Tóm tắt Luận văn Tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐÀO THỊ THƯ TỔ CHỨC GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUÂN SỰ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60.34.04.03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2017 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Diệu Oanh Phản biện 1: PGS, TS. Nguyễn Quốc Sửu Phản biện 2: TS. Nguyễn Đức Cường Luận văn sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng họp D, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 Nguyễn Chí Thanh, Láng Hạ, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi 14 giờ 00 ngày 26 tháng 7 năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam hiện nay đang trong quá trình đổi mới toàn diện các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Đảng ta khẳng định: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là nhà nước quản lý, điều hành xã hội trên cơ sở hiến pháp và pháp luật. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đòi hỏi mọi công dân và tất cả các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức đều phải tuân theo hiến pháp và pháp luật”. Muốn xây dựng Nhà nước pháp quyền vững mạnh, bên cạnh việc xây dựng một hệ thống pháp luật phù hợp, đòi hỏi Đảng và Nhà nước ta cần phải tăng cường công tác giáo dục pháp luật, để pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả quản lý xã hội bằng pháp luật của nhà nước, trở thành cầu nối giữa dân với Đảng, Nhà nước. Chính vì vậy, nhiều Nghị quyết quan trọng của Đảng cộng sản Việt Nam, đặc biệt, các Nghị quyết VI,VII,VIII,IX,X đã xác định vị trí, vai trò trách nhiệm của các cơ quan Đảng, Nhà nước và các đoàn thể trong việc giáo dục pháp luật (GDPL). Sinh viên Việt Nam là một bộ phận của thanh niên, là thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, lớp người xây dựng và phát triển đất nước. Sự phát triển của bộ phận sinh viên không những quan hệ đến vận mệnh và tồn tại của đất nước, mà còn ảnh hưởng đến tương lai của dân tộc. Vì vậy, giáo dục pháp luật, trang bị kiến thức pháp luật cho sinh viên là nhiệm vụ không thể thiếu trong việc bồi dưỡng, phát triển sinh viên Việt Nam. Nhận thức được ý nghĩa, vai trò quan trọng của GDPL, ngay từ đầu những năm 80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa GDPL vào nhà 2 trường, được thể chế bằng nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, pháp luật của Nhà nước, GDPL chính thức được đưa vào nhà trường từ năm học 1987 - 1988. Đến nay, công tác này đã đạt được những kết quả nhất định, trở thành nội dung giáo dục văn hóa không thể thiếu trong việc đào tạo, giáo dục toàn diện cho học sinh, sinh viên, chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục - đào tạo; đóng vai trò then chốt trong giáo dục phẩm chất đạo đức nhân văn, ý thức thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, tạo lập, nâng cao trình độ văn hóa pháp luật của thế hệ trẻ - thế hệ tương lai của đất nước. Thành phố Hà Nội là trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa xã hội của đất nước. Là lực lượng đáng kể trong dân số thanh niên thành phố, nhìn chung sinh viên các trường quân sự trên địa bàn Hà Nội có trình độ văn hoá cao, chấp hành nghiêm nội quy, kỷ luật, năng động, thích ứng nhanh với cơ chế mới, đặc biệt là việc tiếp thu khoa học, công nghệ mới, có ý chí vươn lên để lập thân và lập nghiệp, không cam chịu nghèo nàn, lạc hậu. Tuyệt đại đa số sinh viên trường quân sự tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, ủng hộ và hăng hái tham gia vào công cuộc đổi mới, sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thành phố và đất nước. Tuy nhiên, trước những biến động phức tạp của tình hình chính trị - kinh tế thế giới, sự tác động từ mặt trái của cơ chế thị trường, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước sinh viên các trường quân sự trên địa bàn Thành phố vẫn còn một số hạn chế như: một bộ phận sinh viên sống thiếu lý tưởng, thiếu trách nhiệm, thực dụng, coi nhẹ đạo lý, thuần 3 phong mỹ tục; suy thoái về phẩm chất, đạo đức, lối sống; ý thức chấp hành pháp luật kém, dễ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội ... Quá trình tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên của nhà trường vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định như chương trình, nội dung chưa có tính hệ thống cao; việc phân bổ thời gian học tập chưa thật phù hợp; quản lý đội ngũ cán bộ, giảng dạy vẫn còn những khiếm khuyết; chưa chỉ tốt việc cải tiến, đổi mới