Đề tài Hoàn thiện cơ chế truyền tải chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế Quốc tế

u cuèi cïng ®−îc l−îng ho¸ cô thÓ phï hîp víi diÔn biÕn kinh tÕ vµ diÔn biÕn tiÒn tÖ. Môc tiªu môc tiªu trung gian: §ã lµ nh÷ng biÕn sè tiÒn tÖ mµ cã thÓ ®o l−êng ®−îc, NHTW cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc vµ ph¶i cã t¸c dông dù b¸o ®−îc môc tiªu cuèi cïng. NghÜa lµ biÕn sè tiÒn tÖ ®ã cã mèi liªn kÕt víi môc tiªu ho¹t ®éng vµ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn môc tiªu cuèi cïng cña CSTT. Môc tiªu ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng môc ®Ých s¸ch l−îc mµ NHTW nh»m ®¹t tíi trong ng¾n h¹n, ®ã lµ nh÷ng chØ tiªu tiÒn tÖ cã thÓ dù b¸o ®−îc môc tiªu trung gian vµ chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c«ng cô CSTT. C¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: + C«ng cô tiÒn tÖ trùc tiÕp, gåm c«ng cô kiÓm so¸t l·i suÊt, c«ng cô h¹n møc tÝn dông, tÝn dông chØ ®Þnh; C¸c c«ng cô tiÒn tÖ gi¸n tiÕp chñ yÕu ®−îc sö dông lµ c«ng cô nghiÖp vô thÞ tr−êng më, dù tr÷ b¾t buéc, c«ng cô t¸i cÊp vèn (nghiÖp vô thÊu chi, nghiÖp vô chiÕt khÊu, nghiÖp vô tiÒn göi…). Lùa chän c¸c c«ng cô CSTT trong ®iÒu hµnh: Cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh, viÖc ¸p dông c¸c c«ng cô CSTT g¾n liÒn víi khu«n khæ CSTT vµ c¬ chÕ truyÒn t¶i nhÊt ®Þnh. Mçi mét c«ng cô cã mét vai trß nhÊt ®Þnh trong 4 ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ, nh− cã c«ng cô gi÷ vÞ trÝ chñ yÕu ®Ó cung øng vèn kh¶ dông, t¹o tÝn hiÖu CSTT, ®iÒu chØnh l·i suÊt; cã c«ng cô th× cã vai trß h¹n chÕ sù biÕn ®éng cña l·i suÊt, hoÆc cung øng dµi h¹n vèn kh¶ dông cho c¸c NHTM… ViÖc ph¸t huy hÕt tÝnh ®a n¨ng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng chÝnh s¸ch phô thuéc nhiÒu vµo kü n¨ng ®iÒu hµnh g¾n víi c¬ chÕ truyÒn t¶i vµ c¸c ®iÒu kiÖn thùc thi CSTT cña NHTW. 1.1.2. C¬ chÕ truyÒn t¶i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ C¬ chÕ truyÒn t¶i tiÒn tÖ chÝnh lµ thuËt ng÷ sö dông ®Ó m« t¶ c¸c ®−êng dÉn kh¸c nhau thÓ hiÖn nh÷ng thay ®æi trong CSTT cña NHTW, kÓ c¶ nh÷ng thay ®æi l−îng tiÒn cung øng ¶nh h−ëng ®Õn s¶n l−îng vµ gi¸ c¶ theo môc tiªu cña NHTW. + C¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT ban ®Çu cña Keynes (xem l−îc ®å 1.1): Trong l−îc ®å cña keynes, sù t¨ng lªn trong cung øng tiÒn lµm gi¶m l·i suÊt (h×nh A). B»ng c¸ch lµm nh− vËy, nã sÏ lµm t¨ng lªn nhiÒu dù ¸n ®Çu t− cã lîi vµ kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ (h×nh B). MEI lµ hiÖu qu¶ biªn cña ®Çu t−. SM lµ cung tiÒn. DM lµ cÇu tiÒn. + C¬ chÕ truyÒn t¶i cña CSTT ph©n tÝch theo cÊu thµnh GDP. C¬ chÕ nµy xem xÐt ®Õn tÊt c¶ nh÷ng c¸ch mµ CSTT t¸c ®éng ®Õn c¸c cÊu thµnh cña tæng chi tiªu. Cã thÓ tãm t¾t b»ng ®å thÞ con ®−êng t¸c ®éng cña M vµ i qua 2 cÊu thµnh trªn nh− sau: (A) Khèi l−îng tiÒn (B) §Çu t− A B I1 L−îc ®å 1.1: C¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT ban ®Çu cña Keynes I2 A SM1 SM2 DM B i1 i2 5 L−îc ®å 1.2 m« t¶, khi NHTW t¨ng cung tiÒn tõ SA ®Õn SB, l·i suÊt gi¶m, v× nhu cÇu n¾m gi÷ tiÒn t¨ng lªn, cÇu tiÒn tÖ tr−ît däc tõ ®iÓm A xuèng ®iÎm B (h×nh a). L·i suÊt gi¶m h¬n ®· gi¶m chi phÝ ®Çu t−, kÝch thÝch ®Çu t−, nÒn kinh tÕ tr−ît däc trªn ®−êng cÇu vÒ ®Çu t− tõ ®iÓm A’ ®Õn ®iÓm B’ (h×nh b). Nhê c¬ chÕ sè nh©n, ®Çu t− t¨ng ®· lµm tæng cÇu vµ GDP t¨ng tõ ®iÓm A” ®Õn ®iÓm B” (h×nh c). + C¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT t¸c ®éng qua c¸c kªnh (xem s¬ ®å 1). C¬ chÕ nµy ®−îc x©y dùng theo c¸ch tiÕp cËn víi c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn cÇu tiÒn tÖ, ®−a ra mét sè kªnh quan träng mµ qua ®ã CSTT cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn s¶n l−îng, gi¸ c¶. Cã 4 kªnh quan träng truyÒn t¶i t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nªn kinh tÕ, ®ã lµ: T¸c ®éng qua kªnh l·i suÊt, kªnh tÝn dông, kªnh gi¸ tµi s¶n vµ kªnh tû gi¸. - Kªnh l·i suÊt t¸c ®éng th«ng qua cÇu trong n−íc vµ s¶n l−îng: Sù thay ®æi l·i suÊt cña NHTW t¸c ®éng ®Õn cÇu thùc vµ s¶n l−îng thùc cña nÒn kinh tÕ, bëi v× xÐt vÒ mÆt ng¾n h¹n, víi kú väng vÒ l¹m ph¸t kh«ng thay ®æi th× sù thay ®æi l·i suÊt danh nghÜa dÉn ®Õn sù thay ®æi l·i suÊt thùc. Sù thay ®æi l·i suÊt thùc sÏ cã t¸c ®éng nh¹y c¶m ®Õn s¶n l−îng vµ gi¸ c¶. L−îc ®å 1.2: C¬ chÕ truyÒn t¶i theo cÊu thµnh SA SB SA SB A B D M i A’ B’ D1 A” B” S S I I,S (h×nh c) 3.000 3.300 200 100 100 200 (a) ThÞ tr−êng tiÒn tÖ (b) CÇu vÒ ®Çu t− TiÒn §Çu t− (mét n¨m) 4 8 6 S¬ ®å 11.1. Tãm t¾t c¸c kªnh truyÒn t¶i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - Kªnh tû gi¸ hèi ®o¸i: L·i suÊt t¨ng dÉn ®Õn gi¸ néi tÖ t¨ng cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n−íc t¨ng so víi hµng ho¸ cña n−íc ngoµi, ®−a tíi gi¶m nhu cÇu ®èi víi hµng ho¸ trong n−íc, t¨ng nhu cÇu hµng nhËp lµm suy yÕu c¸n c©n th−¬ng m¹i, gi¶m tæng cÇu vµ s¶n l−îng. Tû gi¸ kh«ng chØ t¸c ®éng tíi tæng cÇu, mµ cßn cã thÓ t¸c ®éng tíi tæng cung. Nh− vËy, ng−îc víi tæng cÇu, tæng cung cã thÓ t¨ng lªn khi ®ång néi tÖ lªn gi¸. ë nh÷ng n−íc cã chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc bÞ kiÓm so¸t chÆt, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ t¸c ®éng tíi tû gi¸ thùc th«ng qua gi¸ c¶ trong n−íc vµ do vËy vÉn cã thÓ t¸c ®éng tíi xuÊt khÈu rßng mÆc dï víi møc ®é thÊp h¬n vµ chËm h¬n. - T¸c ®éng qua kªnh gi¸ tµi s¶n (gåm cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, bÊt ®éng s¶n): Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tµi s¶n cã quan hÖ nghÞch ®¶o víi l·i suÊt thùc. Khi l·i suÊt t¨ng Tiªu dïng, ®Ç t−, gi¸ c¶, s¶n l−îng L·i suÊt Tû gi¸ Th−¬ng m¹i Gi¸ cæ phiÕu Gi¸ trÞ doanh nghiÖp Tµi s¶n, thu nhËp Tµi s¶n rßng TiÒn göi ng©n hµng TÝn dông ng©n Cung øng tiÒn tÖ 7 th−êng gi¸ tµi s¶n gi¶m, nh− vËy lµ thu nhËp trong t−¬ng lai cña nh÷ng ng−êi n¾m gi÷ tµi s¶n gi¶m, ®iÒu ®ã kh«ng khuyÕn khÝch chi tiªu thu nhËp hiÖn t¹i (xu h−íng tiÕt kiÖm t¨ng), dÉn ®Õn gi¶m GDP. Sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n còng t¸c ®éng ®éng tíi thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ hé gia ®×nh. Sù gi¶m gi¸ tµi s¶n cã thÓ ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn viÖc chi tiªu khi møc gi¸ ®ã lµm thay ®æi tû lÖ nî/tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp hoÆc hé gia ®×nh. - T¸c ®éng qua kªnh tÝn dông: T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua tÝn dông ®−îc thÓ hiÖn qua hai kªnh: cho vay vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt lµm gi¶m tiÒn göi ng©n hµng. §Ó c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu tÝn dông, c¸c ng©n hµng kh«ng chØ t¨ng l·i suÊt mµ cßn ¸p dông h¹n møc tÝn dông th«ng qua t¨ng c¸c chuÈn mùc vÒ uy tÝn tÝn dông. Sù gi¶m sót cña vèn tÝn dông sÏ h¹n chÕ ®Çu t− vµ s¶n l−îng cña doanh nghiÖp, chi tiªu hµng ho¸ l©u bÒn cña c¸c hé gia ®Þnh. MÆt kh¸c, viÖc h¹n chÕ cho vay cña ng©n hµng cßn phô thuéc vµo gi¸ trÞ rßng cña doanh nghiÖp còng nh− hé gia ®×nh. Tãm l¹i, theo c¸ch m« t¶ c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT cho thÊy c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ rÊt phøc t¹p. §Ó x©y dùng ®−îc mét c¬ chÕ truyÒn t¶i thÝch hîp, ®ßi hái sù ph©n tÝch kü l−ìng vµ ®Çy ®ñ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ qua c¸c kªnh, trªn c¬ së ®ã lùa chän môc tiªu ho¹t ®éng, môc tiªu trung gian vµ c¸c c«ng cô CSTT thÝch hîp víi mét con ®−êng ng¾n nhÊt vµ nh¹y c¶m nhÊt tõ hµnh ®éng ban ®Çu cña NHTW ®Õn môc tiªu mong nuèn. 1.2. ¶nh h−ëng cña héi nhËp kinh tÕ ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ 1.2.1. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ Héi nhËp kinh tÕ thùc chÊt còng lµ sù chñ ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸, cã nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n sau: - §ã lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc tù do ho¸ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− - §ã lµ qu¸ tr×nh liªn kÕt chÆt chÏ c¸c c¸c thÞ tr−êng tµi chÝnh, tÊt yÕu dÉn ®Õn tù do ho¸ thÞ tr−êng tµi chÝnh - Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc cña c¹nh tranh vµ ®iÒu chØnh [2]. 1.2.2. ¶nh h−ëng cña héi nhËp kinh tÕ ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ + Tù do ho¸ thÞ tr−êng tµi chÝnh cã t¸c ®éng ®Õn c¸n c©n thanh to¸n, tû gi¸ vµ c©n b»ng l·i suÊt, lµm kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cung tiÒn, l·i suÊ, tû gi¸t cña NHTW khã kh¨n h¬n + Héi nhËp kinh tÕ lµm t¨ng ®é s©u thÞ tr−êng tµi chÝnh, tÝnh ®a d¹ng vµ møc ®é c¹nh tranh cña c¸c trung gian tµi chÝnh, qua ®ã mµ lµm thay ®æi hiÖu lùc cña c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT qua c¸c kªnh. 8 + Gi¶m møc ®é can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo hÖ thèng tµi chÝnh d−íi c¸c h×nh thøc nh− chØ ®Þnh tÝn dông, h¹n møc tÝn dông vµ kiÓm so¸t l·i suÊt sÏ lµm gi¶m tÇm quan träng cña kªnh tÝn dông, ®ång thêi t¨ng tÇm quan träng cña kªnh l·i suÊt. 1.3. Kinh nghiÖm vÒ lùa chän c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi 1.3.1. Lùa chän c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña mét sè n−íc Nghiªn cøu c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT cña NHTW Anh, NHTW ch©u ¢u vµ NHTW Malaysia. 1.3.2. Nh÷ng vÇn ®Ò rót ra trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cho ViÖt Nam. Bµi häc 1: ViÖc x¸c ®Þnh c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT lµ cùc kú phøc t¹p, v× ®ã lµ nh÷ng mèi liªn kÕt chuçi. H¬n n÷a møc ®é liªn kÕt nµy rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ vµ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ. §Æc biÖt lµ rÊt kh¸c nhau ®èi víi møc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ. Do vËy, sù ®o l−êng c¸c mèi liªn kÕt nµy lµ khã chÝnh x¸c vµ khã dù b¸o. Tõ ®ã cho thÊy ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc c¸c mèi liªn kÕt chuçi nµy b»ng c¸c m« h×nh kinh tÕ l−îng cÇn: - CÇn mét ®éi ngò cµn bé chuyªn s©u, cã kiÕn thøc trong lÜnh vùc nµy. - VÊn ®Ò quan träng trong c¬ chÕ truyÒn t¶i lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc ®é trÔ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn thÞ tr−êng tµi chÝnh, ®Õn l¹m ph¸t vµ s¶n l−îng. Do vËy, NHNN cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ së d÷ liÖu. NHNN còng cÇn cã ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l−îng vÒ t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè phi chÝnh s¸ch ®Õn viÖc thùc hiÖn môc tiªu CSTT. Bµi häc 2: Lùa chän khu«n khæ CSTT ph¶i phï hîp víi móc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tµi chÝnh, møc ®é héi nhËp cña nÒn kinh tÕ vµ ®é nh¹y c¶m cña biÕn tiÒn tÖ ®−îc lùa chän lµm môc tiªu ho¹t ®éng vµ môc tiªu trung gian cña CSTT. Bµi häc 3: Trong ®iÒu hµnh cÇn cã sù thèng nhÊt quan ®iÓm vÒ môc tiªu chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch vµ sù −u tiªn vÒ môc tiªu hay ®¸nh ®æi trong tõng thêi kú. Bµi häc 4: Nghiªn cøu th−êng xuyªn nh÷ng thay ®æi cña m«i tr−êng kinh tÕ, tµi chÝnh ®Ó xem xÐt l¹i CSTT nh»m ®¶m b¶o r»ng chÝnh s¸ch nµy lµ phï hîp víi nh÷ng thay ®æi cña m«i tr−êng kinh tÕ, tµi chÝnh trong vµ ngoµi n−íc, trªn c¬ së ®ã mµ x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè quan träng ®¶m b¶o qu¸ tr×nh truyÒn t¶i CSTT hiÖu qu¶. 9 Ch−¬ng 2 Thùc tr¹ng vÒ c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Cña Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam hiÖn nay 2.1. §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu hμnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ n¨m 1990 ®Õn 2006 2.1.1. Lùa chän môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ 1990 ®Õn n¨m 2006 * Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh CSTT trong 2 n¨m 1990-1991: §©y lµ nh÷ng n¨m ®Çu t¹o c¬ së cho viÖc h×nh thµnh khu«n khæ CSTT cña NHNN. Bèi c¶nh kinh tÕ lóc nµy lµ ®ang thùc hiÖn c¶i c¸ch s©u x¸c vµ nÒn kinh tÕ ®ang trong thêi kú khñng ho¶ng kinh tÕ, l¹m ph¸t ë møc cao.ViÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý tiÒn tÖ theo Ph¸p lÖnh Ng©n hµng cña NHNN vÉn theo c¬ chÕ “ qu¶n lý tiÒn tÖ vµ c¬ chÕ ®iÒu hoµ l−u th«ng tiÒn tÖ”, song môc tiªu qu¶n lý tiÒn tÖ còng ®· ®−îc NHNN x¸c ®Þnh râ rµng, ®ã lµ chèng l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, æn ®Þnh tû gi¸ (môc tiªu qu¶n lý tiÒn tÖ nµy cã thÓ coi lµ môc tiªu CSTT cña NHNN trong 2 n¨m 1990 vµ 1991). * Giai ®o¹n tõ n¨m 1992-1999: Tõ n¨m 1992-1995 môc tiªu cuèi cïng cña CSTT xuyªn suèt trong giai ®o¹n nµy (môc tiªu dµi h¹n) lµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t nh»m æn ®Þnh tiÒn tÖ, vµ hç trî cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ. C¸c môc tiªu CSTT ®−îc ®Æt ra trong tõng n¨m, ngoµi viÖc b¸m s¸t môc tiªu xuyªn suèt kia, cßn ®−îc g¾n chÆt víi nh÷ng thùc tr¹ng kinh tÕ, cña hÖ thèng tiÒn tÖ vµ ng©n hµng lóc ®ã. Tõ n¨m 1996-1999 NHNN theo ®uæi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt ®Ó æn ®Þnh tiÒn tÖ, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, æn ®Þnh l·i suÊt, kiÓm so¸t tû gi¸ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu nh»m h¹n chÕ t¸c ®éng bÊt lîi cña cuéc khñng ho¶ng t¸i chÝnh tiÒn tÖ. Riªng môc tiªu CSTT ®Æt ra trong n¨m 1999 ®−îc dùa vµo thùc tr¹ng kinh tÕ n¨m 1998, nªn nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m NHNN ®Þnh h−íng thùc hiÖn CSTT th¾t chÆt, ®Õn th¸ng 6/1999, NHNN ®· thay ®æi quan ®iÓm ®iÒu hµnh, chuyÓn tõ ®iÒu hµnh CSTT th¾t chÆt thËn träng sang ®iÒu hµnh CSTT níi láng thËn träng. * Giai ®o¹n tõ n¨m 2000-2006: Tõ n¨m 2000-2003: Môc tiªu CSTT lµ thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng thËn träng ®Ó võa ®¶m b¶o môc tiªu æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, ®ång thêi thùc hiÖn chñ tr−¬ng kÝch cÇu cña ChÝnh phñ, tiÕp tôc æn ®Þnh hÖ thèng ng©n hµng. N¨m 2004, 2005 lµ 2 n¨m ChÝnh phñ ®Æt ra môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ cao nh»m hoµn thµnh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 2000-2005 (b×nh qu©n 10 n¨m 7-7,5%), nhÊt lµ n¨m 2005 môc tiªu t¨ng tr−ëng ®Æt ra lµ 8-8,5% vµ chØ sè l¹m ph¸t ®Þnh h−íng lµ 5% cña n¨m 2004 vµ d−íi 6,5% cña n¨m 2005. Môc tiªu CSTT ®Æt ra trong 2 n¨m nµy lµ “æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, nh−ng kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ”; N¨m 2006, môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ Quèc héi ®Æt ra lµ 8-8,5%, kiÓm so¸t l¹m ph¸t thÊp h¬n t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi tiÕp tôc cã nh÷ng diÔn biÕn khã l−êng. CSTT nh¾m môc tiªu kiÓm so¸t l¹m ph¸t d−íi møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ, gãp phÇn hç trî t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®¹t 8%-8,5%, tiÕp tôc cñng cè vµ ph¸t triÓn hÖ thèng NH. 2.1.2. §æi míi c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Tõ 2 c«ng cô ban ®Çu lµ Qui ®Þnh c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt huy ®éng vµ l·i suÊt cho vay cña c¸c TCTD ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ qui ®Þnh vÒ c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸, ®Õn nay NHNN ®· t¹o dùng ®−îc hÖ thèng c¸c c«ng cô CSTT chñ yÕu, hiÖn vÉn ®ang tiÕp tôc hoµn thiÖn. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi nµy viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ l·i suÊt vµ ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ lµ sù ®æi míi cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nhÊt, t¹o nÒn t¶ng NHNN cã thÓ x©y dùng mét khu«n khæ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ míi phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr−êng h¬n. 2.1.3. §¸nh gi¸ vÒ vai trß ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n−íc + §iÒu tiÕt khèi l−îng tiÒn: Tõ n¨m 1992 ®Õn nay, viÖc ®iÒu tiÕt vèn kh¶ dông cña NHNN ®· cã mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh ®· gãp phÇn kiÓm so¸t møc ®é gia t¨ng tÝn dông vµ møc t¨ng tr−ëng tæng ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, gãp phÇn kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Tuy nhiªn møc ®é ®iÒu tiÕt cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong viÖc lµm thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ. + §iÒu tiÕt l·i suÊt: Kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt l·i suÊt cu¶ NHNN rÊt h¹n chÕ. MÆc dï NHNN ®· t¹o dùng hµnh lang dao ®éng vµ l·i suÊt ®Þnh h−íng cho thÞ tr−êng liªn ng©n hµng. Nh−ng cho ®Õn nay c¸c l·i suÊt trªn ch−a thùc sù ph¸t huy ®−îc vai trß ®Þnh h−íng l·i suÊt thÞ tr−êng, mèi quan hÖ gi÷a c¸c l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n−íc vµ l·i suÊt thÞ tr−êng cßn ch−a thùc sù g¾n kÕt chÆt chÏ. Sù thay ®æi c¸c l·i suÊt cña NHNN cã t¸c ®éng hiÖu øng h¹n chÕ ®Õn sù thay ®æi l·i suÊt thÞ tr−êng tiÒn tÖ. + NhËn ®Þnh chung vÒ m« h×nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Khu«n khæ CSTT cña NHNN tõ tr−íc ®Õn nay, ®ã lµ mét CSTT ®a môc tiªu h−íng vÒ kiÓm so¸t khèi l−îng h¬n lµ kiÓm so¸t gi¸. 11 2.2. C¬ chÕ truyÒn t¶i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ n¨m 1990 ®Õn 2006 2.2.1. C¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ n¨m 1990 ®Õn 1999 Trong giai ®o¹n nµy, ThÞ tr−êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn ë møc ®é thÊp, c«ng cô ®iÒu hµnh CSTT cña NHNN kÐm linh ho¹t, nh− tû gi¸, c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc duy tr× cøng ë møc 10% cho tíi tËn m¨m 1999, ho¹t ®éng cho vay cña c¸c NHTM ChÝnh phñ can thiÖp t−¬ng ®èi s©u… Nh÷ng t×nh h×nh nµy cã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn c¬ chÕ truyÓn t¶i CSTT qua c¸c kªnh. + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh l·i suÊt: C¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT qua kªnh l·i suÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ: (i) kªnh t¸c ®éng tõ l·i suÊt ng¾n h¹n cña NHNN ®Õn l·i suÊt ng¾n h¹n trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ qua ®ã t¸c ®éng ®Õn hµnh vi cña ng−êi tiªu dïng vµ doanh nghiÖp lµ ch−a h×nh thµnh, mµ sù t¸c ®éng cña l·i suÊt ®Õn nÒn kinh tÕ ®−îc b¾t ®Çu ngay tõ qui ®Þnh l·i suÊt trÇn cña NHNN; (ii) t¸c ®éng cña l·i suÊt ®Õn hµnh vi cña c¸ nh©n vµ ®Çu t− ë møc ®é rÊt kh¸c nhau, ®èi víi c¸ nh©n t¸c ®éng cña l·i suÊt lµ t¨ng l·i suÊt dÉn ®Õn t¨ng tiªu dïng h¬n lµ tiÕt kiÖm (L·i suÊt t¨ng lµm t¨ng thu nhËp, thu nhËp t¨ng lµm t¨ng tiªu dïng). §èi víi doanh nghiÖp th× t¨ng l·i suÊt thùc dÉn ®Õn gi¶m ®Çu t−. Tõ nh÷ng h¹n chÕ nµy cho thÊy t¸c ®éng cña CSTT qua kªnh l·i suÊt sÏ cã hiÖu qu¶ thÊp, bëi nh÷ng t¸c ®éng ng−îc chiÒu cña c¸c nh©n tè ®Õn l¹m ph¸t vµ t¨ng tr−ëngkhi l·i suÊt thay ®æi. Do kh«ng cã sè liÖu thèng kª vÒ møc ®é ®ãng gãp cña tiªu dïng vµ ®Çu t− trong GDP, nªn kh«ng thÓ ph©n tÝch s©u h¬n hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña CSTT qua kªnh nµy. + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh tÝn dông Kªnh tÝn dông lµ t−¬ng ®èi cã hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n nµy. TÝn dông t¨ng lµm t¨ng GDP danh nghÜa vµ ng−îc l¹i. XÐt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng tÝn dông víi chØ sè gi¸ tiªu dïng (CPI) cho thÊy, tÝn dông vµ CPI cã quan hÖ cïng chiÒu, sù t¨ng lªn cña tÝn dông sÏ cã t¸c ®éng lµm t¨ng CPI. + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh tû gi¸ * XÐt ¶nh h−ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ: trªn c¬ së xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a tye gi¸ thùc tíi s¶n l−îng vµ xuÊt, nhËp khÈu, cho thÊy, ®ång ViÖt Nam gi¶m gi¸ cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ vµ thuËn chiÒu ®èi víi t¨ng tr−ëng s¶n l−îng, tuy nhiªn, møc ®é t¸c ®éng cña tû gi¸ thùc ®èi víi s¶n l−îng lµ kh«ng æn ®Þnh; ¶nh h−ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ th«ng qua xuÊt nhËp khÈu d−êng nh− rÊt yÕu. XÐt chung l¹i, t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn s¶n l−îng lµ ®¸ng kÓ, 12 mÆc dï t¸c ®éng ®Õn xuÊt, nhËp khÈu lµ h¹n chÕ, bëi v× xuÊt khÈu rßng ®ãng gãp vµo GDP lµ kh«ng lín. * XÐt t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®èi víi l¹m ph¸t: §¸nh gi¸ vai trß còng nh− t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn diÔn biÕn l¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy lµ vÊn ®Ò kh«ng dÔ rµng. KÕt qu¶ ph©n tÝch kinh tÕ l−îng cho thÊy mÊt gi¸ ®ång tiÒn trong ng¾n h¹n Ýt nhÊt còng lµm t¨ng chi phÝ nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô, qua ®ã t¸c ®éng t¨ng l¹m ph¸t. Tuy nhiªn, nÕu xÐt riªng mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ vµ CPI th× kÕt qu¶ kiÓm ®Þnh cho thÊy gi÷a c¸c hÖ sè håi quy kh«ng cã ý nghÜa thèng kª. Tû gi¸ cã ý nghÜa rÊt h¹n chÕ ®Õn viÖc gi¶i thÝch nh÷ng thay ®æi cña CPI (do R2 = 0,76). Tãm l¹i, qua ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c kªnh t¸c ®éng cña CSTT ®Õn t¨ng tr−ëng vµ l¹m ph¸t tõ n¨m 1990-1999 nªu trªn cã thÓ thÊy, sù thay ®æi cña CSTT cã t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ qua c¸c kªnh, nh−ng cã t¸c ®éng m¹nh h¬n lµ qua kªnh tÝn dông. Trong thùc tÕ ®iÒu hµnh CSTT giai ®o¹n nµy, do NHNN ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn t¨ng tr−ëng vµ l¹m ph¸t nªn viÖc ®iÒu hµnh tËp trung nhiÒu vµo kiÓm so¸t l·i suÊt vµ tû gi¸ ®Ó kiÓm so¸t l¹m ph¸t- tû gi¸ ®−îc xem nh− lµ c¸i neo ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Cßn kªnh tÝn dông ®−îc tËp trung chñ yÕu cho môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ. 