Vận dụng nguyên lí mối liên hệ phổ biến về xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập tự chủ của nước ta

Lêi giíi thiÖu Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ ®ang lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi ®¹i do t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt tr×nh ®é cao vµ trë thµnh mét xu thÕ chñ yÕu trong quan hÖ Quèc tÕ ngµy nay. Tr­íc t×nh h×nh quèc tÕ nhiÒu biÕn ®éng, mçi Quèc gia cÇn x¸c ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn Kinh tÕ cho phï hîp. Vµ ®Êt níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ã cµng lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. §¹i héi IX kh¼ng ®Þnh: “Héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ trë thµnh vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra cho toµn §¶ng vµ toµn d©n ta”. Còng trong ®¹i héi nµy Ban chÊp hµnh T¦ ®· bµn luËn vÒ vÊn ®Ò rÊt quan träng lµ x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp , tù chñ g¾n liÒn víi héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ. Chóng ta kh¼ng ®Þnh vµ nhÊt qu¸n chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ tranh thñ héi nhËp kinh tÕ nh­ng ph¶I coi ®éc lËp tù chñ lµm nÒn t¶ng gi÷a chóng cã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ rµng buéc phøc t¹p, g¾n bã chÆt chÏ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. Râ rµng rÊt cÇn t­ duy lÝ luËn triÕt häc cho vÊn ®Ò trªn. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých nghiªn cøu cña bé m«n triÕt häc Mac-Lenin : “C«ng cô nhËn thøc vÜ ®¹i” Nh»m c¶i t¹o thÕ giíi, c¶i t¹o hiÖn thùc kh¸ch quan. T«i xin nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy tõ ph­¬ng diÖn lÝ luËn, cô thÓ lµ vËn dông nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn - mét trong hai nguyªn lÝ c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Ch­¬ng I PhÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn - c¬ së lÝ luËn cho mäi ho¹t ®éng thùc tiÔn. 1.1. Nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: 1.1.1.PhÐp biÖn chøng lµ g×? PhÐp biÖn chøng lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.PhÐp biÖn chøng thõa nhËn c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi kh¸ch quan tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn .Chóng vËn ®éng ,ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh mµ phÐp biÖn chøng cã nhiÖm vô ph¶i chØ ra nh÷ng quy luËt ®ã . 1.1.2.Néi dung nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: PhÐp biÖn chøng duy vËt bao hµm néi dung hÕt søc phong phó, bëi v× ®èi t­îng ph¶n ¸nh cña nã lµ thÕ giíi vËt chÊt v« cïng v« tËn, quan hÖ gi÷a chóng vµ ngay trong b¶n th©n chóng tån t¹i nh÷ng mèi quan hÖ ®a d¹ng phøc t¹p. C¸c sù vËt lµ ®iÒu kiÖn , lµ tiÒn ®Ò tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhau. Chóng n­¬ng tùa phô thuéc, rµng buéc lÉn nhau. PhÐp siªu h×nh cho r»ng sù vËt hiÖn t­îng tån t¹i biÖt lËp t¸ch rêi nhau, gi÷a chóng kh«ng cã mèi liªn hÖ, cã ch¨ng chØ lµ mèi liªn hÖ hêi hît bªn ngoµi. §èi lËp l¹i phÐp biÖn chøng duy vËt cho r»ng sù vËt hiÖn t­îng th­êng xuyªn th©m nhËp chuyÓn ho¸, danh giíi gi÷a c¸c líp sù vËt kh«ng ph¶i lµ tuyÖt ®èi mµ bao giê còng cã nh÷ng líp chuyÓn tiÕp. B¸c bá mäi quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy t©m , chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh chÝnh tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi lµ c¬ s¬ cña sù liªn hÖ phæ biÕn .NghÜa lµ dï thÕ giíi cã ®a d¹ng ®Õn ®©u còng chØ lµ nh÷ng d¹ng tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt . Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¸ch quan , tÝnh phæ biÕn cña sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t­îng, c¸c qu¸ tr×nh mµ cßn nªu râ tÝnh ®a d¹ng cña sù liÖn hÖ ®ã: Mèi liªn hÖ bªn ngoµi - bªn trong ; Chñ yÕu-thø yÕu…vv. Trong tæng sè nh÷ng mèi liªn hÖ Êy, mèi liªn hÖ bªn trong, b¶n chÊt, chñ yÕu …bao giê còng quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i còng nh­ xu h­íng biÕn ®æi sù vËt. Cßn nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c nh­: Mèi liªn hÖ bªn ngoµi, gi¸n tiÕp, thø yÕu… chØ cã nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®èi víi sù vËt. Tuy nhiªn, viÖc ph©n lo¹i Êy còng chØ cã tÝnh t­¬ng ®èi v× gi÷a chóng th­êng xuyªn chuyÓn ho¸ lÉn nhau, nã phô thuéc vµo giíi h¹n, môc ®Ých xem xÐt. Nh­ng sù ph©n chia Êy l¹i cÇn thiÕt v× mçi lo¹i mèi liªn hÖ cã vÞ trÝ vµ vai trß x¸c ®Þnh trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. XÐt mèi quan hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp Kinh tÕ Quèc tÕ cÇn quan t©m ®Õn mèi liªn hÖ bªn trong- bªn ngoµi. Ph¶i coi nÒn kinh tÕ tù chñ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn, sù t¸c ®éng bªn ngoµi dï cã tèt cã ®Çy ®ñ bao nhiªu nÕu kh«ng biÕt tËn dông th× l¹i lµ mét bÊt lîi. Tõ ®ã cã thÓ nãi thiÕt lËp mét nÒn kinh tÕ tù chñ lµ x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ lµ mèi liªn hÖ bªn trong, b¶n chÊt, tÊt yÕu… Tuy nhiªn sù ph©n lo¹i Êy còng chØ cã tÝnh t­¬ng ®èi . 1.1.3.ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn : Tõ viÖc nghiªn cøu nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hª phæ biÕn , ®ßi hái trong qu¸ tr×nh nhËn thøc còng nh­ trong ho¹t ®éng thùc tiÔn chóng ta cÇn thùc hiÖn nguyªn t¾c toµn diÖn vµ tÝnh lÞch sö cô thÓ . Víi t­ c¸ch lµ mét nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p luËn trong viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái ®Ó cã ®­îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ sù vËt, chóng ta ph¶i xem xÐt nã. Mét lµ, trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn , gi÷a c¸c yÕu tè, thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt ®ã. Hai lµ , trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt ®ã víi sù vËt kh¸c (kÓ c¶ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ).§Ò cËp tíi hai néi dung trªn ,V.I.Lªnin viÕt :”muèn thùc sù hiÓu ®­îc sù vËt,cÇn ph¶i nh×n bao qu¸t vµ nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt , tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ vµ quan hÖ gi¸n tiÕp cña sù vËt ®ã”1.h¬n thÕ n÷a quan ®iÓm toµn diÖn cßn ®ßi hái ®Ó nhËn thøc ®­îc sù viÖc chóng ta cÇn xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng­êi v× con ng­êi bao giê Còng ph¶n ¸nh ®îc mét sè l­îng h÷u h¹n nh÷ng mèi liªn hÖ. Bëi vËy ,tri thøc ®¹t ®­îc vÒ sù vËt còng chØ lµ t­¬ng ®èi kh«ng ®Çy ®ñ kh«ng trän vÑn. MÆt kh¸c , mäi sù vËt ®Ðu tån t¹i trong kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh . Do vËy chóng ta cÇn quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ khi xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra.VËn dông quan ®iÓm lÞch sö-cô thÓ vµo viÖc nghiªn cøu xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra ®ßi hái chóng ta ph¶i chó ý ®óng møc tíi hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ lµm ph¸t sinh chóng,tíi sù ra ®êi cña chóng,tíi bèi c¶nh hiÖn thùc c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan.Khi xem xÐt mét quan ®iÓm , mét luËn thuyÕt còng ph¶i ®Æt nã trong nh÷ng mèi quan hÖ nh­ vËy.Ch©n lý sÏ trë thµnh sai lÇm nÕu nã bÞ ®Èy ra ngoµi giíi h¹n tån t¹i cña nã. Trong ho¹t déng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ g¾n liÒn víi héi nhËp ta cÇn xem nh÷ng lÝ luËn trªn ®©y lµ nÒn t¶ng, lµ cèt lâi mäi suy luËn lµ kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng. Ch­¬ng II VËn dông nguyªn lÝ mèi liªn hÖ phæ biÕn vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ cña n­íc ta . 2.1. nh÷ng kh¸i l­îc chung: 2.1.1. Kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: Qua c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng ta ®a ra vÒ chñ tr­¬ng” x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ “trong qu¸ tr×nh ®æi míi, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i. VËy thÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ? “NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo c¸c n­íc kh¸c,ng­êi kh¸c hoÆc vµo mét tæ chøc kinh tÕ nµo ®ã vÒ ®­êng lèi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn; còng kh«ng bÞ bÊt cø ai dïng nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ , tµi chÝnh , th­¬ng m¹i viÖn trî …®Ó ¸p ®Æt khèng chÕ , lµm tæn h¹i chñ quyÒn quèc gia vµ lîi Ých c¬ b¶n cña d©n téc… NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng ;tríc sù khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ tµi chÝnh bªn ngoµi , nã vÉn cã nh÷ng kh¶ n¨ng c¬ b¶n duy tr× sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn; tr­íc sù bao v©y c« lËp vµ chèng ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, nã vÉn cã nh÷ng kh¶ n¨ng ®øng v÷ng , kh«ng bÞ sôp ®æ , kh«ng bÞ rèi lo¹n ’’. VËy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ g× ? Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ viÖc c¸c níc ®i t×m kiÕm mét sè ®iÒu kiÖn nµo ®ã mµ hä cã thÓ thèng nhÊt ®­îc víi nhau kÓ c¶ dµnh cho nhau nh÷ng ­u ®·i , t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng b»ng , cã ®i cã l¹i trong quan hÖ hîp t¸c ….nh»m khai th¸c c¸c kh¶ n¨ng lÉn nhau , phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh . 2.1.2. Néi dung c¬ b¶n cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ . Néi dung c¬ b¶n cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ n­íc ta cÇn vµ cã thÓ tham gia tõng b­íc lµ më cöa thÞ tr­êng vÒ th­¬ng m¹i , ®Çu t­ vµ dÞch vô . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã c¶ h×nh thøc ®a ph­¬ng vµ song ph­¬ng , võa tham gia c¸c tæ chøc vµ diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc , võa thiÕt lËp quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ , khoa häc kÜ thuËt víi tõng n­íc . C¸c quan hÖ kinh tÕ ®a ph­¬ng kh«ng chØ giíi h¹n ë c¸c quan hÖ lîi Ých kinh tÕ ,th­¬ng m¹i trùc tiÕp cô thÓ , mµ cßn cã nh÷ng lîi Ých kh¸c nh­: liªn kÕt c¸c khèi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cïng nhau ®Êu tranh b¶o vÖ lîi Ých chung trªn c¸c diÔn ®µn Quèc tÕ ,chèng laÞ nh÷ng ¸p ®Æt kh«ng c«ng b»ng kh«ng b×nh ®¼ng cña c¸c nuíc ph¸t triÓn . 