phương pháp giảng dạy cho sinh viên về pháp luật; hình thức giáo dục pháp luật chủ yếu là học tập trên lớp. Chính vì những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn thạc sĩ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Việc nghiên cứu về phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục pháp luật đối với từng đối tượng nói riêng không còn là một vấn đề mới, nhưng luôn là đề tài có tính thời sự và cũng không kém phần phức tạp. Vấn đề này đã được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý, hoạch định chính sách và hoạt động thực tiễn tập trung đi sâu nghiên cứu, tìm tòi, khảo sát. Đến nay đã có nhiều công trình được công bố dưới những góc độ, mức độ, khía cạnh, hình thức thể hiện khác nhau đã được đăng tải và công bố trên một số sách, báo, tạp chí ở trung ương và địa phương có thể kể đến trên hai phương diện sau: Thứ nhất, những công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật: - Hồ Việt Hiệp, Xã hội hóa công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong tình hình mới, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 9/2000. 4 - Nguyễn Tất Viễn (2010), Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, Đề tài cấp Bộ, Bộ Tư pháp, Hà Nội. - Nguyễn Duy Lãm (2012), Sự cần thiết và quan điểm chỉ đạo xây dựng Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, Tạp chí Dân chủ và pháp pháp luật- số chuyên đề tháng 10 năm 2012, Bộ Tư pháp, Hà Nội. - Đỗ Văn Dương: “Giáo dục pháp luật cho cán bộ chính quyền cấp xã ở tỉnh Đắc Lăk hiện nay”, luận văn thạc sỹ Luật học năm 2003. - PGS. TS. Trần Ngọc Đường và TS. Dương Thanh Mai: "Bàn về giáo dục pháp luật", Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. - TS. Nguyễn Đình Đặng Lục: "Giáo dục pháp luật trong nhà trường, giáo dục pháp luật và quá trình hình thành nhân cách", Nxb Pháp lý, Hà Nội, 1990. - Hoàng Thế Nhân: "Giáo dục pháp luật cho bộ đội đặc công, thực trạng và giải pháp", luận văn thạc sỹ Luật học, năm 2003. - Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp: "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc đổi mới", Hà Nội, 1995. - Vụ phổ biến giáo dục pháp luật - Bộ Tư pháp “Một số vấn đề giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay”, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1997 - Tống Đức Thảo, Giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức và ngh a vụ tuân thủ pháp luật, tạp chí Lý luận chính trị, số 10/2006) nghiên cứu vai trò tác động của giáo dục pháp luật đối với việc hình thành và nâng cao ý thức pháp luật cho các tầng lớp dân cư đồng thời nêu những đặc điểm cơ bản 5 Thứ hai, những công trình nghiên cứu về giáo dục pháp luật cho những đối tượng cụ thể như: - Lê Văn Bền, (1998), Giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc Khơme Nam Bộ, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Phạm Văn Trưởng, (1998), Bộ đội Biên phòng với việc giáo dục pháp luật cho đồng bào khu vực biên giới ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Phạm Trung Nghĩa, (2000), Giáo dục pháp luật trong các trường s quan quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học . - Đặng Ngọc Hoàng, (2000), Thực trạng và phương hướng đổi mới giáo dục pháp luật hệ đào tạo trung học chính trị ở nước ta hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Phạm Hàn Lâm, (2001), Giáo dục pháp luật cho nhân dân các dân tộc ít người ở thành phố Đắk Lắk - thực trạng và giải pháp, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Trần Văn Trầm, (2002), Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức trên địa bàn thành phố Bình Định - thực trạng và giải pháp, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Nguyễn Trung Thành, (2004), Giáo dục pháp luật cho nông dân thành phố Thái Bình trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Luật học. - Đinh Thị Hoa, (2005), Giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm ở thành phố Ninh Thuận hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Nguyễn Tiến Hải, (2008), Giáo dục pháp luật đối với cư dân nông thôn đồng bằng sông Cửu Long, Luận văn Thạc sỹ Hành chính công. - Đinh Thị Hương, (2008), Giáo dục pháp luật cho phụ nữ nông thôn trên địa bàn thành phố Hưng Yên, Luận văn thạc sĩ Luật học. 6 - Nguyễn Thị Phượng, (2008), Giáo dục pháp luật hôn nhân gia đình cho nông dân trên địa bàn thành phố Bến Tre, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Nguyễn Quốc Sửu, (2010), Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ ngh a Việt