Xuất Khẩu Công Nghiệp của Việt Nam: Đánh giá cơ cấu, hoạt động, những cơ hội và thách thức

cßn h¹n chÕ, nªn ch−a thÓ xuÊt khÈu vµ phôc vô cho xuÊt khÈu ®−îc. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mµng máng, v¶i gi¶ da cßn h¹n chÕ, th−êng kh«ng xuÊt khÈu trùc tiÕp mµ qua gia c«ng thµnh c¸c s¶n phÈm gia dông nh− ¸o m−a, tói x¸ch, tói siªu thÞ… ®Õn c¸c n−íc Ph¸p, Hungary, 51 §µi Loan, Singapore, NhËt B¶n, Nga. S¶n phÈm ¸o ®i m−a tõ mµng máng PVC xuÊt khÈu qua mét sè n−íc T©y ¢u vµ Trung ¸ víi sè l−îng nhá. TiÒm n¨ng tiªu thô mµng máng tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm chÊt l−îng cao nh− mµng trong suèt, mµng siªu máng, mµng thæi khÝ, mµng khæ réng cho s¶n xuÊt muèi ¨n, nu«i trång thuû h¶i s¶n. Gi¶ da PVC vµ PU ®−îc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c s¶n phÈm giµy dÐp, tói x¸ch. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ EU. Môc tiªu phÊn ®Êu ®èi víi s¶n phÈm nhùa xuÊt khÈu lµ 250 triÖu USD vµo n¨m 2005, vµ kho¶ng 600 – 700 triÖu USD vµo n¨m 2010. * Thñ c«ng mü nghÖ: Kim ng¹ch hiÖn nay ®· ®¹t h¬n 400 triÖu USD. §©y lµ ngµnh hµng mµ ta cßn nhiÒu tiÒm n¨ng, dung l−îng thÞ tr−êng thÕ giíi cßn lín. NÕu cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®Ó kh¬i dËy tiÒm n¨ng th× cã thÓ n©ng kim ng¹ch lªn 500 - 600 triÖu USD vµo n¨m 2005 vµ trªn 1 tû USD vµo n¨m 2010, trong ®ã hµng gèm sø chiÕm kho¶ng 60%. ThÞ tr−êng ®Þnh h−íng lµ EU, NhËt B¶n vµ Hoa Kú. C¸c thÞ tr−êng nh− Trung §«ng, Ch©u §¹i D−¬ng lµ thÞ tr−êng tiÒm tµng, cÇn nç lùc ph¸t triÓn. * Thùc phÈm chÕ biÕn: Kim ng¹ch hiÖn nay míi ®¹t kho¶ng 150 triÖu USD, tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng mÆt hµng kh«ng ®ßi hái nhiÒu vÒ c«ng nghÖ nh− b¸nh kÑo, s÷a, mú ¨n liÒn, phë ¨n liÒn, bét ngät, dÇu thùc vËt... TiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh hµng nµy cßn kh¸ lín bëi ë mét sè n−íc cã nhu cÇu, ch−a kÓ céng ®ång ng−êi ViÖt Nam ë n−íc ngoµi kh¸ ®«ng. Dù b¸o tíi n¨m 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu cã kh¶ n¨ng v−ît 200 triÖu USD vµ tíi n¨m 2010 ®¹t 700 triÖu USD víi thÞ tr−êng tiªu thô chñ yÕu lµ Nga, §«ng ©u, EU, ¤xtr©ylia vµ Hoa Kú. Trong nhãm nµy, cÇn hÕt søc chó träng mÆt hµng dÇu thùc vËt bëi n−íc ta lµ n−íc cã tiÒm n¨ng vÒ c©y cã dÇu (dõa, ®Ëu nµnh, võng, l¹c...). Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c vïng trång c©y cã dÇu, ch¨n nu«i ®µn bß s÷a ®Ó t¨ng dÇn tû träng nguyªn liÖu trong n−íc phôc vô cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, h¹n chÕ dÇn l−îng dÇu nguyªn liÖu nhËp khÈu. Trung Quèc vµ Trung §«ng lµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi mÆt hµng nµy. * S¶n phÈm gç: §©y lµ ngµnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë n−íc ta víi thÕ m¹nh vÒ nh©n c«ng vµ tay nghÒ vµ nhu cÇu thÕ giíi t¨ng kh¸ æn ®Þnh (b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng kho¶ng 7-8% trong suèt thêi gian tõ 1994 ®Õn 1998). Sau khi chuyÓn h−íng sang sö dông nguyªn liÖu nhËp, kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm gç cña ta (kh«ng kÓ gç mü nghÖ) ®ang håi phôc dÇn. HiÖn nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ®· ®¹t kho¶ng 800 triÖu USD/n¨m. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 cã thÓ ®¹t gÇn 1 tû USD. §Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy, cÇn cã ®Çu t− tháa ®¸ng vµo kh©u trång rõng vµ ®¬n gi¶n hãa thñ tôc trong xuÊt khÈu s¶n phÈm gç, nhÊt lµ s¶n phÈm gç rõng tù nhiªn. b. Nhãm s¶n phÈm c«ng nghiÖp nÆng: * S¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn: §©y sÏ lµ ngµnh hµng xuÊt khÈu nhiÒu tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam trong 10 n¨m tíi. HiÖn nay, ®ang næi lªn hai mÆt hµng lµ d©y vµ c¸p ®iÖn víi kim ng¹ch kho¶ng trªn 300 triÖu USD/n¨m vµ xe ®¹p phô tïng víi kim ng¹ch kho¶ng 200 triÖu USD. Ngoµi ra cã mét sè chñng lo¹i m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng cô, khu«n mÉu, ®éng c¬ vµ mét sè thiÕt bÞ c¬ khÝ cì nhá kh¸c còng 52 ®ang trªn ®µ t¨ng xuÊt khÈu. NÕu khai th¸c tèt tiÒm n¨ng cña nhãm hµng nµy vµ cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi h−íng vÒ xuÊt khÈu, kh¶ n¨ng ®¹t kim ng¹ch trªn 1 tû USD vµo n¨m 2010 lµ hoµn toµn kh¶ thi. ThÞ tr−êng ®Þnh h−íng ®èi víi xe ®¹p lµ EU vµ Hoa Kú, víi c¸c s¶n phÈm kh¸c lµ c¸c n−íc ASEAN, Trung §«ng vµ Ch©u Phi. * Hãa phÈm tiªu dïng: §©y lµ ngµnh hµng míi xuÊt hiÖn trong vµi n¨m gÇn ®©y víi h¹t nh©n lµ bét giÆt, chÊt tÈy röa, mü phÈm... Kim ng¹ch hµng n¨m ®· ®¹t xÊp xØ 30 triÖu USD. ThÞ tr−êng tiªu thô chÝnh lµ Trung Quèc, Campuchia, I-r¾c vµ mét sè n−íc ®ang ph¸t triÓn. Mét sè l−îng nhá ®· ®−îc xuÊt sang c¸c n−íc ASEAN vµ EU. Ta hoµn toµn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy. Môc tiªu kim ng¹ch vµo n¨m 2005 lµ 200 triÖu USD, vµo n¨m 2010 lµ 600 triÖu USD. ThÞ tr−êng chÝnh trong thêi kú 2001-2005 vÉn lµ Trung Quèc, Campuchia, c¸c n−íc ASEAN vµ mét sè n−íc ®ang ph¸t triÓn; sang thêi kú 2006-2010 cè g¾ng len vµo c¸c thÞ tr−êng kh¸c nh− EU, NhËt B¶n, Nga, Hoa Kú. * Hµng ®iÖn tö tin häc: Víi xu thÕ ph©n c«ng lao ®éng theo chiÒu s©u trªn thÕ giíi hiÖn nay, ®©y lµ nhãm hµng mµ ViÖt Nam rÊt cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, tr−íc m¾t lµ gia c«ng råi tiÕn tíi néi hãa dÇn. VÊn ®Ò cèt lâi lµ cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Môc tiªu kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Æt ra cho ngµnh lµ 1 – 1,2 tû USD vµo n¨m 2005 vµ 3 tû USD vµo n¨m 2010. VÒ thÞ tr−êng th× nh»m vµo c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (phÇn mÒm) vµ c¶ c¸c n−íc §PT (phÇn cøng). CÇn coi ®©y lµ kh©u ®ét ph¸ trong 5 n¨m cuèi cña kú 2001- 2010. 2.1.3. Dù b¸o c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu míi: §ãn nhËn xu h−íng chuyÓn dÞch ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ c¨n cø vµo tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh ë ViÖt Nam còng nh− nhu cÇu trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, cã thÓ dù b¸o mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu mµ hiÖn nay kim ng¹ch cßn nhá bÐ nh−ng rÊt cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trong t−¬ng lai, ®ã lµ: - Ngµnh c¬ khÝ: S¶n phÈm m¸y næ, thÐp èng, gang ®óc, d©y lâi hµn, b¶n lÒ, ®inh èc vÝt... - Ngµnh ho¸ chÊt: C¸c s¶n phÈm sau ho¸ dÇu nh− chÊt dÎo, polyeste, nguyªn liÖu d−îc... - Ngµnh tiªu dïng thùc phÈm: S¶n phÈm bia, thùc phÈm chÕ biÕn... 53 2.2. §Þnh h−íng thÞ tr−êng a. Khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng: TiÕp tôc coi träng khu vùc nµy trong 10 n¨m tíi v× ë gÇn ta, cã dung l−îng lín, ph¸t triÓn t−¬ng ®èi n¨ng ®éng. ThÞ tr−êng träng ®iÓm t¹i khu vùc nµy sÏ lµ c¸c n−íc ASEAN, Trung Quèc (c¶ Hång C«ng), NhËt B¶n, §µi Loan vµ Hµn Quèc. ASEAN lµ mét thÞ tr−êng kh¸ lín, víi kho¶ng 500 triÖu d©n, ë s¸t n−íc ta vµ ta lµ mét thµnh viªn, tuy tr−íc m¾t gÆp khã kh¨n t¹m thêi song tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cßn lín, l©u nay chiÕm kho¶ng trªn d−íi 1/3 kim ng¹ch bu«n b¸n cña n−íc ta, s¾p tíi, khi AFTA h×nh thµnh ta cµng cã thªm ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng nµy. MÆt kh¸c, ASEAN cã nhiÒu mÆt hµng gièng ta, ®Òu h−íng ra c¸c thÞ tr−êng kh¸c lµ chÝnh chø ch−a ph¶i lµ bu«n b¸n trong khu vùc lµ chÝnh, trong nh÷ng n¨m tíi, kh¶ n¨ng xuÊt g¹o, dÇu th« cho khu vùc nµy sÏ gi¶m, trong khi ®ã víi viÖc ¸p dông biÓu thuÕ AFTA, hµng cña ASEAN cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong viÖc ®i vµo thÞ tr−êng ta, do ®ã cµng ph¶i ra søc phÊn ®Êu gia t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó ®i vµo thÞ tr−êng ASEAN, c¶i thiÖn c¸n c©n th−¬ng m¹i. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc, chñ ®éng tËn dông thuËn lîi do c¬ chÕ AFTA më ra ®Ó gia t¨ng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy. Ngoµi ra, cÇn khai th¸c tèt thÞ tr−êng Lµo vµ Campuchia. MÆt hµng träng t©m cÇn ®−îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ lµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp gåm linh kiÖn vi tÝnh, mét vµi s¶n phÈm c¬ khÝ (®èi víi c¸c n−íc ngoµi §«ng D−¬ng) vµ ho¸ phÈm tiªu dïng, thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm nhùa, hµng b¸ch ho¸ (®èi víi Lµo vµ Campuchia). VÒ nhËp khÈu, mÆt hµng chñ yÕu tõ thÞ tr−êng nµy sÏ lµ nguyªn liÖu s¶n xuÊt dÇu thùc vËt, ph©n bãn, linh kiÖn vi tÝnh - c¬ khÝ - ®iÖn tö, x¨ng dÇu, s¾t thÐp, t©n d−îc vµ mét sè chñng lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng. Trung Quèc lµ mét thÞ tr−êng lín, l¹i ë s¸t n−íc ta ®ång thêi lµ mét n−íc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn nhiÒu thÞ tr−êng, trong ®ã cã thÞ tr−êng n−íc ta. ViÖc ký kÕt tho¶ thuËn th−¬ng m¹i tù do theo Ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím (EHP) gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc lµ c¬ héi ®ång thêi lµ th¸ch thøc ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Víi ý nghÜa ®ã ta cÇn tÝch cùc, chñ ®éng h¬n trong viÖc thóc ®Èy bu«n b¸n víi Trung Quèc mµ h−íng chÝnh lµ c¸c tØnh Hoa Nam vµ T©y Nam Trung Quèc, phÊn ®Êu ®−a kim ng¹ch lªn kho¶ng 3-4 tû USD. Mét trong nh÷ng ph−¬ng c¸ch lµ tranh thñ tho¶ thuËn ë cÊp ChÝnh phñ vÒ trao ®æi mét sè mÆt hµng víi sè l−îng lín, trªn c¬ së æn ®Þnh, thóc ®Èy bu«n b¸n chÝnh ng¹ch. Bªn c¹nh ®ã cÇn coi träng bu«n b¸n biªn mËu, tËn dông ph−¬ng thøc nµy ®Ó gia t¨ng xuÊt khÈu trªn c¬ së h×nh thµnh sù ®iÒu hµnh tËp trung vµ nhÞp nhµng. §ång thêi, cÇn chó träng thÞ tr−êng Hång C«ng- mét thÞ tr−êng tiªu thô lín vµ vèn lµ mét kh©u trung chuyÓn quan träng nh−ng gÇn ®©y cã xu h−íng thuyªn gi¶m trong bu«n b¸n víi ta. MÆt hµng chñ yÕu ®i vµo hai thÞ tr−êng nµy sÏ lµ h¶i s¶n, cao su, rau hoa qu¶, hµng c«ng nghiÖp cã thùc phÈm chÕ biÕn vµ ho¸ phÈm tiªu dïng. Hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ Trung Quèc sÏ lµ ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, mét sè chñng 54 lo¹i ph©n bãn, chÊt dÎo nguyªn liÖu, b«ng, s¾t thÐp, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ phô tïng. NhËt B¶n lµ thÞ tr−êng truyÒn thèng, nh−ng thêi gian qua phÇn nµo bÞ mÊt ®i vÞ trÝ cña m×nh khi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n suy tho¸i, nhu cÇu gi¶m sót vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam qu¸ tËp trung vµo thÞ tr−êng Mü. Thêi gian gÇn ®©y, do gÆp khã kh¨n ë thÞ tr−êng Hoa Kú vµ EU, c¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu quan t©m trë l¹i tíi thÞ tr−êng NhËt B¶n vµ tû träng xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng nµy ®· ®−îc c¶i thiÖn. GÇn ®©y, ChÝnh phñ hai n−íc ®· ký kÕt nhiÒu tho¶ thuËn hîp t¸c song ph−¬ng quan träng lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc më réng vµ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ ®èi ngoo¹i gi÷a hai n−íc.C¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng c−êng t×m hiÓu c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn ph−¬ng thøc ph©n phèi, thñ tôc xin dÊu chøng nhËn chÊt l−îng JIS, JAS vµ Ecomark còng nh− chÕ ®é x¸c nhËn tr−íc vÒ thùc phÈm nhËp khÈu cña NhËt. §©y lµ viÖc hÕt søc quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n vµ thùc phÈm, mÆt hµng mµ ta cã thÕ m¹nh. Ngoµi ra, cÇn hÕt søc quan t©m ®Õn thu hót vèn ®Çu t− tõ NhËt B¶n. Trong nh÷ng n¨m tíi mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu sang NhËt B¶n sÏ lµ: hµng c«ng nghiÖp gåm cã hµng dÖt may, giµy dÐp vµ s¶n phÈm da, than ®¸, thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm gç, hµng thñ c«ng mü nghÖ. MÆt hµng chñ yÕu nhËp khÈu sÏ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, chÊt dÎo nguyªn liÖu, linh kiÖn ®iÖn tö tin häc c¬ khÝ, thuèc trõ s©u vµ nguyªn liÖu, s¾t thÐp, nguyªn phô liÖu dÖt- may - da. Hµn Quèc lµ thÞ tr−êng nhËp khÈu lín trong khu vùc. Tuy nhiªn, ta vÉn nhËp siªu lín, hµng xuÊt cña ta vÉn ch−a cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr−êng nµy. Trong thêi gian tíi, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Hµn Quèc, cÇn kiªn tr× thuyÕt phôc b¹n më cöa thÞ tr−êng. CÇn chó träng tíi mét nh©n tè míi lµ Nam - B¾c TriÒu Tiªn c¶i thiÖn quan hÖ, më ra kh¶ n¨ng gia t¨ng bu«n b¸n víi c¶ hai miÒn Nam B¾c TriÒu Tiªn. C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ dÖt may, giµy dÐp, than ®¸. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ thÞ tr−êng nµy cã thÓ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, chÊt dÎo nguyªn liÖu, linh kiÖn ®iÖn tö - tin häc - c¬ khÝ, ph©n bãn, s¾t thÐp, t©n d−îc vµ nguyªn phô liÖu dÖt - may - da. §µi Loan lµ b¹n hµng xuÊt khÈu quan träng. Quan hÖ th−¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m tíi cã thÓ thªm mét sè thuËn lîi. Trong thêi gian tíi cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp nh− dÖt may, giµy dÐp, c¬ khÝ vµ ®iÖn gia dông... Víi sè l−îng c¸c c¬ së cã vèn ®Çu t− cña §µi Loan kh¸ lín t¹i ViÖt Nam, lµ lîi thÕ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng nµy. Hµng nhËp tõ §µi Loan cã thÓ lµ linh kiÖn ®iÖn tö - vi tÝnh - c¬ khÝ, m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng, nguyªn phô liÖu dÖt may - da, s¾t thÐp. b. Khu vùc Ch©u ¢u Träng t©m cña thÞ tr−êng ch©u ¢u lµ EU mµ chñ yÕu lµ c¸c n−íc nh− §øc, Anh, Ph¸p vµ Italia. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU t¨ng rÊt nhanh trong thêi kú 1991 - 1999. Trong c¸c quèc gia EU, §øc lµ b¹n hµng quan träng thø 4 cña ViÖt Nam, Anh lµ n−íc thø 9, Ph¸p vµ Hµ Lan ®øng thø 12 vµ 13. Hµng c«ng nghiÖp 55 xuÊt sang EU chñ yÕu lµ giÇy dÐp, dÖt may, than ®¸. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a xuÊt khÈu sang EU, ®¸p øng ®ßi hái cao vÒ chÊt l−îng vµ luËt lÖ phøc t¹p ë EU, cÇn t¨ng c−êng thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp; chó träng n©ng cao chÊt l−îng hµng ho¸; tranh thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i mµ EU dµnh cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn theo c¬ chÕ GSP chõng nµo cã thÓ, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn gia t¨ng c¹nh tranh trong viÖc th©m nhËp thÞ tr−êng nµy sau khi bá h¹n ng¹ch dÖt may theo ATC vµo n¨m 2005. KÓ tõ 01/5/2004, sù kiÖn EU më réng thªm 10 n−íc thµnh viªn n÷a vÒ phÝa ®«ng ®· phÇn nµo xo¸ nhoµ ranh giíi gi÷a khu vùc thÞ tr−êng T©y ¢u vµ §«ng ¢u. ThÞ tr−êng Ch©u ¢u ®ang tiÕn tíi h×nh thµnh mét thÓ thèng nhÊt, t¹o ra nhiÒu c¬ héi ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. C¬ héi v× mét thÞ tr−êng EU réng lín h¬n víi c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt, chÝnh s¸ch nhËp khÈu thèng nhÊt còng nh− c¸c −u ®·i th−¬ng m¹i sÏ më ra cho hµng ViÖt Nam. Th¸ch thøc v× xuÊt khÈu sang khu vùc §«ng ¢u tr−íc ®©y kh«ng chÞu h¹n ng¹ch còng nh− c¸c quy ®Þnh, tiªu chuÈn kü thuËt ngÆt nghÌo nay sÏ bÞ ®iÒu chØnh theo nh÷ng quy ®Þnh chung cña EU. Nh×n chung, nhiÒu mÆt hµng cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu vµo EU nh−ng träng t©m vÉn sÏ lµ dÖt may, giµy dÐp, s¶n phÈm nhùa, s¶n phÈm gç, vµ s¶n phÈm c¬ khÝ. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ thÞ tr−êng nµy sÏ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, m¸y chÕ biÕn thùc phÈm, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y bay, ho¸ chÊt, t©n d−îc, nguyªn phô liÖu dÖt - may- da. Ngoµi khèi EU, quan hÖ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc §«ng ¢u vµ SNG, nhÊt lµ liªn bang Nga cã thÓ vµ cÇn ®−îc kh«i phôc bëi ®©y lµ thÞ tr−êng cã nhiÒu tiÒm n¨ng nÕu gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ph−¬ng thøc thanh to¸n. Ta cÇn thay ®æi nhËn thøc vÒ viÖc hä “dÔ tÝnh”, ng−êi tiªu dïng ë ®©y ®· ®−îc tiÕp cËn víi hµng ho¸ nhiÒu n−íc cã chÊt l−îng cao h¬n hµng ho¸ cña ta; nhiÒu n−íc, trong ®ã cã Trung Quèc, x©m nhËp m¹nh mÏ vµo khu vùc nµy, ®ång thêi c¸c n−íc nµy ®Òu cã khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n. Toµn bé t×nh h×nh ®ßi hái ta ph¶i coi hä nh− nh÷ng thÞ tr−êng nhiÒu tiÒm n¨ng vµ yªu cÇu hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh cao, ®Òu vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng víi mét sè ®Æc thï cña giai ®o¹n chuyÓn ®æi. Theo h−íng ®ã, Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr−êng nµy. Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu cÇn ®−îc ra ®êi sím ®Ó b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu cho ng−êi xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo Nga vµ §«ng ¢u theo ph−¬ng thøc "Nhµ n−íc doanh nghiÖp cïng lµm”, x©y dùng mét sè trung t©m tiªu thô hµng ho¸, hç trî tËn dông céng ®ång ng−êi ViÖt ®Ó ®−a hµng vµo Nga vµ §«ng ¢u, t¹o mét sè c¬ së s¶n xuÊt t¹i chç, h×nh thµnh c¸c kho ®Çu mèi... Träng t©m vÒ hµng ho¸ c«ng nghiÖp xuÊt khÈu sÏ lµ thùc phÈm chÕ biÕn, ho¸ phÈm tiªu dïng, dÖt may, giµy dÐp vµ thñ c«ng mü nghÖ. Hµng nhËp khÈu chñ yÕu sÏ lµ thiÕt bÞ n¨ng l−îng, thiÕt bÞ má, hµng quèc phßng, ph©n bãn, s¾t thÐp, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, lóa mú vµ t©n d−îc. c. Khu vùc B¾c Mü: 56 Träng t©m t¹i khu vùc nµy lµ thÞ tr−êng Hoa Kú. §©y lµ n−íc nhËp khÈu lín hµng ®Çu thÕ giíi (mçi n¨m nhËp khÈu tíi trªn 1000 tû USD hµng ho¸) víi nhu cÇu rÊt ®a d¹ng, n¾m nh÷ng ®Ønh cao vÒ khoa häc - c«ng nghÖ, c«ng nghÖ nguån. HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®−îc ký kÕt vµ phª chuÈn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ta, ®ång thêi thóc ®Èy c¸c n−íc ®Çu t− vµo ViÖt Nam ®Ó xuÊt sang Hoa Kú. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ thÞ tr−êng tiÒm Èn rÊt nhiÒu rµo c¶n thuÕ quan vµ phi thuÕ quan còng nh− c¸c tranh chÊp th−¬ng m¹i d−íi nh÷ng h×nh thøc tinh vi nªn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng nµy ph¶i rÊt tØnh t¸o, nhanh nh¹y vµ v÷ng vµng c¶ vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, kiÕn thøc ph¸p luËt, thÞ tr−êng vµ kü n¨ng kinh doanh. MÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu vµo Hoa Kú lµ dÖt may, giµy dÐp, s¶n phÈm nhùa, s¶n phÈm c¬ khÝ - ®iÖn, s¶n phÈm gç, thñ c«ng mü nghÖ, thùc phÈm chÕ biÕn, n«ng thñy s¶n. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, phÇn mÒm, m¸y bay, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, ho¸ chÊt, t©n d−îc, s¶n phÈm cao su, chÊt dÎo nguyªn liÖu, lóa mú vµ nguyªn liÖu s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc. Sau h¬n 2 n¨m t¨ng tr−ëng m¹nh, xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may vµ thuû s¶n (hai mÆt hµng chñ lùc) vµo Hoa Kú ®· cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i do vÊp ph¶i nh÷ng rµo c¶n phi thuÕ quan (¸p ®Æt h¹n ng¹ch, kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸...). §Æc biÖt lµ tõ n¨m 2005, chÕ ®é h¹n ng¹ch ®−îc dì bá theo HiÖp ®Þnh ATC ®èi víi c¸c n−íc thµnh viªn WTO th× xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sÏ cµng gÆp khã kh¨n, nhÊt lµ nÕu vµo thêi ®iÓm ®ã ta ch−a kÕt thóc ®µm ph¸n gia nhËp WTO. V× vËy, chiÕn l−îc l©u dµi khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng nµy lµ ph¶i ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, tr¸nh tËp trung qu¸ nhiÒu vµo mét sè chñng lo¹i mÆt hµng “nãng”, nhanh nh¹y vµ kÞp thêi chuyÓn h−íng mÆt hµng khi cã nguy c¬ bÞ ¸p ®Æt rµo c¶n th−¬ng m¹i vµ ph¶i n¾m v÷ng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña n−íc së t¹i ®Ó cã ®èi s¸ch thÝch hîp. d. Ch©u §¹i D−¬ng: Träng t©m t¹i khu vùc ch©u §¹i d−¬ng lµ ¤xtr©ylia vµ Niu Dil©n. Quan hÖ th−¬ng m¹i víi hai thÞ tr−êng nµy ph¸t triÓn tèt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chøng tá tiÒm n¨ng kh«ng nhá nh−ng møc khai th¸c vÉn cßn thÊp. Do ®ã, cÇn kiªn tr× t×m kiÕm, t¹o lËp vµ cñng cè quan hÖ b¹n hµng. Hµng ho¸ c«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµo khu vùc nµy cÇn tËp trung chñ yÕu vµo dÇu th«, dÖt may, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm nhùa, s¶n phÈm gç vµ s¶n phÈm c¬ khÝ ®iÖn. Hµng nhËp khÈu chñ yÕu sÏ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, s¾t thÐp, lóa mú, bét mú, s÷a nguyªn liÖu vµ t©n d−îc. e. Trung CËn §«ng, Nam ¸, Ch©u Phi vµ Mü La-tinh: Hµng ho¸ cña ViÖt Nam hiÖn ®· xuÊt hiÖn trªn c¸c thÞ tr−êng nµy nh−ng chñ yÕu lµ qua th−¬ng nh©n n−íc thø ba; kim ng¹ch do ta xuÊt trùc tiÕp cßn kh¸ nhá bÐ. Mét ®iÓm cÇn l−u ý lµ toµn bé c¸c n−íc trong khu vùc, kÓ c¶ nh÷ng n−íc ®· tõng ph¸t triÓn theo ®−êng lèi kÕ ho¹ch hãa tËp trung, ®Òu ®· ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ hiÖn ®ang cã sù g¾n kÕt víi nhau th«ng qua viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc nh− khèi liªn minh quan thuÕ Nam Ch©u Phi, khèi c¸c n−íc sö dông ®ång Franc ë T©y Phi, khèi Maghreb t¹i B¾c Phi, khèi c¸c n−íc vïng 57 VÞnh, HiÖp héi SAFTA... Th−¬ng m¹i gi÷a c¸c n−íc trong khèi ®−îc ¸p dông nh÷ng −u ®·i ®Æc biÖt. V× lý do ®ã, trong chiÕn l−îc th©m nhËp thÞ tr−êng, cÇn chän thÞ tr−êng träng ®iÓm cho tõng khèi vµ lÊy ®ã lµm bµn ®¹p ®Ó tiÕn vµo c¸c n−íc trong khèi. Tãm l¹i, trong thêi gian tíi, bªn c¹nh viÖc tiÕp tôc cñng cè vµ t¨ng c−êng chç ®øng t¹i c¸c thÞ tr−êng träng ®iÓm hiÖn nay lµ Hoa Kú, EU, NhËt B¶n, ASEAN, th× kh©u ®ét ph¸ cã thÓ lµ gia t¨ng sù cã mÆt t¹i thÞ tr−êng Trung Quèc, Nga, më ra thÞ tr−êng ch©u Phi vµ trong chõng mùc nµo ®ã lµ thÞ tr−êng Mü La- tinh. 58 Ch−¬ng IV Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm c«ng nghiÖp ViÖt Nam 1. ChÝnh s¸ch ®Çu t− vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm c«ng nghiÖp: §Ó ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu ®Ò ra trong phÇn ®Þnh h−íng vÒ mÆt hµng, chÝnh s¸ch ®Çu t− vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh vµ nªn ®−îc thùc hiÖn theo c¸c h−íng sau: 1.1. Bé C«ng nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ngµnh c«ng nghiÖp cÇn thùc hiÖn: - §Èy m¹nh thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm c«ng nghiÖp theo h−íng gia t¨ng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o. TËp trung −u tiªn ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín, cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao (hµm l−îng c«ng nghÖ, tri thøc cao) nh− c¬ khÝ chÕ t¹o («t«, xe m¸y, xe ®¹p, m¸y ®éng lùc, m¸y n«ng nghiÖp, ®ãng vµ söa ch÷a tµu thuyÒn...), thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö – m¸y vi tÝnh, s¶n phÈm nhùa, thùc phÈm chÕ biÕn... ®Ó sím h×nh thµnh c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc, mòi nhän míi. Khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña nh÷ng s¶n phÈm ®ang cã lîi thÕ c¹nh tranh nh− hµng may mÆc, giµy - dÐp. PhÊn ®Êu n©ng tû träng hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn, chÕ t¹o trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 50% hiÖn nay lªn 70 – 75% vµo n¨m 2010. Bªn c¹nh ®ã, cÇn quan t©m khai th¸c c¸c mÆt hµng sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i chç, sö dông nhiÒu lao ®éng nh− chÕ biÕn n«ng - l©m - thñy s¶n, thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm gç... - C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh c¾t gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh, phÊn ®Êu hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã gi¸ thµnh b»ng hoÆc thÊp h¬n c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trong khu vùc. - §Èy m¹nh ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c hÖ thèng qu¶n lý nh− hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng (ISO 9000), hÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng (ISO 14000), hÖ thèng tiªu chuÈn tr¸ch nhiÖm x· héi (SA 8000) trong s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, t¹o dùng uy tÝn, th−¬ng hiÖu. TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cao, tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao mÆt b»ng tr×nh ®é c«ng nghÖ chung cña ngµnh. - C¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng x©y dùng chiÕn l−îc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ xuÊt khÈu cña m×nh tõ nay ®Õn n¨m 2010. Khi x©y dùng chiÕn l−îc cÇn nghiªn cøu thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc, xu thÕ ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Trªn c¬ së chiÕn l−îc xuÊt khÈu ®· x©y dùng, nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n xuÊt khÈu cã môc tiªu, trong ®ã x¸c ®Þnh cô thÓ s¶n phÈm xuÊt khÈu cã søc c¹nh tranh, thÞ tr−êng, ph−¬ng thøc c¹nh tranh. C¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n xuÊt khÈu cã môc tiªu sau khi ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt vµ ®i vµo ho¹t ®éng, xÐt thÊy cã hiÖu qu¶ sÏ ®−îc hç trî th«ng qua c¸c −u ®·i vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t−, tµi chÝnh, tÝn dông, ®Êt ®ai ... 59 - §Èy m¹nh c¸c dù ¸n ®Çu t− ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n−íc, cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Mét sè dù ¸n ®Çu t− ®¸ng l−u ý ®ang vµ sÏ dù kiÕn triÓn khai bao gåm: + Ngµnh kho¸ng s¶n: Dù ¸n má s¾t Th¹ch Khª, alumin L©m §ång, ®ång Sin QuyÒn, bauxit nh«m L©m §ång, diatomit Phó Yªn, ®iÖn ph©n kÏm Th¸i Nguyªn + Ngµnh c¬ khÝ luyÖn kim ho¸ chÊt: C¸c dù ¸n thÐp MiÒn B¾c, thÐp c¸n nguéi Phó Mü, thÐp Sunsteel; C¸c dù ¸n s¶n phÈm c¬ khÝ träng ®iÓm... + Ngµnh tiªu dïng thùc phÈm: C¸c dù ¸n bét giÊy, bia Cñ Chi, côm dù ¸n sîi – dÖt – nhuém Hoµ Kh¸nh §µ N½ng... - §Èy m¹nh c«ng t¸c ®æi míi, s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ n−íc, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia huy ®éng thªm vèn gãp cæ phÇn, tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, kiªn quyÕt xö lý c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç kÐo dµi, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khèi doanh nghiÖp quèc doanh. - Bé C«ng nghiÖp phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh liªn quan x©y dùng §Ò ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phô trî, trong ®ã cã ®Ò xuÊt nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch −u tiªn, hç trî ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî ®Ó tr×nh ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh, tr−íc m¾t tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt nguyªn phô liÖu cho ngµnh dÖt may, da giµy; ngµnh chÕ t¹o phô tïng, linh kiÖn cho ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o, thiÕt bÞ ®iÖn - ®iÖn tö...; phèi hîp víi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n x©y dùng, hoµn thiÖn vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trªn nguyªn t¾c hµi hoµ lîi Ých cña ng−êi n«ng d©n, cña doanh nghiÖp vµ cña Nhµ n−íc. - C¸c doanh nghiÖp nghiªn cøu, x©y dùng ®Ò ¸n thµnh lËp trung t©m s¶n xuÊt, giao dÞch mua b¸n nguyªn phô liÖu phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tr−íc m¾t tËp trung vµo nh÷ng ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh− dÖt may, da giµy, chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n... ®Æt t¹i c¸c trung t©m s¶n xuÊt, kinh doanh lín nh− Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, B×nh D−¬ng, §ång Nai... 1.2. KiÕn nghÞ ChÝnh phñ chØ ®¹o c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch sau: a/ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−: - Chñ tr×, phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam bè trÝ kÕ ho¹ch vèn tÝn dông nhµ n−íc cho c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp; b¶o ®¶m cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc s¶n xuÊt vµ cung øng nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu còng ®−îc h−ëng −u ®·i nh− c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nguån ®Çu t− nªn ®−îc x¸c ®Þnh lµ: Nhµ n−íc tËp trung cho nh÷ng kh©u ®ßi hái vèn lín, cã t¸c dông cho nhiÒu doanh nghiÖp nh− nghiªn cøu khoa häc, x©y dùng h¹ tÇng, kho b·i, bÕn c¶ng, thµnh lËp c¸c trung t©m th−¬ng m¹i vµ kho ngo¹i quan ë n−íc ngoµi... Trong c¸c kh©u cßn l¹i, Nhµ n−íc chØ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp chñ ®éng ®Çu t− s¶n xuÊt, kinh doanh, h¹n chÕ tíi møc 60 thÊp nhÊt, nhanh chãng tiÕn tíi xãa bá hoµn toµn c¬ chÕ "xin - cho", bao cÊp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. - Chñ tr×, phèi hîp víi Bé C«ng nghiÖp, c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan ®Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi vµo ngµnh c«ng nghiÖp. §©y lµ mét ®éng lùc quan träng ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ ®æi míi c«ng nghÖ, trong ®ã −u tiªn thu hót ®Çu t− vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cao, ®Çu t− cã ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, lÜnh vùc ph©n phèi b¸n bu«n vµ b¸n lÎ, nh»m tõng b−íc g¾n kÕt c¸c doanh nghiÖp trong n−íc vµo c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt – kinh doanh – ph©n phèi cña