Lời mở đầu
Thuế ra đời và phát triển gắn liền với sự hình thành và phát triển của Nhà nước. Thuế là một đòi hỏi khách quan đối với sự tồn tại và phát triển của Nhà nước. Bất cứ một chế độ xã hội nào, thuế luôn là công cụ để huy động nguồn thu đáp ứng nhu cầu chi tiêu vào các mục tiêu kinh tế vachì tieeu cho bomậy Nhà nước đó. Từ những năm 1986, cùng với công cuộc cải cách nền kinh tế Việt Nam, hệ thống thuế Việt Nam đã được nghiên cứu và đến năm 1990 một hệ thống thuế ới được hình thành bao gồm hệ thống chính sách thuế và hệ thống quản lý thuế. Cùng với sự ra đời của hệ thống thuế mới, luật thuế GTGT cũng được nghiên cứu, thử nghiệm và đến ngày 0101/1999/ Luật thuế có hiệu lực thi hành thay thế luật thuế doanh thu và được xem là một bước đột phá có tính chất quyết định trong công cuộc cải cách thuế bước 2 của Việt Nam. Tuy nhiên, do điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay đang còn nhiều yeukêm', hệ thống pháp luật thiếu đồng bộ, ý thức chấp hành luật thuế chưa cao vì thế, việc thực hiện luật thuế mới cũng như công tác quản lý thu thuế đang còn gặp nhiều khó khăn cần tháo gỡ.
Qua ba năm thực hiện Luật thuế GTGT, cùng với sự nỗ lực của ngành thuế, chúng ta đã thu được những thành công bước đầu đó là: khắc phục được thu trùng lặp của thuế doanh thu, giảm được nhiều mức thuế suất xuống còn 4 mức thuế suất tạo thuận lợi cho công tác quản lý đồng thời hạn chế được một phần vấn đề trốn lậu thue ^'
Tuy có những thành công bước đầu, nhưng do thuế GTGT là loại thuế mới, lần đầu tiên được đưa vào áp dụng ở Việt Nam, trong đó có những nội dung quy định khác với Luật thuế doanh thu trước kia và cũng không hoàn toàn giống như thuế GTGT của các nước khác. Chính vì vậy, mà vấn đề quản lý thuế GTGT cũng gặp không ít khó khăn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, đây là những hạt nhân của nền kinh tế thị trường. Những doanh nghiệp này rất năng động trong sản xuất kinh doanh, luôn luôn đầu tư vào những lĩnh vực mới kiếm được nhiều lợi nhuận: đây cũng là nguồn thu thuế quan trọng của NSNN. Tuy nhiên, đây lại là khu vực bị thất thu thuế cao nhạtDố yêu cầu bức xúc của thực tiễn, trong quá trình thực tập tại Tổng cục thuế cùng với những kiến thức đã được lĩnh hội ở trường và sự giúp đỡ của thầy giáo – thạc sỹ Nguyễn Quang Ninh, các cô chú cán bộ thuế ở Tổng cục, em đã tìm hiểu nghiên cứu công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng và chọn đề tài “Giải pháp tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay”.
Với thời gian có hạn và phù hợp trong việc nghiên cứu tài liệu, thực tế tại Tổng cục, đề tài chỉ nghiên cứu ở phạm vi các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
Mục đích của đề tài: Tìm hiểu thực trạng công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong thời gian qua. Trên cơ sở đó tìm ra những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế đó, từ đó đưa ra những giải pháp, kiến nghị để công tác quản lý thu thuế GTGT được hoàn thiện hơn, đáp ứng yêu cầu thu đúng, thu đủ và kịp thời về cho NSNN. Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề gồm 3 chương:
Chương I: Một số vấn đề cơ bản về thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế giá trị gia tăng.
Chương II: Thực trạng về quản lý thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
Chương III: Giải pháp tăng cường quản lý thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn thầy giáo – Ths. Nguyễn Quang Ninh, các cô chú, anh chị công tác tại Phòng chính sách – Tổng cục thuế đã giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề này.
Chương I
Một số vấn đề về thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế giá trị gia tăng
I. Một số vấn đề cơ bản về thuế.
1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và bản chất của thuế.
11 Khái niệm và đặc điểm của thuế.
Nghiên cứu về mặt lịch sử tồn tại và phát triển của Nhà nước qua các triều đại, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Để đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của mình, Nhà nước chỉ có thể và cần phải dùng quyền lực để bắt buộc các thành viên trong xã hội có nghĩa vụ đóng góp một phần sản phẩm, một phần thu nhập cho Nhà nước. Hình hệ thức đóng góp ấy chính là thuế. Ngay từ khi Nhà nước ra đời thì thuế cũng xuất hiện, thuế là “sản pham”^? tất yếu từ sự xuất hiện hệ thống bộ máy Nhà nước. Ngược lại, đến lượt nó, thuế là công cụ đảm bảo cung cấp phương tiện vật chất cần thiết cho sự tồn tại và hoạt động của hệ thống bộ máy Nhà nước. Bàn về mối liên hệ giữa thuế và Nhà nước, Mác viết: “Thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy Nhà nước, là thủ đoạn đơn giản để kho bạc thu được tiền hay tài sản của người dân để dùng vào việc chi tiêu của Nhà nước (Mác, Ang-ghen( tuyển tập – NXB sự thật, Hà Nội 1961, tập 2). Ăng ghen cũng đã viết: “Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có sự đóng góp của công dân cho Nhà nước, đó là thuế ma”' (Angghen(, nguồn gốc gia đình, của chế độ tư hữu và Nhà nước- NXB sự thật Hà Nội, 1962).
Ra đời và tồn tại cùng Nhà nước, từ đó đến nay thuế đã trải qua quá trình phát triển và hoàn thiện lâu dài, đồng thời người ta đã đưa ra không ít các khái niệm về thuế trên các góc độ khác nhau.
- Các nhà kinh điển cho rằng: “Thuế là cái mà Nhà nước thu của dân nhưng không bù lai”. và “thuế cấu thành nên phần thu của Chính Phủ, nó được lấy ra từ sản phẩm của đất đai và lao động trong nước, xét cho cùng thì thuế được lấy ra từ tư bản hay thu nhập của người chịu thue”^' (Lenin^ toàn tập – Tập 15)
- Hiện nay, trong một số tài liệu, các tác giả viết: Thuế là khoản đóng góp theo quy định của pháp luật mà Nhà nước bắt buộc mọi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ nộp vào NSNN.
Trên góc độ phân phối thu nhập, người ta đưa ra các khái niệm thuế như sau: Thuế là hình thức phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân nhằm hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng của Nhà nước.
Như vậy, đã có nhiều khái niệm khác nhau về thuế. Tuy nhiên, các khái niệm này chưa thể hiện được bản chất, kinh tế của thuế. Để làm rõ hơn bản chất kinh tế của thuế, cần tìm hiểu về những đặc điểm của thuế
*Thứ nhất: Tính cưỡng chế và pháp lý cao:
Đặc điểm này được thể chế hoá trong hiến pháp của mỗi quốc gia. Trong các quốc gia, việc đóng thuế cho Nhà nước được coi là một trong những nghĩa vụ bắt buộc của tổ chức kinh tế và công dân cho Nhà nước. Các tổ chức kinh tế và công dân thực hiện nghĩa vụ thuế theo các luật thuế cụ thể được cơ quan quyền lực tối cao ở quốc gia đó quy định phù hợp với các hoạt đongvậ thu nhập của từng tổ chức kinh tế và công dân. Tổ chức hoặc cá nhân nào không thực hiện đúng nghĩa vụ thuế của mình, tức là họ đã vi phạm luật pháp của quốc gia đó.
Đặc điểm này phân biệt sự khác nhau giữa thuế với các khoản đóng góp mang tính tự nguyện cho NSNN và thuế đối với các khoản vay mượn của Chính phủ. Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng thuế là biện pháp tài chính mang tính chất bắt buộc của Nhà nước, nhưng sự bắt buộc đó luôn xác lập dựa trên nền tảng của các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và quan hệ kinh tế thế giới.
Thứ hai: Thuế là khoản đóng góp không mang tính hoàn trả trực tiếp.
Khác với các khoản vay, Nhà nước thu thuế từ các tổ chức kinh tế, cá nhân nhưng không phải hoàn trả lại trực tiếp cho người nộp thuế sau một khoảng thời gian với một khoản tiền mà họ đã nộp vào NSNN số tiền thuế thu được Nhà nước sẽ sử dụng cho các chi tiêu công cộng, phục vụ cho nhu cầu của Nhà nước và của mọi cá nhân trong xã hội. Số thuế mà các đối tượng phải nộp cho Nhà nước được tính toán không dựa trên những hoạt động cụ thể và thu nhập của họ. Đặc điểm này cũng phân biệt giữa thuế với phí và lệ phí.
12 Vai trò và bản chất của thuế:
12.1 Vai trò của thuế.
Vai trò của thuế, trong nền kinh tế được xem xét ở các khía cạnh sau:
- Về mặt tài chính: Thuế là công cụ tập trung đảm bảo nguồn thu chủ yếu của NSNN. Tỷ trọng thu bằng thuế thường chiếm phần lớn trong các tổng thu nhập của NSNN, hầu hết các nước trên thế giới sau khi thực hiện cải cách hệ thống thuế, số thu bằng thuế, phí chiếm tới trên 90% tổng số thu NSNN. Một ngân sách quốc gia lành mạnh phải dựa trước hết vào các nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế quốc dân. Mức động viên về thuế bao giờ cũng từ tổng sản phẩm quốc nội, từ thu nhập quốc dân. Vì vậy nguồn thu chủ yếu của ngân sách là thuế, góp phần khuyến khích thực hiện tốt chính sách, tiết kiệm cả trong sản xuất, tiêu dùng và khơi dậy được ý thức giác ngộ của dân về nghĩa vụ nộp thuế.
Về mặt kinh tế: Thuế là công cụ có hiệu lực góp phần quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Cùng với việc đổi mới công tác kế hoạch, giá cả và các đòn bẩy kinh tế khác thuế đóng vai trò quan trọng hàng đầu của nn để thực hiện yêu cầu quản lý và điều tiết vĩ mô mọi hoạt động sản xuất kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh tế, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần thực hiện cân đối lớn trong nền kinh tế quốc dân, giữa tích luỹ và tiêu dùng, xuất khẩu và nhập khẩu. Tiền và hàng, cung và cầu ., thông qua chính sách phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân giữa các ngành nghề, các tầng lớp dân cư.
Vai trò điều tiết của thuế thể hiện thông qua hai mặt. Một mặt khuyến khích những ngành nghề, những đơn vị, những mặt hàng cần thiết cho sản xuất, đời sống, xã hội. Một mặt hạn chế, sản xuất, tiêu dùng những mặt hàng, dịch vụ mang tính chất xa xỉ, cao cấp.
Nhà nước còn sử dụng công cụ thuế phục vụ yêu cầu kiểm kê, kiểm soát và hướng dẫn mọi hoạt động kinh tế phát triển theo định hướng của kế hoạch nn và theo chính sách quản lý tài chính – kinh tế chung của cả nước và riêng trên từng địa bàn lãnh thổ.
- Về mặt xã hội: Thuế góp phần thực hiện tinhcống bằng xã hội. Trong nền kinh tế nhiều thành phần, sự bình đẳng và công bằng xã hội về thuế được thể hiện thông qua chính sách động viên bằng nhau giữa các thanhf phần kinh tế, giữa các tổ chức, cá nhân có điều kiện sản xuất, kinh doanh và môi trường hoạt động giống nhau, tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh về uy tín, năng suất, chất lượng và hiệu quả.
12.2 Bản chất của thuế.
Thuế là một khoản đóng góp nghĩa vụ bằng một phần thunhập của các tổ chức và mọi thành viên trong xã hội cho nn. Khoản đóng góp đó mang tính chất bắt buộc, được pháp luật quy định để đảm bảo nguồn thu và chỉ trả cho các nhu cầu chi của nn.
Sự xuất hiện Nhà nước đòi hỏi phải có điều kiện vật chất để đảm bảo cho nn tồn tại, hoạt động thực hiện chức năng của mình. Nhà nước dùng quyền lực chính trị để ban hành những quy định pháp luật cần thiết làm công cụ phân phối lại một phần của cải vật chất của xã hội dưới hình thức giá trị sáng tạo và hình thành quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước.
