Vai trò của vốn FDI trong ngành Bưu chính Viễn thông Việt Nam

÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng dù ¸n BCC trong khai th¸c m¹ng viÔn th«ng triÓn khai khã kh¨n lµ do c¸c qui ®Þnh nh­ võa nãi trªn, céng víi thùc tÕ kinh doanh kh«ng hoµn toµn thuËn lîi nh­ dù tÝnh ban ®Çu dÉn ®Õn h×nh thøc BCC kh«ng cßn ®ñ søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ vµ còng kh«ng khuyÕn khÝch hä bá vèn ®Çu t­ tiÕp. • ThÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­: hiÖn nay B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam vÉn ch­a cã nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ trong viÖc b¶o hé thÞ tr­êng cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong n­íc. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ h¹n chÕ sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong khi chóng ta ch­a cã ®ñ néi lùc ®Ó ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, víi møc ®é tiªu thô s¶n phÈm nh­ hiÖn nay, c¸c Liªn doanh chØ khai th¸c hÕt 50-60% c«ng suÊt thiÕt bÞ, thÞ phÇn kh«ng ®ñ ®Ó thuyÕt phôc c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®Çu t­ c«ng nghÖ s©u h¬n. 4.3. Nguyªn nh©n cña c¸c h¹n chÕ trªn C¸c h¹n chÕ, tån t¹i trªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh: 4.3.1. Nguyªn nh©n tõ phÝa c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc • Ch­a cã c¬ chÕ gi¸m s¸t chÆt chÏ vÒ kÜ thuËt c«ng nghÖ. Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ thiÕt bÞ nhËp khÈu trong 42 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thuéc ngµnh c«ng nghiÖp do Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng tiÕn hµnh cho thÊy trong 727 thiÕt bÞ vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt cã h¬n 70% sè m¸y ®· hÕt khÊu hao, 50% lµ thiÕt bÞ cò ®­îc t©n trang l¹i cã nguy c¬ ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­. Trong riªng ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng t×nh tr¹ng nµy tuy ë møc thÊp nh­ng hËu qu¶ lµ rÊt to lín, do vËy vai trß cña mét c¬ chÕ gi¸m s¸t lµ hÕt søc quan träng. • VÉn cßn bÊt cËp trong kh©u tuyÓn chän ®èi t¸c Liªn doanh hoÆc ®èi t¸c cña dù ¸n BCC. ViÖc tuyÓn chän cÇn ph¶i theo ph­¬ng thøc gi¸m ®Þnh ®Êu thÇu Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 53 chän ®èi t¸c hoÆc thÈm ®Þnh chän thÇu. Nh­ng trong thùc tÕ, nhiÒu dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi l¹i kh«ng ®­îc chän mµ chän dù ¸n kh«ng kh¶ thi nªn cã mét sè ®èi t¸c kh«ng cã thùc lùc. Cã nh÷ng tr­êng hîp mÆc dï chóng ta ®· coi träng c«ng t¸c thÈm ®Þnh mµ vÉn s¬ hë, bÞ phÝa n­íc ngoµi lîi dông sù kh«ng hiÓu biÕt râ cña ta vÒ t×nh h×nh còng nh­ chÕ ®é qu¶n lÝ tµi chÝnh ë c«ng ty mÑ, dÉn tíi viÖc chän ®èi t¸c kh«ng cã chuyªn m«n, kh«ng cã vèn, lµm ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña toµn ngµnh còng nh­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ. • Ch­a lµm tèt kh©u thÈm ®Þnh m¸y mãc thiÕt bÞ vµ qu¶n lÝ ®Çu vµo, ®Çu ra. Theo Bé X©y dùng th× ViÖt Nam ch­a ®ñ thùc lùc ®Ó qui ho¹ch vµ thiÕt kÕ mét khu ®« thÞ, kh¸ch s¹n, cao èc, v¨n phßng hiÖn ®¹i; c¸c ngµnh c¬ së kh¸c th× ch­a ®ñ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, l¹i thiÕu th«ng tin, do ®ã cã khã kh¨n trong viÖc thÈm ®Þnh gi¸ trÞ c«ng tr×nh x©y dùng vµ m¸y mãc, thiÕt bÞ. Thùc tÕ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ míi chØ lµ ®Çu mèi trong viÖc thÈm ®Þnh cÊp giÊy phÐp vµ ®iÒu chØnh giÊy phÐp. Cßn trong qu¸ tr×nh triÓn khai c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ch¹y qu¸ nhiÒu cöa, nhiÒu cÊp. Gi¸ ®Çu vµo cña nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña Liªn doanh vµ Hîp ®ång BCC do ®èi t¸c n­íc ngoµi bao tiªu hoÆc uû th¸c. Nh­ng ®Õn nay, gi¸ nguyªn liÖu nhËp khÈu ch­a cã c¬ quan nµo thÈm ®Þnh. ChÝnh t×nh tr¹ng trªn dÔ dÉn ®Õn kh¶ n¨ng l·i gi¶ lç thËt, bëi v× c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi trong c¸c doanh nghiÖp Liªn doanh hoÆc c¸c dù ¸n BCC rÊt h¹n chÕ sù tham gia cña c¸n bé ViÖt Nam cã thÈm quyÒn trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vÒ gi¸. 4.3.2. Nguyªn nh©n vÒ m«i tr­êng ph¸p lÝ • LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tuy qua nhiÒu lÇn söa ®æi nh­ng vÉn cßn kh¸ chung chung, ch­a cô thÓ. Ch¼ng h¹n, mét lo¹t vÊn ®Ò liªn quan ®Õn FDI nh­ tæ chøc ®iÒu hµnh, ®Êt ®ai, lao ®éng, tiÒn l­¬ng, c«ng nghÖ, m«i tr­êng, xuÊt nhËp khÈu ®­îc LuËt §Çu t­ qui ®Þnh lµ “ph¶i theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 54 ViÖt Nam”. Bªn c¹nh ®ã cßn thiÕu nhiÒu ®¹o luËt, v¨n b¶n ph¸p luËt h­íng dÉn chi tiÕt thi hµnh LuËt §Çu t­ t¹i ViÖt Nam. • ViÖt Nam vÉn duy tr× hai hÖ thèng luËt kh¸c biÖt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh sù kh¸c biÖt vÒ thñ tôc, ®iÒu kiÖn ®Çu t­, môc tiªu vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®· g©y t©m lÝ kh«ng an t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, bëi hä cho r»ng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ lîi tøc vµ miÔn gi¶m thuÕ lîi tøc ch­a h¼n lµ yÕu tè quan träng khi hä xem xÐt quyÕt ®Þnh ®Çu t­, mµ c¸c yÕu tè thÞ tr­êng míi lµ quan träng. • ChÝnh s¸ch thuÕ hiÖn nay ch­a bao qu¸t hÕt c¸c nguån thu ®· vµ ®ang ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ch­a cã chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt l·i cæ phÇn, l·i tiÒn göi, l·i cho vay, thuÕ thu nhËp tõ tiÒn b¶n quyÒn,... ThuÕ suÊt nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng vÉn ë møc cao dÉn tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, ch­a khuyÕn khÝch ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n©ng tØ lÖ s¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. Mét sè doanh nghiÖp Liªn doanh ®· ®­îc Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng c«ng nhËn lµ doanh nghiÖp c«ng nghÖ cao nh­ng vÉn kh«ng ®­îc h­ëng chÕ ®é thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo lµ 0% do kh¸i niÖm vËt liÖu ®Çu vµo ch­a ®­îc lµm râ. Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng chÝnh s¾c thuÕ cßn rÊt phøc t¹p. Trong mét s¾c thuÕ thu cßn thu chång chÐo, trïng l¾p, ch­a phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®a d¹ng, ®a thµnh phÇn, ch­a hoµ nhËp víi hÖ thèng thuÕ quèc tÕ. 4.3.2. Nguyªn nh©n tõ phÝa doanh nghiÖp • §iÒu lÖ cña c¸c dù ¸n BCC hoÆc c¸c Liªn doanh ®­îc x©y dùng tõ nh÷ng n¨m 1990 cho ®Õn nay vÉn ch­a ®­îc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt míi ban hµnh. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 55 • C¸c c¬ chÕ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ch­a ®ñ søc t¹o ra nh÷ng ®éng lùc míi gióp c¸c doanh nghiÖp ®æi míi t­ duy, chñ ®éng s¸ng t¹o, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. • C«ng t¸c ®iÒu hµnh cßn nÆng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t¸c nghiÖp, bøc xóc, ch­a tËp trung nhiÒu thêi gian bµn vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn víi c¸c b­íc ®i cô thÓ cña ngµnh trong ®iªï kiÖn c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. • C«ng t¸c ®µo t¹o ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn nh­ng nh×n chung ch­a ®¸p øng kÞp ®Ó tham gia c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong c¬ cÊu lao ®éng cña c¸c Liªn doanh, lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc hoÆc trªn ®¹i häc t­¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn viÖc tæ chøc c¸c bé phËn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn cßn yÕu, chøc n¨ng ch­a ®­îc ph©n ®Þnh râ rµng nªn kh«ng ph¸t huy ®­îc søc m¹nh cña ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan tõ khñng ho¶ng tµi chÝnh, khu vùc, thiªn tai nÆng nÒ trªn nhiÒu miÒn cña ®Êt n­íc, t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ch÷ng l¹i, xu h­íng c¹nh tranh gia t¨ng, søc Ðp gi¶m c­íc viÔn th«ng quèc tÕ,... C¸c nguyªn nh©n nµy cÇn sím cã biÖn ph¸p ®ång bé vµ h÷u hiÖu cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp B­u chÝnh ViÔn th«ng ®Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn FDI, nh»m ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vµ ®ßi hái cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng nãi riªng vµ x· héi nãi chung. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 56 I/ §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam 1. Xu h­íng ph¸t triÓn cña viÔn th«ng thÕ giíi 1.1. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ Trong lÞch sö, viÖc xuÊt hiÖn ng«n ng÷ lµ cuéc c¸ch m¹ng truyÒn th«ng lín ®Çu tiªn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña loµi ng­êi. Cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin tiÕp theo x¶y ra khi con ng­êi biÕt dïng ch÷ viÕt. Sù ra ®êi cña m¸y ®iÖn tho¹i, ®iÖn tÝn,...kÕt hîp víi c«ng nghÖ vi m¹ch ®iÖn tö lµ tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña th«ng tin kÜ thuËt sè vµo nh÷ng thËp kÜ 70, 80 cña thÕ kØ XX. §Õn cuèi thËp kØ 90, ®Æc biÖt lµ b­íc sang thÕ kØ míi, nãi ®Õn th«ng tin vµ c«ng nghÖ th«ng tin, ng­êi ta th­êng nãi ®Õn sù kÕt hîp vµ héi tô cña c«ng nghÖ viÔn th«ng - m¸y tÝnh - ®iÖn tö vµ truyÒn th«ng ®¹i chóng. C«ng nghÖ viÔn th«ng vµ tin häc lµ ch×a kho¸ ®­a loµi ng­êi b­íc sang mét kØ nguyªn míi: kØ nguyªn x· héi th«ng tin. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña viÔn th«ng trong kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ, WTO còng nh­ Liªn minh viÔn th«ng thÕ giíi (ITU) ®· ®­a ra viÔn c¶nh vÒ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin toµn c©ï GI I; APEC ®­a ra AP I; vµ ASEAN ñng hé ý t­ëng x©y dùng mét m¹ng l­íi th«ng tin thèng nhÊt trong khu vùc. Thùc chÊt, viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng th«ng tin toµn cÇu hay khu vùc chÝnh lµ viÖc øng dông c¸c c«ng nghÖ, kÜ thuËt tiªn tiÕn, tèc ®é cao theo c¸c tiªu chuÈn kÜ thuËt thèng nhÊt ®Ó liªn kÕt c¬ së h¹ tÇng th«ng tin quèc gia cña c¸c n­íc thµnh mét “siªu xa lé” th«ng tin chung. XÐt vÒ khÝa c¹nh th­¬ng m¹i, viÔn th«ng lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc sinh lîi nhiÒu nhÊt vµ ph¸t triÓn rÊt n¨ng ®éng. Theo dù b¸o cña WTO th× thÞ tr­êng viÔn th«ng trªn toµn thÕ giíi cã tæng gi¸ trÞ 1.150 tØ USD. Tuy nhiªn nh÷ng lîi Ých mµ nã mang l¹i cßn lín h¬n nhiÒu. Thèng kª cña OECD cho thÊy th«ng qua c¸c ®­êng truyÒn viÔn th«ng, mçi ngµy cã 1.000 tØ USD b»ng tiÒn vµ 250 tØ Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 57 USD b»ng cæ phiÕu ®­îc l­u chuyÓn th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi, nh­ng chñ yÕu lµ qua c¸c m¹ng chuyªn dông nh­ c¸c m¹ng ng©n hµng, th­¬ng m¹i ®iÖn tö qua m¹ng th«ng tin c«ng céng nh­ Internet chØ chiÕm kho¶ng 500 triÖu USD/ngµy. Theo thèng kª cña OECD, ®Õn n¨m 2002, víi nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®­îc trong c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i th«ng tin, th­¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet lµ 5 tû USD/ngµy. ChÝnh v× nguån lîi khæng lå nµy mµ viÔn th«ng lu«n lµ mét lÜnh vùc “nãng”, ®­îc quan t©m hµng ®Çu vµ ®­îc ®­a ra ®µm ph¸n hÕt søc chi tiÕt t¹i c¸c diÔn ®µn vµ vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ khu vùc. Nh­ vËy, xu h­íng c¹nh tranh toµn cÇu trong viÔn th«ng ®· buéc chÝnh phñ c¸c n­íc ph¶i c¶i c¸ch m«i tr­êng ph¸p lý vµ më cöa thÞ tr­êng viÔn th«ng. Xu h­íng nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trong trong HiÖp ®Þnh vÒ më cöa thÞ tr­êng viÔn th«ng c¬ b¶n, do 69 n­íc thµnh viªn WTO ký ngµy 15/12/1997. ViÖt Nam còng lµ mét trong c¸c n­íc ký tháa thuËn vÒ viÔn th«ng cña WTO, cã nghÜa lµ ph¶i më cöa thÞ tr­êng chËm nhÊt lµ vµo n¨m 2007. 1.2. Xu h­íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ B­u chÝnh viÔn th«ng. §ã lµ sù héi tô gi÷a viÔn th«ng, tin häc vµ ph¸t thanh truyÒn h×nh sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu thÞ tr­êng dÞch vô còng nh­ thiÕt bÞ m¹ng l­íi c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn theo h­íng g¾n kÕt gi÷a Internet vµ ®iÖn tho¹i di ®éng t¹o ra kh¶ n¨ng truy cËp nhanh vµo c¸c m¹ng th«ng tin cho con ng­êi sö dông mäi n¬i, mäi lóc. Bªn c¹nh ®ã, xu h­íng c¶i c¸ch, tù do hãa ®ang diÔn ra ë nhiÒu quèc gia nh»m thÝch øng víi sù ph¸t triÓn nhanh vÒ c«ng nghÖ, dÞch vô, lµm t¨ng hiÖu qu¶ ph¸t triÓn b­u chÝnh viÔn th«ng còng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë nhiÒu n­íc. 1.3. Xu h­íng ph¸t triÓn dÞch vô B­u chÝnh viÔn th«ng. 1.3.1. DÞch vô B­u chÝnh Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 58 Víi sù tham gia s©u s¾c cña c«ng nghÖ tin häc vµ viÔn th«ng vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi, kÐo theo c«ng nghÖ vµ dÞch vô b­u chÝnh ngµy cµng ®­îc c¶i tin. C«ng nghÖ IP t¹o ®iÒu kiÖn cho B­u chÝnh khai th¸c dÞch vô th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh­ b¸n hµng qua b­u chÝnh, Datapost, B­u chÝnh ¶o,... víi chÊt l­îng ngµy cµng cao, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. C¸c dÞch vô b­u phÈm kh«ng ®Þa chØ, Datapost, th­ hái ®¸p th­¬ng m¹i, nhu cÇu qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm,... sÏ lµm gia t¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c dÞch vô b­u chÝnh. 1.3.2. DÞch vô viÔn th«ng C«ng nghÖ Internet ph¸t triÓn bïng næ trong c¸c n¨m tíi cïng víi c«ng nghÖ IP, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu dÞch vô ký sinh trªn Internet ph¸t triÓn. §Æc biÖt, dÞch vô VOIP sÏ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong l­u l­îng ®iÖn tho¹i ®­êng dµi trong n­íc vµ quèc tÕ, chia sÎ thÞ phÇn víi c¸c dÞch vô truyÒn thèng. Tuy nhiªn c¸c dÞch vô viÔn th«ng truyÒn thèng nh­ ®iÖn tho¹i di ®éng, cè ®Þnh vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng trong thêi gian tíi. C¸c dÞch vô ®iÖn b¸o, telex, nh¾n tin cã xu h­íng gi¶m dÇn do kh¸ch hµng sö dông c¸c dÞch vô thay thÕ nh­ ®iÖn tho¹i, fax, Internet,... 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2005 ®· ®­îc §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX th«ng qua lµ: “...T¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. TiÕp tôc t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, h×nh thµnh mét b­íc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa. Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) n¨m 2005 t¨ng gÊp 2 lÇn so víi n¨m 1995." Trong ®ã môc tiªu cña ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng lµ: “ Ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ m¹ng l­íi th«ng tin liªn l¹c quèc gia vµ quèc tÕ hiÖn ®¹i, dung l­îng lín, chÊt l­îng cao; ®Çu t­ ®Ó t¨ng dÇn tØ lÖ néi ®Þa ho¸ Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 59 trong viÖc s¶n xuÊt, l¾p r¸p thiÕt bÞ th«ng tin liªn l¹c". Riªng ®èi víi ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng, môc tiªu lµ: “ TiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh vµ hiÖn ®¹i ho¸ dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng, phæ cËp sö dông Internet. §iÒu chØnh gi¸ c­íc ®Ó khuyÕn khÝch sö dông réng r·i. §Õn n¨m 2010, sè ng­êi sö dông Internet, sè m¸y ®iÖn tho¹i trªn 100 d©n ®¹t møc trung b×nh trong khu vùc”. Tõ ®ã, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®· ®Ò ra môc tiªu tæng qu¸t lµ: “TËp trung mäi nguån lùc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t­, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng trë thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ - kÜ thuËt chñ ®¹o, x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng th«ng tin m¹nh, kinh doanh ®a d¹ng víi c¸c dÞch vô B­u chÝnh ,ViÔn th«ng vµ tin häc lµ nßng cèt; cã vÞ trÝ, vai trß ®Æc biÖt quan träng trong nÒn kinh tÕ, cã n¨ng lùc c¹nh tranh vµ héi nhËp hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ; gãp phÇn gi÷ v÷ng vµ b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ, chñ quyÒn quèc gia vµ toµn vÑn l·nh thæ." C¸c môc tiªu vµ nhiÖm vô chñ yÕu lµ: - TËp trung mäi nguån lùc cho môc tiªu ph¸t triÓn, ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng doanh thu b×nh qu©n hµng n¨m lµ 8-10%. - TiÕp tôc ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng truyÒn th«ng tin häc mét c¸ch v÷ng ch¾c, ®ång bé, réng kh¾p víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, cËp nhËt, ®i kÞp tr×nh ®é cña khu vùc vµ thÕ giíi. PhÊn ®Êu 100% tuyÕn c¸p quang liªn tØnh ®­îc c¸p quang ho¸ vµo n¨m 2005 ®Ó c¬ b¶n h×nh thµnh xa lé th«ng tin quèc gia. - N©ng cao møc ®é sö dông c¬ b¶n b×nh qu©n vÒ ®iÖn tho¹i tõ 6% hiÖn nay lªn mËt ®é 7-8% vµo n¨m 2005, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh dÞch vô Internet tíi hÇu hÕt c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, viÖn nghiªn cøu, bÖnh viÖn trong c¶ n­íc, phôc vô nhu cÇu th«ng tin kinh tÕ x· héi, khoa häc, gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ, kh¸m ch÷a bÖnh tõ xa,... Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 60 - §Èy m¹nh viÖc tiÕp thu chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tõng b­íc tiÕn tíi lµm chñ c«ng nghÖ kÓ c¶ phÇn cøng lÉn phÇn mÒm, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng quèc tÕ, gi¸ c¶ hîp lÝ, chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ cã ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t 30-40% tØ lÖ néi ®Þa ho¸ trong mét sè s¶n phÈm chÝnh. - Chó träng, ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm. PhÊn ®Êu giai ®o¹n 2001-2005 c«ng nghiÖp phÇn mÒm B­u chÝnh ViÔn th«ng ®ãng gãp 15-20% doanh sè c«ng nghiÖp phÇn mÒm toµn quèc. - N©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a néi lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lÝ cña c¸c n­íc, c¸c tæ chøc, c¸c ®èi t¸c ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh. Nh­ vËy, ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô vµ môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh ®Õn n¨m 2005, cÇn ph¶i huy ®éng mét l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín, kho¶ng 28.720 tØ ®ång, chiÕm h¬n 4% tæng ®Çu t­ cña toµn x· héi. C¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ nh­ sau: B¶ng 10: Nguån vèn Sè tiÒn (tØ VND) TØ träng (%) Ng©n s¸ch Nhµ n­íc 160 0,56 TÝn dông th­¬ng m¹i 5.157 17,96 ODA 5.700 19,85 FDI 4.700 16,36 T¸i ®Çu t­ 13.003 45,27 Tæng nguån vèn 28.720 100 Nguån: KÕ ho¹ch ph¸t triÓn giai ®o¹n 2001-2005, Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, 2000 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 61 §Õn n¨m 2005, môc tiªu cña B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam lµ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng B­u chÝnh ViÔn th«ng ®¹t møc trung b×nh cña khu vùc. Do ®ã cÇn sè ngo¹i tÖ nhiÒu h¬n ®Ó nhËp vËt t­, trang thiÕt bÞ, trong ®ã chñ yÕu nhËp vËt t­ , thiÕt bÞ cña ngµnh viÔn th«ng. Dù kiÕn thu hót vèn FDI tõ 17-20% tæng vèn ®Çu t­ cho toµn ngµnh th× tæng sè vèn ph¶i huy ®éng vµo kho¶ng 4.700 tØ ®ång, t­¬ng ®­¬ng kho¶ng h¬n 350 triÖu USD (b¶ng 10). §©y qu¶ lµ mét khã kh¨n rÊt lín, ®ßi hái ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó huy ®éng ®ñ vèn kÓ c¶ vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2005, trong ®ã cã c«ng t¸c tæ chøc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ v« cïng quan träng. II/ C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn FDI trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. 1. Gi¶i ph¸p vÜ m« 1.1. Thèng nhÊt x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn FDI trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam 1.1.1. Kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam §Þnh h­íng vÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc chÊt lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh héi nhËp cña ngµnh vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña mçi mét doanh nghiÖp trong ngµnh. Trong c¸c chÝnh s¸ch còng nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c b¸o c¸o ®¸nh gi¸, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng lu«n kh¼ng ®Þnh mét c¸ch døt kho¸t: "Hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét chñ tr­¬ng lín cña ngµnh nh»m tiÕp cËn c«ng nghÖ cao, tiªn tiÕn, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn víi c¸c n­íc khu vùc vµ trªn thÕ giíi; tõ ®ã t¹o sù nhÊt trÝ cao trong toµn ngµnh." Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 62 1.1.2. X©y dùng kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ cña toµn ngµnh Trªn c¬ së thèng nhÊt chñ tr­¬ng, ®Þnh h­íng cña hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ vµ cã biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông vèn cô thÓ cho tõng giai ®o¹n. Tr­íc m¾t lµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cho nh÷ng n¨m cßn l¹i cña giai ®o¹n 2001-2005, xa h¬n lµ môc tiªu ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010, 2020. C¸c kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ®Ò ra ph¶i kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i cña giai ®o¹n tr­íc, ®iÒu chØnh l¹i nh÷ng bÊt hîp lÝ trong qui ho¹ch ®Çu t­, bè trÝ l¹i c¬ cÊu sö dông vèn FDI, quan t©m h¬n n÷a ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­. CÇn tËn dông triÖt ®Ó “lîi thÕ cña n­íc ®i sau” ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c, giµnh ®­îc thÕ chñ ®éng trong viÖc x©y dùng nÒn c«ng nghiÖp viÔn th«ng hiÖn ®¹i, tr¸nh ®Çu t­ l·ng phÝ vµ c¹nh tranh kh«ng cÇn thiÕt. 