2.2.2. C¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ n¨m 2000 ®Õn 2006 Trong giai ®o¹n nµy, møc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ cao h¬n giai ®o¹n tr−íc, c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh CSTT cña NHNN ®· cã nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, chuyÓn tõ c«ng cô tiÒn tÖ trùc tiÕp sang c¸c c«ng cô tiÒn tÖ gi¸n tiÕp ®Ó thùc thi CSTT. H¬n n÷a trong thêi gian nµy ViÖt Nam ®· h×nh thµnh thÞ tr−êng chøng kho¸n, nªn danh môc ®Çu t− vµo tµi s¶n tµi chÝnh cu¶ doanh nghiÖp vµ hé gia ®×nh lµ sÏ t¨ng lªn Nh÷ng t×nh h×nh nµy cã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn c¬ chÕ truyÓn t¶i CSTT qua c¸c kªnh. + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh l·i suÊt. C¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT qua kªnh l·i suÊt ®· cã nh÷ng thay ®æi h¬n so víi giai ®o¹n tr−íc, song møc ®é nh¹y c¶m cßn h¹n chÕ: (i) kªnh t¸c ®éng tõ l·i suÊt chØ ®¹o cña NHNN ®Õn thÞ tr−êng tµi chÝnh ®· h×nh thµnh nh÷ng ch−a râ nÐt vµ kÐm nh¹y c¶m; (ii) t¸c ®éng cña l·i suÊt trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ ®· cã t¸c ®éng t−¬ng ®èi râ nÐt ®Õn hµnh vi tiÕt kiÖm, tiªu dïng cña c¸ nh©n vµ ®Çu t− cña doanh nghiÖp vµ phï hîp víi lý thuyÕt, qua ®ã sÏ cã t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ, ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t. Tõ nh÷ng h¹n chÕ nµy cho thÊy t¸c ®éng cña CSTT qua kªnh l·i 13 suÊt sÏ cã hiÖu qu¶ thÊp nÕu nh− kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng ®é nh¹y c¶m cña l·i suÊt chØ ®¹o ®Õn thÞ tr−êng tµi chÝnh. §iÒu nµy kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Õn kªnh l·i suÊt mµ ¶nh h−ëng c¶ ®Õn kªnh tû gi¸ vµ gi¸ tµi s¶n tµi chÝnh. + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh tÝn dông Trong giai ®o¹n nµy, viÖc xem xÐt t¸c ®éng cña tÝn dông ®Õn t¨ng tr−ëng vµ l¹m ph¸t tiÕp cËn b»ng ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ kiÓm ®Þnh b»ng m« h×nh. KÕt qu¶ cho thÊy: Nh÷ng thay ®æi cung tiÒn cña NHNN(MB) cã t¸c ®éng h¹n chÕ ®Õn t¨ng tr−ëng tÝn dông, song nh÷ng chÝnh s¸ch an toµn cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn h¹n chÕ t¨ng tr−ëng tÝn dông trong n¨m 2004-2005 h¬n lµ nh÷ng t¸c ®éng h¹n chÕ cung tiÒn; cung tiÒn vµ tÝn dông lµ 6,3% vµ 5,3%; t¸c ®éng cña tÝn dông ®Õn l¹m ph¸t lµ khi mµ tÝn dông t¨ng 1% t¹i thêi ®iÓm t th× sau 14 th¸ng sÏ lµm cho CPI t¨ng 0.1%. Kh¶ n¨ng gi¶i thÝch cña biÕn DTD(-14) ®Õn sù biÕn thiªn cña DCPI kho¶ng 93%. Sù truyÒn t¶i tõ nh÷ng thay ®æi CSTT ch−a cã sù nh¹y c¶m vµ râ nÐt ®Õn t¨ng tr−ëng tÝn dông cña nÒn kinh tÕ, ®©y chÝnh lµ mét h¹n chÕ cña kªnh truyÒn t¶i nµy + §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua kªnh tû gi¸ Trong giai ®o¹n nµy c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ theo h−íng linh ho¹t h¬n, s¸t víi cung cÇu thÞ tr−êng h¬n. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n nµy, NHNN xem tû gi¸ hèi ®o¸i nh− mét c¸i “neo” cña l¹m ph¸t, nhÊt lµ n¨m 2004-2005, NHNN cam kÕt tû gi¸ chØ biÕn ®éng hay ®ång ViÖt nam mÊt gi¸ kh«ng qu¸ 1% trong 1 n¨m. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy t¸c ®éng cña CSTT qua kªnh tû gi¸ hèi ®o¸i trong giai ®o¹n 2000-2005 ®Õn s¶n l−îng lµ yÕu h¬n giai ®o¹n tr−íc vµ t¸c ®éng cña tû gi¸ hiÖu qu¶ thùc ®Õn l¹m ph¸t lµ ®¸ng kÓ. + T¸c ®éng cña CSTT qua kªnh gi¸ tµi s¶n: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng kho¸n tõ n¨m 2000 ®Õn nay ®· b−íc ®Çu h×nh thµnh mét kªnh truyÒn t¶i CSTT qua gi¸ tµi s¶n. Møc ®é nh¹y c¶m cu¶ kªnh nµy cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh do qui m« cña thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng tr¸i phiÕu cßn nhá. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c trung gian tµi chÝnh, møc ®é ®Çu t− vµo tµi s¶n tµi chÝnh ngµy cµng gia t¨ng, do vËy, sù thay ®æi gi¸ tµi s¶n tµi chÝnh sÏ cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTM qua ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng më réng tÝn dông cña hä, tõ ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ. Nh−ng nh×n chung ®Õn thêi ®iÓm nµy th× kªnh gi¸ tµi s¶n vÉn lµ kªnh truyÒn t¶i CSTT cãn yÕu h¬n so víi c¸c kªnh kh¸c. 14 2.2.3. Mét sè nhËn ®Þnh vÒ c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - Cã sù thay ®æi t−¬ng ®èi râ rµng vÒ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua c¸c kªnh trong giai ®o¹n 2000-2005 so víi giai ®o¹n 1990-1999: CSTT t¸c ®éng qua kªnh l·i suÊt ngµy cµng râ h¬n trong giai ®o¹n 2000-2005 so víi giai ®o¹n 1990- 1999, nguîc l¹i kªnh tÝn dông th× cã xu h−íng gi¶m h¬n, kªnh tû gi¸ hèi ®o¸i m¹nh dÇn lªn. §iÒu ®ã lµ do møc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ nãi riªng trong 2 giai ®o¹n lµ kh«ng gièng nhau. Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tµi chÝnh c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng ®· t¹o ra c¸c nh©n tè t¸c ®éng lµm thay ®æi c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT. KÕt qu¶ nghiªn cøu nµy t¹o thªm mét minh chøng ®Ó kh¼ng ®Þnh thªm r»ng, trong giai ®o¹n tiÕp theo sù héi nhËp kinh tÕ ®Õn ®Ønh cao cña ViÖt Nam sÏ cã t¸c ®éng lµm thay ®æi c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn môc tiªu cuèi cïng cña CSTT. - MÆc dï vËy, cã sù suy gi¶m t¸c ®éng cña kªnh tÝn dông ng©n hµng, trong giai ®o¹n nghiªn cøu, t¸c ®éng cña kªnh nµy gi¶m tõ 58,5% xuèng 38,8%. MÆc dï vËy kªnh nµy vÉn ®ãng vai trß quan trong trong viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch. V× h¬n 50% thay ®æi s¶n l−îng ®Çu ra do c¸c thay ®æi tiÒn tÖ ®−îc th«ng qua kªnh tÝn dông ng©n hµng. - C¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ ®Õn nay lµ ch−a hoµn chØnh qua c¸c kªnh, trong c¬ chÕ ®ã, kh©u t¸c ®éng yªu nhÊt lµ tõ nh÷ng thay ®æi cña l·i suÊt chØ ®¹o, thay ®æi cung tiÒn cña NHNN ch−a thÓ hiÖn râ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nh÷ng thay ®æi trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ. Sù thay ®æi cña l·i suÊt chØ ®¹o cu¶ NHNN ch−a cã t¸c ®éng lµm thay ®æi c¸c l·i suÊt trªn thÞ tr−êng lªn ng©n hµng, ®Õn tû gi¸ vµ gi¸ tµi s¶n. ChØ cã thay ®æi cña tiÒn c¬ b¶n (MB) lµ cã t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ, nh−ng l¹i cã t¸c ®éng h¹n chÕ ®Õn t¨ng tr−ëng tÝn dông. Nh÷ng ®iÒu nµy, cho thÊy vai trß ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ cña NHNN lµ rÊt yÕu. §©y lµ mét th¸ch thøc lín ®Ó æn ®Þnh tiÒn tÖ trong bèi c¶nh héi nhËp hiÖn nay. - C¸c kªnh t¸c ®éng tõ thÞ tr−êng tµi chÝnh ®Õn t¨ng tr−ëng vµ l¹m ph¸t, th× t¸c ®éng qua kªnh l·i suÊt râ rµng h¬n vµ cã xu h−íng m¹nh dÇn lªn, qua kªnh tÝn dông cã xu h−íng gi¶m dÇn vµ t¸c ®éng cña tÝn dông ®Õn CPI lµ kh«ng lín. Kªnh gi¸ tµi s¶n lµ ch−a râ nÐt, song sù ph¸t triÓn nhanh cña thÞ tr−êng cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu sÏ lµ nh©n tè thóc ®Èy nhanh sù h×nh thµnh vµ t¸c ®éng m¹nh cña kªnh nµy. Kªnh tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng ®Õn s¶n l−îng lµ yÕu. NÕu c¬ chÕ tû gi¸ vµ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu kh«ng thay ®æi hoÆc thay ®æi chËm th× kh¶ n¨ng trong t−¬ng lai t¸c ®éng cu¶ kªnh 15 nay ®Õn GDP còng khã ®−îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, tû gi¸ hèi ®o¸i thùc hiÖu qu¶ cã t¸c ®éng t−¬ng ®èi m¹nh ®Õn l¹m ph¸t. - Qua ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cña CSTT ®Õn CPI qua c¸c kªnh, cã thÓ nãi r»ng viÖc lùa chän M2 nh− lµ mét môc tiªu trung gian cña CSTT ®· lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña CSTT v× thay ®æi M2 ¶nh h−ëng lªn møc gi¸ lµ kh«ng râ rµng. Nãi c¸ch kh¸c