Sự xuất hiện sản phẩm thặng dư trong xã hội là cơ sở chủ yếu tạo khả năng và nguồn thu để thuế tồn tại và phát triển. Nhiệm vụ chính trị của mỗi Nhà nước trong từng giai đoạn lịch sử, đặc điểm của phương thức sản xuất, kết cấu giai cấp và thành phần kinh tế là những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến vai trò, nội dung và đặc điểm của thuế. Như vậy thuế là một phạm trù có tính lịch sử và là một tất yếu khách quan xuất hiện và phát triển cùng với sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước. Thuế được Nhà nước sd như một công cụ kinh tế quan trọng nhằm huy động nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, góp phần điều chỉnh kinh tế và điều hoà thu nhập của doanh nghiệp và xã hội.
Như vậy, bản chất của thuế lệ thuộc vào bản chất của Nhà nước. Do đó, cơ cấu và nội dung của cả hệ thống và từng sắc thuế phải được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, cải tiến và đổi mới kịp thời để phù hợp vời tình hình và nhiệm vụ phát triển kinh tế của từng giai đoạn. Đồng thời, phải có tổ chức thích ứng đủ sức đảm bảo thực hiện các quy định pháp luật về thuế đã được Nhà nước ban hành trong thời kỳ đó.
Hiện nay, nước ta đang trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước, kinh tế thị trường gắn liền với Nhà nước pháp quyền. Vì vậy Nhà nước phải q nền kinh tế bằng pháp luật và các công cụ đòn bẩy kinh tế, tạo môi trường và hành lang pháp lý thông thoáng cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh năng động. Thực hiện đoimổi toàn diện về cơ cấu, cơ chế kinh tế của đất nước đòi hỏi chính sách thuế cũng phải có những thay đổi đất nước đòi hỏi chính sách thuế cũng phải có những thay đổi mang tính cải cách góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước đề ra.
Có thể nói bản chất của thuế là thể hiện tính quyền lực của Nhà nước dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật có tính pháp lý và cưỡng chế cao.
2. Hệ thống thuế Việt Nam.
Nhằm bao quát được các nguồn thu và đảm bảo yêu cầu công bằng trong chính sách động viên, hệ thống thuế không thể quá phức tạp, nhưng cũng không phảI gồm một số sắc thuế phảI đảm nhiệm một số chức năng nhất định và tránh được sự trùng lặp trong tuừng sắc thuế.
Hệ thống chính sách thuế mới phảI đảm bảo được mối quan hệ hợp lý về cơ cấu giữa thuế trực thu và thuế gián thu, cùng với sự phát triển của trình độ sản xuất và trình độ quản lý trong hoàn cảnh thu nhập dân cư nước ta còn thấp, thu nhập kinh doanh phổ biến chưa cao, việc thực hiện chế độ kế toán, hoá đơn chứng từ còn yếu kém. Từ tình hình kinh tế xã hội nước ta và vận dụng có chọn lọc kinh nghiệm trong chính sách thuế trên thế giới tại thời đIểm đó, trong cảI cách thuế bước I (1990- 1996): Ngày 2812/1989/, Quốc hội khoá VIII, kỳ họp thứ 6 đã có Nghị quyết giao cho Hội đồng Nhà nước nghiên cứu xem xét, ban hành hệ thống thuế mới ở nước ta bao gồm 9 sắc thuế:
Mục lục
Trang
Lời mở đầu 1
Chương I. Một số vấn đề về thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế giá trị gia tăng 3
I. Một số vấn đề cơ bản về thuế. 3
1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và bản chất của thuế. 3
11 Khái niệm và đặc điểm của thuế. 3
12 Vai trò và bản chất của thuế: 5
2. Hệ thống thuế Việt Nam. 7
I. Một số vấn đề cơ bản về thuế giá trị gia tăng 10
1. Khái niệm và đặc điểm của thuế giá trị gia tăng. 10
11 Khái niệm. 10
12 Đặc điểm của VAT 15
2. Vai trò của VAT. 16
III. Quản lý VAT trong nền kinh tế quốc dân. 18
1. Mục tiêu và nguyên tắc trong quản lý VAT. 18
11.Muc. tiêu trong quản lý VAT. 18
12.Nguyện tắc cơ bản trong quản lý VAT. 19
2. Các ảnh hưởng của VAT đối với nền kinh tế quốc dân 19
21 ảnh hưởng của VAT đến phân phối lưu thông. 19
22 VAT có ảnh hưởng luỹ thoái đến thu nhập của người thu nhập thấp. 20
23 Tác động tích cực đến vấn đề ngoại thương. 21
24 VAT ảnh hưởng quan trọng đến quá trình điều hành và quản lý nền kinh tế. 21
3. Nội dung cơ bản trong quản lý. 22
31 Tổ chức thực hiện luật VAT 22
32. Quản lý quá trình thực hiện luật thuế giá trị gia tăng 23
4. Các mô hình tổ chức bộ máy quản lý thuế. 29
II. Thực trạng về quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanhtừ năm 1999 đến nay. 35
1. Cơ sở pháp lý về quản lý thuế GTGT. 35
2- Thực trạng về quản lý thuế GTGT đối với các ĐNNQ 36
21.- Tình hình thu thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh 36
22.- Tình hình quản lý đối tượng nộp thuế GTGT là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh . 37
24. – Tình hình quản lý khấu trừ thuế và hoàn thuế. 42
CHƯƠNG III. GIảI PHáP tăng cường quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay 58
I. mục tiêu, quan điểm về quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay. 58
1Muc. tiêu 58
2- Quan điểm 60
II.- Những giải pháp nhằm tăng cường quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay. 60
1- Đẩy mạnh triền khai chế độ kế toán, chế độ lập hoá đơn chứng từ: 61
2- Kiểm soát chặt chẽ đối tượng nộp thuế hơn nữa. 61
3-Đẩy mạnh chống thất thu đối với một số ngành nghề và lĩnh vực còn đang thất thu nhiều. 64
4- Quan tâm đến công tác tuyên truyền, phổ biến và tư vấn thuế. 65
5- Nâng cao tính pháp lý của hoá đơn chứng từ và có biện pháp hợp lý động viên người tiêu dùng lấy hoá đơn khi mua hàng. 68
6- Quản lý chặt chẽ việc hoàn thuế và khấu trừ thuế GTGT. 73
6- Cần kiện toàn lại hệ thống quản lý thu thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực của bộ máy ngành thuế: 75
7- Thực hiện nộp thuế ở kho bạc 76
8- Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục và cung cấp dịch vụ hỗ trợ người nộp thuế để nâng cao tính tự giác và trách nhiệm của người nộp thuế. 77
9- Tăng cường chỉ đạo thực hiện thống nhất và đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ do ngành thuế đặt ra. 78
10- Tăng cường công tác thanh tra, kiể tra về thuế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm ngăn ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời những vi phạm về thuế. 78
101 Thanh tra, kiểm tra là một trong những nhiệm vụ trọng tâm quan trọng nhất của công tác quản lý thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh với lý do như sau: 78
102. Trong thời gian tới, công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với cá doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần được cách như sau: 79
11- Tuyên truyền và nâng cao nhận thức của mọi tổ chức, ca nhân hỗ trợ cho cơ quan thuế và người nộp thuế tự giác thực hiện tốt trách nhiệm của mình .Vì: 79
12- Từng bước áp dụng công nghệ tin học váo công tác quản lý thuế để tăng cường hiệu quả quản lý thuế: 80
121.- Sự cần thiết áp dụng công nghệ tin học vào công tác quản lý thuế 80
122. Trong đó thời gian tới tin học phải đáp ứng được các nội dung quản lý sau: 81
III- những kiến nghị nhằm tăng cường quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay 81
1- Phải sửa đổi và bổ sung thêm một số vấn đề còn bất cập trong Luật thuế GTGT. 82
2- Kiến nghị sửa đổi và bổ sung một số điểm còn sơ hở trong quy định của luật doanh nghiệp. 86
Kết luận 88
92 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2353 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Giải pháp tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Þa ®iÓm ho¹t ®éng.
+ Trong trêng hîp doanh nghiÖp ph¸ s¶n, hoÆc s¸t nhËp hay chia t¸ch thµnh doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp th× ph¶i cã v¨n b¶n huû bá m· sè thuÕ hoÆc cÊp m· sè míi.
M· sè cña tõng doanh nghiÖp ®îc ghi vµo sæ theo dâi vµ hå s¬ thuÕ ®îc sö dông vµ lu tr÷ trªn m¸y tÝnh díi sù kiÓn so¸t cña c¬ quan thuÕ Trung ¬ng ®ã lµ Tæng côc thuÕ. Cã nh vËy míi cã thÓ theo dâi ®îc t×nh h×nh ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp, cã thÓ t×m tµi liÖu kª khai m©u thuÉn nhau. Thªm n÷a lµ c¬ quan thuÕ cÊp trªn cã thÓ chØ ®¹o kÞp thêi c¬ quan thuÕ cÊp díi tra cøu, x¸c minh vÒ tÝnh trung thùc cña §TNT, nh»m ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c t×nh tr¹ng chèn lËu thuÕ.
Còng cÇn ph¶i bµn thªm r»ng viÖc m· sè ho¸ §TNT nã thay thÕ cho con ngêi ®îc, mµ yÕu tè con ngêi bao giê còng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh . thùc tÕ cho thÊy mÆc dï ®îc trang bÞ m¸y tÝn còng kh«ng h¬n g×. mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý tÕu kÐm, cha ®îc x©y dùng phï hîp cho viÖc sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸n bé l¹i kh«ng chÞu khã trau råi nghiÖp vô, cha tinh th«ng trong viÑc sö dông m¸y tÝnh. ChÝnh v× vËy, ®Ó thùc hiÖn m¸y tÝnh ho¸ trong c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc tríc m¾t ®ã lµ : song song víi viÖc ¸p dông c«ng nghÖ m¸y tÝnh th× cÇn ph¶i tæ chøc båi dìng thªm kü n¨ng nghiÖp vô sá dông m¸y tÝnh, ®ång thêi ph¶i cã mét phÇn mÒm m¸y tÝnh mèi m¹ng néi bé riªng trong ngµnh thuÕ.
Khi ®· cã mét c¬ cÊu bè trÝ hîp lý gi÷a c¬ cÊu qu¶n lý víi c¸c ®ßi hái cña nã th× viÖc m¹ng ho¸ ngµnh thuÕ míi thùc sù ph¸t huy ®îc t¸c dông. HÖ thèng phÇn mÒm qu¶n lý thuÕ sÏ ph¶i bao gåm c¸c phÇn chñ yÕu sau: qu¶n lý ®èi tîng ®¨ng ký nép thuÕ; kÕ to¸n; kiÓm so¸t sai ph¹m vÒ thuÕ, ph¸t hiÖn ra nh÷ng trêng hîp sè liÖu kh«ng hîp lý; qu¶n lý viÖc hoµn thuÕ,...
3-§Èy m¹nh chèng thÊt thu ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc cßn ®ang thÊt thu nhiÒu.
Nh÷ng ®Þa ph¬ng cha triÓn khai cÇn tranh thñ b¸o c¸o Uû ban Nh©n d©n ®Þa ph¬ng ®Ó Uû ban nh©n d©n chØ ®¹o c¸c ngµnh phèi hîp thùc hiÖn.