1.1.3. X©y dùng chiÕn l­îc t¹o vèn vµ sö dông vèn ChiÕn l­îc t¹o vèn hiÖn nay cña n­íc ta ®­îc x¸c ®Þnh lµ “huy ®éng c¶ vèn trong n­íc vµ n­íc ngoµi theo ph­¬ng ch©m vèn trong n­íc lµ chñ yÕu, vèn n­íc ngoµi lµ quan träng, trong ®ã vèn FDI cã vÞ trÝ quan träng vµ ngµy cµng chiÕm tØ träng lín." ChiÕn l­îc t¹o vèn nµy ph¶i ®­îc lËp vµ tæ chøc thùc hiÖn sao cho ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. §ång thêi, hiÖu qu¶ huy ®éng vèn ph¶i ®i liÒn víi hiÖu qu¶ sö dông vèn. §©y lµ mét quan ®iÓm cÇn ph¶i thÓ hiÖn râ trong tÊt c¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­, trong c¸c Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, Liªn doanh liªn kÕt. KÕ ho¹ch huy ®éng vèn ph¶i ®i liÒn víi kÕ ho¹ch sö dông vèn. Vèn ®­îc sö dông vµo môc ®Ých nµo, hiÖu qu¶ kinh tÕ ra sao ®Òu ph¶i tÝnh to¸n song song víi kÕ ho¹ch huy ®éng vèn. Kh«ng thÓ t¸ch rêi kÕ ho¹ch huy ®éng vèn vµ kÕ ho¹ch sö dông vèn v× dÔ ®i ®Õn t×nh tr¹ng vèn huy ®éng ®­îc råi kh«ng biÕt sö dông vµ ®©u hoÆc sö dông kh«ng ®óng môc ®Ých, g©y ra l·ng phÝ, thÊ tho¸t, kh«ng cã hiÖu qu¶ . Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 63 Muèn vËy, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam cÇn ph¶i: a. Hoµn thiÖn qui ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi B­u chÝnh ViÔn th«ng Qui ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi B­u chÝnh ViÔn th«ng lµ nÒn t¶ng ®Çu tiªn cho ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÒ c«ng nghÖ, qui m«, lÜnh vùc vµ tõ ®ã lµm c¬ së cho viÖc lùa chän ®èi t¸c còng nh­ h×nh thøc ®Çu t­ phï hîp. Vµ v× vËy, trong qui ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi cÇn l­­ ý vµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau: ♦ Nhu cÇu vµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng vÒ dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng. Nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng dÞch vô; thÞ tr­êng tiªu thô vµ sö dông s¶n phÈm, dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng sÏ dÇn më réng ra c¸c vïng n«ng th«n, vïng kinh tÕ míi, vïng s©u, vïng xa, biªn giíi, h¶i ®¶o,... ♦ Tèc ®é vµ xu h­íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ truyÒn th«ng toµn thÕ giíi. ♦ Xu h­íng quèc tÕ ho¸ dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng trªn toµn thÕ giíi. ♦ §ång bé ho¸ m¹ng l­íi vµ chuyÓn ®æi kÜ thuËt c«ng nghÖ ®­îc ¸p dông trong t­¬ng lai nh»m n©ng cao chÊt l­îng ®Ó ®¹t tíi tiªu chuÈn quèc tÕ vµ më réng dÞch vô cã ®é tin cËy cao. b. Tæ chøc tèt c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ C«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc x©y dùng vµ ban hµnh c¸c danh môc kªu gäi ®Çu t­. NhiÖm vô quan träng cña vËn ®éng ®Çu t­ lµ tuyªn truyÒn danh môc nµy, ®éng viªn vµ l«i cuèn sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo c¸c danh môc ®ã. V× vËy, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc, dµnh mét kho¶n kinh phÝ nhÊt ®Þnh vµ sù quan t©m tho¶ ®¸ng cho ho¹t ®éng nµy. c. Gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 64 HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ®­îc coi lµ tiªu chuÈn cao nhÊt trong hîp t¸c ®Çu t­. B­u chÝnh ViÔn th«ng lµ mét ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng quan träng nªn ngµnh ph¶i x¸c ®Þnh râ, lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng lùa chän c¸c dù ¸n vµ tÝnh chÊt c«ng nghÖ. Vèn, c«ng nghÖ, tri thøc vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ lµ nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi mµ c¸c dù ¸n FDI ®· vµ ®ang mang l¹i cho ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. Tuy nhiªn, kh«ng v× vËy mµ coi nhÑ hiÖu qu¶ tµi chÝnh v× nã lµ lîi Ých trùc tiÕp cña nhµ ®Çu t­, khuyÕn khÝch vµ thu hót nhµ ®Çu t­. V× vËy, mét dù ¸n ®Çu t­ míi cÇn ph¶i ®¸p øng ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh nhÊt ®Þnh. 1.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ vµ m«i tr­êng ®Çu t­ 1.2.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. HiÖn nay c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu ph¶i tu©n theo c¸c qui ®Þnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (LuËt söa ®æi bæ sung cña n¨m 2000). MÆc dï ®· cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc qua nhiÒu lÇn söa ®æi bæ sung cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta vÉn cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu, t¹o dùng hÖ thèng ph¸p luËt hÊp dÉn, th«ng tho¸ng, râ rµng, æn ®Þnh, mét hÖ thèng ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch mang tÝnh c¹nh tranh cao sp víi c¸c n­íc trong khu vùc. Cô thÓ trong tõng lÜnh vùc, c¸c Bé, ngµnh ®Òu cã nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cho c¸c dù ¸n ®Çu t­. Th¸ng 8/2002 võa qua, Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®· ®­îc thµnh lËp, ®ång thêi lµ viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh B­u chÝnh ViÔn th«ng nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng. Tuy vËy hÖ thèng ph¸p luËt vÒ B­u chÝnh ViÔn th«ng vÉn cÇn ®­îc tiÕp tôc hoµn chØnh ®Ó t¹o lËp mét san ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ khai th¸c dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng. CÇn tËp trung vµo mét sè néi dung chñ yÕu sau: Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 65  Ph©n ®Þnh râ ho¹t ®éng c«ng Ých, ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó cã c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ tµi chÝnh, thuÕ, c¸c kho¶n trÝch nép ®èi víi dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng c«ng Ých.  C¸c vÊn ®Ò trong cÊp phÐp khai th¸c dÞch vô.  Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn th­¬ng quyÒn khai th¸c c¸c dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng.  TØ lÖ, ph­¬ng thøc ¨n chia gi÷a c¸c ®èi t¸c tham gia.  VÊn ®Ò chèng ph¸ gi¸.  Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph¸t triÓn vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi vµ dÞch vô míi cung cÊp cho kh¸ch hµng. Trªn c¬ së nh÷ng qui ®Þnh cña Nhµ n­íc míi cã thÓ võa ®¶m b¶o cã sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c nhµ khai th¸c, võa gi÷ æn ®Þnh, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng. Nhµ n­íc cÇn xem xÐt viÖc ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch theo h­íng t¨ng thªm quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cho cac doanh nghiÖp trong ngµnh ®Ó t¹o sù n¨ng ®éng, nh¹y bÐn trong m«i tr­êng c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1.2.2. Më réng h×nh thøc vµ lÜnh vùc thu hót vèn FDI cho ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng HiÖn nay ë ViÖt Nam, Nhµ n­íc vÉn ®ang gi÷ ®éc quyÒn trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng, chØ cho phÐp Hîp t¸c kinh doanh víi n­íc ngoµi trong khai th¸c m¹ng viÔn th«ng vµ Liªn doanh trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp viÔn th«ng. Tuy nhiªn hai h×nh thøc nµy ®ang dÇn béc lé nh÷ng h¹n chÕ, kh«ng cßn ®ñ søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kh«ng khuyÕn khÝch hä vá vèn ra ®Çu t­ tiÕp. Trong khi ®ã, xu h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®ang ngµy cµng më réng, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña c¸c tæ chøc quèc tÕ lín nh­ ASEAN, APECT, Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 66 AFTA,...Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña Liªn minh viÔn th«ng thÕ giíi (ITU), Liªn minh viÔn th«ng ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APT) vµ c¸c tæ chøc Th«ng tin vÖ tinh quèc tÕ (Intelsat), Th«ng tin vò trô quèc tÕ (Intersputnik), HiÖp héi GSM,...