Trẻ em nghèo Việt Nam sống ở đâu? Xây dựng và áp dụng cách tiếp cận đa chiều về nghèo trẻ em

ống ở các vùng khác ngoài Đồng bằng sông Hồng làm tăng xác suất rơi vào nghèo của trẻ. Nguy cơ rơi vào nghèo tăng nhiều nhất khi đứa trẻ sống ở vùng Đồng bằng sông Cửu long và Tây Bắc. Giới tính của chủ hộ tuy có tác động nhỏ nhưng lại có ý nghĩa đối với nguy cơ rơi vào nghèo của trẻ, làm giảm 3-9 điểm phần trăm nguy cơ này. Cuối cùng, mô hình xem xét tình trạng nghèo tiền tệ của hộ gia đình có ảnh hưởng gì đến tình trạng nghèo ở trẻ. Có thể thấy rằng trẻ sống trong gia đình được coi là nghèo về tiền tệ có xác suất rơi vào nghèo tăng lên, từ 6 điểm phần trăm ở khu vực thành thị đến 21 điểm phần trăm ở khu vực nông thôn. Dựa trên việc phân tích các kết quả hồi quy, chúng ta chỉ có thể đưa ra các kết quả mang tính chất kết luận về một số nhân tố. Các kết quả ước lượng đều thể hiện rằng không có mối quan hệ chặt chẽ giữa giới tính của trẻ và xác suất rơi vào nghèo. Tổng số trẻ và số người gia trong gia đình cũng có tác động quan trọng đến nguy cơ rơi vào nghèo của trẻ sống trong gia đình đó. Trình độ học vấn của chủ hộ càng cao thì nguy cơ rơi vào nghèo càng giảm ở cả khu vực thành thị và nông thôn. Trẻ sống trong gia đình có chủ hộ có việc làm so với chủ hộ không có việc làm có ít nguy cơ nghèo. Nguy cơ rơi vào nghèo giảm nhanh hơn ở khu vực nông thôn và phụ thuộc vào nghề của chủ hộ. Nguy cơ rơi vào nghèo cao hơn khi sống ở các vùng khác ngoài vùng Đồng bằng sông Hồng, trong đó Đồng bằng sông Cửu long và Tây Bắc là các vùng có nguy cơ rơi vào nghèo cao nhất. Việc thuộc nhóm dân tộc Kinh/Hoa làm giảm đáng kể xác suất rơi vào nghèo của một đứa trẻ, mặc dù tác động này phù hợp với vùng nông thôn hơn là vùng thành thị. Trẻ sống trong gia đình có chủ hộ là nữ ít có khả năng rơi vào nghèo hơn; trong khi đó trẻ sống trong các hộ gia đình nghèo tiền tệ lại có nguy cơ nghèo cao hơn. 13) Kết luận và Bài học kinh nghiệm Phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em Việt Nam trải qua một quá trình nghiên cứu tổng quan tài liệu, tham vấn các cơ quan có liên quan và đánh giá số liệu. Đây là một phương pháp đa chiều, lấy trẻ em làm đối tượng nghiên cứu và riêng có của Việt Nam có tính đến những vấn đề được coi là phản ánh đầy đủ tình trạng nghèo trẻ em ở Việt Nam. Số liệu về nghèo trẻ em dựa vào hai cuộc điều tra MICS và VHLSS 2006. Tỷ lệ nghèo trẻ em nói chung chiếm tới 37% theo số liệu MICS và 31% theo số liệu VHLSS. Về con số tuyệt đối, điều này có nghĩa là ở Việt Nam có khoảng 7 triệu trẻ em nghèo . Tỷ lệ nghèo trẻ em không khác biệt giữa trẻ trai và trẻ gái nhưng lại thể hiện khoảng cách lớn giữa nông thôn – thành thị cũng như sự khác biệt giữa các vùng. Trẻ em ở vùng nông thôn, vùng núi phía Bắc và vùng Đồng bằng sông Cửu long nghèo hơn so với trẻ sống ở thành thị và các vùng khác. Kết quả nghiên cứu vùng Đồng bằng sông Cửu long là đáng lưu ý do đây là vùng phát triển kinh tế khá tốt và tỷ lệ nghèo tiền tệ thấp. Ngoài ra, trẻ thuộc các nhóm dân tộc thiểu số bất lợi hơn so với trẻ thuộc nhóm dân tộc Kinh/Hoa. Trong khi 63% trẻ dân tộc thiểu số là nghèo, con số này ở nhóm dân tộc Kinh/Hoa chỉ là 25%. Phân tích Tỷ lệ nghèo trẻ em tổng hợp theo chỉ số và lĩnh vực cho thấy những vấn đề cần ưu tiên giải quyết là nước sạch, vệ sinh, giải trí và y tế. Gần một nửa trẻ em Việt Nam sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn. 2/3 trẻ dưới 5 tuổi không có truyện/ sách dành cho thiếu nhi cho thấy vấn đề vui chơi giải trí không được chú trọng và ưu tiên. 81 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Cũng tương tự như các số liệu về Tỷ lệ nghèo trẻ em tổng hợp, chúng tôi không thấy có sự bất bình đẳng giới theo các chỉ số hoặc lĩnh vực nào nhưng lại quan sát thấy có sự khác biệt lớn giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng và nhóm dân tộc. Phân tích sâu sự trùng lặp giữa phương pháp nghèo tiền tệ và phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em cho thấy cả hai phương pháp xác định các nhóm trẻ em nghèo khác nhau. Có một nhóm trẻ được xác định là nghèo ở cả hai phương pháp, cũng có nhóm trẻ chỉ được xác định là nghèo ở một trong hai phương pháp. Hơn nữa, các đặc điểm nhân khẩu học và mức độ nghèo của những nhóm này cũng khác nhau, cho thấy phương pháp nghèo tiền tệ và nghèo đa chiều xác định các nhóm dân số xã hội khác nhau. Ví dụ, phát hiện nghiên cứu cho thấy phương pháp nghèo tiền tệ xác định không đủ số trẻ em nghèo sống ở vùng Đồng bằng sông Hồng so với phương pháp Tỷ lệ nghèo trẻ em. Vùng Đồng bằng sông Cửu long lại là một ví dụ khác. Trong khi 44% trẻ em sống ở vùng này được xác định là nghèo đa chiều (và không phải là nghèo tiền tệ), chỉ có 2% trẻ em được xác định là nghèo tiền tệ (và không phải là nghèo đa chiều). Những số liệu này cho biết các khía cạnh phi tiền tệ của của nghèo trẻ em chứ không phải là các khía cạnh tiền tệ là những nhân tố then chốt quyết định tình trạng nghèo trẻ em ở vùng này. Tương tự như vậy, các phát hiện cũng chỉ ra rằng phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều cũng không xác định đầy đủ số trẻ sống trong hộ gia đình có ít trẻ dưới 16 tuổi sống cùng gia đình. Bên cạnh đó, phương pháp tiền tệ lại xác định những trẻ sống trong hộ có nhiều trẻ. Căn cứ vào thiết kế chính sách và cách xác định mục tiêu cho thể hiện rằng có một số lượng lớn trẻ vẫn bị “bỏ sót”. Nếu chỉ sử dụng phương pháp tiền tệ làm đầu vào cho quá trình xây dựng chính sách sẽ dẫn đến việc loại bỏ những trẻ chỉ được xác định là nghèo theo phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em nhưng lại không nghèo theo phương pháp tiền tệ, bao gồm những trẻ nghèo trong các vấn đề như nước sạch, vệ sinh, y tế, giải trí và nhà ở. Mặc dù trên thực tế các thước đo tiền tệ của hộ được coi là đầy đủ, nhưng những hộ này vẫn chịu nghèo trong ít nhất hai lĩnh vực. Cũng như vậy, nếu chỉ dựa các chính sách giảm nghèo vào phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều sẽ dẫn đến việc bỏ sót nhóm trẻ chỉ được coi là nghèo theo phương pháp tiền tệ. Trẻ em thuộc nhóm này chủ yếu là những trẻ sống trong những gia đình có thu nhập dưới chuẩn nghèo tiền tệ. Tóm lại, những chính sách dựa trên