2.1.3. Bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n cña héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ - C«ng b»ng :c¸c n­íc dµnh cho nhau quy chÕ ­u ®·i cao nhÊt cña m×nh vµ chung cho mäi n­íc . -Tù do ho¸ th­¬ng m¹i :Mçi n­íc chØ ®­îc sö dông c«ng cô b¶o hé cho nÒn s¶n xuÊt cña m×nh lµ thuÕ, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ kh«ng ®­îc sö dông . -Lµm ¨n hay th­¬ng l­îng nhau ph¶i trªn c¬ së lîi Ých kinh tÕ -C«ng khai mäi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ . VÒ mÆt lÝ thuyÕt x©y dùng kinh tÕ tù chñ cã vÎ ®¬n gi¶n nh­ng l¹i v« cïng phøc t¹p.Bëi lÏ mäi mÆt trong ®êi sèng kinh tÕ - chÝnh trÞ-x· héi …trªn thÕ giíi ®Òu t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mu«n h×nh mu«n vÎ.Ta kh«ng thÓ ®ång nhÊt gi÷a ®éc lËp kinh tÕ víi khÐp kÝn, “tù cung tù cÊp’’kinh tÕ .X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ®Æt trong mèi quan hÖ giao l­u, hîp t¸c c¹nh tranh…gãi gän trong mét ph¹m trï :”Héi nhËp Quèc tÕ ’’.trong mäi chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ lu«n ph¶i x¸c ®Þnh r»ng nÒn kinh tÕ mçi quèc gia lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi . mèi liªn hÖ Êy lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng, th«ng qua c¸i riªng mµ c¸i chung míi ®­îc biÓu hiÖn.Nh­ng mçi quèc qia ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau ®­îc gäi lµ “c¸i ®¬n nhÊt”.Nh×n theo mét gãc ®é nµo ®Êy quèc gia nµo cµng tù chñ vÒ kinh tÕ ®îc bao nhiªu th× quèc gia Êy cµng cã “nh©n c¸ch’’bÊy nhiªu.VËy x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp vèn cã mèi quan hÖ biÖn chøng . Trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ kh«ng ®­îc t¸ch rêi ph­¬ng ch©m chñ ®éng héi nhËp. 2.2. Theo quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ th× x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp Héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ lµ tÊt yÕu 2.2.1. TÊt yÕu ph¶i x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ: Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ , tÊt c¶ c¸c n­íc tham gia héi nhËp kinh tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ môc tiªu bªn trong phôc vô cho yªu cÇu lîi Ých quèc gia . Toµn cÇu ho¸ ,tù do ho¸ lµm cho nÒn kinh tÕ phô thuéc ®an xen vao nhau , tuy nhiªn sù rµng buéc ®ã kh«ng mang tÝnh thuÇn tuý , v« ®iÒu kiÖn mµ ph¶i v× lîi Ých kinh tÕ .Do ®ã ph¶i x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,ph¸t triÓn b»ng chÝnh néi lùc ®Êt n­íc. HiÖn nay,cÇn nhËn thÊy r»ng ,toµn cÇu ho¸ cßn mét mÆt kh¸c n÷a.Nã lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i vµ cña mét yÕu tè ®îc tÝnh lµ c¸c n­íc ph¸t trÓn , nhÊt lµ Hoa Kú . Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ maorel, ngêi Anh , chñ tÞch mét trong nh÷ng c«ng ty truyÒn th«ng lín nhÊt thÕ giíi ®· ph¶i thèt lªn r»ng “thÕ giíi kh«ng ph¶i ®ang toµn cÇu ho¸,mµ ®ang ®­îc Mü ho¸ ’’1 . §iÒu nµy kh«ng chØ ®­îc minh chøng vÒ søc m¹nh trong lÜnh vùc kinh tÕ vµ th¬ng m¹i cña níc Mü mµ cßn cã thÓ ®îc minh chøng b»ng ­u thÕ kh¸c nh­ trong sè 20 tr­êng lín nhÊt thÕ giíi th× cã 17 trêng cña Mü víi kho¶ng 450000 sinh viªn níc ngoµi ®ang du häc ë Mü.Mü tõng kh¼ng ®Þnh r»ng :”Toµn cÇu ho¸ chØ ®îc chÊp nhËn khi nã phô thuéc vµo søc m¹nh cña Mü . Toµn cÇu ho¸ sÏ ®îc chÊp nhËn khi nã cã ý ¸p ®Æt lªn trËt tù ph¸p lý Mü mét trËt tù kh¸c cao h¬n’’1.Vßng ®µm ph¸n thiªn niªn kû,Nxb chÝnh trÞ quèc gia,Hµ néi 2000,tr124. .Hay “Mü muèn më réng tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn thÕ giíi vµ lµm cho xu thÕ nay trë lªn kh«ng thÓ ®¶o ng­îc , nh­ng hä l¹i ®ßi cho m×nh rÊt nhiÒu ngo¹i tÖ’’(1) Mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiªm s©u s¾c mµ mét sè n­íc Ch©u ¸ rót ra sau khi bÞ r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ nÆng nÒ n¨m 1997-1998,lµ sù phô théc cña nÒn kinh tÕ nhÊt lµ vÒ vèn , c«ng nghÖ , thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ sù ®Çu c¬ trôc lîi cña nh÷ng nhµ kinh doanh tiÒn tÖ qua thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c luång vèn ng¾n h¹n . C¸c nÒn kinh tÕ Êy vît qua giai ®o¹n khã kh¨n , nhanh chãng phôc håi mét phÇn rÊt quan träng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ kinh tÕ níc ngoµi ,lµ do nÒn kinh tÕ Mü mÊy n¨m qua cã sù phôc håi .Tuy nhiªn , hiÖn nay khi nÒn kinh tÕ Mü ®ang ngËp trong khã kh¨n , nhÊt lµ sau sù kiÖn 11-9-2001 võa qua ng­êi ta dù ®o¸n r»ng nÒn kinh tÕ mét sè n­íc Ch©u ¸ khã bÒ v­¬n dËy v× ®· dùa qu¸ nhiÒu vÒ xuÊt khÈu , kh«ng tranh thñ thêi c¬ tiÕn hµnh nh÷ng c¶i c¸ch trong n­íc nh»m ®¶m b¶o sù æn ®Þnh trong nÒn kinh tÕ cña m×nh . H¬n n÷a , nî nÇn vµ nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng bÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ , b¹o lo¹n lËt ®æ, ®¶o chÝnh chiÕn tranh gi÷a c¸c phe ph¸i ®Æc biÖt lµ n¹n ®ãi… §©y lµ nh÷ng minh chøng cho thÊy kh«ng tù chñ ®îc nÒn kinh tÕ. Nãi tãm l¹i, níc ta ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó ®i lªn Chñ nghÜa X· héi th× tù chñ kinh tÕ lµ tÊt yÕu tr­íc bèi c¶nh Quèc tÕ cßn nhiÒu phøc t¹p, c¸c lùc l­îng chèng ®èi chñ nghÜa x· héi th­êng xuyªn t×m c¸ch ng¨n c¶n vµ chèng ph¸ sù nghiÖp x©y dùng chÕ ®é chñ nghÜa x· héi ë níc ta. ChØ cã x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ míi t¹o ra ®­îc c¬ së kinh tÕ, vËt chÊt-kÜ thuËt cña chÕ ®é chÝnh trÞ ®éc lËp tù chñ. §éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ lµ nÒn t¶ng vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o cho sù ®éc lËp tù chñ bÒn v÷ng vÒ chÝnh trÞ. Kh«ng thÓ cã ®éc lËp tù chñ vÒ chÝnh trÞ nÕu bÞ lÖ thuéc vÒ kinh tÕ. §éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ cïng c¸c mÆt kh¸c sÏ t¹o ra søc m¹nh cña mét Quèc gia. 2.2.2 T×nh h×nh thÕ giíi thóc ®Èy c¸c n­íc nãi chung vµ ViÖt nam nãi riªng ph¶i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: NghÞ quyÕt 7 - NQ/T¦ cña Bé chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng toµn Quèc lÇn thø IX (27/11/2001) vÒ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i tr­êng…”(1) So víi v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VII, VIII th× v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn IX ®· cã nh÷ng ®­êng nèi chÝnh s¸ch míi vÒ viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §¹i héi VII n¨m 1991 ®· th«ng qua ®Þnh h­íng: §a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ. NghÞ quyÕt §¹i héi VIII cña §¶ng ®· quyÕt ®Þnh: “§Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi”; “TiÕn hµnh khÈn tr­¬ng, v÷ng ch¾c viÖc ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi MÜ, gia nhËp APEC vµ WTO; cã ho¹ch ®Þnh cô thÓ ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA”. Nh÷ng v¨n kiÖn cña §¹i héi §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ ®ßi hái kh¸ch quan ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam vµ tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang lµ ®ßi hái cÊp b¸ch. Héi nhËp ®­îc x¸c ®Þnh rÊt sím, th¸ng 12/1946 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu râ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ trong ®ã cã luËn ®iÓm ®Õn nay vÉn bÊt hñ: “ §èi víi c¸c n­íc d©n chñ, n­íc ViÖt Nam s½n sµng thùc thi chÝnh s¸ch më cöa vµ hîp t¸c trong mäi lÜnh vùc”.tr­íc hÕt xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ trªn c¬ së lîi Ých kinh tÕ. kinh tÕ cña c¸c bªn tham gia ®· trë thµnh nh©n tè gãp phÇn æn ®Þnh khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n­íc gi¶m bít c¸c kho¶n chi vÒ an ninh, quèc phßng ®Ó tËp chung c¸c nguån lùc cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ång thêi sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi chÝnh lµ biÓu hiÖn liªn kÕt ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Qua mèi quan hÖ giao l­u quèc tÕ ngµy cµng réng më, ViÖt Nam cã thÓ häc hái kinh nghiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc ®I tríc nhÊt lµ vÒ qu¶n lÝ kinh tÕ tõ ®ã tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt, t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®¸t n­íc. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn t¹o diÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam dÇn ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é chÝnh s¸ch phï hîp chuÈn mùc cña c¸c tæ chøc vµ ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ t¹o m«i tr­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ kÜ thuËt cao rót ng¾n kho¶ng c¸ch, ®uæi kÞp c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ra nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ-chÝnh trÞ ®a d¹ng, ®an xen , phô thuéc lÉn nhau gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ quèc tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tham gia b×nh ®¼ng trong giao l­u vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng, ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng quèc tÕ, tr¸nh lÖ thuéc tËp chung vµo mét sè thÞ tr­êng, gi÷ ®é an toµn h¬n cho nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn b¶o vÖ lîi Ých vµ ®éc lËp tù chñ cña níc ta. Sù gi¶m dÇn c¸c hµng rµo thuÕ quan t¹o cho c¸c c«ng ty lín c¸c nÒn kinh tÕ lín mµ cßn cho c¸c c«ng ty nhá, c¸c nÒn kinh tÕ nhá tham gia b×nh ®¼ng vµ réng r·i vµo guång m¸y kinh tÕ thÕ giíi. Céng ®ång thÕ giíi ®ang ®øng tríc nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu nh­ nghÌo ®ãi, thÊt nghiÖp, bÊt b×nh ®¼ng, téi ph¹m , tÖ n¹n x· héi khñng bè, … C¸c vÊn ®Ò xuyªn quèc gia kh«ng cña riªng lÎ quèc gia nµo. Nã cÇn cã sù hîp t¸c ®a ph­¬ng. L¹i nh×n tõ gãc ®é triÕt häc vÒ mèi liªn hÖ gi÷a c¸i chung-c¸i riªng th× th«ng qua “c¸i chung ’’(tøc lµ vÊn ®Ò chung cña thÕ giíi) mµ “c¸i riªng” ( Tøc lµ vÊn ®Ò riªng cña tõng quèc gia ) ®­îc béc lé (tøc lµ lîi Ých cña mçi n­íc ®­îc tho¶ m·n vµ theo nh­ LªNin nãi “ c¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i riªng , th«ng qua c¸i riªng ’’(1) thËt vËy, chØ khi nµo nh÷ng vÊn ®Ò chung n¶y sinh ë hÇu hÕt c¸c n­íc mµ c¸c n­íc Êy liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau th× míi h×nh thµnh vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. 2.3. Quan hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ lµ mèi quan hÖ biÖn chøng: §Ó x©y dùng ®­îc nÒn kinh tÕ m¹nh trªn mäi mÆt th× ph¶i nghiªn cøu mäi mÆt gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ . Theo Lªnin: “CÇn ph¶i xem xÐt tÊt c¶ mäi mÆt sÏ ®Ò phßng cho chóng ta khái ph¹m sai lÇm vµ cøng nh¾c”1 (1)V.Ilªnin:”Toµn tËp”,Nxb,TiÕn bé,matxc¬va,1981,tr42,tr364. .Tr¸nh xa nh÷ng gi¶i ph¸p chØ liÖt kª thuÇn tuý c¸c mÆt mµ kh«ng ®Æt chóng trong mèi liªn hÖ phæ biÕn.