§©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi t¹o ra nh÷ng c¬ héi míi ®Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc hîp t¸c quèc tÕ. Theo ph©n tÝch cña Ericsson, mét tËp ®oµn viÔn th«ng hµng ®Çu thÕ giíi khi nghiªn cøu thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®Ó t×m h­íng ®Çu t­ th× “ ®èi víi ViÖt Nam, mäi sù chó ý cao nhÊt trong hiÖn t¹i nªn ®Æt vµo viÖc thùc hiÖn mét lo¹i h×nh míi, kh¸c víi lo¹i h×nh BCC vÒ hîp t¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ ngo¹i quèc. §Ó lµm ®iÒu nµy, chÝnh phñ cÇn thùc hiÖn nhiÒu thay ®æi trong nhiÒu thiÕu sãt thuéc vÒ cÊu tróc hîp t¸c trong lÜnh vùc nµy...Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, cÊu tróc ¨n chia doanh lîi vµ sù thiÕu hôt toµn bé tr¸ch nhiÖm vÒ vËn hµnh vµ b¶o tr× trong lo¹i h×nh BCC hiÖn t¹i ®· khiÕn cho c¸c ®èi t¸c BCC dÞch vô h÷u tuyÕn tõ chèi triÓn khai phÇn ®ãng gãp cña m×nh, vµ thay vµo ®ã t×m c¸ch th­¬ng th¶o l¹i c¸c ®iÒu kho¶n cña BCC. ChÝnh phñ nªn thay ®æi l¹i cÊu tróc cña BCC hoÆc tèt h¬n nªn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc hîp t¸c n­íc ngoµi míi nh­ BOT, hoÆc chuyÓn c¸c BCC thµnh Liªn doanh.” Thùc tiÔn, ë Th¸i Lan h×nh thøc BOT rÊt phæ biÕn vµ còng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ xem xÐt vµ nghiªn cøu h­íng ¸p dông ë c¸c vïng n«ng th«n, vïng kÐm ph¸t triÓn. VÒ lÜnh vùc ®Çu t­, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cÇn nghiªn cøu m« h×nh thÝch hîp ®Ó t¨ng c­êng thu hót h¬n n÷a vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c lÜnh vùc míi nh­: x©y dùng c¸c m¹ng viÔn th«ng kh¸c nh­ m¹ng Internet, m¹ng di ®éng, th«ng tin vÖ tinh,... t¹i ViÖt Nam; hoÆc ®Çu t­ ph¸t triÓn dÞch vô míi nh­: dÞch vô trªn nÒn IP, VAS trªn m¹ng PSTN; hoÆc ®Ò nghÞ ®èi t¸c ®Çu t­ vµ mét sè c«ng ty trùc thuéc B­u ®iÖn Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 67 tØnh, thµnh phè nh»m t¨ng c­êng n¨mg lùc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy nh­: C«ng ty thiÕt kÕ, C«ng ty x©y dùng, C«ng ty viÔn th«ng,... 1.2.3. C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh trªn thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng C¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr­êng kinh doanh cña thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam hiÖn nay næi cém hai vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch gi¸ c­íc vµ chÝnh s¸ch thuÕ. VÒ gi¸ c­íc, cÇn c¶i c¸ch chÝnh s¸ch gi¸ c­íc dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng theo h­íng Nhµ n­íc chØ qui ®Þnh khung gi¸ c­íc vµ gi¸ c¸c dÞch vô c¬ b¶n phæ cËp, cho phÐp c¸c nhµ khai th¸c chñ ®éng h¬n trong x©y dùng; ban hµnh gi¸ c­íc dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng mang tÝnh th­¬ng m¹i c¨n cø vµo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng; cho quyÒn doanh nghiÖp cã ph­¬ng ¸n, møc c­íc trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt trªn c¬ së ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. VÒ chÝnh s¸ch thuÕ: hiÖn nay thuÕ nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc, linh kiÖn viÔn th«ng vÉn ®­îc coi lµ qu¸ cao ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cung cÊp thiÕt bÞ viÔn th«ng ViÖt Nam (c¸c Liªn doanh). C¸c h·ng viÔn th«ng quèc tÕ cã thêi gian dµi ph¸t triÓn víi thÞ phÇn quèc tÕ réng lín vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh m¹nh nªn s¶n phÈm cña hä cã søc c¹nh tranh m¹nh mÏ vÒ c¶ kÜ thuËt vµ gi¸ c¶. C¸c Liªn doanh ViÖt Nam cßn non trÎ víi vèn ®Çu t­ h¹n chÕ cÇn ®­îc sù hç trî cña Nhµ n­íc ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi. Nh­ vËy, cÇn thay ®æi, ®iÒu chØnh hîp lÝ thuÕ suÊt c¸c lo¹i thuÕ nh­: thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ thu nhËp, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi,...theo h­íng møc ®é néi ®Þa ho¸ cµng cao th× møc thuÕ cµn thÊp; sù chªnh lÖch võa ®ñ ®Ó c¸c Liªn doanh cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh víi thiÕt bÞ nhËp th¼ng, tõng b­íc thùc hiÖn miÔn gi¶m thuÕ hay gi¶m thu nhËp chÞu thuÕ ®èi vìi nh÷ng ®èi t¸c quan träng hoÆc c¸c dù ¸n trong thêi gian ®Çu ho¹t ®éng. 1.3. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 68 1.3.1. Hoµn thiÖn ®ång bé hÖ thèng v¨n b¶n vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lÝ dù ¸n FDI trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. TiÕp tôc c¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n, cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc tiÕn hµnh ®¨ng kÝ kinh doanh còng nh­ t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­. HiÖn nay Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam vÉn lµ ®¬n vÞ chñ qu¶n bªn ViÖt Nam chñ yÕu trong c¸c dù ¸n FDI vµo lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng. Do vËy, Nhµ n­íc cã thÓ xem xÐt c¶i tiÕn m« h×nh Tæng c«ng ty 91, cho phÐp Tæng c«ng ty ho¹t ®éng theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ. Nhµ n­íc chØ nªn giao mét sè chØ tiªu c¬ b¶n nh­ lîi nhuËn, nép Ng©n s¸ch, thu trªn vèn; cßn nh÷ng vÊn ®Ò nh­ quyÕt ®Þnh ®Çu t­, chÝnh s¸ch gi¸ c­íc, c¸c c¬ chÕ vÒ tiÒn l­¬ng, khuyÕn khÝch vËt chÊt, thu hót nh©n tµi,...cho phÐp Tæng c«ng ty ®­îc tù quyÕt ®Þnh trªn c¬ së ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh vµ tu©n thñ c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o ph¸t huy tèi ®a néi lùc cña Tæng c«ng ty, tËn dông tèt c¸c lîi Ých cña hîp t¸c ®Çu t­ cô thÓ vÒ c¸c mÆt: nhu cÇu vèn ®Çu t­, yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh doanh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, yªu cÇu vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ kÜ thuËt vµ qu¶n lÝ,...KhuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ cã dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ ®éng triÓn khai dù ¸n theo tiªu chÝ HiÖu qu¶ - §óng luËt. 1.3.2. X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lÝ c¸c ho¹t ®éng vÒ §Çu t­, Kinh doanh, ChuyÓn giao c«ng nghÖ theo nguyªn t¾c chuyÓn tõ “xin phÐp vµ tr×nh duyÖt chi tiÕt” sang “tr×nh duyÖt tæng thÓ hµng n¨m vµ gi¸m s¸t thùc hiÖn”. Tuy nhiªn, trong c¸c tr­êng hîp cÇn thiÕt, quyÒn chØ ®¹o vµ phñ quyÕt vÉn thuéc vÒ Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng. Theo ®ã c¸c ®¬n vÞ cã dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn thùc hiÖn: - Hµng n¨m, doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng vµ tr×nh lªn Bé c¸c kÕ ho¹ch vÒ ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ (gåm c¶ ®µo t¹o, hç trî qu¶n lÝ,...), ph¸t triÓn dÞch vô, thÞ tr­êng vµ kinh doanh,... tr×nh ban l·nh ®¹o chuyªn tr¸ch phª duyÖt. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 69 - Trªn c¬ së ®ã, doanh nghiÖp phèi hîp víi ®èi t¸c triÓn khai cô thÓ theo tiÕn ®é ®¨ng kÝ. Víi mçi mét dù ¸n thùc hiÖn, doanh nghiÖp ph¶i göi hå s¬ tµi liÖu, b¸o c¸o lªn Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng. 1.3.3. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lÝ dù ¸n FDI. Kh¶ n¨ng qu¶n lÝ lµ yÕu tè c¬ b¶n trong hîp t¸c ®Çu t­ trùc tiÕp, nÕu kh«ng cã nã th× viÖc tiÕp thu c«ng nghÖ chØ mang tÝnh h×nh thøc. Trªn thùc tÕ, tÊt c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn dÒu thiÕu c¸n bé kÜ thuËt vµ qu¶n lÝ cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. §iÒu ®ã ¶nh h­ëng tíi viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ cña n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chÝnh lµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­, trong ®ã c«ng t¸c qu¶n lÝ sau cÊp giÊy phÐp chiÕm vai trß v« cïng quan träng. Mçi mét dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc h×nh thµnh ®Òu chøa ®ùng nh÷ng ý ®å riªng. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lÝ nãi chung vµ qu¶n lÝ tµi chÝnh nãi riªng ph¶i ®­îc tæ chøc chÆt chÏ theo dù ¸n tõ kh©u x©y dùng, triÓn khai vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng qua c¸c n¨m. Qua ®ã ph¸t hiÖn, kÞp thêi ®iÒu chØnh nh÷ng mÆt kh«ng hîp lÝ cã ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­; mÆt kh¸c, nã cßn lµ nh÷ng th«ng tin hÕt søc quan träng vµ quÝ b¸u cho viÖc chØ ®¹o c¸c dù ¸n kh¸c còng nh­ khi x©y dùng c¸c dù ¸n míi. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lÝ ph¶i tÝnh ®Õn c¶ hiÖu qu¶ trùc tiÕp vµ hiÖu qu¶ gÝan tiÕp cña dù ¸n, còng nh­ kh¶ n¨ng lµm chñ vÒ kÜ thuËt vµ th­¬ng m¹i cña phÝa ViÖt Nam. 1.3.4. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t HiÖn nay trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam míi chØ cã hÖ thèng b­íc ®Çu thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ch­a cã hÖ thèng ®iÒu phèi hîp lÝ gi¸m s¸t, kiÓm tra, ®«n ®èc thùc hiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­. Nh­ vËy nÕu phÊn ®Êu thu hót ®­îc mét l­îng vèn ®Çu t­ nhÊt ®Þnh ®· coi lµ thµnh tÝch th× ch­a ®ñ, mµ chóng ta cÇn ph¶i tÝnh to¸n, xem xÐt thö sau nµy nã cã trë thµnh søc m¹nh hay lµ g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 70 C¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI tuy ho¹t ®éng trong khu«n khæ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, song do ®Æc thï trong tæ chøc x©y dùng dù ¸n, s¶n xuÊt kinh doanh mµ l¹i cµng ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t. Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn tr­íc tiªn lµ kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ c¸c Hîp ®ång Liªn doanh mét c¸ch toµn diÖn. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i tæ chøc thùc hiÖn qu¶n lÝ hîp lÝ sau cÊp phÐp, n©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. TiÕn hµnh gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng v­íng m¾c ph¸t sinh gióp c¸c doanh nghiÖp triÓn khai dù ¸n thuËn lîi. M«i tr­êng ph¸p lÝ cña ViÖt Nam hiÖn nay ch­a ®ång bé vµ hoµn thiÖn. Doanh nghiÖp cã vèn FDI cã Ýt nhÊt hai chñ nh©n ë hai quèc gia kh¸c nhau vµ còng cã nh÷ng môc tiªu kh¸c mhau trong qua tr×nh hîp t¸c. Do ®ã, Nhµ n­íc, Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng cïng c¸c ban ngµnh cã liªn quan cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong c«ng t¸c qu¶n lÝ ho¹t ®éng cña dù ¸n; t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t nh»m gi÷ v÷ng kØ c­¬ng, æn ®Þnh m«i tr­êng kinh doanh ë ViÖt Nam, lo¹i trõ nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc, s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn, g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­, t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §ång thêi tiÕp tôc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, ban hµnh nh÷ng qui ®Þnh h­íng dÉn râ rµng, minh b¹ch vÒ c¬ chÕ gi¸m s¸t, ®iÒu hµnh qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t sÏ cã t¸c dông ng­n chÆn c¸c t­ t­ëng lµm ¨n kh«ng hîp ph¸p cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã thÓ g©y thiÖt h¹i vµ thÊt thu cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. 1.4. T¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng - NÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn l©u dµi Chóng ta ®ang b­íc vµo kØ nguyªn cña sù héi nhËp viÔn th«ng - tin häc - truyÒn th«ng trªn mét c¬ së h¹ tÇng chung. Nhê sù ph¸t triÓn cña khoa häc, ¸p dông c«ng nghÖ míi nªn ng­êi ta ­íc tÝnh r»ng, chi phÝ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng ngµy nay gi¶m ®i 1/10 so víi tr­íc ®©y nh­ng l¹i cung cÊp Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 71 ®­îc nhiÒu dÞch vô tiÖn Ých, nhanh chãng h¬n cho kh¸ch hµng trªn cïng mét hÖ thèng thiÕt bÞ h¹ tÇng kÜ thuËt, v× vËy gÝa phÝ dÞch vô sÏ Ýt tèn kÐm h¬n, ®Çu t­ x©y dùng mét hÖ thèng ®­êng trôc quèc gia sÏ rÎ h¬n. ViÖc x©y dùng mét hÖ thèng ®­êng trôc quèc gia (backbone) vµ m¹ng truy nhËp b»ng c¸p quang hiÖn ®¹i, dung l­îng lín, tèc ®é cao, nhiÒu Gbit/gi©y, cho phÐp dÞch vô ®a truyÒn th«ng tíi tËn nhµ thuª bao sÏ thùc sù t¹o ra mét cuéc c¸ch m¹ng trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c. Nh­ vËy viÖc ®Çu t­ cho c¬ sá h¹ tÇng cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng cã ý nghÜa chiÕn l­îc vµ cÇn ®­îc ®Èy m¹nh h¬n n÷a. Cã nh­ vËy míi t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô viÔn th«ng hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn, tiÖn Ých cho x· héi. 1.5. T¨ng c­êng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc §Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng cßn lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi; tuy nhiªn ®éi ngò c¸n bé tham gia vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña giai ®o¹n míi. TØ träng lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o vÉn chiÕm tØ träng ®¸ng kÓ (10%) vµ gi¶m chËm. §éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc tuy ®· ®­îc n©ng lªn mét møc vÒ tr×nh ®é nh­ng viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé ®Çu ®µn, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc qu¶n lÝ cßn yÕu, thiÕu, ch­a ®ñ søc ®¸p øng víi ®ßi hái cña t×nh h×nh míi vµ nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nguån vèn FDI. Qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o, mét sè ®· v­¬n lªn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng t¸c míi. Tuy nhiªn, sù gia t¨ng vÒ qui m« vµ tÝnh phøc t¹p cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ yªu cÇu qu¶n lÝ h÷u hiÖu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë cÊp vÜ m« lÉn vi m«, ®éi ngò nµy cÇn ®­îc ®µo t¹o l¹i, trang bÞ thªm c¸c kiÕn thøc kinh tÕ - chÝnh trÞ, võa tinh th«ng vÒ chuyªn m«n, võa v÷ng vµng vÒ phÈm chÊt ®Ó b¾t kÞp yªu cÇu cña thêi ®¹i. Bªn c¹nh ®ã ph¶i tÝnh ®Õn viÖc ®µo t¹o mét c¸ch cã bµi b¶n, chÝnh qui cho tÇng líp kÕ cËn. ChÝnh v× vËy trong nh÷ng n¨m tíi cÇn khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh mét sè c¸c gi¶i ph¸p sau: Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 72  Th­êng xuyªn tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n cho c¸n bé, c«ng nh©n viª nh»m n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é qu¶n lÝ, cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc vÒ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é tay nghÒ, ngo¹i ng÷,...®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu lµm viÖc trong m«i tr­êng cã yÕu tè quèc tÕ.  C¨n cø vµo c«ng t¸c qui ho¹ch nguån nh©n lùc, lùa chän vµ cö c¸n bé cã kh¶ n¨ng tham gia vµo c¸c kho¸ häc chÝnh qui do bªn n­íc ngoµi ®µo t¹o.  