sự kết hợp cả hai phương pháp để đảm bảo rằng trẻ em nghèo được xác định theo một phương pháp cũng sẽ được bao phủ bởi các nỗ lực giảm nghèo trẻ em . Phân tích nghèo tập trung vào các đặc điểm của từng trẻ cũng như hộ gia đình của trẻ cung cấp thông tin về các nhân tố dự báo tình trạng nghèo của trẻ. Nhìn chung, nguy cơ nghèo của trẻ ở vùng nông thôn cao hơn rất nhiều so với trẻ ở khu vực thành thị. Đáng lưu ý là các số liệu tính toán đều cho thây không có mối quan hệ giữa giới tính và xác suất nghèo hoặc giữa số trẻ và người già trong gia đình với nghèo trẻ em. Tuy nhiên, trình độ học vấn của chủ hộ càng tăng sẽ giảm nguy cơ nghèo của trẻ ở cả nông thôn và thành thị. Trẻ sống trong gia đình với chủ hộ có việc làm so với chủ hộ không có việc làm ít có khả năng rơi vào nghèo hơn. Ở khu vực nông thôn, nguy cơ nghèo của trẻ giảm ít nhất 40 điểm phần trăm khi chủ hộ có việc làm so với không có việc làm. Mức độ giảm nguy cơ nghèo của trẻ thường cao hơn ở khu vực nông thôn và phụ thuộc vào nghề của chủ hộ. Trong trường hợp ở vùng nông thôn, nguy cơ nghèo của trẻ cao hơn nếu không sống ở vùng Đồng bằng sông Hồng. Nếu so sánh với vùng Đồng bằng sông Hồng, sống ở vùng Đồng bằng sông Cửu long và vùng Tây Bắc sẽ làm tăng nguy cơ nghèo của trẻ. Xác suất rơi vào nghèo của trẻ sống ở vùng Đồng bằng sông Cửu long cao hơn 55 điểm phần trăm so với việc sống ở vùng Đồng bằng sông Hồng. 82 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Việc thuộc nhóm dân tộc Kinh/Hoa làm giảm đáng kể xác suất rơi vào nghèo của trẻ so với các nhóm dân tộc khác mặc dù tác động này rõ nét hơn ở khu vực nông thôn. Trẻ sống với chủ hộ là nữ cũng có xác suất nhỏ hơn. Trẻ sống trong hộ gia đình được xác định là nghèo tiền tệ lại có nguy cơ nghèo cao hơn. Bài học kinh nghiệm Quá trình xây dựng và áp dụng phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều ở Việt Nam đã mang lại một số bài học kinh nghiệm. Những bài học này không chỉ đề cập đến kết quả tiếp cận nghèo trẻ em theo phương pháp này mà còn đề cập đến việc sử dụng phương pháp này ở Việt Nam cũng như những công việc cần thực hiện sau này. • Nghèo tiền tệ và nghèo đa chiều Những phát hiện trong báo cáo này đã nêu rõ đó là đo lường tình trạng nghèo trẻ em theo nghĩa nghèo tiền tệ không xác định được cùng một nhóm trẻ với phương pháp tiếp cận nghèo đa chiều và ngược lại. Có nhóm trẻ được xác định là nghèo theo cả hai phương pháp, nhưng cũng có nhóm trẻ chỉ được xác định là nghèo theo một trong hai phương pháp. Để hiểu sâu và hiểu đầy đủ bức tranh nghèo trẻ em ở Việt Nam, phương pháp đo lường nghèo tiền tệ hiện nay cần được bổ sung bằng việc sử dụng phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều. Chỉ khi kết hợp hai phương pháp này thì mới có thể phân tích và giám sát vấn đề nghèo trẻ em theo các tiêu chuẩn hiện nay về khung giám sát và đánh giá nghèo; đồng thời cũng tính đến các vấn đề phát triển đặc biệt phù hợp với trẻ em Việt Nam. • Cần phải hiểu được những khái niệm và định nghĩa khi giải thích các Tỷ lệ nghèo trẻ em ở cấp độ chỉ số, lĩnh vực và tổng hợp. Những nguyên nhân dưới đây giải thích tại sao cần phải thận trọng trong việc diễn giải các kết quả nghiên cứu về nghèo trẻ em trong báo cáo này. Trước hết, hầu hết các chỉ số đều được lựa chọn qua quá trình tham vấn với các cơ quan có liên quan quốc gia. Những định nghĩa mà họ đưa ra đều có nghĩa là áp dụng vào bối cảnh Việt Nam và có thể khác một chút so với các chỉ số quốc tế đo lường những vấn đề tương tự (như các chỉ số của MICS về hoàn thành bậc tiểu học và tiêm chủng). Do những khác biệt về định nghĩa các chỉ số, giá trị của các chỉ số không phải lúc nào cũng giống nhau như những chỉ số trình bày trong báo cáo điều tra MICS và VHLSS. Chẳng hạn, các chỉ số sử dụng trong lĩnh vực giáo dục và lao động trẻ em được xây dựng sao cho phù hợp với khung khái niệm của phương pháp tiếp cận và bối cảnh xã hội, văn hóa của Việt nam. Kết quả là định nghĩa khác so với các định nghĩa thường dùng. Thứ hai, các chỉ số được đo lường đối với các nhóm trẻ thuộc các nhóm tuổi khác nhau do thiết kế phiếu hỏi điều tra và không phải lúc nào cũng đề cập đến cùng một nhóm trẻ. Kết quả là Tỷ lệ nghèo trẻ em theo chỉ số và lĩnh vực không phải lúc nào cũng áp dụng cho mọi trẻ mà hạn chế ở nhóm tuổi. Cuối cùng, co sự khác nhau giữa hai bộ số liệu điều tra được sử dụng để đo lường nghèo trẻ em (MICS và VHLSS) do thiết kế phiếu hỏi. Mặc dù có một số chỉ số cùng đo lường một vấn đề, định nghĩa có thể khác nhau do cách nêu câu hỏi ở từng cuộc điều tra (ví dục vấn đề lao động trẻ em). Thường không thể so sánh trực tiếp các vấn đề này do khác nhau về định nghĩa của chỉ số và giá trị giới hạn. Quan trọng là hiểu được sự khác biệt về định nghĩa các chỉ số để diễn giải các kết quả của phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều. 83 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? • Cần phái tiếp tục cải tiến khung khái niệm và thu thập số liệu để cải thiện tình hình thực hiện phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều Quá trình xây dựng khung khái niệm của phương pháp, ước lượng Tỷ lệ nghèo trẻ em và phân tích chi tiết tình trạng nghèo trẻ em cho thấy rõ ràng là cần phải tiếp tục các nỗ lực nhằm: (i) khuyến khích nghiên cứu khái niệm về các lĩnh vực và chỉ số khó định nghĩa và đo lường; và (ii) nghiên cứu và đề xuất cách diễn giải các chỉ số và lĩnh vực còn thiếu số liệu trong các cuộc điều tra hiện nay nhằm cải thiện tình hình số liệu. Các lĩnh vực khó khái niệm hóa về vấn đề nghèo trẻ em bao gồm y tế, lao động trẻ em, giải trí, thừa nhận và bảo trợ xã hội. Cần phải tiếp tục nghiên cứu để khái niệm hóa nhằm hiểu rõ hơn những vấn đề này, ý nghĩa của chúng trong điều kiện của Việt Nam và chỉ số nào đại diện cho chúng. Các lĩnh vực còn ít thông tin bao gồm: y tế, giải trí, thừa nhận và bảo trợ xã hội. Cần có những nỗ lực nhằm đưa những câu hỏi về vấn đề này vào trong phiếu hỏi MICS và VHLSS. • Cải tiến phương pháp luận về nghèo trẻ em nên tập trung vào việc đo lường mức độ nghèo trẻ em Phương pháp tiếp cận nghèo trẻ em đa chiều áp dụng trong báo cáo này chỉ chú trọng đến việc tính toán số trẻ em nghèo, không có biện pháp đo lường mức độ nghèo trẻ em. Những số liệu này không có phần lớn là do không có số liệu. Do không có đủ thông tin để tính toán các chỉ số này ở tất cả các độ tuổi nên tổng số chỉ số có thể quan sát được là khác nhau ở các nhóm tuổi khác nhau, điều này có thể mang lại các kết quả sai lệch và chưa đánh giá đầy đủ tình trạng nghèo trẻ em ở các chỉ số không quan sát được. Việc tính toán mức độ nghiêm trọng của nghèo trẻ em phụ thuộc vào việc tính toán Tỷ lệ nghèo trẻ em theo chỉ số. Do đó, để mở rộng phạm vi áp dụng của phương pháp này thì cần phải nghiên cứu lại và cải tiến. Cần phải tìm hiểu các phương án thay thế thông tin không thu thập được. • Cần phải thu thập và phân tích số liệu bổ sung nhằm tìm hiểu thêm các nhóm trẻ chưa được đưa vào trong phân tích nghèo trẻ em Số liệu điều tra sử dụng trong nghiên cứu này áp dụng các dàn mẫu dựa trên hệ thống đăng ký hộ khẩu. Điều này có nghĩa là các nhóm dễ bị tồn thương trong xã hội bao gồm trẻ em bị loại ra khỏi nghiên cứu do không nằm trong hệ thống hộ khẩu chính thức. Các nhóm bị loại ra khỏi nghiên cứu bao gồm lao động nhập cư chưa đăng ký thường trú, trẻ em sống trong các trung tâm bảo trợ và trẻ em lang thang. Số liệu về nghèo trẻ em trong báo cáo này không tính đến những nhóm này và do vậy có thể chưa thể hiện đầy đủ thực trạng ở Việt Nam. Thu thập thêm số liệu, cả định tính và định lượng, có thể bổ sung thêm thông tin về quy mô cũng như điều kiện sống của của những nhóm này. • Cố gắng thu thập số liệu ở cấp tính sẽ giúp tăng tính hữu dụng của Chỉ số nghèo trẻ em Trong báo cáo này, Chỉ số nghèo trẻ em chỉ được tính toán ở cấp vùng do số liệu ở các đơn vị địa lý thấp hơn không có. Điều này không chỉ làm cho Tỷ lệ nghèo trẻ em ít giá trị do các kết quả thu được gần như giống nhau mà còn không có những hàm ý chính sách cho Việt Nam. Vùng được coi là vùng giám sát nhưng không đại diện cho một cấp thiết kế và thực thi chính sách. Ngoài ra, tỉnh là cấp chính sách thứ hai sau cấp quốc gia, ở đó các nhà hoạch định chính sách có thể trả lời cho các kết quả chính sách. Việc tính toán Chỉ số nghèo trẻ em ở cấp tỉnh và xếp hạng các tỉnh theo chỉ số này có khă năng đưa ra các hàm ý chính sách trong vấn đề nghèo trẻ em. 84 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Tài liệu tham khảo Alkire, S. (2002). Dimensions of Human Development. World Development 30(2): 181-205. Alkire, S. (2007). Multidimensional Poverty: How to choose dimensions. Maitreyee, Human Development and Capability Association. Number 7. Alkire, S. (2008). Choosing Dimensions: the Capability Approach and Multidimensional Poverty. The Many Dimensions of Poverty. N. Kakwani and J. Silber. New York, Palgrave-Macmillan. Alkire, S. and J. Foster (2007). Counting and Multidimensional Poverty Measurement, Oxford Poverty & Human Development Initiative, OPHI. Asselin, L.-M. and A. Vu Tuan (2005). Dynamic Poverty Analysis in Vietnam 1992-2002. The Many Dimensions of Poverty International Conference. Brasilia, International Poverty Center, UNDP. Asselin, L.-M. and A. Vu Tuan (2005). Multidimensional Poverty Monitoring: a methodology and implementation in Vietnam. Working Paper, PEP. Atkinson, A. B. (2003). Multidimensional deprivation: contrasting social welfare and counting approaches. Journal of Economic Inequality 1: 51-65. Baulch, B. and N. McCulloch (2002). Being Poor and Becoming Poor: Poverty Status and Poverty Transitions in Rural Pakistan. Journal of Asian and African Studies 37. Ben-Arieh, A. (2000). “Beyond Welfare: measuring and monitoring the state of children - new trends and domains.” Social Indicators Research 52: 235-257. Biggeri, M. (2007). Choosing dimensions in the case of children’s wellbeing. Maitreyee, Human Development and Capability Association. Number 7. Bourguignon, F. and S. Chakravarty (2003). The measurement of multidimensional poverty. Journal of Economic Inequality 1: 25-49. Boyden, J. (2006). Young Lives Project. Concepts and Analytical Framework. Y. Lives. Bradbury, B. and M. Jantti (2001). Child poverty across industrialised world: evidence from the Luxembourg income study. Child Well-being: Child Poverty and Child Policy in Modern Nations: What Do We Know?,. K. Vleminckx and T. Smeeding. Bristol, The Policy Press. Bradshaw, J., P. Hoelscher, et al. (2006). An Index of Child Well-being in the European Union. Social Indicators Research 80(1): 133-177. Centre for International Economics (2002). Vietnam poverty analysis. Australian Agency for International Development. Canberra and Sydney. CHIP (2004). Children and Poverty - some questions answered. CHIP Briefing. CHIP. London 85 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Committee on the Rights of the Child (2005). CONSIDERATION OF REPORTS SUBMITTED BY STATES PARTIES UNDER ARTICLE 8 (1) OF THE OPTIONAL PROTOCOL TO THE CONVENTION ON THE RIGHTS OF THE CHILD ON THE INVOLVEMENT OF CHILDREN IN ARMED CONFLICT. Initial reports of States parties due in 2004 VIET NAM, United Nations. Corak, M. (2005). Principles and practicalities for measuring child poverty. Innocenti Working Paper, Unicef. Corak, M. (2006). Do Poor Children become Poor Adults? Lessons from a Cross Country Comparison of Generational Earnings Mobility, Institute for the Study of Labor (IZA). Corak, M. (2006). Principles and practicalities for measuring child poverty. International Social Security Review 29(2). Delamonica, E. E. (2007). Poverty and Children: Policies to break the vicious cycle. CROP/ Childwatch Conference Rethinking Poverty and Children in the New Millennium: Linking Research and Policy, Oslo, Norway. Delamonica, E. E. and A. Minujin (2007). Incidence, Depth and Severity of Children in Poverty. Social Indicators Research 82: 361-374. Diekmann, A. and B. Jann (2008). Regression Models for Categorical Dependent Variables (Logit, Probit and Related Techniques). ZA Spring Seminar 2008, Cologne. DWP (2002). Measuring Child Poverty, a Consultation Document. UK, Department for Work and Pensions (DWP). Feeny, T. and J. Boyden (2003). Children and Poverty: A Review of Contemporary Literature and Thought on Children and Poverty. Children and Poverty Series, Part I. Christian Children’s Fund, CCF. Glewwe, P. (2004). An Overview of Economic Growth and Household Welfare in Vietnam in the 1990’s. Economic Growth, Poverty and Household Welfare in Vietnam. P. Glewwe, N. Agrawal and D. Dollar. Washington DC, World Bank Gordon, D., S. Nandy, et al. (2003). The Distribution of Child Poverty in the Developing World. Bristol, UK, Centre for International Poverty Research. Gordon, D., Nandy, S., Pantazis, C., Pemberton, S., and P. Townsend (2003). Child Poverty in the Developing World. Bristol, Policy Press. GSO (2007). Findings from the Viet Nam Multiple Indicator Cluster Survey 2006. General Statistical Office (GSO), Vietnam Committee for Population Family and Children and UNICEF. Hanoi. Hulme, D. and A. McKay (2008). Identifying and Measuring Chronic Poverty: Beyond Monetary Measures? The Many Dimensions of Poverty. N. Kakwani and J. Silber. New York Palgrave Macmillan. 