§ã lµ nh÷ng “quan ®iÓm phiÕn diÖn “. Cã khi vÉn lµ phiÕn diÖn nÕu chóng ta ®¸nh gi¸ ngang nhau nh÷ng thuéc tÝnh nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau cña sù vËt hiÖn t­îng .Nh­ vËy , trong mèi quan hÖ kinh tÕ tù chñ vµ kinh tÕ héi nhËp tíi nhau nh­ thÕ nµo ? Sù t¸c ®éng nµo lµ chñ yÕu ? B¶n chÊt mèi quan hÖ ©ý t¸c ®éng cña con ngêi vµo mèi quan hÖ kh¸ch quan Êy nh­ thÕ nµo lµ phï hîp ?.ChØ cã nh­ vËy ta míi gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò. 2.3.1. Héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ t¸c ®éng ®Õn tù chñ vÒ kinh tÕ : Hu©n ch­¬ng nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã .Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng mang tÝnh tÊt yÕu cña Héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ võa tr×nh bµy, th× qu¸ tr×nh héi nhËp vÉn con nhiÒu nh÷ng t¸c ®éng xÊu trong t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay .Mµ thÓ hiÖn râ nhÊt lµ tÝnh phô thuéc ,dÔ bÞ tæn th­¬ng cña nÒn kinh tÕ vµo bªn ngoµi . Toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c Quèc gia trªn nhiÒu lÜnh vùc,tõ ®ã lµm gi¶m ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ cña c¸c n­íc theo quan niÖm truyÒn thèng. Sau mét sè n¨m tham gia toµn cÇu ho¸,nî lÇn cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cµng thªm chång chÊt ,mét sè n­íc x¶y ra khñng ho¶ng nî lµ gh¸nh nÆng kÐo lïi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ .Theo b¸o c¸o cña WB vÒ kinh tÕ tµi chÝnh toµn n¨m 1999 nî níc ngoµi so víi GNP cña Braxin lµ 24% In®«nªxia la 65%; PhilÝppin lµ 53%... Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn phô thuéc phÇn lín vµo xuÊt khÈu ,nh­ng khèi l­îng xÊt khÈu l¹i phô thuéc phÇn lín vµo c¸c n­íc ph¶i nhËp khÈu .Nguyªn nh©n lµ do c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn ¸p dông “luËt ch¬i”g©y nhiÒu bÊt lîi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt nam. Khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn ,viÖc sö dông c«ng nghÖ cao hiÖn ®¹i ®ang lµ xu thÕ míi .Sù lín m¹nh cña kinh tÕ tri thøc míi mang l¹i sù giµu cã , nh÷ng c¸i ®­îc coi lµ lîi thÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh tµi nguyªn ,lao ®éng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng rÎ …chóng ngµy cµng bÞ nu mê ®i .Mét nÒn kinh tÕ më th× ph¶i chÊp nhËn nh÷ng c¹nh tranh gay g¾t .Tõ ®ã dÔ lµm cho c¸c Quèc gia bá r¬i nh÷ng nghµnh lÜnh vùc cã hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp , ch¹y theo lÜnh vùc cã hiÖu qu¶ cao . N­íc ta ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu thuÇn n«ng ,thùc lùc kinh tÕ kÐm xa c¸c níc T­ b¶n .Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng s©n ch¬i chung cho mäi quèc gia th× nÒn kinh tÕ ViÖt nam cha ®ñ søc chÞu ®ùng ®­îc c¸i gäi lµ “ chu k× kinh doanh”.H¬n n÷a toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng lu chuyÓn cña c¸c nguån vèn mµ ChÝnh phñ kh«ng dÔ kiÓm so¸t .Nµy nay FDI chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cung cÊp , chóng cã thÕ lùc hïng m¹nh, g©y khuynh ®¶o kinh tÕ chÝnh trÞ cña nhiÒu n­íc. Mét mÆt rÊt quan träng n÷a lµ héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ t¹o ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi gi¸ trÞ truyÒn thèng trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ hiÖn nay .V× mÆt v¨n ho¸ hîp t¸c, héi nhËp Quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ ®· t¹o c¬ héi vµ kh¶ n¨ng tiÕp xóc, giao l­u xÝch l¹i gÇn nhau vµ hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c d©n téc qua ®ã gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ vµ tù kh¼ng ®Þnh m×nh tríc céng ®ång quèc tÕ. Tr­íc ®©y nhiÒu ng­êi trªn thÕ giíi míi biÕt ®Õn ViÖt Nam nh­ mét n­íc chiÕn tranh liªn miªn vµ d©n téc viÖt nam ®· giµnh nhiÒu th¾ng lîi trong c¸c cuéc chiÕn tranh ®ã. Ngµy nay, nhê më réng giao l­u mµ thÕ giíi biÕt ®Õn ViÖt nam nh­ mét ®Êt n­íc yªu chuéng hoµ b×nh, yªu ®éc tù do, t«n träng c«ng lÝ, khoan dung ®Çy n¨ng ®éng víi mét kho tµng vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®Çy b¶n s¾c riªng. Tuy nhiªn mét khi c¸c gi¸ trÞ nh©n lo¹i chung, gi¸ trÞ toµn cÇu t¨ng lªn th× theo lÏ tù nhiªn c¸c gi¸ trÞ kh¸c mang tÝnh khu vùc hoÆc mang tÝnh d©n téc sÏ kh«ng tr¸nh khái suy gi¶m. Khi tham gia héi nhËp tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cu¶ ViÖt nam nh­ tinh thÇn yªu n­íc, tÝnh hiÕu häc tÝnh céng ®ång v.v… sÏ cã nh÷ng biÕn ®æi vµ thùc sù ®ang trë thµnh nh÷ng th¸ch thøc. VÝ dô: ViÖc häc tËp cña sè ®«ng giíi trÎ häc ®Ó ®èi phã , ®Ó cã nhiÒu tiÒn sau nµy. T­¬ng tù nh­ vËy mét gi¸ trÞ kh¸c lµ sù t«n träng gia ®×nh vµ huyÕt thèng dßng téc; sù g­¬ng mÉu víi cha mÑ; lßng chung thuû vî chång ®· cã tõ ngµn xa ë ngêi ViÖt nam nay ®· cã nhiÒu ®iÒu kh¸c biÖt. Do vËy chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c Quèc tÕ , b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh Quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc cã thÓ coi lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ph¸t huy vai trß ®éng lùc cña c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cho sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. T¸c ®éng cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®èi víi quan niÖm vÒ an ninh vµ t­ duy chiÕn l­îc. Díi t¸c ®éng cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ an ninh mçi Quèc gia ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi c¶ vÒ néi dung lÉn c¬ héi vµ th¸ch thøc. C¬ héi: nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· thóc ®Èy sù ra ®êi vµ gãp phÇn cñng cè m¹ng líi dµy ®Æc c¸c thiÕt chÕ quèc tÕ , nhÊt lµ c¸c tæ chøc Quèc tÕ trong mäi lÜnh vùc. §iÒu t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n cho viÖc b¶o vÖ lîi Ých Quèc gia, ®ång thêi Ýt bÞ bÊt lîi h¬n . Toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ. §Ó tiÕn tíi mét thÞ tr­êng hîp nhÊt, toµn cÇu ho¸ sÏ lµm thay ®æi kiÕn tróc th­îng tÇng cña c¸c Quèc gia. Tõ ®ã, tù chñ nÒn kinh tÕ còng cßn nh÷ng biÕn ®æi lín . VÒ vÊn ®Ò an ninh, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay an ninh vÒ kinh tÕ lµ néi dung trô cét cña an ninh Quèc gia. Mäi vÊn ®Ò an ninh kh¸c ph¶i phôc vô cho sù phån vinh cña nÒn kinh tÕ . Tãm l¹i, vÒ l©u dµi , qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ sÏ lµm mê nh¹t ®i biªn giíi kh«ng gian kinh tÕ quèc gia vµ dÇn h×nh thµnh nªn nh÷ng kh«ng gian kinh tÕ réng lín h¬n bao gåm nhiÒu n­íc vµ l·nh thæ kinh tÕ. VÝ dô, hiÖn nay c¸c nÒn kinh tÕ thuéc c¸c thµnh viªn EU ®ang thùc hiªn qu¸ tr×nh héi nhËp rÊt cao trong mét liªn minh kinh tÕ chung. Trong ®ã, tõng nÒn kinh tÕ quèc gia chÊp nhËn chuyÓn nhiÒu thÈm quyÒn vÒ kinh tÕ thuéc chñ quyÒn quèc gia cho mét kiÓu “nhµ n­íc céng ®ång”…Còng kh«ng kÓ sÏ ®Õn lóc c¶ thÕ giíi trë thµnh mét nÒn kinh tÕ thèng nhÊt . Víi nhËn thøc nh­ trªn vÒ chiÒu h­íng ph¸t triÓn vµ t¸c ®éng l©u dµi cña toµn cÇu ho¸, chóng ta cÇn cã sù ®æi míi phï hîp h¬n vÒ t­ duy kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . 2.3.2.T¸c ®éng vÒ x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ: Nh×n tõ gãc ®é lÝ luËn, kh¼ng ®Þnh r»ng mèi liªn hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®é lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mèi quan hÖ bªn trong -bªn ngoµI theo mèi liªn hÖ nµy th× nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp cho nÒn kinh tÕ quèc gia. Qu¸ tr×nh héi nhËp do nÒn kinh tÕ tù chñ quy ®Þnh vµ chi phèi trong mèi quan hÖ ®èi ngo¹i .VËy sù t¸c ®éng khi x©y dùng cã nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ tíi viÖc héi nhËp nh­ thÕ nµo ? LÝ do g× mµ x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ? Trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ , c¸c níc tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ môc tiªu bªn trong , phôc vô cho nh÷ng yªu cÇu riªng vµ lîi Ých quèc gia . Do ®ã mçi mét n­íc cÇn ph¶i chñ ®éng x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ nh»m t¹o ra nh÷ng c¬ héi kh¸c nhau trong c¸c quan hÖ quèc tÕ.Nh÷ng lîi Ých cã ®­îc do héi nhËp kinh tÕ mang l¹i còng kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ cã , nã chØ d¹ng tiÒm n¨ng ,nã cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng l¹i phô thuéc vµo néi lùc nÒn kinh tÕ . VÝ dô , ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh cã kh¶ n¨ng t¹o ra søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ tr¶ ®­îc nî t¹o ®­îc tÝch luü ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu trong níc, ngoµi n­íc …Ph¶i cã mét n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc ®Ó lµm chñ c«ng nghÖ nhËp khÈu vµ s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi cña ViÖt Nam , b¶o ®¶m cho sù trao ®æi b×nh ®¼ng víi bªn ngoµi , nhÊt lµ giai ®o¹n hiÖn nay khi søc c¹nh tranh ngµy cµng dùa trªn thÕ m¹nh vÒ khoa häc c«ng nghÖ …TÊt c¶ gi¶i ph¸p nµy lµ ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh - “ph¹m trï”trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ . LÝ do quan träng trªn hÕt, x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ l¹i quyÕt ®Þnh ®Õn vÊn ®Ò héi nhËp thÓ hiÖn trong tÝnh tÊt yÕu x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ.chØ víi x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ, kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo thÕ lùc kh¸c lµm c¬ së cho sù bÒn v÷ng kinh tÕ, tù th©n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong níc , tæ chøc kinh tÕ trong n­íc quyÕt ®Þnh ®êng lèi quan hÖ quèc tÕ thÞ quan hÖ quèc tÕ míi ®óng theo nghÜa cña nã. Mét nÒn kinh tÕ bÞ phô thuéc th× c¸i gäi lµ “lîi Ých kinh tÕ “ bÞ xuyªn t¹c bãp mÐo. §iÒu nµy cßn nguy hiÓm h¬n nh÷ng “quan ®iÓm phiÕn diÖn hay “chñ nghÜa triÕt trung “. Muèn chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ ®ßi hái ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®ång bé thèng nhÊt c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. T­ t­ëng ®éc lËp tù chñ trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cÇn ®îc thÓ hiÖn tríc hÕt trong viÖc tù m×nh quyÕt ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña m×nh. ChØ tËn dông nh÷ng nh©n tè thuËn lîi do héi nhËp mang l¹i vµ ph¶i lÊy tù chñ kinh tÕ ®Ó øng phã nh÷ng tiªu cùc trong héi nhËp ®ã lµ nh÷ng t­duy ph­¬ng ph¸p luËn rót ra tõ néi dung nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn . Kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng, quan hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ lµ mèi quan hÖ biÖn chøng