Tæ chøc tèt c«ng t¸c tuyÓn chän vµ thu hót kÜ s­ ®iÖn tö viÔn th«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµo ngµnh, t¨ng c­êng c«ng t¸c ph¸t triÓn nh©n lùc ngay trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c tai doanh nghiÖp còng nh­ trong qu¸ tr×nh tham gia vµo c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi.  æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cu¶ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, cã chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp hîp lÝ, khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. HiÖn nay, ®éi ngò nh©n lùc cho ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam chñ yÕu ®­îc ®µo t¹o t¹i Häc viÖn B­u chÝnh ViÔn th«ng, c¸c tr­êng Cao ®¼ng, Trung cÊp chuyªn ngµnh vµ c¸c Chuyªn ngµnh vÒ viÔn th«ng ë mét sè tr­êng §¹i häc. Tuy nhiªn khi tham gia vµo c¸c dù ¸n FDI cßn ®ßi hái mét tr×nh ®é qu¶n trÞ, ngo¹i ng÷ nhÊt ®Þnh. Do vËy ngµnh cÇn ®µo t¹o kÕt hîp vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc ®· vµ ®ang ®µo t¹o, tr¸nh l·ng phÝ nh©n lùc, tr¸nh hiÖn t­îng “ch¶y m¸u chÊt x¸m”. 1.6. T¨ng c­êng më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ lín. Mét ®Êt n­íc muèn ph¸t triÓn, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× kh«ng thÓ dõng l¹i ë chç chØ ®¸p øng nhu cÇu dÞch vô B­u chÝnh ViÔn th«ng cña n­íc ®ã, mµ ph¶i héi nhËp ®¸p øng nhu cÇu quèc tÕ ho¸ Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 73 vµ trë thµnh mét m¾t xÝch cña hÖ thèng th«ng toµn cÇu (Global Communication System). Trong bèi c¶nh khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, viÖc më cöa thÞ tr­êng viÔn th«ng ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ ®iÒu tÊt yÕu. Tuy nhiªn viÖc më cöa nh­ thÕ nµo (lÜnh vùc nµo, thêi ®iÓm nµo) ®Ó cã thÓ võa kÞp tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ, kiÕn thøc, kinh nghiÖm tiªn tiÕn cña thÕ giíi, ®ång thêi ®¶m b¶o cho c¸c c«ng ty viÔn th«ng trong n­íc tån t¹i vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c lµ ®iÒu v« cïng quan träng, kh«ng chØ cho t­¬ng lai cña ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng mµ cßn cña c¸c ngµnh kh¸c cã liªn quan. “ T«i tin t­ëng vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 b»ng viÖc më cöa thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng vµ Internet, ®ång thêi n©ng cÊp c¸c dÞch vô nh»m theo kÞp c¸c n­íc trong khu vùc."(TrÝch bµi tr¶ lêi pháng vÊn cña «ng Ricardo Rothe, tr­ëng ®¹i diÖn h·ng Siemens AG t¹i ViÖt Nam trong triÓn l·m Telecomp 2002 t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh.) HiÖn nay thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam cã søc thu hót rÊt lín c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu lµ c¸c tËp ®oµn viÔn th«ng hµng ®Çu thÕ giíi. Tuy nhiªn viÖc lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­ lµ mét kh©u v« cïng quan träng. Chñ tr­¬ng më cöa, héi nhËp nh­ng còng kh«ng thÓ chñ quan, nãng véi “b¾t tay” víi tÊt c¶ nh÷ng ai muèn tham gia thÞ tr­êng. §©y lµ bµi häc kinh nghiÖm thùc tiÔn mµ ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng cÇn rót ra trong qu¸ tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi giai ®o¹n võa qua. 2. Gi¶i ph¸p vi m« Ph¸p lÖnh B­u chÝnh ViÔn th«ng võa ®­îc ban hµnh vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/10/2002 nh»m môc ®Ých chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ ®äc quyÒn sang c¬ chÕ c¹nh tranh, cho phÐp më réng thµnh phÇn tham gia vµo thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 74 th«ng ViÖt Nam vÉn chiÕm h¬n 89% thÞ phÇn vµ lµ ®¬n vÞ chñ qu¶n bªn ViÖt Nam trong hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc B­u chÝnh ViÔn th«ng. Qua thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c Liªn doanh vµ c¸c dù ¸n BCC trong giai ®o¹n võa qua, víi nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc vÉn cßn tån t¹i kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c. §Ó cã thÓ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn FDI cho kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tr­íc m¾t còng nh­ chiÕn l­îc l©u dµi cña Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh s¾p söa tham gia hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ngµnh, xin ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ sau: 2.1. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn FDI ë c¸c Liªn doanh 2.1.1. Gi¶i ph¸p cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh a. §Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm. Mçi mét Liªn doanh cÇn cã ®Þnh h­íng ph¸t triÓn l©u dµi vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, chñng lo¹i s¶n phÈm phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ tr­êng viÔn th«ng. Muèn vËy cÇn ph¶i lµm tèt kh©u nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó ®­a ra nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh cao vÒ gi¸ c¶ vµ c«ng nghÖ. Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam cÇn hç trî c¸c Liªn doanh kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®Ó c¸c ®¬n vÞ nµy cã c¬ së x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc s¸t h¬n vµ chñ ®éng h¬n trong viÖc triÓn khai. HiÖn nay cã mét sè Liªn doanh (VKX, ANSV, Vina-GSC, Vina-Daesung) ®· cã s¶n phÈm xuÊt khÈu. §Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc xuÊt khÈu, mçi Liªn doanh cÇn cô thÓ h¬n c¸c kÕ ho¹ch ®· ®­îc ®Ò ra trong dù ¸n. §ång thêi Tæng c«ng ty nªn cã chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ hç trî c¸c ®¬n vÞ cã s¶n phÈm xuÊt khÈu; còng nh­ cÇn lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cña mét sè Liªn doanh kh«ng cã thiÖn chÝ thùc hiÖn c¸c chØ tiªu xuÊt khÈu mÆc dï ®· cã tho¶ thuËn tõ ban ®Çu. Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 75 b. Qu¶n lÝ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu, linh kiÖn ®Çu vµo. HiÖn nay møc thuÕ nhËp khÈu ®Çu vµo cña c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng ë ViÖt Nam bÞ c¸c nhµ s¶n xuÊt phµn nµn lµ qu¸ cao vµ kh«ng thèng nhÊt. C¸c Liªn doanh vµ Tæng c«ng ty cã thÓ kiÕn nghÞ víi c¬ quan nhµ n­íc ®iÒu chØnh møc thuÕ ®Õn mét møc hîp lÝ ®Ó b¶o hé vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt c«ng nghiÖp B­u chÝnh ViÔn th«ng trong n­íc, tr¸nh r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ hoÆc bÞ ¨n chËn ®Çu vµo so cã sù liªn kÕt gi÷a ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ nhµ cung cÊp. c. §iÒu chØnh gi¸ c¶ s¶n phÈm. Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam võa lµ ng­êi gãp vèn võa lµ ng­êi tiªu thô s¶n phÈm chñ yÕu cña c¸c Liªn doanh c«ng nghiÖp viÔn th«ng. Do vËy Tæng c«ng ty nªn cã chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt gi¸ b¸n s¶n phÈm cña c¸c Liªn doanh sao cho võa b¶o ®¶m hµi hoµ quyÒn lîi cña Tæng c«ng ty còng nh­ cña c¸c ®èi t¸c Liªn doanh. 2.1.2. Gi¶i ph¸p cho hiÖu qu¶ qu¶n lÝ  VÒ qu¶n lÝ c¸c Liªn doanh, hiÖn nay ®· tËp trung vµo mét ®Çu mèi lµ Ban KHCN&HTQT cña Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng. Tuy nhiªn cÇn x¸c ®Þnh râ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn Tæng c«ng ty cña Ban KHCN&HTQT ®èi víi c¸c Liªn doanh vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ban ®Ó qu¶n lÝ cã hiÖu qu¶ h¬n.  