C«ng viÖc cô thÓ nh sau:
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp l¾p ®Æt vµ kinh doanh xe g¾n m¸y. §Ó chèng thÊt thu thuÕ GTGT, tríc hÕt c¸c c¬ quan thuÕ ph¶i triÓn khai c«ng t¸c qu¶n lý ®ång bé vµ ®ång ®Òu trªn toµn quèc; tr¸nh t×nh tr¹ng n¬i thùc hiÖn tríc n¬i thùc hiÖn sau dÉn ®Õn ®èi tîng kinh doanh lîi dông triÖt ®Ó s¬ hë nµy, mua xe m¸y ë ®Þa ph¬ng nµy nhng lÊy ho¸ ®¬n cña c¬ së gèc ë ®Þa ph¬ng kh¸c nh»m trèn tr¸nh nép thuÕ. VÊn ®Ò n÷a, cÇn kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n ho¸ ®¬n chøng tõ theo tõng kú nép thuÕ ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®iÒu chØnh kÞp thêi nh÷ng kª khai kh«ng chÝnh x¸c cña §TNT, ®èi víi trêng hîp §TNT kª khai gÝa b¸n thÊp h¬n gi¸ thÞ trêng ë thêi ®iÓm b¸n th× ph¶i cã biÖn ph¸p xö lý b»ng c¸ch Ên ®Þnh theo møc gi¸ thÞ trêng ë thêi ®iÓm b¸n hµng. Trêng hîp ®èi tîng t¸i ph¹m th× cã thÓ xö lý hµnh chÝnh.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô nh nhµ hµng, kh¸ch s¹n,..Do tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña ®èi tîng nµy lµ rÊt ®Æc biÖt , c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n . §Ó ®¶m b¶o ®îc nguån thu tõ ®èi tîng nµy tríc hÕt c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý cÇn ph¶i ph«Ý hîp chÆt chÏ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng n¬i ®èi tîng kinh doanh ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ®èi tîng ®ång thêi ph¶i cã sù kiÓm tra chÕ ®é kÕ to¸n ho¸ ®¬n chøng tõ thêng xuyªn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp do chi côc qu¶n lý th× nªn giao chØ tiªu cô thÓ cho tõng chi côc, trªn tinh thÇn n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan thuÕ vµ tõng c¸n bé thuÕ. Mçi ®ång chÝ phô tr¸ch c¬ quan thuÕ, mçi c¸n bé thuÕ ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÓ kÕt qu¶ thu vµ kÕt qu¶ triÓn khai c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô trong ph¹m vi phô tr¸ch cña m×nh. G¾n kÕt qu¶ hoµn thµnh nhiÖm vô, kÕt qu¶ chèng thÊt thu víi c¸c h×nh thøc khen thëng.
4- Quan t©m ®Õn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn vµ t vÊn thuÕ.
§Ó ®èi tîng nép thuÕ chÊp nhËn vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c luËt thuÕ, c¸c ph¸p lÖnh thuÕ nãi chung vµ luËt thuÕ GTGT nãi riªng. Tríc hÕt cÇn ph¶i cho hä hiÓu râ vµ th«ng suèt chÝnh s¸ch thuÕ ®ång thêi hiÓu râ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hä ®èi víi nhµ níc th× c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¶i thÝch vµ t vÊn thuÕ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt; nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ®îc nhÑ nhµng h¬n vµ ®¹t hiÖu qña cao h¬n. Ngoµi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh (s¸ch, b¸o, ®µi trung ¬ng, ®Þa ph¬ng, v« tuyÕn truyÒn h×nh) ra, cã thÓ ph¸t hµnh c¸c chuyªn ®Ò vÒ thuÕ, phæ cËp vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô thuÕ cña mäi c«ng d©n ®èi víi nhµ níc vµo c¸c trêng phæ th«ng c¬ së ®Ó nã cã thÓ ¨n s©u vµo tiÒm thøc mçi ngêi. §ång thêi c¸c côc thuÕ cÇn phèi hîp víi Tæng côc thuÕ ph¸t hµnh Ên phÈm vÓ thuÕ, ®Æc biÖt nh÷ng Ên phÈm giíi thiÖu vÒ lo¹i thuÕ míi nh thuÕ GTGT b»ng nh÷ng tê r¬i, ph¸t miÔn phÝ cho c¸c doanh nghiÖp, ®Ó chÝnh s¸ch thuÕ ®i vµo ®êi sèng mét c¸ch s©u s¾c vµ thuËn lîi. H×nh thøc nµy rÊt ®îc nhiÒu níc trªn thÕ giíi ¸p dông vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trªn c¬ së n©ng cao hiÓu biÕt vÒ chÝnh s¸ch thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi hä kh«ng thÓ vÞn vµo lý do kh«ng n¾m ®îc luËt ph¸p ®Ó kh«ng lµm ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm cu¶ m×nh víi nhµ níc.
MÆt kh¸c, do c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn rÊt nhanh c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. §Ó t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ, chÕ ®é kÕ to¸n ®Ó hä tù gi¸c chÊp hµnh. Nghµnh thuÕ cÇn ph¶i khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc cã t c¸ch ph¸p nh©n còng nh chÝnh c¬ quan thuÕ më c¸c trung t©m dÞch vô t vÊn ë c¸c dÞa ph¬ng trong c¶ níc, phôc vô kh¸ch hµng lµ nh÷ng §TNT.
Tríc hÕt cÇn dµnh cho c¸c doanh nghiÖp dÞch vô t vÊn thuÕ miÔn phÝ, ®èi víi c¸c c«ng ty t vÊn thuÕ miÔn phÝ nµy ph¶i do nhµ níc thµnh lËp; bëi v× Nhµ níc lµ ngêi thu thuÕ nªn ph¶i cã nghÜa vô lµm t vÊn miÔn phÝ cho c¸c §TNT, h¬n n÷a víi sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý thu ®ßi hái ph¶i thay ®æi vÒ c¸ch qu¶n lý chØ ®¹o tõ phÝa c¬ quan thuÕ còng nh ®èi tîng nép thuÕ. Tríc ®©y mçi c¸n bé thuÕ lµm t¹i nhiÖm së, nhËp th«ng tin vÒ c¸c tê khai thuÕ, ®èi chiÕu gi÷a c¸c chØ tiªu ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ mµ §TNT ph¶i nép. Ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm tra ®îc tiÕn hµnh theo quy trÝnh thèng nhÊt. MÆt kh¸c c¸n bé thuÕ kh«ng ®îc trùc tiÕp tiÕp xóc thêng xuyªn ®èi cíi §TNT, nhng cÇn biÕt nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh, thu nép th× c¬ quan thuÕ tËp trung x©y dùng biÓu mÉu yªu cÇu c¸c ®èi tîng nép thuÕ cung cÊp. Nh÷ng biÓu mÉu x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu thiÕt thùc. §èi víi §TNT do c¬ chÕ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tê khai thuÕ cña doanh nghiÖp m×nh, cã quyÒn ®ßi hái c¬ quan thóª cung cÊp c¸c dÞch vô thuÕ nh gi¶i ®¸p c¸c víng m¾c vÒ thuÕ, ®îc tham gia vµo c¸c buæi phæ biÕn vÒ luËt thuÕ, còng nh nh÷ng söa ®æi, bæ xung luËt thuÕ. V× vËy nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c dÞch thuÕ miÔn phÝ ®Ó cung cÊp nh÷ng th«ng tin miÔn phÝ cho ®èi tîng nép thuÕ. C¬ quan thuÕ lµ c¬ quan c«ng quyÒn, kh«ng nªn thµnh lËp dÞch vô thuÕ thu phÝ sÏ dÉn ®Õn chØ quan t©m ®Õn thu phÝ mµ mÊt ®i tÝnh chÊt dÞch vô c«ng.
§Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy, tríc hÕt ngµnh thuÕ nªn thùc hiÖn thÝ ®iÓm ë mét sè ®Þa ph¬ng ®iÓn h×nh; víi môc ®Ých th¨m dß, t×m hiÓu nhu cÇu cña §TNT vÒ c¸c cÊn ®Ò cÇn t vÊn liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. Trªn c¬ së nh÷ng nhu cÇu cô thÓ tríc m¾t ®ã mµ cã sù bè trÝ hîp lý sè lîng c¸n bé t vÊn, c¸c kho¶n môc t vÊn ...sau ®ã sÏ ph¸t triÓn t vÊn mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn qu¶n lý thuÕ vµ nh©n réng ra toµn quèc.
Sau n÷a, Nhµ níc nªn khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®øng ra thµnh lËp c¸c c«ng ty t vÊn thuÕ cã thu phÝ ®èi víi ®èi tîng nép thuÕ. Bëi, th«ng thêng nÕu luËt thuÕ cã c¸c v¨n b¶n híng dÉn chi tiÕt th× viÖc thùc hiÖn cña §TNT sÏ thuËn lîi, ngîc l¹i v¨n b¶n thuÕ híng dÉn chung chung th× sÏ gÆp khã kh¨n. xu híng cña c¶i c¸ch thuÕ lµ tiÕn tíi sù c«ng b»ng kh«ng ph©n biÖt gi÷a c¸c ®èi tîng nép thuÕ. MÆt kh¸c khi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn sù chuyªn m«n ho¸ cµng cao th× sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc dÞch vô cµng ®a d¹ng vµg phong phó, tÊt yÕu ph¶i h×nh thµnh dÞch vô t vÊn thuÕ. §Æc biÖt®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh mµ ®¹i diÖn lµ c¸c doanh nghiÖp quy m« nhá kh«ng cÇn bé m¸y kÕ to¸n hoµn chØnh, sè lîng chøng tõ ph¸t sinh kh«ng nhiÒuk hµng th¸ng ph¶i tËp hîp chøng tõ ®Ó kª khai thuÕ GTGT , kÕt thóc n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i lËp c¸c b¸o biÓu kÕ to¸n, quyÕt to¸n...th× viÖc thw c¸c tæ chøc dÞch vô thuÕ sÏ tiÕt kiÖm chi phÝ, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng luËt thuÕ.
ViÖc tæ chøc c¸c dÞch vô thuÕ kh«ng chØ tiÕt kiÖm chi phÝ cho doanh nghiÖp mµ cßn tiÕt kiÖm chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Bëi ®èi víi doanh nghiÖp, kÕ to¸n lµ c«ng cô quan träng ®Ó ®iÒu hµnh qu¶n lý, tÝnh to¸n kinh tÕ vµ kiÓm tra viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t thiÕt bÞ, tiÒn vèn. Sau mét chu k× kinh doanh kÕ to¸n cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ nh÷ng ngêi cã liªn quan, trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin mµ cã thÓ biÕt ®îc nghÜa vô thuÕ cña ®¬n vÞ còng nh c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c ®èi víi Nhµ níc. ViÖc thuª c¸c tæ chøc dÞch vô thuÕ vèn lµ c¸c tæ chøc chuyªn m«n nªn viÖc lËp c¸c b¸o c¸o sÏ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®óng chÕ ®é. Nh vËy sÏ tiÕt kiÖm ®îc thêi gian cho c«ng t¸c thanh tra , kiÓm tra cña c¬ quan thuÕ, gióp c¬ quan thuÕ cã ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña c¸n bé thuÕ còng nh cã kh¶ n¨ng gi¶m bít biªn chÕ ngµnh thuÕ. §èi víi doanh nghiÖp, hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n, chøng tõ chuÈn mùc h¬n, t¨ng cêng tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt. Tæ chøc dÞch vô thuÕ sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc tuyªn truyÒn c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, nã thùc sù lµ cÇu nèi gi÷a chÝnh s¸ch thuÕ víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh.
Nh vËy cã thÓ nãi viËc ngµnh thuÕ nªn më c¸c dÞch vô t vÊn thuÕ miÔn phÝ t¹i c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc vµ ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp trung t©m t vÊn thuÕ lµ cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch trong thêi ®iÓm mµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn nh hiÖn nay.
5- N©ng cao tÝnh ph¸p lý cña ho¸ ®¬n chøng tõ vµ cã biÖn ph¸p hîp lý ®éng viªn ngêi tiªu dïng lÊy ho¸ ®¬n khi mua hµng.
MÊu chèt cña c¸c vÊn ®Ò gian lËn thuÕ ®Òu do cha cã mét biÖn ph¸p qu¶n lý c¸c chøng tõ, c¸c ho¸ ®¬n thuÕ GTGT mét c¸ch hîp lý. Nh chóng ta ®· biÕt t¹i mét sè níc trªn thÕ giíi nh ë B¾c Mü vµ T©y ¢u, t×nh tr¹ng gian lËn vÒ thuÕ GTGT Ýt x¶y ra h¬n do c¸c níc nµy cã hÖ thèng kiÓm so¸t thuÕ tiªn tiÕn vµ viÖc mua hµng lÊy ho¸ ®¬n ®· trë thµnh thãi quen cña ngêi d©n. ho¸ ®¬n ®îc ngêi mua hµng gi÷ l¹i coi nh lµ tê giÊy b¶o hµnh hîp ph¸p nhÊt. Trong nh÷ng trêng hîp hµng ho¸ háng hãc hä sÏ cã b»ng chøng vÒ hµnh vi mua hµng qua c¸c ho¸ ®¬n mua hµng. Khi ®ã nhµ cung cÊp kh«ng thÓ tõ chèi dÞch vô söa ch÷a thay thÕ hay ®æi s¶n phÈm míi cho ngêi tiªu dïng theo c¸c chÕ ®é vÒ dÞch vô sau b¸n hµng nh c¸c h·ng ®· qu¶ng c¸o. V× thÕ nhµ cung cÊp lu«n ph¶i cÊp ho¸ ®¬n b¸n hµng cho c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ hä b¸n ra. Nhê ®ã, c¸c c¬ quan thuÕ ®· gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc kª khai thuÕ, c¸c doanh nghiÖp míi thùc sù lµ ngêi thu hé thuÕ cho Nhµ níc. Lîi Ých cña ngêi chÞu thuÕ tøc lµ ngêi tiªu dïng ®îc b¶o ®¶m mét c¸ch hîp ph¸p.