khèi l−îng tiÒn kh«ng ph¶i lµ chØ sè quan träng ®èi víi l¹m ph¸t. Nh×n chung c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT tõ kh©u x¸c ®Þnh môc tiªu, ®Õn viÖc ®iÒu tiÕt cña NHNN vµ t¸c ®éng cña viÖc thay ®æi l·i suÊt vµ cung tiÒn, tû gi¸ ®Õn nÒn kinh tÕ lµ ch−a hoµn chØnh, cßn yÕu. * Mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu cña thùc tr¹ng trªn - Nguyªn nh©n vÒ x¸c ®Þnh môc tiªu CSTT: Trong thùc tÕ ®iÒu hµnh, NHNN ch−a x¸c ®Þnh râ môc tiªu hµng ®Çu. ViÖc thùc hiÖn CSTT ®a môc tiªu, nhÊt lµ viÖc ®ång thêi theo ®uæi c¶ môc tiªu kiÓm so¸t l¹m ph¸t vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ trong nhiÒu n¨m khiÕn cho kÕt qu¶ ®iÒu hµnh cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. §Æc biÖt, c¸c môc tiªu ®iÒu hµnh CSTT ch−a l−îng hãa cô thÓ. - Nguyªn nh©n vÒ ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ vµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ: NÒn kinh tÕ n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh tiÒn tÖ ho¸, vµ nÒn kinh tÕ ®« la hãa, do vËy nhu cÇu thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ v−ît qu¸ h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng tr−ëng GDP danh nghi·, vßng quay tiÒn tÖ kh«ng æn ®Þnh lµm cho viÖc dù b¸o tiÒn tÖ cßn nhiÒu khã kh¨n. Ngoµi ra, thÞ tr−êng tiÒn tÖ, thÞ tr−êng vèn ch−a ph¸t triÓn, ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ch−a thùc sù theo c¸c nguyªn t¾c thÞ tr−êng, c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn h¹n hÑp - BÊt cËp cña hÖ thèng thèng kª, th«ng tin: HÖ thèng thèng kª sè liÖu kinh tÕ vÜ m«, còng nh− tiÒn tÖ cßn nhiÒu bÊt cËp, cã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn vÞªc ®iÒu hµnh CSTT. - H¹n chÕ vÒ n¨ng lùc ph©n tÝch dù b¸o, n¨ng lùc ®iÒu hµnh CSTT - Sù phèi hîp ch−a thùc sù chÆt chÏ gi÷a CSTT víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Tõ nh÷ng kÕt luËn trªn, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ:(i) xem xÐt nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i ®Õn CSTT trong ®iÒu kiÖn héi nhËp ®Ó cã thªm c¬ së kÕt luËn CSTT nªn tËp chung t¸c ®éng qua kh©u nµo lµ hiÖu qu¶ nhÊt. VÒ mÆt xu h−íng kh¶ n¨ng kªnh l·i suÊt sÏ cã t¸c ®éng m¹nh nhÊt trong c¸c kªnh t¸c ®éng cña CSTT. Tuy nhiªn, viÖc nghiªn cøu ®Çy ®ñ møc ®é t¸c ®éng cña CSTT ®Õn nÒn kinh tÕ qua c¸c kªnh vÉn lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó hç trî tÝch cùc cho kªnh t¸c ®éng chÝnh; (ii) cÇn tËp chung c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ho¸n thiÖn kh©u ®Çu trong c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT, ®ã lµ kh©u tõ NHNN ®Õn thÞ tr−êng tµi chÝnh. 16 Ch−¬ng 3 gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i ChÝnh s¸ch tiÌn tÖ cña ng©n hμng Nhμ n−íc viÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 3.1. TiÕn tr×nh vμ Ènh h−ëng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ 3.1.1. TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam Víi nhËn thøc lµ ph¶i chñ ®éng tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, ngay tõ §¹i héi VII, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n−íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Çu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn”. §Õn §¹i Héi IX, nhËn thøc trªn ®−îc ph¸t triÓn vµ n©ng cao lªn mét tÇm møc míi víi ph−¬ng ch©m: “VN s½n sµng lµ b¹n vµ lµ ®èi t¸c tin cËy cña tÊt c¶ c¸c n−íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Çu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn”. Chñ tr−¬ng chñ ®éng héi nhËp ®· ®−îc ph¸t triÓn thµnh “chñ ®éng tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi”. TÝnh ®Õn nay VN ®· cã quan hÖ víi 160 quèc gia vµ vïng l·nh thæ, trong ®ã ®· ký 90 HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i, 46 HiÖp ®Þnh thóc ®Èy vµ b¶o hé ®Çu t−, 40 HiÖp ®Þnh ®¸nh thuÕ 2 lÇn, 81 tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc.Trªn cÊp ®é quan hÖ ®a ph−¬ng, khu vùc vµ toµn cÇu: Ngµy 25/7/1995, gia nhËp ASEAN vµ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA);Th¸ng 3/1996, Tham gia diÔn ®µn hîp t¸c ¸-¢u (ASEM) víi t− c¸ch thµnh viªn s¸ng lËp;Th¸ng 11/1998, lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña DiÔn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i b×nh d−¬ng (APEC); Tõ n¨m 1995 VN ®· tÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO, vµ tõ 1/1/2007 VN chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi quan träng. Qu¸ tr×nh nµy ®−a ®Õn cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ hÖ thèng ng©n hµng nãi riªng nhiÒu c¬ héi, nh−ng còng kh«ng Ýt th¸ch thøc. §ång thêi ®iÒu ®ã còng ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn qu¸ tr×nh thùc thi CSTT ë ViÖt Nam: Nh− ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng kiÓm so¸t M2, kiÓm so¸t luång vèn vµ c¬ chÕ truyÒn t¶i. §Ó thùc thi CSTT cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®ßi hái sù nghiªn c÷u kü l−ìng c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ trÝnh kiÓm so¸t cung tiÒn cña NHNN. 17 3.1.2. ¶nh h−ëng cña héi nhËp ®Õn c¬ chÐ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÇu thÞ tr−êng tµi chÝnh, thay ®æi sù vËn ®éng cña c¸c luång tiÒn trªn thÞ tr−êng vµ th¸i ®é øng xö cña c¸c thµnh viªn thÞ tr−êng tr−íc nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch vµ m«i tr−êng kinh tÕ trong n−íc vµ quèc tÕ… Møc ®é ¶nh h−ëng nµy cã thÓ ®−îc ph©n tÝch d−íi c¸c khÝa c¹nh sau: 3.1.2.1. T¸c ®éng cña tù do ho¸ tµi chÝnh ®Õn diÔn biÕn tiÒn tÖ Tùu chung l¹i th× héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Æt ra 3 vÊn ®Ò mµ CSTT ph¶i ®èi mÆt, ®ã lµ: (i) KiÓm so¸t tæng l−îng tiÒn trong nÒn kinh tÕ, l·i suÊt vµ tû gi¸; (ii) ng¨n chÆn nh÷ng bÊt æn ®Þnh vÒ tiÒn tÖ vµ kinh tÕ vÜ m« khi thùc hiÖn tù do ho¸ c¸c giao dÞch vèn; (iii) ¶nh h−ëng cña xu h−íng th¾t chÆt hay n¬i láng CSTT cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. 3.1.2.2. C¸c nh©n tè héi nhËp t¸c ®éng ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ * Héi nhËp kinh tÕ lµm gia t¨ng c¸c yÕu tè thÞ tr−êng trong c¸c giao dÞch kinh tÕ. C¸c yÕu tè thÞ tr−êng thóc ®Èy sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ ngµy cµng gia t¨ng, t¹o sù ph¶n øng nhanh, nh¹y h¬n cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®èi víi nh÷ng t¸c ®éng cña CSTT. * Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tµi chÝnh, tÝnh c¹nh tranh, ®é s©u, sù ®a d¹ng vµ tÝnh phøc t¹p cu¶ thÞ tr−êng tµi chÝnh ngµy cµng gia t¨ng khi héi nhËp kinh tÕ lµm thay ®æi møc ®é t¸c ®éng cña CSTT qua c¸c kªnh. * Thay ®æi øng xö cña hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp khi ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng tiÒn tÖ thay ®æi. 3.1.3. Nh÷ng ®iÓm míi trong c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp - Héi nhËp kinh tÕ tÊt yÕu ®ßi hái NHNN ph¶i thay ®æi khu«n khæ CSTT tiÒn tÖ hiÖn nay, khi ®ã c¬ chÕ t¸c ®éng, hay kªnh truyÒn t¶i CSTT còng cã sù thay ®æi phï hîp víi khu«n khæ CSTT. - Héi nhËp quèc tÕ ®ßi hái NHNN ph¶i ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh nhanh chãng vÒ c¸c ph¶n håi chÝnh s¸ch cÇn thiÕt khi cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh quèc tÕ. §©y lµ kh©u ®Çu quan träng trong c¬ chÕ t¸c ®éng cu¶ CSTT. - C¬ chÕ t¸c ®éng cu¶ viÖc thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn tÖ tõ NHNN ®Õn nÒn kinh tÕ sÏ phøc t¹p h¬n tr−íc ®©y, c¸c biÕn sè trong m« h×nh ph©n tÝch vµ dù b¸o sÏ phøc t¹p h¬n. 18 - C¬ chÕ t¸c ®éng qua kªnh tÝn dông sÏ yÕu ®i vµ kªnh t¸c ®éng qua kªnh l·i suÊt sÏ m¹nh dÇn lªn. - Tù do ho¸ thÞ tr−êng tµi chÝnh, ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸. Cã thÓ nãi, mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng héi nhËp quèc tÕ ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng theo nguyªn t¾c tù do hãa c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ-th−¬ng m¹i vµ ®−îc hç trî bëi c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ t−¬ng thÝch. VÊn ®Õ lùa chän c¬ chÕ ®iÒu hµnh tiÒn tÖ, c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ nµo lµ thÝch hîp trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ lu«n lµ nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa. 3.