86 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Land, K. (2005). The Foundation for Child Development Index of Child Well-Being (CWI), 1975-2003 with Projections for 2004, Duke University, Durham, North Carolina. Land, K., V. Lamb, et al. (2001). “Child and Youth Well-Being in the United States, 1975- 1998: some findings from a new index.” Social Indicators Research 56: 241-320. Lok-Dessalien, R. (1999). Review of Poverty Concepts and Indicators. UNDP. Long, S. (1997). Regression Models for Categorical and Limited Dependent Variables, Thousand Oaks, Sage. Micklewright, J. (2001). Should the UK government measure poverty and social exclusion with a composite index?, Innocenti Research Centre (IRC), Florence. Minujin, A., Delamonica, E., Gonzalez, E. and Al Davidziuk (2005). Children Living in Poverty: a review of child poverty definitions, measurements and policies. Unicef Conference Children and Poverty: Global Context, Local Solutions New York Unicef, New School University Moore, K. A., S. Vandivere, et al. (2007). “An Index of the Condition of Children: The Ideal and a Less-than Ideal US Example.” Social Indicators Research online first. Nardo, M., M. Saisana, et al. (2005). “Handbook on Constructing Composite Indicators: Methodology and User Guide.” OECD Statistics Working Papers(2005/3). Nguyen, H. (2003). Monitoring and Evaluation of the Comprehensive Poverty Reduction and Growth Strategy (C-PRGS) and the National Target Programme on Poverty Reduction and Employment (HEPR: program 143). Ministry of Labour, Hanoi. Noble, M., G. Wright, et al. (2006). “Developing a Child-Focused and Multidimensional Model of Child Poverty for South Africa.” Journal of Children and Poverty 12(1): 39-53. Phung, D. T. (2004). Poverty line, poverty measurement, monitoring and assessment of MDG in Vietnam. H. General Statistical Office (GSO). Pincus, J. and J. Sender (2006). Quantifying Poverty in Vietnam, UNDP, School of Oriental and African Studies. Poverty Task Force (2002). Achieving the Vietnam Development Goals: An overview of progress and challenges. Hanoi, World Bank. Poverty Task Force (2002). Eradicating Poverty and Hunger. Strategies for Achieving the Viet Nam Development Goals. Hanoi. Ravallion, M. (1994). Poverty Comparisons, Harwood Academic Publishers. Robeyns, I. (2003). The Capability Approach: An Interdisciplinary Introduction, University of Amsterdam. Robeyns, I. (2006). The Capability Approach in Practice. The Journal of Political Philosophy 14(3): 351-376. 87 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Roelen, K. and F. Gassmann (2008) Measuring Child Poverty and Well-Being: a literature review, Maastricht Graduate School of Governance Working Paper, MGSoG WP 2008/001, Maastricht Roelen, K. and F. Gassmann (2006). Literature Review towards the Development of a Child Poverty and Vulnerability Index in Vietnam. Hanoi, UNICEF Maastricht Graduate School of Governance. Roelen, K., F. Gassmann, et al. (2006). Discussion Paper Child Vulnerability to Poverty Indices for Vietnam. Hanoi, UNICEF Vietnam Maastricht Graduate School of Governance. Sen, A. (1976). “Poverty: an ordinal approach to measurement.” Econometrica 44: 219-231. Silva, I. D. (2008). Micro-level determinants of poverty reduction in Sri Lanka: a multivariate approach. International Journal of Social Economics 35(3): 140-158. Socialist Republic of Vietnam (2004). Law on Protection, Care and Education of Children. No. 14/2004/L-CTN. Streeten, P. (1984). “Basic Needs: Some Unsettled Questions.” World Development 12(9): 973-978. Thorbecke, E. (2008). Multidimensional Poverty: Conceptual and Measurement Issues. The Many Dimensions of Poverty. N. Kakwani and J. Silber. New York, Palgrave Macmillan. UN. (2007). “UN Millennium Development Goals.” Retrieved 15-12, 2007, from un.org/millenniumgoals/#. UNDP. (2007). “Human Development Report.” Retrieved 18-01-2008, 2008, from undp.org/en/. UNHCHR (1989). Convention on the Rights of the Child, UNHCHR. General Assembly resolution 44/25. UNICEF (2005). Child Poverty in Rich Countries. Report Card. UNICEF Innocenti Research Centre. Florence. VASS (2006). Vietnam Poverty Update Report: Poverty and Poverty Reduction in Vietnam 1993-2004, Vietnamese Academy of Social Sciences, Hanoi. VDR (2008) Vietnam Development Report 2008 Social Protection, Joint Donor Report to the Vietnam Consultative Group Meeting Waddington, H. (2004). Linking Economic Policy to Childhood Poverty: a review of the evidence on growth, trade reform and macroeconomic policy. CHIP Report. CHIP. White, H., J. Leavy, et al. (2002). Comparative Perspectives on Child Poverty: A Review of Poverty Measures Young Lives Working Paper Young Lives. 1. 