Tuy nhiªn nh÷ng kinh nghiÖm nµy dêng nh cha ®îc thùc tÕ cho ¸p dông víi níc ta hiÖn nay. Nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ngêi tiªu dïng lÊy ho¸ ®¬n khi mua hµng cha ®îc chó ý ®óng møc. Ngîc l¹i, ngêi kh«ng chÞu thuÕ GTGT lµ c¸c doanh nghiÖp lai rÊt muèn lÊy ho¸ ®¬n nhiÒu h¬n thùc tÕ ph¸t sinh nh»m xin hoµn thuÕ khèng cña Nhµ níc. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ lîi Ých cña c¸c bªn tham gia lµ Nhµ níc- Doanh nghiÖp –Ngêi tiªu dïng cha cã nh÷ng vÞ trÝ ®óng víi vai trß cña hä. C¸c doanh nghiÖp th× theo ®uæi môc ®Ých lîi nhuËn, do ®ã hä kh«ng ngÇn ng¹i khai khèng thuÕ GTGT ®Çu vµo ®Ó ®îc hoµn thuÕ. Ngêi tiªu dïng lµ ngêi chÞu thuÕ GTGT nhng hä kh«ng cã thªm mét chót lîi Ých nµo gi÷a viÖc kh«ng lÊy ho¸ ®¬n vµ lÊy ho¸ ®¬n c¶.ChÝnh phñ lµ ngêi thu thuÕ nhng nhê doanh nghiÖp thu hé, vµ cßn thiÕu c¸c c¬ chÕ qu¶n lý chÆt chÏ nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh. M©u thuÉn ë ®©y chñ yÕu lµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ Nhµ níc ®Ó ph©n ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép. Ngêi chÞu thuÕ lµ ngêi tiªu dïng kh«ng tham gia m¹nh mÏ vµo quy tr×nh nµy do ®ã kh«ng thÓ n¾m ch¾c c¸c doanh nghiÖp cã thùc sù nép ®ñ sè thuÕ mµ ngêi tiªu dïng tr¶ cho Nhµ níc hay kh«ng?
Ngêi ta kh«ng thÓ kiÓm so¸t hoµn toµn t×nh tr¹ng trªn b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, phi kinh tÕ nh kiÓm tra ho¸ ®¬n, h« hµo ngêi tiªu dïng lÊy ho¸ ®¬n mua hµng ... mµ trªn thùc tÕ ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ nh»m t¨ng cêng cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ nh»m t¨ng cêng cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTTGT hiÖn nay vµ ph¸t huy u ®iÓm cña thuÕ GTGT.
Theo t«i, ph¶i ch¨ng ngµnh thuÕ nªn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau:
Tæ chøc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh “ Dù thëng ho¸ ®¬n GTGT”. Mét sè níc ®· vµ ®ang ¸p dông ch¬ng tr×nh nµy rÊt thµnh c«ng nh : Philippines, §µi Loan... Ch¬ng tr×nh nµy chóng ta cã thÓ thùc hiÖn nh sau: Nh÷ng ngêi tiªu dïng khi mua hµng hä nhËn ®îc ho¸ ®¬n GTGT liªn 2 mµ ngêi b¸n hµng giao cho; trong ®¬n ®· cã ghi ®Çy ®ñ tªn, ®Þa chØ cña kh¸ch hµng do vËy ngêi tham gia chØ viÖc bá phiÕu tham dù nµy vµo hép phiÕu ®îc ®Æt t¹i c¸c chi côc thuÕ ë tÊt cñ c¸c huyÖn, thÞ trong c¶ níc. Cø sau mçi th¸ng th× c¸c ®¬n vÞ nµy l¹i tæ chøc bèc th¨m, nh÷ng ho¸ ®¬n may m¾n sÏ ®îc tæ chøc tr¶ thëng theo quý, khi bèc th¨m th× cã sù ®¹i diÖn cña cã quan tµi chÝnh vµ c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Nguån tr¶ thëng lÊy tõ quü tiÒn ph¹t cña ho¸ ®¬n vµ tiÒn ph¸t hµnh ho¸ ®¬n, kh«ng sö dông tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ níc.
ViÖc tæ chøc ch¬ng tr×nh “dù thëng ho¸ ®¬n GTGT” cña ngêi tiªu dïng cuèi cïng sÏ mang l¹i kÕt qu¶ sau:
KhuyÕn khÝch ngêi tiªu dïng ®ßi ngêi b¸n hµng ph¶i lËp vµ giao ho¸ ®¬n. §iÒu nµy nã rÊt cÇn thiÕt víi ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay bëi v× ngêi mua hµng cho tiªu dïng c¸ nh©n ë níc ta l©u nay kh«ng cã thãi quen ®ßi ho¸ ®¬n.
Ho¸ ®¬n tham gia dù thëng ®îc thu nhËn hµng ngµy nªn c¬ quan thuÕ cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu c¸c ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n hµng ®Ó xem xÐt viÖc ghi chÐp ho¸ ®¬n cã ®óng quy ®Þnh kh«ng, qua ®ã ®Ó qu¶n lý thuÕ ®óng thùc tÕ ph¸t sinh trªn c¬ së ®ã n¾m b¾t thùc tÕ, kiÓm tra cô thÓ doanh nghiÖp mµ kh«ng ph¶i trùc tiÕp xuèng doanh nghiÖp ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu; tõ ®ã cã biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m gian lËu thuÕ.
§©y còng lµ mét h×nh thøc tuyªn truyÒn cã hiÖu qu¶ ®Ó mäi ngêi d©n hiÓu biÕt vµ viÖc chÊp hµnh tèt ph¸p luËt thuÕ cña doanh nghiÖp.
TÊt nhiªn chØ nªn quy ®Þnh, nh÷ng ho¸ ®¬n GTGT cña ngêi tiªu dïng cuèi cïng míi ®îc tham gia dù thëng. Ho¸ ®¬n mua hµng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh dïng ®Ó khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ, tÝnh chi phÝ hîp lý hîp lÖ khi tÝnh thuÕ TNDN trong h¹ch to¸n kÕ to¸n th× kh«ng ®îc tham dù giaØ.
* ¸p dông biÖn ph¸p g¾n thªm chøc n¨ng phiÕu b¶o hµnh vµo ho¸ ®¬n GTGT. Cã nh vËy sÏ buéc c¸c doanh nghiÖp cã ý thøc h¬n trong khi xuÊt ho¸ ®¬n vµ sù tin tëng cña ngêi tiªu dïng vµo ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n hµng.
*KhuyÕn khÝch ¸p dông thÎ gi¶m gi¸ cho ngêi tiªu dïng khi mua hµng. Theo ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông khuyÕn khÝch b»ng c¸ch ph¸t thÎ gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng, Nhµ níc còng cã thÓ ¸p dông khuyÕn khÝch thÎ gi¶m gi¸ cho ngêi tiªu dïng ®Ó ngêi tiªu dïng vµ ng¬× cung cÊp ph©n ®Þnh nghÜa vô nép thuÕ víi quyÒn lîi gi¶m gi¸ dµnh cho hä. Nhµ níc giao quyÒn gi¸m s¸t nép thuÕ cho ngêi tiªu dïng lµ ngêi thùc sù ph¶i nép thuÕ.
Khi ngêi tiªu dïng cã thªm quyÒn lîi, hä s½n sµng thùc hiÖn quyÒn lîi nµy b»ng c¸ch lÊy ho¸ ®¬n khi mua hµng. Gi¶ ®Þnh r»ng, hä ®îc gi¶m 3% trªn gi¸ trÞ hµng mua vµo vµ ®îc ngêi b¸n chiÕt khÊu cho ngêi mua. NÕu gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc ghi trªn ho¸ ®¬n lµ 100000®, gi¶ sö víi thuÕ suÊt thuÕ GTGT hµng ho¸ nµy lµ 10%, nh vËy thuÕ GTGT t¬ng øng lµ 10000® th× ngêi tiªu dïng ®îc gi¶m 3000®. Do ®ã hä sÏ sö dông thÎ chiÕt khÊu ®Ó ®îc hëng quyÒn lîi nµy.NÕu hä kh«ng cã thÎ hoÆc kh«ng quan t©m ®Õn quyÒn lîi gi¸m s¸t ngêi cung cÊp nép thuÕ th× hä ph¶i chÞu thiÖt h¬n nh÷ng ngêi tiªu dïng kh¸c 3%. NÕu mét th¸ng hä chi tiªu cho viÖc mua s¾m hÕt 1000000® hä tiÕt kiÖm ®îc 30000®. Ngîc l¹i, Nhµ níc còng kh«ng bÞ thÊt thu thuÕ khi ¸p dông biÖn ph¸p nµy. Còng nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp viÖc gi¶m gi¸ c¶ b×nh qu©n x· héi vµ gi¸ cña hä còng kh«ng thÓ thÊp h¬n gi¸ gèc. Hä chØ chia sÎ mét phÇn l·i cho ngêi tiªu dïng ®Ó thu hót kh¸ch hµng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. §«i khi nã còng chØ lµ nh÷ng m¸nh khoÐ thu hót kh¸ch hµng cña ngêi b¸n hµng nÕu nh hä t¨ng gi¸ b¸n lªn ®Ó bï ®¾p kho¶n gi¶m gi¸ nµy. Tuy nhiªn trong thÞ trêng c¹nh tranh th× ®iÒu ®ã rÊt Ýt x¶y ra, v× gi¸ b¸n ph¶i theo gi¸ c¶ b×nh qu©n x· héi vµ gi¸ cña c¸c nhµ c¹nh tranh kh¸c. §èi víi nhµ níc, u thÕ nµy lµ rÊt râ rÖt v× Nhµ níc lµ ngêi ®Ò ra luËt thuÕ vµ quy ®Þnh møc thuÕ suÊt. Gi¶ sö Nhµ níc ®Þnh thu møc thuuÕ suÊt thuÕ GTGT c¶ 10% cho mét nhãm mÆt hµng nµo ®ã, nhµ níc cã thÓ quy ®Þnh thu møc thuÕ sót 13% vµ chÊp nhËn chiÕt khÊu 3%. Nhµ níc trao quyÒn ®ßi l¹i quyÒn lîi 3% cho ngêi tiªu dïng khi lÊy ho¸ ®¬n, vµ nh vËy kh«ng cã ngêi tiªu dïng nµo chÞu thua thiÖt hay phít lê kh«ng lÊy ho¸ ®¬n mua hµng. Nh vËy tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña c¸c bªn ®Òu ®îc tho¶ m·n, nh÷ng u ®iÓm cña thuÕ GTGT sÏ ®îc ph¸t huy t¸c dông cao nhÊt.
NÕu doanh nghiÖp kh«ng xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hµng mµ tiÕn hµnh nghiÖp vô nµy vµo cuèi kú h¹ch to¸n vµ viÕt gi¸ trÞ ho¸ ®¬n thÊp h¬n gi¸ b¸n thùc tÕ do ho¸ ®¬n ®Çu vµo gi¶m gi¸ ®Øi trèn thuÕ GTGT th× ph¶i chÞu mÊt tr¾ng 3% chªnh lÖch vÒ c¬ së tÝnh gi¶m gi¸ vµ c¬ së tÝnh gi¸ thuÕ. Gi¶ ®Þnh 1 chiÕc xe m¸y trÞ gi¸ 25 000 000 ® chiÕt khÊu cho kh¸ch hµng 3% lµ 75 000® nhng thùc tÕ ho¸ ®¬n viÕt ra lµ 16000000® chØ ®îc tÝnh chiÕt khÊu 48000® (hä bÞ thiÖt 27000®). Do ®ã ngêi b¸n hµng Ýt khi chÞu thiÖt mµ ®Èy phÇn nµy vÒ cho ngêi mua chÞu. VËy c¬ chÕ g× gióp ngêi mua vµ ngêi b¸n thùc hiÖn nghiªm tóc quy ®Þnh cña nhµ níc? ®ã chÝnh lµ biÖn ph¸p Nhµ níc chÊp nhËn hîp ph¸p tê ho¸ ®¬n lµ c¨n cø b¶o hé quyÒn lîi ngêi tiªu dïng.