c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia trªn thÕ giíi. Chó träng c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu t− mét c¸ch ®ång bé ®Ó t¨ng søc hÊp dÉn ®èi víi c¶ ®Çu t− trong n−íc vµ ®Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi, tÝch cùc, chñ ®éng ®iÒu chØnh LuËt §Çu t− n−íc ngoµi theo quy ®Þnh cña WTO vÒ TRIMS, gi¶m dÇn, tiÕn tíi xãa bá sù ph©n biÖt vÒ chÝnh s¸ch gi÷a c¸c nhµ ®Çu t− trong n−íc vµ n−íc ngoµi. Duy tr× m«i tr−êng ®Çu t− æn ®Þnh ®Ó t¹o t©m lý tin t−ëng cho c¸c nhµ ®Çu t−. Ph¸t triÓn hîp lý c¸c khu chÕ xuÊt, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi gia t¨ng xuÊt khÈu. b/ Bé Tµi chÝnh: - Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt viÖc ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ nhËp khÈu, bá chÕ ®é thu chªnh lÖch gi¸ ®èi víi nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt mµ trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc hoÆc s¶n xuÊt ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu. TiÕp tôc c¶i tiÕn, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc thu thuÕ, hoµn thuÕ vµ kiÓm tra h¶i quan; t¨ng c−êng vµ chÊn chØnh c«ng t¸c kiÓm tra sau khi thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô thuÕ vµ h¶i quan (hËu kiÓm); t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. - Chñ tr× nghiªn cøu, x©y dùng c¬ chÕ b¶o hiÓm xuÊt khÈu vµ §Ò ¸n thµnh lËp Ng©n hµng XuÊt nhËp khÈu chuyªn lµm nhiÖm vô cung cÊp tÝn dông, b¶o l·nh cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu víi träng t©m lµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cao ®Ó tr×nh ChÝnh phñ trong quý IV n¨m 2004. - Nghiªn cøu tr×nh ChÝnh phñ c¬ chÕ h×nh thµnh nguån vèn ph¸t triÓn vµ øng dông c«ng nghÖ, kü thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nguån vèn cho ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ khoa häc c«ng nghÖ. - TiÕp tôc vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc c¶i tiÕn quy tr×nh, thñ tôc h¶i quan, t¨ng thªm mÆt hµng xuÊt khÈu ®−îc miÔn kiÓm tra ®Ó rót ng¾n thêi gian vµ chi phÝ thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan xuèng ngang b»ng víi c¸c n−íc trong khu vùc. - C¸c Bé: KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Tµi chÝnh, Th−¬ng m¹i vµ c¸c Bé chuyªn ngµnh nghiªn cøu x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo phôc vô s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, ®¶m b¶o nguyªn t¾c t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc nhËp khÈu c¸c nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm mµ trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc hoÆc s¶n xuÊt ch−a ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng (nh− miÔn gi¶m thuÕ, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc...) vµ h¹n chÕ viÖc nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm trong n−íc ®· s¶n xuÊt ®−îc vµ s¶n xuÊt cã chÊt l−îng, ®¹t tiªu chuÈn quèc gia, quèc tÕ. C¸c Bé nghiªn cøu, ban hµnh 61 danh môc nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo ®−îc phÐp nhËp khÈu vµ ®−îc −u ®·i nhËp khÈu ®Ó phôc vô s¶n xuÊt trong tõng thêi kú. c/ Ng©n hµng Nhµ n−íc: - ChØ ®¹o hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i tiÕp tôc c¶i tiÕn quy tr×nh, thñ tôc thÕ chÊp cho vay, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu, ®−îc tiÕp cËn c¸c nguån vèn ®Ó ®Çu t−, s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc; ®Æc biÖt lµ ®Èy m¹nh cho vay trung vµ dµi h¹n ®èi víi c¸c dù ¸n, ch−¬ng tr×nh xuÊt khÈu cã môc tiªu. d/ Bé Th−¬ng m¹i: - Chñ tr×, phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan x©y dùng §Ò ¸n xóc tiÕn th−¬ng m¹i, më réng c¸c thÞ tr−êng tiªu thô, trong ®ã cÇn triÓn khai nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn, cã hÖ thèng c¸c rµo c¶n gia nhËp thÞ tr−êng hiÖn nay ®èi víi c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc t¹i nh÷ng thÞ tr−êng träng ®iÓm vµ ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng ¸n triÓn khai, tr×nh ChÝnh phñ trong quý IV n¨m 2004. - Phèi hîp víi Bé C«ng nghiÖp lùa chän mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ t¹o cã tèc ®é gia t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao ®Ó tËp trung n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, x©y dùng thµnh nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu lín nh»m më réng danh s¸ch c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ t¹o cã kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn mét tû USD mçi n¨m. - §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn nhanh c¸c doanh nghiÖp ph©n phèi trong n−íc ®Ó g¾n s¶n xuÊt víi l−u th«ng, thiÕt lËp hÖ thèng c¸c tæng ®¹i lý, tæng ph¸t hµnh phôc vô cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®−a s¶n phÈm ra thÞ tr−êng khu vùc vµ thÕ giíi; ®ång thêi hç trî c¸c doanh nghiÖp thiÕt lËp mèi liªn hÖ víi c¸c tËp ®oµn ph©n phèi cã quy m«, uy tÝn ë n−íc ngoµi ®Ó tiªu thô s¶n phÈm. e/ Bé Khoa häc & C«ng nghÖ: - Nghiªn cøu, tiÕn tíi thµnh lËp Ng©n hµng D÷ liÖu C«ng nghÖ Quèc gia ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp; t¹o lËp thÞ tr−êng c«ng nghÖ ®Ó c¸c s¶n phÈm khoa häc - c«ng nghÖ ®−îc tr¶ gi¸ ®óng møc vµ l−u th«ng b×nh th−êng nh− mét d¹ng hµng hãa ®Æc biÖt; khuyÕn khÝch viÖc ký hîp ®ång gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc; thi hµnh nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp; ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký vµ kiÓm tra chÊt l−îng b¾t buéc ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp quan t©m h¬n n÷a ®Õn vÊn ®Ò c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¹ch. - Lµm ®Çu mèi phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸, bao gåm c¶ x©y dùng tiªu chuÈn chÊt l−îng quèc gia cho nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm vµ thµnh phÈm nhËp khÈu vµ tiªu chuÈn cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, hµi hoµ tiªu chuÈn phï hîp víi c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ. - Tæ chøc tuyªn truyÒn, h−íng dÉn, qu¶n lý vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®¨ng ký nh·n hiÖu, th−¬ng hiÖu hµng ho¸, së h÷u c«ng nghiÖp, tiªu chuÈn chÊt l−îng s¶n phÈm. H−íng dÉn doanh nghiÖp thùc hiÖn ®¨ng ký th−¬ng hiÖu vµ tu©n thñ 62 c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp t¹i c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu. f/ C¸c Bé: B−u chÝnh ViÔn th«ng, Giao th«ng VËn t¶i vµ c¸c ®Þa ph−¬ng chØ ®¹o viÖc rµ so¸t l¹i c¸c lo¹i phÝ, nghiªn cøu, ®Èy nhanh lé tr×nh gi¶m gi¸ c−íc viÔn th«ng, phÝ c¶ng biÓn, bÕn b·i... nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®Ó cuèi n¨m 2004 xuèng b»ng møc cña c¸c n−íc trong khu vùc. h/ Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o chñ tr×, phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã kû luËt vµ chuyªn m«n cao, ®¸p øng yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c«ng nghiÖp. i/ ñy ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng: - C¨n cø quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®· ®−îc duyÖt, x©y dùng vµ c«ng bè c¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt, ph¸t