88 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? White, H. and E. Masset (2002). Child Poverty in Vietnam: Using Adult Equivalence Scales to Estimate Income-Poverty for Different Age Groups. Young Lives Working Paper. Young Lives. White, H. and E. Masset (2002). Constructing the Poverty Profile: An Illustration of the Importance of Allowing for Household Size and Composition in the Case of Vietnam. Young Lives Working Paper. Young Lives. Wodon, Q. (2000). Micro determinants of consumption, poverty, growth and inequality in Bangladesh. Applied Economics 32(10): 1337-1352. Wordsworth, D., M. McPeak, et al. (2005). Understanding Children’s Experience of Poverty: an Introduction to the DEV Framework. Working Paper 1, Christian Children’s Fund (CCF). Young Lives. (2001). “Summary of the Young Lives Conceptual Framework.” Retrieved 06- 11, 2006, from www.younglives.org.uk Young Lives. (2006). “An International Study of Childhood Poverty “ Retrieved 06-11, 2006, from www.younglives.org.uk. 89 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 1 Định nghĩa các chỉ số về nghèo trẻ em dựa trên bộ số liệu MICS và VHLSS Bảng 15 Định nghĩa một số chỉ số dựa trên bộ số liệu MICS Lĩnh vực Chỉ số Định nghĩa chỉ số Định nghĩa giá trị giói hạn và lưu ý về định nghĩa hỉ tiêu Nghèo về giáo dục Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng đi học Tỷ lệ trẻ 5 tuổi không đi học mẫu giáo Định nghĩa về tuổi được dùng để tính toán tỷ lệ nhập học ròng theo từng cấp học: có tính đến ngày sinh, thời điểm bắt đầu năm học, bao gồm cả những trẻ đi học sớm Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 6-10 không đi học tiểu học Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 11-15 không đi học trung học cơ sở Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng hoàn thành bậc học Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 11-15 không hoàn thành bậc tiểu học Tất cả các trẻ trong độ tuổi 11-15 tại thời điểm phỏng vấn được coi là nghèo nếu chúng không hoàn thành bậc tiểu học Nghèo về y tế Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng tiêm chủng Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 2-4 không được tiêm chủng đầy đủ Gói tiêm chủng đầy đủ gồm vắc xin chống bệnh lao (01 mũi), vắc xin tổng hợp phòng chống bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván (03 mũi), vắc xin chống bệnh bại liệt (3 mũi) và vắc xin chống bệnh sởi (01 mũi) Nghèo về nhà ở Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng sử dụng điện Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà không có điện Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng mái nhà Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà lợp mái tranh/mái rạ Vật liệu tự nhiên bao gồm rơm, rạ, lá cọ, tranh, gỗ và các vật liệu khác Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng sàn nhà Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà nền đất Vật liệu sàn tự nhiên bao gồm nền đất, sàn tre, ván gỗ và các vật liệu khác Nghèo về nước sạch và vệ sinh Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng vệ sinh Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn (sử dụng định nghĩa về các công trình vệ sinh cải tiến – MICS) Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng nước sạch Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 không được uống nước sạch (sử dụng định nghĩa về nước sạch – MICS) 90 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Lao động trẻ em Tỷ lệ trẻ tham gia lao động Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 5-14 làm việc có trả lương, tham gia hoạt động SXKD của gia đình hoặc tự làm trong vòng 12 tháng qua Lao động trẻ em bao gồm bất kỳ loại công việc nào (không tính số ngày và số giờ làm việc) cho một đứa trẻ sống xa gia đình (được trả lương và không được trả lương) cũng như tham gia vào hoạt động SXKD của gia đình (làm ruộng, SXKD của gia đình hoặc đi ăn xin) và tự làm trong vòng 12 tháng qua Nghèo về vui chơi giải trí Tỷ lệ nghèo trẻ em về đồ chơi Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-4 không có đồ chơi, kể cả tự làm hoặc mua - Tỷ lệ nghèo trẻ em về sách/truyện dành cho thiếu nhi Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-4 không có một quyển sách/truyện dành cho thiểu nhi - Thừa nhận và bảo trợ xã hội Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng đăng ký khai sinh Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-4 không có giấy khai sinh - Bảng 16 Định nghĩa một số chỉ số, VHLSS Lĩnh vực Chỉ số Định nghĩa chỉ số Định nghĩa giá trị giói hạn và lưu ý về định nghĩa hỉ tiêu Giáo dục Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng nhập học Tỷ lệ trẻ 5 tuổi không đi học mẫu giáo Định nghĩa về tuổi được dùng để tính toán tỷ lệ nhập học ròng theo từng cấp học: có tính đến ngày sinh, thời điểm bắt đầu năm học, bao gồm cả những trẻ đi học sớm Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 6-10 không đi học tiểu học Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 11-15 không đi học trung học cơ sở Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng hoàn thành bậc học Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 11-15 không hoàn thành bậc tiểu học Tất cả các trẻ trong độ tuổi 11-15 tại thời điểm phỏng vấn được coi là nghèo nếu chúng không hoàn thành bậc tiểu học Y tế Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng đi khám chữa bệnh Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 2-4 chưa đến khám tại cơ sở khám chữa bệnh chuyên nghiệp trong vòng 12 tháng qua Các cơ sở khám chữa bệnh chuyên nghiệp bao gồm giường bệnh của thôn, trạm y tế xã, phòng khám bệnh, bệnh viện huyện, bệnh viện tỉnh, bệnh viện nhà nước, bệnh viện tư nhân, v.v… không tính phòng khám đông y và thầy thuốc đông y Nhà ở Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng sử dụng điểm Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà không có điện - 91 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng nhà ở Tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà không đủ tiêu chuẩn Nhà đủ tiêu chuẩn bao gồm biệt thự, nhà kiên cố chung hoạc riêng công trình phụ và nhà bán kiến cố Nước sạch và vệ sinh Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng vệ sinh Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn Công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn, bao gồm nhà tiêu xả thẳng ra cống, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu hai ngăn, … Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng nước sạch Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 không được uống nước sạch 0-15 Nguồn nước ạch bao gồm nước máy dẫn vào tận sân nhà, vòi nước công cộng, giếng khoan, giếng đào có bảo vệ, nước mưa và nước đóng chai Lao động trẻ em Tỷ lệ trẻ tham gia lao động Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 6-15 phải làm việc được trả công hoặc tham gia cùng gia đình trong vòng 12 tháng qua Lao động trẻ em bao gồm làm việc được trả lương, tham gia SXKD cùng gia đình không tính số ngày và số giờ làm việc Vui chơi giải trí - - - - - - Thừa nhận và bảo trợ xã hội Tỷ lệ nghèo trẻ em theo tình trạng người chăm sóc Tỷ lệ trẻ trong độ tuổi 0-15 sống trong gia đình có chủ hộ không làm việc do tàn tật hoặc tuổi già Bao gồm chủ hộ không thể làm việc do tàn tật, tuổi già/về hưu 92 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Annex 2 Sensitivity analysis of indicators Figure 27 Sensitivity analysis for selected indicators based on MICS data S Se t t ed cat ion n et en rol lme nt ed cat ion c om ple tion ra te he alth im m ni atio n she lter r oo fing she lter f loo rin g wa tsa n hy gie nic sa nita tion wa tsa n dr in ing wa ter lab or leis re to ys leis re bo o s soc ial inc l s ion an d p rot ect ion e t te lowest v lnerability rate highest v lnerability rate final rate Bảng 17 Định nghĩa sử dụng để phân tích độ nhạy một số chỉ số, MICS Chỉ số Tỷ lệ trẻ emnghèo thấp nhất theo định nghĩa Tỷ lệ trẻ emnghèo cao nhất theo định nghĩa Tỷ lệ nghèo trẻ em cuối cùng theo định nghĩa Nhập học Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (18.4%) Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (46%) Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (18.4%) Tỷ lệ hoàn thành bậc học Trẻ từ 12 tuổi trở lên chưa hoàn thành bậc tiểu học (6.4%) Trẻ từ 11 tuổi trở lên chưa hoàn thành bậc tiểu học (9.1%) Trẻ từ 11 tuổi trở lên chưa hoàn thành bậc tiểu học (9.1%) Tiêm chủng Trẻ không được tiêm đủ 4 mũi vacxin (14%) Trẻ không được tiêm chủng đầy đủ (31%) Trẻ không được tiêm chủng đầy đủ(31%) Mái nhà Trẻ sống trong nhà có mái lợp từ các vật liệu tự nhiên như rơm, rạ, tranh, phên (8.3%) rẻ sống trong nhà có mái lợp từ các vật liệu tự nhiên như rơm, rạ, tranh, phên (9.0%) rẻ sống trong nhà có mái lợp từ các vật liệu tự nhiên như rơm, rạ, tranh, phên (9.0%) 93 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Sàn nhà Trẻ sống trong nhà nền không đủ tiêu chuẩn như nền đất, sàn tre, ván gỗ (21.8%) Trẻ sống trong nhà nền không đủ tiêu chuẩn như nền đất, sàn tre, ván gỗ (22%) Trẻ sống trong nhà nền không đủ tiêu chuẩn như nền đất, sàn tre, ván gỗ (22%) Vệ sinh Trẻ sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn, bao gồm nhà tiêu xả thẳng ra cống, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu hai ngăn, … (29.5%) Trẻ sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn, bao gồm nhà tiêu xả thẳng ra cống, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu hai ngăn, … (46.6%) Trẻ sống trong nhà không có công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn, bao gồm nhà tiêu xả thẳng ra cống, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu hai ngăn, … (sử dụng định nghĩa về các công trình vệ sinh – MICS) (41.1%) Nước sạch Trẻ uống nước chưa qua xử lý (8.5%) Nguồn nước sạch bao gồm giếng đào có bảo vệ và nước đóng chai (71.8%) Nguồn nước ạch bao gồm nước máy dẫn vào tận sân nhà, vòi nước công cộng, giếng khoan, giếng đào có bảo vệ, nước mưa và nước đóng chai (sử dụng định nghĩa về nước sạch – MICS) (12.6) Lao động trẻ em Trẻ làm việc được trả công hoặc tự làm trong vòng 12 tháng qua (3.3%) Trẻ làm việc được trả công, cùng làm với giá đình hoặc tự làm trong vòng 12 tháng qua (23.7%) Trẻ làm việc được trả công, cùng làm với giá đình hoặc tự làm trong vòng 12 tháng qua (23.7%) Đồ chơi Trẻ không có vật dụng, đồ chơi tự làm hoặc mua (16.3%) Trẻ không có đồ chơi mua (34.0%) Trẻ không có đồ chơi tự làm hoặc mua (29.3%) Sách/truyện thiếu nhi Trẻ không có ít nhất một quyển sách/truyện dành cho thiếu nhi (65.6%) Trẻ không có ít nhất một quyển sách/truyện dành cho thiếu nhi (68.6%) Trẻ không có ít nhất một quyển sách/truyện dành cho thiếu nhi (65.6%) Đăng ký khai sinh Trẻ không có đăng ký khai sinh (3.1%) Trẻ không có đăng ký khai sinh (12.4%) Trẻ không có đăng ký khai sinh (12.4%) 94 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Hình 28 Phân tích độ nhạy một số chỉ số, VHLSS SS Se t t ed cat ion n et enr ollm ent ed cat ion c om ple tion ra te he alth i mm ni atio n she lter h o sin g t ype s wa tsa n hy gie nic sa nita tion wa tsa n dr in ing wa ter lab or soc ial inc l s ion an d p rot ect ion e t te lowest v lnerability rate highest v lnerability rate final rate Bảng 18 Các định nghĩa dùng để phân tích độ nhạy một số chỉ số, VHLSS Chỉ số Tỷ lệ trẻ emnghèo thấp nhất theo định nghĩa Tỷ lệ trẻ emnghèo cao nhất theo định nghĩa Tỷ lệ nghèo trẻ em cuối cùng theo định nghĩa Nhập học Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (21.4%) Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (23.3%) Trẻ không nhập học đúng tuổi có tính đến ngày sinh và ngày phỏng vấn (21.4%) Tỷ lệ hoàn thành bậc học Trẻ chưa hoàn thành bậc tiểu học tuổi từ 12 trở lên (6.3%) Trẻ chưa hoàn thành bậc tiểu học tuổi từ 11 trở lên (9.2%) Trẻ chưa hoàn thành bậc tiểu học tuổi từ 11 trở lên (9.2%) Khám chữa bệnh Trẻ không đi khám tại các cơ sở y tế chuyên nghiệp trong vòng 12 tháng qua (47.8%) Trẻ không đi khám tại các cơ sở y tế chuyên nghiệp trong vòng 12 tháng qua (47.8%) Trẻ không đi khám tại các cơ sở y tế chuyên nghiệp trong vòng 12 tháng qua (47.8%) Nhà ở Trẻ không sống trong nhà kiên cố như biệt thự, nhà xây kiên cố chung hoặc riêng công trình phụ và nhà bán kiên cố (17.9%) Trẻ không sống trong nhà kiên cố như biệt thự, nhà xây kiên cố chung hoặc riêng công trình phụ và nhà bán kiên cố (79.7%) Trẻ không sống trong nhà kiên cố như biệt thự, nhà xây kiên cố chung hoặc riêng công trình phụ và nhà bán kiên cố (17.9%) 95 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Vệ sinh Trẻ sống trong nhà không có các công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn bao gồm xí bệt, xí xổm, nhà tiêu hai ngăn, đổ thẳng ra nguồn nước (37.7%) Trẻ sống trong nhà không có các công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn bao gồm xí bệt, xí xổm, nhà tiêu hai ngăn, đổ thẳng ra nguồn nước (66.5%) Trẻ sống trong nhà không có các công trình vệ sinh đủ tiêu chuẩn bao gồm