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi, chiÕn l−îc ph¸t triÓn ngμnh ng©n hμng vμ ®Þnh h−íng ®iÒu hμnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp 3.2.1. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi §¹t ttèc ®é t¨ng tr−ëng cao, bªn v÷ng ®i ®«i víi æn ®Þnh x· héi, xo¸ ®ãi, gi¶n nghÌo vµ c«ng b»ng x· héi. Tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n giai ®o¹n 2006-2010 ®¹t 7,5-8%/n¨m. 3.2.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng * Môc tiªu chiÕn l−îc ®Õn 2010 lµ: Môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn NHNN: X©y dùng NHNN thµnh NHTW hiÖn ®¹i víi c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y tinh gän, chuyªn nghiÖp, víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ thùc thi CSTT;môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c TCTD: C¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn hÖ thèng TCTD ViÖt nam an toµn theo h−íng hiÖn ®¹i, ®a n¨ng, ®¹t tr×nh ®é trung b×nh tiÕn tiÕn trong khu vùc víi cÊu tróc ®a d¹ng vÒ së h÷u, lo¹i h×nh TCTD thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cã quy m« häat ®éng lín h¬n, tµi chÝnh lµnh m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng trong khu vùc. * TÇm nh×n ®Õn 2020 NHNN thùc sù häat ®éng theo chøc n¨ng cña NHTW hiÖn ®¹i dùa trªn c¸c nguyªn t¾c thÞ tr−êng, chuÈn mùc quèc tÕ, ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn cña NHTW trong khu vùc. N¨ng lùc tµi chÝnh, søc c¹nh tranh cña hÖ thèng c¸c TCTD ®−îc t¨ng c−êng m¹nh mÏ, quy m« vµ chÊt l−îng häat ®éng ng©n hµng ®−îc n©ng cao. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vÒ tiÒn tÖ, ng©n hµng ®−îc h×nh thµnh ®ång bé, t¹o m«i tr−êng ho¹t ®éng ng©n hµng minh b¹ch, c«ng b»ng, an toµn vµ hiÖu qu¶. 19 3.2.3. §Þnh h−íng ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp (i) Ph¶i tõng b−íc thiÕt lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn ®iÒu hµnh CSTT ®a môc tiªu thµnh CSTT theo ®uæi mét môc tiªu duy nhÊt lµ æn ®Þnh gi¸ c¶; x¸c ®Þnh râ c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn;(ii) ChuyÓn ®iÒu tiÕt khèi l−îng sang ®iÒu tiÕt gi¸ c¶, ®ång thêi x©y dùng nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó thùc thi khu«n khæ CSTT “l¹m ph¸t môc tiªu” vµ tiÕn tíi thùc hiÖn khu«n khæ CSTT l¹m ph¸t môc tiªu khi c¸c ®iÒu kiÖn cho phÐp; (iii) Mét chiÕn l−îc kiÒng ba ch©n cÇn ®−îc ¸p dông ®Ó t¹o thuËn lîi cho qu¸ tr×nh nµy ®ã lµ: n©ng cao tÝnh minh b¹ch; ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n; vµ thóc ®Èy viÖc hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vµ c¸c qui ®Þnh vÒ an toµn. 3.3. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp 3.3.1. Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n−íc 3.3.1.1. X¸c ®Þnh môc tiªu vµ khu«n khæ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ * Lé tr×nh chuyÓn ®æi khu«n khæ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : Tõ 2006-2015, khu«n khæ ®iÒu hµnh CSTT hiÖn nay vÉn lµ ®a môc tiªu, ®Õn n¨m 2008 cÇn tËp kiÓm so¸t khèi l−îng tiÒn trong nÒn kinh tÕ, tËp trung c¸c nguån ngo¹i tÖ vµo hÖ thèng ng©n hµng, thùc hiÖn khu«n khæ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kiÓm so¸t khèi l−îng. §ång thêi, ngay tõ b©y giê x©y dùng c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®Õn 2015, thùc hiÖn khu«n khæ CSTT kiÓm so¸t l·i suÊt; tõ sau n¨m 2015 chuyÓn sang thùc hiÖn khu«n khæ CSTT theo môc tiªu l¹m ph¸t ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶, tÝnh minh b¹ch trong ®iÒu hµnh CSTT, ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp. * VÒ Môc tiªu hµng ®Çu: Tõ 2006-2015, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, ®¶m b¶o an toµn hÖ thèng vµ t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ. X¸c ®Þnh râ môc tiªu hµng ®Çu lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. §iÒu nµy cÇn ®−îc quy ®Þnh râ trong LuËt NHNN vµ cÇn ®−îc l−îng hãa cô thÓ lµm c¬ së thuËn lîi cho viÖc ®iÒu hµnh; tõ sau n¨m 2015 ®Õn 2020, lµ æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ viÖc ®iÒu hµnh CSTT cÇn thùc hiÖn theo khu«n khæ CSTT ®Æt môc tiªu l¹m ph¸t. * VÒ môc tiªu trung gian, môc tiªu ho¹t ®éng: Tõ 2006-2015, c¸c môc ho¹t ®éng vµ trung gian cÇn lùa chän lµ môc tiªu khèi l−îng tiÒn nh− tæng khèi l−îng tiÒn. §Õn n¨m 2015, môc tiªu trung gian vµ ho¹t ®éng cÇn x¸c ®Þnh râ rµng lµ kiÓm so¸t l·i suÊt; tõ 2015 trë ®i, môc tiªu trung gian trong ®iÒu hµnh CSTT lµ l¹m ph¸t dù b¸o. Môc tiªu ho¹t ®éng cña CSTT cÇn chuyÓn tõ môc tiªu ®iÒu tiÕt khèi l−îng tiÒn sang ®iÒu tiÕt gi¸ c¶, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn t¶i t¸c ®éng CSTT ®Õn l¹m ph¸t. 20 3.3.1.2. N©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ * N©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ cña NHNN - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót c¸n bé nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c chuyªn gia vÒ tµi chÝnh-ng©n hµng cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cao; N©ng cao hiÖu qu¶, chÊt l−îng ®µo t¹o ®èi víi c¸ckhãa häc, ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o dµnh cho c¸c c¸n bé nghiªn cøu, häach ®Þnh chÝnh s¸ch; - C¬ cÊu l¹i tæ chøc mét sè Vô, Côc liªn quan ®Ó t¨ng cõ¬ng sù thèng nhÊt, phèi hîp gi÷a c¸c ®¬n vÞ NHNN trong ®iÒu hµnh CSTT. - H¹n chÕ sù b¶o hé, can thiÖp cña Nhµ n−íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông nh»m t¹o lËp m«i tr−êng kinh doanh b×nh ®¼ng, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c TCTD trong ®iÒu kiÖn héi nhËp; - C¸c TCTD cã biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin thanh to¸n nh»m thùc hiÖn qu¶n lý vèn tËp trung, ®iÒu chuyÓn vèn linh häat trong néi bé tõng hÖ thèng ng©n hµng, còng nh− gi÷a c¸c ng©n hµng; ®Èy m¹nh thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kinh doanh, n¨ng lùc tµi chÝnh vµ søc c¹nh tranh. * T¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña NHNN - X©y dùng quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña NHNN trong ®iÒu hµnh CSTT, ®¶m b¶o c«ng khai, minh b¹ch c¸c th«ng tin vÒ ®iÒu hµnh CSTT (quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña Thèng ®èc NHNN, h×nh thøc b¸o c¸o gi¶i tr×nh cña NHNN vÒ ®iÒu hµnh CSTT…); - Quy ®Þnh