triÓn ®« thÞ, ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c vïng nguyªn liÖu... Chó träng dµnh quü ®Êt cho c¸c khu, côm c«ng nghiÖp nhá vµ võa, hç trî viÖc di dêi c¸c c¬ së s¶n xuÊt g©y « nhiÔm n»m trong néi ®« hoÆc nh÷ng c¬ së thuéc diÖn ph¶i di dêi. C«ng bè c«ng khai, réng r·i nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng tr−íc khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t−. - Phèi hîp víi Bé C«ng nghiÖp, c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan vµ c¸c doanh nghiÖp tæ chøc nghiªn cøu, xem xÐt, trªn c¬ së lùa chän c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh, cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cao ®Ó ®iÒu chØnh, bæ sung chiÕn l−îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt cña ®Þa ph−¬ng m×nh; cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch thÝch hîp khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp t¹i ®Þa ph−¬ng. - T¨ng c−êng ph¸t huy mèi liªn kÕt néi vïng vµ gi÷a c¸c vïng kinh tÕ trªn nguyªn t¾c hç trî, bæ sung cho nhau nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng quy ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh chång chÐo, trïng lÆp hoÆc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng, gi÷a doanh nghiÖp thuéc ®i¹ ph−¬ng víi doanh nghiÖp thuéc Trung −¬ng vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. 2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr−êng: §Ó chñ ®éng th©m nhËp thÞ tr−êng quèc tÕ, duy tr× vµ më réng thÞ phÇn trªn c¸c thÞ tr−êng quen thuéc, khai th¸c thªm c¸c thÞ tr−êng míi, b¶o ®¶m c¬ cÊu thÞ tr−êng hîp lý theo nguyªn t¾c ®a ph−¬ng ho¸ c¸c ®èi t¸c, cÇn ®æi míi c«ng t¸c thÞ tr−êng ë tÇm vÜ m« vµ vi m« theo c¸c h−íng sau: a) Bé Th−¬ng m¹i: - Phèi hîp chÆt chÏ víi Bé C«ng nghiÖp thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm, thÞ tr−êng vµ xóc tiÕn th−¬ng m¹i. CÇn ®Æc biÖt chó träng ®¶m b¶o c«ng t¸c thÞ tr−êng vµ ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i phï hîp víi c¸c chiÕn l−îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn cña tõng ngµnh vµ toµn ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm, c¸c dù ¸n lín vÒ ph¸t triÓn 63 xuÊt khÈu. §Þnh kú s¸u th¸ng mét lÇn tæ chøc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ rót kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp. - N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan tiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh− thêi sù ho¸ Danh s¸ch c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®−îc th−ëng xuÊt khÈu, −u ®·i tÝn dông xuÊt khÈu; qu¶n lý vµ ph©n bæ h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu... theo h−íng tËp trung −u tiªn nhiÒu h¬n n÷a cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã hµm l−îng chÕ t¹o cao, t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng cao, nh»m hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu; cã c¸c biÖn ph¸p më réng, ®a d¹ng ho¸ thÞ tr−êng xuÊt khÈu, trong ®ã chó träng c¸c thÞ tr−êng chñ yÕu nh− Hoa Kú, EU, NhËt B¶n, Trung Quèc, ASEAN, kh«i phôc c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng ®i ®«i víi më thªm c¸c thÞ tr−êng míi (Trung §«ng, ch©u Phi, Mü Latinh), ®Èy m¹nh viÖc øng dông vµ ph¸t triÓn th−¬ng m¹i ®iÖn tö. - §Èy m¹nh c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã cã viÖc thóc ®Èy ®µm ph¸n song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ më cöa thÞ tr−êng cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam; nghiªn cøu x©y dùng c¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam vµ t×m gi¶i ph¸p kh¾c phôc c¸c rµo c¶n cña n−íc ngoµi ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu; më réng vµ n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn m«n phôc vô cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. - C¶i tiÕn c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng, n©ng cao n¨ng lùc dù b¸o vÒ nhu cÇu, gi¸ c¶ còng nh− c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vµ rµo c¶n cña thÞ tr−êng xuÊt khÈu. Më réng c¸c kªnh th«ng tin thÞ tr−êng tíi tËn doanh nghiÖp (qua viÖc thµnh lËp Trung t©m t− vÊn thÞ tr−êng, x©y dùng website th«ng tin thÞ tr−êng, th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, xuÊt b¶n c¸c Ên phÈm...). TriÓn khai §Ò ¸n nghiªn cøu, thèng kª c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ lùc khi xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr−êng chñ yÕu. Thùc hiÖn vai trß lµ ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin, t− vÊn, hç trî doanh nghiÖp kh¾c phôc c¸c hµng rµo phi quan thuÕ, hµng rµo kü thuËt, chñ ®éng nghiªn cøu, chuÈn bÞ ph−¬ng ¸n ®èi phã vµ kÞp thêi xö lý c¸c tranh chÊp th−¬ng m¹i ph¸t sinh ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ViÖt Nam. - TiÕp tôc nghiªn cøu, më réng m¹ng l−íi trung t©m xóc tiÕn th−¬ng m¹i c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¹i c¸c thÞ tr−êng lín, thÞ tr−êng nhiÒu tiÒm n¨ng. §Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng tham dù héi chî, triÓn l·m t¹i n−íc ngoµi. Cñng cè, n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng c¬ quan ®¹i diÖn th−¬ng m¹i (th−¬ng vô) cña ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi; nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¬ chÕ cung cÊp th«ng tin vÒ n−íc cña c¸c th−¬ng vô d−íi h×nh thøc kªnh th«ng tin b¾t buéc (quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c th−¬ng vô ph¶i b¸o c¸o, cung cÊp nh÷ng néi dung th«ng tin ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt vÒ n−íc) vµ kªnh th«ng tin tù nguyÖn (th«ng qua ký kÕt hîp ®ång víi c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc trong n−íc cã nhu cÇu vÒ th«ng tin thÞ tr−êng). - §Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr−êng, ®Êu tranh chèng gian lËn th−¬ng m¹i, chèng s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶; xö lý nghiªm theo quy ®Þnh cña ph¸p 64 luËt c¸c hµnh vi vi ph¹m, gian lËn th−¬ng m¹i ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p vµ chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp. b/ Bé C«ng nghiÖp: - Phèi hîp víi Bé Th−¬ng m¹i vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan, chØ ®¹o c¸c Tæng c«ng ty, c«ng ty, doanh nghiÖp vµ hiÖp héi doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp x©y dùng chiÕn l−îc vÒ thÞ tr−êng xuÊt khÈu, trong ®ã x¸c ®Þnh râ thÞ tr−êng môc tiªu cho tõng lo¹i s¶n phÈm trong tõng giai ®o¹n, ®Æc ®iÓm vµ c¸c rµo c¶n gia nhËp thÞ tr−êng, ph−¬ng thøc chiÕm lÜnh thÞ tr−êng; chó träng ®µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thÞ tr−êng, xóc tiÕn th−¬ng m¹i cã ®ñ tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n; chñ ®éng t×m kiÕm, thu thËp, ph©n tÝch vµ xö lý c¸c th«ng tin thÞ tr−êng, bao gåm c¶ th«ng tin vÒ hÖ thèng ph¸p luËt, tËp qu¸n kinh doanh, ®Æc ®iÓm, gi¸ c¶ thÞ tr−êng... - ChØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng nghiªn cøu, x©y dùng vµ tham gia c¸c ®Ò ¸n xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm, ®Ò ¸n x©y dùng th−¬ng hiÖu cho s¶n phÈm hµng ho¸; ®Èy m¹nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i