Nam, Luận án tiến sỹ luật. - Nguyễn Thị Thu Ba (2012), “Nâng cao chất lượng tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho công nhân tại các doanh nghiệp ở Thành phố Đồng Tháp giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Báo cáo tham luận “Coi trọng giáo dục pháp luật cho thanh, thiếu niên trong bối cảnh toàn cầu hóa” của Thạc sỹ Đỗ Thanh Hương – Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh tại hội thảo “Thực trạng và giải pháp ngăn chặn bạo lực học đường” (2015) được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh trong tháng 6/2015. Khảo cứu các công trình khoa học cho thấy những vấn đề liên quan đến giáo dục pháp luật đã được rất nhiều tác giả nghiên cứu, tiếp cận và giải quyết dưới những góc độ khác nhau. Các tác giả đề cập, đi sâu nghiên cứu lý luận giáo dục pháp luật, tìm hiểu giáo dục pháp luật qua hoạt động cụ thể, giáo dục pháp luật cho những đối tượng cụ thể. Tuy nhiên, có thể nói rằng, cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về giáo dục pháp luật đối với sinh viên trong các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội. Để thực hiện luận văn, tác giả tiếp thu có chọn lọc kết quả nghiên cứu của một số công trình khoa học liên quan đến đề tài. Đây cũng là lý do để đề tài này được lựa chọn bởi sự không trùng lặp của đề tài với các công trình có liên quan được công bố. 7 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn TCGDPL trong các trường ĐHQS, từ đó đề xuất và luận chứng những giải pháp cơ bản đổi mới TCGDPL Nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo SQQĐ, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại. - Nhiệm vụ: Một là, phân tích cơ sở lý luận về TCGDPL. Hai là, nghiên cứu những đặc thù của TCGDPL trong các trường ĐHQS. Ba là, phân tích, đánh giá thực trạng TCGDPL trong các trường ĐHQS trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay, từ đó rút ra nguyên nhân và bài học chủ yếu của thực trạng trên. Bốn là, nêu ra quan điểm và giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng TCGDPL cho sinh viên trong các trường ĐHQS trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: TCGDPL cho sinh viên các trường ĐHQS trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: Dưới góc độ quản lý công, luận văn nghiên cứu tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên trong các trường đại học quân sự: Học viện Khoa học Quân sự, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Đại học Lục Quân 1 thuộc Bộ Quốc phòng trên địa bàn thành phố Hà Nội, thời gian nghiên cứu từ năm 2013 đến nay. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp 8 luật, đường lối đổi mới của Đảng trên lĩnh vực nhà nước và pháp luật, đặc biệt là các quan điểm đổi mới về giáo dục, TCGDPL, về xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu để làm sáng tỏ, trong đó tập trung một số phương pháp sau: Phương pháp khảo cứu tài liệu, phương pháp chuyên gia, phương pháp phỏng vấn trực tiếp, phương pháp kiểm tra, phương pháp phân tích, tổng hợp 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu luận văn sẽ là những bổ sung cần thiết và quan trọng vào lý thuyết quản lý công, góp phần làm sáng tỏ những quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về tổ chức giáo dục pháp luật. Làm rõ tính đặc thù và yêu cầu khách quan của TCGDPL cho đối tượng sinh viên trong các trường ĐHQS Những giải pháp được nêu trong luận văn có thể áp dụng phục vụ cho công tác TCGDPL trong toàn quân, đặc biệt là cho công việc giảng dạy môn nhà nước và pháp luật ở các trường ĐHQS 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự Chương 2: Thực trạng tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm chất lượng tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên ở các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội 9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUÂN SỰ 1.1. Nhận thức chung về sinh viên các trường Đại học Quân sự 1.1.1. Khái niệm sinh viên các trường đại học quân sự Sinh viên các trường quân đội là một bộ phận thanh niên của cả nước, là lực lượng sĩ quan tương lai hùng hậu của quân đội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Sau khi ra trường họ sẽ trở thành các sĩ quan chỉ huy có nhiệm vụ quản lý, tổ chức mọi hoạt động của cơ quan đơn vị theo đúng đường lối quan điểm của Đàng, pháp luật của Nhà nước, điều lệnh Quân đội, vì vậy khi còn ngồi trên ghế giảng đường đòi hỏi quân nhân phải phục tùng nghiêm túc pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ quân đội, chế độ, nền nếp, trật tự đã quy định trong tập thể, họ cần được giáo dục hình thành ý thức pháp luật, thái độ tích cực và chủ động trong thực hiện, chấp hành các quy định của pháp luật của Nhà nước, các quy tắc về công tác quản lý bộ đội cũng như chỉ thị của người chỉ huy. 1.1.2. Đặc điểm sinh viên các trường đại học quân sự Một là, sinh viên hầu hết có động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn và xu hướng nghề nghiệp rõ ràng, có khả năng nhận thức nhanh Hai là, sinh viên các trường quân sự là một nhóm xã hội dân cư có tính phức hợp rất cao, hàm chứa trong đó nhiều sự đa dạng về độ tuổi, giới tính, tâm linh và các mô hình ứng xử và lựa chọn xã hội .... Ba là, tính trẻ, năng động, ưa thử nghiệm và dễ phạm sai lầm và xung đột với thế hệ đi trước cũng là đặc điểm chung của sinh viên nói 10 chung và sinh viên trường quân sự cũng không ngoại lệ ở mọi thời đại, mọi quốc gia - dân tộc. Bốn là, sinh viên được học tập, rèn luyện trong môi trường quân sự chính quy, mẫu mực, được biên chế, hoạt động trong hệ thống tổ chức hết sức chặt chẽ. 1.2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự 1.2.1. Khái niệm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự 1.2.1.1. Khái niệm giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường Đại học quân sự Giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của chủ thể GDPL, tác động một cách có hệ thống và thường xuyên tinh thần, nội dung pháp luật nhằm mục đích giúp cho sinh viên các trường đại học quân sự hiểu và hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định pháp luật hiện hành. 1.2.1.2. Khái niệm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường Đại học quân sự Tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự là hoạt động có tính định hướng được tổ chức chặt chẽ, khoa học theo một hệ thống thống nhất, cung cấp kiến thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp nhằm hình thành cho sinh viên ý thức pháp luật, tình cảm pháp luật đúng đắn, tuân thủ pháp luật và tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành pháp luật. 11 1.2.2. Đặc điểm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường Đại học quân sự - Tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường quân sự trước hết là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. - Tổ chức giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường quân sự có mối liên hệ chặt chẽ với công tác xây dựng, thực hiện pháp luật. - Quá trình giáo dục được tiến hành trong một trật tự quân sự nghiêm túc, trong mối quan hệ quân dân, được trực tiếp điều chỉnh bằng điều lệnh, điều lệ quân đội. - Giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường quân sự đòi hỏi phải sự dụng các phương pháp, hình thức giáo dục pháp luật phù hợp với trình độ, sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc điểm về nhận thức, lối sống, văn hóa của sinh viên các trường quân sự. - Nội dung giáo dục pháp luật trong các trường đại học quân sự là truyền đạt những kiến thức pháp luật và các quy định của hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là những kiến thức pháp luật về lĩnh vực quốc phòng, an ninh, bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp cho sinh viên. 1.2.3. Vai trò của tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự Một là, GDPL trang bị cho sinh viên hệ thống tri thức về pháp luật đồng thời bồi dưỡng tình cảm và thói quen tuân thủ pháp luật ở sinh viên. Hai là, GDPL cho sinh viên góp phần quan trọng xây dựng nếp sống chính quy, môi trường văn hóa lành mạnh và xây dựng đơn vị học viên vững mạnh toàn diện, nhà trường chính quy, tiên tiến, mẫu mực. Ba là, GDPL cho sinh viên góp phần nâng cao năng lực tổ chức, quản lý, duy trì kỷ luật, thực thi pháp luật và chức trách của người sĩ quan sau khi tốt nghiệp ra trường. 12 Bốn là, GDPL cho sinh viên góp phần trực tiếp ngăn ngừa, khắc phục sự suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống, chống văn hóa xấu độc, vi phạm pháp luật, điều lệnh Quân đội, hoàn thiện nhân cách người sinh viên, nhân cách người sĩ quan quân đội. 1.3. Chủ thể, nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự 1.3.1. Chủ thể tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự Với tính chất đặc thù của mình, chủ thể TCGDPL trong các trường ĐHQS rất đa dạng, có thể chia thành các nhóm sau: Nhóm 1: Đội ngũ lãnh đạo, quản lý trong các trường ĐHQS chịu trách nhiệm về tổ chức quản lý hành chính - quân sự, xây dựng chương trình học liệu, triển