Tóm tắt Luận văn Quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông

c những khu đất rộng. Dân làng tập trung khẩn cầu các thần linh về chứng giám, phù hộ cho dân làng mạnh khỏe, sung túc, đoàn kết, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu. 12 - Lễ hội ăn trâu mừng được mùa - đón mừng năm mới của người Ê Đê: Khi con chim Krao hót vang núi rừng báo hiệu một mùa rẫy đã được thu hoạch xong thì cũng là lúc các buôn làng Ê Đê tổ chức lễ ăn trâu mừng được mùa - đón năm mới. Lễ mừng được mùa thường tổ chức tại một bãi đất rộng của buôn làng. Lễ vật là một con heo thiến béo tròn và 7 ché rượu lớn. Khi các ché rượu đã được cột, heo đã được nướng chín vàng, già làng hòa tiết heo vào bát rồi tưới vào các ché rượu và khấn thần linh. Sau lời khấn của già làng, dàn chiêng Knah rộn rã, ngân vang khắp núi rừng như mang thông điệp của dân làng đến với Yàng, mời Yàng về vui hội với buôn làng. Già, trẻ, gái, trai quay quần bên ché rượu. Mọi người vừa uống rượu cần vừa ăn thịt heo nướng và trò chuyện vui vẻ bên nhau. Sau lễ cúng mừng được mùa là lễ ăn trâu mừng được mùa. Có thể nói đây là lễ hội lớn nhất trong năm của người Êđê. Không khí chuẩn bị lễ hội của buôn làng thật rộn ràng và náo nhiệt. Đến ngày lễ, già làng sai con cháu dắt con trâu buộc vào gốc cây nêu và cột bảy ché rượu thành một dãy dài trước cây nêu. Sau khi dân làng đã tụ hội đông đủ, mọi thủ tục đã được chuẩn bị xong, các dàn chiêng nổi lên rộn rã báo hiệu lễ ăn trâu bắt đầu. Các cô gái mùa điệu mừng mùa xung quanh cột nêu mừng đón mọi người từ khắp buôn làng xa gần đến vui ngày lễ hội của buôn làng. - Lễ cúng thần rừng (Giang Pri) của người M’Nông và Mạ: Được tổ chức vào tháng 12 hàng năm với mục đích cầu cho mưa thuận, gió hóa, mùa màng bội thu, cầu cho rừng xanh tốt, với ý nghĩa nêu cao truyền thống bảo vệ rừng của đồng bào dân tộc M’Nông. Lễ hội thường được tổ chức ở không gian linh thiêng, gần cánh rừng. Dân trong làng làm lễ dựng cây nêu, buộc trâu từ chiều hôm trước đến sáng hôm, dân làng làm lễ khóc trâu và đến lúc mặt trời lên làm lễ đâm trâu cúng thần rừng. Sau đó cả buôn làng tổ chức hát, múa, chơi các trò chơi dân gian, uống rượu cần và thưởng thức ẩm thực. - Lễ mừng lúa mới (Yu Rhe) của người Mạ: Đây là lễ hội lớn nhất của người Mạ trong mỗi mùa nương rẫy, thường được tổ chức vào tháng giêng, đầu tiết xuân. Thời gian, quy mô và tầm quan trọng của nó tương ứng với tết đầu năm của người Việt. Lễ Rhe được diễn ra vào lúc mọi gia đình đã thu hoạch xong mùa lúa rẫy và đã đổ thóc vào kho. Thời gian lễ hội kéo dài bảy ngày. Trước khi bước vào lễ hội, mỗi nhà đều đã trang trí và dựng một cây nêu. Ông Chủ rừng dẫn đầu đoàn người đi cúng tại các kho lúa trong làng. Sau lễ Rhe là bảy ngày kiêng cử, không ai đi rừng, lên rẫy, không ai rời khỏi làng. - Lễ cúng bến nước (Ngă yang kpin êa) của người Ê Đê: Hằng năm sau khi kết thúc một mùa rẫy, chủ bến nước (Pô pin ea) chuẩn bị rượu, heo, gạo nếp cho lễ cúng bến nước của buôn làng. Những người dân trong buôn làng cũng tự nguyện mang gạo, gà, heo, bầu, bí đóng góp cho chủ bến nước để tổ chức lễ cúng bến nước. Ngày làm lễ cúng bến nước, dân làng tập trung đông đủ tại nhà chủ bến nước. Khi mọi việc đã chuẩn bị xong, dàn chiêng Knah đánh lên một hồi chiêng dài báo hiệu với thần linh Lễ cúng bến nước bắt đầu. Tiếp sau đó là các lễ như: Lễ cúng Thần Nước, Thần Đất, Thần Lúa và cúng linh hồn tổ tiên ông bà và Lễ cúng sức khỏe cho chủ bến nước và các thành viên trong gia đình của chủ bến nước, cầu cho mọi người sức khỏe. Sau các lễ cúng, mọi người cùng nhau ăn uống, vui chơi cho tới tận khuya. Sáng hôm sau, mọi người trong buôn làng lại tụ tập đông đủ trước cổng buôn làng để cúng Thần cổng làng nhằm xin các Yàng phù hộ cho dân làng no ấm, bình yên. Bên cạnh những lễ hội truyền thống hết sức độc đáo, đặc sắc và đậm đà bản sắc dân tộc của người M’Nông, Ê Đê và Mạ là những lễ hội truyền thống của đồng bào các anh em dân tộc thiểu số từ khắp mọi miền đất nước cùng di cư về nơi đây sinh sống đó là những lễ hội cổ truyền của người Việt và lễ hội cổ truyền của các dân tộc dân tộc thiểu số ở phía Bắc di cư vào đây lập nghiệp. Tuy định cư ở Đắk Nông chưa lâu, song người Kinh ở Đắk Nông đều tổ chức những ngày lễ tết cổ truyền của dân tộc Việt, tiêu biểu như Tết Nguyên Đán, Tết Đoan Ngọ, Tết Trung Thu Đối với các anh em dân tộc thiểu số từ khắp mọi miền đất 13 nước (đa phần ở phía Bắc Việt Nam) về đây sinh sống và lập nghiệp thì có những lễ hội đặc trưng như: Lễ hội Lồng Tồng của người Tày tại huyện Krông Nô, Lễ cúng thần sấm sét xua đuổi tai ương, điều xấu của người Mông tại xã Đắk Nia - Thị xã Gia Nghĩa, Lễ mừng thọ của người Thái ở huyện Krông Nô, hay Lễ cấp sắc của người Dao tại huyện Đắk Mil. Tuy nhiên, do các anh em dân tộc từ khắp mọi miền đất nước về đây an cư lập nghiệp nên số lượng không nhiều và sống rãi rác khắp trên địa bàn tỉnh nên về tính chất và quy mô của lễ hội diễn ra không lớn. Không chỉ kể đến các lễ hội truyền thống hết sức đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ và đồng bào các dân tộc anh em di cư vào đây sinh sống thì còn phải kể đến những lễ hội hiện đại, những lễ hội cách mạng trên địa bàn tỉnh như: Lễ kỷ niệm ngày giải phóng Gia Nghĩa 23/3, Lễ kỷ niệm 10 năm thành lập tỉnh Đắk Nông 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông 2.2.1. Thực trạng về thể chế, chính sách quản lý nhà nước đối với hoạt động lễ hội Sau hơn 10 năm thành lập tỉnh (2004 - 2017), với sự quan tâm và giúp đỡ của Trung ương, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Đắk Nông thì lĩnh vực văn hóa nói chung đã có những bước phát triển đáng kể, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung. Di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc, nhất là dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh được quan tâm, tiến hành điều tra, sưu tầm, lưu giữ. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống được khôi phục, phát huy. Thông qua các văn bản chỉ đạo của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương thì Đảng bộ và chính quyền các cấp, các ngành tỉnh Đắk Nông đã triệt để tiếp thu và triển khai trên diện rộng cả về quy mô cũng như chất lượng công tác quản lý đối với các hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh cụ thể đó là: Tỉnh ủy, HĐND tỉnh; hoàn thiện các quy chế hoạt động đề ra các giải pháp, nhiệm vụ cụ thể nhằm thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2016 đã đề ra. UBND tỉnh Đắk Nông đã ban hành Quyết định số 05/2015/QĐ-UBND, ngày 29/01/2015, Ban hành Quy định thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Quy định có nêu rõ lễ hội phải được tổ chức an toàn, tiết kiệm, không phô trương hình thức. Nội dung lễ hội được chia làm hai phần: Phần lễ được tổ chức trang nghiêm, ngắn gọn, đảm bảo tính giáo dục truyền thống; phần hội tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, các trò chơi dân gian tạo không khí vui tươi, lành mạnh. Đối với các lễ hội truyền thống hết sức đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh là những lễ hội thu hút nhiều người dân trong và ngoài địa bàn tỉnh tham gia, có lễ hội thời gian kéo dài 3 - 7 ngày, vì vậy mà Sở VHTT&DL tỉnh Đắk Nông đã chủ động phối hợp với UBND huyện, UBND xã và Ban tổ chức lễ hội trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội đúng với quy chế mà nhà nước ban hành. Đối với lễ hội lớn của dân tộc như lễ hội mừng xuân mới diễn ra trên địa bàn tỉnh hằng năm thì công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội này được tiến hành hợp lý, khoa học và bài bản. Thực hiện theo sự chỉ ðạo của UBND tỉnh, Sở VHTT&DL tỉnh ðã xây dựng kế hoạch triển khai tổ chức lễ hội mừng xuân mới được diễn ra một cách hiệu quả, tiết kiệm đúng theo quy chế. Bên cạnh đó các lễ hội mừng xuân mới của đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ cũng như đồng bào dân tộc thiểu số khắp mọi miền đất nước di cư về đây sinh sống cũng được sự quan tâm, chỉ đạo của UBND tỉnh. Các cấp các ngành ở huyện, xã luôn kịp thời báo cáo tình hình lên cơ quan cấp trên là tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở VHTT&DL để nhận văn bản hướng dẫn, giúp công tác quản lý và tổ chức lễ hội ở cơ sở được diễn ra lành mạnh, vui tươi và tốt đẹp. Song song với đó là các lễ hội cách mạng được diễn ra trên quy mô lớn trên địa bàn tỉnh như: Lễ kỷ niệm 10 năm thành lập tỉnh, Lễ kỷ niệm giải phóng Gia Nghĩa 23/3 cũng được UBND tỉnh chỉ đạo thông qua quyết định số 110/QĐ - UBND về việc Ban hành Chương trình công tác trọng tâm năm 2016 của 14 Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông. Các lễ hội cách mạng đã diễn ra thành công, hiệu quả, mang đầy tính nghiêm trang của niềm tự hào dân tộc. Các chương trình nghệ thuật, thể thao được diễn ra hài hòa, chất lượng cả về nội dung và hình thức. Công tác bảo vệ trước, trong và sau khi các lễ hội cách mạng diễn ra được triển khai cẩn trọng, chu đáo, an toàn, tốt đẹp. Các lễ hội có nguồn gốc nước ngoài thì công tác QLNN về hoạt động của những lễ hội này càng phải được sự quan tâm chặt chẽ từ phía cơ quan chủ trì tổ chức lễ hội. Tránh được tình trạng lộn xộn, gây mất an ninh trật tự, đảm bảo cho người dân được thụ hưởng văn hóa tinh thần mới mẻ và tốt đẹp. 2.2.2. Thực trạng về tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Hiện tại, QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông thuộc phòng Nghiệp vụ quản lý văn hóa - sở VHTT&DL tỉnh, quản lý nhà nước về lễ hội ở thị xã Gia Nghĩa có phòng Văn hóa Thông tin thị xã Gia Nghĩa, cấp huyện có phòng VHTT huyện, ở xã có ban VHTT xã. Khi có hoạt động lễ hội diễn ra phòng Nghiệp vụ quản lý văn hóa của Sở phối hợp với các phòng ban có liên quan trong Sở cùng thực hiện công tác QLNN về hoạt động lễ hội. Đối với những lễ hội có quy mô cấp tỉnh thì đơn vị quản lý, tổ chức lễ hội thực hiện các công việc như: thành lập ra ban tổ chức, xây dựng kế hoạch tổ chức, phân công các tiểu ban về nội dung, tuyên truyền, tài chính, an ninh, hậu cần trước khi lễ hội diễn ra. Thời gian tổ chức, chuẩn bị cho từng lễ hội cũng phụ thuộc vào quy mô của lễ hội. Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông ban hành Kế hoạch số 12/KH-UBND về việc Tổ chức Lễ hội mừng xuân Bính Thân năm 2016. Sở VHTT&DL là đơn vị chủ trị, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức lễ hội mừng xuân Bính Thân năm 2016; Tham mưu UBND tỉnh thành lập Ban tổ chức, các tiểu ban và phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên tham gia; Xây dựng kế hoạch, kịch bản chung của chương trình;. Chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan trong công tác tổ chức các hoạt động cụ thể. Đối với các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, do thường được diễn ra vào mùa xuân, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham dự và trở thành nét đẹp văn hóa trên địa bàn tỉnh. Những năm gần đây, việc tổ chức lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh đã được chính quyền các cấp quan tâm, tạo điều kiện về công tác tổ chức cũng như kiện toàn ban tổ chức lễ hội. Theo đó, Các hoạt động của lễ hội phải được sự cho phép bằng văn bản của UBND huyện, thị xã trước khi tiến hành tổ chức. Ban tổ chức lễ hội tổ chức họp để thống nhất nội dung, chương trình. Phân công phối hợp với các đơn vị liên quan để đảm bảo an ninh, trật tự khi diễn ra lễ hội. Riêng Mặt trận và các tổ chức Đoàn thể phối hợp tuyên truyền vận động người dân cùng chấp hành các quy định trong lễ hội. Đảm bảo lễ hội được diễn ra tốt đẹp và thành công. 2.2.3. Thực trạng về nguồn lực cán bộ, công chức, viên chức quản lý nhà nước về lễ hội Hiện nay cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội cấp tỉnh là Sở VHTT&DL tỉnh Đắk Nông, các lễ hội cấp huyện có phòng VHTT huyện, thị xã. Bộ phận QLNN về hoạt động lễ hội tại Sở là phòng Nghiệp vụ quản lý văn hóa. Tại các phòng VHTT huyện và thị xã thì phân công cán bộ thực hiện nhiệm vụ quản lý văn hóa trong đó có lễ hội. Hiện nay, tại các phòng VHTT huyện, thị xã hay ban Văn hóa Thông tin xã thì chỉ có 01 công chức đảm nhiệm vai trò này. Do Đắk Nông là tỉnh mới thành lập, tuổi đời còn non trẻ, nên hệ thống các hoạt động lễ hội diễn ra trên địa bàn tỉnh còn chưa sâu rộng, chỉ một số ít lễ hội lớn cấp tỉnh được tổ chức như: Lễ kỷ niệm 10 năm thành lập tỉnh Đắk Nông (01/01/2004 - 01/01/2014) và đón nhận Huân chương Độc lập hạng II; Lễ kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng Gia Nghĩa - Đắk Nông (23/3/1975 - 23/3/2015), 10 năm thành lập thị xã Gia Nghĩa (27/6/2005 - 27/6/2015) và công bố quyết định công nhận thị xã Gia Nghĩa là đô thị loại III Đó là những