vÒ h×nh thøc, c¬ chÕ c«ng bè th«ng tin vÒ l¹m ph¸t ®Ó t¨ng c−êng sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ l¹m ph¸t, t¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch vµ tr¸ch nhiÖm cña NHNN trong ®iÒu hµnh CSTT. * Hoµn thiÖn c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ + C«ng cô nghiÖp vô thÞ tr−êng më: CÇn ®−îc chó träng sö dông vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó trë thµnh c«ng cô chñ yÕu trong ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ. + C«ng cô DTBB: CÇn ®−îc hoµn thiÖn theo h−íng n©ng cao kh¶ n¨ng kiÓm so¸t tiÒn tÖ cña NHNN vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c TCTD sö dông vèn linh ho¹t, hiÖu qu¶. + C«ng cô t¸i cÊp vèn: Hoµn thiÖn c«ng cô nµy, còng lµ b−íc ®Çu h×nh thµnh hÖ thèng l·i suÊt chñ ®¹o cña NHNN, t¹o c¬ së ®Ó thùc hiÖn ®iÒu hµnh tiÒn tÖ theo m« h×nh gi¸ c¶ khi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®· chÝn muåi. + C«ng cô tû gi¸: Nghiªn cøu c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ míi víi mét sè néi dung dù kiÕn lµ: Më réng biªn ®é tû gi¸ víi c¶ 2 chiÒu vµ t¨ng tÝnh linh ho¹t cña tû gi¸; C¶i tiÕn c«ng t¸c dù b¸o luång ngo¹i tÖ vµo ra ®Ó b×nh æn tû gi¸ vµ ®¶m b¶o c©n ®èi 21 ngo¹i tÖ cho c¸c dù ¸n quan träng theo cam kÕt cña ChÝnh phñ. §©y lµ gi¶i ph¸p rÊt quan träng khi thùc hiÖn tù do ho¸ c¸c giao dich vèn. 3.3.2. Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ lùa chän kªnh truyÒn t¶i nh¹y c¶m nhÊt 3.3.2.1. Ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiÒn tÖ lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn nµy lµ: - Bªn c¹nh viÖc hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, t¨ng kh¶ n¨ng gi¸m s¸t thÞ tr−êng, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng… ®· vµ ®ang thùc hiÖn, th× viÖc cñng cè c¸c thµnh viªn thÞ tr−êng lµ vÊn ®Ò cèt lâi ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nµy: Ngoµi viÖc n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, qu¶n trÞ rñi ro, cÇn n©ng cao nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng ph©n tÝch th«ng tin thÞ tr−êng cña c¸c thµnh viªn thÞ tr−êng ®Ó hä cã nh÷ng ph¶n øng phï hîp víi xu h−íng th¾t chÆt hay níi láng CSTT cña NHNN. - Chó träng ph¸t triÓn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng, thÞ tr−êng thø cÊp cho c¸c giÊy tê cã gi¸. Muèn vËy, tr−íc hÕt NHNN cÇn t¨ng tÝnh chñ ®éng trong chØ ®¹o, t¹o tÝnh thanh kho¶n tèt cho thÞ tr−êng thÞ tr−êng liªn ng©n hµng vµ nhÊt qu¸n trong ®iÒu hµnh CSTT. - Ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng, ®Ó ®¶m b¶o hµng ngµy NHNN x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c l−îng vèn thõa thiÕu ®Ó cã sù kÕt nèi gi÷a n¬i thõa vèn víi n¬i thiÕu vèn tr−íc khi quyÕt ®Þnh can thiÖp thÞ tr−êng. 3.3.2.2. NHNN cÇn tæ chøc nghiªn cøu x¸c ®Þnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT qua c¸c kªnh vµ tËp trung nghiªn cøu t¸c ®éng cña kªnh l∙i suÊt, v× theo xu h−íng vµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp th× kªnh l∙i suÊt sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ nh¹y c¶m h¬n c¸c kªnh kh¸c. - Nghiªn cøu ®Ó cã thÓ cã ®−îc hÖ thèng l·i suÊt chñ ®¹o, cô thÓ lµ nghiªn cøu x©y dùng ®−êng cong l·i suÊt chuÈn cho thÞ tr−êng tiÒn tÖ; phèi hîp víi bé Tµi chÝnh ®Ó x©y dùng ®−êng cong l·i suÊt chuÈn cho thÞ tr−êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ-mét c¬ së quan träng cho x©y dùng ®−êng cong l·i suÊt chuÈn cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ; - Thµnh lËp nhãm nghiªn cøu ®Þnh tÝnh còng nh− ®Þnh l−îng. Trong nghiªn cøu cÊn phèi hîp c¸c hai ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn lµ tiÕp cËn vÜ m« vµ tiÕp cËn vi m«. * §èi víi ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn vÜ m«: Sö dông c¸c m« h×nh ®¬n gi¶m ®Ó xem xÐt c¸c nh©n tè t¸c ®éng trong c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ, sau ®ã tæng hîp h×nh thµnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n tÝch c¸c mèi quan hÖ trªn h×nh thµnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn môc tiªu l¹m ph¸t. * §èi víi ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn vi m«: CÇn tiÕn hµnh nh÷ng cuéc kh¶o s¸t vÒ ph¶n øng cña c¸c thµnh viªn thÞ tr−êng (bao gåm c¶ d©n chóng vµ c¸c doanh nghiÖp) 22 tr−íc nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ lµ c¬ së quan träng ®Ó nhËn ®Þnh vÒ c¬ chÕ t¸c ®éng cña CSTT ®Õn thÞ tr−êng. 3.3.2.3. §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, n©ng cao n¨ng lùc ph©n tÝch dù b¸o sÏ t¹o c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh vµ l−¹ chän hÖ thèng môc tiªu còng nh− c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mét c¸ch râ rµng. 3.3.2.4. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin nh¾m hç trî cho c«ng t¸c ph©n tÝch dù b¸o theo m« h×nh kinh tÕ l−îng. 3.3.3. Nhãm gi¶i ph¸p t¹o lËp c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ 3.3.3.1. Hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng vµ thùc thi CSTT (i) Söa ®æi LuËt NHNN vµ LuËt c¸c TCTD (ii) TiÕp tôc hoµn thiÖn khung ph¸p lý ®Ó thÞ tr−êng tµi chÝnh vËn hµnh th«ng suèt, t¹o m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó c¸c giao dÞch trªn thÞ tr−êng ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c thÞ tr−êng, h¹n chÕ sù can thiÖp cña nhµ n−íc. 3.3.3.2. CÇn ®¶m b¶o sù phï hîp vÒ môc tiªu vµ biÖn ph¸p cña c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« 3.3.3.3. CÇn x©y dùng mét hÖ thèng c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh v÷ng m¹nh 3.3.3.4. Ph¶i cã c¬ chÕ gi¸m s¸t vµ qu¶n lý thËn träng ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng 3.3.3.5. Ph¸t triÓn thÞ tr−êng vèn vµ t¹o sù g¾n kÕt gi÷a thÞ tr−êng tiÒn tÖ víi thÞ tr−êng chøng kho¸n 3.3.4. §Ò xuÊt kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ vµ Quèc héi 3.3.4.1. ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, Ngµnh cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c cam kÕt cña WTO, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ: 3.3.4.2. §èi víi chÝnh phñ - ChÝnh phñ cÇn chØ ®Þnh mét c¬ quan ®Çu mèi ®Ó x©y dùng khu«n khæ ch−¬ng tr×nh tµi chÝnh quèc gia. - ChÝnh phñ cÇn cã sù hç trî ®èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý hÖ thèng tµi chÝnh vµ TTTC lµ rÊt quan trong. - ChÝnh phñ chØ ®¹o c¸c c¬ quan tuyªn truyÒn b¸o chÝ trong viÖc ®−a tin vÒ kinh tÕ nãi chung vµ ®iÒu hµnh CSTT nãi riªng ph¶i s¸t thùc, ®óng víi c¸c lý thuyÕt kinh tÕ vµ thùc tiÔn, ®Ó tr¸nh t¹o ra nh÷ng ph¶n øng bÊt lîi cña thÞ tr−êng. 3.3.4.3. §èi víi quèc héi: Söa ®æi luËt d©n sù liªn quan ®Õn l·i suÊt ®iÒu 150. 