khai các kế hoạch TCGDPL. Nhóm 2: Đội ngũ giáo viên, báo cáo viên: gồm những đồng chí có trình độ pháp luật cơ bản, chuyên sâu, có năng lực và khả năng sư phạm. Đây là lực lượng chính làm công tác giảng dạy pháp luật trong các nhà trường ĐHQS. Nhóm 3: Đội ngũ báo cáo viên là cán bộ chính trị: chủ yếu là cán bộ tuyên huấn, chính ủy, chính trị viên các cấp, họ là những cán bộ làm công tác chính trị tư tưởng ở các cấp, trong đó có tuyên truyền phổ biến, GDPL. Nhóm 4: Đội ngũ tuyên truyền viên, gồm cả cán bộ chính trị, quân sự, hậu cần, kỹ thuật, cán bộ đoàn, hội viên của các tổ chức quần chúng 1.3.2. Nội dung của tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự Nội dung GDPL cho sinh viên các trường ĐHQS được quy định cụ thể tại Điều 10, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012. 13 1.3.3. Hình thức, phương pháp tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự 1.3.3.1. Hình thức tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự - Các hình thức TCGDPL chung: Đây là hình thức trong đó chủ thể TCGDPL trên cơ sở nhiệm vụ, nội dung GDPL cụ thể của Quân đội và của nhà trường để tiến hành tổ chức, sắp xếp các hoạt động GDPL chung cho tập thể sinh viên. - Các hình thức TCGDPL riêng: Đây là hình thức tổ chức các buổi gặp gỡ giữa chủ thể giáo dục với từng sinh viên để trao đổi, đối thoại về những nội dung pháp luật, điều lệnh, điều lệ Quân đội, với mục đích giáo dục trực tiếp cho từng sinh viên cụ thể. Ngoài các hình thức trên, các trường ĐHQS còn thực hiện các hình thức TCGDPL khác, như tổ chức thi tìm hiểu pháp luật; giáo dục thông qua hình thức sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật, qua báo chí, phương tiện thông tin đại chúng, qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, điều lệnh, điều lệ Quân đội, qua giao lưu tiếp xúc với các tổ chức, đoàn thể khác. 1.3.3.2. Phương pháp tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự - Thuyết phục - Phương pháp giảng dạy pháp luật (truyền thống và hiện đại) - Phương pháp tổ chức hoạt động quân sự - Phương pháp động viên, khuyến khích, bắt buộc xử phạt 1.4. Các bảo đảm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự - Bảo đảm về chính trị tư tưởng - Bảo đảm về pháp lý - Bảo đảm về kinh tế - Bảo đảm về văn hóa đối với công tác TCGDPL 14 Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUÂN SỰ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Khái quát chung các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội và đặc thù sinh viên các trường Đại học Quân sự 2.1.1. Khái quát các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội Trên địa bàn Thành phố Hà nội có tất cả 13/23 trường ĐHQS trong hệ thống nhà trường quân đội. Từ năm 2002, nhiều trường ĐHQS như Học viện Khoa học Quân sự, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Học viện Quân y, Học viện Hậu cần.... được Bộ quốc phòng, Bộ giáo dục - đào tạo giao nhiệm vụ đào tạo cử nhân phù hợp với các chuyên ngành mà trường đang đào tạo cho dân sự nhằm phục vụ cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. 2.1.2. Đặc thù sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội Sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố có trình độ văn hoá cao, năng động, thích ứng nhanh với cơ chế mới, đặc biệt là việc tiếp thu khoa học, công nghệ mới, có ý chí vươn lên có đức tính kiên trì, nhẫn nại, trung thực, thẳng thắn, táo bạo và cần cù, chất phác, giản dị, giàu lòng tự tôn và tự trọng, tự chủ nhưng thiếu kinh nghiệm sống nên cũng dễ mắc sai lầm. Về tình hình tư tưởng sinh viên các trường ĐHQS đại đa số được giữ ổn định, có bước chuyển biến mới trong nhận thức và ý thức chính trị. 15 2.2. Tình hình tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội 2.2.1. V nhận thức của l nh đạo, ch hu các trường ĐH đối v i tổ chức giáo dục pháp luật trong các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội Đội ngũ cán bộ, chỉ huy các cấp đã đề cao trách nhiệm, chủ động lập kế hoạch, triển khai tổ chức, tiến hành TCGDPL, kỷ luật, lối sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, theo đúng chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên; thường xuyên quản lý, duy trì các hoạt động của đơn vị theo pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ Quân đội, quy chế, quy định trong công tác và học tập hàng ngày. 2.2.2. Tổ chức â dựng chương trình, học liệu và nội dung giáo dục pháp luật trong các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội 2.2.2.1. Về công tác tổ chức