chính, các quan điểm của Đảng về thi hành án nói chung, thi hành án dân sự nói riêng và từ thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở Phú Yên, tác giả đã xây dựng một loạt các giải pháp như trên. Trong đó, các giải pháp cơ bản nhất là Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng quyền con người của nhà nước pháp quyền, Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về thi hành án dân sự; Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự phải nhằm phát huy vai trò của cá nhân, tổ chức và nhà nước trong hoạt động thi hành án dân sự; Tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động thi hành án dân sự đạt hiệu quả; Nghiên cứu, xây dựng và ban hành Bộ luật Thi hành án chung để thống nhất quản lý và nâng cao chất lượng các hoạt động thi hành án; Kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan thi hành án và nâng cao năng lực hoạt động của đội ngũ chấp hành viên; Tăng cường kiểm tra, thanh tra công tác thi hành án dân sự nhằm bảo đảm kỷ cương và nâng cao chất lượng hiệu quả công thi hành án dân sự ; Tăng cường các biện pháp giải 24 quyết các vụ việc thi hành án dân sự tồn đọng; Tăng cường sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và phát huy vai trò của hệ thống chính trị trong công tác phối hợp thi hành án dân sự; Thực hiện xã hội hóa hoạt động thi hành án dân sự... Hy vọng với các nhóm giải pháp trên sẽ khắc phục cơ bản thực trạng yếu kém trong công tác thi hành án dân sự không chỉ riêng địa bàn tỉnh Phú Yên mà các địa phương trong cả nước, từ đó đẩy mạnh hiệu quả, hiệu lực thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, đảm bảo các bản án, quyết định của Toà án nhân dân nhà nước phải được thi hành nghiêm chỉnh, bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp cho cá nhân, tổ chức và nhà nước. 25 KẾT LUẬN Thi hành án dân sự là hoạt động có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ pháp chế XHCN, duy trì ổn định, trật tự kỷ cương xã hội, là hoạt động qua trọng của Nhà nước để những bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án và của các cơ quan có thẩm quyền khác theo quy định được thi hành trên thực tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và Nhà nước. Với tầm quan trọng và vai trò to lớn như vậy nên hoạt động thi hành án nói chung, Thi hành án dân sự nói riêng đang ngày được quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước, nhằm xây dựng ngành Thi hành án ngày càng lớn mạnh, phát huy được vị trí, vai trò và nhiệm vụ được giao và nâng tầm vị thế của ngành THADS ngang bằng các cơ quan tiến hành tố tụng. Pháp luật về THADS là một công cụ quan trọng để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh và điều chỉnh các hoạt động của cá nhân, tổ chức có liên quan đến lĩnh vực THADS, hiện thực hóa các quyền, nghĩa vụ trong bản án trên thực tế, góp phần nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật và pháp chế XHCN và đảm bảo sự ổn định trật tự, an toàn xã hội. Tuy hình thành, ra đời cùng ngành Tư pháp hay Tòa án nhân dân nhưng THADS có sự gián đoạn do yếu tố khách quan và phát triển muộn hơn. Nhưng được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, pháp luật về THADS đã và đang đạt được nhiều thành tựu to lớn, đáng ghi nhận. Từ Pháp lệnh thi hành án dân sự 1989 đã hình thành và phát triển cơ bản kiện toàn, sửa đổi, bổ sung đến Pháp lệnh 1993, pháp lệnh 2004 và trở thành Luật thi hành án dân sự năm 2008, hoàn thiện hơn ở Luật Thi hành án dân sự được sửa đổi, bổ sung năm 2014. Đã có nhiều Nghị định, Thông tư được sửa đổi, bổ sung kịp thời theo sự phát triển chung của xã hội... Bên cạnh kết quả đạt được, hệ thống pháp luật về thi hành án dân sự vẫn còn nhiều hạn chế, tồn tại cần khắc phục. 26 Trong điều kiện cải cách hành chính, cải cách tư pháp xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, việc hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự trên phạm vi toàn quốc là sự đòi hỏi mang tính tất yếu, khách quan. Với những nội dung đã được đề cập trong luận văn, hy vọng sẽ cung cấp những thông tin đầy đủ, toàn diện, chính xác, góp một phần nhỏ trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch tổ chức, hoạt động quản lý nhà nước và hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự tại các địa phương trên cả nước nói chung, góp phần xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn thiện về lĩnh vực THADS nhằm nâng cao hiệu quả của công tác THADS, góp phần xây dựng nền hành chính - tư pháp dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại trong điều kiện hiện nay của nước ta.