23 KÕt luËn - Tæng quan nghiªn cøu cña luËn ¸n 1. Nh÷ng kÕ thõa cña luËn v¨n LuËn ¸n ®· kÕ thõa t−¬ng ®èi nhiÒu c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã vÒ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n trong vËn hµnh CSTT, c¸c c«ng cô CSTT, vµ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n trong c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT. §èi víi phÇn ®¸nh gi¸ thùc tÕ vµ c¸c gi¶i ph¸p cã sù ®¸nh gi¸ t−¬ng ®èi trïng nhau vÒ qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô CSTT còng nh− gi¶i ph¸p, nhÊt lµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiÒn tÖ, n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh CSTT vµ LuËn ¸n còng cã sù kÕ thõa nhÊt ®Þnh nh÷ng nghiªn cøu tr−íc, nhÊt lµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®−îc ®Ó cËp tr−íc ®ã nh−ng ch−a ®−îc thùc hiÖn. 2. Nh÷ng ph¸t triÓn cña luËn v¨n Bªn c¹nh viÖc kÕ thõa cã chän läc c¸c nghiªn cøu tr−íc, LuËn ¸n ®· nghiªn cøu ph¸t triÓn thªm mét sè vÊn ®Ò cèt lâi mµ c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã ch−a ®Ò cËp, cô thÓ lµ: (i) ®i s©u nghiªn cøu vÒ c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT mét c¸ch tæng thÓ qua c¸c kªnh (l·i suÊt, tÝn dông, tû gi¸, tµi s¶n);(ii) nghiªn cøu, ph©n tÝch s©u c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¬ chÕ truyÒn t¶i trong nÒn kinh tÕ héi nhËp. §©y lµ c¬ së rÊt quan träng ®Ó vËn dông vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT cña ViÖt Nam; (iii) h¬n n÷a, mÆc dï kÕ thõa nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña CSTT cña c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã, nh−ng c¸ch tiÕp cËn lµ kh«ng gièng nhau, c¸ch tiÕp cËn cña LuËn ¸n lµ nh»m m« t¶ mét c¬ chÕ truyÒn t¶i hoµn chØnh chø kh«ng ph¶i m« t¶ nh− mét khu«n khæ CSTT; (iv)VÒ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT tõ n¨m 1990 ®Õn nay, LuËn ¸n víi c¸ch tiÕp cËn kh¸c trong viÖc nh×n nhËn tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng cô, nªn ®· cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ h¹n chÕ trong ®iÒu hµnh hiÖn nay cã phÇn kh¸c víi c¸c chuyªn ®Ò tr−íc ®©y. Thªm vµo ®ã, LuËn ¸n bæ sung thªm nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn ®Þnh vÒ ®iÒu hµnh CSTT tõ n¨m 2003-2006 còng nh− ®¸nh gi¸ c¬ chÕ t¸c ®éng cu¶ CSTT qua c¸c kªnh tõ n¨m 1990-2005 vµ 2006. MÆt kh¸c, ®¸nh gi¸ viÖc ®iÒu hµnh CSTT g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ, c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã ®−îc thùc hiÖn trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ch−a cã nh÷ng ¸p lùc lín cña qu¸ tr×nh héi nhËp; hoÆc giai ®o¹n nghiªn cøu gÇn ®©y ch−a ®Ò cËp, nhÊt lµ 2 n¨m 2004, 2005 vµ 2006. 3. NhËn ®Þnh vÒ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT trong thêi gian tõ 1990 ®Õn 2006, LuËn v¨n ®Ò ®· ®Ò xuÊt mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ång bé. 24 NÕu thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p nµy th× c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT sÏ ®−îc hoµn thiÖn. Trong hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®Ò cËp trong LuËn ¸n, mét sè c¸c gi¶i ph¸p ®· ®−îc ®Ò cËp ë c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã, nh−ng ®Õn nay NHNN ch−a thùc hiÖn, hoÆc møc ®é thùc hiÖn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Mét sè gi¶i ph¸p ch−a ®−îc ®Ò cËp tr−íc ®ã. Cô thÓ nh− sau: - Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT vµ lùa chän kªnh truyÒn t¶i nh¹y c¶m nhÊt, c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã ch−a ®Ò cËp mét c¸ch cô thÓ. Tuy nhiªn trong nhãm gi¶i ph¸p nµy, mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiÒn tÖ ®−îc ®Ò cËp chi tiÕt hoÆc nhÊn m¹nh h¬n c¸c nghiªn cøu tr−íc ®ã, nh− n©ng cao tÝnh chñ ®éng cña NHNN trong chØ ®¹o thÞ tr−êng tiÒn tÖ, n©ng cao nhËn thøc vµ kü n¨ng ph©n tÝch th«ng tÝn cña c¸c thµnh viªn thÞ tr−êng. §iÓm míi n÷a cña LuËn ¸n lµ cã sù gi¶i thÝch t¹i sao thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p nµy th× c¬ chÕ t¸c truyÒn t¶i CSTT sÏ tèt h¬n. - Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh CSTT, trong ®ã cã gi¶i ph¸p x¸c ®Þnh môc tiªu CSTT vµ lùa chän khu«n khæ CSTT lµ ®Ò xuÊt míi cña LuËn ¸n. - §èi víi nhãm gi¶i ph¸p t¹o lËp c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, còng nhiÒu ®Ò xuÊt míi, mÆc dï còng cã nh÷ng kÕ thõa nh− chØnh söa luËt NHNN. HiÖn nay NHNN ®ang triÓn khai thùc hiÖn, nh−ng ch−a cã kÕt qu¶, vµ cßn nhiÒu tranh c·i vÒ møc ®é ®éc lËp cña NHNN, LuËn ¸n ®· ®Ò xuÊt quan ®iÓm riªng cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy. §ång thêi trong nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng tµi chÝnh còng lµ nh÷ng ®Ò xuÊt míi… Tãm l¹i, trªn c¬ së tham kh¶o c¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y vµ tõ nh÷ng nghiªn cøu kh¸c, LuËn ¸n ®· t×m kiÕm nh÷ng luËn cø ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p mµ luËn ¸n ®Ó xuÊt lµ thiÕt thùc vµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o hoµn thiÖn ®−îc c¬ chÕ truyÒn t¶i CSTT trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. 25 c¸c c«ng tr×nh khoa häc ®∙ c«ng bè 1. NguyÔn ThÞ Kim Thanh (chñ nhiÖm ®Ò tµi) (1999), §Þnh h−íng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ giai ®o¹n 1996-2000, §Ò tµi khoa häc cÊp ngµnh, m· sè KNH 95.04-02, 1995- 7/1999. 2. NguyÔn ThÞ Kim Thanh (1999), Evolution of Vietnam's Monetary Market, T¹p chÝ Vietnam Economic news sè 52-1999. 3. NguyÔn ThÞ Kim Thanh (Thµnh viªn tham gia) (2002), Mèi quan hÖ gi÷a c¸n c©n thanh to¸n víi ®iÒu hµnh cung tiÒn cña NHNN', §Ò tµi khoa häc cÊp ngµnh, m· sè KNH 99.01, 9/1999-9/2002. 4. NguyÔn ThÞ Kim Thanh (2002), Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ víi nhiÖm vô x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHTW, T¹p chÝ khoa häc vµ ®µo t¹o ng©n hµng sè 6, th¸ng 11+12/2002. 5. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, C¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t tÝn dông nÒn kinh tÕ nh»m kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông, T¹p chÝ ThÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 17 ngµy 01/9/2004. 6. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Æt ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cho ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, T¹p chÝ Ng©n hµng sè 15 th¸ng 08/2006. 7. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, C«ng nghÖ th«ng tin sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, T¹p chÝ ThÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 9+10 ngµy 01/5/2006. 8. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiÒn tÖ ViÖt Nam, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o ng©n hµng sè 48 th¸ng 5/2006. 9. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, T¸c ®éng cña dßng vèn gi¸n tiÕp ®Õn thÞ tr−êng tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam, T¹p chÝ ThÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 5 ngµy 01/3/2007. 10. NguyÔn ThÞ Kim Thanh( ®ång t¸c gi¶), Xu h−íng th¾t chÆt tiÒn tÖ trªn thÕ giíi vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn ViÖt Nam, T¹p chÝ Ng©n hµng sè 01 th¸ng 1/2007. 11. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, §iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ n¨m 2006 vµ ®Þnh h−íng n¨m 2007, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o ng©n hµng sè 56+57 th¸ng 1+2 n¨m 2007. 12. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, Héi nhËp kinh tÕ, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, T¹p chÝ Ng©n hµng sè 2 th¸ng 01/20 13. NguyÔn ThÞ Kim Thanh ( chñ nhiÖm ®Ò tµi )(2006) “Mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ thÓ hiÖn qua 4 tµi kho¶n kinh tÕ vÜ m« trong viÖc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam”, M· sè: KNH 2001-06.