xây dựng chương trình, học liệu Nhìn chung, việc xây dựng nội dung chương trình giảng dạy môn học Nhà nước và pháp luật ở các trường ĐHQS đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu chung, đồng thời thể hiện được tính đặc thù về mục tiêu, nội dung giáo dục trong nhà trường quân đội. Tuy nhiên, về dung lượng còn ít cả về nội dung và thời gian; tỷ lệ học lý thuyết nhiều, thời gian dành cho thảo luận, thực hành rất ít. Đặc biệt những nội dung pháp lý chuyên ngành hầu như chưa có. 2.2.2.2. Nội dung giáo dục pháp luật Một là, trong chương trình giáo dục chính khóa, sinh viên được giáo dục kiến thức cơ bản về Nhà nước và pháp luật với số lượng thời gian không nhiều, 75 tiết (5 đơn vị học trình). 16 Hai là, GDPL thường xuyên tại đơn vị. Ngoài những nội dung được học tập trong chương trình giáo dục đào tạo chính khóa, sinh viên các trường ĐHQS còn được phổ biến, GDPL thường xuyên tại đơn vị thông qua các đợt học tập, sinh hoạt chính trị. 2.2.3. Chủ thể tham gia tổ chức giáo dục pháp luật trong các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội - Về đội ng cán bộ giảng dạy môn Nhà nước và pháp luật Các trường ĐHQS đã có nhiều cố gắng trong việc nâng cao trình độ cho giáo viên nói chung và giáo viên giảng dạy môn nhà nước và pháp luật nói riêng. Các giáo viên đa phần nắm chắc kiến thức chuyên môn, quá trình giảng dạy đã biết liên hệ lấy những ví dụ điển hình thực tế làm dẫn chứng minh họa nên sinh viên dễ hiểu, tiếp thu nhanh bài giảng nên chất lượng học tập môn Nhà nước và pháp luật ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, các trường ĐHQS chưa tận dụng và phát huy khả năng tham gia giảng dạy của các cán bộ có trình độ ở các cơ sở nghiên cứu giảng dạy bên ngoài. - Về đội ngũ cán bộ khác tham gia hoạt động giáo dục pháp luật Hiện nay, trong các trường ĐHQS, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục gồm cán bộ quản lý khung sinh viên, cán bộ cơ quan Phòng Chính trị, Phòng Đào tạo... Thực tế cho thấy đội ngũ này đã có đóng góp to lớn vào hiệu quả GDPL trong các trường ĐHQS. v ê r r ờ Đạ ọ q â ự rê địa bà à ố à Nộ * Hình thức: - Thực hiện “ngày pháp luật” 17 - Biên soạn, phát hành tài liệu - Giáo dục pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng - Hình thức dạy và học pháp luật - Thông qua các loại hình sinh hoạt của đơn vị. - Thông qua chế độ khen thưởng và xử phạt Ngoài ra, các trường quân sự trên địa bàn Thành phố còn có chế độ kiểm tra được tiến hành định kỳ hoặc đột xuất để nắm tình hình, giúp đỡ cấp dưới hoàn thành nhiệm vụ. * Phương pháp: - Động viên học viên tích cực tự bồi dưỡng nâng cao trình độ hiểu biết về pháp luật. - Phương pháp thuyết trình, diễn giảng 2.3. Đánh giá chung về tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội 2.3.1. Kết quả - Công tác giáo dục pháp luật được triển khai khá đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm với nhiều hình thức phong phú đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật của sinh viên các trường đại học quân sự. - Chủ thể thực hiện công tác giáo dục pháp luật cho sinh viên trường đại học quân sự trên địa bàn Hà Nội ngày càng được tăng cường về số lượng và chất lượng, thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng tuyên truyền đáp ứng được các yêu cầu đổi mới và phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay. 18 - Nội dung, hình thức, phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật ngày càng đa dạng về thể loại, phong phú về nội dung mở rộng trong phạm vi, đổi mới về phương pháp và sát với thực tiễn từng trường quân sự tạo sức lan tỏa, thuyết phục cao hơn trong sinh viên quân sự. - Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giáo dục pháp luật được quan tâm đầu tư, năm sau cao hơn năm trước. Kinh phí chi cho hoạt động giáo dục pháp luật được quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả hơn. 