chóng lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò x©y dùng kinh tÕ m¹nh toµn diÖn. 2.4. BiÖn ph¸p x©y dùng kinh tÕ tù chñ g¾n liÒn víi héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm trong nÒn kinh tÕ 2.4.1. N©ng cao søc c¹nh tranh. Søc c¹nh tranh cña mét sè doanh nghiÖp nhµ níc cßn nhiÒu yÕu kÐm. Hµng ho¸, dÞch vô cßn thÊp ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu nguyªn nh©n lµ do m¸y mãc, c¶ thiÕt bÞ cò nh­ng tèc ®é ®æi míi chËm , viÖc ®a tiÕn bé kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt ch­a ®ång bé, c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng chØ chó ý ®Õn chØ tiªu sè l­îng, chñ nghÜa h×nh thøc, Ýt chó ý ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. Nh­ vËy, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ thÊp, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra gi÷a n¨m 1998 chØ cã 26,9% sè doanh nghiÖp dµnh ®îc ­u thÕ, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ch­a v÷ng ch¾c, 14,3% doanh nghiÖp kh«ng cã sù c¹nh tranh, chØ cã 23,1% cã hµng ho¸ xuÊt khÈu, 13,7% cã triÓn väng xuÊt khÈu, 62% hµng ho¸ kh«ng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Do vËy, cÇn tæ chøc l¹i doanh nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Doanh nghiÖp lµ chñ thÓ thùc hiÖn héi nhËp, lµ ®éng lùc quan träng vµ then chèt cña nÒn kinh tÕ. Yªu cÇu rÊt cÊp b¸ch lµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc x¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chuyÓn m¹nh sang cæ phÇn ho¸, thùc hiÖn chñ tr­¬ng giao b¸n, kho¸n , cho thuª c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. H­íng chung lµ më réng vµ kiÖn toµn qu¶n lÝ c¸c doanh nghiÖp trong c¶ n­íc theo h­íng huy ®éng tèi ®a n¨ng lùc cña toµn d©n. X©y dùng nh÷ng doanh nghiÖp vµ ngµnh nghÒ míi cã hµm l­îng khoa häc kÜ thuËt cao, ®i ®èi víi viÖc x¾p xÕp , c¶i c¸ch doanh nghiÖp vÒ kinh tÕ kÜ thuËt. 2.4.2. §µo t¹o båi d­ìng vµ sö dông toµn bé c¸n bé,c¶i c¸ch hÖ thèng ph¸p luËt... Trong quan hÖ kinh tÕ rµng buéc phøc t¹p th× sù l·nh ®¹o cña §¶ng ,nhµ n­íc lµ quan träng nhÊt.®Ó ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ , b¶o ®¶m cho héi nhËp ®óng h­íng vµ thµnh c«ng.Theo tinh thÇn Êy coi héi nhËp lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc then chèt .Tõ ®ã cã ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch cô thÓ chØ ®¹o thèng nhÊt tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng, b¶o ®¶m sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸n bé nghµnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh chñ t­r¬ng chÝnh s¸ch … Tæ chøc §¶ng c¸c cÊp th­êng xuyªn c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ .C¸c cÊp,doanh nghiÖp thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng nguyªn t¾c ,môc tiªu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ . KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh trÞ ®èi ngo¹i ,cÇn thóc ®Èy quan hÖ chinh trÞ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ,t¨ng c­êng kiÖn toµn bé m¸y ph¸p lý ®Ó ®Êp øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ,®ång thêi phï hîp víi yªu cÇu héi nhËp ,tiÕp tôc x©y dùng khung thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. Mµ tr­íc hÕt cÇn x©y dùng hÖ thèng luËt ph¸p ®Õn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ. Ph¸t triÓn gi¸o dôc -®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ ,ph¸t triÓn gi¸o dôc .C¸c cÊp ph¶i biÕt chó träng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ,®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé tri thøc cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt , ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch vña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay.Nguån lao ®éng trÎ ®­îc gi¸o dôc ®µo t¹o tèt lµ lîi thÕ so s¸nh rÊt quan träng cña n­íc ta .§µo t¹o c¸n bé g¾n liÒn víi quy ho¹ch sö dông c¸n bé .§©y lµ kh©u cèt yÕu cÇn kh¾c phôc .VÊn ®Ò träng t©m lµ c¨n cø vµo tiªu chuÈn chøc danh c¸n bé ®Ó ph©n lo¹i ,lªn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë c¸c cÊp vµ kÕ ho¹ch sö dông sau ®µo t¹o . Nh÷ng biÖn ph¸p trªn ®©y lµ rÊt phï hîp v× nh÷ng biÖn ph¸p Êy lu«n ®Æt trong mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh×n ë tÇm vÜ m« nhiÒu khÝa c¹nh ®· ®­îc xÐt ®Õn nh­ng sÏ cßn nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh khi b¾t tay vµo thùc hiÖn .Nh÷ng biÖn ph¸p trªn ®· kh¾c phôc ®­îc chñ nghÜa chiÕt trung :”lu«n chó ý tíi nhiÒu mÆt nh­ng l¹i kÕt hîp mét c¸ch v« nguyªn t¾c nh÷ng c¸i hÕt søc kh¸c nhau thµnh mét h×nh ¶nh kh«ng ®óng vÒ sù vËt.Chñ nghÜa chiÕt trung kh«ng biÕt rót ra mÆt b¶n chÊt …”1 1.Héi ®ång TW: Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c-Lenin,Nxb ChÝnh trÞ quèc gia,Hµ Néi,2002,Tr224. .Hay thuËt nguþ biÖn :”còng ®Ó ý tíi nh÷ng mÆt ,nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c nhau cña sù vËt nh­ng l¹i ®a ra c¸i kh«ng c¬ b¶n thµnh c¸i c¬ b¶n ,c¸i kh«ng b¶n chÊt thµnh c¸i b¶n chÊt “.Ng­îc l¹i vËn dông quan niÖm toµn diÖn ®­îc rót ra tõ mèi liªn hÖ phæ biÕn .