lễ 15 hội lớn của tỉnh có nhiều đơn vị cùng tham gia trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động của lễ hội này. UBND tỉnh, Sở VHTT&DL, Công an tỉnh, Sở Y tế Các cơ quan, đơn vị này trực tiếp phân công cán bộ, công chức, viên chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ của mình khi lễ hội diễn ra, thường xuyên báo cáo tình hình diễn biến lễ hội. Trong những năm vừa qua, UBND tỉnh Đắk Nông đã ban hành nhiều kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức. Đương cử như quyết định của UBND tỉnh Đắk Nông được ban hành năm 2016 là Quyết định số 58a/QĐ-UBND Về Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Đắk Nông năm 2016. Trong đó có cán bộ, công chức, viên chức Sở VHTT&DL tỉnh. Hằng năm, Sở VHTT&DL tỉnh Đắk Nông đều tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lức quản lý văn hóa, lễ hội cho đội ngũ cán bộ văn hóa, đặc biệt là cán bộ văn hóa cơ sở. 2.3.4. Thực trạng về kinh phí tổ chức, quản lý lễ hội Trong những năm vừa qua việc tổ chức lễ hội trên địa bàn tỉnh đa phần được lấy từ nguồn ngân sách địa phương do UBND tỉnh bố trí và có sự đóng góp và hổ trợ từ phía các doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh. Các doanh nghiệp này đã đóng góp một phần không nhỏ nguồn kinh phí cho việc hỗ trợ tổ chức các ngày lễ trọng đại này, giúp cho các lễ hội cách mạng tại tỉnh được diễn ra tốt đẹp và thành công. Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về công tác quản lý và tổ chức lễ hội, UBND tỉnh đã chỉ đạo gắt gao, hạn chế tối đa việc sử dụng ngân sách nhà nước để tổ chức lễ hội, thay vào đó là đẩy mạnh triển khai thực hiện việc xã hội hóa khi tổ chức các lễ hội. Các cấp chính quyền, đơn vị QLNN về hoạt động lễ hội đã nhận thức đúng chủ trương của Nhà nước, đánh giá được vai trò to lớn của nguồn lực xã hội. công cuộc này bước đầu đã đem lại kết quả hết sức khả quan, tạo nên hiệu quả vượt mong đợi. Đẩy mạnh xã hội hóa nguồn kinh phí tổ chức lễ hội từ quần chúng nhân dân, giảm tải gánh nặng cho ngân sách Trung ương và địa phương đang là hướng đi chung của tất cả các địa phương trên cả nước. Song hành cùng xu hướng đó, UBND tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo Sở VHTT&DL tỉnh Đắk Nông phải làm tốt công tác tư tưởng, tuyên truyền những giá trị cao đẹp cũng như ý nghĩa thiêng liêng dân tộc của hoạt động lễ hội, đồng thời phải phổ biến những quy định của pháp luật hiện hành trong công tác tổ chức và tham gia lễ hội để người dân nắm, người dân hiểu và người dân chấp hành. Việc xã hội hóa nguồn kinh phí tổ chức lễ hội từ quần chúng nhân dân đã góp phần đáng kể cho việc tổ chức các hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. 2.2.5. Thực trạng về công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Luôn đề cao và tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát được xem là một nội dung quan trọng của công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội. Đây là biện pháp hữu hiệu nhằm hạn chế các vấn đề tiêu cực nảy sinh trước, trong và sau khi hoạt động lễ hội diễn ra. Từ công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát thường xuyên đối với hoạt động lễ hội mà UBND tỉnh, Sở VHTT&DL cùng các đơn vị có liên quan trong công tác QLNN về lễ hội nắm bắt và xử lý nhanh, kịp thời những vi phạm quy định về pháp luật cũng như những vấn đề không mong muốn bất ngờ diễn ra. Nhờ vậy mà nhanh chóng sửa chữa cũng như chấn chỉnh kịp thời những diễn biến xấu, giúp ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng, làm cho hoạt động lễ hội diễn ra một cách tốt đẹp nhất, đáp ứng nhu cầu tinh thần cũng như vui chơi giải trí của người dân. Công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát các hoạt động liên quan khi lễ hội diễn ra được tiến hành đồng bộ và thường xuyên. Công tác này nhằm đảm bảo cho nội dung lễ hội được diễn ra đúng với kế hoạch, chương trình, đảm bảo cho các hoạt động lễ hội diễn ra theo đúng với quy chế, quy định của nhà nước. 16 Đối với những lễ hội tín ngưỡng lớn của dân tộc như: Lễ hội mừng xuân, Lễ Phật đản, Lễ vu lanthì công tác thanh, kiểm tra, giám sát chú trọng vào các hiện tượng mê tín dị đoan, cờ bạc, mua bán và xử dụng pháo, vệ sinh an toàn thực phẩm trong dịch vụ ăn uống, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường... Đối với những lễ hội cách mạng lớn của tỉnh thì công tác kiểm tra. Thanh tra và giám sát phải có sự phối hợp chặt chẽ của những đơn vị chức năng có liên quan theo quy định, đó là các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ VHTT&DL, UBND tỉnh, Sở VHTT&DL tỉnh. Vì đây là những lễ hội mang tính cách mạng cần phải được diễn ra hết sức trang nghiêm và chuẫn mực nên công tác thanh, kiểm tra càng phải được tiến hành thường xuyên và chặt chẽ. Còn đối với những lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ thì công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát của Sở VHTT&DL tỉnh Đắk Nông được tiến hành đồng bộ, tập trung vào khía cạnh an ninh trật tự, tránh tình trạng lộn xộn, gây mất an ninh trật tự có thể xảy ra trong quá trình diễn ra lễ hội. 2.3. Đánh giá chung 2.3.1. Kết quả đã đạt được của công tác quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông trong thời gian qua Thứ nhất, công tác tổ chức và quản lý của quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội diễn ra trên địa bàn tỉnh thực hiện đúng với quy định, pháp luật của nhà nước. Thứ hai, các hoạt động lễ hội được diễn ra thành công do công tác chỉ đạo, phân công nhiệm vụ và phối hợp thực hiện của các cơ quan đơn vị có liên quan về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh được quy định chặt chẽ, xuyên suốt, thống nhất và đồng bộ từ trên xuống. Thứ ba, xây dựng và tổ chức thực hiện thành công các đề án nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Thứ tư, tổ chức thành công các lễ hội đã góp phần kích thích phát triển nền kinh tế - xã hội của tỉnh. Thứ năm, công tác quản lý nhà nước về lễ hội trên địa bàn tỉnh đạt được hiệu quả, góp phần làm nâng cao ý thức của người dân về truyền thống quý báu của dân tộc, biết quý trọng những gì thiêng liêng mà cha ông để lại, biết gắn kết, tương trợ lẫn nhau và biết giữ gìn di sản văn hóa. 2.3.2. Những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông Thứ nhất, tại một số địa phương trong tỉnh vẫn chưa