Khi ngêi tiªu dïng biÕt ®îc lîi Ých sÏ lu«n ®ßi hái ho¸ ®¬n khi mua hµng. §iÒu quan träng lµ c¬ chÕ tÝnh to¸n thuÕ cho doanh nghiÖp sÏ thay ®æi cã thÓ h×nh dung nh sau:
§èi víi ho¸ ®¬n tríc khi ¸p dông c¬ chÕ thÎ gi¶m gi¸. Gi¶ ®Þnh mÆt hµng X cã gi¸ trÞ 100 000® , thuÕ suÊt thuÕ GTGT lµ 10%, hiÖn nay ho¸ ®¬n cã c¸c chØ tiªu nh sau:
MÆt hµng
Sè lîng
§¬n gi¸
Thµnh tiÒn
Hµng X
01 c¸i
1.000.000 ®
1.000.000®
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT:10%
100.000®
Tæng céng
1.100.000 ®
Doanh nghiÖp thu 1 100 000® trong nµy bao gåm c¶ thuÕ GTGT vµ nép cho Nhµ níc 100 000®. Ngêi tiªu dïng lÊy ho¸ ®¬n vµ kh«ng lÊy ho¸ ®¬n th× kÕt qu¶ nh nhau lµ ph¶i chi tr¶ tiÒn hµng 1 100 000 ®.
Khi ¸p dông c¬ chÕ gi¶m gi¸ th× ho¸ ®¬n sÏ ®îc thiÕt kÕ nh sau:
MÆt hµng
Sè lîng
§¬n gi¸
Thµnh tiÒn
Hµng X
01 c¸i
1.000.000
1.000.000®
Gi¶ thiÕt thuÕ suÊt thuÕ TGT:13%
130.000®
ThÎ gi¶m gi¸ 3%
-30.000d
Tæng céng
1.100.000®
Theo ho¸ ®¬n nµy th× ngêi b¸n hµng vÉn thu ®ñ 1 100 000 ® vµ nép thuÕ 100 000 ® cho nhµ níc trong trêng hîp kh¸ch hµng lÊy ho¸ ®¬n. trong trêng hîp ngêi mua kh«ng lÊy ho¸ ®¬n th× hä ph¶i nua víi gi¸ 1 130 000® nh ®· niªm yÕt. NÕu ngêi mua lµ c¸c tæ chøc, c¸c c«ng ty ... s¶n xuÊt kinh doanh th× hä kh«ng cã u tiªn nµy v× hä ®· ®îc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo.
Khi ho¸ ®¬n ®Çu ra b¸n cho ngêi tiªu dïng ph¶i xuÊt ®Òu ®Òu th× doanh nghiÖp kh«ng thØi khai b¸o ho¸ ®¬n ®Çu vµo nhiÒu h¬n ho¸ ®¬n ®Çu ra ®Ó xin hoµn thuÕ. Nhµ níc sÏ kh«ng cÇn cã quü hoµn thuÕ GTGT qu¸ møc cÇn thiÕt. Tõ ®ã ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT, gi¶m ®îc t×nh tr¹ng gian lËu thuÕ, t¹o sù c«ng b»ng trong s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi tiªu dïng, ®¶m b¶o nguån thu cho NSNN. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch thuÕ GTGT sÏ ®îc ph¸t huy ®óng møc, n©ng cao vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc trong lÜnh vùc thuÕ còng nh viÖc ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« theo híng ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng.
6- Qu¶n lý chÆt chÏ viÖc hoµn thuÕ vµ khÊu trõ thuÕ GTGT.
Trong khi Nhµ níc cha söa ®æi, bæ sung luËt thuÕ GTGT, ngµnh thuÕ cÇn thùc hiÖn ®óng chñ tr¬ng hoµn thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh mua b¸n, xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n; khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn më réng diÖn doanh nghiÖp sö dông mÉu ho¸ ®¬n thuÕ GTGT theo mÉu quy ®Þnh; trêng hîp doanh nghiÖp cha cã ®iÒu kiÖn sö dông ho¸ ®¬n tù in th× sö dông ho¸ ®¬n do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh vµ ph¶i ghi m· sè thuÕ cña ®¬n vÞ lªn ho¸ ®¬n tríc khi lu hµnh vµ sö dông. Ngµnh thuÕ nªn kÕt hîp víi c¸c ngµnh Th¬ng m¹i , Ng©n hµng vµ H¶i quan t¨ng cêng kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch hoµn thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu qua biªn giíi ®Êt liÒn ®Ó cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÑn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp; ®«ng thêi qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ; ®ång thêi qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xö lý nghiªm c¸c trêng hîp vi ph¹m, chiÕm ®o¹t tiÒn hoµn thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu qua biªn giíi ®Êt liÒn ®Ó cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ; ®ång thêi qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xö lý nghiªm c¸c trêng hîp vi ph¹m, chiÕm ®o¹t tiÒn hoµn thuÕ GTGT cña Nhµ níc; kh«ng thùc hiÖn biÑn ph¸p chØ cho phÐp doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng ho¸ qua mét sè cöa khÈu nhÊt ®Þnh. Kh«ng nªn kiÓm tra trµn lan c¸c doanh nghiÖp khi cha ph¸t hiÖn cã dÊu hiÖu vi ph¹m vµ chiÕm ®o¹t tiÒn hoµn thuÕ GTGT cña Nhµ níc. Tuy nhiªn vÊn ®Ò kiÓm tra vÉn ph¶i ®îc thùc hiÖn ®Þnh kú.
VÒ l©u dµi, khi mµ LuËt thuÕ GTGT ®· cã nh÷ng söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay th× ngµnh thuÕ còng ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý qu¸ tr×nh thùc hiÖn hoµn thuÕ thÝch hîp h¬n ®ã lµ:
- Tranh thñ sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp Uû chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, Bé Tµi ChÝnh vµ c¸c Bé ngµnh cã liªn quan nh : Bé Th¬ng M¹i, Bé C«ng An, Ng©n Hµng Nhµ níc ViÖt Nam vµ Tæng côc H¶i quan; thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, thanh tra ®èi víi c¸c ®èi tîng cã hµnh vi trèn lËu vµ chiÕm ®o¹t tiÒn thuÕ cña Nhµ níc, xö lý thËt nghiªm®èi víi c¸c ®èi tîng nµy vµ cã thÓ lËp hå s¬ göi lªn c¬ quan chøc n¨ng ®Ó truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu nh cã tÝnh chÊt nghiªm träng.
- §èi víi c¸c ®èi tîng mua b¸n hµng ho¸ lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n; chØ khÊu trö thuÕ GTGT ®Çu vµo ®èi víihµng ho¸ cã ho¸ ®¬n chõng tõ cã tÝnh ph¸p lý cao ; trong ®ã gji ®Çy ®ñ c¸c tiªu trÝ cÇn thiÕt nh: tªn, ®Þa chØ, m· sè thuÕ (nÕu cã) cña ngêi b¸n hµng; sè lîng cô thÓ, gi¸ c¶ lµ bao nhiªu cã phï hîp víi gi¸ c¶ thÞ trêng t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i hay kh«ng, nÕu thÊy cã nh÷ng t×nh tiÕt vµ sè liªu kh«ng hîp lý ph¶i thùc hiÖn “kiÓm tríc xuÊt sau”. Kh«ng nªn xuÊt tríc råi míi kiÓm tra sau, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ®èi tîng cao ch¹y xa bay. MÆt kh¸c, kh«ng thùc hiÖn khÊu trõ ®èi víi hµng ho¸ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n mua vµo chØ cã b¶ng kª nh hiÖn nay ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®èi tîng khai t¨ng sè lîng vµ gi¸ c¶ ®Ó ®îc khÊu trõ thuÕ vµ hoµn thuÕ; g©y thiÖt h¹i tiÒn b¹c cho Nhµ níc.
- §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, do c¬ chÕ hiÖn nay cña níc ta lµ khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nh»m t¨ng kim ng¹h xuÊt khÈu, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho quèc gia; v× vËy ®èi víi c¸c ®èi tîng nµy Nhµ níc lu«n lu«n u ®·i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cã thÓ cho c¸c ®èi tîng nµy ho¹t ®éng v× vËy chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®èi víi c¸c ®èi tîng nµy lµ t¬ng ®èi th«ng tho¸ng cã nhiÒu kÏ hë, do vËy ®èi tîng thêng lîi dông nh÷ng khe hë nµy ®Ó luån l¸ch trèn thuÕ còng nh mãc ngoÆc víi c¸c ®èi tîng kh¸c lµ ngêi níc ngoµi ®Ó rót tiÒn t viÖc hoµn thuÕ nh»m chiÕm ®o¹t tiÒn cña Nhµ níc. Lçi ë ®©y chñ yÕu lµ ë phÝa Ng©n hµng, c¸c ®èi tîng më L/C ®Ó thùc hiÖn viÖc mua b¸n hµng ho¸ nhng thùc tÕ chóng kh«ng thùc hiÖnviÖc mua b¸n mµ ngay sau khi më chóng xin huû ngay L/C nhng Ng©n hµng kh«ng thu l¹i L/C ®· bÞ huû. Lîi dông s¬ hë bµy ®èi tîng mang L/C ®Õn c¬ quan thuÕ xin hoµn. TÊt nhiªn, lçi còng cã mét phÇn ë x¬ quan thuÕ do kh«ng cã sù kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña L/C mµ ®· xuÊt tiÒn cho ®èi tîng nµy.
§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy ®ßi hái c¬ quan thuÕ cÇn ph¶i cã sù kiÓm tra tríc khi xuÊt th«ng qua sù hîp t¸c víi Ng©n hµng n¬i mµ ®èi tîng më L/C. Ngoµi ra còng cÇn ph¶i kÕt hîp víi c¬ quan H¶i quan n¬i mµ hµng ho¸ ®îc xuÊt ®i ®Ó biÕt ®îc chÝnh x¸c vÒ sè lîng vµ chñng lo¹i hµng.
6- CÇn kiÖn toµn l¹i hÖ thèng qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ hiªô lùc cña bé m¸y ngµnh thuÕ:
VÒ ph©n c«ng qu¶n lý ®èi tîng nép thuÕ: tiÕp tôc duy tr× m« h×nh qu¶n lý nh hiÖn nay: Côc thuÕ tËp trung qu¶n lý nh÷ng doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lín,c¸c doanh nghiÖp kh¸c sÏ ph©n cÊp cho chi côc thuÕ qu¶n lý.
SÏ ph©n c«ng l¹i qu¶n lý t¹i chi côc theo híng h×nh thµnh c¸c ®éi qu¶n lý c¸ doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
N©ng cao ý thøc tr¸nh nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé thuÕ qu¶n lý ngoµi quèc doanh. Trong thêi gian tíi sÏ tiÕp tôc x©y dùng vµ cô thÓ ho¸ c¸c tiªu chuÈn cña tõng lo¹i c¸n bé qu¶n lý cã liªn quan ®Õn qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh nh tiªu chuÈn ®èi víi c¸c c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp, tiªu chuÈn c¸n bé qu¶n lý hé c¸ thÓ, tiªu chuÈn c¸n bé kÕ to¸n thuÕ, qu¶n lý Ên chØ, thanh tra thuÕ ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh,…
C¸c tiªu chuÈn cña tõng lo¹i c¸n bé sÏ lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i c¸n bé c¨n cø vµo kÕt qu¶ c«ng t¸c, vµo sè lîng vµ chÊt lîng c«ng viÖc ®îc giao;
ViÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn c¸n bé sÏ lµ c¬ së ng¨n ngõa c¸c hµnh vi vi ph¹m vÒ ®¹o ®øc, t¸c phong cña c¸n bé thuÕ.
T¨ng cêng gi¸o dôc nh»m n©ng cao phÈm chÊt ®¹o ®øc, nghÒ nghiÖp thuÕ, tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cña c¸n bé thuÕ, thùc hiÖn 10 ®iÒu kû luËt cña nghµnh, cã ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i toµn bé c¸n bé c«ng chøc ngµnh thuÕ. Néi dung ®µo t¹o l¹i chñ yÕu lµ kiÕn thøc vÒ qu¶n lý Nhµ níc, chÝnh s¸ch thuÕ; nghiÖp vô qu¶n lý thuÕ; øng dông tin häc; ngo¹i ng÷, ®¹o ®øc vµ phong c¸ch øng xö cña ngêi c¸n bé thuÕ.