th«ng qua c¸c ho¹t ®éng héi chî triÓn l·m, x©y dùng website vµ c¸c h×nh thøc qu¶ng b¸, giíi thiÖu doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm, më c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn vµ trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i n−íc ngoµi, tr−íc m¾t tËp trung vµo c¸c thÞ tr−êng träng ®iÓm nh− Hoa Kú, EU, NhËt B¶n, ASEAN, Nga... Ng©n s¸ch Nhµ n−íc sÏ dµnh mét phÇn hç trî cho viÖc thµnh lËp c¸c trung t©m nµy. - Phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp, tham gia vµo c¸c HiÖp héi ngµnh hµng trong n−íc; x©y dùng c¬ chÕ hç trî cho c¸c HiÖp héi nµy tham gia c¸c HiÖp héi quèc tÕ hoÆc c¸c h×nh thøc hiÖp th−¬ng quèc tÕ nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. c/ Bé Ngo¹i giao: - ChØ ®¹o c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao ë n−íc ngoµi chñ ®éng cung cÊp kÞp thêi th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, ph¸p luËt, tËp qu¸n kinh doanh ë c¸c n−íc cho c¸c doanh nghiÖp vµ HiÖp héi ngµnh hµng trong n−íc; hç trî doanh nghiÖp thiÕt lËp quan hÖ kinh tÕ – th−¬ng m¹i, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i, ®Çu t− vµ c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kh¸c víi n−íc ngoµi. - Phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Bé Th−¬ng m¹i, Bé C«ng nghiÖp vµ c¸c Bé qu¶n lý chuyªn ngµnh kh¸c, Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam tæ chøc c¸c ®oµn xóc tiÕn th−¬ng m¹i, xóc tiÕn ®Çu t− t¹i n−íc ngoµi; phèi hîp víi Bé C«ng an t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc cÊp visa vµ thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh ®Ó thóc ®Èy c«ng t¸c xóc tiÕn th−¬ng m¹i, xóc tiÕn ®Çu t−. d/ Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm: Phèi hîp víi Bé Th−¬ng m¹i, Bé Ngo¹i giao ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xóc tiÕn th«ng m¹i, th«ng tin thÞ tr−êng; c¶i tiÕn vµ n©ng cao hiÖu qu¶, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, minh b¹ch trong c«ng t¸c cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø (C/O) cho hµng ho¸ xuÊt khÈu. 65 3. Hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý vµ ®æi míi, hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt - nhËp khÈu: §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¶ n−íc nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nãi riªng, cÇn hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, ®ång thêi tiÕp tôc ®æi míi, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch xuÊt- nhËp khÈu cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ theo h−íng: - Rµ so¸t l¹i hÖ thèng luËt ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp hoÆc ch−a ®−îc râ, tr−íc hÕt lµ LuËt Th−¬ng m¹i, LuËt §Çu t− n−íc ngoµi vµ LuËt KhuyÕn khÝch §Çu t− trong n−íc. VÒ LuËt Th−¬ng m¹i, cÇn më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO. VÒ LuËt §Çu t− n−íc ngoµi, cÇn ®−a thªm c¸c quy ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (National Treatment) trong c¸c lÜnh vùc nh− c¸c biÖn ph¸p vÒ ®Çu t− cã liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i (TRIMS), dÞch vô. VÒ LuËt KhuyÕn khÝch §Çu t− trong n−íc, cÇn quy ®Þnh l¹i râ h¬n vÒ ngµnh nghÒ khuyÕn khÝch ®Çu t− ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng kh«ng râ rµng gi÷a "thay thÕ nhËp khÈu" vµ "®Þnh h−íng xuÊt khÈu". Cã lé tr×nh thèng nhÊt 2 luËt ®Çu t− nµy thµnh 1 bé luËt chung vÒ khuyÕn khÝch ®Çu t−. - Sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt míi ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh trªn ph−¬ng diÖn quèc tÕ vµ quèc gia nh− v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ Tèi huÖ quèc (MFN) vµ §èi xö quèc gia (NT), LuËt C¹nh tranh vµ Chèng ®éc quyÒn, LuËt Chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ Chèng trî cÊp, LuËt Phßng vÖ KhÈn cÊp, LuËt Chèng chuyÓn gi¸ (transfer pricing) - mét chÝnh s¸ch rÊt quan träng ®èi víi viÖc thu hót cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t− cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia. §iÒu chØnh hoÆc ban hµnh míi c¸c quy ®Þnh d−íi luËt ®Ó xö lý linh ho¹t c¸c m¶ng kinh doanh ®ang ngµy cµng trë nªn quan träng nh−ng ch−a ®ñ khung ph¸p lý nh− c¸c lÜnh vùc dÞch vô, xuÊt khÈu t¹i chç (b¸n hµng thu ngoµi tÖ m¹nh, b¸n hµng miÔn thuÕ, giao hµng xuÊt khÈu trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu...), bu«n b¸n biªn giíi vµ bu«n b¸n duyªn h¶i, kinh doanh t¹m nhËp t¸i xuÊt vµ chuyÓn khÈu... §Æc biÖt chó träng khuyÕn khÝch ®i ®«i víi viÖc qu¶n lý c¸c dÞch vô t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu vµ kho ngo¹i quan ®Ó tËn dông −u thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, t¨ng thu ngo¹i tÖ. - X©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn hµng ho¸ - dÞch vô xuÊt khÈu cho phï hîp víi ®ßi hái cña thÞ tr−êng, n©ng dÇn søc c¹nh tranh. - Trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt- nhËp khÈu, kiªn tr× chÝnh s¸ch nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ n−íc ®ãng vai trß chñ ®¹o. H¹n chÕ dÇn, tiÕn tíi xo¸ bá t×nh tr¹ng ®éc quyÒn doanh nghiÖp, më réng ®Çu mèi kinh doanh xuÊt- nhËp khÈu, khuyÕn khÝch kinh tÕ ngoµi quèc doanh tham gia xuÊt - nhËp khÈu, hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng trong viÖc tiÕp cËn c¸c nh©n tè ®Çu vµo (vèn, tÝn dông, ®Êt ®ai, lao ®éng) còng nh− trong viÖc nhËn hç trî ®Çu t−, kinh doanh tõ phÝa Nhµ n−íc. - TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i theo h−íng xo¸ bá c¸c thñ tôc phiÒn hµ vµ phÊn ®Êu æn ®Þnh m«i tr−êng ph¸p lý ®Ó t¹o t©m lý tin t−ëng cho c¸c doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch hä chÊp nhËn bá vèn ®Çu t− l©u dµi. PhÊn ®Êu lµm cho chÝnh s¸ch thuÕ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch thuÕ 66 xuÊt nhËp khÈu cã ®Þnh h−íng nhÊt qu¸n ®Ó kh«ng g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp trong tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh. Gi¶m dÇn, tiÕn tíi ngõng ¸p dông c¸c lÖnh cÊm, lÖnh ngõng nhËp khÈu t¹m thêi. ChÊm døt t×nh tr¹ng thay ®æi chÝnh s¸ch cã hiÖu lùc håi tè vµ t×nh tr¹ng h×nh sù ho¸ c¸c mèi quan hÖ d©n sù. T¨ng c−êng tÝnh ®ång bé cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch; ¸p dông thÝ ®iÓm m« h×nh liªn kÕt 4 bªn trong x©y dùng c¸c ®Ò ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu (doanh nghiÖp liªn kÕt víi tr−êng, viÖn nghiªn cøu, c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc). - TiÕp cËn c¸c ph−¬ng thøc kinh doanh míi nh− bu«n b¸n trªn thÞ tr−êng giao dÞch hµng ho¸ (Commodity Exchange), trong ®ã cã thÞ tr−êng hµng ho¸ giao ngay vµ thÞ tr−êng kú h¹n (Future, Forward, Options) ®Ó võa trùc tiÕp tham gia ®iÒu tiÕt gi¸ quèc tÕ, võa tËn dông ®−îc tÝnh chÊt phßng ngõa rñi ro cña c¸c thÞ tr−êng nµy. Tõ nay ®Õn 2010 phÊn ®Êu h×nh thµnh thÞ tr−êng giao ngay vµ thÞ tr−êng kú h¹n t¹i ViÖt Nam ®èi víi 1, 2 mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng lµm thÝ ®iÓm, tiÕn tíi nh©n réng ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c. CÇn ®Æc biÖt l−u t©m tiÕp cËn vµ ph¸t triÓn th−¬ng m¹i ®iÖn tö, trong ®ã cã viÖc t¹o dùng khung ph¸p lý cho h×nh thøc th−¬ng m¹i ®Æc thï nµy. - §iÒu hµnh l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i mét c¸ch linh ho¹t ®Ó võa b¶o ®¶m sù æn ®Þnh kinh tÕ- x· héi trong n−íc, võa cã lîi cho xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu, tiÕn tíi ®−a tiÒn ®ång ViÖt Nam thµnh chuyÓn ®æi. 4. VÒ héi nhËp quèc tÕ: - §Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng mét lé tr×nh hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ta vµ víi cam kÕt quèc tÕ vÒ gi¶m quan thuÕ, thuÕ ho¸ ®i ®«i víi viÖc xo¸ bá hµng rµo phi quan thuÕ, ¸p dông chÕ ®é ®·i ngé quèc gia, lÞch tr×nh b¶o hé... c«ng bè c«ng khai ®Ó c¸c ngµnh cã h−íng xÕp s¾p s¶n xuÊt, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §iÒu cÊp b¸ch lµ x©y ®ùng lé tr×nh tæng thÓ tham gia AFTA, ®i ®«i víi viÖc tÝch cùc, chñ ®éng x©y dùng lé tr×nh ®µm ph¸n víi WTO. ThÓ theo c¸c lé tr×nh ®ã, cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh, söa ®æi, x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy t−¬ng øng; - Chñ ®éng thay ®æi vÒ c¨n b¶n ph−¬ng thøc qu¶n lý nhËp khÈu. T¨ng c−êng sö dông c¸c c«ng cô phi thuÕ "hîp lÖ" nh− c¸c hµng rµo tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh, m«i tr−êng..., h¹n ng¹ch thuÕ quan, thuÕ tuyÖt ®èi, thuÕ mïa vô, thuÕ chèng ph¸ gi¸, chèng trî cÊp. Gi¶m dÇn tû träng cña thuÕ nhËp khÈu trong c¬ cÊu nguån thu ng©n s¸ch. C¶i c¸ch biÓu thuÕ vµ c¶i c¸ch c«ng t¸c thu thuÕ ®Ó gi¶m dÇn, tiÕn tíi xo¸ bá chÕ ®é tÝnh thuÕ theo gi¸ tèi thiÓu. - TÝch cùc xóc tiÕn viÖc xÕp s¾p l¹i c¸c doanh nghiÖp, ®æi míi c«ng nghÖ, ph−¬ng thøc qu¶n lý ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña tõng ngµnh hµng; c«ng bè lé tr×nh râ rµng cho viÖc rì bá hµng rµo b¶o hé, kh¾c phôc triÖt ®Ó nh÷ng bÊt hîp lý trong chÝnh s¸ch b¶o hé, c©n ®èi l¹i ®èi t−îng b¶o hé theo h−íng tr−íc hÕt chó träng b¶o hé n«ng s¶n. - TËn dông c¸c thÓ chÕ −u ®·i dµnh cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn trong ®µm ph¸n song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng, cïng c¸c n−íc §PT ®Êu tranh cho lîi Ých cña c¸c n−íc nghÌo. N¾m b¾t vµ tËn dông xu thÕ "khu vùc ho¸" 67 ®Ó b¾t tay víi tõng thÞ tr−êng (hoÆc khu vùc thÞ tr−êng) riªng lÎ, võa t¹o thÞ tr−êng xuÊt khÈu æn ®Þnh, võa lµm quen dÇn víi héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu (WTO). - Nhµ n−íc t¨ng c−êng phæ biÕn kiÕn thøc cho x· héi vÒ héi nhËp. C¸c doanh nghiÖp chñ ®éng t×m hiÓu ®Ó tËn dông nh÷ng thuËn lîi míi do qu¸ tr×nh héi nhËp ®em l¹i ®ång thêi øng phã th¾ng lîi víi nh÷ng th¸ch thøc n¶y sinh. 5. VÒ ®µo t¹o c¸n bé: Kinh nghiÖm cña nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc (nh− NhËt B¶n, Singapore...) cho thÊy c«ng t¸c ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. Ngµy nay nh©n tè nµy l¹i cµng cã ý nghÜa quan träng trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh vµ ¶nh h−ëng s©u réng tíi t− duy qu¶n lý, t− duy kinh tÕ vµ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt, kinh doanh. V× vËy ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng môc tiªu chiÕn l−îc ®· ®Ò ra, vÊn ®Ò t¹o dùng ®−îc mét ®éi ngò c¸n bé, doanh nh©n cã n¨ng lùc vµ mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ tham gia c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Cã thÓ nãi t− duy kinh doanh, nghiÖp vô vµ ph−¬ng thøc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh×n chung míi ë tr×nh ®é thÊp, cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi tr×nh ®é thÕ giíi. H¬n thÕ n÷a, víi môc tiªu chiÕn l−îc lµ t¨ng tr−ëng xÊp xØ 14% n¨m th× nhu cÇu vÒ c«ng nh©n lµnh nghÒ (may mÆc, l¾p r¸p ®iÖn tö, c¬ khÝ...) sÏ rÊt lín. Cø xuÊt khÈu 1 tû USD hµng may mÆc hoÆc giµy dÐp th× cÇn tíi 300.000-400.000 c«ng nh©n, cø xuÊt khÈu 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× cÇn thªm 3000-4000 c«ng nh©n... V× vËy, song song víi viÖc ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸n bé, ®éi ngò doanh nh©n cã n¨ng lùc ph¶i chó träng t¹o dùng mét ®éi ngò c«ng nh©n ®ñ vÒ sè l−îng, th¹o vÒ tay nghÒ ®Ó thùc hiÖn chiÕn l−îc xuÊt nhËp khÈu. Nhµ n−íc cÇn nghiªn cøu tæ chøc nh÷ng líp ®µo t¹o vµ båi d−ìng gi¸m ®èc ®Ó h×nh thµnh dÇn ®éi ngò doanh nh©n cã n¨ng lùc, cã kh¶ n¨ng xö lý linh ho¹t, ®ång thêi cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh nh©n giái, ®Æc biÖt lµ trong khu vùc doanh nghiÖp nhµ n−íc. NÕu cÇn, cã thÓ xem xÐt l¹i chÕ ®é tiÒn l−¬ng cho ng−êi ®øng ®Çu c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc. 6. C¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kh¸c: - N©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thèng kª xuÊt nhËp khÈu. Bé Tµi chÝnh chØ ®¹o Tæng côc H¶i quan thùc hiÖn thèng kª chi tiÕt vÒ kim ng¹ch, thÞ tr−êng ®èi víi nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¸c nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo, s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhËp khÈu cã kim ng¹ch hµng n¨m tõ mét triÖu ®«la Mü trë lªn. Sè liÖu thèng kª th−¬ng m¹i nãi trªn ®−îc cung cÊp cho c¸c Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Tæng côc Thèng kª, Bé Th−¬ng m¹i, Bé C«ng nghiÖp theo ®Þnh kú hµng th¸ng, quý, n¨m nh»m phôc vô cho môc ®Ých thèng kª, x©y dùng ®Þnh h−íng mÆt hµng vµ thÞ tr−êng vµ ho¹ch ®Þnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu. 68 - Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam chñ tr×, phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh, Bé Th−¬ng m¹i vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan tæ chøc theo dâi, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ biÕn ®éng tû gi¸ gi÷a ®ång tiÒn ViÖt Nam vµ c¸c ®ång tiÒn ngo¹i tÖ m¹nh (nh− USD, EURO, YEN,...), trªn c¬ së ®ã x©y dùng c¬ chÕ b¶o hiÓm rñi ro tiÒn tÖ trong xuÊt khÈu vµ ®Þnh h−íng thÞ tr−êng xuÊt khÈu. - C¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph−¬ng cÇn th−êng xuyªn tæ chøc gÆp gì, trao ®æi ý kiÕn víi c¸c doanh nghiÖp vµ hiÖp héi doanh nghiÖp; tæng hîp c¸c kiÕn nghÞ, v−íng m¾c cña doanh nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn hoÆc b¸o c¸o Thñ t−íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh. 69 tμi liÖu tham kh¶o 1. Bé Th−¬ng M¹i ViÖt Nam, ChiÕn l−îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 – 2010. 2. Bé C«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh nh− Da- giÇy, DÖt-may, Nhùa, ... 3. QuyÕt ®Þnh sè 133/2001/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ngµy 10/9/2001 vÒ Quy chÕ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu. 4. QuyÕt ®Þnh sè 0271/2003/Q§-BTM ngµy 13/3/2003 cña Bé Th−¬ng m¹i vÒ Danh môc c¸c mÆt hµng ®−îc h−ëng tÝn dông hç trî xuÊt khÈu n¨m 2003. 5. QuyÕt ®Þnh sè 1335/2003/Q§-BTM ngµy 22/10/2003 cña Bé tr−ëng Bé Th−¬ng m¹i vÒ Danh môc hµng hãa vµ thÞ tr−êng träng ®iÓm xóc tiÕn th−¬ng m¹i quèc gia. 6. Prof.Ohno, C¬ cÊu xuÊt khÈu hµng chÕ t¹o vµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ c¸c n−íc (gåm c¶ H×nh 3, Ch−¬ng I). 7. Niªn gi¸m thèng kª ViÖt Nam 2003. 8. EIU, Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi cña Tæ chøc Economic Intelligence Unit (EIU) vµo th¸ng 7/2004. 70