xí bệt, xí xổm, nhà tiêu hai ngăn, đổ thẳng ra nguồn nước (47.7%) Nước sạch Trẻ không được uống nướ sạch, bao gồm vòi nước dẫn vào tận nhà, giếng đào, giếng đào có xây thành bảo vệ, giếng đào không xây thành và có nắp đậy, suối nước được bảo vệ, nước mưa, nước mua. Nước không an toàn bao gồm nước suối không được bảo vệ, sông, hồ, ao và khác (11.5%) Trẻ không được uống nướ sạch, bao gồm vòi nước dẫn vào tận nhà, giếng đào, giếng đào có xây thành bảo vệ, giếng đào không xây thành và có nắp đậy, suối nước được bảo vệ, nước mưa, nước mua. Nước không an toàn bao gồm nước suối không được bảo vệ, sông, hồ, ao và khác (43.4%) Trẻ không được uống nướ sạch, bao gồm vòi nước dẫn vào tận nhà, giếng đào, giếng đào có xây thành bảo vệ, giếng đào không xây thành và có nắp đậy, suối nước được bảo vệ, nước mưa, nước mua. Nước không an toàn bao gồm nước suối không được bảo vệ, sông, hồ, ao và khác (11.8%) Lao động trẻ em Trẻ phải làm việc có trả lương trong vòng 12 tháng qua (2.3%) Trẻ phải làm việc có trả lương trong vòng 12 tháng qua (8.9%) Trẻ phải làm việc có trả lương trong vòng 12 tháng qua (8.9%) Người chăm sóc trẻ Trẻ sống trong các hộ có chủ hộ không làm việc do tàn tật hoặc tuổi già (8%) Trẻ sống trong các hộ có chủ hộ không làm việc do tàn tật hoặc tuổi già (8%) Trẻ sống trong các hộ có chủ hộ không làm việc do tàn tật hoặc tuổi già (8%) 96 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 3 Một số chú thích kỹ thuật về phương pháp đo lường nghèo trẻ em Phương pháp đo lường nghèo tiền tệ thông thường (Standard Monetary Poverty Approach) Phần giải thích chính về chỉ số theo đầu người, khoảng cách giàu nghèo và phương pháp đo lường mức độ nghiêm trọng của nghèo như phần trình bày dưới đây được trích từ nghiên cứu của Ravallion (1994) Chỉ số theo đầu người thể hiện tỷ lệ dân số có thước đo nguồn lực bằng tiền y nằm dưới chuẩn nghèo tiền tệ z: H = q / n (1) Trong đó H là chỉ số theo đầu người, q là số người dân sống dưới chuẩn nghèo và n là tổng dân số. Khoảng cách giàu nghèo được tính toán dựa trên khoảng cách từ thước đo nguồn lực bằng tiền của đơn vị phân tích (cá nhân hoặc hộ gia đình) đến chuẩn nghèo tiền tệ. (2) Trong đó PG là khoảng cách giàu nghèo, i là đơn vị phân tích (cá nhân hoặc hộ gia đình) và yi là nguồn lực bằng tiền của đơn vị phân tích i. Do nhóm nghiên cứu chỉ xem xét số dân sống dưới chuẩn nghèo z, do vậy theo đinh nghĩa yi nhỏ hơn z. Mức độ nghiêm trọng của nghèo có thể được đo lường bằng thước đo Foster-Greer- Thorbecke, trong đó khoảng cách giàu nghèo càng tăng thì trọng số càng lớn. (3) Trong đó FGT slà thước đo Foster-Greer-Thorbecke (cũng có thể viết tắt là P2). Phương pháp Corak (Corak’s Practical Approach) Phương pháp Corak có thể được trình bày giống như cách tính toán chỉ số theo đầu người của phương pháp đo lường nghèo tiền tệ. Trong trường hợp này, chuẩn nghèo z được xác định bằng 50% giá trị trung vị của thu nhập của cá nhân và thước đo nguồn lực y thể hiện thu nhập sau thuế và các khoản trợ cấp của hộ gia đình tính bình quân cho từng cá nhân. PG = Σ(1-yi / z)/n q i=1 FGT = Σ(1-yi / z)/n q i=1 2 97 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phương pháp đo lường mức độ thiếu thốn Bristol (Bristol Deprivation Approach) Phần giải thích về phương pháp đo lường nghèo dưới đây được trích từ nghiên cứu của Roelen, Gasmann và De Neubourg (2007). Tỷ lệ trẻ em sống dưới một ngưỡng cụ thể theo từng chỉ số được thể hiện dưới dạng chỉ số về tỷ lệ nghèo. (4) Trong đó, n là số trẻ em mà chỉ số này có thể quan sát được và Ii là một biến nhị phân với giá trị bằng 1 nếu đứa trẻ sống dưới ngưỡng và rơi vào nghèo và bằng 0 nếu đứa trẻ đó sống từ ngưỡng trở lên và không bị tổn thương. Tỷ lệ nghèo đối theo từng lĩnh vực thể hiện tỷ lệ phần trăm trẻ em nghèo trong một lĩnh vực cụ thể trên tổng số trẻ em mà chỉ số này có thể quan sát được. Tỷ lệ nghèo theo từng lĩnh vực được tính bằng công thức: (5) trong đó, n là số trẻ em mà các chỉ số có thể quan sát được và Di thể hiện tình trạng nghèo theo lĩnh vực, đây là một biến nhị phân với giá trị bằng 1 nếu đứa trẻ đó nghèo trong một lĩnh vực cụ thể và giá trị bằng 0 nếu đứa trẻ đó không nghèo. Một đứa trẻ được coi là nghèo trong một lĩnh vực cụ thể nếu quan sát thấy ở đứa trẻ đó có ít nhất một chỉ số về nghèo theo tiêu thức trong lĩnh vực đó: (6) Trong đó, d là tổng số chỉ số được xác định theo từng lĩnh vực. Xây dựng số liệu tổng hợp về tình trạng nghèo trẻ em theo từng lĩnh vực. Các tỷ lệ về nghèo và nghèo tuyệt đối có thể được viết như sau: Σ Ii n i=1IV = n Σ Di n i=1DV = n Σ Ii d i=1 Di = 1 if ≥ 1 98 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? (7) (8) Trong đó N là tổng quy mô mẫu về trẻ em trong độ tuổi từ 0-16 và Sevi và Absi là các biến nhị phân có giá trị bằng 1 nếu đứa trẻ sống trong nghèo hoặc nghèo tuyệt đối: (9) (10) Trong đó D là tổng số các lĩnh vực nghiên cứu trong một phương pháp cụ thể. Σ Sevi N i=1SevDep = N Σ Absi N i=1AbsPov = N Σ Di D i=1 Sevi = 1 if ≥ 1 Σ Di D i=1 Absi = 1 if ≥ 2 99 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 4 Kiểm định Robustnes Hình 29 Kiểm định Robustness, MICS c toff ed iver Delta orth ast orth est orth Central Coast o th Central Coast Central ighlands o th ast e ong iver Delta Hình 30 Kiểm định Robustness, VHLSS c toff ed iver Delta orth ast orth est orth Central Coast o th Central Coast Central ighlands o th ast e ong iver Delta 100 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 5 Xếp hạng các vùng theo các phương pháp đo lường CPI Hình dưới đây cho thấy thứ hạng của các vùng liên quan đến vấn đề nghèo trẻ em khá đồng đều theo các phương pháp khác nhau. Vùng Tây Bắc và Đông Bắc liên tục xếp hạng thấp nhất trong số các vùng. Ba vùng hoạt động tốt nhất trong vấn đề này bao gồm vùng Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ, ngoại trừ chỉ số tối thiểu-tối đa (minmax index) sử dụng cùng trọng số và phương pháp tổng hợp theo vùng địa lý. Tính toán CPI bằng phương pháp này đưa vùng Tây Nguyên lên vị trí thứ hai trong bảng xếp hạng. Sự thay đổi thứ hạng diễn ra thường xuyên nhất nằm ở những vị trí giữa, số 4, 5 và 6. Các vùng Đồng bằng sông Cửu long , Tây Nguyên và Bắc Trung Bộ thay nhau nắm giữ những vị trí này. Hình 31 Xếp hạng các vùng theo các phương pháp đo lường chỉ số khác nhau, MICS e e e t e et scor es e al w eigh t add agg scor es e al w eigh t geo agg scor es s ared dom ain s core s ad d ag g minm a e al w eigh t add agg minm a e al w eigh t geo agg minm a s ared dom ain s core s ad d ag g cat s cale s e al w eigh t add agg cat s cale s e al w eigh t geo agg cat s cale s s ared dom ain s core s ad d ag g ref v al e al w eigh t add agg ref v al e al w eigh t geo agg ref v al s ared dom ain s core s ad d ag g p t ed iver Delta orth ast orth est orth Central Coast o th Central Coast Central ighlands o th ast e ong iver Delta 101 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 6 Các bảng tự tương quan theo các lĩnh vực trẻ em Bảng 19 Tự tương quan, MICS giáo dục 5-15 y tế 2-4 nhà ở 0-15 nước sạch và vệ sinh 0-15 lao động trẻ em 5-14 vui chơi giải trí 0-4 Thừa nhận xã hội và bảo trợ xã hội 0-4 giáo dục 5-15, n=8167 x 5-15, n=8167 5-15, n=8167 5-14, n=7228 x x18.71 6.71 10.92 4.79 1.0000* 0.1626* 0.1654* 0.1309* y tế 2-4, n=1627 2-4, n=1627 2-4, n=1627 x 2-4, n=1627 2-4, n=1627 31.37 12.75 19.16 23.20 4.19 1.000* 0.2745* 0.2209* 0.2084* 0.2029* nhà ở 0-15, n=10874 0-15, n=10874 5-14, n=7228 0-4, n=2707 0-4, n=2707 24.57 20.40 7.08 22.80 6.74 1.000* 0.4351* 0.1167* 0.2574* 0.2730* water and sanitation 0-15, n=10874 5-14, n=7228 0-4, n=2707 0-4, n=2707 44.07 12.05 39.50 9.44 1.000* 0.1043* 0.3232* 0.2660* lao động trẻ em 5-14, n=7228 x x23.67 1.000* vui chơi giải trí 0-4, n=2707 0-4, n=2707 69.06 11.53 0.1000* 0.2257* Thừa nhận xã hội và bảo trợ xã hội 0-4, n=2707 12.37 1.000* 102 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Bảng 20 Tự tương quan, VHLSS education 5-15 y tế 2-4 nhà ở 0-15 nước sạch và vệ sinh 0-15 lao động trẻ em 6-15 Thừa nhận xã hội và bảo trợ xã hội 0-15 giáo dục 5-15, n=8326 x 5-15, n=8326 5-15, n=8326 6-15, n=7800 5-15, n=8326 20.67 3.22 12.95 5.10 1.25 1.000* 0.1289* 0.1286* 0.2894* 0.0076 y tế 2-4, n=1428 2-4, n=1428 2-4, n=1428 x 2-4, n=1428 47.81 11.55 23.93 6.27 1.000* 0.0837* 0.0475 0.0548 nhà ở 0-15, n=10696 0-15, n=10696 6-15, n=7800 0-15, n=10696 20.99 18.72 3.08 1.34 1.000* 0.4162* 0.1156* -0.0360* nước sạch và vệ sinh 0-15, n=10696 6-15, n=7800 0-15, n=10696 48.79 6.51 2.99 1.000* 0.1662 -0.0705* lao động trẻ em 6-15, n=7800 6-15, n=7800 8.91 0.40 1.000* -0.0273 Thừa nhận xã hội và bảo trợ xã hội 0-15, n=10696 8.01 1.000* 103 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? Phụ lục 7 Kết quả mô hình hồi quy logistic Biểu 21 Tác động cận biên và sai số chuẩn của hồi quy logistic, VHLSS và MICS VHLSS MICS Mô hình thành thị Mô hình nông thôn Mô hình thành thị Mô hình nông thôn dy/dx se dy/dx se dy/dx se dy/dx se giới tính -0.003 0.005 0.0166 -0.0021 (0=nam, 1=nữ) (0.010) (0.012) (0.010) (0.015) Tuổi -0.003 0.010 0.0073 0.0444*** (0.004) (0.005) (0.004) (0.007) age_sq 0.014 -0.011 -0.0559** -0.2667*** (0.018) (0.025) (0.018) (0.030) Totchild 0.009 0.073 -0.0914 0.0380 (0.041) (0.040) (0.047) (0.044) totchild_sq -0.018 -0.087 0.2575 -0.0211 (0.118) (0.124) (0.135) (0.141) totelderly 0.048 -0.062 0.0026 0.0561 (0.038) (0.051) (0.041) (0.062) totelderly_sq -0.059 0.031 -0.0284 -0.1253 (0.050) (0.063) (0.052) (0.076) tothhmem -0.044 0.059 0.0250 0.1786*** (0.026) (0.030) (0.021) (0.042) tothhmem_sq 0.169 -0.445** -0.1111 -0.9479*** (0.126) (0.150) (0.106) (0.205) _Ieduhead_1 -0.037** -0.055*** -0.0657** -0.1718*** (hh head has primary educ) (0.014) (0.016) (0.025) (0.028) _Ieduhead_2 -0.055*** -0.107*** -0.1181*** -0.3281*** (hh head has lower sec educ) (0.016) (0.018) (0.027) (0.028) _Ieduhead_3 -0.048* -0.146*** -0.1651*** -0.4359*** (hh head has upper sec educ) (0.021) (0.030) (0.029) (0.035) _Ieduhead_4 -0.088*** -0.177*** -0.2108*** -0.5522*** (hh head has vocational educ) (0.023) (0.034) (0.040) (0.056) _Ieduhead_5 -0.079* -0.443*** -0.2613*** -0.7782*** (hh head has higher educ) (0.033) (0.110) (0.036) (0.118) _Ioccuphead_1 -0.105* -0.410*** na na (hh head is gov/party leader) (0.046) (0.063) na na _Ioccuphead_2 -0.666*** na na (hh head is high level professional) (0.174) na na _Ioccuphead_3 -0.080** -0.369*** na na ( hh head is mid level professional) (0.031) (0.066) na na _Ioccuphead_4 -0.139* -0.320*** na na ( hh head is white collar staff) (0.066) (0.079) na na _Ioccuphead_5 -0.090** -0.508*** na na 104 TRẺ EM NGHÈO VIỆT NAM SỐNG Ở ĐÂU? (hh head is skilled sales and services staff) (0.030) (0.063) na na _Ioccuphead_6 -0.048 -0.456*** na na (hh head is skilled agricultural staff) (0.027) (0.044) na na _Ioccuphead_7 -0.088*** -0.450*** na na ( hh head is skilled manual worker) (0.023) (0.040) na na _Ioccuphead_8 -0.084** -0.491*** na na (chủ hộ là người vận hành máy/ lắp ráp) (0.030) (0.062) na na _Ioccuphead_9 -0.051*** -0.401*** na na (chủ hộ không có chuyên môn kỹ thuật) (0.015) (0.034) na na Dân tộc -0.044* -0.239*** -0.0009 -0.4344*** (0=khác, 1=Kinh/Hoa) (0.020) (0.020) (0.029) (0.025) _Iregion_2 0.098*** 0.203*** 0.0086 0.2657*** (Đông Bắc) (0.026) (0.026) (0.043) (0.033) _Iregion_3 0.128*** 0.307*** 0.0357 0.4042*** (Tây Bắc) (0.032) (0.033) (0.033) (0.037) _Iregion_4 0.110*** 0.137*** 0.1153*** 0.2046*** (Duyên hải Bắc Trung bộ) (0.028) (0.025) (0.024) (0.029) _Iregion_5 0.052 0.155*** 0.0126 0.2259*** (Duyên hải Nam Trung bộ) (0.030) (0.029) (0.026) (0.030) _Iregion_6 0.117*** 0.245*** -0.0100 0.2055*** (Tây nguyên) (0.026) (0.030) (0.029) (0.029) _Iregion_7 0.048 0.253*** 0.0362 0.2586*** (Đông Nam bộ) (0.026) (0.027) (0.024) (0.032) _Iregion_8 0.181*** 0.547*** 0.1032*** 0.5812*** (Đồng bằng sông Cửu long) (0.024) (0.023) (0.023) (0.029) Genderhead -0.033** -0.067*** -0.0171 -0.0933*** (0=nam, 1=nữ) (0.012) (0.020) (0.013) (0.025) Agehead -0.009 -0.004 0.0040 0.0040 (0.005) (0.008) (0.005) (0.009) agehead_sq 0.132 0.043 -0.0632 -0.0465 (0.075) (0.106) (0.074) (0.117) Nghèo tiền tệ 0.060** 0.207*** na na (0=không nghèo, 1=nghèo) (0.020) (0.015) na na _cons na na na na na na na na Số quan sát 1998 8543 2127 8747 P-value 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 Pseudo R-Square 0.2328 0.2305 0.2069 0.2679 BIC 1.398.604 8.943.696 1.447.270 9.010.905