thực hiện phổ biến, quán triệt sâu rộng, nghiêm túc các văn bản chỉ đạo của Trung ương về công tác tổ chức và quản lý các hoạt động lễ hội. Sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan trong tổ chức và quản lý lễ hội chưa thực sự nhịp nhành và còn nhiều bất cập. Thứ hai, mặc dù Sở VHTT&DL đã xây dựng và triển khai thực hiện được nhiều đề án để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong đó có hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên các đề án này khi được tiến hành triển khai thực hiện chỉ mới dừng lại ở góc độ bảo tồn chứ chưa thực sự phát huy liên tục và lâu dài những lễ hội cổ truyền này. Thứ ba, đội ngũ cán bộ trong ngành văn hóa từ Sở cho đến phòng, ban ít và thiếu kinh nghiệm, kiến thức về công tác quản lý nhà nước đối với lễ hội. Đội ngũ nhân lực QLNN về hoạt động lễ hội ở các địa phương rất mỏng, thiếu kiến thức và kỹ năng tác nghiệp. Thứ tư, việc lồng ghép các hoạt động lễ hội vào công tác quảng bá du lịch chưa thực sự hiệu quả, các hoạt động du lịch khi được lồng ghép với các lễ hội đặc sắc của đồng bào dân tộc thiếu số sống lâu đời trên vùng đất này vẫn còn thiếu tính quy mô. 17 Thứ năm, công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân tham gia vào các lễ hội vẫn chưa thực sự hiệu quả, chưa nâng cao được ý thức của người dân trong việc giữ gìn an ninh trật tự. Thứ sáu, các hoạt động lễ hội diễn ra còn thiếu tính quy mô do kinh phí để tổ chức thực hiện còn ít, và việc xã hội hóa nguồn kinh phí vẫn chưa được thực hiện hiệu quả. Thứ bảy, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế Một là, do đa phần các đơn vị phối hợp thực hiện không phải là đơn vị chính chủ trì, mà chỉ đảm nhận một phần nhỏ chuyên môn nghiệp vụ thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình nên các cơ quan, đơn vị này thường lơ là công tác phối hợp. Thường thực hiện theo chỉ đạo một cách hình thức, cắt cử cán bộ tham gia công tác phối hợp ít, không đủ lực lượng để bao quát hết tất cả tình hình, dẫn đến tình trạng vẫn chưa thực hiện tốt được công việc được giao. Hai là, nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế việc thực hiện các đề án của Sở VHTT&DL về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong đó có hoạt động lễ hội một mặt xuất phát do những tác động mạnh mẽ các dòng văn hóa tín ngưỡng, sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện đại đã làm thay đổi môi trường của văn hóa truyền thống, một bộ phận người dân thờ ơ hoặc quay lưng với văn hóa truyền thống... Mặt khác xuất phát từ chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động lễ hội như: sự phối hợp chưa nhịp nhàng của các cơ quan hữu quan, sự thiếu kinh nghiệm, chuyên môn sâu rộng của cán bộ được phân công thực hiện nhiệm vụ... Ba là, với đặc thù là tỉnh mới thành lập nên đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong đó có đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành văn hóa phần lớn được luân chuyển công tác từ tỉnh Đắk Lắk. Nếu xét về trình độ học vấn thì đều là thạc sĩ về văn hóa, cử nhân Đại học, cao đẳng nhưng xét về khả năng hiểu biết sâu rộng về nền văn hóa đặc biệt là văn hóa lễ hội đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ cũng như hiểu biết về tất cả các bản sắc văn hóa lễ hội của tất cả đồng bào dân tộc di cư vào đây sinh sống thì lại hạn chế. Bên cạnh đó là sự thiếu hụt cán bộ làm công tác văn hóa là người các dân tộc thiểu số ở địa phương cũng như chưa thực sự chú trọng đến công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ văn hóa là người đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Bốn là, việc quảng bá du lịch thông qua các lễ hội truyền thống vẫn còn gặp nhiều khó khăn và bất cập và nguyên nhân dẫn đến việc xúc tiến quảng bá du lịch thông qua các hoạt động lễ hội chưa đạt được hiệu quả như mong đợi được xuất phát từ những yếu tố sau: thứ nhất là kinh phí cho hoạt động quảng bá còn ít nên hiệu quả không cao; thứ hai là hình thức quảng bá còn hạn hẹp, thứ ba nữa là sự phối hợp giữa các ngành, địa phương và giữa các doanh nghiệp hoạt động du lịch với nhau chưa được gắn kết chặt chẽ. Năm là, việc tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân khi tham gia vào các hoạt động lễ hội vẫn chưa thực sự hiệu quả. Điều này xuất phát từ nguyên nhân buông lỏng quản lý, không hướng dẫn kịp thời của tập thể các cán bộ làm công tác tổ chức và quản lý lễ hội. Sáu là, công tác vận động, kêu gọi, phổ biến về giá trị lễ hội có tốt thì việc xã hội hóa mới đạt hiệu quả, vấn đề nằm ở chỗ, các tổ chức hay cá nhân nếu không hiểu về các giá trị tinh thần vô giá của lễ hội sẽ không tự nguyện tham gia vào quyên góp hỗ trợ tổ chức, bảo tồn hay phục dựng những lễ hội diễn ra trên địa bàn tỉnh. Bảy là, nguyên nhân dẫn đến công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội do lực lượng ít và mỏng, trình độ chuyên môn của cán bộ thanh tra, phương tiện thực hiện công việc chưa đáp ứng được yêu cầu, sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị hữu quan cũng như giữa các tiểu ban chưa đồng bộ. 18 TIỂU KẾT CHƯƠNG II Trong chương II tác giả đã nêu lên được thực trạng công tác QLNN về hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông trong thời gian vừa qua. Qua đó cho chúng ta thấy Sở VHTT&DL tỉnh đã và chưa làm được những gì, còn gặp phải những thiếu sót và yếu kém gì trong công tác QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh. Từ đó tác giả rút ra được những điểm cốt lõi nhất về tình hình thực hiện nhiệm vụ của ngành văn hóa trong công tác QLNN về hoạt động lễ hội. Đó là, trong những năm qua Sở VHTT&DL tỉnh nhà đã đạt được nhiều khởi sắc trong công tác QLNN đối với lĩnh vực văn hóa nói chung và đối với lĩnh vực hoạt động lễ hội nói riêng. Đã đạt được những kết quả khả quan đáng khích lệ góp phần xây dựng được đời sống tinh thần vừa truyền thống vừa phong phú và vừa hướng tới những giá trị tốt đẹp của tương lai, đem lại cuộc sống ổn định và vững bền cho xã hội. Bên cạnh những kết quả khả quan đáng trân trọng và khích lệ ấy, thì công tác QLNN về hoạt động lễ hội cũng còn nhiều hạn chế, khó khăn đáng lưu tâm. Những tồn đọng, hạn chế, khó khăn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, và được phân ra làm ba nhóm nguyên nhân chính sau: (1) Nguyên nhân xuất phát từ việc thiếu đồng bộ, nhịp nhàng của các cơ quan, đơn vị liên quan trong QLNN về lễ hội; (2) Nguyên nhân xuất phát từ sự thiếu chuyên môn và kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đảm nhiệm vai trò QLNN về hoạt động lễ hội và (3) Nguyên nhân xuất phát từ sự thiếu ý thức của người dân khi tham gia vào các hoạt động lễ hội. Từ sự đúc kết những yếu kém không đáng có đó, Sở VHTT&DL tỉnh nhà cần tập trung hơn nữa, nổ lực hơn nữa để hạn chế những tồn tại hạn chế không đáng có, giúp cho công tác QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh ngày càng phát huy, ngày càng chất lượng, góp phần xây dựng văn hóa về lễ hội nói riêng và xây dựng nền văn hóa tỉnh nhà nói chung trong công cuộc phát triển kinh tế xã hội chung của tỉnh nhà, hòa nhập với xu thế phát triển chung của cả nước. Chương 3: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG LỄ HỘI TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG 3.1. Quan điểm của Đảng đối với hoạt động lễ hội Vấn đề văn hóa và con người luôn là vấn đề trọng tâm phản ánh sự phát triển của xã hội cũng như sự vững mạnh của quốc gia. Mục tiêu phấn đấu của Đảng và nhân dân ta hiện nay là vì sự nghiệp “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, đó là sự nghiệp xây dựng và sáng tạo to lớn của nhân dân ta, đồng thời là một quá trình cải biến xã hội sâu sắc, đòi hỏi phát huy khả năng trí tuệ ở mỗi con người Việt Nam. Những thành tựu của cách mạng khoa học - công nghệ cùng với việc mở rộng giao lưu quốc tế là cơ hội để chúng ta tiếp thu những tinh hoa văn hóa cũng như thành quả trí tuệ của các quốc gia khác trên thế giới, đồng thời lại đặt ra những thách thức mới trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Lễ hội được xem như là một phần biểu tượng văn hóa của quốc gia, là một loại hình đặc biệt của di sản văn hóa phi vật thể đã ðýợc Ðảng và Nhà nýớc ta quan tâm, ðịnh hýớng, chỉ ðạo trên các phýõng diện nhý: nghiên cứu, bảo tồn, tôn tạo, phát huy, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân và góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Thực tế những năm gần đây, trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang cơ chế thị trường, chúng ta đã có phần buông lỏng chỉ đạo, quản lý trên một số lĩnh vực văn hóa - xã hội, xem nhẹ việc giáo dục nếp sống và lối sống, thiếu sự hướng dẫn, thiếu những quy định cụ thể của Nhà nước đối với việc cưới, việc tang, lễ hội nên đã để phát sinh nhiều hiện tượng không lành mạnh trong xã hội. Những hiện tượng trên trở thành những vấn đề xã hội nhức nhối, làm xói mòn các giá trị đạo đức truyền thống, lối sống cần kiệm, giản dị của dân tộc, 19 phá hoại thuần phong mỹ tục, ảnh hưởng xấu đến đời sống tinh thần to lớn của nhân dân ta. Trước tình hình đó, Bộ Chính trị quyết định mở cuộc vận động sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân đẩy mạnh xây dựng nếp sống văn minh - gia đình văn hóa, trong đó có việc thiết lập nếp sống lành mạnh trong việc cưới, việc tang, lễ hội theo những định hướng sau: - Bảo tồn có chọn lọc, cải tiến, đổi mới những phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc; loại bỏ dần những hình thức lỗi thời, lạc hậu; nghiên cứu xây dựng và hình thành dần những hình thức vừa văn minh, vừa giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong việc cưới, việc tang, lễ hội. - Lành mạnh, tiết kiệm, tránh xa hoa lãng phí, phiền nhiễu. - Chống khuynh hướng kinh doanh, vụ lợi. - Xóa bỏ hủ tục, bài trừ mê tín dị đoan. Đường lối đổi mới của Đảng được hình thành, phát triển, không ngừng hoàn thiện gắn liền với quá trình lãnh đạo của Đảng. Các kỳ Đại hội Đảng, căn cứ thực tiễn và dự báo tình hình đất nước, thế giới; căn cứ kết quả thực hiện các quan điểm, chủ trương, mục tiêu đã được xác định và những kinh nghiệm thực tiễn đã được đúc kết, những nhận thức lý luận mới, Đảng bổ sung, phát triển các quan điểm, chủ trương xây dựng đất nước phù hợp với yêu cầu của giai đoạn, thời kỳ mới. Căn nhắc yêu cầu, điều kiện cụ thể của đất nước, kế thừa có chọn lọc và tiếp thu những định hướng được nêu trong Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI về văn hóa. Đảng ta đã xác định đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 3.2. Định hướng của Nhà nước và của tỉnh Đắk Nông đối với hoạt động của lễ hội 3.2.1. Định hướng của Nhà nước Các cơ quan chức năng cần tăng cường hơn nữa công tác giáo dục tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về những giá trị cao đẹp của lễ hội cũng như nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về chính sách đại đoàn kết dân tộc, tự do tín ngưỡng về tôn giáo. Trên cơ sở đó giúp người dân nâng cao nhận thức về lễ hội xây dựng ý thức trách nhiệm khi tham gia lễ hội, chống mê tín dị đoan, đảm bảo cho hoạt động lễ hội diễn ra một cách văn minh, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, hoạt động an toàn, tiết kiệm, hiệu quả. Giảm tần suất, thời gian, quy mô, nhất là những lễ hội có quy mô lớn, hạn chế sử dụng ngân sách Nhà nước, đẩy mạnh các hoạt động xã hội hóa, các nguồn lực để tổ chức lễ hội , cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội phải gương mẫu chấp hành đúng các quy định về quản lý và tổ chức lễ hội, không chi ngân sách và sử dụng các phương tiện công khi tham gia lễ hội. Sớm ban hành các văn bản mới về quản lý cũng như hướng dân tổ chức lễ hội cũng như những quy định đối với người tham gia lễ hội cho phù hợp với xu thế hiện nay. Khi tổ chức lễ hội phải có kế hoạch cụ thể về nội dung, hình thức, quy mô, thời gian và được cấp có thẩm quyền cho phép. Ở các lễ hội phải có ban chỉ đạo tổ chức lễ hội, các thành viên trong ban tổ chức phải được phân công nhiệm vụ một cách rõ rang và chịu trách nhiệm trước địa phương về công việc được phân công, đồng thời phải xây dựng nội quy, quy chế lễ hội, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra xử lý nghiêm minh nhưng vi phạm trong lễ hội. 3.2.2. Định hướng của tỉnh Đắk Nông Để thực sự đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn cách mạng mới. Đảng bộ tỉnh Đắk Nông đã xác định phương hướng, nhiệm vụ chung nhất lúc này là xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh. Tạo ra sự đột phá về thể chế, đảm bảo cho việc xây dựng đội ngũ cán bộ công chức có chất lượng (trong đó có đội ngũ cán bộ công chức ngành văn hóa), bộ máy tinh gọn; cụ thể hóa nghị quyết, chủ trương thực thi pháp luật một cách năng động phù hợp với tình hình của tỉnh. 20 Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2015 - 2020 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020. Về phía Sở VHTT&DL tỉnh đã khắc phục những khó khăn, tập trung thực hiện các nhiệm vụ được giao, trong đó có các nhiệm vụ về quản lý và tổ chức hoạt động lễ hội, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng. Theo đó, Sở VHTT&DL tỉnh đã tham mưu, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt nhiều đề án quan trọng như: Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị di sản không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; Đề án Bảo tồn và phát huy các loại hình văn hóa phi vật thể có nguy cơ thất truyền của các dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2016 - 2020; kế hoạch về lộ trình tổ chức lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam tại tỉnh Đắk Nông ... Bên cạnh đó, chính quyền tỉnh cũng định hướng đối với hoạt động lễ hội đó là kết hợp giữa bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của lễ hội với phát triển du lịch, sự kết hợp này vừa giới thiệu được những tinh hoa đặc sắc của các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, hay đồng bào dân tộc thiểu số di cư vào đây sinh sống đến với du khách trên mọi miền đất nước, nhằm quảng bá hình ảnh về một vùng đất Tây Nguyên xinh đẹp, giàu bản sắc văn hóa dân tộc vừa tạo một nguồn thu cho ngân sách địa phương, góp phần vào việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Ưu tiên thực hiện những dự án, đề án bảo tồn và phục dựng những lễ hội truyền thống đang có nguy cơ thất truyền, ưu tiên hơn nữa trong việc đào tạo, tập huấn các cán bộ làm công tác tổ chức và quản lý lễ hội. Như vậy, tỉnh Đắk Nông đã xác định cho mình các mục tiêu về văn hóa nói chung trong đó có hoạt động lễ hội, đồng thời xây dựng các định hướng chiến lược phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, đó là nền tảng cơ bản cho sự phát triển văn hóa của tỉnh nhà trong tương lai gần sắp tới. 3.3. Một số giải pháp cho công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông 3.3.1. Giải pháp về xây dựng thể chế, chính sách quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Tỉnh cần sớm bổ sung và hoàn thiện các văn bản hướng dẫn để thực hiện tốt các văn bản quy phạm pháp luật mà Nhà nước đã ban hành đối với hoạt động văn hóa nói chung và hoạt động lễ hội nói riêng. Cũng như tăng cường số lượng và chất lượng các văn bản hướng dẫn của cơ quan QLNN và bổ sung nội dung định hướng phù hợp với những vấn đề phát sinh hàng năm. Khi có vấn đề mới nảy sinh thì phải có văn bản hướng dẫn kịp thời, không để tình trạng triển khai chậm. Văn bản chỉ đạo cũng cần quan tâm đến các công việc trước, trong và sau lễ hội, định hướng và chỉ đạo Ban tổ chức lễ hội thực hiện những nhiệm vụ gì?, cách thức thế nào?, các đơn vị chức năng có liên quan có trách nhiệm ra sao?... Không ngừng nâng cao tính nâng động và sáng tạo của công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội ở địa phương theo đúng tình hình thực tiễn, vận dụng một cách linh hoạt các biện pháp xử lý để đảm bảo hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh được diễn ra thành công, tốt đẹp. Bên cạnh những quy định cụ thể, nghiêm khắc trong công tác xử lý sai phạm thì các chính sách khen thưởng đối với các cá nhân cơ quan, tổ chức, đoàn thể đã thực hiện tốt công tác cũng cần được khuyến khích và quan tâm, đây là một động lực to lớn đối với các cá nhân, tập thể đã góp hết sức mình vì sự nghiệp phát triển văn hóa của địa phương. 3.3.2. Giải pháp về tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Chính quyền tỉnh cần nhanh chóng hoàn thiện cơ cấu tổ chức, xây dựng quy chế phối hợp hoạt động, hoàn thiện chức năng nhiệm vụ cho các đơn vị thực hiện nhiệm vụ QLNN về hoạt động lễ hội đó là Sở VHTT&DL, phòng Văn hóa Thông tin thị xã, phòng VHTT huyện, Ban văn hóa xã, Ban văn hóa phường. Nhằm mục đích thống nhất về nhiệm vụ, nâng cao chất lượng công tác, tránh chồng chéo trong khi thực thi công vụ. Đồng thời Sở VHTT&DL tỉnh cần nhanh chóng xây dựng Quy chế tổ chức lễ hội phù hợp với quy mô, tính chất, đặc điểm của từng huyện, xã. Cần tiến hành phân cấp quản lý đối với hoạt động lễ hội, việc phân cấp trong khi tổ chức và quản lý lễ hội được nhằm mục đích giải quyết hài hòa sự phối hợp giữa các 21 cấp chính quyền và giữa chính quyền với người dân. Phân cấp tạo điều kiện cho chính quyền, đơn vị QLNN về lễ hội ở cấp cơ sở được chủ động, sáng tạo và phát huy được vai trò, trách nhiệm trong tổ chức và quản lý lễ hội. Tránh tư tưởng buông lỏng quản lý và tránh tình trạng can thiệp quá sâu của các cơ quan quản lý văn hóa cấp trên. 3.3.3. Giải pháp về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác QLNN về hoạt động lễ hội vừa phải nắm kiến thức chuyên môn, vừa phải nắm vững kiến thức, phong tục tập quán cũng như hiểu rõ về các giá trị truyền thống của các lễ hội trên địa bàn tỉnh. Do vậy mà khi tuyển dụng và bố trí cán bộ làm công tác QLNN về hoạt động lễ hội cần lưu tâm đến đặc thù này. Nên có chính sách đãi ngộ và ưu tiên đối với những người thuộc dân tộc thiểu số, những người có am hiểu tường tận về các hoạt động văn hóa dân gian trên địa bàn tỉnh. Hằng năm tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng bằng các hình thức như sau: - Tập huấn, triển khai các văn bản pháp luật của Nhà nước về lễ hội. - Mời chuyên gia có kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa học, phục dựng lễ hội ở Trung ương hay ở những địa phương khác về tập huấn nghiệp vụ, tổ chức cho đội ngũ cán bộ làm công tác QLNN về lễ hội được thực hành và thảo luận. - Tổ chức hội thảo về quản lý và tổ chức lễ hội, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống của dân tộc trên địa bàn tỉnh, có sự tham gia của các chuyên gia và đội ngũ làm công tác QLNN về lễ hội tại địa phương và các địa phương khác tham gia. Cũng thông qua những hội thảo này phát hành rộng rãi tài liệu về công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội để cho các cán bộ làm công tác văn hóa được tiếp thu những cái mới, những cái hay, những kinh nghiệm quý báu đã được đúc kết, qua đó vận dụng cho bản thân về công tác QLNN về hoạt động lễ hội tại địa phương mình. - Tổ chức các đợt đi tham quan, thực tế ở những lễ hội lớn tại các địa phương khác trên cả nước để cán bộ làm công tác QLNN về lễ hội được trực tiếp học hỏi kinh nghiệm, rút kinh nghiệm, cũng như có những ý tưởng độc đáo cho công tác tổ chức và quản lý lễ hội. - Cần đầu tư và hổ trợ kinh phí cho việc đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về lý luận cũng như thực tiễn đối với công tác QLNN về hoạt động lễ hội, song song với đó là cung cấp đầy đủ phương tiện, trang thiết bị cũng như cải thiện điều kiện và môi trường làm việc, chế độ đãi ngộ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác này. 3.3.4. Giải pháp về kinh phí, cơ sở, vật chất của quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Muốn thực hiện tốt công cuộc xã hội hóa từ nhân dân thì trước tiên đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác QLNN về lễ hội phải thực hiện tốt công tác tuyên truyền, công tác tuyên truyền đảm bảo cho mọi người, mọi nhà, mọi tổ chức trong xã hội đều hiểu đúng, hiểu rõ về sự nghiệp văn hóa của tỉnh nhà nói riêng và của cả nước nói chung. Xã hội hóa nhằm mục đích thu hút sự quan tâm, thu hút trí tuệ, sự sáng tạo, nhân lực, vật lực của toàn xã hội tạo sự thúc đẩy cho các hoạt động lễ hội phát triển, Xã hội hoá các hoạt động lễ hội là một hình thức đa dạng hóa các chủ thể tham gia tổ chức lễ hội, nhưng sự tham gia này phải đảm bảo đúng với định hướng của Đảng, đúng với quy định của pháp luật, và đúng với sự hướng dẫn, quản lý của các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, khi tiến hành xã hội hóa cần phải được sự quan tâm sát sao của cơ quan QLNN về hoạt động lễ hội, tránh tình trạng buông lỏng quản lý, khoáng công việc và nhiệm vụ cho các tổ chức hay cá nhân tham gia vào hoạt động lễ hội. Các cơ quan chức năng có liên quan cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra thường xuyên đối với những cá nhân, tổ chức này, tránh tình trạng thương mại hóa lễ hội và tránh những tiêu cực xấu có thể xảy ra. 22 Nhà nước cần có những chính sách hợp lý cho những cá nhân, tổ chức tham gia vào việc đóng góp trong công cuộc xã hội hóa. Đồng thời khi huy động các nguồn lực tài chính hay nhân lực, vật lực từ xã hội cũng cần được tiến hành thực hiện trên tinh thần tự nguyện từ cộng đồng, vì xét cho cùng các hoạt động lễ hội diễn ra nhằm phục vụ nhu cầu, nguyện vọng của người dân, công cuộc xã hội hóa là bước đệm cho người dân chủ động tinh thần tự nguyện, tinh thần trách nhiệm của bản thân đối với cộng đồng nơi mình sinh sống. Góp phần vào sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. 3.3.5. Giải pháp về công tác thanh tra, kiểm tra quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội Để công tác kiểm tra, thanh tra đạt hiệu quả thì công tác kiểm tra thanh tra phải thực sự đổi mới, đổi mới toàn diện, đổi mới về cả nội dung và hình thức. Công tác thanh tra, kiểm tra cần phải được tiến hành đồng bộ, kiểm tra toàn diện các hoạt động của lễ hội, trước, trong và sau khi lễ hội diễn ra nhằm chấn chỉnh kịp thời các sai phạm nếu có, hạn chế đến mức thấp những những tiêu cực nảy sinh. Sau khi hoạt động lễ hội kết thúc thì tổng kết, đúc, rút kinh nghiệm về công tác quản lý cũng như khắc phục những sai phạm không đáng có. Trong lễ hội, cử đội ngũ làm công tác thanh, kiểm tra theo sát tình hình diễn biến của lễ hội, giám sát cụ thể việc chấp hành các quy định về tổ chức lễ hội cũng như kinh doanh dịch vụ văn hóa. Thanh tra, kiểm tra đối với Ban tổ chức và các đơn vị tổ chức lễ hội về các hoạt động như: kế hoạch, kịch bản, triển khai tổ chức. Luôn giám sát để đảm bảo cho công tác lễ hội diễn ra đúng với tiến trình, thời gian, kế hoạch, kịch bản đã định. Nếu phát hiện có sai phạm thì xử phạt nghiêm minh, thông báo công khai về mức độ trách nhiệm của lãnh đạo và cấp dưới, đồng thời nhanh chóng đề xuất phương án xử lý trách nhiệm của người phụ trách từng nội dung công việc. Cơ quan, đơn vị thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra có thể phối hợp cùng với Ban tổ chức lễ hội xây dựng mô hình tự quản, phối hợp đảm bảo an ninh, tự quản trong công tác vệ sinh môi trường, đấu tranh chống hiện tượng mê tín, tệ nạn xã hội. Xây dựng phương án phối hợp thanh tra liên ngành để khắc phục khó khăn về số lượng và năng lực của cán bộ làm công tác Thanh tra, kiểm tra. Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên ngành, nghiệp vụ văn hóa cho cán bộ thanh tra. Tránh tình trạng lực lượng cán bộ ít, không đủ để thực hiện nhiệm vụ, không hiểu biết sâu sắc về văn hóa lễ hội thì rất khó để chỉ ra những sai phạm. chú trọng bồi dưỡng đạo đức, phẩm chất của cán bộ làm công tác thanh, kiểm tra. Đồng thời vận động, tuyên truyền người dân tố giác những hành động vi phạm đạo đức nghề nghiệp của cán bộ làm công tác này, để tăng cường hiệu quả và chất lượng của công tác thanh, kiểm tra. Công tác thanh tra, kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên, liên tục. Cần tăng cường nhiều hơn nữa công tác thanh, kiểm tra đột xuất đối với những hoạt động kinh doanh dịch vụ trong lễ hội tránh những tình trạng lộn xộn trong kinh doanh, vi phạm về an toàn thực phẩm, hiện tượng tự ý nâng, ép giá 3.4. Một số kiến nghị 3.4.1. Đối với Chính phủ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Chính phủ cần xây dựng và ban hành những văn bản pháp quy về văn hóa tín ngưỡng, đồng thời bổ sung những điểm còn thiếu sót đối với những văn bản là nền tảng cho công tác QLNN về hoạt động lễ hội như: Quy chế hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng, Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa và có quy chế quy định riêng về việc thu chi và quản lý tài chính trong lễ hội, kể cả những lễ hội nhỏ. Song song với đó Chính phủ cần xây dựng và đưa vào thực hiện những chính sách mới liên quan đến lễ hội như: những chính sách về hổ trợ, ưu đãi đối với những cá nhân, tổ chức đóng góp cho hoạt động lễ hội được diễn ra (mục tiêu xã hội hóa lễ hội của Nhà nước), những chính sách đầu tư về phát triển du lịch văn hóa, những chính sách để bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống Các văn bản, chính sách sẽ tạo hành lang pháp lý cũng như tạo điều kiện và góp phần nâng cao hiệu quả QLNN đối với 23 hoạt động lễ hội. Bên cạnh đó Chính phủ cũng cần tăng cường công tác chỉ đạo đến Bộ VHTT&DL, cũng như đến các Bộ, ngành chức năng liên quan đến công tác QLNN về hoạt động lễ hội, để công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội được đồng bộ, thống nhất. Bộ VHTT&DL chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện đề án Quy hoạch tổng thể lễ hội giai đoạn 2015 - 2020, định hướng đến năm 2030, đồng thời khẩn trương tham mưu với Thủ tướng Chính phủ ban hành văn bản chỉ đạo đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Bộ cũng cần xem xét, nghiên cứu ban hành Quy chế tổ chức lễ hội mới thay cho Quy chế tổ chức lễ hội (2001) của Bộ Văn hóa - Thông tin đã cũ có nhiều điểm bất cập và không còn phù hợp với thực tiễn. Bên cạnh đó, Bộ VHTT&DL cũng cần kiểm tra, thanh tra đột xuất đối với các lễ hội, kể cả những lễ hội có quy mô nhỏ nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hiện tượng tiêu cực, trên cơ sở đó tham mưu kịp thời cho Chính phủ để ban hành các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với tình hình thực tế. 3.4.2. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông UBND tỉnh cần chỉ đạo Sở VHTT&DL chủ động xây dựng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành có liên quan trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội, cụ thể: Tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội, giảm tần suất và quy mô tổ chức lễ hội, ngày hội. Không cấp phép, tổ chức lễ hội vì mục đích thương mại, vi phạm các quy định về thực hiện nếp sống văn minh. Chỉ đạo dừng tổ chức những lễ hội đã được cấp phép nhưng có nội dung phản cảm, kích động bạo lực và gây bức xúc trong dư luận. UBND tỉnh cũng cần nhanh chóng chỉ đạo Sở VHTT&DL tỉnh tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban ngành, đoàn thể trong việc định hướng tuyên truyền về giá trị, ý nghĩa giáo dục của lễ hội, vận động và thuyết phục nhân dân thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu về nguồn gốc lễ hội; bảo tồn có chọn lọc những phong tục tập quán của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh theo xu hướng lành mạnh, tiết kiệm, phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội của tỉnh. Việc tuyên truyền còn nhằm mục đích làm cho người dân biết quý trọng món quà tinh thần vô giá mà nhân dân ta đã gìn giữ được, phát huy tinh thần cộng đồng, góp sức vào xây dựng sự nghiệp văn hóa, thông qua đó kêu gọi, huy động một nguồn lực từ xã hội vào công cuộc bảo tồn và phát huy các lễ hội, đáp ứng nhu cầu tinh thần của nhân dân. Song song với đó UBND tỉnh chỉ đạo Sở VHTT&DL cùng các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xuyên suốt trước, trong và sau khi lễ hội diễn ra, kịp thời ngăn chặn và xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật diễn ra trong lễ hội. TIỂU KẾT CHƯƠNG III Là một hiện tượng văn hóa có sức sống trường tồn trong đời sống các dân tộc ở Tây Nguyên nói chung và trên địa bàn tỉnh Đắk Nông nói riêng, lễ hội đã trở thành môi trường văn hóa quan trọng tạo nên sức mạnh của cộng đồng. Đảng và nhà nước ta đã nhận rõ vai trò và sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc ấy. Nên đã có những định hướng, chủ trương, chính sách phù hợp với thực tiễn. Thông qua chương III, tác giả đã nêu lên được quan điểm cũng như định hướng của Đảng ta đối với các hoạt động lễ hội, từ những quan điểm chỉ đạo nhất quán ấy tỉnh đã có những định hướng cụ thể gì trong công tác QLNN đối với hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh. Tác giả cũng trình bày những giải pháp cơ bản đồng thời cũng đưa ra những kiến nghị cụ thể đối với Chính phủ, Bộ VHTT&DL và UBND tỉnh. Thông qua những giải pháp, kiến nghị ấy tác giả mong muốn góp một phần công sức cho sự nghiệp bảo tồn và phát huy các hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh hiện trong thời gian tới. 24 KẾT LUẬN Lễ hội là một trong những hoạt động văn hóa nổi trội trong đời sống tinh thần của nhân dân. Hoạt động của lễ hội là hoạt động hướng tới cộng đồng, phục vụ cộng đồng. Hoạt động này diễn ra với những hình thức và cấp độ khác nhau, nhằm thỏa mãn và phục vụ lợi ích đa dạng trước mắt và lâu dài của các tầng lớp trong xã hội, thõa mãn những nhu cầu của cá nhân và của tập thể trong môi trường, không gian mà họ sinh sống. Các hoạt động lễ hội được tổ chức là dịp để người dân được vui chơi sau những ngày tháng lao động vất vả, là dịp để mỗi người thể hiện lòng tưởng nhớ và tôn kính đối với tổ tiên, ông bà, với các bậc tiền bối đã có công với nước. Đây cũng là dịp để người dân thể hiện tấm lòng yêu quê hương, đất nước, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, cũng như sức mạnh cộng đồng gắn kết keo sơn. Đây là những giá trị vô giá mà chúng ta, thế hệ đi sau phải cố gắng giữ gìn và vun đắp. Tuy nhiên, lễ hội cũng như bất kỳ một hiện tượng văn hóa, xã hội nào, cũng đều chịu sự tác động của bối cành kinh tế - xã hội đương thời và nó cũng phải tự thích ứng và biến đổi. Từ đó đặt ra cho công tác QLNN về hoạt động lễ hội sao cho gữ gìn và phát huy được những giá trị Chân - Thiện - Mỹ vốn có của xã hội, đồng thời loại bỏ những quan niệm, hủ tục lạc hậu, thay vào đó là tư tưởng mới, tiến bộ hơn, cao đẹp hơn nhưng vẫn giữ được cái “Hồn” cao quý mà lễ hội vốn có. Bằng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, trên cơ sở vận dụng các quan điểm của Đảng về văn hóa, thông qua phương pháp khái quát, tổng hợp, phân tích, đánh giá và đúc kết thực tiễn và dựa trên những nhận thức mới về hoạt động lễ hội, công trình nghiên cứu “Quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội tại tỉnh Đắk Nông” đã nêu lên được những vấn đề sau: Thứ nhất, cơ sở lý luận về các hoạt động lễ hội, vai trò của lễ hội đối với đời sống tinh thần của cộng đồng và của xã hội, cũng như đã nêu lên được vai trò không thể thiếu của công tác QLNN về hoạt động lễ hội Thứ hai, Luận văn đã trình bày một cách khái quát nhất thực trạng công tác QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Công tác QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả khả quan nào và những tồn đọng hạn chế còn đang gặp phải ra sao, tác giả đã phân tích rõ. Thứ ba, từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị đối với Chính phủ, Bộ VHTT&DL cũng như UBND tỉnh để sớm tạo ra được sự đổi mới, hoàn thiện và hiệu quả trong công tác QLNN về hoạt động lễ hội trên địa bàn tình trong thời gian tới. 25