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Hạn chế Thứ nhất, về tổ chức và đội ngũ nhân sự làm công tác giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự Hoạt động giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trong thời gian qua đôi khi còn mang tính thời sự, phong trào. Số giảng viên làm công tác giáo dục pháp luật chuyên trách không nhiều, tính chuyên nghiệp trong giáo dục pháp luật chưa cao. Thứ hai, hạn chế về nội dung và hình thức, phương pháp giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự. Hoạt động giáo dục pháp luật nhiều lúc, nhiều nơi còn chạy theo mùa, theo chủ điểm. Mặt khác, nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật chưa sâu, chưa chú trọng tuyên truyền các văn bản dưới luật. Hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật tuy có nhiều đổi mới song vẫn chưa theo kịp tình hình thực tiễn, còn đơn điệu, thiếu hấp dẫn chưa thu hút được nhiều người tham gia. Sự kết hợp giữa các hình thức, phương pháp vẫn chưa thật nhuần nhuyễn; bài giảng vẫn chưa thực sự sinh động; chưa thu hút được đông đảo sinh viên các trường đại học quân sự hứng thú học tập. 19 2.3.2.2. Nguyên nhân Một là, chưa có một cơ chế lãnh đạo, chỉ huy thống nhất và phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng trong xây dựng chương trình, biên soạn tài liệu, thực hiện công tác tổ chức phổ biến, GDPL cho sinh viên các trường ĐHQS. Hai là, các nhà trường ĐHQS thiếu một chương trình chuẩn cũng như giáo trình chuẩn thống nhất cho môn học này. Ba là, thiếu đội ngũ cán bộ làm công tác giảng dạy, GDPL vừa có kiến thức về pháp luật vừa có khả năng sư phạm cần thiết; chưa có kế hoạch, biện pháp thích hợp để đào tạo đội ngũ giáo viên pháp luật cho các học viện, nhà trường; chưa tổ chức các lớp tập huấn báo cáo viên pháp luật và tuyên truyền viên cho các đơn vị. Bốn là, hội đồng phối hợp công tác giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Hà Nội hoạt động theo cơ chế phối hợp, các thành viên làm việc kiêm nhiệm nên không thể dành nhiều thời gian đầu tư cho công tác giáo dục pháp luật đối với sinh viên. Năm là, cơ sở vật chất, phương tiện làm việc, kinh phí dành cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật chưa đáp ứng được yêu cầu. Chế độ, chính sách cho báo cáo viên, tuyên truyền viên còn thiếu, chưa thực sự khuyến khích và phát huy được tiềm năng của đội ngũ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Sáu là, công tác TCGDPL cho học viên ở các trường ĐHQS mới chỉ đi vào chiều rộng mà chưa có chiều sâu, mới chỉ bắt buộc một chiều mà chưa phát huy được tính tích cực, tự giác của sinh viên. 20 Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUÂN SỰ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Quan điểm bảo đảm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội 3.1.1. uán triệt chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nư c v giáo dục pháp luật Thứ nhất, xác định giáo dục pháp luật đối sinh viên các trường quân sự nói riêng và sinh viên Việt Nam nói chung là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, trong đó Nhà nước giữ vai trò nòng cốt. Nhà nước bảo đảm nguồn lực cần thiết cho công tác giáo dục pháp luật đối với sinh viên; quan tâm giáo dục pháp luật cho một số đối tượng sinh viên đặc thù trong đó có sinh viên các trường đại học quân sự. Thứ hai, sinh viên có quyền được thông tin pháp luật và yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin về pháp luật; có trách nhiệm chủ động tìm hiểu, học tập pháp luật. Nhà nước và xã hội có trách nhiệm bảo đảm quyền được thông tin, tìm hiểu, học tập pháp luật của sinh viên thông qua công tác giáo dục pháp luật. Nhà nước thực hiện xã hội hóa công tác giáo dục pháp luật, khuyến khích và có chính sách để các tổ chức, cá nhân tham gia, đóng góp cho giáo dục pháp luật cho thanh niên; phát triển các dịch vụ pháp lý hỗ trợ công tác này. 21 3.1.2. uán triệt quan điểm của uân ủ quân sự Trung ương v giáo dục pháp luật Một là, GDPL phải bắt đầu từ việc giáo dục ý thức kỷ luật, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật và kiên quyết đấu tranh bảo vệ pháp luật là trách nhiệm gắn liền với chức năng, nhiệm vụ của người sĩ quan; Hai là, hoạt động GDPL phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, có kế hoạch, nội dung, biện pháp cụ thể với những hình thức phù hợp theo tâm sinh lý tuổi trẻ, sát với đối tượng, nhiệm vụ từng trường; Ba là, GDPL phải phát huy được tình tự giác, chủ động, sáng tạo của học viên, biến quá trình GDPL thành quá trình tự giáo dục; Bốn là, nắm chắc tình hình mọi mặt của trường, nhất là tình hình kỷ luật, dự kiến trước những nguyên nhân và điều kiện dẫn đến vi phạm pháp luật và kỷ luật quân đội để có biện pháp giáo dục cho phù hợp; Năm là, phối hợp hoạt động của các cơ quan, ban ngành chức năng (cơ quan thông tin, tuyên truyền, giáo dục, cơ quan pháp luật, tổ chức pháp chế quốc phòng, Hội đồng phổ biến GDPL), nâng cao ý thức trách nhiệm của người quản lý, chỉ huy cơ quan đơn vị các cấp và vai trò của các tổ chức quần chúng nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong GDPL cho học viên. Quan điểm chỉ đạo