7- Thùc hiÖn nép thuÕ ë kho b¹c
§Ó tr¸nh cho c¸n bé thuÕ ph¶i trùc tiÕp ®i thu tiÒn cña tõng hé kinh doanh dÔ dÉn ®Õn tiªu cùc, mÊt m¸t, tham «, x©m tiªu tiÒn thuÕ, tõ nhiÒu n¨m nay ngµnh thuÕ ®· phèi hîp víi kho b¹c tæ chøc cho hé kinh doanh ®em tiÒn thuÕ ®Õn nép trùc tiÕp vµo kho b¹c.Theo b¸o c¸o cña c¸c ®Þa ph¬ng vÒ c¬ b¶n c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®· thùc hiÖn nép thuÕ trùc tiÕp vµo kho b¹c, c¬ quan thuÕ chØ lµm nhiÖm vô ®«n ®èc vµ gi¸m s¸t viÖc nép thuÕ, c¬ quan kho b¹c trùc tiÕp thu tiÒn thuÕ. Trêng hîp c¬ quan kho b¹c cha tæ chøc thu trùc tiÕp th× c¬ quan thuÕ míi tæ chøc thu.
Víi nh÷ng biªn ph¸p chñ ®¹o trªn, c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong nh÷ng n¨m qua ®· co nh÷ng chuyÓ biÕn t¬ng ®èi tÝch cùc, gi¶m dÇn thÊt thu c¶ vÒ ®èi tîng vµ vÒ doanh sè.
ë khu vùc doanh nghiÖp c¬ quan thuÕ ®· gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng vµ ngõng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Tõ n¨m1999 chuyÓn giao lªn côc thuÕ qu¶n lý ®· x¸c ®Þnh ®îc trªn 5000 doanh nghiÖp cã ®¨ng ký kinh doanh nhng thùc tÕ kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ®· gi¶i thÓ nhng c¬ quan cÊp ®¨ng ký kinh doanh vÉn kh«ng thu håi giÊy phÐp.
N¨m 2003 dù to¸n thu ngoµi quèc doanh Nhµ níc giao t¨ng trªn10% so víi thùc thu n¨m 2002. §Ó thùc hiÖn ®îc dù to¸n trªn ngay tõ th¸ng 12 n¨m 2002 Tæng côc thuÕ ®· chØ ®¹o c¬ quan thuÕ c¸c cÊp tËp trung hoµn thiÖn c¸c viÖc sau:
Rµ so¸t tÊt c¶ c¸c ®èi tîng kinh doanh ®a vµo qu¶n lý thu thuÕ.
§Èy m¹nh triÓn khai c«ng t¸c kÕ to¸n, ®«n ®èc c¬ nép b¸o c¸o quyÕt to¸n, tæ chøc kiÓm tra b¸o c¸o quyÕt to¸n, tæ chøc thu ngay sè thuÕ ph¸t sinh theo b¸o c¸o quyÕt to¸n
Rµ so¸t vµ ®«n ®èc c¸c kho¶n thuÕ nî ®äng, thu rãc sè thuÕ ph¸t sinh.
8- T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ cung cÊp dÞch vô hç trî ngêi nép thuÕ ®Ó n©ng cao tÝnh tù gi¸c vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi nép thuÕ.
Muèn cho ngêi nép thuÕ tù gi¸c chÊp hµnh chÝnh s¸ch thuÕ th× c¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm tuyªn truyÒ, gi¸o dôc, gi¶i thÝch, cung cÊp c¸c dÞch vô hç trî cho ngêi nép thuÕ ®Ó ngêi nép thuÕ hiÓu biÕt ®Çy ®ñ, têng tËn vÒ chÝnh s¸ch thuÕ, vÒ kª khai nép thuÕ, vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ thêi gian nép thuÕ, c¸c chÕ tµi vÒ xö lý vi ph¹m,…
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi sè lîng ®èi tîng nép thuÕ lín, sè ®«ng tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, ý thøc tu©n thñ ph¸p luËt cha cao viÖc tËp trung ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn cµng cã ý nghÜa quan träng. Trong thêi gian tíi ngoµi c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, gi¶i thÝch vÒ thuÕ truyÒn thèng nh: b»ng ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, in tê r¬i, héi th¶o trao ®ái,… ph¶i t¨ng cêng b»ng biÖn ph¸p kh¸c nh: ®a gi¸o dôc vÒ thuÕ vµo ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cña c¸c trêng häc, thêng xuyªn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thuÕ trªn ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, tæ chøc m¹ng líi híng dÉn thuÕ cña c¬ quan thuÕ, cña c¸c ®oµn thÓ, mÆt trËn, c«ng ®oµn, gi¸o héi, phô n÷… tíi tõng ®èi tîng nép thuÕ.
TiÕn tíi mäi tæ chøc, c¸ nh©n tríc khi kinh doanh ®Òu ®îc tËp huÊn, híng dÉn vÒ thuÕ, ®îc sö dông c¸c dÞch vô hç trî ®èi tîng nép thuÕ miÔn phÝ tõ c¬ quan thuÕ b»ng tµi liÖu, qua ®iÖn tho¹i, tiÕp xóc trùc tiÕp,…
9- T¨ng cêng chØ ®¹o thùc hiÖn thèng nhÊt vµ ®ång bé c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô do ngµnh thuÕ ®Æt ra.
Thùc hiÖn thèng nhÊt vµ ®ång bé c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô sÏ ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ ®îc nghiªm chØnh, chèng thÊt thu , ®¶m b¶o c«ng b»ng b×nh ®¼ng, h¹n chÕ tiªu cùc. Trong thêi gian tíi ngµnh thuÕ sÏ tiÕp tôc triÓn khai tËp trung vµo c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô chñ yÕu nh sau:
Rµ so¸t qu¶n lý ®èi tîng, ®¶m b¶o qu¶n lý 100% doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh .
TËp trung chØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é kÕ to¸n , ho¸ d¬n chøng tõ ®èi víi doanh nghiÖp vµ hé kinh doanh lín.
Më réng c«ng khai d©n chñ trong viÖc x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ cña c¸ ®èi tîng kinh doanh.
T¨ng cêng x¸c minh ®èi chiÕu h¸o ®¬n, chøng tõ ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi c¸c hµnh vi gian lËn.
®Èy m¹nh chèng thÊt thu thuÕ ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ vµ mét sè lÜnh vùc cßn ®ang thÊt thu nhiªï nh kinh doanh kh¸ch s¹n, kinh doanh ¨n uèng, x©y dùng t nh©n,…
10- T¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra, kiÓ tra vÒ thuÕ lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m nh»m ng¨n ngõa, ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi nh÷ng vi ph¹m vÒ thuÕ.
10.1. Thanh tra, kiÓm tra lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m quan träng nhÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh víi lý do nh sau:
Th«ng qua thanh tra kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi vi ph¹m ®Ó nh¾c nhë, gi¸o dôc ®èi víi nh÷ng trêng hîp tÝnh kh«ng ®ñ, kh«ng ®óng hoÆc nép kh«ng kÞp thêi. §Ó ng¨m chÆn vµ trõng ph¹t ®èi víi c¸c trêng hîp cè ý lîi dông nh÷ng s¬ hë cña chÝnh s¸ch thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ ®Ó gian lËn tiÒn thuÕ díi mäi h×nh thøc.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh dùa trªn nÒn c¬ b¶n lµ së h÷u t nh©n, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p luËt cßn thÊp, bªn c¹nh tÝnh tÝch cùc cßn phæ biÕn hµnh vi tiªu cùc trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ.
Thùc tiÔn qu¶n lý thuÕ ë níc ta hiÖn nay thÓ hiÖn tÝnh gian lËn vÒ thuÕ ë khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ kh¸ phæ biÕn vµ møc ®é trÇm träng h¬n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. §· vµ ®ang xuÊt hiÖn h×nh thøc téi ph¹m míi, lîi dông mét sè c¬ vµ qu¶n lý ®ang t×m c¸ch chiÕm ®o¹t tiÒn cña Ng©n s¸ch Nhµ níc , trong ®ã sè ®«ng lµ chñ doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
LÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®· chøng minh chøc n¨ng thanh tra thuÕ lµ tÊt yÕu vµ lµ mét trong 2 c«ng cô chñ yÕu b¶o ®¶m chÝnh s¸ch thuÕ ®îc thi hµnh nghiªm tóc.
10.2 Trong thêi gian tíi, c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra thuÕ ®èi víi c¸ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn ®îc c¸ch nh sau:
Ph©n lo¹i ®èi tîng thanh tra, kiÓm tra, chØ tËp trung thanh tra, kiÓm tra vµo c¸c ®èi tîng cã nhiÒu rñi ro vÒ thuÕ hoÆc thiÕu ®é tÝn nhiÖm nh:
+ §èi víi c¸c ®èi tîng nép thuÕ ®· tù gi¸c thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thuÕ th× kho¶ng 2-3 n¨m míi kiªmr tra toµn diÖn mét lÇn.
+ §èi víi ®èi tîng nép thuÕ thêng xuyªn gian lËn vÒ thuÕ th× míi ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra, thanh tra.
Xö lý nghiªm c¸c hµnh vi vi ph¹m kÓ c¶ ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.
Ph¶i t¨ng cêng chøc n¨ng cho c¬ quan tthanh tra thuÕ, t¨ng cêng c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh tra.
11- Tuyªn truyÒn vµ n©ng cao nhËn thøc cña mäi tæ chøc, ca nh©n hç trî cho c¬ quan thuÕ vµ ngêi nép thuÕ tù gi¸c thùc hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm cña m×nh .V×:
TiÒn thu thuÕ vµ phÝ phôc vô cho lîi Ých chung cña x· héi, b¶o ®¶m an ninh quèc phßng, b¶o ®¶m trËt tù x· héi, x©y dùng co së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi, ph¸t triÓn gi¸o dôc, v¨n ho¸ …§ay lµ lîi Ých cao nhÊt nªn c¸c ngµnh, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc x· héi, c¸c c¸ nh©n ë bÊt ký c¬ng vÞ nµo ph¶i cã nghÜa vô hç trî cho c¬ quan thuÕ vµ ngêi nép thuÕ thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña luËt, ph¸p lÖnh vÒ thuÕ, nh»m thu ®óng, thu ®ñ, thu kÞp thêi vµo NSNN.
Theo ph¸p luËt hiÖn hµnh quy ®Þnh tæ chøc c¸ nh©n biÕt hoÆc ph¸t hiÖn c¸c trêng hîp vi ph¹m mµ kh«ng tè c¸o, ng¨n chÆn còng lµ tiÕp tayvµ vi ph¹m ph¸p luËt. V× vËy, tr¸ch nhiÖm cñac¸c tæ chøc c¸ nh©n lµ ph¶i cung cÊp th«ng tin vµ phèi hîp víi c¬ quan thuÕ thu thuÕ, xö lý c¸c vi ph¹m vÒ thuÕ.
C¸c tæ chøc, c¸ nh©n hç trî cho c¬ quan thuÕ vµ ngêi nép thuÕ thùc hiÖn tèt c¸ luËt, c¸c ph¸p lÖnh vÒ thuÕ cßn v× môc ®Ých ®¶m b¶o b×nh ®¼ng c«ng b¨ng x· héi. BÊt kú mét ai tiÕn hµnh kinh doanh kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, ®Òu cã nghÜa vô thuÕ nh nhau. Trong cïng mét nghµnh nghÒ kinh doanh bÊt kÓ quy m« nµo ®Òu cã nghÜa vô thuÕ gièng nhau.
12- Tõng bíc ¸p dông c«ng nghÖ tin häc v¸o c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ®Ó t¨ng cêng hiÖu qu¶ qu¶n lý thuÕ:
12.1- Sù cÇn thiÕt ¸p dông c«ng nghÖ tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ
-§¶ng vµNhµ níc ta khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn nªn sè lîng c¸c c¬ së SXKD thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ngµy cµng lín v× vËy kh«ng thÓ t¨ng biªn chÕ ngµnh thuÕ lªn m·i vµ qu¶n lý thuÕ theo ph¬ng ph¸p thñ c«ng, hiÖu qu¶ rÊt thÊp.
Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®a d¹ng, phøc t¹p, quy m« kinh doanh ngµy cµng ph¸t triÓn tr¶i dµi trong c¶ níc, thËm chÝ xuyªn quèc gia, thu nhËp cña c¸ nh©n ph¸t sinh ë nhiÒu n¬i, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh víi nhau vµ víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cÇn ph¶i x¸c minh ®èi chiÕu v« cïng lín, nÕu kh«ng ®a c«ng nghÖ tin häc vµo qu¶n lý thuÕ th× kh«ng qu¶n lý ®îc ho¹t ®éng kinh doanh vµ thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
Ngµy nay c«ng nghÖ tin häc ®anh ph¸t triÓn m¹nh trªn thÕ giíi, nhiÒu níc trong khu vùc ®· ¸p dông tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. §©y lµ thêi c¬ thu©n lîi ®Ó ¸p dông tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cña níc ta.
ChØ ¸p dông c«ng nghÖ tin häc th× míi n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ vµ míi phôc vô tèt nhÊt cho ®èi tîng nép thuÕ víi t c¸ch ®èi tîng nép thuÕ lµ kh¸ch hµng cña c¬ quan thuÕ.
12.2 Trong ®ã thêi gian tíi tin häc ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c néi dung qu¶n lý sau:
Phôc vô cho c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ®èi tîng nép thuÕ: kiÓm tra tê khai thuÕ, kiÓm tra hå s¬ hoµn thuÕ, ®èi chiÕu ho¸ ®¬n gi÷a ®¬n vÞ mua vµ b¸n.
Xö lý th«ng tin ®Ó c¸c kho¶n ph¶i nép Ng©n s¸ch Nhµ níc, x¸c ®Þnh nî vµ tÝnh ph¹t chËm nép thuÕ.
Qu¶n lý x¸c minh, ®èi chiÕu ®îc ho¸ ®¬n, chøng tõ.
Cung cÊp 70% dÞch vô hç trî cho ngêi nép thuÕ qua tin häc.
III- nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m t¨ng cêng qu¶n lý thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong giai ®o¹n hiÖn nay
Khi nãi ®Õn c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ T nh©n nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nãi riªng c¸c c¬ quan qu¶n lý rÊt nÐ tr¸nh nÕu vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó qu¶n lý ®îc qua ®ã ®Ó híng sù ph¸t triÓn sao cho cã m©u thuÉn gi÷a c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn (Bé KÕ ho¹ch §Çu t, ViÖn qu¶n lý kinh tÕ, Ban ®æi míi doanh nghiÖp ) ®Òu cho r»ng c¸c c¬ quan qu¶n lý yÕu kÐm kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu th«ng tho¸ng ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. §ång thêi thùc tiÔn LuËt thuÕ GTGT còng cã nh÷ng tån t¹i bÊt cËp. C¸c c¬ quan qu¶n lý cho r»ng luËt qu¸ s¬ hë ®ang bÞ lîi dông. ë níc ta, do ®îc hiÖn ®¹i ho¸, nÕu ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vît qu¸ tr×nh ®é hiÖn t¹i dÔ g©y t¸c dông xÊu, ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. Cã qu¶n lý ®îc th× míi ®Þnh híng ®îc ph¸t triÓn ®óng híng. XÐt vÒ mÆt tµi chÝnh vµ thuÕ cã qu¶n lý ®îc míi ®¶m b¶o cho tµi chÝnh doanh nghiÖp lµnh m¹nh qua ®ãmíi ®¶m b¶o cho sù lµnh m¹nh tµi chÝnh quèc gia; qu¶n lý ®îc míi thùc hiÖn viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ thuÕ ph¶i nép, míi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vµ b×nh d¼ng gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; míi ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi vÒ tµi chÝnh cña c¸c thµnh viªn cã liªn quan...
Trªn tinh thÇn ®ã t«i xin kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p sau:
1- Ph¶i söa ®æi vµ bæ sung thªm mét sè vÊn ®Ò cßn bÊt cËp trong LuËt thuÕ GTGT.
Quèc héi nªn cã mét sè söa ®æi vµ bæ sung ®èi víi LuËt thuÕ GTGT ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc ®ång thêi phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Cho ®Õn nay LuËt thuÕ GTGT ®· ¸p dông ®îc 4 n¨m; tøc lµ ®· hÕt h¹n miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ ho¹t ®éng kinh doanh ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh cña LuËt thuÕ GTGT do vËy. Trong n¨m 2003, thuÕ GTGT ®îc bæ sung theo híng: Bæ sung hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ mét sè ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ vµo ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT. Thùc hiÖn 3 møc thuÕ suÊt 0%,5%,10% vµ bá møc thuÕ suÊt 20%. Bá khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ phÇn tr¨m ®èi víi hµng ho¸ , dÞch vô cã ho¸ ®¬n th«ng thêng vµ b¶ng kª hang fho¸ lµ n«ng, l©m, thuû s¶n mua cña ngêi b¸n kh«ng cã ho¸ ®¬n. Bæ sung ®iÒu kiÖn hµng ho¸ ®îc xuÊt khÈu ®îc hoµn thuÕ GTGT ph¶i thanh to¸n qua ng©n hµng; Bæ sung c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¸ ®¬n, chøng tõ chèng thÊt tho¸t trong khÊu trõ vµ hoµn thuÕ. Xo¸ bá viÖc miÔn, gi¶m thuÕ GTGT cÇn ph¶i söa ®æi, bæ sung ®Ó hoµn thiÖn luÖt thuÕ GTGT theo néi dung sau:
- VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ: bæ sung c¸c mÆt hµnh chÞu thuÕ TT§B ë kh©u s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu, mét sè s¶n phÈm, mét sè dÞch vô xuÊt khÈu, ®¶m b¶o thùc hiÖn khÊu trõ vµ hoµn thuÕ ®Çu vµo ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô. §ång thêi gi¶m vµ h¹n chÕ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT.
-VÒ thuÕ suÊt : Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, thuÕ GTGT bao gåm 4 møc thuÕ suÊt lµ 0%, 5%,10%,20%. Trong ®ã møc thuÕ suÊt 0% ®îc ¸p dông cho c¸c trêng hîp xuÊt khÈu, cã t¸c dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th«ng qua ciÖc c¹nh tranh b»ng gi¸, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc ®ång thêi còng lµ h×nh thøc thuÕ b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c thuÕ quèc tÕ. Xung quanh vÊn ®Ò x©y dùng sè lîng møc thuÕ suÊt ®ang cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. NhiÒu chuyªn gia cho r»ng, nªn quy ®Þnh mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt; bªn c¹nh ®ã th× l¹i cã ý kiÕn tr¾i ngîc lµ nªn quy ®Þnh nhiÒu møc thuÕ suÊt míi phï hîp víi tõng mÆt hµng tõng ngµnh nghÒ kinh doanh. §Ó lùa chän ®îc mét gi¶i ph¸p thÝch hîp tríc hÕt chóng ta nªn ®i s©u ph©n tÝch tõng mÆt thuËn lîi còng nh h¹n chÕ cña tõng ý kiÕn.
+, Trong trêng hîp cã nhiÒu møc thuÕ suÊt nh hiÖn nay: nÕu xÐt vÒ h×nh thøc vµ c¬ së lý luËn chung th× thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, do ngêi tiªu dïng chÞu; mÆt kh¸c phÇn lín ®©n c lµ nh÷ng ngêi cã thu nhËp thÊp, thu nhËp cña hä lµ dïng ®Ó chi tiªu cho nhãm hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu. V× vËy, ¸p dông møc thuÕ suÊt thÊp(TC:5%) ®èi víi nhãm hµng ho¸ dÞch vô nµy vµ møc thuÕ suÊt cao (TS:20%) víi mét sè hµng ho¸ dÞch vô kh¸c (hµng ho¸, dÞch vô kh«ng khuyÕn khÝch tiªu dïng)gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng vÒ thuÕ cho nhãm ®èi tîng tiªu dïng cã thu nhËp thÊp, ®ång thêi ®iÒu tiÕt mét phÇn thu nhËp cña ngêi cã thu nhËp cao- ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng trong x· héi. Tuy nhiªn viÖc quy ®Þnh nhiÒu møc thuÕ suÊt kh¸c nhau còng ph¸t sinh mét sè nhîc ®iÓm sau: Thø nhÊt , chÝnh s¸ch thuÕ GTGT nhiÒu møc thuÕ suÊt sÏ phøc t¹p g©y khã hiÓu cho c¸c §TNT vµ c¸c ®èi tîng tr¶ thuÕ. Thø hai, ®èi víi trêng hîp doanh nghiÖp kinh doanh nhiÒu lo¹i hµng ho¸ víi nhiÒu møc thuÕ suÊt kh¸c nhau dÔ dÉn ®Õn viÖc lîi dông chuyÓn doanh sè cña nh÷ng hµng ho¸ chÞu møc thuÕ suÊt cao sang doanh sè cña hµng ho¸ chÞu møc thuÕ suÊt thÊp. MÆt kh¸ ®ã còng lµ kÏ hë cã thÓ lîi dông sù chªnh lÖch vÒ møc thuÕ suÊt g÷a nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô cã tÝnh chÊt gÇn gièng nhau ®Ó kª khai sai doanh sè b¸n hµng. Thø ba, viÖc quy ®Þnh nhiÒu møc thuÕ suÊt sÏ lµm cho chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ chi phÝ chÊp hµnh luËt cao. §©y chÝnh lµ chi phÝ chi ra cho bé m¸y qu¶n lý thu thuÕ ®Ó theo dâi, qu¶n lý thuÕ GTGT theo tõng møc thuÕ suÊt vµ chi phÝ cña b¶n th©n nh÷ng ®èi thîng nép thuÕ trong viÖc kª khai tÝnh thuÕ, qu¶n lý sæ s¸ch, ho¸ ®¬n chøng tõ, tËp hîp doanh sè tÝnh thuÕ theo tõng nhãm thuÕ suÊt.
Tãm l¹i, ®øng trªn ba quan ®iÓm trªn th× viÖc quy ®Þnh nhiÒu møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ph¸t sinh nhiÒu h¹n chÕ, chÝnh s¸ch thuÕ cßn phøc t¹p, g©y tèn kÐm thêi gian, c«ng søc vµ chi phÝ cña c¶ §TNT vµ c¬ quan thuÕ; cha ®¶m b¶o ®èi xö b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh kinh doanh vµ dÔ g©y thÊt thu cho NSNN.
+,Trong trêng hîp sö dông mét møc thuÕ suÊt: theo gi¶i ph¸p nµy mäi hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ®Òu chÞu chung mét møc thuÕ suÊt. Khi ®ã luËt thuÕ sÏ ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu h¬n, dÉn ®Õn chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ chi phÝ chÊp hµnh luËt thuÕ sÏ thÊp h¬n. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sÏ kh«ng gÆp khã kh¨n khi ph©n biÖt c¸c nhãm hµng ho¸ dÞch vô víi nh÷ng møc thuÕ suÊt kh¸c nhau; c¸c c¸n bé qñan lý còng nh c¸c ®èi tîng nép thuÕ sÏ dÔ dµng tÝnh ®îc sè thuÕ ph¶i hép cho toµn bé doanh sè chÞu thuÕ theo cïnh mét møc thuÕ suÊt. ViÖc ¸p dông mét møc thuÕ suÊt sÏ ®¬n gi¶n ho¸ mÉu tê khai thuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¸n bé qu¶n lý trong c«ng t¸c kiÓm tra thu thuÕ. MÆt kh¸c, do tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ dÞch vô ®Òu chÞu mét møc thuÕ suÊt nªn hiÖn tîng kª khai sai, gian lËn doanh sè theo møc thuÕ suÊt sÏ h¹n chÕ, gãp phÇn lµm gi¶m thÊt thu cho NSNN.
Trong thùc tÕ kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ dÞch vô ®Òu chÞu thuÕ GTGT vµ chÞu cïng mét møc thuÕ suÊt. §Ó h¹n chÕ tÝnh luü tho¸i cña thuÕ GTGT, ®ång thêi ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ hiÖn nµy, nh÷ng quèc gia cã ¸p dông thuÕ GTGT víi mét møc thuÕ suÈt thêng chia hµng ho¸ dÞch vô thµnh hai nhãm: nhãm hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ vµ nhãm hµng ho¸ dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ. ViÖc ph©n biÖt gi÷a hai nhãm hµng ho¸ dÞch vô nµy còng lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch.
ViÖc ¸p dông thèng nhÊt mét møc thuÕ suÊt GTGT còng gÆp khã kh¨n víng m¾c trong thêi gian ®Çu, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt ( v× ph¶i ¸p dông møc thuÕ suÊt phæ th«ng); ngîc l¹i, møc ®éng viªn chung l¹i qu¸ thÊp ®èi víi mét sè ngµnh ®anh cã lîi thÕ nh ®iÖn lùc, bu chÝnh viÔn th«ng, x¨ng dÇu, hµng kh«ng... Kh«ng ®¶m b¶o tËp trung nguån thu cho NSNN. Tuy nhiªn vÒ l©u dµi viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy cã nhiÒu ®iÓm u viÖt h¬n so víi viÖc ¸p dông nhiÒu møc thuÕ suÊt , võa ®¶m b¶o qu¸n triÖt ®îc c¸c quan ®iÓm ®éng viªn c¬ b¶n cña hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ, võa ®¶m b¶o phï hîp víi xu híng héi nhËp trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng quan ®iÓm trªn, nªn ch¨ng tríc m¾t Nhµ níc nªn ®iÒu chØnh møc thuÕ suÊt theo híng sau: gi¶m sè lîng tèi ®a cßn 2 møc thuÕ suÊt. §iÒu chØnh møc thuÕ suÊt ®Ó ®¶m b¶o thu NSNN trong khi thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu. Møc thuÕ suÊt nªn ë møc lµ8% vµ 10%. Trong ®ã s¾p xÕp l¹i ®Ó h¹n chÕ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thuéc nhãm thuÕ suÊt 8%, cßn l¹i ®a sè s¶n phÈm, dÞch vô ¸p dông møc thuÊ suÊt lµ 10 %. Xem xÐt ¸p dông thuÕ suÊt lµ 0% ®èi víi mét sè dÞch vô xuÊt khÈu vµ mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu. §èi víi nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô tríc kia chÞu thuÕ suÊt 20 % th× nªn chuyÓn sang danh môc hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ TT§B. vÊn ®Ò n÷a khi thùc hiÖn 2 møc thuÕ suÊt lµ, chØ qy ®Þnh møc thuÕ suÊt theo mÆt hµng; kh«ng nªn quy ®Þnh c¶ theo c«ng dông ®Ó tr¸nh trêng hîp cïng mét lo¹i hµng ho¸ nhng ph¶i chÞu 2 møc thuÕ suÊt kh¸c nhau gaay khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ.
- VÒ ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ:chØ nªn ¸p dông mét ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT, ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ. Tr¸nh t×nh tr¹ng cïng mét mÆt hµng, cã khèi lîng vµ gi¸ c¶ nh nhau; nhng 2 ®¬n vÞ ¸p dông 2 ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®ã lµ khÊu trõ vµ trùc tiÕp th× l¹i cho sè thuÕ ph¶i nép kh¸c nhau.
- Söa ®æi §iÓm 1, ®iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP ngµy 29/12/2000 cña ChÝnh phñ. Nh ®· nªu ë ch¬ng II, phÇn II, môc 2, c©u d. ThiÕt nghÜ nªn bá thêi h¹n “trë lªn” trong quy ®Þnh. ChØ quy ®Þnh 03 th¸ng sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra th× ®îc hoµn thuÕ. NÕu doanh nghiªp kh«ng lµm hå s¬ xin hoµn, s¬ quan thuÕ sÏ th«ng b¸o yªu cÇu doanh nghiÖp lËp hå s¬ xin hoµn.NÕu doanh nghiÖp vÉn kh«ng lµm sÏ kh«ng ®îc chÊp nhËn theo kª khai hµng th¸ng, ®ång thêi ph¶i tæ chøc kiÓm tra ngay. Nh vËy sÏ h¹n chÕ ®îc sù bï trõ gi÷a sè thuÕ ®îc hoµn vµ sè thóª ph¶i nép. Mét mÆt cßn rót ng¾n thêi gian mµ doanh nghiÖp cã thÓ lîi dông ®Ó hîp thøc ho¸ c¸c sai ph¹m.
-VÒ tr×nh tù hoµn thuÕ, Th«ng t sè 122/2000-TT/BTC vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn kh¸c ®Òu ®Æt vÊn ®Ò “hoµn tríc kiÓm sau”. §· cã mét sè doanh nghiÖp lîi dông c¬ chÕ nµy ®Ó khai man, trèn lËu thuÕ. Theo t«i chØ nªn quy ®Þnh thêi gian tèi thiÓu tõ khi nhËn ®ñ hå s¬, c¬ quan thuÕ ph¶i hoµn lµ ®ñ. Nh vËy tuú trêng hîp cô thÓ c¬ quan thuÕ chñ ®éng kiÓm tra, võa kh«ng g©y phiÒn hµ cho doanh nghiÖp, võa h¹n chÕ ®îc nh÷ng khã kh¨n nÕu c«ng t¸c kiÓm tra kh«ng ®îc tiÕn hµnh kÞp thêi.
2- KiÕn nghÞ söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÓm cßn s¬ hë trong quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp.
Trong LuËt doanh nghiÖp cßn cã nh÷ng s¬ hë ®ang bi mét sè c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp lîi dông, ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n liªn quan, ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ, g©y thÊt tho¸t tiÒn cña NSNN, cô thÓ ë mét sè vÊn ®Ò sau:
+ CÇn cã quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó kiÓm so¸t ngêi ®IÒu hµnh hoÆc ngêi chñ doanh nghiÖp , lo¹i trõ ®îc nh÷ng ngêi kh«ng ®ñ ®IÒu kiÖn ( nghiÖn hót, míi ra tï hoÆc ®ang trong thêi kú qu¶n chÕ, nh÷ng ngêi kÐm vÒ søc khoÎ- bÖnh thÇn kinh, nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp) kh«ng ®îc thµnh lËp doanh nghiÖp v× nh÷ng ngêi nµy nÕu cã vi ph¹m trèn thuÕ, lËu thuÕ còng kh«ng xö lý ®îc.
+ CÇn cã quy ®Þnh nh÷ng ®IÒu kiÖn vÒ vèn vµ tµI s¶n cña doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶I cã ®Ó khi x¶y ra c¸c hµnh I lõa ®¶o, chiÕm ®o¹t tiÒn, hµng ho¸, ®Ó cßn cã s¬ së ®Ó cìng chÕ ®¶m b¶o thanh to¸n cho ngêi bÞ h¹i, kÓ c¶ chiÕm dông tiÒn thuÕ, cã tµI s¶n ®Ó cìng chÕ.
+ Quy ®Þnh vÒ ®Þa ®IÓm kinh doanh hay ®Þa ®IÓm ®¸t trô së còng cÇn chÆt chÏ h¬n, tr¸nh t×nh tr¹ng nh hiÖn nay, doanh nghiÖp kh«ng cã hiÖn diÖn t¹i ®Þa ®IÓm qu¶n lý ®¨ng ký kinh doanh qu¸ nhiÒu, hoÆc khai kh«ng ®óng ®Þa ®IÓm kinh doanh dÉn ®Õn c¬ quan thuÕ kh«ng qu¶n lý ®îc…
+ Cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp trong thêi gian ho¹t ®éng. VÝ dô nh : trong thêi gian h¹ot ®éng doanh nghiÖp vi ph¹m c¸c chÝnh s¸ch thuÕ ®· bÞ xö ph¹t nÕu doanh nghiÖp vÉn cè t×nh kh«ng chÊp hµnh th× c¸c ngµnh ph¶I cã tr¸ch nhiÖm cïng c¬ quan thuÕ ®«n ®èc vµ xö lý viÖc kª khai thay ®æi kinh doanh…
3- §Ó cã thÓ h¹n chÕ vÒ c¬ b¶n t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ ®iÒu quan träng lµ ph¶I kiÓm so¸t ®îc kÕt qu¶ SXKD do ®ã cïng víi viÖc ®Èy m¹nh triÓn khai chÕ ®é kÕ to¸n ho¸ ®¬n chøng tõ cÇn thiÕt lËp mét quy chÕ qu¶n lý tiÒn mÆt, qu¶n lý thanh to¸n cho chÆt chÏ, yªu cÇu tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶I më tµI kho¶n t¹i ng©n hµng, thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, thanh to¸n qua ng©n hµng.
Thùc tiÔn hiÖn nay cho thÊy c¸c doanh nghiÖp tù do mua b¸n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®©y còng chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc ho¹ch to¸n kÕ to¸n, lËp ho¸ ®¬n chøng tõ kh«ng trung thùc nh»m trèn thuÕ. §©y còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c tiªu cùc kh¸c.
4- Sím ban hµnh luËt kÕ to¸n ®Ó n©ng cao tÝnh ph¸p lý buéc c¸c doanh nghiÖp kinh doanh thuéc khu vùc NQD ph¶I nghiªm chØnh chÊp hµnh.
5- C¸c c¬ quan liªn quan nh c¬ quan cÊp ®¨ng ký kinh doanh, c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng, c¬ quan thèng kª cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi c¬ quan thuÕ trong viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t v¼ lý c¸c hµnh vi trèn thuÕ, d©y da nép thuÕ.
6- §Ò nghÞ Bé vµ ChÝnh phñ trang bÞ ®ång bé m¸y vi tÝnh vµ ®IÒu kiÖn lµm viÖc cho c¬ thuÕ. Quan t©m c¶I tiÕn chÕ ®é tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cho c¸n bé thuÕ, ®¶m b¶o c¸n bé thuÕ cã thu nhËp ®ñ ®Ó yªn t©m c«ng t¸c.
§Ò nghÞ Uû ban nh©n d©n tØnh thµnh phè quan t©m chØ ®¹o c«ng t¸c thuÕ ngoµi quèc doanh, chØ ®¹o uû ban nh©n d©n c¸c cÊp, c¸c ngµnh ë ®Þa ph¬ng phèi hîp vµ t¹o ®IÒu kiÖn cho c¬ quan thuÕ triÓn khai c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu chèng thÊt thu thuÕ, chèng lËu thuÕ.
KÕt luËn
ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ míi lÇn ®Çu tiªn ®îc ¸p dông ë níc ta. Qua thùc tÕ 4 n¨m ¸p dông (1999-2002), thuÕ GTGT ®· dÇn ®i vµo ®êi sèng kinh tÕ-x· héi níc ta mét c¸ch tèt ®Ñp; hÇu hÕt mäi ngêi ®Òu nhiÖt t×nh ñng hé s¾c thuÕ míi nµy. Cïng víi c¸c s¾c thuÕ kh¸c trong hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam, thuÕ GTGT ®· gãp phÇn lµm æn ®Þnh nguån thu cho NSNN, t¹o ra sù c«ng b»ng h¬n cho mäi ®èi tîng nép thuÕ, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh nÒn tµi chÝnh quèc gia. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ còng cßn nhiÒu bÊt cËp, cha ph¸t huy ®îc ®óng chøc n¨ng lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc trong lÜnh vùc thuÕ. Do vËy, viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ lµ nhiÖm vô chung cña mäi ngµnh mäi cÊp.
§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p t¨ng cêng qu¶n lý thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong giai ®o¹n hiÖn nay” tr×nh bÇy ®Çy ®ñ mét sè lý thuyÕt c¬ b¶n phôc vô cho viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi vµ trªn c¬ së nÒn t¶ng lý thuyÕt ®ã ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hiÖnnay ®ång thêi c¨n cø vµo thùc tr¹ng ®a ra mét sè gi¶i ph¸p phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay ®ång thêi kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p víi Nhµ níc ®Ó gióp c¬ quan thuÕ cã thÓ qu¶n lý ®èi tîng nµy ®îc tèt h¬n ®¶m b¶o sù c«ng b»ng gi÷a c¸c §TNT, ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh nguån thu l©u dµi cho NSNN vµ lµm lµnh m¹nh nÒn tµi chÝnh quèc gia nh»m phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®a níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
§©y lµ vÊn ®Ò míi mÎ vµ phøc t¹p, h¬n n÷a, víi thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. KÝnh mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy gi¸o vµ c¸c c« chó, anh chÞ c¸n bé phßng chÝnh s¸ch ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n, cã tÝnh kh¶ thi h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Môc lôc
Trang
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Giải pháp tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong giai đoạn hiện nay.DOC