§¶ng ta ®· ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p kh¸ ®ång bé vµ ®óng ®¾n ®­îc suy ra tõ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ g¾n víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,nh­ lêi Lªnin ®· c¨n dÆn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ “chÝnh s¸ch dµn ®Òu vµ“chÝnh s¸ch cã träng ®iÓm’’(V.ILªnin). 2.5. Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ,më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· mang l¹i nhiÒu thµnh qu¶ quan träng Chóng ta lµm thÊt b¹i chÝnh s¸ch bao v©y cÊm vËn, c« lËp n­íc ta cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch , t¹o dùng ®­îc m«i tr­êng quèc tÕ , khu vùc thuËn lîi cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc n©ng cao vÞ thÕ cña ta trªn tr­êng quèc tÕ . Ngoµi ciÖc kh¾c phôc khñng ho¶ng do hÖ thèng Chñ nghÜa x· héi ë Liªn x« vµ §«ng ¢u ®Ó l¹i, ViÖt nam më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu .N¨m 1990 kim ngh¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,4 tû USD,nhËp khÈu ®¹t 2,752 tû USD.N¨m 2001 kim ngh¹ch xuÊt khÈu ®¹t 15,1 tû USD.nhËp khÈu ®¹t 16 tû USD.Nhê tù chñ ®­îc nÒn kinh tÕ ViÖt nam nhiÒu lÇn chèng ®ì ®­îc nh÷ng trËn khñng ho¶ng thÕ giíi.KÓ tõ giai ®o¹n héi nhËp 1991-1995,xuÊt khÈu ViÖt nam ®· t¨ng ®Òu , mét sè mÆt hµng lîi thÕ :Cµ phª ,h¶i s¶n , linh kiÖn ®iÖn tö trong khi tû träng vÒ nguyªn vËt liÖu th« vµ kho¸ng s¶n cã xu híng gi¶m xuèng. Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i ®­îc ®Èy m¹nh gÇn ®©y.ViÖt nam ký 81 hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ ®Çu t ­ song ph­¬ng ,gÇn 40 hiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ víi c¸c n­íc vµ c¸c vïng l·nh thæ .§Æc biÖt lµ ViÖt nam ®ang chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i WTO; Nam 1993 khai th«ng quan hÖ víi IMF,WB,ADB…Tranh thñ ®­îc nguån viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA ngµy cµng lín , ®ång thêi gi¶m ®¸ng kÓ nî n­íc ngoµi.Tõ n¨m 1993 ,hµng n¨m ®Òu cã héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî cho níc ta .Cho ®Õn nay ,c¸c nhµ tµi trî ®· cam kÕt cho chóng ta gÇn 20 tû USD,chñ yÕu lµ cho vay ­u ®·i víi l·i xuÊt tõ 0,75% ®Õn 2,5% tuú theo mçi ®èi t¸c. Tõng b­íc ®­a ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp vµ c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i tr­êng c¹nh tranh , thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ,n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ,do ®ã hiÖn nay kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®· ®­îc n©ng cao ,hµng tr¨m doanh nhiÖp ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000 .Mét ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp míi n¨ng ®éng , s¸ng t¹o cã kiÕn thøc qu¶n lý ®ang h×nh thµnh. HÖ thèng luËt ph¸p ®ang ®­îc chØnh söa cho phï hîp víi t×nh h×nh míi .Tõ n¨m 1996 ®Õn nay ChÝnh phñ cã nghÞ ®Þnh ban hµnh c¸c danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan , bæ xung cã dßng thuÕ vµo c¸c danh môc c¾t gi¶m thùc hiÖn cam kÕt AFTA cña ViÖt nam lÇn 6. KÕt luËn Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn lµ nguyªn lý c¬ b¶n,nÒn t¶ng cho mäi ho¹t ®éng thùc tiÔn,ý nghÜa mÊu chèt cña nã lµ c¸c sù vËt hiÖn t­îng lu«n n»m trong mèi liªn hÖ biÖn chøng .Tõ ®ã cã nh÷ng nguyªn t¾c toµn diÖn vµ lÞch sö cô thÓ trong qu¸ tr×nh nhËn thøc còng nh ho¹t ®éng thùc tiÔn .Qua viÖc vËn dông nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµo ph©n tÝch chñ tr­¬ng , ®­êng lèi cña §¶ng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ g¾n víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cho ta nhiÒu hiÓu biÕt thó vÞ .Ta thÊy ®­îc mèi quan hÖ x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ g¾n víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mèi liªn hÖ biÖn chøng .ViÖc ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn vÊn ®Ò trªn kh«ng hÒ ®¬n gi¶n .Tuy nhiªn nh÷ng gi¶i ph¸p Êy vµ nh÷ng thµnh qu¶ mµ §¶ng ta thùc hiÖn thùc sù ®¸ng tù hµo. Qua ®©y gióp ta thªm tù tin vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n nhÊt lµ trong bèi c¶nh lÞch sö hiÖn nay . Ph©n tÝch mèi liªn hÖ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ g¾n víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ chóng ta kh¼ng ®Þnh l¹i lÇn n÷a qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ g¾n víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã mèi quan hÖ biÖn chøng .ChØ cã x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ chóng ta míi cã ®Çy ®ñ t­ c¸ch vµ thùc hiÖn chñ ®éng héi nhËp ®óng h­íng vµ cã hiÖu qu¶. tµi liÖu tham kh¶o 1.’’Kinh tÕ ViÖt nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ ’’ TSKH.Vâ §¹i l­ îc –viÖn kinh tÕ thÕ giíi , t¹p chÝ kinh tÕ VÞªt nam . 2.”Nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m cña kinh tÕ – x· héi n­íc ta sau 15 n¨m ®æi míi ’’,PGS-TS Nguyªn sinh Cóc – th«ng tin TC- 8-01. 3.X©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ,TS Lª khoa –T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn . 4.’’Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ –c¬ héi vµ th¸ch thøc ’’ ,Ph¹m §×nh M©n ,T¹p chÝ CN 3/01. 5.Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c –Lªnin. 6.’’VÊn ®Ò b¶o ®¶m an ninh kinh tÕ trong qu¸ tr×nh héi nhËp ’’.§×nh träng ThÞnh –T¹p chÝ Céng S¶n 5/01. MỤC LỤC