xác định nội dung GDPL trong các trường ĐHQS là phải đảm bảo tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, và cập nhật, vừa phải có phần chung và phần riêng cho phù hợp với mục tiêu đào tạo bậc đại học, ngành học theo tiêu chuẩn quốc gia và đặc thù Quân đội. 22 3.2. Giải pháp bảo đảm tổ chức GDPL cho sinh viên các trường ĐHQS trên địa bàn thành phố Hà Nội 3.2.1. Xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, kế hoạch về giáo dục pháp luật 3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo, quản lý và bồi dưỡng, giáo dục cho sinh viên 3.2.3. Đổi mới nội dung, chương trình giáo dục pháp luật cho phù hợp sinh viên các trường đại học quân sự 3.2.4. Nâng cao chất lượng của các chủ thể làm công tác tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên trường quân sự 3.2.5. Đổi mới các hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự 3.2.6. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý kịp thời hành vi vi phạm, thường xuyên rút kinh nghiệm công tác tổ chức giáo dục pháp luật 3.3.7. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất và điều kiện bảo đảm triển khai công tác tổ chức giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự 23 KẾT LUẬN Trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện nay, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước ta quan tâm, nhằm từng bước nâng cao dân trí pháp lý, nâng cao năng lực áp dụng đúng đắn, nghiêm chỉnh pháp luật, giữ vững kỷ cương phát huy dân chủ, ổn định chính trị xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền vững mạnh góp phần tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Vì vậy, giáo dục pháp luật là công việc quan trọng hơn cả trong quy trình tổ chức thực hiện pháp luật, là cầu nối đưa pháp luật vào cuộc sống. Mục tiêu của công tác này là làm cho mỗi cá nhân nói riêng, cộng đồng xã hội nói chung không chỉ nắm vững pháp luật mà phải hiểu và làm theo pháp luật. Để có thể đáp ứng được đòi hỏi này, điều nhạy cảm nhất chính là vai trò của ý thức pháp luật của mọi công dân. Khi nói đến sức mạnh của Quân đội bên cạnh sức mạnh về quân sự, chính trị thì kiến thức về pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội là yếu tố rất quan trọng tạo thành sức mạnh tổng hợp của Quân đội. Công tác tổ chức giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự có vai trò hết sức quan trọng trong thực tiễn hoạt động quân sự, giúp cho sinh viên nhận thức rõ ràng, sâu sắc, đầy đủ về các quy định của pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội để từ đó mỗi người có thái độ, tình cảm đúng đắn, niềm tin đối với pháp luật, là cơ sở để hình thành động cơ, hành vi và thói quen xử sự hợp pháp, tích cực trong quá trình học tập cũng như trong quá trình công tác và trong cuộc sống hàng ngày. Trong phạm vi luận văn, những kết quả nghiên cứu mà đề tài triển khai như sau: 24 Dưới góc độ lý luận, chương 1 của luận văn đã giải quyết những nội dung sau: đưa ra khái niệm, đặc điểm sinh viên trường đại học quân sự. Luận văn đã làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò của tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên trường đại học quân sự. Luận văn phân tích chủ thể, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Trên cơ sở khái quát chung về các trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội và xác định đặc thù của sinh viên các trường này, chương 2 luận văn đã đánh giá thực trạng tổ chức giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội ở những nội dung sau: - Chỉ ra những ưu điểm trong hoạt động tổ chức giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội về chủ thể, nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục pháp luật. - Chỉ ra những hạn chế về tổ chức và đội ngũ nhân sự làm công tác giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố; hạn chế về nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục pháp luật đối với sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố và nguyên nhân của hạn chế. Chương 3 luận văn đã xác định các quan điểm bảo đảm tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố. Trên cơ sở đó, luận văn đã đưa ra các giải pháp để bảo đảm giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Với những kết quả nghiên cứu trên sẽ đóng góp một phần vào khoa học lý luận cũng như hoạt động thực tiễn tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học quân sự nói chung và sinh viên trường đại học quân sự trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng.