Tóm tắt luận văn Sự lựa chọn mô hình bảo hiến ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT BÙI HẢI ĐƢỜNG SỰ LỰA CHỌN MÔ HÌNH BẢO HIẾN Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT BÙI HẢI ĐƢỜNG SỰ LỰA CHỌN MÔ HÌNH BẢO HIẾN Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Lý luận - Lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật Mã số : 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Chủ tịch Hội đồng Ngƣời hƣớng dẫn GS. TS Phạm Hồng Thái TS. Đặng Minh Tuấn Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! TÁC GIẢ Bùi Hải Đƣờng MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ------------------------------------------------------------------- 6 CHƢƠNG I: CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC MÔ HÌNH BẢO HIẾN TRÊN THẾ GIỚI ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 1.1. Khái niệm, vị trí vai trò của bảo hiến Error! Bookmark not defined. 1.1.1 Khái niệm bảo hiến ------------------- Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Vị trí, vai trò bảo hiến --------------- Error! Bookmark not defined. 1.2. Sự hình thành và phát triển của các mô hình bảo hiến điển hình trên thế giới. -------------------------------------- Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Mô hình hội đồng Hiến pháp ở Cộng hòa Pháp - Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Mô hình bảo hiến bằng tòa án ở Hoa Kỳ ---- Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Mô hình tòa án Hiến pháp ở Đức -- Error! Bookmark not defined. 1.2.4.Mô hình bảo hiến Quốc hội --------- Error! Bookmark not defined. 1.3. Lý do lựa chọn mô hình bảo hiến trên thế giới - Error! Bookmark not defined. 1.3.1. Các yếu tố pháp luật ----------------- Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Các yếu tố chính trị ------------------ Error! Bookmark not defined. 1.3.3. Sự ảnh hưởng mô hình bảo hiến nước ngoài Error! Bookmark not defined. 1.3.4. Ưu, nhược điểm của mô hình bảo hiến ------ Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG II: SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BẢO HIẾN Ở VIỆT NAM --------------------- ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 2.1. Bảo hiến theo quy định của các Hiến pháp trong lịch sử ------ Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Những nền tảng ban đầu cho sự hình thành bảo hiến theo Hiến pháp năm 1946 ------------------------------ Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Bảo hiến theo Hiến pháp năm 1959 ---------- Error! Bookmark not defined. 2.1.3. Bảo hiến theo Hiến pháp năm 1980 ---------- Error! Bookmark not defined. 2.1.4. Bảo hiến theo Hiến pháp 1992 ----- Error! Bookmark not defined. 2.2. Mô hình bảo hiến theo Hiến pháp năm 2013 --- Error! Bookmark not defined. 2.3. Những ƣu điểm và hạn chế của mô hình bảo hiến ở Việt Nam Error! Bookmark not defined. 2.3.1. Ưu điểm ------------------------------- Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Hạn chế -------------------------------- Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG III: ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH BẢO HIẾN Ở VIỆT NAM --------------------------------------- ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 3.1. Yêu cầu xây dựng cơ quan bảo hiến chuyên trách ở Việt Nam Error! Bookmark not defined. 3.2. Cơ sở xây dựng cơ quan bảo hiến chuyên trách ở Việt Nam -- Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Tồn tại một bản Hiến pháp quy định tính pháp lý tối cao ---- Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Từng bước hoàn thiện và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ---------------------- Error! Bookmark not defined. 3.2.3. Cơ chế phân quyền có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực nhà nước --------------------------------- Error! Bookmark not defined. 3.2.4. Quyền con người, quyền công dân được từng bước ghi nhận --- Error! Bookmark not defined. 3.2.5. Sự thống nhất về tư tưởng hoàn thiện cơ chế bảo hiến ------- Error! Bookmark not defined. 3.3. Đánh giá sự phù hợp của các mô hình bảo hiến ở Việt Nam -- Error! Bookmark not defined. 3.4. Đề xuất mô hình hội đồng Hiến pháp ở Việt Nam Error! Bookmark not defined. 3.4.1. Mô hình hội đồng Hiến pháp ở Việt Nam --- Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Cách thức tổ chức hội đồng Hiến pháp ------ Error! Bookmark not defined. 3.4.3. Chức năng của hội đồng Hiến phápError! Bookmark not defined. 3.4.4.Trình tự, thủ tục hoạt động của hội đồng Hiến pháp ----------- Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ------------------------ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO --- ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Lịch sử pháp lý thế giới đã ghi nhận Hiến pháp xuất hiện nhằm mục đích tạo sự cân bằng, kiểm soát quyền lực nhà nước, đặt ra một phạm vi giới hạn mà nhà nước buộc phải tuân thủ để bảo vệ quyền công dân. Hiến pháp đại diện cho nền dân chủ đối với mỗi quốc gia, thể hiện ý chí và quyền lực nhân dân. Tuy nhiên, Hiến pháp ở nhiều quốc gia chưa được coi trọng đúng giá trị. Khi Hiến pháp không được bảo vệ giá trị pháp lý tối cao, không được ghi nhận là đạo luật nền tảng cho hệ thống pháp luật quốc gia thì nhu cầu về cơ chế bảo vệ Hiến pháp xuất hiện. Cơ chế bảo vệ Hiến pháp nhằm mục đích bảo vệ Hiến pháp đồng thời bảo vệ nền dân chủ, bảo vệ quyền lực mà nhân dân đã trao cho nhà nước. Hiến pháp và cơ chế bảo hiến trở thành công cụ thiết yếu để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong bất cứ một mô hình nhà nước dân chủ ở mọi giai đoạn của lịch sử nhân loại. Xây dựng mô hình bảo hiến nhằm bảo vệ giá trị pháp lý tối cao của Hiến pháp là một trong những nội dung quan trọng để hướng tới xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Đường lối và chính sách của nhà nước nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật đã chỉ rõ mục tiêu coi Hiến pháp là nền tảng hệ thống pháp luật, cần được bảo vệ giá trị pháp lý. Nghị quyết 48 ngày 2/5/2005 của Bộ chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2020: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vai trò và hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ của công dân, góp phần đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 [1]. Trên cơ sở nghị quyết 48 ngày 2/5/2005 của Bộ chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2020, báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng - Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X năm 2006 của Đảng tiếp tục ghi nhận: “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện mô hình Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” xác định “xây dựng và hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát và tính hợp hiến và hợp pháp trong hoạt động và quyết định của cơ quan công quyền”, xây dựng cơ chế phán quyết về những vi phạm Hiến pháp trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp” [2]. Hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp đã là mục tiêu hướng đến trong một khoảng thời gian rất dài tuy nhiên bởi nhiều lý do mà một cơ quan chuyên trách bảo vệ Hiến pháp ở Việt Nam chưa thể hình thành. Việt Nam mới hoàn thiện và ban hành Hiến pháp 2013 nhưng nhu cầu hình thành một mô hình bảo hiến chuyên trách trong thời kỳ mới vẫn còn tồn tại. Hiến pháp 2013 là bản Hiến pháp của thời kỳ mới; trên cơ sở quán triệt và thể chế hoá các chủ trương, đường lối của Đảng; tạo cơ sở chính trị - pháp lý cho việc thực hiện công cuộc xây dựng đất nước trong thời kỳ đi lên chủ nghĩa xã hội. Hiến pháp năm 2013 sẽ tiếp tục sứ mệnh lịch sử của mình: Nhân dân Việt Nam xây dựng, thi hành và bảo vệ Hiến pháp này vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh [3]. Hiện nay bối cảnh tình hình thế giới đã có nhiều biến chuyển sâu sắc; trong khi đó ở Việt Nam quan điểm tôn trọng và tuân thủ tuyệt đối pháp luật vẫn chưa tồn tại trên thực tế. Đối với hầu hết những công dân, người được Hiến pháp trực tiếp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp thì đều không hiểu hết tầm quan trọng của Hiến pháp và nhu cầu cần hạn chế sự vi phạm Hiến pháp. Thực tế cho thấy, các hành vi bị nhận định vi hiến thường xuyên đến từ phía cơ quan nhà nước, đơn cử trong lĩnh vực rõ ràng nhất là việc ban hành các văn bản pháp luật. Hiến pháp 2013 không ghi nhận mô hình bảo hiến chuyên trách khiến cho việc hạn chế, xử lý các hành vi hiến gặp nhiều khó khăn. Thực trạng hiện nay, cần tìm ra mô hình bảo hiến chuyên trách phù hợp cho Việt Nam nhằm đề xuất vào các bản Hiến pháp trong tương lai. Theo Hiến pháp 2013, Việt Nam cũng đã có cơ chế bảo vệ Hiến pháp thông qua hoạt động kiểm tra, giám sát giữa các cơ quan nhà nước, giữa công dân với cơ quan nhà nước tuy nhiên cơ chế trên thực tế vừa không đầy đủ, vừa yếu, lại không thống nhất, không đồng bộ, thiếu thủ tục trình tự dẫn đến việc tuyên bố một quyết định vi hiến ở Việt Nam là một việc nằm ngoài phạm vi thẩm quyền của cơ quan nhà nước. Trong bối cảnh hiện tại, việc xây dựng một Hiến pháp tốt và xây dựng một cơ chế để bảo vệ Hiến pháp hiệu quả là một nhu cầu chính đáng. "Lịch sử không ban tặng cho một quốc gia nhiều cơ hội như thế và khi cơ hội đến, phải vượt qua các thách thức vì tương lai của quốc gia bị đe dọa”[4]. Mô hình bảo hiến nào thực sự cần thiết với Việt Nam, các quốc gia trên thế giới đã lựa chọn mô hình bảo hiến thông qua những yếu tố như thế nào. Nghiên cứu nhằm đánh giá mô hình phù hợp nhất với hoàn cảnh nước ta thời kỳ hiện tại. Từ những lý do trên, tôi xin lựa chọn đề tài: “Sự lựa chọn mô hình bảo hiến ở Việt Nam” làm luận văn thạc sỹ chuyên nghành Lý luận lịch sử nhà nước và pháp luật. Đây là đề tài có tính cần thiết, cấp bách, thời sự. 2. Tình hình nghiên cứu của luận văn Nghiên cứu về Hiến pháp, đặc biệt về cơ chế bảo hiến không phải là đề tài quá mới với các nhà nghiên cứu cả ở thế giới và Việt Nam. Đặc biệt là trong giai đoạn sửa đổi Hiến pháp năm 1992, hàng loạt những hội nghị, hội thảo, tọa đàm được tổ chức nhằm đưa ra những nghiên cứu, kiến nghị về việc xây dựng mô hình bảo hiến chuyên trách trong Hiến pháp mới. Tuy Hiến pháp 2013 không ghi nhận mô hình bảo hiến chuyên trách như kỳ vọng nhưng những nghiên cứu về mô hình bảo hiến đã tạo nền tảng cho việc tiếp tục xây dựng bảo hiến ở Việt Nam trong tương lai. Trong thời gian qua đã có những nghiên cứu khoa học, công trình khoa học, bài viết, chuyên đề, sách chuyên khảo nổi bật và đáng chú ý bao gồm: GS.TS Nguyễn Đăng Dung, Chủ nghĩa Hiến pháp và vấn đề bảo hiến ở Việt Nam, Kỷ yếu về Hội thảo quốc tế về bảo hiến, Văn phòng Quốc hội năm, 2009. GS.TSKH Đào Trí Úc, Tài phán Hiến pháp và xây dựng tài phán Hiến pháp ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí nhà nước và pháp luật số 10, năm 2006. Sách chuyên khảo Về pháp quyền và chủ nghĩa hợp hiến, đồng chủ biên, nhà xuất bản Lao động - xã hội, năm 2012. Sách chuyên khảo Mô hình tổ chức và hoạt động của Hội đồng Hiến pháp ở một số nước trên thế giới, Ban Biên tập dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, năm 2013. Sách chuyên khảo Các thiết chế hiến định độc lập kinh nghiệm quốc tế và triển vọng ở Việt Nam, Viện chính sách công và pháp luật, nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, năm 2013. Sách chuyên khảo Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Khoa luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2011. Tài liệu tham khảo Kỷ yếu Hội thảo quốc tế về bảo hiến, Văn phòng Quốc hội, nhà xuất bản Thời đại, năm 2009. Một số đề tài nghiên cứu thạc sỹ, tiến sĩ liên quan về đề tài bảo vệ Hiến pháp như: Luận án tiến sĩ chuyên ngành lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật “Bảo hiến trong nhà nước pháp quyền” của tác giả Nguyễn Mậu Tuân, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2011. Luận án tiến sĩ chuyên ngành lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật “Cơ chế bảo hiến trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” tác giả Tào Thị Quyên, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2012. Luận văn thạc sỹ chuyên ngành lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật: Cơ chế bảo vệ Hiến pháp ở Việt Nam của tác giả Bùi Thanh Cương, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2014. Các công trình khoa học nghiên cứu tập trung vào những vấn đề lý luận chung về bảo hiến, khái niệm, vai trò bảo hiến, cung cấp những nền tảng cơ bản về mô hình bảo hiến trên thế giới, mô hình bảo hiến hiện tại ở Việt Nam đồng thời chỉ rõ ra những kinh nghiệm Việt Nam có thể tham khảo, cũng như lựa chọn cho mình một mô hình bảo hiến phù hợp với đặc thù quốc gia. Những nghiên cứu đã thể hiện những ưu điểm, hạn chế của mô hình bảo hiến Việt Nam hiện tại đồng thời đề xuất khắc phục hạn chế nhằm hoàn thiện cơ chế bảo hiến từ đó tạo nền tảng cho việc xây dựng cơ quan bảo hiến chuyên trách ở nước ta. Những nghiên cứu khoa học trên là nguồn tham khảo, vận dụng và học hỏi quan trọng để đề tài luận văn có thể thực hiện hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, luận văn nghiên cứu những vấn đề liên quan đến lịch sử bảo hiến ở nước ta, các yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn mô hình bảo hiến để đóng góp một phần ý nghĩa thực tiễn và lý luận về cơ chế bảo hiến ở nước ta. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của nghiên cứu Mục đích của luận văn nhằm tìm hiểu cơ bản về các mô hình bảo hiến trên thế giới thông qua việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá những khái niệm, vai trò của bảo hiến đối với mỗi quốc gia, làm rõ các yếu tố tác động đến sự lựa chọn xây dựng mô hình bảo hiến ở mỗi quốc gia. Đồng thời nghiên cứu xác định những ưu điểm và hạn chế của mô hình bảo hiến hiện tại, xem xét nền tảng để hoàn thiện mục tiêu xây dựng mô hình bảo hiến chuyên trách ở Việt Nam, đưa ra những minh chứng chứng tỏ tầm quan trọng của mô hình bảo vệ Hiến pháp tại Việt Nam, nhu cầu cần thiết phải tồn tại mô hình bảo hiến trong hoạt động của bộ máy nhà nước. Trên cơ sở đó kiến nghị, đề xuất thiết chế bảo hiến chuyên trách ở nước ta, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo vệ quyền công dân, quyền con người, xây dựng nhà nước pháp quyền. Để hoàn thành mục đích trên, luận văn cần thực hiện những nhiệm vụ: - Nghiên cứu các đặc điểm của các cơ quan bảo vệ Hiến pháp trên thế giới. Bên cạnh đó, tìm hiểu tại sao các quốc gia lại lựa chọn mô hình bảo hiến đó, nhằm tìm ra những mô hình phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn ở Việt Nam. - Nghiên cứu cơ chế bảo hiến ở Việt Nam hiện nay, yêu cầu cần thiết cho sự đổi mới của mô hình - Nghiên cứu đưa ra các kiến nghị, kế thừa và phát triển một mô hình bảo hiến chuyên trách phù hợp với đặc điểm quốc gia đối với Việt Nam. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận: đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật; quan điểm đổi mới nhà nước và pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Đảng Cộng sản Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu: đề tài vận dụng phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng; đồng thời sử dụng một số phương pháp là so sánh luật học, so sánh chính trị học 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Trong khuôn khổ của một đề tài luận văn thạc sỹ, tôi xác định phạm vi của đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết những vấn đề pháp lý liên quan đến việc hình thành mô hình bảo hiến chuyên trách ở Việt Nam; những thuận lợi và khó khăn, thách thức trong việc xây dựng mô hình bảo hiến, trên cơ sở đó đề xuất một số phương hướng, giải pháp nhằm xây dựng có hiệu quả mô hình bảo hiến. 6. Tính mới của nghiên cứu Luận văn nghiên cứu trên nền tảng nhu cầu về mô hình bảo hiến chuyên trách ở Việt Nam, đưa ra những luận điểm khoa học về sự cần thiết phải tồn tại nhu cầu bảo hiến. Đồng thời, nghiên cứu những đặc điểm tác động đến mô hình bảo hiến của một quốc gia, gắn với thực tiễn Việt Nam. Trên cơ sở đó, luận văn đưa ra đề xuất mô hình bảo hiến chuyên trách phù hợp với yêu cầu trong hoàn cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Tác giả mong muốn luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu. 7. Kết cấu của luận văn Về kết cấu, Luận văn bao gồm Phần mở đầu, Phần Kết luận và ba chương: Chương I: Cơ sở hình thành và phát triển của các mô hình bảo hiến trên thế giới. Chương II: Sự hình thành và phát triển của bảo hiến ở Việt Nam. Chương III: Đề xuất mô hình bảo hiến ở Việt Nam. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Chính trị, Nghị quyết 48 ngày 2/5/2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2020, Hà Nội. 2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Báo cáo chính trị Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X năm 2006 của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội. 3. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2014. 4. GS.TS Nguyễn Đăng Dung, GS.TS Phạm Hồng Thái, TS Vũ Công Giao (Đồng chủ biên); Về Pháp quyền và chủ nghĩa hợp hiến; nhà xuất bản Lao động - Xã hội, Hà Nội, năm 2012. 5. Văn phòng Quốc hội, Kỷ yếu Hội thảo quốc tế về bảo hiến, nhà xuất bản Thời đại, Hà Nội, năm 2009. 6. Hiến pháp Cộng hòa Pháp, Tuyển tập một số Hiến pháp trên thế giới, nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, năm 2012. 7. TS. Nguyễn Ngọc Sơn, Bàn về thiết chế Hội đồng Hiến pháp, nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, năm 2013. 8. TS. Đặng Minh Tuấn, Trung Quốc và Việt Nam, truyền thống Xô Viết tối cao; Khoa Luật - Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, năm 2012. 9. TS. Đỗ Minh Khôi, Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế bảo hiến, Hội thảo cơ chế bảo hiến một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam, Viên nghiên cứu lập pháp (Ủy ban Thường vụ Quốc hội), năm 2012. 10. PGS.TS Nguyễn Việt Hương (chủ biên), Giáo trình Lịch sử nhà nước và pháp luật thế giới, nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2007. 11. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩ Việt Nam năm 1946, nhà xuất bản Chính trị quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 12. TS. Bùi Ngọc Sơn, Tiền cảnh chế độ bảo hiến ở Việt Nam, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, năm 2009. 13. TS. Võ Trí Hảo, Lựa chọn mô hình tài phán phán Hiến pháp, những vấn đề phổ biến và đặc thù quốc gia - Đại học Luật Hà Nội, năm 2012. 14. TS. Nguyễn Đức Lam - Văn phòng Quốc hội, Các mô hình bảo hiến trên thế giới và khả năng lực chọn của Việt Nam, năm 2012. 15. Ban biên tập dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, Mô hình tổ chức và hoạt động Hội đồng Hiến pháp một số nước trên thế giới, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2013. 16. GS.TS Hoàng Thị Kim Quế - Khoa luật - Đại học quốc gia Hà Nội (chủ biên), Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật thế giới, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà nội, năm 2007. 17. Giáo trình Luật so sánh, Đại học Luật Hà Nội, nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 2011. 18. GS.TS Nguyễn Đăng Dung, GS.TS Phạm Hồng Thái, TS Nguyễn Sĩ Dũng, TS Vũ Công Giao, TS Đặng Minh Tuấn (Đồng chủ biên), Sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992, những vấn đề lý luận và thực tiễn. Tập II- Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội. 19. Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hiến pháp những vấn đề lý luận và thực tiễn, nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2011. 20. TS. Đặng Minh Tuấn, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Bình luận các quy định dự thảo Hiến pháp về hội đồng Hiến pháp, năm 2013. 21. Giáo trình Luật Hiến pháp, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 22. Ủy ban Thường vụ Quốc hội :Tài liệu Hội thảo Cơ sở lý luận và thực tiễn thành lập cơ quan bảo hiến phục vụ việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992, Hạ Long, năm 2011.