C¸c thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ thuéc bªn ViÖt Nam sau khi kÕt thóc c¸c cuéc häp Héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c Liªn doanh cÇn göi biªn b¶n cuéc häp tíi mét ®Çu mèi ®Ó Tæng c«ng ty vµ c¸c ban cã liªn quan cã thÓ liªn hÖ vµ n¾m b¾t kÞp thêi c¸c quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ Liªn doanh.  Mét sè Liªn doanh sau mét thêi gian triÓn khai ho¹t ®éng vÉn ch­a c«ng bè c¸c sè liÖu, chØ tiªu vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, yªu cÇu c¸c Liªn doanh nµy tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong n¨m ngay khi kÕt thóc n¨m tµi chÝnh. NÕu Liªn doanh nµo cã nhu cÇu më réng s¶n xuÊt, dïng lîi nhuËn t¸i ®Çu t­ th× ph¶i tiÕn hµnh ngay c¸c thñ tôc ®Ò nghÞ Tæng c«ng ty vµ c¸c Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 76 c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cho phÐp, nÕu kh«ng ph¶i tiÕn hµnh chia lîi nhuËn cho c¸c bªn cïng gãp vèn.  NhiÒu ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång Liªn doanh ®· l¹c hËu so víi luËt míi söa ®æi ban hµnh, v× vËy bªn ViÖt Nam vµ ®èi t¸c n­íc ngoµi cÇn lµm viÖc víi nhau ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp.  C¸c c¸n bé , nh©n viªn cña Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ®­îc cö vµo Héi ®ång qu¶n trÞ vµ sang Liªn doanh lµm viÖc cµn cã mét qui chÕ râ rµng, tho¶ m·n.  PhÇn vèn gãp cña ViÖt Nam trong hîp ®ång Liªn doanh chñ yÕu lµ c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã, ®Êt ®ai. Tuy nhiªn, viÖc lµm thñ tôc xin cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt vÉn gÆp nhiÒu trë ng¹i, g©y ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ vèn gãp cña bªn ViÖt Nam. PhÝa ViÖt Nam cÇn khÈn tr­¬ng hoµn tÊt thñ tôc cho c«ng viÖc nµy. 2.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn FDI cña c¸c dù ¸n BCC 2.2.1. Gi¶i ph¸p cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. a. T¨ng c­êng qui m« ®Çu t­ vÒ vèn, lÜnh vùc vµ khu vùc ®Þa lÝ. HiÖn nay, c¸c dù ¸n BCC tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng kÞp yªu cÇu vÒ tèc ®é vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn chung. ViÖc t¨ng qui m« ®Çu t­ võa ®¸p øng ®­îc nguyÖn väng cña c¸c nhµ ®Çu t­ võa më réng h¬n n÷a qui m« thÞ tr­êng, hÊp dÉn kh¸ch hµng. Phi¸ ViÖt Nam nªn gîi më thu hót ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc tiÒm n¨ng nh­ng ch­a ®­îc ®Ó ý tíi. b. X©y dùng mét c¬ chÕ h¹ch to¸n ®éc lËp cho mçi dù ¸n. Cã nh­ vËy c¸c ®¬n vÞ triÓn khai dù ¸n míi cã thÓ tù chñ ®éng trong viÖc ®iÒu tiÕt doanh thu, chi phÝ; t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bªn ViÖt Nam khi ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc tù ®Çu t­ vµ qu¶n lÝ khai th¸c dù ¸n. §ång thêi, viÖc chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ h¹ch to¸n Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 77 ®éc lËp sÏ gióp ®¬n vÞ qu¶n lÝ dù ¸n cã mét vÞ trÝ tµi chÝnh ®éc lËp nªn t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp. §on vÞ ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ tù chñ trong viÖc khai th¸c vµ ®iÒu hµnh m¹ng l­íi viÔn th«ng cña dù ¸n. c. Xem xÐt viÖc chuyÓn ®æi mét sè dù ¸n sang h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c cho phï hîp. Ch¼ng h¹n nh­ c¸c dù ¸n vÒ ®iÖn tho¹i thÎ, di ®éng, trang vµng nÕu chuyÓn sang h×nh thøc Liªn doanh hoÆc cæ phÇn ho¸ quèc tÕ sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c h¬n. 2.2.2. Gi¶i ph¸p cho hiÖu qu¶ qu¶n lÝ  §µm ph¸n, ®iÒu chØnh l¹i mét sè néi dung vµ c¸c cam kÕt trong c¸c hîp ®ång BCC ®Ó phï hîp víi nhu cÇu më réng ®Çu t­ cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi hiÖn ®ang hîp t¸c còng nh­ gîi më nhu cÇu ®Çu t­ cho c¸c ®èi t¸c ®ang muèn tham gia vµo thÞ tr­êng B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. C¸c néi dung cÇn ph¶i hÕt søc ®­îc chó ý lµ: cam kÕt ®Çu t­, cam kÕt hç trî qu¶n lÝ vµ kinh doanh, ®µo t¹o, chia doanh thu, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong dù ¸n.  T¹o lËp mét c¬ chÕ qu¶n lÝ dù ¸n th«ng tho¸ng, ®¬n gi¶n, ph©n cÊp tr¸ch nhiªm râ rµng. HiÖn nay Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®· giao cho Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng chñ ®éng phª duyÖt ®Çu t­ vµ ®Êu thÇu mét sè dù ¸n BCC. Nh­ vËy, Tæng c«ng ty chØ nªn xem xÐt duyÖt c¸c kh©u quan träng, cÇn thiÕt nh­: c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m cña dù ¸n, ThiÕt kÕ dù ¸n, Thang ®iÓm chÊm thÇu dù ¸n, kÕt qu¶ ®Êu thÇu vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh,... Cßn c¸c b­íc nh­ LËp dù ¸n, LËp hå s¬ mêi thÇu, Häp héi ®ång th­¬ng m¹i nªn giao cho mçi mét ®¬n vÞ tham gia cïng phèi hîp víi bªn ®èi t¸c cïng lËp vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm.  Tæ chøc ®iÒu hµnh dù ¸n. Ban qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh dù ¸n nªn thèng nhÊt c¸c ho¹t ®éng cã tÝnh chøc n¨ng ®ang ®­îc thùc hiÖn riªng biÖt hiÖn nay. Mçi mét dù ¸n cã nhiÒu giai ®o¹n triÓn khai vµ ho¹t ®éng. V× vËy c«ng t¸c tæ chøc ®iÒu Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37 78 hµnh dù ¸n còng ph¶i phï hîp víi tõng giai ®o¹n cña dù ¸n. Ban ®iÒu hµnh ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ban, ngµnh vÒ chuyªn m«n còng nh­ kÜ thuËt.  X©y dùng c¬ chÕ cïng hîp t¸c kinh doanh dù ¸n. (CÇn ph©n biÖt c¬ chÕ nµy víi viÖc ®iÒu hµnh m¹ng l­íi). §©y lµ mét c¬ chÕ ®ßi hái sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a bªn ViÖt Nam vµ bªn n­íc ngoµi ®Ó thèng nhÊt c¸c vÊn ®Ò vÒ chia doanh thu, lîi nhuËn còng nh­ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng riªng lÎ hç trî cho dù ¸n. NhiÖm vô cña c¬ chÕ nµy lµ phèi hîp chuyªn viªn ViÖt Nam cña dù ¸n víi chuyªn gia n­íc ngoµi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nh­: tæ chøc ®iÒu tra, kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña hÖ thèng tæ chøc vµ kinh doanh cña vïng dù ¸n, x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶ng c¸o, khuyÕn m·i,...kÝch thÝch tiªu dïng, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh tËp huÊn, héi th¶o, huÊn luyÖn cho c¸n bé tham gia qu¶n lÝ dù ¸n. C¸c bªn còng cÇn l­u ý ph©n ®Þnh râ nguån chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng nµy kÓ c¶ chi phÝ cho c¸c chuyªn gia. Mçi mét dù ¸n nªn lËp riªng mét kho¶n Trî gióp qu¶n lÝ dù ¸n ®Ó hç trî cho c¸c ho¹t ®éng nµy. **************************** Thu hót vµ sö dông vèn FDI trong ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng nãi riªng còng nh­ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi riªng lu«n chiÕm vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Trªn ®©y chØ lµ mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông vµ qu¶n lÝ vèn FDI trong ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. §Ó c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi, ngoµi nç lùc cña mçi doanh nghiÖp trong ngµnh cßn cÇn ph¶i cã sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, sù phèi hîp chÆt chÏ, ®ång bé cña tÊt c¶ c¸c cÊp, ngµnh cã liªn quan ®Ó cã thÓ ®­a B­u chÝnh ViÔn th«ng ®i tr­íc mét b­íc, gãp phÇn thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, n©ng cao d©n trÝ, v¨n minh x· héi vµ gãp phÇn vµo sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.